• Всего документов: 5844
  • Число пользователей: 15251

Jismning og‘irligi

Masalalar yechish
        1.  Dinamometrda  yuk  osilganda,  biroz  vaqtdan 
so‘ng  u  muvozanatga  keldi.  Shunda  dinamometr  10  N 
ni ko‘rsatdi. 1. Dinamometrga osilgan yukning massasi 
qancha  bo‘ladi?  2.  Muvozanat  holatda  dinamometr 
prujinasining elastiklik kuchi qancha bo‘ladi? 
3.  Yukning  og‘irligi-chi?  4.  Dinamometr  yordamida 
yukning massasini o‘lchash mumkinmi? JISM OG‘IRLIGI
Yerga  tortilishi  tufayli  jismning  tayanchga  yoki 
osmaga  ta’sir  etadigan  kuchi  jismning  og‘irligi  deb 
ataladi va  P  harfi bilan belgilanadi.
P = m g JISM OG‘IRLIGI
Bu kuch prujina  osilganda  ham, prujina 
cho‘zilayotganda  ham,  tinch holatga  kelganda 
ham o‘zgarmaydi.
Lekin  og‘irlik 0 qiymatdan 1 N ga qadar ortib boradi.  JISM OG‘IRLIGI
Jism vertikal yo‘nalishda o‘zgaruvchan harakat 
qilganda og‘irlik o‘zgaradi.
Masalan, 1- tajribadagi prujinaga qaraylik.
m = 100 g = 0,1 kg 
= m g = 0,1 kg  9,8  = 9,8 N   1 N
  1 N JISM OG‘IRLIGI  JISM OG‘IRLIGI
Og‘irlik  tushunchasini  og‘irlik kuchi  bilan 
chalkashtirmaslik kerak!
Og‘irlik kuchi  –  Jismning vertikal yo‘nalishdagi 
tezlanishiga bog‘liq emas, ya’ni ma’lum bir joy uchun 
o‘zgarmasdir.
Og‘irlik  –  jism faqat tinch holatda turganda yoki 
vertikal tekis harakatdagina o‘zgarmasdir.   19- mashqning 2-masalasi
        2.    Prujina  ustiga  o‘rnatilgan  tayanchga  80  g  
massali  jism  qo‘yilgan.  Muvozanat  holatida 
jismning  og‘irligi  nimaga  teng    bo‘ladi?      g  =  10     
deb olinsin. 2 - T A J R I B A
Jismning  tinch  holatida 
tayanchga  og‘irlik  kuchiga 
teng bo‘lgan kuch ta’sir etadi. 
Bu  kuch  prujinaga  ustidagi 
tayanchga  qo‘yilgan  jismning 
og‘irligidir. 19- mashqning 2-masalasi
Berilgan:
m  Formulasi:
  g   =  10     P    = m g
= 0,8 N 
Javob:    P = 0,8 N P    P    10   =XBS:
  MASALALAR YECHISH
Berilgan:
  m = ???????	
????????????	′	
=	????????????	?????? Formulasi:
  g   =  9,8  = m g
   1 kg
Javob:    1) m  1 kg  2) 
 = 10 N  3)   P   = 10 N P 	
??????	
????????????	
=	?   m = 
  m  = 
  = 10 N   JISM OG‘IRLIGI
Og‘irlik  tushunchasini  og‘irlik kuchi  bilan 
chalkashtirmaslik kerak!
Og‘irlik kuchi  – bu jismning yerga 
tortishish kuchi
Og‘irlik  – bu jismning tayanchga yoki 
osmaga ko‘rsatayotgan ta’sir kuchi   F I Z I K A
M AVZU :  Jismning og‘irligi  19- mashqning 1-masalasi
        1.  Tayanchga  mahkamlangan  prujinaga  50  g 
massali  jism  osilgan.  Jismga  ta’sir  etadigan  og‘irlik 
kuchi  va  jismning  elastiklik  kuchi  o‘zaro 
muvozanatlashganda  jismning  og‘irligi  nimaga  teng 
bo‘ladi?    g   =  10    deb olinsin. OG‘IRLIK KUCHI VA  JISM OG‘IRLIGI
Fizikada  og‘irlik kuchidan  tashqari  og‘irlik 
degan tushuncha ham mavjud.
Bular nimasi bilan bir-biridan farq 
qiladi? JISM OG‘IRLIGI   19- mashqning 1-masalasi
Berilgan:
m  Formulasi:
  g   =  10     P    = m g
= 0,5 N 
Javob:    P = 0,5 N P    P    10   =XBS:
   1 - T A J R I B A
Jismning  tinch  holatida 
osmaga  og‘irlik  kuchiga  teng 
bo‘lgan kuch ta’sir etadi. 
Bu kuch prujinaga osilgan 
jismning  og‘irligidir. Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar:
1. Mavzu oxiridagi savollarga javob yozing.
2. Ko‘tarish kranining trosiga massasi 2 t bo‘lgan 
yukli  konteyner  osilgan.  Konteynerga  ta’sir 
etayotgan  kuchni  o‘zingiz  grafik  tarzida 
tasvirlang.

Jismning og‘irligi