Korrupsiya - Huquqshunoslik - Slaydlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	10000UZS
Hajmi	13.6MB
Xaridlar	3
Yuklab olingan sana	30 Aprel 2024
Kengaytma	pptx
Bo'lim	Slaydlar
Fan	Huquqshunoslik

Korrupsiya

Sotib olish

Режа:
1 . Коррупцияга қарши кураш сиёсатининг ривожланиш тенденцияси ва хорижий
тажрибалари.
2. Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши кураш сиёсатининг мазмуни ва
ҳуқуқий асослари.
3. Ўзбекистон Республикаси давлат органлари фаолиятида манфаатлар
тўқнашувини олдини олиш чоралари.
4.Коррупцион хавфни бошқариш ва унга қарши хулқ атворни шакллантириш
фанининг предмети, мақсади ва вазифалари.

30.04.2024 2 Коррупцион хавфни
бошқариш ва унга
қарши хулқ атворни
шакллантириш
фанининг МАҚСАДИ
Коррупцион
хавфни
бошқаришнинг
илмий-назарий
ва амалий
жиҳатларини
ўрганиш ҳамда
талабаларда унга
қарши хулқ
атворнинг
концептуал
жиҳатларини
шакллантириш 1 •
Коррупцияга қарши кураш сиёсатининг ривожланиш тенденцияси ва
хорижий тажрибаларини ўрганиш;
2 •
Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши кураш сиёсатининг
мазмуни ва ҳуқуқий асосларин и ўрганиш ;
3 •
Ўзбекистон Республикаси давлат органлари фаолиятида манфаатлар
тўқнашувини олдини олиш чоралари;
4 •
Коррупцион хавфни бошқариш ва унинг зарурияти, аҳамиятини
ўрганиш;
5 •
Талабаларда коррупцияга қарши хулқ атворни шакллантириш.Коррупцион хавфни бошқариш ва унга қарши хулқ атворни
шакллантириш фанининг ВАЗИФАЛАРИ:КОРРУПЦИОН ХАВФНИ БОШҚАРИШ ВА УНГА ҚАРШИ ХУЛҚ
АТВОРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ФАНИНИНГ МАҚСАДИ ВА
ВАЗИФАЛАРИ

30.04.2024 3мамлакатда ва унинг ҳудудларида , давлат
хизмати органларида, и қ тисодиёт соҳа ва
тармо қ ларида - коррупцияга қарши кураш
сиёсатини амалга оширишда , коррупцион
хавфни бошқариш ҳамда юридик ва жисмоний
шахслар да коррупцияга қарши хулқ атворни
шакллантириш борасида вужудга келадиган
ҳатти ҳаракат, ҳодиса ва жараёнлар оқибатини
ўрганишдан иборат .Предмети КОРРУПЦИОН ХАВФНИ БОШҚАРИШ ВА УНГА ҚАРШИ ХУЛҚ
АТВОРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ФАНИНИНГ ПРЕДМЕТИ

Коррупция дунёнинг кўплаб мамлакатларидаги энг долзарб муаммолардан бири
ҳисобланади. У жиддий ижтимоий, маънавий, иқтисодий ва сиёсий муаммолар келтириб
чиқаради ҳамда давлат органлари фаолиятига салбий таъсир кўрсатади, ривожланишга
тўсқинлик қилади ва рақобатни ўлдиради.

Коррупция туфайли дунё иқтисодиёти 2,6 триллион долларни йўқотмоқда, бу
дунёдаги мавжуд ялпи ички маҳсулотининг 5 фоизидан кўпроғини ташкил
этади (2018 йилда Халқаро коррупцияга қарши кураш куни муносабати билан
БМТ Бош котиби Aнтонио Гутерришнинг сўзлаган нутқидан) .

Коррупцияни идрок қилиш индекси (Corruption Perception Index) 2018 йил учун
эълон қилинган маълумотларига кўра дунё мамлакатларининг 2/3 дан кўпроғи 0
дан 100 гача бўлган шкалада 50 дан паст балл тўплади ва ўртача балл 43 га тенг
бўлди. Бундан кўринадики, кўпгина мамлакатлар коррупцияни сезиларли
даражада назорат қилишга қодир бўлмай келмоқдалар.

КОРРУПЦИЯ (ЛОТ. CORRUMPERE — БУЗМОҚ ) ТЕРМИНИ ОДАТДА МАНСАБДОР
ШАХСЛАР ТОМОНИДАН УНГА БЕРИЛГАН МАНСАБ ВАКОЛАТЛАРИ ВА
ҲУҚУҚЛАРДАН ЎЗЛАРИНИНГ ШАХСИЙ МАНФААТЛАРИНИ КЎЗЛАБ ҚОНУНЧИЛИК
ВА АҲЛОҚ ҚОИДАЛАРИГА ЗИД РАВИШДА ФОЙДАЛАНИШИНИ АНГЛАТАДИ.
КЎП ҲОЛЛАРДА БУ АТАМА СИЁСИЙ ЭЛИТАДАГИ БЮРОКРАТИК АППАРАТГА ҚАРАТА
ИШЛАТИЛАДИ. КОРРУПЦИЯ КЎПЛАБ ДАВЛАТЛАРНИНГ ЖИНОЯТ ВА МАЪМУРИЙ
ҚОНУНЧИЛИГИ БИЛАН ҲУҚУҚҚА ҚАРШИ ҲАРАКАТ СИФАТИДА ТАЪҚИБ
ҚИЛИНАДИ.

