Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	10000UZS
Размер	4.3MB
Покупки	1
Дата загрузки	27 Сентябрь 2024
Расширение	pptx
Категория	Физика

Jismlarning elektrlanishi. Tabiatda elektr hodisalari

AMALIY BAJARAMIZ:

Shoyiga ishqalangan shisha ta
yoqcha musbat (+) ishorali,
mo‘ynaga ishqalangan ebonit
tayoqcha manfiy (-) ishorali
elektrlanib qoladi.Elektrlanishning ikki turi mavjud

Fizika
M AVZU : JISMLARNING
ELEKTRLANISHI.
TABIATDA ELEKTR HODISALARI

ELEKTRLANISHNING NATIJASI

Aziz o‘quvchilar!
Shaxsiy gigiyena qoidalariga amal qiling
va qo‘lingizni tez-tez sovunlab yuvishni
unutmang.

MUSTAHKAMLASH UCHUN SAVOLLAR :
1. Elektr o'tkazgichlar deb qanday moddalarga
aytiladi? Unga misollar keltiring.
2. Jismlar bir-biriga ishqalanganda ular qanday
zaryadlanadi?

Barcha
metallar
Yer
Beton
Ko‘mir
Odam
tanasiElektr
o‘tkazgichlar Tuz va
kislotalarElektrni o‘zidan o‘tkazuvchi moddalar elektr
o‘tkazgichlar deb ataladi.

Tayoqchalarga shoyi matoni yaqinlashtirsak,
aksincha, shisha tayoqcha unga tortiladi, ebonit
tayoq cha esa undan qochadi. Shisha
tayoqchaning mo‘yna qo‘lqopdan qochishi va
ayni paytda uning shoyi matoga tortilishi
jismlaming turli xil elektrlanishining natijasidir. ELEKTRLANISHNING NATIJASI

Q adim zamonlarda Yunonistonda
o‘sgan ignabargli daraxtlar qoldig‘ining
toshga aylangan smol a ni yunonlar
“ ele c tron ” (“quyosh toshi”) deb
atashgan.
Elektr so‘zi ham shundan kelib
chiqqan. JISMLARNING ELEKTRLANISHI

ELEKTRLANISHNING NATIJASI

BILASIZMI?
Shisha tayoqcha shoyiga
ishqalanganda faqat tayoqcha emas,
shoyining o‘zi ham yengil buyumlarni
o‘ziga tortish xossasiga ega bo‘lib qoladi .Ikki jism bir-biriga ishqalanganda
ularning har ikkalasi ham
elektrlanadi.

ELEKTR TRANSPORTLAR

3. Elektroskop yasang
Buning uchun plastmassa
qopqoqli (shisha banka) idish
oling. Uning qopqog‘ini o‘rtasidan
teshing va aluminiy simni
o‘tkazing. Simning banka ichidagi
qismiga yengil folga qog‘ozi
yaproqchalarini ikkiga buklagan
holda, erkin harakatlanadigan
qilib joylashtiring.

Aylanayotgan disklar cho‘tkalarga
ishqalanishi natijasida ularda qarama-qarshi
ishorali zaryadlar hosil bo‘lib, bu zaryadlar
«Leyden bankasi» (zaryad to‘plovchi -
kondensator) (2) deb ataluvchi ikki silindrda
to‘planadi. Jismlarni elektrofor mashinaning
metall sharchalariga (3) tekkizib, ularni
zaryadlash mumkin bo‘ladi.

MAISHIY ELEKTR JIHOZLAR

Ebonit tayoqchani mo‘yna qo‘lqopga, shisha
tayoqchani esa, shoyi matoga ishqalab
zaryadlaymiz. Tayoqchalarni ipga osib, ularga
qo‘lqopni yaqinlashtirsak, shisha tayoqcha qochadi,
ebonit tayoqcha esa unga tortiladi.
Ebonit tayoqcha - bu oltingugurt aralashtirilgan
kauchuk (qattiq rezina)dan tayyorlangan. ELEKTRLANISHNING NATIJASI

Jismlarning elektrlanganlik darajasini aniqlash,
zaryadlanish darajasini taqqoslash uchun
elektrometr dan foydalaniladi.

Kuzatganlaringiz ni izohlang

TABIATDA ELEKTR HODISALARI

О‘zidan elektrni o‘tkazmaydigan
moddalar dielektriklar deb ataladi.
Dielektriklardan tayyorlangan buyumlar
esa izolatorlar deyiladi. DIELEKTRIKLAR
shishalar Plast-
massalar Rezina
kauchuk sopol

ESLAB QOLING !
Bir xil ishorali elektrlangan jismlar bir-biridan
itariladi, turli ishorali elektrlangan jismlar esa,
bir-biriga tortiladi.

MAISHIY ELEKTR JIHOZLAR

Elektroskopning sharchasiga
zaryadlangan jism tekkizilsa,
uning yaproqlari ochiladi, chunki
uning yaproq chalari bir xil
zaryadlanadi.Jismlarning elektrlanganligini kuzatish
uchun elektroskop dan foydalaniladi.

JISMLARNING ELEKTRLANISHI
Qadimgi yunon olimi Fales
Miletskiy (ml. avv. 625-547)
mo’ynaga ishqalangan ba’zi
jismlar yengil narsalarni
o’ziga tortishi haqida
ma’lumotlar yozib qoldirgan.

Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar:
1. Mavzu oxiridagi savollarga javob yozish.
2. Rasmda keltirilgan asboblarning holati
va farqli tomonlarini tushuntiring.

ELEKTRLANISHGA MISOLLAR

1730-yili fransuz ixtirochisi
Sharl Dyufe elektrlangan
jismlar bir-biriga tortilishi yoki
itarilishiga sabab, ikki turdagi
elektr zaryad mavjudligini
aytgan. SHARL DYUFE

Ikki turdagi zaryadni
1778-yili Benjamin
Franklin aniqladi va
ularni musbat hamda
manfiy zaryadlar deb
nomladi. BENJAMIN FRANKLIN

Jismlarning elektrlanishi. Tabiatda elektr hodisalari

Купить