Ферментлар муҳандислиги. Экологик биотехнология. Биогазни олиниши. Геометаногенез - Biotexnologiya - Slaydlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	9000UZS
Hajmi	4.5MB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	22 Dekabr 2023
Kengaytma	pptx
Bo'lim	Slaydlar
Fan	Biotexnologiya

Ферментлар муҳандислиги. Экологик биотехнология. Биогазни олиниши. Геометаногенез

Sotib olish

Ф ерм ентлар м у ҳ андисли ги.
Эк ологи к биотех нология.
Биогазни оли ни ш и.
Геом етаногенез.
Биотех нологик саноатнинг
ривож ланиш и ва
исти қ боллари


Целлюлоза ва гемицеллюлозани
микробли деградация ва конверсияга
учратиб, этил спирти ёки кимёвий
саноат учун хомашё олиш мумкин.
Clostridium thermosellum таркибидаги
целлюлаза ва гемицеллюлаза
генларини С lostridium нинг бошқа
турларига ўтказиб, целлюлоза ва
гемицеллюлозани этил спирти, ацетон,
сирка ва сут кислотасига айлантириш
мумкин.

Clost ridium t he rmose llum

Этил спи ртини к им ёви й ва стру к ту равий
ту зи лиш и

Ацетоннинг к им ёви й ва стру к ту равий
ту зи лиш и

Сирк а к ислотасининг ту зили ш и

Су т к и слотаси ни нг ту зи ли ш и

Alcaligenes бак тери яси

Би ом етаногенез

БИОКОНВЕРСИЯ АФ ЗАЛЛИК ЛАРИ
•
1
•
21
•
1
•
21

1. К АТА ЛИЗАТОРЛА Р
МИКРООРГАНИЗМЛАР
ЁРДАМИДА БИТТА
БОС ҚИЧДА ФЕРМЕНТЛАР
СИНТЕЗЛАНАДИ 2. БИОКОНВЕРСИЯ
КИМЕВИЙ ҚАЙТАРИЛИШ
ЖАРАЁНЛАРИГА НИСБАТАН
ЭНЕРГЕТИК ҚИЙМАТИ
ЮҚОРИ БИОКОНВЕРСИЯ АФ ЗАЛЛИК ЛАРИ

БИОКОНВЕРСИЯ ТУРЛА РИ
1
2

СПИРТЛИ
ФЕРМЕНТАЦИЯ
АНАЭРОБ
ФЕРМЕНТАЦИЯБИОКОНВЕРСИЯ ТУРЛА РИ

ТЕРМИЧЕСК А Я КОНВЕРСИЯ
ПИРОЛИЗ ГАЗИФИКСАЦИЯ ТЕРМОКАТАЛИТИК
КРЕКИНГ
МУРАККАБ ЭФИР
ХОСИЛ БУЛИШИ

ГА ЗИФ ИКСА ЦИЯ

ТЕРМОК АТАЛИТИК К РЕК ИНГ

МУРА К К А Б ЭФ ИР Х ОСИЛ БУЛИШИ

БИОЛОГ ИК ОКСИД ЛА НИШ
ДЕГИДРАДАЦИЯ
ЙУЛИ КИСЛОРОДНИ
БИРИКТИРИБ
ОЛИШ ЙЎЛИ

ДЕГ ИДРА ДАЦИЯ ЙУЛИ
АЭРОБЛИ
ШАРОИТДА
АНАЭРОБЛИ
ШАРОИТДА

АЭРОБЛИ ША РОИТДА ДЕГ РА ДА ЦИЯ
Қ А НДА Й АМА ЛГА ОША ДИ
ОХИРГИ МАҲСУЛОТ
ЛАКТА ОХИРГИ МАҲСУЛОТ
СУВ


Биогаз бу – биомассанинг водородли ёки метанли бижғишидир.
Биогаз канализация гази ёки ботқоқ гази, газ-метан сўзларига
синонимдир.

Бу ҳар хил турдаги микроорганизмларнинг углеродни органик
кислородсиз (анаэроб) озиқлантирувчи муҳит шароитида,
организмлардаги модда алмашинуви жараёнидир.

Бу жараёнда, чириш ёки кислородсиз бижғиш дейилиб,
озиқлантириш занжири ҳосил бўлади. Бижғиш жараёнида
биологик чиқиндидан биогаз ишлаб чиқарилади.

