Информация о документе

Цена 19900UZS
Размер 5.9MB
Покупки 0
Дата загрузки 09 Декабрь 2024
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Химия

Продавец

Bahrom

Дата регистрации 05 Декабрь 2024

228 Продаж

Fenilalanin

Купить
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI TABIIY FANLAR FAKULTETI Kimyo kafedrasi kimyo yo’nalishi 3 - kurs 20.62-guruh talabasi Xudoyberdiyeva Durdonaxonning “Organik kimyo” fanidan “Fenilalanin” mavzusidagi ILMIY RAXBAR: ILMIY DARAJASI VA LAVOZIMI: KURS ISHI MUNDARIJA. I.BOB. l.Kirish..................................................................................................................2 II.BOB. II. Asosiy qism ....................................................................................................7 II.1. Aminokislotalar haqida umumiy ma’lumot ...............................................7 II.2. Fenilalaninning tuzilishi, olinishi .…… ................ ……………. ................... ……… 18 II.3. Fenilalaninning fizik-kimyoviy xossalar ........ ......... ............... ............... ... 24 II.4. Fenilalanin ammiak liaza fermenti ……………………………….......................….32 II.5. Fenilalaninning ishlatilishi hamda tirik organizmdagi o’rni ....................36 III.BOB. III. Xulosa ...........................................................................................................44 IV.BOB. IV. Foydalanilgan adabiyotlar...........................................................................45 KIRISH Tanqidiy tahlil, qat iy tartib-intizom va ʼ shaxsiy javobgarlik — har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo lishi kerak. ʻ SH. M. MIRZIYAYEV Kimyo-biologiya ta ’ limini isloh qilishga oid O’zbekiston Respublikasi prezident i qarori e'lon qilindi . 2020-yil 12 - avgust kuni «Kimyo va biologiya yo‘nalishlarida uzluksiz ta'lim sifatini va ilm-fan natijadorligini oshirish chora- tadbirlari to‘g‘risida»gi prezident qarori imzolandi. Qaror bilan kimyo va biologiya ta ’ limi isloh etilishi belgilangan. Hujjat asosida respublikaning har bir hududida kimyo va biologiya fanlariga ixtisoslashtirilgan 14 ta tayanch ixtisoslashtirilgan maktablar tashkil etiladi. Bunda Abu Ali ibn Sino nomidagi yosh biologlar va kimyogarlar ixtisoslashtirilgan maktab-internati ushbu maktablar maqomiga moslashtiriladi. Shuningdek, tuman (shahar)larda kimyo va biologiya fanlarini chuqurlashtirib o‘qitishga ixtisoslashtirilgan 150 ta maktablar ochiladi. Bu 164 ta maktabga OTMlarning 55 ta kafedrasi biriktiriladi. Ularni moliyalash uchun Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari huzurida yuridik shaxs maqomiga ega bo‘lmagan maxsus jamg‘armalar tashkil etiladi. 1 Qonunchilik palatasi tomonidan 2020-yil 19-mayda qabul qilingan Senat tomonidan 2020-yil 7-avgustda ma’qullangan. Oliy ta’lim bakalavriat ta’lim yo‘nalishlari va magistratura mutaxassisliklari bo‘yicha yuqori malakali kadrlar tayyorlanishini ta’minlaydi. 1 (2020-yil 12-avgustdagi qarori ) Oliy ma’lumotli kadrlarni tayyorlash oliy ta’lim tashkilotlarida (universitetlar, akademiyalar, institutlar, oliy maktablar) amalga oshiriladi. Umumiy o‘rta (o‘n bir yillik ta’lim), o‘rta maxsus (to‘qqiz yillik tayanch o‘rta va ikki yillik o‘rta maxsus ta’lim), boshlang‘ich professional ta’lim (to‘qqiz yillik tayanch o‘rta va ikki yillik boshlang‘ich professional ta’lim) olgan shaxslar, shuningdek ushbu Qonun kuchga kirguniga qadar o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi (to‘qqiz yillik umumiy o‘rta va uch yillik o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi) olgan shaxslar oliy ma’lumot olish huquqiga ega. 2 Oliy ta’lim ikki bosqichga — bakalavriat va magistratura bosqichiga ega. Bakalavriat oliy ta’lim yo‘nalishlaridan biri bo‘yicha chuqurlashtirilgan bilim, malaka va ko‘nikmalar beradigan, o‘qish davomiyligi kamida uch yil bo‘lgan tayanch oliy ta’limdir. Magistratura tegishli bakalavriat negizidagi aniq mutaxassislik bo‘yicha o‘qish davomiyligi kamida bir yil bo‘lgan oliy ta’limdir. Magistratura mutaxassisliklarining va ularga muvofiq bo‘lgan bakalavriat ta’lim yo‘nalishlarining ro‘yxati ta’lim sohasidagi vakolatli davlat boshqaruvi organi tomonidan belgilanadi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2015-yil 2-martdagi 36-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Magistratura to‘g‘risida”gi nizom . Fuqarolar shartnoma asosida ikkinchi va undan keyingi oliy ma’lumotni olish huquqiga ega. “O‘zbekiston Respublikasi ta’lim muassasalarida ikkinchi va undan keyingi ta’limni olish tartibi to‘g‘risida”gi nizom (ro‘yxat raqami 1844, 21.08.2008-y.). Kadrlarni qayta tayyorlash tayanch mutaxassisliklar va kasblarga muvofiq bo‘lgan yo‘nalishlar bo‘yicha faoliyatni amalga oshirish uchun qo‘shimcha kasbiy bilim, malaka va ko‘nikmalarning zarur hajmi egallanishini ta’minlaydi. Kadrlar malakasini oshirish kasbiy bilim, malaka va ko‘nikmalarning chuqurlashtirilishi hamda yangilab borilishini ta’minlaydi, kadrlarning toifasi, darajasi, razryadi va lavozimi oshishiga xizmat qiladi. Kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish shakllari va muddatlari tegishli davlat ta’lim talablari bilan belgilanadi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006-yil 16-fevraldagi 25-sonli “Pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi qarori , O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001-yil 4-oktabrdagi 400-sonli “O‘rta maxsus, kasb- hunar ta’limi muassasalari uchun pedagog kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori . 3 Kurs ishining maqsadi. Ushbu kurs ishi organik kimyo fanining aminikislotalar mavzusini o’qitishda grafik organayzerlarning usul va vositalaridan foydalanishga bag’ishlangan bo’lib, shu bo’yicha qilingan ilmiy tadqiqot ishlari natijalari, dars ishlanmalari va tavsiyalar keltirilgan. O’quvchilar, talabalar ongida grafik organayzerlarning usul va vositalarini qo’llagan holda Fenilalanin bilan bog’liq tushunchalar, atamalar, qonunlar, nazariyalarni shakllantirish va rivojlantirish orqali organik kimyoga oid bilimlarni puxta o’zlashtirish va ulardan amaliyotda foydalanish ko’nikma va malakalarini tarkib toptirishning ilmiy- metodik asosini yaratishdan iboratdir. Kurs ishining vazifasi. Umumiy o’rta va o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalari o’quvchilarida geterosiklik birikmalar mavzusiga oid tushunchalarni grafik organayzerlarning usul va vositalarini qo’llagan holda shakllantirish va rivojlantirish hisoblanadi. Organik kimyoning Fenilalanin mavzusidan talabalar (o’quvchilar) chuqur va atroflicha puxta bilimlarga ega bo’ladilar, qachonki: Fenilalanin tabiatda uchrashi, olinishi, va nomenklaturasi, fizik-kimyoviy xossalari, ishlatilishi tarzida ajratilib orgatilsa; -dars jarayonida o’quvchilarning mustaqil fikrlash, mantiqiy tafakkurlarini rivojlantira borish ko’zda tutilsa; -Fenilalanin mavzusini o’rganish mobaynida grafik organayzerlarning usul va vositalaridan keng foydalanilsa; -mavzu bo’yicha berilgan kimyoviy tayanch atamalar, ularning lug’aviy ma’nosi, mazmuni sinf taxtasiga yozib va tushuntirib borilsa. Tadqiqot olib borishdan ko’zlangan maqsad uni hal etish bilan bog’liq ilmiy farazlar tubidagi vazifalarni hal etishni taqozo etadi: -Fenilalanin mavzusini o’qitishda grafik organayzerlarning usul va vositalarini qo’llangan dars ishlanmalarini qilish. -organik kimyoning Fenilalanin mavzusiga oid tushunchalarni shakllantirish, darslarni o’tish uchun dars ishlanmalarini yaratish. - Fenilalanin mavzusini o’tish bo’yicha darslarni o’tishni sistemalashtirish. - Fenilalanin mavzusi boyicha talaba(o’quvchi)larning o’zlashtirish ko’rsatkichini aniqlash uchun test materiallarini tuzish va maxsus programmaga otkazish. Talabalar bilimini odilona baholash bo’yicha dasturlashtirilgan programma boyicha Fenilalanin mavzusiga oid testlar yaratilgan. Yangi pedagogik texnologiyalar boyicha darslik, qo’llanma, maxsus adabiyotlar, maqola va tezisdagi adabiyotlarning tahlil natijalari: grafik organayzerlarning usul va vositalari qo’llanilgan Fenilalanin mavzusiga oid dars ishlanmalari va tavsiyalar; Mavzuning hajmi va tuzulishi. Kurs ishi an’anaga ko’ra kirish, I bob adabiyotlar sharhi, II bob tajriba qismi, III bob olingan natijalar tahlili, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar qismidan iborati bo’lib, Times New Roman bosma taboqda, 14 o’lcham va 1,5 intervallarda yozilgan. Kurs ishining hajmi 45 sahifadan tashkil topgan. 