коррупция — шахснинг ўз мансаб ёки хизмат
мавқеидан шахсий манфаатларини ёхуд ўзга
шахсларнинг манфаатларини кўзлаб моддий ёки
номоддий наф олиш мақсадида қонунга хилоф
равишда фойдаланиши,
худди шунингдек бундай нафни қонунга хилоф
равишда тақдим этиш.
3- МОДДА:ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШИШ
ТЎҒРИСИДА
ҚОНУНИ (6-БОБ, 34-МОДДА)
2017 ЙИЛ 3 ЯНВАРЬ,
ЎРҚ-419-СОН

ISO 37001:2016 “Коррупцияга қарши бошқарув тизимлари – Фойдаланиш учун талаблар ва тавсиялар” халқаро
стандартининг ишлаб чиқилишини глобал миқёсда коррупцияга қарши курашда муҳим қадам деб ҳисоблаш мумкин.
•
ISO 37001:2016 ҳар қандай юрисдикцияда ва ҳар қандай сектор ҳамда тармоқда
(давлат, хусусий ёки нотижорат ташкилот ва ҳоказо) коррупцияга қарши бошқарув
тизимини шакллантиришга қаратилган.
•
Ушбу стандарт Малайзия ҳукумати томонидан жорий қилинган бўлиб, ҳам давлат
секторида, ҳам хусусий секторда ижобий натижа берган. Хусусан, Малайзиянинг бир
қатор муҳим халқаро тадқиқотлар ва индекслар бўйича кўрсаткичлари яхшиланган.
•
Шунингдек, Сингапур ва Хитойда давлат секторида, Индонезия ва Таиландда хусусий
секторда ISO 37001:2016 стандартидан фойдаланилади.
•
Буюк Британияда эса Бирлашган Қиролликнинг Аккредитация Хизмати (Accreditation
Service) аккредитация схемасини ишлаб чиқиш учун ISO 37001:2016 бошланғич
дастурини амалга оширган.
•
Дунёнинг энг йирик компанияларидан бўлган Microsoft ҳам ISO 37001:2016 стандарти
бўйича сертификатга эга.

3 41 21 2
4
3 Хорижий давлатларда коррупцияга қарши кураш сиёсатини
акс эттирувчи ҳуқуқий асосларнинг шаклланиши
АҚШда 1883 йилда
Фуқаролик давлат
хизмати Пендлтон
Қонуни қабул қилинган. Британия империясида
1889 йилда «Давлат
идораларида порахўрликка
қарши курашиш
тўғрисида»ги Қонун қабул
қилинган.
Сингапурда 1960 йилда
“Коррупцияга қарши
курашиш тўғрисида”ги
Қонун қабул қилинади. АҚШда 1970 йилда
“Уюшган жиноятчиликка
қарши курашиш
тўғрисида”ги (РИКО)
Қонуни қабул қилинади.

Буюк Британиянинг 1906 йил 4 августда қабул қилинган
Коррупцияга қарши курашиш тўғрисидаги қонуни

03 01
021906 йил А Қ Шда илк бор Хусусий секторда коррупцияга
қарши курашишга ихтисослашган ички хавфсизлик
(комплаенс хизмати) ташкил этилади
1977й. АҚШнинг «Хорижда
коррупцияга қарши курашиш
тўғрисидаги акт» ( FCPA — Foreign
Corrupt Practices Act) қабул
қилинади. Қонун талаби
корпорацияларда комплаенс
хизмати ташкил этилиши шарт 2002 йил 30 июлда Сарбейнз-Оксли
( Sarbanes-Oxley Act, SOX) Қонуни
қабул қилинади ва АҚШ
биржасида ўз активларини
жойлаштирган барча хорижий
компаниялар ўзларида копоратив
бошқарув тизимига коррупцияга
қарши комплаенс хизматларини
ташкил этишлари мажбур

Коррупцияга қарши кураш сиёсат 1979 йилдан эътиборан Хитойда 1 млн.
мансабдор шахс коррупцион жиноятлар содир этгани учун жиноий жавобгарликга
тортилган. Хитой рахбарияти томонидан 2012 йилдан амалга оширилаётган
коррупцияга қарши кураш доирасида коррупцион жиноятлар содир этган 13 000
(!) мансабдор шахс қатл этилган. 2018 йилда коррупцион жиноят содир этган 160
000 давлат идораларидаги мансабдор шахс жавобгарликга тортилган.

«Осмон тўри» дастури ХХРда 2014-2016 йил ар да амалга
оширилган «Осмон т ў ри» дастури доирасида 90 ортиқ
давлатларда яшириниб юрган коррупцион жиноятлар содир
этган 2566 мансабдор шахслар ва улар томонидан жиноий
йўллар билан олиб чиқилган 8,6 млрд.юан (1,25 млрд долл.)

Гонгконгда коррупцияга қарши
кураш сиёсати йўналишлари: ХХ аср ўрталарида
Гонгконг коррупция
“ботқоғига ботиб қолган”
(давлат ҳокимияти
органлари 94%
коррупциялашган) эди
1974 йили М.Мюррей
мустақил ҳеч қайси
давлат органига
бўйсунмайдиган
Қоррупцияга қарши
кураш бўйича
Комиссияни тузди“ Мол-мулкингни
пора эвазига
орттирмаганингни
исботла!” деган
тамойил
ўрнатилди
Қоррупцияга қарши кураш
бўйича Комиссия фаолияти
устидан зиёлилар ва
тадбиркорлардан иборат
жамоатчилик назорати жорий
этилди Маҳаллий ОАВ томонидан эркин
тарзда коррупция билан боғлиқ ҳар
қандай янгиликларни эълон қилиш
ва журналистик суриштирувлар олиб
бориш фаолияти тўлиқ равишда
таъминланди

