"ipoteka bank" bitiruv oldi amaliyot hisoboti - Iqtisodiyot - Diplom ishlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	20000UZS
Hajmi	527.7KB
Xaridlar	27
Yuklab olingan sana	16 May 2024
Kengaytma	docx
Bo'lim	Diplom ishlar
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Asadbek Mamarizayev

Ro'yxatga olish sanasi 09 Aprel 2024

141 Sotish

"ipoteka bank" bitiruv oldi amaliyot hisoboti

Sotib olish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
SAMARQAND IQTISODIYOT VA SERVIS INSTITUTI
IQTISODIYOT FAKULTETI
”REAL IQTISODIYOT” KAFEDRASI
Bitiruv oldi amaliyot bo’yicha
HISOBOT
_________________________________________________________________
(amaliyot o’talgan xo’jalik yurituvchi sub’ekt nomi)
Hisobotni tayyorladi _________________________________________
( kurs, guruh, f.i.sh. )
Amaliyot rahbari :
__________________________________________________________________
( F.I.Sh., lavozim )
Samarqand 202 4
1

Reja:
Kirish
1. ATIB “ Ipotekabank ” bankining tashkiliy tuzilishi va faoliyatini tashkil etishda
korporativ boshqaruv asoslari.
2. ATIB “ Ipotekabank ” banki faoliyatining tartibga soluvchi me’yoriy-huquqiy
hujjatlarini o’rganish.
3. ATIB “ Ipotekabank ” banki ning asosiy ko’rsatkichlari va moliyaviy natijalari.
4. ATIB “ Ipotekabank ” banki ning istiqboldagi rivojlanish yo`nalishlarini
o’rganish.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
3

Kirish
Bugungi kunda iqtisodiyotimiz va xalqimiz oldida turgan eng dolzarb
masalalar sirasiga xalqaro talablarga javob beradigan va mijozlarga zamonaviy
xizmatlarni taqdim etuvchi bank tizimini tashkil etish vazifasi ham kiradi. Chunki
yaxshi taraqqiy etgan bank tizimi va banklar faoliyatiga ega bo`lgan jamiyat
sog`lom va tez rivojlanishi mumkin. Pul-kredit bozorining asosiy mexanizmi va
richagi bo`lgan banklar o`zining ushbu pozitsiyasidan kelib chiqib butun
iqtisodiyotga katta ta`sirini o`tkaza olishi hech kimga sir emas. Buning yaqqol
isboti sifatida 2008-yillarda AQShda kuzatilgan “Buyuk depressiya”ni
ko`rsatishimiz mumkin. Ushbu iqtisodiy inqroz ipotekali kreditlash tufayli kelib
chiqqan bo`lsada, nafaqat Qo`shma Shtatlar iqtisodiyotini, balki butun dunyo
moliyaviy hayotini izdan chiqarib yubordi. Shu bilan birga yirik banklarning ham
iqtisodiy ahvoli yomonlashib qoldi. Bu banklarning moliyaviy bozorda qanchalik
mustahkam mavqega ega ekanligini ko`rsatadi. Jumladan, respublikamizda ham
bank tizimining barqarorligini ta`minlash, uni erkinlashtirish, kapital yetarliligini
xalqaro talablarga moslashtirib borish, banklarda risk menejmentini
takomillashtirish maslalariga ham alohida e`tabor qaratilmoqda va sohada qator
vazifalar bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda. Xususan, xalqaro standartlarga
muvofiq keladigan va moliyaviy sohaga xorijiy investitsiyalar kiritish uchun
jozibador muhitni yaratadigan O`zbekiston Respunlikasining “O`zbekiston
Respublikasining Markaziy banki to`g`risida”gi, 1
“Banklar va bank faoliyati
to`g`risida” gi, 2
“Valyutani tartibga solish to`g`risida”gi 3
hamda “To`lovlar va
to`lov tizimi to`g`risida”gi 4
yangilangan qonunlari qabul qilindi. 2020-2025-
yillarga mo`ljallangan O`zbekiston Respublikasi bank tizimini isloh qilish
strategiyasini amalga oshirish bo`yicha quyidagilarga erishish maqsad qilib
qo`yilgan 5
:
1
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida (yangi tahriri)
2
O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, 25.04.1996 yildagi 216-I-son
3
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 22.10.2019 yildagi O‘RQ-573-son
4
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 01.11.2019 yildagi O‘RQ-578-son
5
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 12.05.2020 yildagi PF-5992-son
4

-bank tizimi aktivlarining umumiy hajmida davlat ulushi bo`lmagan banklar
aktivlari ulushini 15 foizdan 60 foizgacha oshirish;
-banklar majburiyatining umumiy hajmida banklarning xususiy sektor
oldidagi majburiyatlari ulushini 28 foizdan 70 foizgacha oshirish;
-2025-yilga kelib davlat ulushi mavjud kamida uchta bank kapitallariga
zarur tajriba, bilim va obro`ga ega bo`lgan kamida uchta strategik xorijiy
investorlarni jalb qilish;
-umumiy kreditlash hajmida nobank kredit tashkilotlarini ulushini 0,35
foizdan 4 foizgacha oshirish.
Yuqoridagilarni inobatga olgan holda, “Ipotekabank” ATIB,
“O`zsanoatqurilishbank” ATBni, “ Aloqabank” ATBni, “Asakabank” ATBni,
“Qishloq qurilish bank” ATBni, AT “Xalq banki”, “Asia Alliance Bank”
ATBni xususiy sektorga sotish ko`zda turtilgan. Banklar aksiyalarining xususiy
shaxslar qo`liga o`tishi bank sohasida xizmatlar ko`lamining yanada kengayishiga,
ularning moliyaviy barqarorligining yanada oshishiga sabab bo`ladi. Lekin islohot,
avvalo, ichkaridan boshlanadi. Ushbu qonunda kadrlar salohiyatini oshirish
bo`yicha kadrlarni boshqarishning korporativ strategiyasini takomillashtirish,
bank kadrlarini uzluksiz o`qitish tizimini joriy qilish, har bir xodimning faoliyati
natijalarini baholash asosida mehnatga haq to`lashning zamonaviy tizimlariga
o`tish (KPI, bonus) kabilar maqsad qilib qo`yilgan. Bank tizimidagi kadrlar
salohiyatini oshirishda Bank-moliya akademiyasi faoliyatini yangicha tashkil
etishga alohida e`tibor qaratiladi. Bunda yetakchi xorijiy banklar va konsultantlar
bilan hamkorlik qilish asosida uzluksiz ta`lim tizimini tashkil etish, nazariya va
amaliyot o`rtasidagi uzviy aloqani ta`minlash nazarda tutiladi. Xuddi shu kabi
maqsadda iqtisodiyot uchun muhim kadrlarni yetkazib beruvchi ta`lim
muassasalarida talabalarni amaliyotlarga jalb qilish joriy qilingan.
Men Mamarizayev Asadbek Abdukomil-o’g’li 2024-yil 6-aprel kuni
Samarqand iqtisodiyot va servis institutida biriktirilgan amaliyot rahbarim Yakubov
Iskandar tomonidan amaliyot o’tash uchun zarur bo’ladigan barcha topshiriqlarni
oldim va 08.04.2024 dan 11.05.2024 gacha bo’lgan muddatda ATIB “Ipoteka
5

bank” otp group Bekobod filialida amaliyot o`tadim. Bankdan menga amaliyot
rahbar etib Xolmatov Elyor Xakimjonovich tayinlandi. Ushbu vaqt mobaynida
e`tiborimni ushbu bank mijozlarga taqdim etayotgan xizmatlar ko`lamiga, sifatiga,
xodimlarning ish tajribasi va ularning o`zaro va mijozlarga nisbatan muomala
madaniyatiga, bank xizmatlarining boshqa banklarga nisbatan qanchalik darajada
qulay va arzonligiga ahamiyat qaratdim. Meni qoniqtirgan tarafi mijozlarga
xizmat ko`rsatishning qulay shaklda tashkil etilganligidir. Chakana amalyot
bo`limi xodimlari misolida fikrimni ifodalaydigan bo`lsam, ushbu bo`limga mas`ul
har bir xodim universal xarakterga ega. Ya`ni har bir xodim bir vaqtning o`zida
ham pul o`tkazmalari bilan shug`ullanishi, mijozlar uchun mahalliy va xalqaro
plastik kartalar ochishi, plastik kartalar bilan bog`liq barcha operatsiyalarini
bajarishi mumkin. Bu o`z navbatida har bir xodimning teng ish taqsimotiga ega
bo`lishiga, shuningdek, mijozlarning arzimagan ish uchun ham soatlab navbat
kutishlarini oldini olgan holda ularning sonini oshishiga sabab bo’ladi.
6

1. “Ipoteka-bank” ATIBning O’zbekiston iqtisodiyotidagi o’rni. ATIB
“Ipoteka-bank” Bekobod filialining tashkiliy strukturasi.
ATIB “Ipoteka-bank” aksiyadorlik tijorat banki 2005-yilda tashkil topgan.
Faoliyat ko‘rsatishni boshlagandan buyon bank jadal sur'atlarda rivojlandi.
Korporativ mijozlarga xizmat ko‘rsatish sohasi bilan bir qatorda chakana
segmentda ham yuqori o‘sish sur'atlariga erishdi. Hozirda ATIB “Ipoteka-bank”
O‘zbekistonning eng yirik tijorat banklaridan biri, universal va ishonchli moliya
instituti hisoblanadi. Bank to‘liq hajmda yuqori sifatli zamonaviy bank
xizmatlarini ko‘rsatadi, o‘z mijozlari va sheriklarining barcha ehtiyoj va xohish-
istaklarini imkon qadar qoniqtirishga intiladi 6
.
Soha parametrlari bo‘yicha mijozlar bazasining diversifikatsiya qilingan
tuzilmasini shakllantirish, tarif siyosatining o‘rtacha bozor darajasiga
yo‘naltirilganligi, uzoq muddatli hamkorlik munosabatlarini o‘rnatish va mijoz
biznesini samarali qo‘llab-quvvatlash – mijozlar borasida bank olib boradigan
siyosatning asosiy yo‘nalishidir.
Bank xizmatlari ko‘rsatish bo‘yicha hududiy tarmoqni kengaytirish bank
faoliyatining mintaqaviy ekspansiyasi strategiyasida muhim omil sanaladi. ATIB
“Ipoteka-bank”ning barcha filiallari bank xizmatlari sonini ko‘paytirib, yangi
mijozlarni jalb qilgan holda mintaqaviy bozorlarda faol ishlamoqda. Qayerda
joylashganligidan qat'iy nazar bankning barcha ofislarida mijozlarga xizmat
ko‘rsatish standartlari imkon qadar yuqori bo‘lishi va zamon talablariga to‘liq
darajada javob berishi yo‘lida bank o‘zining barcha imkoniyatlarini ishga
solmoqda. Bank tizimida tatbiq etilgan zamonaviy axborot texnologiyalari
filiallarda mijozlar Bank taqdim etadigan barcha xizmatlardan foydalanishlari
uchun keng imkoniyat yaratadi.
Bank xizmatlari ko‘rsatishning yagona standartlari tatbiq etilgan, bankning
joriy faoliyati va xizmatlari to‘g‘risida axborot muntazam chop etib boriladi,
6
https://www.ipotekabank.uz/uzb/ - “Ipoteka-bank” ning rasmiy veb sahifasi.
7