5 ta adabiyotlar ro’yxatidan tashkil topgan. Kurs ishining yangiliklari. 1.Fanning mavzulari h ozirga qadar an anaviy usulda o rganilib kelingan va kursʼ ʻ ishini bajarish jaraynida yangi o qitish usullarini qo llangan ʻ ʻ holda o qitish tavsiya ʻ etilayapti. 2. Mavzular bo yicha nazorat savollarini tuzish, mavzularni o qitish metodikasi ʻ ʻ bo yicha ishlanmalar birinchi marta amalga oshirish. ʻ 3. “ Fenilalanin ” mavzusini organik kimyoda qanchalik muhim o’rin tutishini, bu nazariya tarixi va kelib chiqishini o’rganib hozirgi zaman organik kimyosida qo’llab, yangi texnologiyalar yaratish. Asosiy qism Aminokislotalar haqida umumiy ma’lumot Organik kimyo organik moddalar deb ataluvchi uglerodning birikmalari kimyosini o‘rganuvchi fundamental fanlar jumlasiga kiradi. Organik kimyo faniga uglevodorodlar va ularning hosilalari kimyosi deb ham qarash mumkin. Bu tushuncha organik kimyo fanini birmuncha to‘liq va aniq ta’riflasa ham , organik va anorganik birikmalar kimyosi orasiga keskin chegara qo‘yib bo’lmaydi. Juda ko‘p kimyogarlar anorganik va organik moddalarni o‘rganish kimyo fanining ikki mustaqil sohasi deb qarashlari bilan xatolikka yo‘l qo‘yadilar hamda o'zlarini va bir qator shogirdlarini adashtiradilar. Chunki bu fanlar o‘zaro uzviy bog’liq bo‘lib, ularni alohida o‘rganib bo‘lmaydi. XIX asrning o‘rtalariga qadar o‘simlik va hayvonlar organizmlarida hosil bo‘ladigan moddalarni o‘rganuvchi fan organik kimyo deb yuritilardi. Shuning uchun “organik kimyo atamasi “organizm” so‘zidan kelib chiqqan. Tarixan paydo bo’lgan bu nom ning mazmuni tubdan o‘zgargan bo‘lsa-da, u hozirgacha qo‘llanilmoqda. Qadimzamonlarda odamlar o‘simlik va hayvon organizmlaridan organik moddalarni ajratib olish va ulardan foydalanishni bilishgan. Ular spirtli ichimlik tayyorlash, vinoni achitib sirka olish, o‘simliklardan bo‘yoqlar, dori-darmonlar, xushbo‘y moddalar olishni o‘rganishgan. Lekin u davr kishilari organik moddalarning aralashmalari bilan ish ko‘rganlar, sof organik moddalarni ajratib olish hali yo‘lga qo‘yilmagan va bu soha birmuncha keyinroq rivojlandi. Kimyoning dastlabki taraqqiyoti davrida organik va anorganik moddalar o‘rtasidagi farqlarni bilmaganlar. Keyinchalik o‘simlik va hayvonlar organizmlarida uchraydigan birikmalarning xossalari jonsiz tabiatdan olingan moddalar (asos, kislota, tuz, metall, uning qotishmalari)ning xossalaridan tubdan farq qilishi aniqlandi. Bundan tashqari, o‘simlik va hayvonlardan ajratib olingan moddalarni kimyogarlar uzoq yillar davomida sintetik usul bilan ololmadilar. Hozirda esa organic kimyo fani juda ribvojlandi, ammo bu sihadagi yangiliklar hamon insonyatni hayratga solib kelmoqda. Aminokislotalar— molekulasida amin va karboksil guruhi bo lgan organikʻ birikmalar, o simlik hamda hayvon oqsilining asosiy elementlari hisoblanadi. ʻ Aminokislotalar rangsiz, suvda eruvchan kristall moddalar. 200 ta tabiiy Aminokislotalar ma lum. Lekin oqsillar tarkibida faqat 20 Aminokislotalar va ʼ ularning 2 ta amidi uchraydi. Qolganlari oqsillar tarkibiga kirmaydi. Aminokislotalarning D-yoki L-qatorga tegishligini N va NH 2 guruhning uglerod atomida qanday joylashganligi ko rsatadi. Deyarli barcha tabiiy Aminokislotalarʻ L-qatoriga kiradi. D-qatorga mansub Aminokislotalar tabiatda kam tarqalgan bo lib, mikroorganizmlar tarkibida topilgan. Aminokislotalarning L-formasi ʻ o simliklar tomonidan yaxshi o zlashtiriladi va u moddalar almashinuvining barcha ʻ ʻ jarayonlarida qatnashadi, lekin D-formalarini o simliklar o zlashtira olmaydi, ʻ ʻ ba zan ular moddalar almashinuvi jarayonlarini to xtatib qo yadi. Bu organizmning ʼ ʻ ʻ fermentativ sistemasi Aminokislotalarning L-qatoriga moslashganligidan darak beradi. Aminokislotalar organizmda erkin holda va oqsillar yoki boshqa birikmalar tarkibida uchraydi. Oqsillar sintezi uchun a formali 20 Aminokislotalar- proteinogen Aminokislotalar (lizin, gi-stidin, arginin, aspartat kislota, asparagin, treonin, serin, glutamat kislota, glutamin, prolin, glitsin, alanin, sistein, izoleysin, leysin, metionin, valin, tirozin, fenilalanin va triptofan) dan foydalaniladi. Oqsillar tarkibida uchraydigan Aminokislotalar esa ularning fermentativ o zgarishi ʻ natijasida hosil bo ladi. Ayrim Aminokislotalar hayvon va odam organizmidan ʻ sintezlanmaydi. Bu almashinmaydigan aminokislotalardir. Odam organizmi uchun 8 (triptofan, fenilalanin, metio-nin, lizin, valin, treonin, izoleysin va leysin) almashinmaydigan A bor.O simliklar o zi uchun zarur bo lgan barcha azotli ʻ ʻ ʻ birikmalarni sintezlash qobiliyatiga ega. Aminokislotalar sintezi jarayonida ammiakli azot organik birikmalarga ega. Aminokislotalar sintezi jarayonida ammiakli azot organik birikmalarga aylanadi. O simliklarda hosil bo lgan ʻ ʻ Aminokislotalar uzluksiz almashinib turadi. Ular asosan, oqsillar sintezi uchun sarflanadi, shuningdek, dekarboksillanishi, azot asoslari va boshqa birikmalar sintezi uchun ishlatilishi, aminogruppani ajratib yuborishi, to liq oksidlanishi va ʻ organizm uchun energiya manbai bo lib xizmat qilishi mumkin. Ko pchilik ʻ ʻ Aminokislotalar tibbiyotda, chorvachilikda, shuningdek oziq-ovqat va mikrobiologiya sanoatida qo llaniladi. ʻ Aminoguruhning karboksil guruhga nisbatan joylashgan o‘rniga ko‘ra α -, β -, -, - va hakoza aminokislotalar bo’ladi. Aminokislotalar qutbliligi, pH qiymati, yon zanjiri turi(alifatik, asiklik, aromatik, kislrorod yoki oltingugurt tutuvchi) bo’ycha sinflanishi mumkin. Ammo oqsil tarkibiga kiruvchi  -aminokislotalar eng muhim ahamiyatga egadirlar (1- rasm) .  Aminokislotalar quyidagi umumiy formulaga ega: 1-rasm. α -Aminokislotalarning fazoviy tuzilishi. Tabiatdagi barcha oqsil makromolekulalari deyarli yigirmatta  - aminokislotalardan iboratdir.Ulardan bittasi o’z tarkibida birlamchi aminoguruhni saqlamaydi, ya’ni α -iminokislota.Bu aminokislota-prolin bo’lib, o’z tarkibida ikkilamchi aminoguruhga egadirlar. Oqsillar tarkibida uchraydigan aminokislotalar (glitsindan tashqari) asimmetrik uglerod atomiga ega bo’lganliklari uchun optik faollikni namoyon etadilar.Optik izomerlarni umumiy 2 n (n-asimmetrik uglerod atomlari soni) formula orqali aniqlanadi. Glitsindan boshqa barcha α - aminokislotalar xiral α -uglerod atomiga ega bo’lib, enantiomerlar ko’rinishda uchraydi.Treonin, izoleytsin ikkitadan asimmetrik uglerod atomi hamda oksiprolin gidroksil guruh hisobiga to’rttadan optik izomerlarga ega bo’ladilar. Oqsillar tarkibidagi barcha  -aminokislotalar L-qatorga tegishlidir. D-qator aminokislotalar peptidlar tarkibida uchraydi, masalan, gramitsidin C da D- fenilalanin; gramitsidin A da D-valin, D-leytsin va D-triptofan; polimiksinda D- serin; ergoalkaloidlarda D-prolin uchraydi.  -Aminokislotalar konformasiyasini aniqlash uchun solishtiruvchi etalon sifatida chapga buruvchi serin molekulasi qabul qilingan. L-Serinning fazoviy konfiguratsiyasi L-glitserin aldegidiga aynan o’xshash: L-serin L-glitserin aldegid Oqsillarda uchraydigan barcha  -aminokislotalar L-konfiguratsiyaga ega bo’lsa ham, bu  -aminokislotalarning burish yo’nalishi har xil bo’lishi mumkin. Tabiiy  - aminokislotalardan serin, treonin, sistein, metionin, prolin, gistidin, asparagin, fenilalanin, tirozin, triptofan va leytsinlardan boshqalari o’ngga buruvchidir.  Aminokislotalarni aminoguruhiga xos reaksiyalar  Aminokislotalar birlamchi aminogurhga ega bo’lib,aminlar kabi nitirit kislota bilan ta’sirlashadilar.Reaksiya natijasida α -oksikislota va molekulyar azot hosil bo’ladi.Bu reaksiya asosida ajralib chiqqan azotni hajmiga ko’ra aminokislotalarni miqdoriy aniqlash yotgan Van-Slayk usuli 1910 - yilda taklif etilgan. Mo’l miqdordagi alkilgalogenidlarning α -aminokislotalar bilan o’zaro ta’siri natijasida ichki tuzlar hosil bo’ladi.  Aminokislotalar angidridlar va xlorangidridlar bilan ta’sirlashib N-atsil hosilalar hosil qiladilar(Shotten-Bauman reaksiyasi ).  Aminokislotalar uchun xususiyatli reaksiyalar. Oraliq metallar tuzlari bilan  aminokislotalar ichki kompleks tuzlari (xelatlar) hosil qiladilar.Bu komplekslarning turg’unligi quyidagi ketma-ketlikda ortib boradi: To’q ko’k rangga ega mis kompleks tuzlari α -aminokislotalarni aniqlashda qo’llanadi. Xuddi shunday reaksiya biologik sistemalarda ham sodir bo’lishi mumkin. Bu yerda eng ahamiyatlisi shundaki, kimyoviy reaksiyalarni sodir bo’lishi uchun zarur bo’lgan sharoitlarni (yuqori harorat,suvsiz organik erituvchilar va bosh.) suvli muhitda tirik organizm haroratida,biologik katalizatorlar-fermentlar ishtirokida reaksiyalar sodir bo’ladigan biokimyoviy sistemaga to’g’ridan-to’g’ri o’tkazish mumkin emas. Glitsinning monometillanishida muskul to’qimasini metabolizmida ishtirok etuvchi sarkozin, trimetillanishida esa glitsinbetain hosil bo’ladi.Biologik muhim to’rtlamchi aminlar qatoriga atsetilxolin(nerv impulslarini o’tkazuvchi) va karnitin (atsil birikmalari bilan murkkab efir hosil qilib hujayra membranasidan o’tkazadi) kiradi.Biroq aminokislota betainlari biologik alkillovchi yoki metil guruhlari donori vazifasini bajarmaydilar. Karbonil guruhining manfiy induktiv effekti metilen guruhining elektrofilligini oshiradi va yaqin kelayotgan anion tabiatli nukleofilni barqarorlaydi.  -galogen kislotalar va ularning amidlari ham shunday ta’sirga ega bo’lib,yodsirka kislota va yodatsetamid ham toza fermentlarni alkillash uchun reagent sifatida qo’llanadi. Aminokislotalarni alkillash reaksiyalari bo’yicha ba’zi bir xulosalarni qilish mumkin.Birinchidan, oxirgi mahsulot bir xil bo’lsada, uni kimyoviy usul va tirik organizmda sintez bo’lishi turlicha sodir bo’ladi.Shunga qaramay ular bir xil fizik qonunlarga bo’ysunadi: termodinamika qonunlari, moddanining va energiyaning saqlanish qonunlari. Ikkinchidan, biologik sistemalar uchun zarur bo’lgan birikmalarni hosil qilganda qo’llanadigan kimyoviy usullar biokimyoviy testlarni va farmakologik xususiyatga ega birikmalarni yaratishning asosi bo’lib xizmat qiladi. Bu maqsadlarga erishish uchun faqat alkillash reaksiyalari emas, balki aminokislotalarning boshqa reaksiyalar ham foydali xizmat qildi.Aminokislotalarni atsillash reaksiyalari muhim e’tiborga sazovordir. Chunki bir aminokislotani aminoguruhini ikkinchi aminokislotani karboksil guruhi bilan atsillashh peptid bog’i va so’ngra polimer molekula-oqsilni hosil bo’lishiga olib keladi. Aminokislotalar aralashmasi oqsilni gidrolizlab olinadi. Bunda 25 ga yaqin aminokislotalar aralashmasi hosil bo’ladi. Bu aralashmadan alohida aminokislotani ajratib olish mushkul hisoblanadi. Odatda, bitta yoki ikkita aminokislotaning miqdori aralashmada katta bo’ladi. Miqdori ko’p bo’lgan aminokislotalarni ajratib olish va tozalash oson bo’ladi. Aminokislotalar oqsillarning asosiy tarkibi hisoblanadi. Ular kondensatsiya reaksiyalari orqali qo‘shilib, peptidlar deb ataladigan qisqa polimer zanjirlarini yoki polipeptidlar yoki oqsillar deb ataladigan uzunroq zanjirlarni hosil qiladi. Ushbu zanjirlar chiziqli va tarmoqlanmagan bo'lib, zanjirdagi har bir aminokislota qoldig'i ikkita qo'shni aminokislota bilan bog'langan. Tabiatda DNK/RNK genetik materiali bilan kodlangan oqsillarni hosil qilish jarayoni translatsiya deb ataladi va ribosoma deb ataladigan ribozim tomonidan o'sib borayotgan oqsil zanjiriga aminokislotalarni bosqichma-bosqich qo'shishni o'z ichiga oladi. Aminokislotalarning qo shilishʻ tartibi RNK bo lgan ʻ mRNK shablonidagi genetik kod orqali o qiladi. ʻ organizm genlaridan birining nusxasi . Yigirma ikkita aminokislotalar tabiiy ravishda polipeptidlar tarkibiga kiradi va ular proteinogen yoki tabiiy aminokislotalar deb ataladi. Ulardan 20 tasi universal genetik kod bilan kodlangan. Qolgan 2 tasi, selenotsistein va pirolizin noyob sintetik mexanizmlar orqali oqsillarga qo'shiladi. Tarjima qilinayotgan mRNK SECIS elementini o'z ichiga olganida selenosistein kiritiladi, bu esa UGA kodoni to'xtash kodon o'rniga selenotsisteinni kodlashiga olib keladi. Pirolizin ba'zi metanogen arxeylar tomonidan metan ishlab chiqarish uchun foydalanadigan fermentlarda ishlatiladi.. U odatda boshqa organizmlarda to'xtash kodoni bo'lgan UAG kodoni bilan kodlangan. Bu UAG kodonidan keyin PYLIS quyi oqim ketma-ketligi keladi . Bir nechta mustaqil evolyutsion tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, Gly, Ala, Asp, Val, Ser, Pro, Glu, Leu, Thr erta genetik kodni tashkil etuvchi aminokislotalar guruhiga tegishli bo'lishi mumkin, Cys, Met, Tyr, Trp, His, Phe genetik kodning keyingi qo'shimchalarini tashkil etgan aminokislotalar guruhiga tegishli bo'lishi mumkin. To'g'ridan-to'g'ri universal genetik kodning kodonlari bilan kodlangan 20 ta aminokislotalar standart yoki kanonik aminokislotalar deb ataladi. Metioninning o'zgartirilgan shakli ( N -formilmetionin ) ko'pincha bakteriyalar, mitoxondriyalar va xloroplastlardagi oqsillarning boshlang'ich aminokislotasi sifatida metionin o'rniga qo'shiladi. Boshqa aminokislotalar nostandart yoki kanonik bo'lmagan deb ataladi. Nostandart aminokislotalarning aksariyati ham proteinogen bo'lmagan (ya'ni tarjima paytida oqsillarga qo'shilmaydi), lekin ulardan ikkitasi proteinogendir, chunki ular universal genetik kodda kodlanmagan ma'lumotlardan foydalangan holda oqsillarga translyatsion ravishda qo'shilishi mumkin. Ikki nostandart proteinogen aminokislotalar selenotsistein (ko'pgina noeukariotlarda va ko'pchilik eukariotlarda mavjud, lekin to'g'ridan-to'g'ri DNK tomonidan kodlanmagan) va pirolizin (faqat ba'zi arxeyalarda va kamida bitta bakteriyada topilgan). Ushbu nostandart aminokislotalarning kiritilishi kamdan-kam uchraydi. Masalan, 25 ta inson oqsillari selenotsisteinni birlamchi tuzilishiga o'z ichiga oladi va tizimli xarakterli fermentlar (selenofermentlar) o'zlarining faol joylarida katalitik qism sifatida selenosisteindan foydalanadilar. Pirolizin va selenotsistein variant kodonlari orqali kodlangan. Misol uchun, selenosistein to'xtash kodon va SECIS elementi bilan kodlangan. N - formilmetionin ( ko ' pincha bakteriyalar , mitoxondriyalar va xloroplastlardagi oqsillarning boshlang ' ich aminokislotasidir ) odatdaalohida proteinogen aminokislota sifatida emas , balki metionin shakli sifatida qaraladi . Tabiatda topilmagan kodon- tRNK birikmalari genetik kodni "kengaytirish" va proteinogen bo'lmagan aminokislotalarni o'z