Сингапур Республикасининг коррупцияга қарши
кураш сиёсати принциплари
5
Раҳбарлар шахсий намуна
кўрсатиши6
Лавозимга тайинланишда
халоллик 7
Мулк ва даромадларни
декларация қилиш81
2
3
қонун устуворлиги
мустаҳкамланиши 4Жамоатчилик
иззаси
Жавобгарлик
мақаррарлиги
Давлат ва шахсий
манфаатлар чекланиши 5
Раҳбарлар шахсий
намуна кўрсатиши61
2
3
қонун устуворлиги
мустаҳкамланиши 4Жамоатчилик
иззаси
Жавобгарлик
мақаррарлиги
Давлат ва шахсий
манфаатлар чекланиши Коррупцияга қарши
Бюро ташкил этиши

Бельгиянинг Брюгге шахрининг Ратуша судида нидерланд рассоми Герард Давиднинг
«Камбис жазоси» ва «Пора хўр судьянинг териси шилиниши » диптих расмлари жойлашган.
Диптих 1498 йил яратилган.
Одил судлов тизимида коррупцияни тугатиш сиёсати юзасидан қадимги форс давлати –
Аҳмонийлар салтанатида шафқатсиз жазолар бериш орқали кураш олиб борилган. Хусусан,
тарихчи Геродотнинг хабар беришича, шоҳ Кир II нинг ўғли Камбис II даврида тарафларнинг
биридан пора олгани учун Сисамн исмли судьянинг тириклайин териси шилиб, ўтирган
курсисига тортиб қўйилган ҳамда унинг ўғли шу вазифага тайинланган , токи судда иш
кўраётган чоғида қайси курсида ўтирганини унутмасин. Ана шундан сўнг қадимги форс судьялари
орасида бирорта ҳам порахўрлик ҳолати аниқланмаган.

Замонавий касб этикаси ва коррупцияга қарши кураш
сиёсати тўғрисидаги таълимот асосчиси
Иеримия Бентам 1748-1832 йй.
« Деонтология, одоб тўғрисидаги таълимот» -д авлат хизматчилари олдига
қўйиладиган асосий талабларни ва унинг асосий мақсади сифатида давлат
хизматчиларининг асосий мажбуриятлари, уларга қуйиладиган чеклов ва
таъқиқлар мажмуини белгилайди

ИСРОИЛНИНГ 5-БОШ ВАЗИРИ ГОЛДА
ХОНИМ МЕИР ШУНДАЙ ВАСИЯТ
ҚОЛДИРГАН ЭКАН:
"... Агар Сиз ўғил-қизлари унга доимо қайтадиган, аҳолиси ундан фақат таътил мавсумидагина
четга чиқадиган, унинг ҳудудида келажак учун қўрқув ҳисси бўлмайдиган Ватан қурмоқчи
экансиз, қуйидаги икки қадам ни қўйинг:

1. Коррупцияни ватанга хоинликка, коррупционерни эса энг ашаддий сотқинга
тенглаштиринг.

2. Ҳарбийлар, ўқитувчилар ва шифокорларни энг катта маош тўланадиган касб эгаларига
айлантиринг.
Энг муҳими, меҳнат қилинг, меҳнат қилинг ва меҳнат қилинг. Негаки, Сизни ўзингиздан бошқа
ҳеч ким ҳимоя қилмайди, боқмайди. Сизнинг Ватан ўзингиздан бошқага керак эмас. Агар, ана шу
айтганларим оддий сўз ва шиор бўлиб қолмасдан, турмуш тарзингизга айланса, Сиз ўз
мақсадингизга эришган бўласиз."

• КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШДА ЮҚОРИ НАТИЖАЛАРГА ЭРИШГАН ШВЕЦИЯ,
СИНГАПУР, ГОНКОНГ, ПОРТУГАЛИЯ КАБИ ДАВЛАТЛАРНИНГ ТАЖРИБАСИНИ ЎРГАНИШ
ШУНИ КЎРСАТАДИКИ, КОРРУПЦИЯНИ ЮЗАГА КЕЛТИРУВЧИ ОМИЛЛАРНИ
БАРТАРАФ ЭТИШ КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШДА МУҲИМ ЎРИН ЭГАЛЛАЙДИ.
• БУНДА КОНСТИТУЦИЯВИЙ НАЗОРАТ ОРГАНЛАРИ, ҲУҚУҚ-ТАРТИБОТ ОРГАНЛАРИНИНГ
АҲАМИЯТИ ОРТАДИ. ЯЪНИ, КОРРУПЦИЯГА ОЛИБ КЕЛИШИ МУМКИН БЎЛГАН
НОРМАЛАРНИ КОНСТИТУЦИЯВИЙ НАЗОРАТ ОРГАНИ ТОМОНИДАН КОНСТИТУЦИЯГА
ЗИД ДЕБ ТОПИШ, АҲОЛИНИНГ ҲУҚУҚИЙ САВОДХОНЛИГИНИ ОШИРИШ КАБИ
МЕТОДЛАРДАН УНУМЛИ ФОЙДАЛАНИШ УШБУ ДАВЛАТЛАРНИ КОРРУПЦИЯ ДАРАЖАСИ
ЖУДА ПАСТ БЎЛГАН ДАВЛАТЛАР ҚАТОРИГА ОЛИБ ЧИҚҚАН.

Коррупцияга қарши курашишда давлат сиёсати
Амалдаги қонунчиликка кўра, коррупцияга қарши курашиш
соҳасидаги давлат сиёсати давлат дастурлари ва бошқа
дастурлар асосида амалга оширилиши мумкин.
Давлат дастурлари ва бошқа дастурлар соҳавий қонунлар
нормалари самарали ижро этилишини таъминлаш,
коррупциянинг ҳолати ҳамда тенденцияларидан келиб
чиққан ҳолда коррупцияга қарши курашиш бўйича комплекс
ва тизимли чора-тадбирлар кўриш мақсадида ишлаб
чиқилади ҳамда амалга оширилади.