Бу газдан оддий табиий газ каби технологик мақсадларда
иситиш, электр энергияси олиш учун ишлатиш мумкин.

Уни жамлаш, автомобилларга ёқилғи сифатида фойдаланиш ва
бошқа мақсадларда фойдаланиш мумкин. Би огаз


Жумладан, 1 тонна йирик шохли моллар ва
чўчқаларнинг гўнги қайта ишланганда 65 куб
метр биогаз олиш мумкин.

Янада тушунарли бўлиши учун қуйидаги
ҳисоб-китобни келтириш мумкин:
битта сигирдан суткасига 2,5 м3 газ,
бўрдоқидаги бўқа 1,6 м3 , чўчқа – 0,3 м3 , товуқ
- 0,02 м3 , олишни таъминлаш мумкин.

Бундан ташқари, биоконверсия
жараёнларида (қишлоқ хўжалиги
чиқиндиларидан биогаз ишлаб чиқариш)
давомида энергетикадан ташқари яна иккита
масалани ечиши мумкин.


Биринчидан, бижғиган гўнг, оддий гўнгга
нисбатан таққосланганида, қишлоқ
хўжалиги ўсимликларининг
ҳосилдорлигини 10-20% га оширади.
Ушбуни анаэроб жараёнда қайта
ишланганида минераллашув ва азот билан
боғланиш вужудга келади деб тушунтириш
мумкин.

Анъанавий услубда компостлаш, органик
ўғит олишда 30-40% ни азот миқдорини
йўқотади.


Бугун Европадаги анаэроб қурилмаларининг
сони дунё бўйичанинг 44% ини,

Шимолий Америкада – 14% тўпланган.

2010 йилда Европа Иттифоқи мамлакатлари
биомассадан фойдаланиши ҳисобига 90 млн.
тонна нефть эквивалентига тенг, шундан, 15
млн.т.н.э. – биогаз қурилмаларидан
фойдаланиш эвазига қўшимча энергия олади.

Экспертларнинг баҳосига кўра, Германияда
камида 220 мингта биогаз қурилмаси қуришга
эҳтиёж бор, шундан, 86% гўнгни қайта ишлаши
керак.

Агар шу режа амалга оширилса, Германияда
биогазнинг ҳиссаси умумий газ таъминоти
ҳажмида 11% етиши мумкин.


2005 йилда бундай биогаз реакторлари сони 10 млн. та
ҳисобланган, ҳар йили у 7,3 млрд. м3 атрофида биогаз ишлаб
чиқарган. Биогаз, бу табиий газ каби, соф, тоза энергия
турига киради.

Биогаз ишлаб чиқаришда унинг хомашёси бўлган биомасса
ва чиқиндилардан фойдаланиш мумкин. Ўзбекистонда
иссиқлик ва электр энергиясини ишлаб чиқариш учун
энергия ресурслари сифатида (тўғридан-тўғри ёқиш ёки
газлаштириш) ғўзапоя ва бошқа ўсимликларни, саноат ва
маиший чиқиндиларни, чорвачилик гўнгини ва қамишни
ишлатиш мумкин.

Жумладан, 1 гектар пахта майдонидан 2,) дан 4,0 тоннагача
ғўзапоя олиш мумкин. Қуритилган ғўзапоя қадимдан қишлоқ
шаротида ёқилғи сифатида ишлатилиб келинади.

Иссиқлик бериш қобилиятига кўра, бошқа ўрмончилик
чиқиндиларига ўхшайди.

Ушбу ғўзапояларни энергия ресурси сифатида брикет
шаклида ёки термохимиявий парчалаш орқали биогаз олиш
мумкин.


Бундай биомассанинг ҳар йиллик ялпи энергетик имкониятлари1,1 дан
2,2 млн.т.н.э. тенг, техник потенциали (термохимиявий биомассани
ўзгартириш технологиясидан фойдаланилганда) – 0,13 дан, 0,26
млн.т.н.э. деб баҳоланган.

Ўрмончиликдан тайёрланадиган ресурслар унча кўп эмас, чунки

республикамизнинг бир қисм майдони ўрмон: у саксовул,
можжевельник, солянка кабилар билан унча катта бўлмаган
майдонлари қопланган.