shuningdek bank xalqaro va milliy ko‘rgazma va anjumanlarning faol
ishtirokchisidir. Bankning turli assotsiatsiya, birja va kliring markazlariga a'zoligi
unga bank xizmatlari ko‘rsatishni takomillashtirish, yangi va innovatsion bank
xizmatlarini tatbiq etish jarayonlarida, shuningdek bank xodimlarining malakasini
oshirish dasturlarida ishtirok etish imkonini beradi.
Bankning o‘z obro‘-e'tibori va mavqeini oshirishga intilishi so‘nggi
yillardagi faol marketing va reklama faoliyatida namoyon bo‘lmoqda.
ATIB “Ipoteka-bank” bozor munosabatlari sub’ekti sifatida mamlakat
iqtisodiyotining rivojlanishida muhim o‘rin tutadi. Ularning o‘rni quyidagi
holatlarda yaqqol nomoyon bo‘ladi:
1. ATIB “Ipoteka-bank” iqtisodiyotni kreditlash faoliyati bilan
shug‘ullanadi. Buning natijasida ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatishning hajmi
oshadi. Bu esa pirovard natijasida mamlakatning iqtisodiyotining rivojlanish
ko‘rsatkichi bo‘lmish YAIM ning kengayishiga olib keladi.
2. ATIB “Ipoteka-bank” iqtisodiyot sub’ektlari o‘rtasidagi hisob-kitoblarni
amalga oshiradi.
3. ATIB “Ipoteka-bank” davlat byudjetining kassa ijrosini amalga oshirishda
faol ishtirok etadi.
4. ATIB “Ipoteka-bank” boshqa banklar qatori Markaziy bankning pul –
kredit siyosatini amalga oshirishda muhim o‘rin tutadi.
ATIB “Ipoteka-bank”ning iqtisodiyotdagi ahamiyati juda ko‘pqirrali bo‘lib,
ularning asosiylari quyidagilardan iborat:
– jamiyatdagi vaqtinchalik bo‘sh pul mablag‘larni tegishli shartlar asosida
o‘ziga jalb etadi;
– qo‘shimcha moliyaviy mablag‘larga ehtiyoji mavjud xo‘jalik yurituvchi
sub’ektlar va aholiga qaytarishlik, to‘lovlik, muddatlilik va ta’minlanganlik
asosida mablag‘lar beradi;
– milliy valyutaning emissiyasini tashkil etadi va uning barqarorligini
ta’minlash doirasida pul – kredit siyosatini amalga oshiradi;
– pul aylanmasini tashkil etadi va uning tartibini belgilaydi;
8

– iqtisodiy munosabatlarga kirishuvchi sub’ektlar o‘rtasida hisob – kitob va
to‘lovlarni amalga oshirishda vositchilik qiladi;
– bozor ishtirokchilariga turli darajadagi komission va maslahat xizmatlarini
amalga oshiradi;
– aholiga va mijozlarga depozitar xizmatlarini taklif etadi.
ATIB “Ipoteka-bank” ning iqtisodiyotdagi o’rniga ta’sir qiluvchi omillar:
1. Aholi va mijozlarning bankka bo‘lgan ishonchining mustahkamligi.
Ipoteka bank amaliyoti va mustaqillikdan keyin bosib o‘tilgan qisqa davrda
yig‘ilgan tajribalarning natijalari shuni ko‘rsatmoqdaki, bozor iqtisodiyotining
asosiy o‘zagi asosan o‘zaro ishonch va halollikka tayanadi. Agar mazkur holatni
aholi va mijozlarning bankka bo‘lgan ishonchi yo‘qolishi bilan bog‘lab ko‘radigan
bo‘lsak, banklarga nisbatan ishonch yo‘qolishi oqibatida ularning jamiyatdagi
rolini pasayishiga olib keladi.
Aholi va mijozlarning bankka bo‘lgan ishonchining zaifligiga quyidagilar
sabab bo‘lishi mumkin:
– bankning mijozlar oldidagi majburiyatlarini o‘z vaqtida bajarmasa;
– aholi va mijozlarning kreditga, ayniqsa naqd pulga bo‘lgan talabi to‘liq
va o‘z vaqtida qondirilmasa;
– mijozlarning hisobvaraqlari bo‘yicha mablag‘lar qoldig‘i va aylanmalari
haqida bank siri ta’minlanmasa;
– mijozlarning pul o‘tkazmalarini istalgan paytda va zarur miqdorda
tegishli manzilga o‘tkazilmasa;
– bankda omonatlarni saqlashning iqtisodiy manfaatdorligi pasayib ketishi
va boshqalar.
Mamlakatda qonun ustuvorligini ta’minlash va bozor mexanizmlari
samaradorligini oshirish lozim. “Ipoteka-bank” ATIBning xo‘jalik sub’ektlariga
kreditlarni berishda, mijozlarning naqd pullarga bo‘lgan talabini qondirish dolzarb
masalalardan hisoblanadi. Bularning barchasi bankning iqtisodiyotdagi rolini
yanada oshirish lozimligidan dalolat beradi.
9

Bankning iqtisodiyotdagi rolini oshishi yoki pasayishiga nafaqat ularning
sayi harakatlari, balki milliy iqtisodiyotning rivojlanganlik darajasi va
raqobatbardoshligi bevosita ta’sir qiladi. Chunki, bank milliy iqtisodiyotdan
ajralgan holda, alohida sub’ekt sifatida samarali faoliyat yuritishi mumkin emas.
Bankning mamlakat iqtisodiyotiga ta’sirini, ya’ni ularning rolini real
sektorni kreditlash munosabatlari misolida ham ko‘rishimiz mumkin. Mamlakat
real sektori ishtirokchilari bank kreditiga nisbatan doimiy ravishda ehtiyoji mavjud
bo‘lib, ushbu ehtiyoj ayniqsa, iqtisodiy inqiroz sharoitida ortib ketadi. Inqiroz
sharoitida iste’mol tovarlarga nisbatan talabning hamda tovar va xizmatlar
bahosining pasayishi, davlat buyurtmalari hajmining qisqarishi, debitorlarning
to‘lovga layoqatsizligi korxonalarda qo‘shimcha moliyaviy resurslarga bo‘lgan
kuchli talabni paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Albatta, ushbu talab to‘lig‘icha
banklarning kreditlari hisobidan qondirilishi, birinchidan, maqsadga muvofiq
emas. Ikkinchidan, banklarda iqtisodiy inqiroz sharoitida ushbu ehtiyojni qondirish
uchun yetarli moliyaviy resurslarning taqchilligi paydo bo‘ladi.
Bundan tashqari, eng muhimi bank tomonidan berilgan kreditlarning to‘liq
qaytmaslik xavfi, ya’ni kredit riski vujudga keladi. Shu bois, iqtisodiy inqiroz
sharoitida banklarning kreditiga talab yuqori bo‘lsada, banklar kredit quyilmalari
hajmini oshirishga moyillik sezishmaydi. Bu bankning iqtisodiyotdagi rolini
pasayishiga emas, balki bank ham tijorat muassasa sifatida asosiy e’tiborini
iqtisodiy manfaatdorlik olishga qaratishini, eng muhimi bank risk asosida kredit
sifatida beradigan mablag‘lari o‘z mablag‘lari emas, balki chetdan jalb qilingan
boshqa shaxslarning mablag‘lari hisobiga faoliyat yuritayotganligini unutmaslik
lozim.
O‘z navbatida, iqtisodiyotning rivojlanishi va raqobatbardoshligi
mamlakatda barqaror va samarali bank tizimining tashkil etilganligi bilan bevosita
bog‘liqdir. Bir so‘z bilan aytganda, banklar va milliy iqtisodiyot bir – biridan ayri
holda rivojlanishining imkoniyati mavjud emas. Ular biri – birini to‘ldirgan holda,
bir – biriga o‘zaro hamoxang tarzda rivojlanib va takomillashib boradigan
iqtisodiy– moliyaviy sub’ektlar hisoblanadi.
10

Bank Kengashining bankni boshqarish vazifasini yanada samaraliroq amalga
oshirish maqsadlari hamda bank faoliyatini nazorat qilish majburiyatlarini bajarish
uchun bank Kengashi huzurida uning vakolatlariga kiruvchi eng muhim
masalalarni ko‘rib chiqadigan va tavsiyalarni ishlab chiqadigan bo’limlar faoliyat
ko‘rsatadi.
1-rasm. ATIB “Ipoteka-bank” Bekobod filialining bo’lim va
komissiyalari. 7
Auditorlik bo’limsi. Auditorlik bo’limsining vazifalari ichki audit
Departamentining har bir o‘tkazilgan ichki audit bo‘yicha taqdim etadigan
hisobotlarini o‘rganish. Ichki audit bo‘yicha har choraklik hisobotlarni o‘rganish
va ularni bank Kengashiga taqdim etish, tashqi auditorlar uchun texnik vazifalarni
ishlab chiqishda bank Kengashiga ko‘maklashishdan iborat.
7
www.ipotekabank.uz
11Auditorlik
qo'mitasi
Moliya
qo'mitasi
Bank
xatarlarini
nazorat
qilish
qo'mitasi
Xodimlarni
baholash,
rivojlantirish
va mukofotlar
qo'mitasi
Bankdagi
manfaatlar
to'qnashuvla
rini hal qilish
bo'yicha
komissiya
Bankning
korporativ
kreditlash
bo'yicha
kredit
qo'mitasi
Bank
chakana
kreditlashi
bo'yicha
kredit
qo'mitasi.

Bank xatarlarini nazorat qilish bo’limsi. Bank tavakkalchiligini nazorat
qilish bo‘yicha bo’limning vazifalariga tavakkalchilikni boshqarish bo‘yicha bank
siyosatini ko‘rib chiqish va kelishish kiradi. Tavakkalchilikni boshqarish bo’yicha
taomillarni kelishib olishda Bo’lim qonunchilik normalari va bank Ustavi
talablariga rioya etilgan holda, shuningdek bankning ijroiya organi, uning
bo‘limlari va bank ishchilarining faoliyatini to‘g‘ri rag‘batlantirish tizimini ishlab
chiqishda, bank uchun tavakkalchilik va foydalilik o‘rtasidagi maqbul
muvozanatga erishishga intilishi kerak.
Xodimlarni baholash, rivojlantirish va mukofotlar bo’limsi ning
vazifalari:
- bank xodimlarini boshqarish va rivojlantirish sohasidagi asosiy qoidalarni
amalga oshirish;
- qo'yilgan vazifalarni samarali bajarish uchun bank va uning tarkibiy
bo'linmalarining sanoqli xodimlarini monitoring qilish va optimallashtirish;
- korporativ qadriyatlarni rivojlantirish va bankning korporativ madaniyatini
joriy etish;
- bankning barcha xodimlariga individual ustamalar va boshqa turdagi
rag'batlantirish to'lovlarini belgilash to'g'risida qaror qabul qilish (zarur
bo'lganda);
- bank va uning tarkibiy bo'linmalari xodimlariga ish haqi va boshqa to'lov
turlari bo'yicha ustamalar shkalasini belgilash;
- bank xodimlarini o'qitish (qatnab o'qish va kechki o'qish) uchun to'lash
to'g'risida qarorlar qabul qilish;
- kollegial qarorga muhtoj bo'lgan xodimlar bilan ishlash masalalarini ko'rib
chiqish.
Bankdagi manfaatlar to'qnashuvlarini hal qilish bo'yicha komissiya.
Aktsiyadorlar, mijozlar, boshqaruv organlari a'zolari va bank xodimlarining
manfaatlar to'qnashuvi to'g'risidagi og'zaki va yozma bayonotlari va da'volarini
hisobga olgan holda nizolar yuzaga kelishiga yo'l qo'ymaslik, shuningdek, yuzaga
12