ichiga olgan alloproteinlar deb nomlanuvchi yangi oqsillarni hosil qiladi . Quyida ba’zi kerakli aminokislotalar berilgan. Asparagin kislota oqsil sintezida ishtirok etadigan, L-2-aminobutandi kislota tuzilishiga ega aminokislota Glutamin kislota nemis kimyogari Karl Heinrich Ritthausen tomonidan 1866 - yilda bug'doy kleykovinasida aniqalangan hamda 1908-yili yapon olimi Kikunae Ikeda tomonidan ilk marta ajratib olingan. Lizin nemis olimi Ferdinand Heinrich Edmund Drechsel tomonidan 1889 yilda sutdagi kazein oqsilidan ilk marta ajratib olingan hamda 1902 yilda nemis kimyogarlari Emil Fischer va Fritz Weigert tomonidan tuzilishi aniqlangan. Arginin nemis olimlari Ernst Schulze va Ernst Steiger tomonidan 1886 - yilda sariq lyupin ko'chatlaridan ilk marta ajratib olingan hamda 1897 - yilda nemis kimyogarlari Ernst Schulze va Ernst Winterstein tomonidan tuzilishi aniqlangan va 1899 yilda ular tomonidan sintezi amalga oshirilgan. Birinchi marta gistidin nemis olimlari Albrecht Kossel va Sven Gustaf Hedin tomonidan 1896 - yilda ajratib olingan. Birinchi marta izoleytsin nemis kimyogari Felix Ehrlich tomonidan 1903 - yilda gemoglobin tarkibida aniqlangan.1905 - yilda farang kimyogari Louis Bouveault tomonidan sintezi amalga oshirilgan. Birinchi marta fenilalanin nemis olimlari Schulze va Barbieri tomonidan 1879 - yilda Lupinus luteu so’simligi ko’chtlaridan ajratib olingan hamda 1882 - yilda Erlenmeyer va Lipp birinchi sintezini amalga oshirgan. Birinchi marta gistidin nemis olimi Justus von Liebig tomonidan 1846 yilda pishloqdagi kazein oqsilidan ajratib olingan. Fenilalaninning tuzilishi, olinishi Fenilalanin - (Phe yoki F belgisi) formulasi C 9 H 11 NO 2 bo'lgan muhim  - aminokislotadir. Uni alaninning metil guruhi o'rniga almashtirilgan benzil guruhi yoki alaninning terminal vodorodi o'rniga fenil guruhi sifatida ko'rish mumkin . Bu muhim amino kislotalar benzil yon zanjirining inert va hidrofobik tabiati tufayli neytral va qutbsiz deb tasniflanadi. L - izomer DNK tomonidan kodlangan oqsillarni biokimyoviy shakllantirish uchun ishlatiladi. Fenilalanin tirozin , monoamin neyrotransmitterlari dopamin uchun asos hisoblanadi. Norepinefrin (noradrenalin) va epinefrin (adrenalin) va teri pigmenti melanin . Fenilalanin tabiiy ravishda sutemizuvchilar sutida mavjud. U oziq-ovqat va ichimliklar ishlab chiqarishda ishlatiladi va analjezik va antidepressant ta'siri uchun ozuqaviy qo'shimcha sifatida sotiladi. Bu neyromodulator fenetilamin uchun to'g'ridan-to'g'ri hosil qiluvchi modda. Muhim aminokislota sifatida fenilalanin odamlarda va boshqa hayvonlarda yangi sintez qilinmaydi , ular fenilalanin yoki fenilalanin o'z ichiga olgan oqsillarni iste'mol qilishi kerak. Fenilalaninning birinchi ta'rifi 1879-yilda Schulze va Barbieri sariq lupin (Lupinus luteus) ko'chatlarida empirik formulaga ega C 9 H 11 NO 2 birikmasini aniqlaganida qilingan ( 2-rasm) . 1882-yilda Erlenmeyer va Lipp birinchi marta fenilalaninni fenilatsetaldegid , vodorod siyanidi va ammiakdan sintez qilishdi. 2-rasm. Ernst Schulze (chemist) Tsyurixdagi qirq yillik faoliyati davomida Schulze turli xil fitokimyoviy tadqiqotlarga e'tibor qaratdi, uning davomida u va uning doktorantlari ko'plab boshqa organik birikmalar qatorida glutamin , fenilalanin va arginin aminokislotalarini kashf etdilar. Shulze, asparagin va glutamin aminokislotalarining o'simliklarning oqsil almashinuvidagi ahamiyatini o'rganishga alohida e'tibor qaratdi. U, shuningdek, o'simlik lesitini , xolesterin va fitosterollarni tekshirishda kashshof bo'lgan. Tsyurixdagi faoliyatining oxirida Shulze uglevodlarning rolini tadqiq qildi o'simlik hujayralari membranalarida . O'simliklar kimyosi bo'yicha olib borilgan bu tizimli izlanishlar Shulzeni o'sha paytda hali ham "fiziologik kimyo" deb ataladigan yangi biokimyo fanining asosiy qismlaridan biriga aylantirdi. Fenilalaninning 2D shakli Fenilalaninning 3D shakli Fenilalaninning kristal shakli Fenilalaninning to’ldirilgan 3D shakli Fenilalanin stereo markazga ega, shuning uchun ikkita chiral enantiomer mavjud. L shakli [sinonimi: ( S )-fenilalanin] oqsil komponenti sifatida tabiiy ravishda uchraydi. D - formasi [sinonimi: ( R )- fenilalanin] metabolizm uchun ishlatilmaydi va faqat sintetik tarzda ishlab chiqarilishi mumkin.Agar keyingi matnda va ilmiy adabiyotlarda "fenilalanin" boshqa qo'shimchasiz ( prefiksi) zikr qilingan bo'lsa, u holda L-fenilalanin har doim nazarda tutiladi. L -Fenilalanin o'simliklarda shikimik kislota yo'li orqali sintezlanadi. Flavonoidlar sinnamik kislota yo ' li orqali L - fenilalanindan biosintezlanishi mumkin . Proteinogen aminokislota L - tirozin [ sinonimi : ( S )- tirozin ] inson tanasida L - fenilalanindan 4 - gidroksillanish natijasida hosil bo ' ladi . Shikimat yo'li ( shikimik kislota yo'li) folatlar va aromatik aminokislotalar ( triptofan , fenilalanin va tirozin ) biosintezi uchun bakteriyalar , zamburug'lar , suv o'tlari , ba'zi protozoalar va o'simliklar tomonidan ishlatiladigan yetti bosqichli metabolik yo'ldir . Hayvon hujayralarida bu yo'l topilmaydi. Shikimat yo'lida ishtirok etadigan ettita ferment DAHP sintaza , 3- dehidroquinat sintaza , 3-dehidroquinat dehidrataza , shikimat dehidrogenaza , shikimat kinaz , EPSP sintaza va xorizmat sintazadir. Yo'l ikkita substrat , fosfoenol piruvat va eritroz-4-fosfat bilan boshlanadi va uchta aromatik aminokislotalar uchun substrat bo'lgan xorizmat bilan tugaydi. Ishtirok etgan beshinchi ferment shikimat kinaz bo'lib, ATPga bog'liq bo'lgan fermentni katalizlaydi. shikimat 3-fosfat hosil qilish uchun shikimatning fosforlanishi ( quyidagi rasmda ko'rsatilgan). Shikimat 3- fosfat keyin fosfoenol piruvat bilan birlashtirilib, 5 -enolpiruvilshikimat-3-fosfat (EPSP) sintaza fermenti orqali 5-enolpiruvilshikimat-3-fosfat hosil qiladi. Glitsin fosfonat, odatda Roundup sifatida tanilgan, EPSP sintazasining raqobatbardosh inhibitori bo'lib, o'tish holati analogi bo'lib, PEPga qaraganda EPSPS-S3P kompleksiga qattiqroq bog'lanadi va shikimat yo'lini hosil qiladi. Keyin 5-enolpiruvilshikimat-3-fosfat xorizmat sintaza bilan xorizmatga aylanadi. Keyin prefenik kislota xorismat mutazasi tomonidan xorizmatning Claisen qayta tashkil etilishi bilan sintezlanadi. Prefenat gidroksil guruhini ushlab turish bilan oksidlovchi dekarboksillanadi va p - gidroksifenilpiruvat hosil bo'ladi, u azot manbai sifatida glutamat yordamida tirozin va a-ketoglutaratni hosil qilish uchun transaminatsiyalanadi . Sanoat sintezi. Boshqa aminokislotalar singari, L-fenilalanin ham sanoat miqyosida va katta miqdorda ishlab chiqariladi. Bu odatda umumiy sintez orqali, ya'ni biotexnologik yordamlarsiz sodir bo'ladi. Fenilalaninning fizik-kimyoviy xossalar Fenilalanin oqsil va peptidlarning bir qismidir. Bu inson organizmi uchun muhim aminokislota bo'lganligi sababli, uni oziq-ovqat bilan etarli miqdorda iste'mol qilish kerak. Proteinogen bog'langan fenilalaninning tarkibiga quyidagi misollar har biri 100 g oziq-ovqat mahsulotiga tegishli bo'lib, umumiy oqsilning ulushi ham berilgan: 1- jadval oziq-ovqat umumiy protein fenilalanin Porsiya No'xat, quritilgan 24,55 g 1132 mg 4,6% Tovuq ko'krak filetosi, xom 21,23 g 857 mg 4,0% tovuq tuxumi 12,57 g 680 mg 5,4% Sigir suti, yog'liligi 3,7% 3,28 g 158 mg 4,8% qovoq urug'lari 30,23 g 1733 mg 5,7% Qizil ikra, xom 20,42 g 845 mg 4,1% Butun donli makkajo'xori uni 6,93 g 340 mg 4,9% Guruch, tozalanmagan 7,94 g 410 mg 5,2% cho'chqa go'shti, xom 20,95 g 881 mg 4,2% Soya, quritilgan 36,49 gr 2122 mg 5,8% yong'oq 15,23 gr 711 mg 4,7% Kepekli