2022 — 2026 ЙИЛЛАРГА МЎЛЖАЛЛАНГАН ЯНГИ
ЎЗБЕКИСТОННИНГ ТАРАҚҚИЁТ СТРАТЕГИЯСИ
83-мақсад: Давлат хизматида ҳалоллик стандартларини
жорий этиш.
Давлат хизматчиларининг даромад ва мол-мулкларини
декларация қилиш тизимини босқичма-босқич жорий
этиш.
Давлат хизматида манфаатлар тўқнашувининг олдини
олиш бўйича самарали механизмларни яратиш,
коррупцияга қарши курашиш борасидаги фаолиятда
очиқликни таъминлаш ва жамоатчилик иштирокини
кенгайтириш.

2022 — 2026 ЙИЛЛАРГА МЎЛЖАЛЛАНГАН ЯНГИ
ЎЗБЕКИСТОННИНГ ТАРАҚҚИЁТ СТРАТЕГИЯСИ
84-мақсад: Коррупцияга мойил соҳа ва тармоқларни аниқлаш, коррупциявий
омилларни бартараф этиш тизимининг самарадорлигини ошириш, жамиятда
коррупцияга нисбатан муросасиз муносабатни шакллантириш.
•
Коррупцияга қарши курашишга замонавий ахборот, шу жумладан сунъий
интеллект технологияларини жорий этиш.
•
Коррупцияга қарши курашишда фуқаролик жамияти институтлари билан
ҳамкорликни йўлга қўйиш, жамоатчилик назоратини олиб боришни
қўллаб-қувватлаш.
•
Коррупцияга қарши курашиш амалиётида тизимли превентив чораларни
кучайтириш.
•
Аҳоли ва давлат хизматчиларининг коррупцияга қарши курашиш
соҳасидаги билимларини узлуксиз ошириш тизимини жорий қилиш.
•
Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг «коррупциядан холи қонунчилик»
тамойили асосида ишлаб чиқилишини таъминлаш.

Коррупцияга қарши курашиш c иёсатининг
асосий элементлари
Коррупцияга қарши курашиш
бўйича асосий ички ҳужжатлар
мавжудлиги “ Юқоридан қуйига муносабат”
– Юқори даражада раҳбарлик
намунаси Коррупция хавфини
аниқлаш ва баҳолаш
Коррупцияга қарши
курашиш учун жавобгар
шахслар ва бўлинмалар Коррупция қарши чоралар,
аниқланган коррупция
хавфларини минималлаштириш
A хборот, алоқа ва маслаҳатМониторинг, назорат
ва ҳисобдорликАниқланган
қоидабузарликларга чора-
кўриш ва жавобгарликка
тортиш Сиёсат коррупцияга қарши
тизимнинг саккизта асосий
элементини , шунингдек
уларнинг тавсифини ўз
ичига олади .

“ Юқоридан қуйига муносабат” – юқори даражада раҳбарлик
намунаси
Давлат органлари ва муассасаларининг раҳбарлари,
шунингдек, ушбу органлари ва муассасаларининг
таркибий бўлинмаларининг раҳбарлари ўзига
бўйсунувчилар, фуқаролар ва юридик шахслар билан
муносабатларда ҳалол, адолатли ва мустақил хулқ-
атвор намунаси бўлишлари керак. Вазир, вазир ўринбосарлари, давлат органлари ва муассасалари
раҳбарлари коррупцияга қарши курашиш самарали тизимни яратиш ва
амалга оширишда қуйидагилар орқали етакчиликни намойиш этадилар:
•
давлат органлари ва муассасалари фаолиятининг хавф-хатарга эга
функциялари(йўналишлари)га коррупцияга қарши курашиш самарали
чора-тадбирлар ва тартибларни жорий этиш, шу жумладан,
коррупцияга қарши курашиш дастури/йўл харитасини ишлаб чиқиш ва
унинг ижросини назорат қилиш орқали кўмаклашиш;
•
ўз мансаб мажбуриятларини бажариш доирасида, давлат органлари
ва муассасалари ходимларида коррупциянинг барча шакллари ҳамда
кўринишларига муросасиз муносабатни шакллантирган ҳолда
коррупцияга қарши курашиш бўйича қонунчилик нормалари, қабул
қилинган ички ҳужжатларга риоя қилиш ва ахлоқий хулқ-атвор
юзасидан шахсан намуна сифатида намоён бўлиш.

Давлат идоралари ва муассасалари раҳбарлари, шунингдек, мазкур органлар ва муассасаларининг
таркибий бўлинмалари раҳбарлари қуйи бўғинлар, фуқаролар ва юридик шахслар билан
муносабатларда ҳалол, адолатли ва мустақил хулқ-атвор намунаси бўлиши керак.“ Юқоридан қуйига муносабат ”нинг амалга ошириш намунаси (1 /2)
Коррупцияга қарши талабларга риоя
қилишнинг аҳамияти тўғрисида
раҳбарлардан тортиб то қуйи ходимларга
қадар видео ва / ёки ёзма хабарларни
тайёрлаш ва нашр етиш. 01
Раҳбар ҳодимлар учун KPI
т изимига коррупцияга қарши
кўрсаткичларни кирит иш.02
Ички ва ташқи манбаларда
коррупцияга қарши қўлланманинг
даврий мақолалари ва нашрлари.03
Коррупцияга қарши тадбирларда
фаол иштирок эт иш.04
Иш юритиш ва коррупсияга қарши
талаблар юзасидан ўз ходимларидан
уларга келиб чиқадиган масалалар
бўйича маслаҳатлар бериш .0 5