kelgan yoki yuzaga keladigan nizoni bartaraf etadigan qonuniy va asosli bo'lgan,
yechimni qidirish.
Bankning korporativ kreditlash bo'yicha kredit bo’limsi. Bankning
korporativ kreditlash bo'yicha kredit bo’limsining vazifalari quyidagilardan iborat:
- yangi ssudalar berish yoki mavjud ssudalar shartlarini o'zgartirish tartib-
taomillarini ko'rib chiqish va tasdiqlash;
- bankning kredit strategiyasi va siyosatini shakllantirish;
- kreditlash jarayonining tashkiliy tuzilmasini tasdiqlash;
- kredit portfelini tahlil qilish va kreditlash bilan bog'liq boshqa muhim
xavflarni tahlil qilish.
2-rasm. ATIB “Ipoteka-bank”ning tashkiliy tuzilmasi 8
.
Bank chakana kreditlashi bo'yicha kredit bo’limsi. Bo’limning asosiy
maqsadi Bankning Kredit siyosatini amalga oshirish va Bankning Kredit
8
https://www.ipotekabank.uz/uzb/ - “Ipoteka bank” ning rasmiy veb sahifasi.
13

siyosatiga, bankning mahalliy hujjatlariga va O'zbekiston Respublikasining
amaldagi qonunchiligiga muvofiq munosib tavakkalchilik darajasi bilan chakana
kreditlash bo'yicha Bankning kredit operatsiyalari portfelini shakllantirishdan
iborat. Bo’limning asosiy vazifalari va funktsiyalari quyidagilardan iborat:
- jismoniy shaxslarni chakana kreditlash masalalarini ko'rib chiqish;
- kredit operatsiyalari bo'yicha chakana kredit portfelining holatini ichki
nazorat qilish jarayonlari va usullarini ishlab chiqish;
- yangi qarz (ssuda)lar berish tartibini ko'rib chiqish va tasdiqlash yoki mavjud
qarz(ssuda)larning shartlarini o'zgartirish;
- chakana yo'nalishda kredit strategiyasi va bank siyosatini shakllantirish;
- chakana kreditlash jarayonining tashkiliy tuzilmasini tasdiqlash;
- kredit portfeli va chakana kreditlash bilan bog'liq boshqa muhim
tavakkalchiliklarni tahlil qilish.
3-rasm. ATIB “Ipoteka-bank” bosh ofisining tashkiliy tuzilmasi. 9
Moliya bo’limi. Moliya bo’limining funksiyalari quyidagilar hisoblanadi:
Bankning adekvat to‘lovga layoqatliligida likvidlilik va daromadlilikning optimal
nisbatini ta’minlash. Bo’limning asosiy vazifalari quyidagilar hisoblanadi:
9
www.ipotekabank.uz
14

- bankning biznes-rejasi va siyosatini ishlab chiqishda ishtirok etish;
- bankda likvidliligi bilan birgalikda olib boriladigan avtiv operatsiyalarning
daromadliligini nazorat va tahlil qilinishi, hamda passiv operatsiyalarning
xarajatdorligini ta’minlovchi, bank aktivlari va passivlari tuzilmasini
optimallashtirish bo‘yicha uslublar, sxemalar va mexanizmlarni ishlab
chiqish va joriy etish;
- tahliliy ishlarni aktiv-passiv operatsiyalarni boshqarishga nisbatan
zamonaviy boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun adekvat ma’hlumotlar
olinishini ta’minlaydigan darajada tashkil etish, muvofiqlashtirish va olib
borish;
- bankning bank xizmatlari bozorida va moliya bozoridagi jozibadorligini
ta’minlash uchun innovatsion loyihalarni tashkil etish va muvofiqlashtirish.
15

2. ATIB “ Ipotekabank ” banki faoliyatining tartibga soluvchi me’yoriy-
huquqiy hujjatlarini o’rganish.
ATIB “Ipoteka-bank” o z faoliyatida O zbekiston Respublikasiʼ ʼ
Konstitutsiyasi, O zbekiston Respublikasi fuqarolik kodeksi va O zbekiston
ʼ ʼ
Respublikasining «Banklar va bank faoliyati to g risida»
ʼ ʼ 10
(yangi tahrirda),
«O zbekiston Respublikasining Markaziy banki to’grisida»
ʼ 11
(yangi taxrirda),
«Qimmatli qog ozlar bozori to g risida»
ʼ ʼ ʼ 12
(yangi taxrirda), «Аktsiyadorlik
jamiyatlari va aktsiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to g risida»gi
ʼ ʼ
13
qonunlari (yangi taxrirda) va boshqa qonunlar, O zbekiston Respublikasi Oliy
ʼ
Majlisi palatalari qarorlari, O zbekiston Respublikasi Prezidentining farmon, qaror,
ʼ
farmoyishlari, O zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarorlari,
ʼ
O zbekiston Respublikasi Markaziy bankining normativ-huquqiy hujjatlari va
ʼ
farmoyishlari, O zbekiston Respublikasining boshqa qonun hujjatlariga,
ʼ
shuningdek mazkur Ustan va bankning boshqa ichki hujjatlariga amal qiladi.
O‘zbekiston Respublikasining 1996-yil 25-aprelda qabul qilingan “Banklar
va bank faoliyati to‘g‘risida”gi qonuni 14
(Mazkur Qonun O‘zbekiston
Respublikasining “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi O‘zbekiston
Respublikasi Qonuniga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish haqida”gi 2019-yil 5-
noyabrdagi 15
O‘RQ-580-sonli Qonuniga muvofiq yangi tahrirda qabul qilingan)ga
amal qiladi 16
. Respublika hududida faoliyat yuritayotgan barcha banklar faoliyati
ushbu qonun orqali tartibga solinadi. Ushbu qonunning 8-moddasiga ko’ra har bir
bankning o’z ustavi bo’lib banklar shu ustav asosida faoliyat ko’rsatadilar. Usbu
moddaga ko’ra bank ustavida:
10
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 05.11.2019 yildagi O‘RQ-580-son
11
2019-yil 11-noyabr, O‘RQ-582-son
12
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 03.06.2015 yildagi O‘RQ-387-son
13
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 06.05.2014 yildagi O‘RQ-370-son
14
O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, 25.04.1996 yildagi 216-I-son
15
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 05.11.2019 yildagi O‘RQ-580-son
16
https:/lex.uz/ - O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari milliy bazasi.
16

- bankning (to‘la va qisqartirilgan) nomi va qayerda joylashganligi (pochta
manzili);
- bank operatsiyalarining ro‘yxati;
- ustav kapitalining miqdori, muassislar ro‘yxati va ustav kapitalidagi
ulushlarning taqsimoti;
- bankning boshqaruv organlari, ularni tashkil etish tartibi, ularning vakolatlari
hamda vazifalari haqidagi ma’lumotlar;
- bank auditi tartibi, shu jumladan buxgalteriya hisobi xalqaro standartlariga
muvofiq belgilangan hisobotlar va auditorlik dasturlarining maqsadlari
ko‘rsatilgan bo‘lishi lozim.
Bank ustavida, ushbu moddada belgilangan talablardan tashqari, qonun
hujjatlarida nazarda tutilgan ma’lumotlar ham bo‘lishi kerak.
Bank ustaviga kiritiladigan o‘zgartishlar belgilangan tartibda ro‘yxatdan
o‘tkazilishi lozim.
Ushbu qonunning 22-moddasida banklarning boshqaruv organlari faoliyati
keltirib o’tilgan:
Aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi, bank kengashi va boshqaruvi bankning
boshqaruv organlari hisoblanadi.
Bank kengashining burchlari quyidagilardan iborat:
- omonatchilar va aksiyadorlarni himoya qilish maqsadida bank faoliyatini,
shu jumladan kreditlash va mablag‘larni investitsiyalashning to‘g‘riligini
nazorat qilish;
- bank rahbarlarini ishga tayinlash va ishdan bo‘shatish;
- bank kapitalining bir tekis o‘sib borishini ta’minlab turish;
- bank siyosatini ishlab chiqish;
- qonun hujjatlariga rioya qilinishini ta’minlash.
Bank kengashi a’zolari kamida besh kishidan iborat bo‘lishi lozim.
Aksiyadorlardan tashqari bank sohasi olimlari va mutaxassislari ham bank
kengashi a’zosi bo‘lishlari mumkin.
17

Bankka operativ rahbarlik qiluvchi va uning faoliyati uchun javob beruvchi
bank boshqaruvi bankning ijroiya organi hisoblanadi. Boshqaruv bank kengashi va
aksiyadorlar umumiy yig‘ilishi oldida hisobdordir.
O’zbekiston Respublikasining “Bank siri tog’risida”gi qonuni (30.08.2003
da qabul qilingan) bank sirini tashkil etuvchi ma’lumotlarni olish, saqlash,
muhofaza qilish, e’lon qilish va taqdim etish sohasidagi munosabatlarni tartibga
solishdan iborat (qonunning 1-moddasi).
ATIB “Ipoteka-bank” faoliyatini tartibga soluvchi me’yoriy – huquqiy
hujjatlar qatorida o’z nizomi mavjud (tahriri: 27.01.2020 da amalga oshirilgan).
Ushbu nizom 10 bo’lim va ushbu bo’limlar tarkibiga kiruvchi 98 ta banddan
iborat. Ushbu nizomning 1-bandida: «Ipoteka-bank» aksiyadorlik tijorat banki
aksiyadorlik jamiyati shaklida faoliyat ko rsatuvchi kredit tashkiloti hisoblanadi.ʼ
Bank belgilangan tartibda O zbekiston Respublikasi hududida yuridik shaxs
ʼ
huquqini bermagan holda o z filiallarini va boshqa alohida bo linmalarini tashkil
ʼ ʼ
qilishga hakli, bank tomonidan ularga taqdim qilingan vakolatlar doirasida ularga
huquqlar berishi mumkin.
Bankning filiallari va boshqa alohida bo linmalari O zbekiston Respublikasi
ʼ ʼ
Markaziy bankining ruxsati bilan Kuzatuv kengashi qarori asosida tashkil qilinadi.
Bankning filiallari va boshqa alohida bo linmalari davlat tilidagi o z nomi yozilgan
ʼ ʼ
dumaloq muhrga, shtampga va o z nomidagi blankalarga ega.
ʼ
Bankning filiallari va boshqa alohida bo linmalari bank nomidan faoliyat
ʼ
yuritadilar. Bank o z filiallari va boshqa alohida bo linmalari faoliyati uchun
ʼ ʼ
javobgar bo ladi. Filiallar va boshqa alohida bo linmalar boshqaruvchilari bank
ʼ ʼ
tomonidan berilgan ishonchnoma asosida faoliyat yuritadilar. Bank nomidan
ishonchnoma Bank boshqaruvi raisi yoki uning vazifasini bajaruvchi shaxs
tomonidan beriladi.
Bankning filiallari va boshqa alohida bo linmalari o z faoliyatlarini Bank
ʼ ʼ
kuzatuv kengashi tasdiqlagan Nizom asosida amalga oshiradilar.
Bank O zbekiston Respublikasi Markaziy bankning ruxsati bilan
ʼ
O zbekiston Respublikasining amaldagi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda
ʼ
18

mamlakat tashqarisida sho ba banklar va vakolatxonalar ochishi, filiallar tashkilʼʼ
etishi, banklarning kapitalida ishtirok etishi, shu jumladan chet el banklarini tashkil
etishi mumkin.
Sho ba banklar hamda vakolatxonalar ular ochiladigan va (yoki) tashkil
ʼ
etiladigan mamlakat qonun hujjatlariga muvofiq ochiladi va (yoki) filiallar tashkil
etiladi.
Bank bevosita ishlab chiqarish, savdo va sug urta faoliyati bilan
ʼ
shug ullanishga haqli emas, Banklar va bank faoliyati to g risidagi qonuni
ʼ ʼ ʼ
hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.
Ushbu cheklov quyidagi hollarga nisbatan tatbiq etilmaydi:
– bank kartalari asosida naqd pulsiz hisob-kitoblar tizimlarida
foydalaniladigan ixtisoslashtirilgan uskunani va unga doir dasturiy
ta minotni sotish yoki ijaraga berishga;
ʼ
– o z aktivlarini sotishga;
ʼ
– chek daftarchalarini chiqarish, realizatsiya qilish va tarqatishga;
– sug urta tashkilotlari bo lgan O zbekiston Respublikasi rezidentlari nomidan
ʼ ʼ ʼ
sug urta shartnomasi tuzilishini tashkil etish bo yicha faoliyatni amalga
ʼ ʼ
oshirishga;
– bank o zi muassis bo lgan yuridik shaxslarga o z mol-mulkini mulkiy ijara
ʼ ʼ ʼ
(arenda) shartnomasiga muvofiq ijaraga berishga.
Bankka yuridik shaxslarni tashkil etish va (yoki) yuridik shaxslarning ustan
fondlaridagi (ustav kapitallaridagi) ulushlarni yoki aktsiyalarni olish
taqiqlanadi, bundan kuyidagilar mustasno:
– kredit, sugurta na lizing operatsiyalarini professional asosda amalga
oshiruvchi yuridik shaxslar;
– moliya bozori infratuzilmasining bir qismi bo lgan yoki banklarga axborot
ʼ
va maslaxat xizmatlarini ko rsatuvchi yuridik shaxslar;
ʼ
– qimmatli qog ozlar bozorida professional faoliyatni amalga oshiruvchi
ʼ
yuridik shaxslar;
19

