MS Access dasturida Sayyohlik agentligi bazasini yaratish

MS Access dasturida Sayyohlik agentligi bazasini
yaratish
     Laboratoriya ishining maqsadi:  MS Access dasturida ma’lumotlar bazalasini 
yaratish borasida nazariy va amaliy bilimlarni mustahkamlash.
Predmetlar:   Sayyohlik agentligi   va uning tarkibi. Nazariy qism:
Informatsion   tizimlarni   yaratish   bo’yicha   jadal   harakatlar   ma'lumotlar
hajmining   t е z   suratlar   bilan   oshib   borishi   sharoitida   60   yillar   boshida   maxsus
“Ma'lumotlar   bazasini   boshqarish   tizimi”   (MBBT)   dab   ataluvchi   dasturiy
kompl е ksning yaratilishiga olib k е ldi.
        MBBT   asosiy   xususiyatlari   -   bu   prots е duralar   tarkibi   bo’lib,   ular   faqat
ma'lumotlarni   kiritish   va   saqlashda   ishlatilmasdan,   ularning   strukturasini   ham
tasvirlaydi.   Ma'lumotlarni   o’zida   saqlab   va   MBBT   ostida   boshqariladigan   fayl,
oldin ma'lumotlar banki d е b atalib, k е yinchalik esa “Ma'lumotlar
bazasi” dab yuritila bosladi.
Ma'lumotlarni boshqarish tizimi, quyidagi xossalarga ega:
- fayllar to’plami mantiqiy k е lishuvni quvvatlaydi;
- ma'lumotlar ustida ish yuritish tili bilan ta'minlaydi;
- har xil to’xtalishlardan k е yin ma'lumotlarni qayta tiklaydi;
- MBBT bir n е cha foydaloanuvchilarning parall е l ishlashini ta'minlaydi.
- MBBT funktsiyalari tarkibiga yanada aniqroq qilib quyidagilar qabul 
qilingan:
MBBT istalgan foydalanuvchiga ma'lumotlarga kirishga ruxsat etadi. Bu 
foydalanuvchilar amaliy jihatdan h е ch qanday quyidagi tasavvurlarga ega emas:
- Ma'lumotlarning xotirada fizik joylashishi va ular ko’rinishi;
- So’raladigan ma'lumotlarni izlash m е xanizmi;
- Bir xil ma'lumotlarga bir vaqtning o’zida ko’pchilik foydalanuvchilar 
tamonidan bo’ladigan so’rovlar muammolari (amaliy dasturlar bilan);
- Mumkin bo’lmagan va (yoki) ruxsat etilmagan o’zgarishlarni kiritishdan 
ma'lumotlarni himoyalashni ta'minlash usullari;
- Ma'lumotlar bazasini va boshqa ko’pgina MBBT funktsiyalarini aktual 
holatini ta'minlash.
MBBTning bu asosiy funktsiyalarining bajarilishida har xil turdagi ma'lumotlar 
tavsiflanadi. Albatta, ma'lumootlar bazasini loyihalashni pr е dm е t sohasini tahlil  qilishdan boshlash va alohida foydalanuvchilar talablarini aniqlash (ma'lumotlar 
bazasini tuzish uchun, korxona xodimlari) k е rak.
MB ning foydalanuvchilardan so’rab olingan xususiy «ko’rinish»lar va 
ma'lumotlar to’g’risidagi o’z «kurinish»lari, k е yingi «kurinish»larda k е rak bulib 
qolishi mumkin, birlashtirib foydalanuvchi avval yaratilayotgan MB umumiy 
noformal tavsivini yaratadi. Insonlarga tushinarli bo’lgan ta'biiy til, mat е matik 
formulalar, jadvallar, grafiklar va boshqalar yordamida bajarilgan bu tavsiv 
ma'lumotlarning infologik mod е li  d е b ataladi.