“ Юқоридан қуйига муносабат ”нинг амалга ошириш намунаси (2/2)
Ҳалоллик, одиллик, очиқлик ва ўзаро
ёрдам тамойиллари асосида корпоратив
маданиятни шакллантириш.0 6
Назорат процедураларини ишлаб
чиқиш, ишлаб чиқиш ва
мувофиқлигини баҳолашда,
унинг функциялари таркибига
кирувчи коррупция билан
боғлиқ хатарлар тўғрисидаги
маълумотларни тўплаш ва
таҳлил қилишда қатнашиш. 07
Бошқарув процедураларини
бажаришда юз берган оғишлар ва
юзага келган нохушликлар,
тузатиш чораларини ишлаб
чиқишда қатнашиш тўғрисида
Департаментни хабардор қилиш.0 8
A хлоқий хулқ-атворнинг
шахсий намунасини ва
коррупцияга қарши курашиш
қонунлар ва қабул қилинган
ички ҳужжатларни намойиш
қилиш.0 9
Коррупцияга қарши самарали чора-
тадбирлар ва процедураларни
амалга оширишга кўмаклашиш, шу
жумладан коррупцияга қарши
чоралар дастурини / харитасини
ишлаб чиқишда иштирок етиш ва
унинг бажарилишини назорат
қилиш.10

0 1
0 2
0 3
0 40 50 60 7 Давлат хизмати тизими, унинг
мақсадлари ва вазифаларини тубдан
такомиллаштиришКоррупцияга қарши курашиш сиёсатининг норматив-ҳуқуқий асосларини
такомиллаштиришни стратегик йўналишлари
Тадбиркорликнинг ривожланиши
учун ҳуқуқий чекловларни
ва ташкилий тўсиқларни олиб
ташлаш
Давлат хизматларини тақдим этиш
ва маъмурий тартиб-таомилларни
тартибга солишнинг ҳуқуқий
ва институционал асосларини
такомиллаштиришМаъмурий ислоҳотларни амалга ошириш, давлат
органларининг вазифаларини оптималлаштириш,
давлатга тегишли бўлмаган функцияларни хусусий
секторга ўтказишКоррупцияга қарши кураш соҳасида
суд ва ҳуқуқни мухофаза қилиш
органларининг мақсадлари,
вазифалари ва функцияларини
оптималлаштиришДавлат органлари, жамоат
ва фуқаролик жамияти
институтлари ўртасида алоқа
каналларини йўлга қўйиш Кадрлар тайёрлаш, қайта
тайёрлаш ва малакасини ошириш
тизимини такомиллаштириш,
юқори аҳлоқий меъёрларни
шакллантириш

01
0306 08
07
02
0405Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши курашишнинг
институционал тизимини қуйидагилар ташкил этади:
Ўзбекистон Республикаси
Президенти
Ўзбекистон Республикаси
Олий Мажлиси
Ўзбекистон Республикаси
Вазирлар Маҳкамаси
Ўзбекистон Республикаси
Олий судиЎзбекистон Республикаси
Ҳисоб палатасиЎзбекистон Республикаси
Бош прокуратурасиЎзбекистон Республикаси
вазирлик ва муассасалари Маҳаллий давлат
ҳокимияти органлари

Ўзбекистон
Республикаси
Бош прокуратураси
Ўзбекистон
Республикаси
Давлат
хавфсизлик
хизматиКоррупцияга қарши кураш сиёсатини шакллантириш борасида
ваколатли органлар
Ўзбекистон
Республикаси
Ички ишлар
вазирлиги Ўзбекистон
Республикаси
Адлия вазирлиги
Ўзбекистон
Республикаси
Бош
прокуратураси
ҳузуридаги
иқтисодий
жиноятларга
қарши курашиш
департаменти
Коррупцияга қарши курашиш бўйича
фаолиятни қонун ҳужжатларига
мувофиқ бошқа давлат органлари ҳам
амалга оширадиЎЗБЕКИСТОН
РЕСПУБЛИКАСИ
КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ
КУРАШИШ АГЕНТЛИГИ

Коррупциявий ҳуқуқбузарликлар профилактикасини бевосита
амалга оширувчи органлар ва муассасалар тизими
Ички ишлар
органлари Прокуратура
органлари
Давлат хавфсизлик
хизмати органлари
Адлия органлариДавлат божхона
хизмати органлари

Давлат солиқ
хизмати органлари Меҳнат
органлари
Таълимни давлат
томонидан бошқариш
органлари ва таълим
муассасалари
Давлат соғлиқни сақлаш
тизимини бошқариш
органлари ва соғлиқни
сақлаш муассасалариЎзбекистон
Республикаси Экология
ва атроф-муҳитни
муҳофаза қилиш давлат
қўмитаси органлари

•
Парламент назорати
•
Жамоатчилик назорати
•
Прокурор назорати
•
Давлат молиявий назорати
•
Маъмурий назорат
•
Тадбиркорлик субъектларини ҳимоя этиш соҳасидаги назорат Коррупциявий жиноятлар содир этилишини
олдини олишда назорат тизимлари

Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши
кураш сиёсатининг мазмуни
•
Ўзбекистон Республикасининг 2017 йил 3 январдаги “Коррупцияга
қарши курашиш тўғрисида”ги қонуни 6 боб, 34 та модда дан иборат
бўлиб, унда Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши кураш
сиёсатининг асосий йўналишлари белгилаб берилган ва “коррупция”,
“коррупцияга оид ҳуқуқбузарлик”, “манфаатлар тўқнашуви” каби асосий
тушунчалар, коррупцияга қарши курашнинг асосий принциплари бу
борадаги давлат сиёсати, коррупцияга қарши курашиш бўйича
идоралараро комиссиялар ва давлатнинг ваколатли органлари, нодавлат
нотижорат ташкилотлари, ОАВ қатнашиши, аҳолини коррупцияга қарши
курашиш соҳасидаги ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданиятини юксалтириш
ва ҳ.к.