– bankning kafolati ostida qimmatli qog ozlarni chiqarish va joylashtirishʼ
maqsadida mazkur bankning xorijda tashkil etiladigan sho ba tashkilotlari:v
ʼʼ
Ushbu nizomning 12-bandiga ko’ra:
Bank o z faoliyatida quyidagi bank operatsiyalarini amalga oshiradi:
ʼ
– pul mablag larini omonatlarga (depozitlarga) jalb etish;
ʼ
– to lovlarni amalga oshirish, shu jumladan bank hisobvaraqlarini ochmasdan
ʼ
amalga oshirish;
– jismoniy va yuridik shaxslarning bank hisobvaraqlarini, shu jumladan
banklarning vakillik hisobvaraqlarini ochish hamda yuritish;
– kreditlarni ularning qaytarilishi, foizliligi va muddatliligi sharti bilan o z
ʼ
nomidan o zining mablag lari hamda jalb etilgan mablag lar hisobidan
ʼ ʼ ʼ
berish;
– chet el valyutasi bilan naqd va naqdsiz shakllardagi operatsiyalar;
– jismoniy yoki yuridik shaxs bilan tuzilgan shartnoma bo yicha mol-mulkni
ʼ
ishonchli boshqarish;
– inkassatsiya va kassa xizmatlarini ko rsatish;
ʼ
– uchinchi shaxslar nomidan ularning majburiyatlari bajarilishini nazarda
tutuvchi kafolatlar berish va boshqa majburiyatlarni qabul qilish;
– uchinchi shaxslardan pul shaklidagi majburiyatlarning bajarilishini talab
qilish huquqini olish (faktoring);
– qimmatli qog ozlarni chiqarish, xarid qilish, sotish, ularning hisobini
ʼ
yuritish va ularni saqlash, mijoz bilan tuzilgan shartnomaga binoan qimmatli
qog ozlarni boshqarish, ular bilan boshqa operatsiyalarni bajarish;
ʼ
– affinlangan qimmatbaho metallar sotib olish va sotish, shu jumladan
metallarni mas ul saqlash hisob varaqlarini hamda metallarning
ʼ
egasizlantirilgan (jismoniy bo lmagan) hisobvaraqlarini yuritish;
ʼ
– qimmatbaho metallardan yasalgan tangalarni sotib olish va sotish;
– hosilaviy moliya vositalari (derivativlar) bilan operatsiyalarni amalga
oshirish;
20

– hujjatlarni yoki qimmatliklarni saqlash uchun maxsus binolarni yoki
ularning ichidagi seyflarni ijaraga berish;
– lizing berish;
– qonun hujjatlarida nazarda tutilgan shakllarda qarzlar berish;
– moliyaviy operatsiyalar bilan bog liq maslahat xizmatlari ko rsatish; ʼ ʼ
– aktivlar portfelini boshqarish;
– elektron pullarni chiqarish, ulardan foydalanish va to lash;
ʼ
– bank kartalarini berish va to lovlarga ishlov berish, bank kartalariga boshqa
ʼ
tashkilotlar, jumladan boshqa moliya institutlari bilan birgalikda xizmat
ko rsatish.
ʼ
Bank banklar va bank faoliyati to g risidagi qonun hujjatlariga muvofiq
ʼ ʼ
boshqa moliyaviy operatsiyalarni ham amalga oshiradi. Bank faoliyatini amalga
oshirish huquqini beruvchi litsenziyada ko rsatilmagan moliyaviy operatsiyalarni
ʼ
amalga oshirishga haqli emas.
Bank O zbekiston Respublikasi Ipoteka bankning (keyinchalik « Ipoteka
ʼ
bank» deb yuritiladi) ruxsatnomasi olinganidan keyin xizmatlar va
operatsiyalarning ayrim turlarini Ipoteka bank tomonidan belgilangan talablarga
muvofiq autsorsingga topshirish huquqiga ega.
Ushbu nizomning 21-bandida bankning ustav kapitali haqida ma’lumot
keltirilgan: Bankning ustav kapitali 155 732 061 700,00 (bir yuz ellik besh milliard
yetti yuz o ttiz ikki million oltmish bir ming yetti yuz) so mni tashkil qiladi va
ʼ ʼ
quyidagi aktsiyalarga taqsimlangan. Nominal qiymati 950 (to qqiz yuz ellik) so m
ʼ ʼ
bo lgan, umumiy qiymati 163 928 486 (bir yuz oltmish uch million to qqiz yuz
ʼ ʼ
yigirma sakkiz ming to rt yuz sakson olti) dona egasining nomi yozilgan oddiy
ʼ
aksiyalar.
Bank quyidagi huquqlarga ega (30-band):
- omonatlar va beriladigan kreditlar bo yicha foiz stavkalarini, qonun
ʼ
hujjatlariga asosan bank operatsiyalariga oid vositachilik haqi miqdorini
mustaqil belgilash;
21

- shartnoma asosida depozit va kreditlar shaklida boshqa banklarning
mablag larini jalb qilish hamda mablag larni depozit va kreditlar shaklidaʼ ʼ
boshqa banklarda joylashtirish;
- hisob-kitob markazlari va vakillik hisobvaraqlari orqali hisob-kitoblarni
amalga oshirish;
- litsenziyada nazarda tutilgan boshqa moliyaviy operatsiyalarni bajarish; bank
operatsiyalari bo yicha to lov miqdorini mustaqil belgilash;
ʼ ʼ
- qarzni to lash bo yicha o z majburiyatlarini bajarmayotgan qarzdorning
ʼ ʼ ʼ
bankrotligi to g risida ish qo zg atish haqidagi ariza bilan iqtisodiy sudga
ʼ ʼ ʼ ʼ
murojaat qilishga haqli;
- litsenziyada, qonun hujjatlar va Bankning mazkur ustavida nazarda tutilgan,
o z moliya-xo jalik faoliyatini amalga oshirish uchun zarur bo lgan boshqa
ʼ ʼ ʼ
xatti-harakatlar va operatsiyalarni amalga oshirish.
Bank majburiyatlari quyidagilardan iborat (31-band):
- mablag larni Markaziy bankda zahiraga qo yish va belgilangan prudentsial
ʼ ʼ
normativlarga rioya qilish bo yicha Markaziy bank tomonidan belgilangan
ʼ
talablarni bajarish;
- kredit va lizing operatsiyalari bo yicha ehtimoliy yo qotishlarni qoplash
ʼ ʼ
uchun Markaziy bank tomonidan, ichki bank hujjatlarida belgilangan tartib
va miqdorlarda zahiralar tashkil etish;
- garov (shu jumladan mol-mulk shaklidagi), beriladigan kafolatlar, kafilliklar
va majburiyatlarning yetarliligini hisobga olgan holda beriladigan kreditlar
ta minlanishining ichki tartibini belgilash;
ʼ
- o z faoliyati to g risidagi axborotni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda
ʼ ʼ ʼ
oshkor etish;
- bankda ichki audit departamentiga ega bo lishini ta minlash;
ʼ ʼ
- “tenglik” tamoyiliga rioya qilish, ya ni barcha aktsiyadorlarga ularning
ʼ
ulushi, daromad darajasi, jinsi, irqi, dini, millati, tili, ijtimoiy kelib chiqishi,
shaxsiy va ijtimoiy mavqeidan qat i nazar bir xil munosabatda bo lishdir.
ʼ ʼ
Quyidagilar Bankning boshqaruv organlari hisoblanadi (43-band):
22

- Аktsiyadorlarning umumiy yig ilishi; ʼ
- Bank kuzatuv kengashi;
- Bank boshqaruvi.
Bank kuzatuv kengashi va Bank boshqaruvi ushbu Ustav, bank ichki
hujjatlari, Аksiyadorlarning umumiy yig ilishi qarorlari va qonun hujjatlarda
ʼ
berilgan vakolatlar doirasida bank faoliyatiga rahbarlik qiladi.
Bank faoliyatini samarali tashkil etish va ustav kapitaliga xorijiy
investorlarni jalb etish, Bankni boshqaruv organlari, mehnat jamoasi vakillari
o rtasida o zaro munosabatlar tizimini ta minlash Bank aksiyadorlarining umumiy
ʼ ʼ ʼ
yig ilishi tomonidan tasdiqlanadigan Korporativ boshqaruv kodeksi va bankning
ʼ
boshqa ichki hujjatlari asosida amalga oshiriladi.
Bank boshqaruvi qonun hujjatlari, mazkur Ustav, bankning ichki hujjatlari
asosida harakat qiluvchi bankning kollegial ijro etuvchi organi bo lib, faoliyat
ʼ
strategiyasi va uni boshqarish tizimiga muvofiq bankning faoliyatiga operativ
boshqaruvni amalga oshiradi hamda bankning faoliyati uchun javobgarlikni to liq
ʼ
zimmasiga oladi.
Bank boshqaruvi qonun hujjatlari, ushbu Ustav va bank ichki hujjatlari bilan
Аktsiyadorlarning umumiy yig ilishi yoki Bank kuzatuv kengashi vakolatlariga
ʼ
kiruvchi masalalar bo yicha qarorlar qabul qilish huquqiga ega emas.
ʼ
Bank boshqaruv a zolari Bank kuzatuv kengashi tomonidan bir yil muddatga
ʼ
tayinlanadilar. Bank boshqaruvi a zolarini tayinlash xorijiy menejerlar ham
ʼ
ishtirok etishi mumkin bo lgan tanlov asosida amalga oshirilishi mumkin.
ʼ
Bank boshqaruvi a zolari ishchanlik obro siga, bank xatarlarini samarali
ʼ ʼ
boshqarish, o z vakolatlari doirasida asoslangan qarorlarni qabul qilish uchun zarur
ʼ
bo lgan tajriba, bilim va ko nikmalarga ega bo lishlari lozim.
ʼ ʼ ʼ
Bank boshqaruvi 7 kishidan kam bo lmasligi kerak. Bank boshqaruvi
ʼ
tarkibiga Boshqaruv raisi, uning o rinbosarlari, bosh buxgalter va yuridik xizmati
ʼ
departamenti direktori kiradi. Bank boshqaruvi tarkibiga shuningdek, Bank
kuzatuv kengashining qaroriga asosan bankning asosiy bo linmalari rahbarlari
ʼ
kirishi mumkin.
23

