Ksenofobiya - Педагогика - Образовательные программы

Информация о документе

Цена	10000UZS
Размер	1.7MB
Покупки	0
Дата загрузки	28 Февраль 2025
Расширение	doc
Раздел	Образовательные программы
Предмет	Педагогика

Продавец

G'ayrat Ziyayev

Дата регистрации 14 Февраль 2025

96 Продаж

Ksenofobiya

Купить

“ KSENOFOBIYA ”
mavzusidagi
DARS ISHLANMASI
Farg‘ona 2025

Fan: Tarbiya Sinf: 11-sinf Sana:
Dars mavzusi “ Ksenofobiya ”
Dars
maqsad lar i  Ta’limiy maqsad: Ta'limda ksenofobiyani yengish, tenglik va
hurmatni tarbiyalash.
 Tarbiyaviy maqsad: Ksenofiyaning ustidan nazorat o'quvchilarda
boshqa millatlar, olish va unga qarshi kurash olib borish, olib
tashlash va madaniyatlar haqida tasavvurlarni kuzatish.
O'quvchilarning o'ziga xosligini oshirish, hurmat qilish va ularni
to'g'rilash.
 Rivojlantiruvchi maqsad: Ta'lim jarayonida, ochiq fikrlilik va
hurmatni o'rgatish, bu mavzuni hal qilishda muhim rol o'ynaydi.
Dars borishining qisqacha tafsiloti (texnologik xaritasi)
Dars
bosqichlari Faoliyat tavsifi Vaqt
(minut) Metodlar Zarur
jihozlar va
resurslar
Tashkiliy qism
1. Darsga
tayyorgarlik Salomlashish
Davomat 5-minut
2. Darsga
qiziqtirish
(motivatsiya) O‘yinning maqsadi:
ishtirokchilarda o‘z xulq-atvori
haqida o‘ylash, o‘z xulq-
atvoridagi kamchiliklarni ko‘ra
olish ko‘nikma va malakaslarini
shakllantirish…. 1 0 “Men hech
qachon …..
maganman”
metodi

Ishtirokchilar navbatma-navbat
“Men hech qachon ….
maganman” degan jumladan
iborat gap aytishlari lozim
(masalan: “Men hech qachon
sigaret chekmaganman”, “Men
hech qachon haqoratli so‘zlarni
ishlatmaganman”, “Men hech
qachon o‘zimdan kattalarga tik
qarab gapirmaganman”)
Asosiy qism
3. Mavzu
bayoni 20 Guruhlarda
ishlash Ikki juft
quti va
kartochka
lar
Ksenofobiya (yunoncha xenox – begona, chetdan kelgan, qo‘rquv) –
ratsional qo‘rquv va begonalarga nafrat ma’nosini anglatadigan tushuncha.
Ksenofobiyaning obyekti alohida guruh, ya’ni boshqa din, irq, qabila yoki millat
vakillari, chet elliklar hamda barcha “begonalar”dir. Zamonaviy sotsiologiya va
sotsial psixologiyada ta’kidlab o‘tilgan holatlar yanada aniqroq atamalar bilan
ifodalanadi, masalan, guruhlararo nizo, etnosentrizm, etnik stereotiplar va sotsial
sabrsizlik va shu kabilar. Boshqa sotsial-psixologik ko‘rinishlar kabi
ksenofobiyaning o‘zagi ham umumiy hamda individual ongga borib taqaladi.
Odamlar doimo hayotiy hodisalarni urf-odatlar va umuman, ijtimoiy
voqelikni o‘z guruhlarining qadr-qimmatiga ko‘ra o‘lchashga moyil bo‘lishadi.
Bunday tavsifda etalon, namuna iboralari yetakchi o‘ringa chiqadi va
baholanayotgan hodisalar “bizlarniki” va “begonalarniki” degan ikki katta
turkumga ajratiladi. Bunday baholanish oqibatida asosan, o‘zimizniki “ularniki”ga

(begonalarnikiga) qaraganda yaxshiroq, degan xulosaga boriladi. Ibtidoiy jamoa
davrida begonalarga shubha, nafrat ko‘zi bilan qarash o‘z qabilasining birligini
shakllantirish, uni qo‘llab-quvvatlashda zarur sharoit bo‘lib xizmat qilgan.
Hayotimiz va madaniyatimiz globallashib, millatlararo munosabatlar rivojlanib
borayotganiga qaramay ksenofobiya hozirgi zamonda salbiy kuch sifatida saqlanib
qolmoqda. Bunday salbiy holatlar ko‘p sonli konfessional, irqiy va etnomadaniy
muammolarda, turli kuch ishlatish harakatlarida namoyon bo‘ladi.
Ksenofobiya, bir tomondan traybolizm, ya’ni o‘zining o‘zaklarini har
qanday yo‘l bilan saqlab qolish xususiyati bo‘lsa, ikkinchi tomondan esa spetsifik
ideologiya yordamida kuchlilar sinfi tomonidan, “begona”lar, ya’ni sotsial jihatdan
kuchsizlarni ezish vazifasini bajaradi. Ksenofobiya ratsizm yoki antisemitizm,
fashizm va milliy ekstrimizmning bir ko‘rinishidir. Ksenofobiya xavfli sotsial-
psixologik ko‘rinish bo‘lib, u jabrlanuvchilarga ham, ksenofobiyani namoyon
etuvchilarga ham jiddiy zarar yetkazadi va jamiyatdagi mo tadil insoniyʻ
munosabatlarni buzadi. Ksenofobiyani bartaraf etishda OAVlarining roli
beqiyosdir. Ksenofobiyani yengish uchun, yoshlik chog‘idanoq bolani tolerantlik
ruhida tarbiyalash talab etiladi. Tolerantlik esa, o‘z navbatida, o‘ziga nisbatan
tanqidiy va boshqaga nisbatan sabrli bo‘lishni anglatadi.
Ksenofobiya bu tabiiy bo‘lmagan, insondagi biror notanish narsaga nisbatan
haddan ortiq nafrat hissining yuzaga kelishi, asab tizimining izdan chiqishi
holatidir. Insondagi ushbu psixologik xususiyat har qanday yangilikni, u yaxshi
yoki yomon bo‘lishidan qat’i nazar, hadiksiragan holda qabul qilishdan iborat.
O‘z davrida Nikolay Kopernik (1473– 1543), Galileo Galiley (1564–1642),
kabi olimlarning olamshumul ixtirolari katta shubha va qo‘rquv bilan qabul
qilingan. XIX asrda mahalliy xalqlar o‘rtasida “Tunuka tom yopilgan uyga farishta
kirmaydi”, “kartoshka – musulmonning taomi emas” kabi mutaassibona fikrlar
tarqalgan. Bunday gaplarni eshitganda kulib qo‘yasiz. Ammo XXI asrdagi
sivilizatsiya jarayonlari jadallashuvi davrida ham insonlar orasida ijobiy yangilikka
nisbatan qo‘rquv hissi yo‘qolmadi. Qo‘rquvning obyekti o‘zgardi, xolos.
Tibbiyotda bu so‘z insondagi notanish shaxs, narsa, hodisa va boshqalardan