Коррупцияга қарши курашиш бўйича асосий ички ҳужжатлар мавжудлиги
•
Коррупцияга қарши курашиш сиёсати ; Одоб-ахлоқ қоидалари ;
•
Вазирли тизимида коррупцияга қарши курашиш бўлими ;
•
Коррупциявий хавф-хатарларни баҳолаш услубиёти ;
•
Коррупцияга қарши шартларни ходимлар билан тузиладиган шартномаларда назарда тутиш ;
•
Манфаатлар тўқнашувини тартибга солиш Низоми ;
•
Коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги самарадорликнинг асосий кўрсаткичлари ;
•
Контрагентларни текшириш услубиёти ;
•
Вазирликлар тизими ходимлари учун коррупцияга қарши курашиш бўйича ўқитишни ташкил этиш
юзасидан услубий кўрсатмалар ;
•
Адлия вазирлигининг коррупцияга оид ҳаракатлар тўғрисида ахборот бериш учун алоқа каналлари
орқали келиб тушган хабарларни қабул қилиш ва қайта ишлаш регламенти ;
•
Давлат органлари ва муассасаларида коррупцияга қарши курашиш тизимининг ҳолати ҳақидаги
ҳисоботни шакллантириш ва тақдим этиш регламенти ;
•
Вазирликлар тизимида коррупцияга қарши тамойиллар ва талабларга риоя қилинишини мониторинг
ва назорат қилиш услубиёти .

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 3 октябрдаги
«Ўзбекистон Республикасида кадрлар сиёсати ва давлат
фуқаролик хизмати тизимини тубдан такомиллаштириш чора-
тадбирлари тўғрисида»ги ПФ-5843-сон фармони асосида
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат хизматини
ривожлантириш агентлиги ташкил этилди.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 3 октябрдаги
ПҚ-4472-сон “Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги
Давлат хизматини ривожлантириш агентлиги фаолиятини
ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори билан
Агентлик Низоми тасдиқланди.

Низомнинг 3-бандига асосан Давлат хизматини ривожлантириш агентлиги давлат
органлари ва ташкилотларида инсон ресурсларини ривожлантириш ҳамда
ходимларни бошқариш соҳасида ягона давлат сиёсатини амалга ошириш учун масъул
бўлган давлат фуқаролик хизмати ишлари бўйича ваколатли давлат органи
ҳисобланади .
Низомнинг 12-бандига асосан Давлат хизматини ривожлантириш агентлиги ўз зиммасига
юклатилган вазифаларга мувофиқ бир қатор функцияларни амалга ошириши белгиланган.
Улар ичида давлат фуқаролик хизматчиларида юксак касб этикаси, коррупцияга
тоқатсиз муносабатни ва унга қарши курашиш маданиятини шакллантириш;
давлат фуқаролик хизматчиларида юксак касб этикасини, коррупцияга тоқатсиз
муносабатни ва унга қарши курашиш маданиятини шакллантириш бўйича таъсирчан
чораларни кўриш;
давлат органлари ва ташкилотларида коррупцияга қарши курашиш, давлат
фуқаролик хизматчиларига юксак маънавий ва ахлоқий фазилатларни сингдириш
дастурлари ишлаб чиқилишини таъминлаш (и)) функциялари белгиланган.

Ўзбекистон Республикаси
Президентининг 2019 йил 27
майдаги ПФ-5729-сонли
“Ўзбекистон Республикасида
коррупцияга қарши курашиш
тизимини янада
такомиллаштириш чора-
тадбирлари тўғрисида”ги
Фармони . 2017 йил 8 сентябрдаги
Ўзбекистон Республикаси
Президентининг «Ўзбекистон
Республикасида Маъмурий
ислоҳотлар концепциясини
тасдиқлаш тўғрисида»ги
ПФ–5185-сон фармони Ўзбекистон Республикаси
Президентининг 02.02.2017
йил лдаги “Коррупцияга
қарши курашиш
тўғрисида”ги ЎзР.
қ онунининг қоидаларини
амалга ошириш чора-
тадбирлари тўғрисида»ги
ПҚ-2752-сон қарори
2019 йил 9 январдаги,
Ўзбекистон Республикаси
Президентининг «Жамиятда
ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий
маданиятни юксалтириш
тизимини тубдан
такомиллаштириш тўғрисида
ПФ-5618-сон Фармони

Ўзбекистон Республикаси
Президентининг 2020 йил 29
июндаги ПФ-6013-сонли
“Ўзбекистон Республикасида
коррупцияга қарши курашиш
тизимини такомиллаштириш
бўйича қўшимча чора-
тадбирлари тўғрисида”ги
фармони Ўзбекистон Республикаси
Президентининг 2019 йил
5 апрелдаги Ўзбекистон
Республикасининг фуқаролик
қонунчилигини
такомиллаштириш чора-
тадбирлари тўғрисида
Ф-5464-сон фармойиши
Ўзбекистон Республикаси
Президентининг 2019 йил
29 апрелдаги «Ўзбекистон
Республикаси халқ таълими
тизимини 2030 йилгача
ривожлантириш концепциясини
тасдиқлаш тўғрисида»ги ПФ-
5712-сон фармони Ўзбекистон Республикаси
Президентининг 2019 йил 16
апрелдаги «Соғлиқни сақлаш
соҳасида давлат-хусусий
шерикликни ривожлантириш
чора-тадбирлари тўғрисида»ги
ПҚ-4290-сон қарори 87