Bank boshqaruvi raisi o z lavozimiga Bank kuzatuv kengashining qaroriʼ
bilan tayinlanadi.
Boshqaruv raisi va Boshkaruv a zolari bilan shartnoma bank nomidan Bank
ʼ
kuzatuv kengashi raisi yoki Bank kuzatuv kengashi vakolat bergan shaxs
tomonidan uzaytirish yoki uni bekor qilish mumkinligi to g risida har yili qaror
ʼ ʼ
qabul qilish sharti bilan bir yil muddatga imzolanadi
3. ATIB “ Ipotekabank ” banki ning asosiy ko’rsatkichlari va moliyaviy
natijalari.
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarini moliyaviy qo llab-
ʻ
quvvatlashda faol ishtirok etayotgan “Ipoteka-bank” aksiyadorlik tijorat ipoteka
banki barcha ko rsatkichlarning barqaror o sishiga ham erishmoqda. Bu esa
ʻ ʻ
xalqaro va milliy reyting agentliklari tomonidan e tirof etib kelinmoqda. Jumladan,
ʼ
o tgan yili “Standard&Poor s” xalqaro reyting agentligi tomonidan moliyaviy
ʻ ʻ
muassasaning rivojlanish istiqbollari bir pog onaga ko tarilib, “V/V” “barqaror”
ʻ ʻ
darajasida tasdiqlandi.
Joriy yilda ham bir qator muhim vazifalarni amalga oshirish ko zda
ʻ
tutilgan. Xususan, 2022-2026 yillarga mo ljallangan Taraqqiyot strategiyasida
ʻ
qayd etilgan ustuvor yo nalishlardan kelib chiqib, fuqarolarni tadbirkorlikka jalb
ʻ
qilish maqsadida turli tadbirlarni amalga oshirish davom ettirilmoqda.
Respublika moliya bozorida o z o rnini mustahkamlash maqsadida
ʻ ʻ
“Ipoteka-bank”da 2019-2021 yillarga mo ljallangan strategik rivojlanish rejasi
ʻ
ishlab chiqilgan bo lib, mazkur strategiya asosida barqarorlikni ta minlash uchun
ʻ ʼ
barcha imkoniyatlardan foydalanilyapti. Moliyaviy muassasaning bugungi kunda
20 ta filiali, 37 ta minibanki, 36 ta xalqaro pul o tkazish, 23 ta valyuta ayirboshlash
ʻ
shoxobchasi va 43 ta kommunal, jamg arma va maxsus kassasi orqali 22 mingdan
ʻ
ziyod yuridik hamda 600 ming nafardan ortiq jismoniy shaxslarga xizmat
ko rsatish yo lga qo yilgan. Zamonaviy menejment uslubida va belgilangan
ʻ ʻ ʻ
strategiya asosida ish yuritishga alohida e tibor qaratilayotgani bois salmoqli
ʼ
natijalarga erishilmoqda.
24

Pirovardida 2019 yilning birinchi choragida bank aktivlari 3,5 trln.
so mni tashkil etib, ushbu ko rsatkich o tgan yilning mos davriga nisbatan 1,3 trln.ʻ ʻ ʻ
so mga yoki 161 foiz ko payishiga erishildi. Aktivlarning ko payishi, asosan,
ʻ ʻ ʻ
kredit qo yilmalarining 1,5 trln. so m va jami bank kapitali 50,2 mlrd. so mga
ʻ ʻ ʻ
ortganligi hissasiga to g ri keladi. Bankning likvidlilik, ishonchlilik, to lovga
ʻ ʻ ʻ
qobiliyatlilik kabi asosiy ko rsatkichlari barqarorligi ta minlanib, jami kapitali 106
ʻ ʼ
foiz o sib, 924 mlrd. so mni tashkil etdi.
ʻ ʻ
Jumladan, joriy yilning o tgan davrida kichik biznes va xususiy
ʻ
tadbirkorlikni qo llab-quvvatlash uchun 314,4 mlrd.so m, mikrokreditlarga 21
ʻ ʻ
mlrd. so m, ayollar tadbirkorligini moliyaviy qo llab-quvvatlashga 34,7 mlrd.
ʻ ʻ
so m, oilaviy tadbirkorlik va xunarmandchilikni rivojlantirishga 24 mlrd. so m,
ʻ ʻ
xizmat ko rsatish va servis sohasini rivojlantirishga 110 mlrd. so m miqdorida
ʻ ʻ
kredit mablag lari ajratilgani bu boradagi ishlarning amaliy samarasidir.
ʻ
Shuningdek, “Har bir oila – tadbirkor” dasturi hamda davlatimiz
rahbarining “Hududlarda aholini tadbirkorlikka keng jalb qilish va oilaviy
tadbirkorlikni rivojlantirishga doir qo shimcha chora-tadbirlar to g risida”gi
ʻ ʻ ʻ
qaroriga asosan, fuqarolarni tadbirkorlikka jalb qilish va ularning ish bilan
bandligini ta minlash hamda ijtimoiy qo llab-quvvatlash maqsadida jami 47,4
ʼ ʻ
mlrd. so m miqdorida mikrokreditlar yo naltirildi. Pirovardida ko plab ish o rinlari
ʻ ʻ ʻ ʻ
yaratildi, ayniqsa, yoshlarning bandligi ta minlandi.
ʼ
Eng asosiysi, respublikamiz Prezidentining 2018 yil 23 martdagi “Bank
xizmatlari ommabopligini oshirish bo yicha qo shimcha chora-tadbirlar
ʻ ʻ
to g risida”gi qarori ijrosini ta minlash, ko rsatiladigan xizmat turlarini
ʻ ʻ ʼ ʻ
kengaytirish maqsadida aholining shaxsiy ehtiyojlarini qondirishni moliyalashtirish
uchun o tgan yildan boshlab “Mikroqarz”, ya ni IPOTEKA MOBILE mobil ilovasi
ʻ ʼ
joriy etilib, onlayn tarzda kreditlar ajratish yo lga qo yildi. Jami 7,7 mlrd.so m
ʻ ʻ ʻ
miqdorida, shundan 52 mln. so mi mobil ilova orqali onlayn tarzda mikroqarz
ʻ
berildi.
Investitsiya loyihalarini moliyalashtirish maqsadida 841,2 mlrd. so m
ʻ
miqdoridagi investitsion kreditlar yo naltirildi. Xususan, qishloq xo jaligi uchun
ʻ ʻ
25

185,6 mlrd. so m, yangi obyektlarni qurish va modernizatsiyalash yo nalishigaʻ ʻ
248,3 mlrd. so m, sanoatga 195,7 mlrd. so m, xo jalik yurituvchi subyektlarning
ʻ ʻ ʻ
moddiy-texnik bazasini ta minlash va maishiy xizmat ko rsatishga 64,5 mlrd.
ʼ ʻ
so m, transport va kommunikatsiya tarmog iga 42,4 mlrd. so m va bosh
ʻ ʻ ʻ qa
maqsadlarga 104,7 mlrd. so m miqdorida investitsion kreditlar ajratildi. Davlatimiz
ʻ
rahbarining hududlarga tashriflari davomidagi topshiriqlarini bajarish uchun 175 ta
loyihani moliyalashtirishga 313,8 mlrd. so m kredit mablag i berilib, loyihalarning
ʻ ʻ
to liq ishga tushirilishi natijasida 1 000 tadan ortiq yangi ish o rni yaratildi.
ʻ ʻ
Bundan tashqari, Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki ishtirokida meva-
sabzavotchilikni rivojlantirish bo yi
ʻ cha 25 mln. AQSH dollari va Xalqaro
taraqqiyot uyushmasi ishtirokida chorvachilikni rivojlantirishga 10 mln. AQSH
dollari hamda Osiyo taraqqiyot banki ishtirokida meva-sabzavotchilik tarmog i
ʻ
uchun 40 mln. AQSH dollari miqdorida mablag lar jalb etilgan.
ʻ
Shuningdek, mamlakatimizdagi mavjud GESlarni modernizatsiya qilish,
yangi kichik GESlarni qurish uchun bugungi kunda Xitoy Eksport-import
bankining 58,5 mln. AQSH dollari miqdoridagi kredit mablag larini jalb qilish
ʻ
yuzasidan kelishuv imzolangan bo lib, loyihalar moliyalashtirilmoqda. Ayni
ʻ
paytda mazkur yo nalish bo yi
ʻ ʻ cha Xitoy Eksport-import banki bilan yana
qo shimcha 85,8 mln. AQSH dollari miqdorida kredit mablag larini jalb qilish
ʻ ʻ
yuzasidan kelishuvga erishilib, 4 ta GESni modernizatsiya qilish va 5 ta kichik
GESni qurish ishlarini moliyalashtirish boshlab yuborilgan.
Ayni damda eng muhim bo lgan — tadbirkorlikni qo llab-quvvatlash
ʻ ʻ
borasida bank tomonidan birgina 2018 yilda 507,9 mlrd. so m miqdorda mablag
ʻ ʻ
ajratildi. Bular orasida yosh tadbirkor uchun 2,4 mlrd. so m, oilaviy tadbirkorlik va
ʻ
hunarmandlikni rivojlantirish uchun 27,1 mlrd. so m, servis sohasiga 260,0 mlrd.
ʻ
so m, kasb-hunar kollejlari bitiruvchilarini tadbirkorlik faoliyatiga jalb etishga 1,9
ʻ
mlrd. so m, ishbilarmon ayollar rahbarlik kilayotgan korxonalarga 52,4 mlrd. so m
ʻ ʻ
miqdorida kreditlar ajratildi. Mazkur sarmoyalar evaziga ko plab yangi ish
ʻ
o rinlari yaratilganini alohida ta kidlash o rinlidir.
ʻ ʼ ʻ
26

Shuningdek, bank tomonidan Prezidentimizning 2021 yil 23 martda qabul
qilingan “Bank xizmatlari ommabopligini oshirish bo yicha qo shimcha chora-ʻ ʻ
tadbirlar to g risida”gi qarorida yuzasidan ham qator ishlar qilingan. Jumladan,
ʻ ʻ
xizmat iste molchilariga qulayliklar yaratish maqsadida bank tomonidan
ʼ
respublikaning har bir hududiy filiallarida terminallar o rnatilib, ular orqali xorijiy
ʻ
valyutani naqd shaklda yechib olish mexanizmi joriy etildi. Shuningdek, bank
tomonidan savdo va xizmat ko rsatish shaxobchalariga o rnatilgan 4 059ta
ʻ ʻ
terminallar orqali milliy hamda chet el valyutasidagi plastik kartalariga xizmat
ko rsatish imkoniyatlari yaratildi.
ʻ
Tizimda “IPOTEKA MOBILE” mobil ilova joriy etilgan bo lib, ushbu tizim
ʻ
orqali onlayn tarzda jismoniy shaxslarning milliy valyutadagi kartalaridan pul
mablag larini muddatli omonatlarga o tkazish, onlayn tarzda konversiya
ʻ ʻ
amaliyotlarini amalga oshirish kabi xizmat turlari ko rsatib kelinmoqda. 2018 yil 1
ʻ
iyul holatiga mobil ilova orqali bank mijozlari tomonidan 312,5 ming AQSH
dollari sotildi va 121,8 mln. sum pul mablag lari milliy valyutadagi omonatlarga
ʻ
joylashtirilgan. Masofaviy bank xizmatlari qamrovini kengaytirish maqsadida
amalga oshirilgan ishlar natijasida “Internet-banking”, “SMS-banking” hamda
“Mobil-banking” tizimlari foydadanuvchilari soni bir necha barobarga oshib
bormokda. Shuningdek, bank bilan mijoz o rtasidagi ish jarayonini yanada
ʻ
soddalashtirish hamda sarflanadigan vaktni tejash maqsadida, xorijiy valyutadagi
to lov topshiriqnomalarini bank-mijoz dasturi orqali avtomatik tarzda o tkazish
ʻ ʻ
joriy etilgan bo lib, ushbu xizmat turi bank tizimini yanada takomillashtirishga
ʻ
imkon yaratdi.
27