bug'doy uni 13,70 gr 646 mg 4,7% Bu oziq-ovqatlarning barchasi oqsil komponenti sifatida deyarli faqat kimyoviy bog'langan L -fenilalaninni o'z ichiga oladi, ammo erkin L -fenilalanin yo'q. Ba'zi oziq-ovqat qadoqlarida yozilgan "Fenilalanin manbasini o'z ichiga oladi" iborasi ovqat hazm qilish jarayonida fenilalanin ajralib chiqadigan aspartam tatlandırıcısining mavjudligini anglatadi. Metabolik buzilish fenilketonuriya (PKU) tufayli past fenilalaninli dietaga rioya qilish kerak bo'lgan odamlar uchun bu juda muhimdir . Fenilalanin inson uchun muhim aminokislotadir , shuning uchun u organizm tomonidan sintez qilinmaydi, lekin oziq-ovqat bilan etarli miqdorda iste'mol qilinishi kerak. Chunki fenilalanin organizmga proteinogen aminokislota tirozinni ishlab chiqarishga yordam beradi xizmat qiladi, fenilalaninga bo'lgan ehtiyoj oziq- ovqat tarkibidagi tirozinga bog'liq. Oddiy proteinli ovqatlar ma'lum nisbatlarda ikkala aminokislotalarni ham o'z ichiga oladi. Hech bo'lmaganda sog'lom kattalar uchun fenilalanin sintezi orqali tirozinga bo'lgan ehtiyojni to'liq qoplash mumkin. O'lchov usuliga qarab, ratsionida tirozin to'liq yo'q bo'lgan sog'lom kattalarning fenilalaninga bo'lgan o'rtacha ehtiyoji uchun adabiyotda berilgan qiymatlar tana vazni va kuniga kilogramm uchun 38 dan 52 mg gacha o'zgarib turadi. Boshqa tomondan, agar tirozin ortiqcha bo'lsa, kuniga har bir kilogramm tana vazniga o'rtacha atigi 9 mg fenilalanin kerak bo'ladi. Fenilalanin va tirozin nisbati 60:40 bo'lsa, ikkita aminokislotadan foydalanish maqbuldir. Ba'zan shu asosda umumlashtirilgan ehtiyoj beriladi. Fizik kimyoviy xossalari L -fenilalanin (chapda) va D -fenilalanin (o'ngda) tsvitterionlari Fenilalanin asosan "ichki tuz" yoki zvitterion sifatida mavjud bo'lib, uning shakllanishi karboksi guruhi protonining aminokislotadagi azot atomining yolg'iz elektron juftiga o'tishi bilan izohlanishi mumkin. vitterion elektr maydonida ko'chib o'tmaydi, chunki u butunlay zaryadsizdir. To'g'ri aytganda, bu izoelektrik nuqtada (ma'lum bir pH qiymatida) sodir bo'ladi, bu erda fenilalanin ham suvda eng past eruvchanligiga ega. Fenilalaninning izoelektrik nuqtasi 5,48 ga teng. Erkin L -fenilalanin achchiq ta'mga ega, aniqlash chegarasi 5 dan 7 mmol / L gacha. Bundan farqli o'laroq, erkin D -fenilalanin shirin ta'mga ega, aniqlash chegarasi 1 dan 3 mmol/L gacha. Sun'iy tatlandirik aspartam L - aspartil- L -fenilalanilmetil ester, ya'ni L - aspartik kislota va L - fenilalanindan tayyorlangan dipeptidning metil efiridir. Nateglinid preparati D -fenilalanindan tayyorlanadi. L -fenilalanin alasepril preparatini sintez qilish uchun boshlang'ich material sifatida ishlatiladi. Stereoselektiv sintezda ( S )- yoki ( R ) - fenilalanin va ularning hosilalari boshlang ich material vaʻ enantioselektiv sifatida ishlatiladi. Katalizatorlar muhim. Odamlar uchun L -fenilalanin azot almashinuvida muhim rol o'ynaydigan muhim aminokislotadir. Jigarda L- fenilalanin, agar u yetarli bo'lsa, L - tirozinga aylanishi mumkin. Bu fenilalanin gidroksilaz , monooksigenaz tomonidan katalizlanadi. Bu y erda kamaytiruvchi vosita sapropterindir . Biroq, agar L -fenilalanin miqdori yetarli bo'lmasa, tirozinni ham ovqat bilan iste'mol qilish kerak. Ushbu mexanizm kuchli stress ostida ishlamay qolganligi sababli, bunday hollarda L - tirozinni ko'proq qabul qilish kerak. Oddiy sutkalik doza 14mg/kg tana vazniga (kattalar uchun) teng bo'lishi kerak. Asos sifatida, u oziq-ovqat bilan etarli darajada qoplanadi (yuqoriga qarang). Fenilalaninni haddan tashqari iste'mol qilish laksatif ta'sirga ega bo'lishi mumkin. L-fenilalanin adrenalin , noradrenalin , L- dopa , PEA va melanin sintezida ishtirok etadi. Aminokislota L -fenilalanin ko'plab boshqa moddalar uchun boshlang'ich material bo'lib xizmat qiladi. D - va L - fenilalanin (DLPA) ning irqiy aralashmalari og'riq qoldiruvchi vosita sifatida yoki depressiya uchun qo'llaniladi. Ular kayfiyatni ko'taruvchi ta'sirga ega. DL-fenilalaninning taxmin qilingan analjezik ta'sirini karboksipeptidaza A fermentitomonidan Dfenilalaninning enkefalin parcha lanishining mumkin bo'lgan blokadasi bilan izohlash mumkin. Bu D - enantiomerlarning metabolik ta'sirining noyob misollaridan biridir. Genetik metabolik kasallik fenilketonuriyadir (PKU), bu erda L -fenilalanin organizmda to'liq parchalanmaydi. Kasal odamlar fenilalanin o'z ichiga olgan oziq- ovqatlarni odatdagi iste'mol qilishning faqat bir qismini toqat qiladilar. Bu, birinchi navbatda, tabiiy oqsilga, balki sintetik ravishda ishlab chiqarilgan moddalarga ham tegishli, masalan. B. tatlandırıcı aspartam . PKU bo'lgan odamlarda fenilalanin gidroksilaza fermenti etishmaydi. Sog'lom odamlarda L - fenilalaninni L -tirozinga aylantiradi. Agar ferment etishmayotgan bo'lsa, qondagi L -fenilalanin kontsentratsiyasi juda yuqori darajaga ko'tariladi. Bu miyaning kamolotiga va faoliyatiga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Bundan tashqari, yallig'lanish jarayonlari ham ferment faolligini zaiflashtirishi va mo''tadillashishi mumkin giperfenilalaninemiyaga olib keladi. L -fenilalanin biologik jihatdan DNK bilan kodlangan aminokislotalarning yana biriga L - tirozinga aylanadi. L -tirozin o'z navbatidaLDOPAgaaylanadi , u keyinchalik dofamin , norepinefrin (noradrenalin)va epinefringa (adrenalin)aylanadi. Oxirgi uchtasi katexolaminlar sifatida tanilgan. Fenilalanin qon-miya to'sig'ini kesib o'tish uchun triptofan kabi bir xil faol transport kanalidan foydalanadi. Haddan tashqari miqdorda qo'shimchalar serotonin va boshqa aromatik aminokislotalar , shuningdek, bog'langan kofaktorlar, temir yoki tetrahidrobiopterinning haddan tashqari ishlatilishi (oxir- oqibat, cheklangan) tufayli azot oksidi ishlab chiqarishga xalaqit berishi mumkin. Ushbu birikmalar uchun tegishli fermentlar aromatik aminokislotalar gidroksilaza oilasi va azot oksidi sintazasidir . Inson miyasida katexolaminlar va iz aminlar uchun biosintetik yo'llar Fenilalanin-flavonoidlarni sintez qilishda ishlatiladigan boshlang'ich birikma. Lignan fenilalanin va tirozindan olingan. Fenilalanin ammiak-liyaz fenilalanin fermenti tomonidan sinnamik kislotaga aylanadi. Irsiy kasallik fenilketonuriya (PKU) - bu fenilalanin gidroksilaza fermenti etishmasligi tufayli fenilalaninni metabolizatsiya qila olmaslik. Ushbu kasallikka chalingan odamlar "fenilketonuriklar" deb nomlanadi va fenilalaninni iste'mol qilishni tartibga solishlari kerak. Fenilketonuriklar ko'pincha qondagi fenilalanin miqdorini nazorat qilish uchun qon testlaridan foydalanadilar. Laboratoriya natijalari mg/dL va mmol/L dan foydalangan holda fenilalanin miqdori haqida xabar berishi mumkin. Bir mg/dl fenilalanin taxminan 60 mkmol/l ga teng. Giperfenilalaninemiya deb ataladigan fenilketonuriyaning (kam uchraydigan) "variant shakli" tetragidrobiopterin deb ataladigan kofaktorni sintez qila olmaslikdan kelib chiqadi, uni to'ldirish mumkin. Giperfenilalaninemiya bilan og'rigan homilador ayollarda buzilishning o'xshash belgilari bo'lishi mumkin (qondagi fenilalaninning yuqori darajasi), ammo bu ko'rsatkichlar odatda homiladorlikning oxirida yo'qoladi. PKU bo'lgan homilador ayollar, homila nuqsonli gen uchun heterozigot bo'lsa ham, qondagi fenilalanin darajasini nazorat qilishlari kerak, chunki homilaga jigarning etukligi tufayli salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Fenilalaninning oziq-ovqat bo'lmagan manbai bu sun'iy tatlandırıcı aspartamdir . Ushbu birikma organizm tomonidan bir nechta kimyoviy yon mahsulotlarga, shu jumladan fenilalaninga