Барча ўрмонлар I- гуруҳга мансуб бўлиб, ўтин, коммерция мақсадида
уларни кесиш ман этилган.фақат ўрмонни тиклаш, санитар ва
коммерцияга алоқадор бўлмаган мақсадларда кесилади.

Ўзбекистон ҳар йили 30 млн.куб.м қаттиқ чиқиндилар
ҳосил бўлади., аҳоли пунктларида жойлашган полигонлардаги
чиқиндихоналарда умумий тўплангани 100 млн. куб.м ташкил этади.
Етарлича қулай қайта ишлаш технологяси мавжуд бўлмагани сабабли,
олдиндан қайта ишланмай, ажратилмай (сепарация), фракцияларга,
фойдали таркибга ажратилмасдан жойланиб келинган.

Натижада, кўплаган ахлатхоналардаги биологик парчаланш жараёнида
атроф-муҳитга маҳсулотларни чиришини

тарқатади: бу метан, карбоат ангидрид гази ва бошқалар.


Республикада фермер хўжаликлари ва аҳоли хонадонида кўп сонли
қорамол, қўй эчкилар, парррандаларнинг ҳаёт-фаолиятидан 100
млн.куб.м ортиқ чиқинди ҳосил бўлади. Хомаки ҳисоб-китобларга кўра,
республикада биогазнинг имкониятлари 8,9 млрд.куб.м. иссиқлик
чиариш қобилиятига кўра, 6,5 млрд.куб.м табиий газга тўғри келади ёки
бу рсспубликанинг 10% энергия ресурсларга бўлган талабини
қондиради. Биомассани аниқ имкониятларини ҳисоблаш учун пухталик
билан изланш ўтказиш зарур. Ғўзапояни анъанавий равишда қишлоқда
овқат пиширишга, дон ва бошқа қишлоқ хўжалиги ўсимликларини чорва
ёки паррандалар учун ем- хашак, қурилиш материали, ўғит сифатида,
ёки қуритиб, табиий йўл билан маҳаллий ёқилғи этиб
фойдаланаётганини биламиз.

Бугунги кунда биогаз технологияларида фойдаланиш учун хом ашё
турли қарайиб, 470 дан ортиқ тури мавжуд.

Жумладан, асл ватани Бразилия бўлган эйхорния ўсимлиги тез кўпайиш
хусусиятига эга, қисқа муддатда канализация оқава сувларини
санитария талабларига жавоб берадиган яроқли ҳолатга келтириши
исботланга. Эйхорниянинг яна бир афзаллиги – ундан катта миқдорда
биогаз олиш мумкин. Хусусан, ёз мавсумида бир гектар сув
тиндиргичидан 2000 тонна ёки йил давомида 4000 тоннадан зиёд кўк
масса олинади. Бу миқдорнинг қуруқ массаси 400 тонна бўлиб, унинг ҳар
тоннасидан 700 куб.м, жами 280000 куб.м биогаз олиш имконини
беради. Бу эса, 250000 куб.м табиий газнинг қувватини беради.


Овқат пишириш, печкага хизмат қилишга кетадиган вақтни тежалади.
Тезак тўплаш ва қуритиш, бегона ўтлар чопиқ қилинмайди.

Печкали ёқилғи ёки электр қувватига сарф бўладиган, минерал ўғит
сотиб олинадиган пул иқтисод қилинади.

Биогумусдан фойдаланилганда ҳосилдорлик ошади.

Электр энергияси ишлаб чиқариш учун ёқиладиган кўмир, ўтин ёки
ёқилғининг миқдори камаяди, натижада карбонат ангидрид (иссиқхона
гази) ва заҳарли ёнувчан моддалар ҳосил бўлиши камаяди.

Томорқа ва далада бегона ўтлар камаяди, уларнинг уруғи тўплагичда
ўлади. Ҳовлида гўнгдан келадиган ўткир бадбўй ҳид камаяди.

Тупроққа экологик таъсири.

Минерал ўғит тупроқни ва сувни ифлослантириб, катта зарар
келтириши мумкин.

Ваҳоланки, биоўғит мутлоқо экологик соф ҳисобланади.

Бундай ўғитнинг 1 килограмми самарадорлиги жиҳатидан 100 кг оддий
гўнгга тенглаша олади. Би огазни ў ти н ёқ и лади ган печк ага ни сбатан
и қ ти соди ни санаб ў тсак :


Биогаз метан (55-85% - CH4) ва карбонат
ангидрид (15-45% - CO2) дан иборат,
шунингдек, олтингугурт (сульфат)нинг (0-3%)
қолдиқлари бўлиши мумкин.