4. ATIB “ Ipotekabank ” banki ning istiqboldagi rivojlanish yo`nalishlarini
o’rganish.
Bankning strategik maqsadi Respublika moliya bozoridagi yetakchilik
mavqeini hamda yillar davomida to’plangan boy tajribani saqlab qolishga
qaratilgan. 2016 yilda Ipoteka-bank o’z faoliyatini yangi istiqbolli loyihalarni
amalga oshirishga, xizmatlar sifatini yuksaltirishga, taklif etila yotgan xizmat
turlarini bank mijozlari uchun qulay va manfaatli tarzda kengaytirishga, ishlab
chiqarishni modernizasya va diversifikasya qilish jara yonlarida faol ishtirok
etishga yo’naltiradi.
Bank rivojlanish strategiyasi:
Xalqaro standartlarga muvofiq bankning kapitallashuv, barqarorlik va
likvidlilik darajalarini yanada oshirish.
Bank aktivlari, jumladan kredit portfelini yanada o’stirish va sifatini
yaxshilash, xatarlarni baholash tizimini takomillashtirish.
Jozibador omonatlarni joriy qilish va doimiy ravishda yangilab borish
orqali aholi va xo’jalik yurituvchi sub’ektlari bo’sh pul mablag’larining bank
depozitlariga jalb qilinishini rag’batlantirish.
Yangi ishlab chiqarishlarni tashkil qilish, korxonalarni modyrnizaciya
qilish, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash bo’yicha investiciya
loyihalarini uzoq muddatli kreditlash mexanizmlarini, investiciya va kredit
siyosatini yanada takomillashtirish.
28

Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik vakillarini moliyaviy qo’llab-
quvvatlash orqali “Sog’lom ona va bola yili” Davlat Dasturini amalga oshirishda
ishtirok etish.
Strategik investorlarga sotish maqsadida Bank balansiga qabul qilingan
iqtisodiy nochor korxonalar faoliyatini tiklash.
Aholi va xo’jalik sub’ektlariga ko’rsatilayotgan moliya-bank xizmatlari
hajmi va turlarini kengaytirish.
Ipoteka -bank hisobi va hisobotini yuritish bo’yicha bankda zamonaviy
texnologiyalar va uslublarni ishlab chiqish hamda amalga joriy qilish, moliya-bank
va kredit axborotlari sifati darajasini oshirish, undan keng ommaning
foydalanishini ta’minlashga qaratilgan.
Ipoteka-bankning Respublika moliya sohasida eng jadal rivojlanayotgan
muassasalardan biri sifatidagi maqomi saqlanib qolayotganligi va tobora
mustahkamlanayotganligi, bank faoliyatining universalligi, keng mijozlar bazasi,
zamonaviy texnologiyalardan foydalanish, filiallar tarmog’ining rivojlanganligi va
kapitallashuv darajasining yuqoriligi – bularning barchasi tayanch tarmoqlar
korxonalari va tadbirkorlar moliyaviy faoliyatini yanada yaxshilashga hamda
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini to’liq bajarishga xizmat qiladi.
“Ipoteka-bank” aksiyadorlik tijorat ipoteka banki bugungi kunda 20 filiali va
39 ta mini-banki orqali mamlakatimizning barcha hududlarida yuridik va jismoniy
shaxslarga keng ko lamli xizmatlar ko rsatib kelmoqda. Mijozlarga tezkor va qulayʻ ʻ
xizmatlar ko lamini kengaytirish, eng avvalo, bank jozibadorligi va unga bo lgan
ʻ ʻ
ishonchni oshirishga olib keladi. Bu borada ATIB “Ipoteka-bank” chakana
xizmatlar bozorining eng jadal rivojlanayotgan segmenti, ya ni plastik kartochkalar
ʼ
ommabopligini oshirish maqsadida, mijozlarga turli yechimlardagi kartalarni taklif
etadi.
Jumladan, ATIB “Ipoteka-bank” 2019-yil boshidan NFC (kontaktsiz aloqa)
tizimida ishlovchi “Mastercard” xalqaro plastik kartalarini to laqonli emissiya
ʻ
qilishni boshladi. Shu turdagi kartalarga “IPOTEKA MOBILE” mobil ilovasi
orqali cheklanmagan miqdorda xorijiy valyuta sotib olish imkoniyati mavjud.
29

Bundan tashqari, ATIB “Ipoteka-bank”ning barcha terminallari hamda 24/7
rejimida ishlovchi bankomatlari orqali naqd xorijiy valyutani yechib olish
imkoniyati yaratilgan.
Shu bilan birga, “Mastercard” kartalarining keng imkoniyatlarini yetkazib
berish maqsadida, “Mastercard Europe S.A.” kompaniyasi bilan hamkorlikda
aksiyalar tashkillashtirilib kelinmoqda. Mazkur aksiyalar doirasida 7000 ga yaqin
mijozlarga bepul Mastercard kartalari ochib berildi hamda 90 dan ziyod mijozlarga
har xil turdagi maxsus sovg alar taqdim etildi. Hozirda asosiy sovg a Neksiya IIIʻ ʻ
yengil avtomobili o z egasini kutmoqda. Kelajakda “Mastercard Europe S.A.”
ʻ
kompaniyasi bilan hamkorlikda ko plab shu turdagi aksiyalar o tkazish
ʻ ʻ
rejalashtirilgan.
Shuningdek, ATIB “Ipoteka-bank” “Visa Classic”, “Visa Gold”, korporativ
mijozlar uchun “Visa Business” kartalari hamda milliy valyutadagi “Humo” va
“UzCard” kartalarini ham mijozlarga taklif etadi.
So nggi vaqtlarda O zbekiston va Saudiya Arabistoni o rtasidagi hamkorlik
ʻ ʻ ʻ
ijobiy sur atlar bilan rivojlanib bormoqda, jumladan, Xususiy sektorni
ʼ
rivojlantirish Islom korporatsiyasi (XSRIK) va Xalqaro Islom savdo-moliya
korporatsiyasi (XISMK) kabi moliyaviy muassasalar bilan olib borilayotgan
ishlarni ta kidlash joiz. Yuqorida keltirilgan muassasalarning moliyalashtirishi
ʼ
hisobidan qurilish, qishloq xo jaligi, infratuzilma va transport sohasidagi loyihalar
ʻ
amalga oshirilmoqda.
Mamlakat rahbariyati tomonidan respublika vazirliklari va idoralari, shu
jumladan, tijorat banklariga istiqbolli loyihalarni keyinchalik moliyalashtirish
uchun to g ridan-to g ri xorijiy investitsiyalarni jalb etish vazifasi yuklatilgan.
ʻ ʻ ʻ ʻ
Qo yilgan vazifalarni ijro etish maqsadida “Ipoteka-bank” ATIB tomonidan
ʻ
XSRIK va XISMK bilan birgalikda Murobaha tamoyili asosida moliyalashtirishni
jalb etish maqsadida muayyan ishlar olib borildi.
ATIB “Ipoteka-bank” delegatsiyasining Jidda (Saudiya Arabistoni Qirolligi)
shahriga rasmiy tashrifi doirasida O zbekiston Respublikasi kichik biznes va
ʻ
xususiy tadbirkorlik subyektlarini moliyalashtirish uchun XSRIK bilan 10,0 mln.
30

AQSH dollari va XISMK bilan 6,0 mln. AQSH dollari miqdoridagi kelishuvlar
imzolandi. XSRIK bilan kelishuv O zbekiston Respublikasi kichik biznes vaʻ
xususiy tadbirkorlik subyektlariga texnologik uskunalar va asosiy vositalarni xarid
qilish uchun 5 yilgacha bo lgan muddatga uzoq muddatli moliyalashtirishni jalb
ʻ
etish imkonini beradi.
XISMK bilan kelishuv O zbekiston Respublikasi kichik biznes va xususiy
ʻ
tadbirkorlik subyektlariga aylanma mablag larni to ldirish (xomashyo va tovarlarni
ʻ ʻ
xarid qilish) uchun 1 yilgacha muddatga moliyalashtirishni jalb etish imkonini
beradi. Bular ATIB “Ipoteka-bank”ning to g ridan-to g ri xorijiy investitsiyalarni
ʻ ʻ ʻ ʻ
jalb etish bo yicha ilk bitimlari bo lib, Bank boshqa moliya muassasalari bilan
ʻ ʻ
liniyalarni jalb etish yuzasidan ishlarni davom ettirmoqda.
Bundan tashqari, O zbekiston va Xitoy o rtasidagi munosabatlar strategik
ʻ ʻ
sheriklik va hamkorlik ruhida ijobiy sur atlar bilan rivojlanib bormoqda. Shu
ʼ
o rinda, Xitoy Eksimbanki kredit liniyalarini jalb etish sohasidagi hamkorlikni
ʻ
alohida ta kidlab o tish kerak.
ʼ ʻ
O zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 2-maydagi “2017-2021
ʻ
yillarda gidroenergetikani yanada rivojlantirish chora-tadbirlari dasturi
to g risida”gi PQ-2947-sonli Qaroriga muvofiq 2017 yildan
ʻ ʻ ATIB “Ipoteka-bank”
tomonidan gidroelektrostansiyalar qurilishi va ularning modernizatsiya qilish
bo yicha jami 9ta loyihalarni moliyalashtirish maqsadida, Xitoy Eksimbankining
ʻ
umumiy qiymati 144,4 mln.AQSH dollariga teng kredit liniyalari jalb etildi.
Joriy yilda 2 ta yangi KGES ishga tushirildi. (Tuyabo g iz suv ombori
ʻ ʻ
qoshida, KGES 2019 yil mart oyida ishga tushirildi, stansiya quvvati 12 MVT va
yillik o rtacha elektr energiyasi ishlab chiqarish quvvati 41,2 mln. kVt.s.ni tashkil
ʻ
etadi, Katta Farg ona kanalidagi KGES kaskadi 2019-yil iyun oyida ishga
ʻ
tushirildi va yillik o rtacha elektr energiyasi ishlab chiqarish quvvati 72,8
ʻ
mln.kVt.s.ni tashkil qiladi) va 3ta yangi KGESlarni barpo etish va 4ta KGESlarni
modernizatsiya qilish bo yicha ishlar olib borilmoqda, ularning 2020-yil
ʻ
oxirigacha ishga tushirilishi rejalashtirilgan.
31

O zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 2-maydagi 275-ʻ
sonli hamda 276-sonli Qarorlari ijrosi doirasida Pekin shahrida o tkazilgan,
ʻ
O zbekiston RespublikasiBosh vaziri A.N.Aripov boshchiligidagi hukumatlararo
ʻ
komissiya ishi jarayonida ATIB “Ipoteka-bank” va Xitoy Eksimbank o rtasida
ʻ
“Chirchiq GES kaskadi(GES-10)”UK, “Samarqand GES kaskadi(GES-2B)” UK
va “Toshkent GES kaskadi(GES-1)” unitar korxonalarini modernizatsiya
qilish,“Samarqand viloyati Darg om kanalida Shaudar kichikGES qurilishi,
ʻ
Darg om kanali 135+50 Piketida kichik GES qurilishi”loyihalarini moliyalashtirish
ʻ
uchun 65,5 mln. AQSH dollari miqdoridagi qarz kelishuvlari imzolandi.
Ta kidlash joizki, yuqorida keltirilgan 5 ta gidroelekrostansiyalar qurilishi va
ʼ
modernizatsiya qilinishi bo yicha moliyalashtirilayotgan loyixalar natijasida,
ʻ
stansiyalarning kelgusida yillik o rtacha elektr energiyasi ishlab chiqarish quvvati
ʻ
469,9 mln.kVt.s.ni tashkil qiladi.
Hozirgi kunda ATIB “Ipoteka-bank”, “O zbekgidroenergo” AJ bilan
ʻ
hamkorlikda Respublikamizning Surxondaryo, Sirdaryo hamda Samarqand
viloyatlarida gidroelektrostansiyalar qurish va modernizatsiya qilish loyihalariga
120,3 mln.AQSH dollari miqdoridagi mablag larni jalb qilish bo yicha ishlar olib
ʻ ʻ
borilmoqda.
Bugungi kunda ATIB “Ipoteka-bank” Surxondaryo filiali o’zida
mijozlariga maksimal darajada keng ko’lamli moliyaviy xizmatlarni
taklif etuvchi,
ma’suliyatli hamda barqaror tashkilot degan nomga ega universal
moliyaviy institutdir. Ko’p yillik mehnat tajribasi bankka mijozlarning
salmoqli sonini
shakllantirishga imkon berdi. So’nggi yillar davomida kichik biznesni va
xususiy
tadbirkorlikni, kasanachilikni, yosh oilalarni va kollej bitiruvchilarini
32

qo’llab - quvvatlash bo’yicha davlat dasturlarida ishtirok etishning ijobiy
tajribasi orttirildi.
Bank biznes ko’lamini barqaror o’sishini namoyish etmoqda va
aktivlar va
mablag`lar hajmi va o’z moliyaviy natijalari va infratuzilmasining
ko’lami
bo’yicha mamlakatimizning yirik banklari qatoridan joy olishga
muvaffaq bo’ldi.
Ushbu o’sish O’zbekiston Respublikasi bank sohasining jadal
rivojlanishi
sharoitida ro’y berdi. Bugungi kunda bank o’zida mijozlariga keng
ko’lamli xizmatlar taklif etuvchi universal moliyaviy institutni kasb
etadi.
Soha rivojlanishining ushbu bosqichida faqat an’anaviy bank
mahsulotlari bilan amaliyot o’tkazish evaziga muvaffaqiyatga erishish
ancha mushkul. Zamonaviy bank sohasida texnologiyalar va mijozlar
istaklari tez sur’atlar bilan o’zgarmoqda, iqtisodiyot kundan-kunga
narx-navoning o’zgaruvchanligiga va mavhumligiga duch kelyapti,
banklar o’rtasidagi raqobat oldingiga nisbatan ancha kuchli, tartibga
solishda talabchanlik ortmoqda, bank biznesining rentabelligi
qisqarmoqda.
Shu munosabat bilan, bank rahbariyati tomonidan, bankni zamonaviy
yuqori texnologiyalarga asoslangan moliya institutga aylantirish
bo’yicha ushbu strategik reja ishlab chiqilgan edi.
33

Bozorda faoliyat yuritish mobaynida bank tomonidan o’tkazilgan
ishlar:
Mijozlarning k at t a miqdori . Bank Bekobod shahri bo’yicha
jismoniy
shaxslarga ham, shuningdek yirik tashkilotlarga ham xizmat ko’rsatadi.
K eng samaralilik qat ori . Bank barcha turdagi moliya
xizmatlarini
ko’rsatadi va har bir mijozga kompleks ravishda xizmat ko’rsatishni
taqdim etishga
qodir.
Bank ning ishdagi nufuzi. Bankka barcha toifadagi mijozlar
tomonidan juda katta ishonch bildirilmoqda. O’tkazilgan marketing
tadqiqotlari
shuni ko’rsatmoqdaki, bank brendi juda kuchli va barchaga tanish, u
sifat,
ishonchlilik, innovatsiyalar va muvaffaqiyat bilan bog`liq tasavvurni
uyg`otadi.
Shu bilan birga, bank ishida bir qat or k amchilik lar ham
mav jud ,
ularni bartaraf etmasdan rivojlanish salohiyatini to’liq amalga
oshirishning imkoni
yo’q. Bankning asosiy muammosi ma’nan eskirgan avtomatlashtirilgan
bank tizimi
hisoblanadi, u tahliliy imkoniyatlarga ega emas, bu esa o’z navbatida
quyidagi kamchiliklar va cheklovlarga sabab bo’ladi:
34

Bank mijozlari haqida chek langan v a t izimlasht irilmagan
ma’lumot lar . Bankdan mijozlar haqida ma’lumotlarni yig`ish va uni
saqlash
tizimi takomillashtirishni talab qilinadi. Bankda mijozlar haqidagi
ma’lumotlarni
tahlil qiluvchi zamonaviy vositalar va har bir mijozga manzilli taklifni
shakllantirish uchun ushbu ma’lumotlardan foydalanish uslubi mavjud
emas.
Ma’lumot lar hajmi o’zgarganda IT – t izimlarining uni y et arli
darajada qay t a ishlay olmasligi . Bugun bankda murakkab
ma’lumotlarni qayta
ishlash salohiyati yetarli darajada bo’lmagan IT – t uzilmasi mav jud, u
mut laqo
t urli dast uriy majmualar, shu jumladan majmualarining but un
boshli
t o’plami bilan ifodalangan. Bunday takomillashtirilmagan tuzilmada
mijozlarga
xizmat ko’rsatishda uzilishlar yuzaga kelishi mumkin va yuqori
darajada inson
omili mavjud. Bu o’z ortidan nufuziga ta’sir qiluvchi xavflarni keltirib
chiqaradi va mijozlarning sodiqlik va ishonch darajasiga putur
etkazadi. Bundan tashqari, cheklovlari natijasida mahsulotni ishlab
chiqish va uni bozorga olib chiqish
oralig`ida uzoq muddat talab etiladi, bu esa har doim ham mijozlarning
ehtiyojlarini o’z vaqtida qondirish imkonini bermaydi.
35

Boshqaruv jaray onlarining, hisobot larning v a xarajat larni
boshqarish t izimining y et arli darajada av t omat lasht irilmaganligi.
Bunday
miqyosdagi bank boshqaruv hisobotini tuzishning, manbalarni
rejalashtirishning
va mablag`ni taqsimlashning zamonaviy avtomatlashtirilgan tizimini
talab qiladi.
Bundan tashqari, keyinchalik chiqimi eng ko’p sohalarni qisqartirish va
biznes
jarayonlarni optimallashtirish hamda bank samarali ishlashi uchun, har
bir
amaliyotning va sotilayotgan mahsulotning juda yuqori aniqlik bilan
tannarxini
aniqlash talab etiladi. Hozirgi vaqtda bunday tadbirlar qo’lda
bajarilmoqda,
tahlillar natijasi esa o’zi bilan juda yuqori darajadagi xatolarni olib
kelmoqda.
Mavjud rivojlanish salohiyati sharoitida bank oldida, shuningdek, bir
qator
jiddiy tahdidlar mavjud, bir vaqtining o’zida ular keng imkoniyatlarga
ham yo’l ochib beradi:
Texnologiy alarni v a mijozlarning xohish-ist ak larini
o’zgart irish.
Internet va mobil platformalar sohasida raqamli texnologiyalarning
rivojlanishi
36

mijozlarning xohish – istaklarining va qaror qabul qilish shaklining
o’zgarishiga
olib keldi, bular aynan quyidagilar: mijozlar, ayniqsa, jismoniy shaxslar
uchun, ularga qulay bo’lgan istalgan texnologiyadan foydalanib, yer
sharining istalgan nuqtasidan turib, bank xizmatlaridan kuniga 24 soat
foydalanish imkoniyatiga ega bo’lishi o’ta muhim ahamiyat kasb
etmoqda;
- xizmat ko’rsatishning tezligiga va xizmatlarni shaxsiylashtirishga
bo’lgan talablar jiddiy tarzda o’smoqda;
- mijozlar bank xizmatlari ularning biznes – jarayonlari va
kundalik
amaliyotlari bilan o’zaro bog`liqligi yanada ortishini istashmoqda;
- ijtimoiy tarmoqlarning va umuman internet makonining jadal
sur’atlarda rivojlanishi natijasida, mijozlar bank takliflari to’g`risida
keragidan
ortiq ma’lumotlarga ega. Shu tarzda, qaror qabul qilishda his – hayajon
va nufuz
ta’siri o’sib boradi. Bunday sharoitlarda an’naviy banking endi oldingi
ahamiyatga ega emas. Soha raqamli mahsulotlar va xizmatlar
sotiladigan, masofadan xizmat ko’rsatish kanallariga o’tmoqda. Shu
bilan birga, texnologiyalarning rivojlanishi barcha mijozlarga ham bir
xilda ta’sir qilmaydi va bank mijozlarga xizmat ko’rsatishning turli
ko’rinishlariga ega bo’lishi lozim.
Kesk in raqobat . Rentabellikning pasayishi va mijozlar
ehtiyojlarining
37

o’zgarishi sharoitida banklar o’rtasida raqobat yanada kuchayadi.
An’anaviy biznes
modeliga ega banklar og`ir sharoitda qolishadi va bozorda o’z ulushini
saqlab
qolish uchun, ular rivojlanishning yangi yo’nalishlariga moslashishiga
to’g`ri
keladi. Davlat ishtirokidagi banklar davlat tomonidan ko’rsatilgan
yordam,
mijozlarning katta bazasi va sotishning tarmoqlangan tizimi tufayli
nisbatan
barqaror bo’ladi. Shuningdek, jismoniy shaxslar to’lovlariga xizmat
ko’rsatish sohasida yuqori texnologiyalarni qo’llab, bozorga bankka oid
bo’lmagan tashkilotlar
chiqmoqda. Banklarga nisbatan u larning tartibga soluvchi
majburiyatlari kamroq
va jiddiy investistiyalarni texnologiyalarga va dasturiy ta’minotlarni
ishlab
chiqishga ajratishadi.
Chakana xaridorlarda bundan keyin ham tayanch moliyaviy
xizmatlarga
ehtiyoj saqlanib qoladi, ammo zamonaviy texnologiyalar tufayli 24/7
tartibidagi
xizmatlardan foydalanish, bank bilan yuqori tezlikda o’zaro hamkorlik
qilish va
yakka tartibdagi yondashuv o’ta muhim bo’lib qoladi. Aholining
38

moliyaviy
jihatdan bilimlari yanada oshadi va bank xodimlari bilan bevosita
muloqotga
kirishmasdan, masofaviy kanallardan foydalanishni afzal ko’rishadi.
Internet
tufayli mijozlar uchun turli banklarning xizmatlari va takliflarini
taqqoslash va
o’zi tanlashi oson bo’ladi. Bir vaqtning o’zida, ma’lumotlarning ko’pligi
tufayli,
bankni tanlash to’g`risida qaror qabul qilishda his – hayajon va nufuzga
oid
omillar birinchi o’ringa chiqadi.
1-jadval
2023-yil sentabr holatiga muomaladagi bank plastik kartalari, terminallar,
bankomat va infokiosklar hamda 2023-yil yanvar-aprel oylari davomida
to‘lov terminallari orqali tushgan tushumlar to‘g‘risida ma’lumot. 17
Muomaladagi bank plastik kartalari soni
562 491
O‘rnatilgan to‘lov terminallari
soni 5 971
O‘rnatilgan bankomat va infokiosklar soni
2 671
2023-yil yanvar-aprel oylari davomida to‘lov
terminallari orqali tushgan tushumlar
(mln.so‘mda) 979 354
ATIB “Ipoteka-bank” Bekobod filialining qo’lga kiritgan yutuqlari:
17
https://cbu.uz/oz/ - O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy sayti ma’lumotlari.
39