metabollanadi. Fenilketonuriklarning tanada fenilalanin to'planishi bilan bog'liq parchalanish muammolari, ozroq bo'lsa-da, aspartamni iste'mol qilish bilan ham yuzaga keladi. Shunga ko'ra, Avstraliya, AQSh va Kanadada aspartamni o'z ichiga olgan barcha mahsulotlar quyidagi etiketkaga ega bo'lishi kerak: "Fenilketonuriklar: fenilalaninni o'z ichiga oladi". Buyuk Britaniyada aspartam o'z ichiga olgan oziq-ovqat mahsulotlarida "aspartam yoki E951" mavjudligini ko'rsatadigan tarkibiy qismlar bo'lishi kerak va ular "Fenilalanin manbasini o'z ichiga oladi" degan ogohlantirish bilan etiketlangan bo'lishi kerak. Braziliyada "Contem Fenilalanina" (portugalcha "Fenilalanin mavjud") yorlig'i uni o'z ichiga olgan mahsulotlarda ham majburiydir. Ushbu ogohlantirishlar odamlarga bunday ovqatlardan qochishga yordam berish uchun joylashtirilgan. Stereoizomer D - fenilalanin (DPA) an'anaviy organik sintez yo'li bilan bitta enantiomer yoki rasemik aralashmaning tarkibiy qismi sifatida ishlab chiqarilishi mumkin. U oqsil biosintezida ishtirok etmaydi, garchi u oz miqdorda oqsillarda, ayniqsa qarigan oqsillarda va qayta ishlangan oziq-ovqat oqsillarida bo'lsa. D -aminokislotalarning biologik funktsiyalari noaniq bo'lib qolmoqda, garchi D -fenilalanin niatsin retseptorlari 2 da farmakologik faollikka ega. DL -Fenilalanin (DLPA) klinik tadkikotlar bilan tasdiqlangan og'riq qoldiruvchi va antidepressant ta'siri uchun ozuqaviy qo'shimcha sifatida sotiladi. DL -Fenilalanin D -fenilalanin va L -fenilalanin aralashmasidir. DL - fenilalaninning mashhur analjezik faolligi, karboksipeptidaza A fermenti tomonidan enkefalin parchalanishining D -fenilalanin tomonidan bloklanishi mumkinligi bilan izohlanishi mumkin. Enkefalinlar mu va delta opioid retseptorlarining agonistlari sifatida ishlaydi va bu retseptorlarning agonistlari antidepressant ta'sir ko'rsatishi ma'lum. DL -fenilalaninning taxminiy antidepressant ta'sirining mexanizmi qisman L- fenilalaninning norepinefrin va dofamin neyrotransmitterlarining sintezidagi preku rsor roli bilan ham bog'liq bo'lishi mumkin, ammo klinik tadqiqotlar L - fenilalaninning antidepressant ta'sirini aniqlamagan. Miyadagi norepinefrin va dofaminning yuqori darajalari antidepressant ta'sirga ega deb hisoblanadi. D - Fenilalanin ingichka ichakdan so'riladi va portal qon aylanishi orqali jigarga etkaziladi . Kichik miqdordagi D -fenilalanin L -fenilalaninga aylanadi. D - Fenilalanin tizimli qon aylanishi orqali tananing turli to'qimalariga taqsimlanadi. U qon-miya to'sig'ini L -fenilalaninga qaraganda kamroq samarali tarzda kesib o'tadi va shuning uchun D -fenilalaninning oz miqdordagi yutilgan dozasi siydik bilan markaziy asab tizimiga kirmasdan chiqariladi. L -fenilalanin a2d Ca 2+ kalsiy kanallarida K i 980 nM bo'lgan antagonistdir. Miyada L -fenilalanin NMDA retseptorlari ning glitsin bilan bog'lanish joyida va AMPA retseptorlari glutamat bilan bog'lanish joyida raqobatbardosh antagonist hisoblanadi. NMDA retseptorlari L - fenilalaninning glitsin bilan bog lanish joyidaʻ Shild regressiyasi tomonidan baholangan 573 mkM muvozanatli dissotsiatsiya konstantasi (KB) ko rinib turadi, ʻ bu insonda davolanmagan fenilketonuriyada kuzatilgan miya L -fenilalanin kontsentratsiyasidan ancha past. L -Fenilalanin, shuningdek, gipokampus va korteksdagi glutamaterjik sinapslarda neyrotransmitterlarning chiqarilishini hosil qiladi, IC 50 980 mkM , bu miya konsentratsiyasi klassik fenilketonuriyada kuzatiladi , D - fenilalanin esa sezilarli darajada kichikroq ta'sirga ega. Boronofenilalanin (BPA) fenilalaninning dihidroksiboril hosilasi bo'lib, neytron tutib olish terapiyasida qo'llaniladi . 4-Azido- L-fenilalanin - bu kimyoviy biologiya sohasida biokonyugatsiya uchun vosita sifatida ishlatiladigan protein tarkibidagi tabiiy bo'lmagan aminokislota hisoblanadi. Fenilalanin ammiak liaza fermenti Fenilalanin ammiak liaz fermenti L - fenilalaninning ammiak va trans - sinnamik kislotaga aylanishini katalizlaydi : L -fenilalanin = trans -sinnamat + NH 3 Fenilalanin ammiak liazasi (PAL) fenil propanoid yo'lidagi birinchi va aniq qadamdir va shuning uchun o'simliklardagi flavanoidlar , fenilpropanoidlar va lignin kabi polifenol birikmalarining biosintezida ishtirok etadi . Fenilalanin ammiak liazasi o'simliklarda, xamirturushlar va zamburug'larda keng tarqalgan bo'lib, izofermentlar ko'plab turli turlarda mavjud. Uning molekulyar massasi 270- 330 kDa oralig'ida . PAL faolligi to'qimalarning yaralanishi, patogen hujum, yorug'lik, past haroratlar va gormonlar kabi turli xil ogohlantirishlarga javoban keskin ravishda indüklenir . PAL yaqinda fenilketonuriya bilan og'rigan odamlarda mumkin bo'lgan terapevtik foyda uchun o'rganildi. U, shuningdek, aspartam tatlandırıcısining kashshofi sifatida L -fenilalaninni ishlab chiqarishda ham ishlatilgan. Ferment ammiak liazasi oilasining a'zosi bo'lib, uglerod-azot aloqalarini ajratadi. Boshqa liyazlar singari, PAL oldinga reaktsiya uchun faqat bitta substratni talab qiladi, lekin teskari reaktsiya uchun ikkita. Mexanik jihatdan bog'liq bo'lgan histidin ammiak-liyaza fermentiga o’xshaydi. Ushbu ferment sinfining tizimli nomi L -fenilalanin ammiak-liyaza ( trans -sinnamat hosil qiluvchi). Ilgari u EC 4.3.1.5 deb belgilangan, ammo bu sinf EC 4.3.1.24 (fenilalanin ammiak-liazalar), EC 4.3.1.25 (tirozin ammiak-liazalar) va EC 4.3.1.26 (fenilalanin/tirozin) sifatida qayta belgilangan. Umumiy qo'llaniladigan boshqa nomlar orasida tiraz, fenilalanin deaminaza, tirozin ammiak-liyaza, L - tirozin ammiak- liyaza, fenilalanin ammoniy-liyaza, PAL va L - fenilalanin ammiak-liyaza mavjud. Fenilalanin ammiak liazasi L -fenilalanin va kamroq darajada L - tirozin uchun xosdir. PAL tomonidan katalizlangan reaktsiya oksidlovchi deaminatsiyadan ko'ra o'z-o'zidan eliminatsiya reaksiyasidir . 3,5-dihidro-5-metildien-4 H -imidazol-4-on ( MIO) kofaktori reaksiyada ishtirok etadi va faol joyda uchta qutbli spiralning musbat qutbida o'tiradi, bu uning elektrofilligini oshirishga yordam beradi. MIO L - phe aromatik halqasi tomonidan hujumga uchraydi, bu esa asosiy qoldiq bilan deprotonatsiya qilish uchun b ugleroddagi CH rishtasini faollashtiradi. Ushbu E1cB - eliminatsiya reaktsiyasining karbanion oraliq mahsuloti , faol joyda qisman ijobiy hududlar tomonidan barqarorlashtiriladi, so'ngra sinnamat alkenini hosil qilish uchun ammiakni chiqaradi. PAL reaktsiyasining mexanizmi histidin ammiak liazasi bilan bog'liq fermentning mexanizmiga o'xshash deb hisoblanadi. Ala-Ser-Gly tripeptididan MIO kofaktorining avtokatalitik hosil bo'lishi taklif qilingan suvni yo'q qilishning ikki bosqichida. Dehidroalanin qoldig'i uzoq vaqtdan beri PAL va HALdagi asosiy elektrofil katalitik qoldiq deb hisoblangan, ammo keyinchalik faol qoldiq MIO ekanligi aniqlandi, bu esa yanada elektrofil. Konservalangan Ala-Ser-Gly tripeptid segmentining siklizatsiyasi va suvsizlanishi natijasida hosil bo'ladi. MIO hosil bo'lishining birinchi bosqichi Ala202 karbonil guruhidagi Gly204 azotining molekulyar nukleofil hujumi orqali siklizatsiya - yo'q qilishdir. Ser203 ning yon zanjiridan keyingi suvni yo'q qilish o'zaro bog'langan qo'sh bog'lanish tizimini yakunlaydi. Petroselinum crispum ( PDB ) dan fenilalanin ammiak liazasi uchun raqamlar berilgan.1W27). MIO polipeptid modifikatsiyasi bo'lsa-da, uni protez guruhi deb atash taklif qilindi, chunki u qo'shilgan organik birikma sifatiga ega. PAL trans-sinnamik kislota tomonidan inhibe qilinadi va ba'zi turlarda transsinnamik kislota hosilalari tomonidan inhibe qilinishi mumkin .Oddiy