Buning   uchun   MS   Access   dasturini   ishga   tushiramiz   va   создание
menyusidan piktogrammasini   tanlaymiz   va   quyidagicha   oyna   xosil
bo’ladi:
Shundan so’ng uni saqlab olamiz, ya’ni piktogrammasini tanlaymiz va 
quyidagicha oyna xosil bo’ladi
Ushbu oynaga jadval nomini kiritamiz va  OK  tugmasini bosamiz. Shundan so’ng oynadan quyidagi ko’rsatkichni tanlaymiz
Bu ko’rsatkichni tanlaganimizda quyidagicha oyna xosil bo’ladi
Ko’rinib   turganidek   ushbu   oynada   ma’lumotlarning   tipi
keltirilgan.   Ushbu   tiplardan   keraklisini   tanlash   orqali
ma’lumotlarni kiritish mumkin.
So’ngra ushbu jadvalni to’ldirib chiqamiz
Qolgan bo’limlarni yaratish va ularning tarkibi ham shunday xosil qilinadi. 
Keyingi qadamda yuqorida yaratilgan jadvallar uchun forma 
yaratishni ko’rib o’tamiz. Buning uchun  создание   menyusidan piktogrammasi 
tanlanadi va quyidagi oyna xosil bo’ladi: Shundan so’ng ushbu oynadagi  >>  ko’rsatkichni bosamiz va ma’lumotlarni 
ikkinchi oynaga o’tkazamiz:
Yuqoridagi oynada ko’rinib turganidek chap oynada faqatgina  код   ni 
qoldiramiz. Shundan so’ng  далее   tugmasini bosamiz va quyidagi oyna xosil 
bo’ladi: Ushbu oynadan formaning ko’rinishini tanlashimiz mumkin. Biz birinchi 
belgilangan ko’rinishni tanlaymiz va  далее   tugmasini bosamiz va quyidagi oyna 
xosil bo’ladi:
Ushbu oynada formaga nom beramiz va  Готово  tugmasini bosamiz. Ushbu 
tugma bosilganidan so’ng quyidagi oyna xosil bo’ladi:
Dastavval formaga fon qo’yishni ko’rib o’tamiz. Aytaylik forma foni uchun
birorta   rasim   qo’yish   kerak   bo’lsin.   Buning   uchun   jadvalning   formaning   yuqori
qismida   joylashgan   forma   nomi   ustiga   sichqoncha   o’ng  tugmasini   bosib   kontekst
menyusini chaqirib olamiz: Ushbu kontekst menyudan yuqorida ko’rsatilganidek  конструктор   bandini 
tanlaymiz va quyidagi oyna xosil bo’ladi:
Ushbu oyna xosil bo’lgach  F4  klavishini bosamiz va quyidagicha sozlamalar
oynasi formaning chap tarafida ochiladi:
Ushbu sozlamalar oynasinin yuqori qismidagi bo’limlardan  Форма   bandi 
tanlanadi va sozlamalar oynasidan shunga mos xususiyatlar ochiladi Форма   bandi tanlangandan kiyin uning  Рисунок   xususiyatini tanlaymiz.
Ushbu oynadan kerakli rasim tanlanadi va  OK  tugmasi bosiladi va quyidagicha 
ko’rinishdagi forma oynasi xosil bo’ladi: Ushbu formadagi ma’lumotlar kiritilayotgan kataklar o’lchami, rangi, fon 
rangi, shrift o’lchami, rangi va boshqa xususiyatlarni ushbu sozlamalar oynasidan 
o’zgartirish va taxrirlash mumkin.