2020-yilda iste'molchilar tomonidan berilgan ovozlar natijalariga ko'ra,
“Ipoteka-bank” ATIB filiallari o’rtasida eng yaxshisi deb saralandi.
2020-yilda Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tomonidan «Bank
faolligi indeksi» ishlab chiqilgan bo'lib, u xususiy sektorning bank aktivlaridagi
ulushini, bank sektoridagi islohotlar va transformatsiya jarayonlarining
samaradorligini muntazam ravishda baholashga imkon beradi. ATIB “Ipoteka-
bank” umumiy reytingda va moliyaviy vositachilik va daromadlilik bo'yicha
reytinglarida birinchi o'rinni egalladi. Omonat va muddatli depozitlarning bankdagi
kreditlar umumiy hajmiga nisbati 82% gacha o'sdi. Ushbu ko'rsatkich respublika
bo'yicha o'rtacha ko'rsatkichdan ancha yuqori bo'lib, bu nafaqat bankning yuqori
samaradorligini, balki bankka murojaat qiladigan odamlarning katta ishonchidan
dalolat beradi.
2019-yil 11-iyun — Xususiy sektorni rivojlantirish bo'yicha Islom
Korporatsiyasi (XSRIK) bankda Islomiy darcha yaratish bo'yicha ATIB "Ipoteka-
bank"ga texnik maslahat xizmatlarini ko'rsatish to'g'risida shartnoma imzoladi.
2015-yilda har yilgi “BankExpo-2015” ko’rgazmasida “Eng texnologik
stend” tanlovida g`olib bo’lgan.
2018-yil 18-sentabr kuni “Islom Taraqqiyot Banki guruhi kuni”
konferensiyasi bo lib o tdi, unda “Ipoteka-bank” ATIB Xususiy sektorniʻ ʻ
rivojlantirish bo yicha Islom korporatsiyasi tomonidan moliyalashtirish liniyasidan
ʻ
foydalanish bo yicha eng yaxshi hamkor deb e tirof etildi. Tadbir doirasida ATIB
ʻ ʼ
“Ipoteka-bank” bilan Islom taraqqiyot banki guruhi tashkilotlari o’rtasida “O zaro
ʻ
hamkorlik shartnomalari” imzolandi.
Bank tizimi mamlakatning iqtisodiy xavfsizligini ta'minlash, shuningdek,
davlatning iqtisodiy va ijtimoiy hayotining barcha muhim ahamiyatga ega, chunki
har qanday mamlakatning bank tizimi iqtisodiyotning barcha tarmoqlari, aholi,
davlat hokimiyati organlari bilan o'zaro hamkorlik qilib, ularga muayyan ta'sir
ko'rsatadi.
Milliy bank tizimi rivojlanishini ta`minlashning zamonaviy usullaridan
foydalanish hozirgi kunda respublikamizda amalga oshirilayotgan iqtisodiyotni
40

modernizatsiyalash va tarkibiy o`zgarishlar jarayonida zaruriyat hisoblanmoqda.
O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoyev ushbu zaruriyat haqida
quyidagicha ta’kidlaganlar: “Iqtisodiyotni rivojlantirishda puxta va barqaror bank-
moliya tizimi ulkan ahamiyatga ega. Biz aholi va tadbirkorlik subyektlarining bank
tizimiga ishonchini kuchaytirmasdan turib, “yashirin iqtisodiyot”dan to’liq xalos
bo’la olmaymiz. 2024-yilda bank tizimi faoliyatini rivojlantirish bo’yicha
belgilangan vazifalarni amalga oshirishda banklar bilan tadbirkorlik subyektlari
o’rtasida samarali va o’zaro manfaatli hamkorlik munosabatlarini ta’minlash
masalalariga asosiy e’tiborni qaratish zarur” 18
.
Bankning iqtisodiy xavfsizligiga ta’sir qiluvchi omillar:
- Yuqori sifatli aktivlarni tashkil etish va daromadlilikning doimiy maqsadli
darajasini taxminlash imkonini beradigan tavakkalchilikning faqat shunday
xarakteriga yo‘l qo‘yish ;
- Yuqori sifatli kredit portfelini ta’minlovchi kredit xodimlarining yuqori
malakali jamoasini tashkil etish;
- Bankning strategik maqsadlariga muvofiq keladigan iqtisodiy jihatdan
istiqbolga ega, rentabelli loyihalarni moliyalashtirish uchun ssudalar berish;
- Kredit resurslarini jalb etish muddatlaridan kelib chiqqan holda kreditlashni
amalga oshirish ;
- Bank mijozlari bilan uzoq muddatli, daromad keltiruvchi munosabatlarni
rivojlantirishga ko‘maklashish;
- Yuqori darajada raqobatbardosh, biroq kreditlashning asossiz, shuningdek,
bank amaliyotida vaqtinchalik istiqboli bo‘lmagan usullardan foydalanishdan
chekinish.
Shuningdek, har bir mamlakat iqtisodiyotining qon tomiri, deb e’tirof etilgan
bank tizimi aynan bank aktivlarini to’g’ri boshqarish, bank mijozlariga xolisona
xizmat ko’rsatish, to’lovga qobiliyatlilik darajasini haqqoniy baholash, bank
siyosatini odil yuritilishi, valyuta operatsiyalarining oqilona tashkil qilinganligi,
18
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2022-yil 20-dekabr kunidagi Oliy Majlisga va O‘zbekiston xalqiga
murojaatnoma
41

bank zaxira kapitalini samarali boshqarish kabi masalalarga bog’liq. Ma’lum bir
darajada global inqirozning asoratlarini kamaytirish sharoitida mamlakat bank
tizimini barqaror faoliyat yuritishini ta’minlash maqsadida jahon mamlakatlari
miqyosida orttirilgan tajribalarni o’rganish va yo’l qo’yilgan kamchiliklarni
takrorlamaslik hamda ular erishgan yutuqlarni tijorat banklari amaliyotiga joriy
yetish maqsadga muvofiqdir.
Xulosa
Bitiruv oldi amaliyoti bo’yicha shuni xulоsа qilish mumkinki, mаmlаkаtimiz
iqtisоdiyоtining yеtаkchi tаrmоg‘i bо‘lmish bаnk tizimimiz bugungi kun zаmоn
tаlаbigа jаvоb bеrishi uchun о‘z fаоliyаtidа zаmоnаviy tеxnоlоgiyаlаrni qо‘llаshi
birinchi dаrаjаli dоlzаrb mаsаlа hisоblаnаdi. Shundаy zаmоnаviy tеxnоlоgiyаlаr
аsоsidа mаsоfаviy bаnk xizmаtlаri, xususаn Intеrnеt-bаnking xizmаtining fаоl
jоriy еtilishi еng muhim mаsаlа еkаnligi shubhаsiz. Xо‘jаlik yurituvchi sub’еktlаr,
kichik biznеs vа xususiy tаdbirkоrlik sub’еktlаri tоmоnidаn еlеktrоn tijоrаt vа
еlеktrоn tо‘lоvlаr imkоniyаtlаridаn оqilоnа fоydаlаnilgаnligi tufаyli tijоrаt ishidа
hаmkоrlаrni tоpish, shаrtnоmаlаrni tuzish, tаshqi bоzоrgа tеzkоr chiqishdа kеng
imkоniyаtlаr yаrаtilib, ushbu imkоniyаtlаr ulаrning rаqоbаtbаrdоshligini
оshirishdа аsоs bо‘lib xizmаt qilmоqdа. О‘z nаvbаtidа, bundаy hоlаt milliy
42

iqtisоdiyоtimizning bаrqаrоrligini tа’minlаmоqdа. Shundаy еkаn, ushbu sоhаni
yаnаdа kеngаytirish, bаnk mijоzlаri uchun qulаy imkоniyаtlаr yаrаtishdа tinmаy
izlаnishlаr оlib bоrish lоzim, dеb о‘ylаyman.
Bizga ma’lumki, har bir sohada raqobat muhiti mavjud bo’lganidek, bank
tizimida ham raqobat mavjud, ya’ni baklarimiz mijozlar jalb qilish borasida
raqobatlashishadi. Shunday ekan, banklarimiz doimo mijozlarga qulaylik yaratib,
ularning e’tiborini qozonish maqsadida yangi zamonaviy bank xizmatlarini taklif
qilib borishlari zarur.
ATIB “ Ipotekabank ” bankni yаnаdа rivоjlаntirish vа yаkuniy nаtijаlаrgа
еrishish mаqsаdidа quyidаgi yо’nаlishlаrdа chоrа-tаdbirlаr аmаlgа оshirilib
kеlinmоqdа:
 bank tomonidan kichik biznеs vа xususiy tаdbirkоrlik sub’еktlаrini
mоliyаviy qо’llаb-quvvаtlаsh bо’yichа ishlаrni yаnаdа fаоllаshtirish;
 kо’rsаtilаyоtgаn bаnk xizmаtlаri turlаrini, raqamli bank xizmatlarini
kо’pаytirish vа sifаtini yаnаdа yаxshilаsh, xususаn, bаnk infrаtuzilmаsini
rivоjlаntirish, аyniqsа, qishlоq jоylаrdа аxbоrоt-kоmmunikаtsiyа tеxnоlоgiyаlаrini
kеng qо’llаgаn hоldа mаsоfаdаn turib bаnk xizmаtlаrini kо’rsаtish kо’lаmlаrini
yаnаdа kеngаytirish;
Shuningdеk, umumiy xulоsа о‘rnidа shuni аlоhidа qаyd еtish lоzimki, ilmiy-
tadqiqot ishimda tа’kidlаb о’tilgаn bаrchа mаsаlаlаr ATIB “ Ipotekabank ” bank
tizimini аmаliyоti uchun kеlаjаkdа judа muhim аhаmiyаt kаsb еtishi rаvshаn
hоdisа. Shundаy еkаn еndilikdа аynаn yangi raqamli bаnk xizmаtlаri joriy etilib,
bаnklаr fаоliyаtining kеlаjаgini tаshkil еtuvchi tizimlаr sifаtidа kаttа sаhnаgа
chiqqаndа ushbu yuqоridа bеrilgаn tаkliflаrning nаqаdаr аmаliyоtgа mоs kеlishini
kuzаtishimiz mumkin bо‘lаdi.
43

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1. “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonuniga
o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish haqida O‘zbekiston Respublikasining
Qonuni, 05.11.2019 yildagi O‘RQ-580-son
2. O‘zbekiston R espublikasining qonuni O‘zbekiston Respublikasining
Markaziy banki to‘g‘risida(yangi tahriri)
3. O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 03.06.2015 yildagi O‘RQ-387-son
“qimmatli qog‘ozlar bozori to‘g‘risida”gi o‘zbekiston respublikasi qonuniga
o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish haqida
4. O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 06.05.2014 yildagi O‘RQ-370-son
“aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish
to‘g‘risida”gi o‘zbekiston respublikasi qonuniga o‘zgartish va qo‘shimchalar
kiritish haqida
5. O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, 25.04.1996 yildagi 216-I-son “Banklar va
bank faoliyati to‘g‘risida”
6. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2022-yil 20-
dekabr kundagi Oliy Majlisga va O‘zbekiston xalqiga murojaatnomasi
7. O‘zbekiston Respublikasining 25.04.1996-yilda qabul qilingan “Banklar va
bank faoliyati to‘g‘risida”gi qonuni(2019-yil 5-noyabrdagi O‘RQ-580-sonli
Qonuniga muvofiq yangi tahrirda qabul qilingan).
8. O’zbekiston Respublikasining “Bank siri tog’risida”gi qonuni (30.08.2003 da
qabul qilingan).
9. O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, 25.04.1996 yildagi 216-I-son
10. O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 22.10.2019 yildagi O‘RQ-573-son
11. O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 01.11.2019 yildagi O‘RQ-578-son
12. “Ipoteka-bank” ATIB nizomi(tahriri: 27.01.2020 da amalga oshirilgan).
13. https://president.uz/uz - O'zbekiston Respublikasi Prezidentining ramiy veb
sayti (Prezident matbuot xizmati).
14. https:/lex.uz/ - O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari milliy bazasi.
45

15. https://cbu.uz/oz/ - O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy sayti
ma’lumotlari.
16. https://www.ipotekabank.uz/uzb/ - “Ipoteka-bank” ATIB ning rasmiy veb
sahifasi.
46

"ipoteka bank" bitiruv oldi amaliyot hisoboti

Sotib olish