Унинг ёнишдан берадиган иссиқлиги 25
МДж/м 3 (ёнишдан унинг эквиваленти
бензинга 0,6 л, спиртга 0,85 л, ўтинга 1,7 кг
ёки 1,4 кВт/с фойдаланишга).

1,4 кВт/с электр энергиясини ишлаб
чиқариш учун 0,3 дан 0,6 кубометр биогаз
керак бўлади. Исси қ ли к бери ш и


Газ генераторлари пропан-бутан
аралашмаларида ва табиий газда ишлайди.

Газ баллонда ишлаганда газ генератор 2
марта дизельга нисбатан тежамкордир, агар
газ магистралида ишласа, бу кўрсаткич 10
баробар ошади.

Яна айрим устунликлари - газнинг тўлиқ
ёниши эвазига тутун тоза чиқади.

Бугунги кунда газ генераторида ишлаб
чиқарилган 1 кВт электр энергиянинг
таннархи бензинлидан, тахминан 3 марта
арзон, дизелли электр генераторларига
нисбатан эса 2,1 марта кам.Элек трда қ ўллани ш и .


Чиқиндини қайта ишлайдиган қурилмани қуриш учун
маълум миқдорда капитал харажатлар талаб этади, бундай
лойиҳалар ўзини ўзи тез қопламайди ва давлат дотациясини
талаб қилади.

Етакчи давлатлар, жумладан, Германия ва кўпгина Европа
мамлакатлари биогаз ишлаб чиқарувчиларни давлат
томонидан қўллаб-қувватлаш йўлидан бормоқда.

Бу “яшил тариф” шаклида амалга оширилмоқда, яъни,
электр ва иссиқлик энергиясини оширилган нархларда сотиб
олмоқда.

Жумладан, Германияда 1993 йилгача биогаз қурилмалари
сони 250 тагача етган.

Фақат 1990 йилдан бошлаб, жамоатчилик тормоқларига
бундай электр энергияни нисбатан атиги 10 цент/кВт га кам
сотишга имконият берилиши кафолатланиши қонунида
пайдо бўлиши, қурилмаларнинг сонини 2000 йилга келиб,
деярли тўрт баробар, яъни 1000 тага ошишига сабаб бўлган.


Ривожланган давлатлар ичида Хитой биогаздан
фойдалаииш бўйича энг пешқадам, бу ерда доимий
асосда ахлатхона ва канализацияларда 20 млн. ортиқ
биогаз қурилмаси ишлаб турибди. Барча ишлаб
чиқарилган газ хусусий фойдаланишга йўналирилган,
кичик газ тормоқларига улаш кўзда тутилмаган.

Жорий суръатни сақлаб қолса, (бу амалда ҳар йили
унинг бозори 2 баробар ошмоқда) дунёда 2020 йилда
энг пешқадамлигига чиқиб олади. Амалиёт шуни
кўрсатганки, 100 минг киши аҳолиси бор худудга
хизмат кўсатувчи канализация тормоғидан озиқланиб
турган канализация қайта ишлаш станциясида
суткасига газ чиқиши 2500 куб.м ташкил этади, бу 2000
л бензин эквивалентига тенг.

Химик таркибига кўра, оқава сувларнинг 1 куб.м нинг
бижғишидан 5 дан 15 куб.м газ чиқади.

Эътиборингиз учун
рахмат!

Ферментлар муҳандислиги. Экологик биотехнология. Биогазни олиниши. Геометаногенез

Sotib olish

O'xshash dokumentlar
Ветеринария амалиёти учун лактофлор таблеткасининг сифатини ва турғунлигини белгилаш
Азитромицин 500 мг таблеткасининг технологияси
Микробиологиянинг ҳозирги замон биотехнологиясидаги, қишлоқ ҳўжалигидаги, соғлиқни сақлашдаги аҳамияти
Белгиларни ирсийланишида генларнинг узаро таъсири турлари. Комплементар ва эпистаз таъсири. Хромосомалар морфологияси
Moslashish tabiiy tanlanish natijasi ekanligi. Urg’ochi va erkak organizmlar geterogametali bo’lganda jins bilan birikkan holda belgilarning irsiylanishiga doir masalalar echish