Корру пци яга қ арш и к у раш и ш да
м анф аатлар тў қ наш у ви
Коррупцияга қарши курашиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларида
аҳолининг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини юксалтириш,
жамиятда коррупцияга нисбатан муросасиз муносабатни
шакллантириш, давлат органлари ва бошқа ташкилотлар
ходимларининг ҳуқуқий саводхонлигини ошириш ва
муассасаларда коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги ҳуқуқий
таълим ва тарбия қоидалари белгиланган. Шундан келиб чиқиб,
жамиятда коррупцияга қарши муросасиз бўлиш туйғусини
шакллантириш муҳим ҳисобланади.

Манфаатлар тўқнашуви - асосий тушунчалар
Манфаатлар тўқнашуви — шахсий (бевосита ёки билвосита)
манфаатдорлик адлия органлари ва муассасалари ходимнинг мансаб ёки
хизмат мажбуриятларини лозим даражада бажаришига таъсир
кўрсатаётган ёхуд таъсир кўрсатиши мумкин бўлган ҳамда шахсий
манфаатдорлик билан адлия органлари ва муассасаларининг ҳуқуқлари
ва қонуний манфаатлари ўртасида қарама-қаршилик юзага келаётган ёки
юзага келиши мумкин бўлган вазият .
ходимнинг шахсий
манфаатдорлиги –
адлия органлари ва муасс асалари
ходими томонидан ўз хизмат
вазифаларини бажариш чоғида
унинг яқин қариндоши ёки
ходимга алоқадор бўлган шахслар
томонидан ходимнинг мансаб ёки
хизмат мажбуриятларини лозим
даражада бажаришига таъсир
қилиши мумкин бўлган пул
маблағлари, моддий ёки номоддий
қимматликлар, бошқа мол-мулк,
бойлик ва имтиёзлар кўринишида
шахсий наф олиш имконияти
(шахсий, ижтимоий, молиявий,
сиёсий ва бошқа тижорат ёки
нотижорат манфаатлари )Яқин қариндошлар — қариндош ёки қуда томондан қариндош бўлган
шахслар, яъни ота-она, туғишган ва ўгай ака-ука ва опа-сингиллар, эр-
хотин, фарзанд, шу жумладан фарзандликка олинганлар, бобо, буви,
неваралар, шунингдек эр-хотиннинг ота-онаси, туғишган ва ўгай ака-ука
ва опа-сингиллари.

Алоқадор шахслар — ходим билан тижорат ташкилотларининг устав
капиталида иштирок этадиган шахслар, акциялари Республика фонд
биржасида оммавий муомалада бўлган акциядорлик жамиятларининг беш
фоизидан кам бўлган миқдордаги акцияга эга эканлиги ҳолатлари бундан
мустасно.

Коррупцияда манфаатлар тўқнашуви ҳолатларини
тартибга солувчи миллий қонунчилик нормалари
Ўзбекистон Республикасининг “Коррупцияга қарши
курашиш тўғрисида”ги қ онунининг 21-моддасига
мувофиқ давлат органларининг ходимлари мансаб ёки
хизмат мажбуриятларини бажариш чоғида манфаатлар
тўқнашувига олиб келадиган ёки олиб келиши мумкин
бўлган шахсий манфаатдорликка йўл қўймаслиги керак-
деб эътироф этилган.


Давлат хизматчилари ўз хизмат вазифаларини бажаришда
манфаатлар тўқнашувига сабаб бўладиган шахсий
манфаатдорлик ҳолатларига йўл қўймасликлари керак.

Давлат хизматчиларининг шахсий манфаатлари уларнинг ўз
хизмат вазифаларини холисона ва беғараз бажаришига таъсир
кўрсатадиган ёки таъсир кўрсатиши мумкин бўлган ҳолатларда
пайдо бўлади.

Давлат хизматчиларининг шахсий манфаатдорлиги уларнинг
шахсан ўзи ёки яқин қариндошлари, шунингдек улар яқин ёки
ишбилармонлик муносабатларида бўладиган бошқа шахслар
учун ҳар қандай наф кўриш ёки афзалликларга эга бўлишни ўз
ичига олади.

Манфаатлар тўқнашуви юзага келган тақдирда давлат
хизматчилари ўз раҳбарини дарҳол хабардор қилиши керак.

Манфаатлар тўқнашуви мавжудлиги тўғрисидаги маълумотни
олган раҳбар уни тартибга келтириш бўйича ўз вақтида
чоралар кўриши шарт.

Ходимни манфаатлар тўқнашуви билан
боғлиқ бўлмаган меҳнат функцияларини
бажаришни назарда тутадиган
лавозимга ўтказишМанфатлар тўқнашувининг олдини олиш
учун ходимнинг мажбуриятларини
ўзгартириш ёки қайта кўриб чиқиш
Ходимни маълум бир лавозим,
вазифадан озод этиш Ходимнинг шахсий манфаатларига
таъсир кўрсатиши мумкин бўлган
маълумотлар ва ҳужжатлардан
фойдаланишини чеклашХодимнинг манфаатлар тўқнашуви бўйича
қарорларни қабул қилиш ва муҳокама қилиш
жараёнида қатнашишдан ихтиёрий равишда
воз кечиш, ўз-ўзини рад этишини тасдиқлаш
Ходимни маълум бир давлат харид
иштирокчиси билан ходим учун
қарорларни қабул қилиш жараёнидан
четлаштиришМанфаатлар тўқнашувини бошқариш: тартибга солиш
Манфаатлар тўқнашувини бошқариш