shakllari bo'lgan g'ayritabiiy aminokislotalar D -Phe va D -Tyr raqobatbardosh ingibitorlardir . Fenilalanin ammiak liazasi asosan alfa-spirallardan tashkil topgan to'rtta bir xil bo'linmalardan iborat bo'lib, monomer juftlari bitta faol joyni tashkil qiladi. PALdagi kataliz faol joy bilan bog'langan etti xil alfa spirallarining dipol momentlari bilan boshqarilishi mumkin. Faol joy uchta spiral bilan kovalent bo'lmagan MIO elektrofil guruhini o'z ichiga oladi. Leu266, Asn270, Val269, Leu215, Lys486 va Ile472 faol sayt spirallarida joylashgan, Phe413, Glu496 va Gln500 esa MIO kofaktorini barqarorlashtirishga hissa qo'shadi. Faol maydon ichidagi spirallar tomonidan yaratilgan dipol momentlarining yo'nalishi MIO bilan ideal reaktivlik uchun elektropozitiv mintaqani hosil qiladi. Faol saytdagi qisman ijobiy hududlar ham karbanion oraliq mahsulotining zaryadini barqarorlashtirishga yordam beradi. PAL tizimli ravishda mexanik jihatdan bog'liq bo'lgan histidin ammiak liazasiga o'xshaydi, ammo PALda taxminan 215 ta qo'shimcha qoldiq mavjud. Fenilalanin ammiak liazasi turli turlarda turli funktsiyalarni bajarishi mumkin. U asosan ba'zi o'simliklar va zamburug'larda (ya'ni xamirturush) uchraydi. Qo'ziqorin va xamirturush hujayralarida PAL muhim katabolik rol o'ynaydi, uglerod va azot hosil qiladi . O'simliklarda bu asosiy biosintetik ferment bo'lib, turli xil polifenil birikmalar sintezining birinchi bosqichini katalizlaydi va asosan himoya mexanizmlarida ishtirok etadi. PAL 5 ta metabolik yo'lda ishtirok etadi: tirozin almashinuvi , fenilalanin almashinuvi , azot almashinuvi , fenilpropanoid biosintezi va alkaloid biosintezi . Fenilalaninning ishlatilishi hamda tirik organizmdagi o’rni Inson tanasi normal va muvofiqlashtirilgan ish uchun 20 ga yaqin aminokislotalarga muhtoj. Fenilalanin - alaninga o'xshash aromatik alfa- aminokislota ekanligini ta'kidlaydi. U barcha tirik organizmlarning oqsillari tarkibiga kiradi va gormonlar ishlab chiqarishni barqarorlashtirish uchun bebaho foydalarga ega. Aminokislotaning yana bir foydali xususiyati og'riqni yo'qotishdir. Uni migren, servikal va vertebra mintaqalarida noqulaylik uchun qo'llash tavsiya etiladi. Fenilalaninni qabul qilish foyda yoki zararmi? Fenilalaninning manbai go'sht va parranda idishlaridan dukkaklilar, qo'ziqorinlar va yong'oqlargacha bo'lgan protein o'z ichiga olgan barcha ovqatlardir. Bir kishi uchun uni kuniga o'rtacha iste'mol qilish darajasi 1-2 grammni tashkil qiladi. O'rtacha odam fenilalaninni odatdagi tarzda metabollaydi. U organizm tomonidan mukammal tarzda so'riladi, bizning organlarimizning ishlashiga va oqsillarni yaratishga yordam beradi. Ba'zi odamlar ushbu aminokislotalarning ko'pligidan aziyat chekishadi, bunday kasallik odatda bolalik davrida o'zini namoyon qiladi va fenilketonuriya deb ataladi. Protein komponentlari bizning miyamizda, qon hujayralarida, mushak to'qimalarida va ichki organlarda. Shuning uchun protein ishlab chiqarish jarayonlarini normallashtirish inson tanasining ishlashi uchun juda muhimdir. Fenilalanin muhim gormonlar va molekulalarni ishlab chiqarishda ishtirok etadi, masalan: Tirozin: Yuqori stress ostida xotira va ish faoliyatini yaxshilashga yordam beradigan neyrotransmitter. Epinefrin va norepinefrin: tanamizning turli qismlariga ta'sir qiladi va markaziy asab tizimini rag'batlantiradi. Ulardan biri tanada juda ko'p yoki juda oz bo'lsa, bu umumiy salomatlikka sezilarli ta'sir ko'rsatishi mumkin. Ular qaror qabul qilish tezligi uchun ham javobgardir: jang yoki parvoz. Dopamin: vosita funktsiyasi, kayfiyat va hatto muhim qaror qabul qilishga ta'sir qiladi. U o'rganish qobiliyati bilan chambarchas bog'liq, ma'lumotni idrok etish uchun javobgardir va uning etishmasligi ko'pincha ba'zi ruhiy kasalliklarning paydo bo'lishiga olib keladi. Ushbu aminokislotalarni qayta ishlash uchun normal reaktsiyalarni o'zgartirish tanadagi ba'zi uzilishlarga olib kelishi mumkin. Fenilalaninning tuzilish formulasi ikki turga bo'linadi: L-fenilalanin va D-fenilalanin. Yaqinda o'tkazilgan kohort tadqiqotlari depressiyani davolash uchun ushbu aminokislotalarning D va L shakllarini birlashtirishning mumkin bo'lgan foydasiga ishora qildi. Bemorlarning 2/3 qismida klinik holatning yaxshilanishi kuzatildi. Afsuski, bu doimiy ijobiy ta'sir ko'rsatgan bir nechta tadqiqotlardan biridir. Boshqa tajribalar depressiyaga qarshi kurashda ushbu aminokislotadan foydalanish qarorini tasdiqlovchi etarli dalillarni to'plamadi. Fenilalaninni asosan oqsil o'z ichiga olgan ovqatlarda topish mumkin. Tabiiy aminokislota bo'lib, u parhez qo'shimchasi sifatida foydalanish uchun xavfsiz hisoblanadi. Bir qator tadqiqotlar teri va neyron kasalliklarini davolashda ushbu aminokislotadan foydalanishni o'rganib chiqdi. Shunday qilib, fenilalaninning terining rangi yo'qolishi va to'qimalarning ortiqcha pigmentatsiyasini oldini olish qobiliyati aniqlandi. Uning vitiligoni davolashda qo'llanilishi juda yaxshi natijalarni ko'rsatdi. Ultrabinafsha nurlanish bilan birgalikda davolanish samarasini oshirishi va vitiligo bilan og'rigan odamlarda terining pigmentatsiyasi jarayonlarini yaxshilashga yordam berishi isbotlangan. Odatda, oziq-ovqatlardagi faol fenilalanin miqdori iste'mol qilinganda kritik darajadan oshib ketishi va sog'likka zarar etkazishi uchun etarlicha past bo'ladi. Ushbu aminokislotalarning inson tanasining har bir kilogrammiga normal iste'moli taxminan 50-100 mg ni tashkil qiladi. Fenilalanin o'z ichiga olgan mahsulotlardan foydalanishdan nojo'ya ta'sirlarning deyarli to'liq yo'qligiga qaramasdan, homilador va emizikli ayollar uchun kapsulalarda aminokislotadan foydalanish tavsiya etilmaydi. Fenilanilinli mahsulotlar(-rasm.): 3-rasm. Bizning dietamizdagi fenilalanin. Aminokislotaning ikkita shakli yoki strukturaviy tuzilishi mavjud: fenilalanin L va fenilalanin D. Ular juda o'xshash, farq faqat molekulyar tuzilishda. Oziq-ovqatlarda asosan L-shakli topiladi, u organizm tomonidan oqsil ishlab chiqarishda ishtirok etadi. D-shakli ko'proq ozuqaviy qo'shimchalarda uchraydi. Odatda sun'iy ravishda sintezlanadi, chunki u tibbiy maqsadlarda ishlatilganda yaxshi natijalarni ko'rsatdi. Tana etarli darajada L-fenilalaninni mustaqil ravishda ishlab chiqara olmaydi va uni dietadan olishi kerak. Bu aminokislota muhim deb nomlanishining sabablaridan biridir. Protein ishlab chiqaruvchisi sifatidagi asosiy rolidan tashqari, fenilalanin tanamizdagi boshqa molekulalarni, masalan, gormonlarni ishlab chiqarish uchun zarurdir. Fenilalanin ishtirokida yaratilgan bir nechta neyrotransmitterlar tanamizning turli qismlari o'rtasida signallarni uzatish uchun javobgardir. Shunday qilib, bu aminokislota asab tizimining silliq ishlashi va impulslarni yaxshi o'tkazish uchun muhim elementlardan biri deb atash mumkin. Afsuski, PKU genetik buzilishi bo'lgan odamlar uchun bu aminokislota xavfli bo'lishi mumkin. Ushbu buzuqlik tananing to'liq immuniteti bilan tavsiflanadi. Fenilalanin oziq-ovqat tarkibidagi shunday keng tarqalgan modda bo'lib, uning kichik qismlari ham deyarli barcha ovqatlarda mavjud. Ko'pincha bu hayvonot mahsulotlarida, shuningdek, ko'p miqdorda protein mavjud bo'lgan joylarda. Fenilalaninning eng yaxshi o'simlik manbai soya hisoblanadi. Bundan tashqari, moddaning miqdori bo'yicha chempionlar urug'lar va yong'oqlardir. Sizning dietangizga soya proteinini qo'shsangiz, 200 kaloriya uchun taxminan 2,5 gramm fenilalanin bo'lishi mumkin. Ko'pgina dorilar, parhez ovqatlar va gazlangan ichimliklar sun'iy tatlandırıcı aspartamni o'z ichiga oladi. U