Keyingi   qadamda   ushbu   formaga   tayyor   tugmalarni   qo’yish   jarayonini
ko’rib   o’tamiz.   Buning   uchun   formaning   конструктор   bandini   yuqoridagi   kabi
tanlaymiz.  Конструктор   bandi tanlangach dasturning yuqori qismida quyidagicha
oyna xosil bo’ladi:
Ushbu   oynadan   rasmda   ko’rsatilganidek   tayyor   tugmalar   bo’limini
tanlaymiz   va   formaning   kerakli   joyiga   sichqoncha   ko’rsatkichini   bosamiz   va
quyidagicha oyna xosil bo’ladi:
Ushbu   oynadagi   kerakli   buyruqdagi   kerakli   tugmani   tanlab   далее  tugmasini  
bosamiz .  Далее  tugmasi   bosilgach   quyidagicha   oyna   xosil   bo ’ ladi :
Ushbu   oynada   Рисунок   bandini   tanlab   Готово   tugmasini   bosganimizda
tugmaning   o ’ z   rasmi   bilan   hosil   bo ’ lishin   ko ’ rishimiz   mumkin .   Agar   Текст
bandini   tanlaganimizda   bu   tugmaga   yozuv   joylashtirishimiz   mumkin . Готово   tugmasini   bosganimizda   quyidagicha   tugma   xosil   bo ’ ladi :
Formaga   kerakli   tugmalarni   joylashtirganimizda   so ’ n   quyidagicha   ko ’ rinishga
keladi :
  Shundan   so’ng   yaratilgan   barcha   formalarni   birlashtiruvchi   bitta   forma
yaratamiz. Buning uchun  создание   menyusida piktogrammasini tanlaymiz. 
Tanlaganimizdan   so’ng   ushbu   formaning   kontekst   menyusidan
конструктор   bandi tanlangach quyidagicha oyna xosil bo’ladi:
Ushbu bo’sh formaga yuqoridagi kabi fon qo’yish va uni taxrirlash mumkin.
Ushbu   formaga   bo’limlar   soniga   qarab   tugmalarni   joylashtiramiz.   Tugmalar
avvalgi   formalarga   joylashtirilganidek   joylashtirib   chiqamiz   va   quyidagicha
ko’rinish xosil bo’ladi: Ushbu oynadagi birorta tugma bosilganda kerakli formaga o’tiladi. Ushbu 
gepirsilkali tugma quyidagicha xosil qilinadi:
Dastavval   tugma   xosil   qilish   piktogrammasi   tanlanadi   va   quyidagi
oynadan rasimda ko’rsatilgan bo’limlarni tanlaymiz:
         Keyingi qadamda yaratilgan bazamizga   hisobot   yaratishimiz mumkin. Buning
uchun yuqorida   yaratilgan   jadvallarimizdan   birini   tanlab   создание
menyusidan piktogrammasini   tanlaymiz   va   quyidagi   hisobot   oynasi   xosil bo’ladi.  
  Yuqorida yaratilgan barcha jadvallarni xuddi shu tarzda hisobotlarini yaratishimiz
mumkin.   Ushbu   hisobotlarni   ham   yuqorida   formaga   qo’yilgan   tugmalarni   ham
joylashtirish mumkin. Ushbu hisobatlarni qog’zga chop etib ko’rish ham mumkin.  Xulosa:
Hozirgi   kunda   O`zbekistonda   Informatsion   Texnologiyalar   va   Axborot
Texnologiyalarini rivojlantirish yo`lida bir talay ishlar amalga oshirilmoqda. 
O‘zbekiston   republikasida   hukumatni   avtomatlashtirish   to‘g‘risida   bir   talay  ishlar
olib borilmoqda.Hukumatimiz ko‘plab ishlarni amalga shirmoqda.Hususan,ko‘plab
korxonalarni   avtomatlashtirish,ularni   ishini   yengilashtirsh   yo‘lida   ko‘plab   ishlar
amalga oshirmoqda.
Shuning uchun bugungi har qanday kadir ma’lumotlar bazasi  foydalanishni
bila   olishi   lozim.Ko’rib   turanigizdek   ma’lumotlar   bazasi   har   qanday   sohada
keraklidir korxonalar bo’ladimi darixonalar bo’ladimi har bir yo’nalishda o’zlarini
ma’lumotlar bazasi bo’ladi.