qo‘rqish yoki ulardan nafratlanish tuyg‘ularini bildiradi. Begona narsalardan
yotsirab qo‘rqish, ayniqsa, yosh go‘daklarda yaqqol namoyon bo‘ladi.
AQSHda XIX asrda yuzaga kelgan “Ku-kluks-klan” guruhi qora tanlilarga
qarshi oq tanlilar millatchiligi tufayli tashkil etilgan edi. Bu guruh tomonidan qora
tanlilarga nisbatan o‘tkazilgan tazyiq va terrorchilik harakatlari natijasida
jamiyatda anchagina notinchliklar kelib chiqdi. “Oq irqchilik” nomi bilan mashhur
bo‘lgan bu yashirin jamoa AQSHda 1861–1865-yillardagi fuqarolar urushidan
keyin janublik sobiq askarlar tomonidan tashkil etilgan edi. Ular nishonga olgan
qora tanli “qurbon”ga eman daraxti shox-butog‘i yoki apelsin urug‘larini tashlab
ketar edilar. Bu belgini olgan kishi aytilgan ishni qilishi yoki mamlakatdan chiqib
ketishi kerak edi. Aks holda, uni muqarrar o‘lim kutardi.
Diniy ksenofobiyadan tashqari etnik, milliy, irqiy ksenofobiya turlari
mavjud. Biror xalqqa (etnosga) nisbatan hadiksirash, qo‘rquv bilan qarash va shu
qarashlar bilan bog‘liq xatti-harakatlar etnik ksenofobiyaning bir ko‘rinishidir.
Ommaviy axborot vositalarida “terrorizm” va “islom” so‘zlari ko‘p holatlarda
birgalikda ishlatilmoqda, oqibatda islomdan qo‘rqish – islamofobiya tushunchasi
yuzaga keldi. Islamofobiya ba’zan “diniy kamsitish” (diniy diskriminatsiya)
ko‘rinishida namoyon bo‘lishi mumkin. “Diniy kamsitish” kishilarning haq-
huquqlarini diniy mansubligiga ko‘ra chegaralashdan iborat. Islom dinini o‘ziga
niqob qilib olgan ekstremistik guruhlarning faoliyati islamofobiyaning
kuchayishiga olib keladi. Bunday guruhlar islom manbalarini buzib, o‘z
manfaatlariga mos ravishda talqin etadilar. Shuningdek, ular o‘z manfaatlari
yo‘lida hech qanday muqaddas narsani – din-u diyonatni, millat va Vatanni tan
olmaydilar. Bunday guruhlarni islom nomi bilan bog‘lash, ular olib borayotgan
xunrezliklarni “islomning shartlari” sifatida talqin etish mumkin emas.
Diniy ksenofobiyaning ko‘rinishlari boshqa jahon dinlariga nisbatan ham
ishlatiladi. Masalan, xristianlik diniga nisbatan salbiy munosabat “xristianofobiya”,
yahudiylik diniga nisbatan salbiy munosabat “yudofobiya” deb ataladi.
2020-yil 15-oktabrda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik
palatasi va Oliy Majlisi Senati Kengashlarining “Irqiy kamsitishning barcha

shakllarini tugatish to‘g‘risidagi Xalqaro konvensiya qoidalarini bajarish bo‘yicha
O‘zbekiston Respublikasining O‘ninchi – O‘n ikkinchi davriy ma’ruzalarini ko‘rib
chiqish yakunlari yuzasidan BMT Irqiy kamsitishni tugatish bo‘yicha
qo‘mitasining yakuniy mulohazalari va tavsiyalarini bajarish yuzasidan 2020–
2022-yillarga mo‘ljallangan Milliy harakatlar rejasi haqida”gi Qo‘shma qarori
qabul qilindi.
Yakuniy qism
4 . Baholash Faol qatnashgan guruh va
o‘quvchilar rag‘batlantiriladi va
baholanadi 5 Guruhlarga
naminatsiya
berish Smayil
kartochka
lari
5. Refleksiya va
darsga yakun
yasash Dunyo dinlari haqida ma’lumotga
egamisiz? Qanday dinlar borligini
manbalardan o‘qing. 5

Darsda ishlatiladigan tarqatma materiallar

KSENOFOBIYA

Купить