Ходимни манфаатлар тўқнашуви билан
боғлиқ бўлмаган меҳнат функцияларини
бажаришни назарда тутадиган
лавозимга ўтказишМанфатлар тўқнашувининг олдини олиш учун
ходимнинг мажбуриятларини ўзгартириш ёки
қайта кўриб чиқиш
Ходимни маълум бир лавозим, вазифадан
озод этиш. Ходимнинг шахсий манфаатларига таъсир
кўрсатиши мумкин бўлган маълумотлар ва
ҳужжатлардан фойдаланишини чеклашХодимнинг манфаатлар тўқнашуви бўйича
қарорларни қабул қилиш ва муҳокама қилиш
жараёнида қатнашишдан ихтиёрий
равишда воз кечиш, ўз-ўзини рад этишини
тасдиқлаш
Ходимни маълум бир давлат харид
иштирокчиси билан / ходим учун
қарорларни қабул қилиш жараёнидан
четлаштиришМанфаатлар тўқнашувини бошқариш: Тартибга солиш
Манфаатлар тўқнашувини бошқариш0 2

Манфаатлар тўқнашувининг кўринишлари
Непотизм (лот. nepos жиян)
қариндош-уруғчилик, ҳудудий
ёки этник принциплар асосида
давлат тузилмаларида ёки бошқа
тузилмаларда тор гуруҳчилик
манфаатлари билан иш кўриш
Кронизм (инглиз. хамфикр,
таниш билишчилик, гуруҳбозлик)
лавозимларни таниш-
билишчилик асосида дўстларга
бериш Раҳнамолик, фаворитизм
(фр. favorit )
химоя остидаги айрим
ходимларни яқин олиш ва
қуллаб-қувватлаш Лоббизм
(инглиз. lobby – кулуар, коридор)
расмий вакиллар билан
норасмий шахсларнинг ўзаро
учрашиб, расмий қарорлар
устунлик қабул
қилишдаги сиёсий таъсирнинг
ўзига хос тури
Клиентелизм ( ингл. clientelism,
лот. clientēla - мижоз) - юқори
лавозимдаги мансабдор шахс ва
унга хайрихох бўлган шахслар (мансабдор шахслар,
тадбиркорлар, сиёсий гуруҳлар) Пантуфляж ( фран. шиппакни
алмаштириш) –давлат хизматчиси
давлат секторидан кетиб, хусусий
секторга ишга жойлашиши
Протекционизм (лот.
к ўмаклашиш)
маълум бир шахсларни
лавозимга
тайинлашга кўмаклашиш

Молиявий
хавф -хатар
—
A соссиз имтиёзларни
таъминлаб, нархларни
ошириб товарлар /
хизматларни сотиб олиш
—
Етказиб берилмаган
товарлар /
тасдиқланмаган
хизматлар учун давлат
харидлари
иштирокчиларига
тўловлар. Ҳ у қ у қ и й
хавф -
хатарлар
—
Қонун бузилганлиги
ҳолати бўйича
вазирликнинг суд
жараёнига жалб
қилиниши
—
Эҳтимол, давлат
манфаатларини бузиш
ёки битимларнинг
қонунийлигига қарши
кураш кўринишидаги
оқибатлар Стратегик
хавф -
хатарлар
—
Ёмон хизматларнинг
натижасида нотўғри
қарорлар қабул қилиш
—
Стратегик мақсадларга
эриша олмаслик Репутацион хавф-
хатарлар
—
Қарама-қарши
томонлар, фуқаролар ва
жамият томонидан
манфаатлар тўқнашуви
оқибатларида
вазирликка бўлган
муносабатини пасайиши
ЗАРАР
!A ниқланмаган / ҳал қилинмаган манфаатлар
тўқнашувининг салбий оқибатлари
A длия органлари ва муассасалари манфаатларининг бузилишининг олдини олиш учун ҳақиқий
манфаатлар тўқнашувини тартибга солиш чоралари иложи борича тезроқ амалга оширилиши
керак.
!

A втоматик текшириш
ечимлари (масалан,
кадрлар ҳисоби тизимини
рўйхатга олиш идораси
маълумотлар базаси билан синхронлаштириш)Ишга киришга номзодларни
тасдиқлаш (дастлабки декларация)
Потенциал контрагентларни
текшириш (давлат харидлари
пайтида манфаатлар
тўқнашувининг йўқлигини текшириш) Коррупцияга оид хуқуқбузарликлар тўғрисида хабар
бериш каналлари :
•
Ишонч телефони “ 1008 ”
•
Telegram-канал (@antiсorbot)Манфаатлар тўқнашуви юзага
келиши тўғрисида маълумотни
ошкор қилиш (бевосита раҳбарга ариза)
Ишлаётган ходимларни
мунтазам равишда
текшириш (ҳар йиллик декларация)Манфаатлар тўқнашувини аниқлаш01

Ўзбекистон Республикасининг Меҳнат кодекси
Кодекснинг 79-моддасига биноан: “Ўзаро яқин қариндош ёки
қуда-анда бўлган шахсларнинг (ота-оналар, ака-укалар, опа-
сингиллар, ўғил ва қизлар, эр-хотинлар, шунингдек эр-
хотинларнинг ота-оналари, ака-укалари, опа-сингиллари ва
болалари), башарти улардан бири иккинчисига бевосита
бўйсуниб ёки унинг назорати остида хизмат қиладиган бўлса,
бир давлат корхонасида бирга хизмат қилишлари
тақиқланади”, -дейилган.

Эътиборингиз учун
рахмат!

Korrupsiya

Sotib olish