fenilalaninning katta dozalarini o'z ichiga oladi, ammo foydalanish taqiqlanmagan. Federal qoidalar aspartamni o'z ichiga olgan har qanday ichimlik yoki oziq-ovqat mahsulotiga "Fenilketonuriya: fenilalaninni o'z ichiga oladi" degan ogohlantirish bilan etiketlangan bo'lishi kerak. Ushbu ogohlantirish PKU bilan kasallangan odamlarga fenilalanin manbai bo'lgan ovqatlardan qochishga yordam beradi. Umuman olganda, agar siz muvozanatli ovqat iste'mol qilsangiz va turli xil ovqatlar iste'mol qilsangiz, unda ushbu aminokislotalarda yuqori bo'lgan ovqatlarni maxsus tanlashingiz shart emas. Chunki uning etarli miqdori tanangizga u yoki bu tarzda kiradi. Aminokislotalarni o’z o’zidan qo’llash xavflimi? Juda xavfli kasallik, hatto bolalikda ham namoyon bo'ladi, fenilketonuriya. Bu fenilalanin aminokislotasining ortiqcha miqdori bo'lib, bu intellektual qobiliyatlarning keskin yomonlashishiga va aqliy rivojlanish jarayonlarining inhibisyoniga olib keladi. Aminokislotalar almashinuvi buzilgan odamlar o'z tanasida fenilalaninni o'zlashtira olmaydi va qayta ishlay olmaydi, shuning uchun u o'z hujayralarida to'planishga intiladi. Shu sababli, ularning qonidagi fenilalanin kontsentratsiyasi oddiy odamlarga qaraganda taxminan 400 baravar yuqori bo'lishi mumkin. Ushbu moddaning xavfli darajada yuqori konsentratsiyasi miyaning jiddiy shikastlanishiga va natijada aqliy zaiflikka olib kelishi mumkin. Buzilish bolalar uchun o'ta xavflidir, shuning uchun ular odatda tug'ilgandan keyin ko'p o'tmay PKU uchun tekshiriladi. PKU tashxisi qo'yilgan odamlar maxsus past proteinli dietaga joylashtiriladi. Ushbu dahshatli kasallikka qaramay, fenilalanin olimlar tomonidan uning keyingi qamrovini aniqlash uchun faol o'rganilmoqda. Ba'zi tadqiqotlar fenilalaninning ta'sirining quyidagi natijalarini eksperimental ravishda chiqardi: Og'riq sindromi. Fenilalaninning D shaklidagi preparati bizni har xil zo'ravonlikdagi doimiy zonklama og'rig'idan xalos qiladi. Bu ba'zi turdagi bosh og'rig'i va bel og'rig'iga yordam berdi, garchi bu tadqiqotlar natijalari aralash bo'lsa-da. Spirtli ichimliklar bilan zaharlanish. Ba'zi tajribalar ushbu aminokislota spirtli ichimliklarni olib tashlash alomatlarini engillashtirishga qodir ekanligini ko'rsatishga muvaffaq bo'ldi. Parkinson kasalligi. Nerv impulslarining o'tkazuvchanligini yaxshilash va miyada neyrotransmitterlarning shakllanishida ishtirok etish qobiliyati tufayli fenilalanin Parkinson kasalligining oldini olish dasturlarida ishtirok etishi mumkin. Ushbu davolash usulining samaradorligini isbotlash uchun ko'proq tadqiqotlar talab etiladi. DEHB. Fenilalaninning diqqat etishmasligining yuqori sezgirligi sindromi (DEHB) bilan og'rigan guruhlarga ta'siri bo'yicha tadqiqotlarda ba'zi yutuqlar mavjud. Olimlar ushbu sohani o'rganishni davom ettirmoqdalar va bu usulning samaradorligi bo'yicha ishonchli natijalarni hali bera olmaydilar. Fenilalaninning kimyoviy xossalari asosan tanamizda oqsil tuzilishini shakllantirishga qaratilgan. So'nggi tadqiqotlar ko'p miqdorda proteinli oziq-ovqat iste'mol qilish va inson tana vazni o'rtasidagi bog'liqlikni aniqladi. Fenilalanin kelajakda "to'yinganlik gormoni" ishlab chiqarish qobiliyati tufayli vazn yo'qotish uchun ishlatilishi mumkin. Uning ishlatilishi ochlik tuyg'usini tezda kamaytiradi va ishtahani kamaytiradi. Semirib ketishni davolashning ushbu usulining afzalliklari hali ham shubhali, ammo kelajakda bu aminokislotadan foydalanish uchun barcha shartlar mavjud. Bizning tanamizda fenilalanin sintezi mumkin emasligi sababli, biz uni xun takviyesi shaklida olishga yoki har kuni ushbu aminokislotaga boy bo'lgan etarli miqdorda oziq-ovqat olishga majburmiz. Kun davomida turli xil proteinli oziq- ovqatlarni iste'mol qilish sizni tanangizga kerak bo'lgan barcha aminokislotalar bilan ta'minlaydi. Oziq-ovqat qo'shimchalarini qabul qilishning zarari faqat ularning individual intoleransiyasi yoki organizm ular bilan to'yingan bo'lgan taqdirdagina mumkin. Xulosa Men xulosa o’rnida shuni aytishim mumkinki aminokislotalar tabiatda xam tirik organizmidagi funksiyasi roli haqida tushunchaga ega bo’ldim. Aminokislotalar Oqsillar tarkibining muhim qismini tashkil qiladi. Aminokislotalarning odam organizmida tutgan o’rniga qarab almashinadigan va almashinib bo’lmaydigan aminokislotalarga ajratiladi. Barcha oqsillarning asosiy qurish elementlari aminokislotalar ekanligi ko pdan beriʻ ma lum bo lsa ham, to la aminokislota tarkibi faqat XX asrning 30-yillaridagina ʼ ʻ ʻ batamom belgilanadi.Buning sababi, bir tomondan aminokislatalar hali yahshi o rganilmagani, oqsil tarkibiga qaysi aminokislotalar kirganligi aniq ma lum ʻ ʼ bo lmaganligi bo lsa, ikkinchidan, ularning ayrim vakillarini sifat va miqdor ʻ ʻ analizi usullari hali mukkalmal bo lmaganligi edi. Bu muammo faqat 40-yillarning ʻ boshlarida qog oz xromotografiyasi usuli qo llanilishi bilan hal qildi. Tabiatda 200 ʻ ʻ ga yaqin aminokislotalar uchraydi. Ularning yarmidan ortig i, umuman oqsil ʻ tarkibiga kirmaydi, qolgan yarmining ko p qismi ham faqat ayrim organizmlarda, ʻ ba zilari alohida peptidlar tarkibida bo ladi.Hamma organizmlarda oqsillar ʼ ʻ tarkibiga kiradigan aminokislotalar soni 20 ga teng. Fenilalanin - ma'lum bo'lgan barcha tirik organizmlar oqsillar qismidir muhim aromatik, amino kislotalar. Yana bir nomi fenilalanin - α-amino-β- fenilpropionik kislota. Fenilalanin (α-amino-β-fenilpropion kislota.) - aromatik alfa-amino kislotalar. Bu ikki optik izomerik shakllari L va D mavjud. Kimyoviy, aralash, vodorod atomlari bir fenil guruhi bilan barpo etilgan bu amino kislotalar. Fenilalanin l-proteinogen aminokislotalar va ma'lum bo'lgan barcha tirik organizmlar oqsillarga kiritilgan. gidrofobik va ustidan ketma o'zaro muloqotida ishtirok, fenilalanin, qatlamlanish va oqsil tuzilmalari barqarorlashtirish muhim rol o'ynaydi funktsional markazlari ajralmas qismi hisoblanadi. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. Жеребцов Н.А., Попова Т.Н., Артюхов В.Г. Биохимия: Учебник. – Воронеж: Издательство Воронежского государственного университета, 2002. – 696 с. 2. Кретович В.Л. Биохимия растений: Учеб. – 2-е изд., перераб. и доп.; для биол. спец. ун-тов. – М.: Высш. Шк., 1986. – 503 с. 3. Iskandarov S., Abdusamatov A ., Shoymardanov R. Organik ximiya, Toshkent, “ O‘qituvchi” nashriyoti, 1979 y. 498 b. 4. Sobirov. Z. Organik kimyo, Toshkent – “Aloqachi – 2005. 398 b. 5. H.S.Tojimuhamedov, H.M.Shohidoyatov, O’.Ho’janiyozov Organik kimyo. Toshkent, ‘‘ Fan va texnologiya ‘‘ 2014- yil. 800 b. Internet saytlari

Fenilalanin

MUNDARIJA.

I.BOB.

l.Kirish..................................................................................................................2

II.BOB.

II. Asosiy qism ....................................................................................................7

II.1. Aminokislotalar haqida umumiy ma’lumot ...............................................7

II.2. Fenilalaninning tuzilishi, olinishi.……................……………....................………18

II.3. Fenilalaninning fizik-kimyoviy xossalar ..................................................24

II.4. Fenilalanin ammiak liaza fermenti ……………………………….......................….32

II.5. Fenilalaninning ishlatilishi hamda tirik organizmdagi o’rni....................36

III.BOB.

III. Xulosa...........................................................................................................44

IV.BOB.

IV. Foydalanilgan adabiyotlar...........................................................................45

 

 

 

 

Купить