Информация о документе

Цена 9000UZS
Размер 60.1KB
Покупки 6
Дата загрузки 23 Сентябрь 2023
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет История

Продавец

Bohodir Jalolov

Mustaqil O’zbekiston Respublikasining xalqaro tashkilotlarga qo’shilishi

Купить
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI TARIX FAKULTETI Mustaqil O’zbekiston Respublikasining xalqaro tashkilotlarga qo’shilishi KURS ISHI Toshkent Mundarija Kirish I Bob. Mustaqil O’zbekiston Respublikasining xalqaro tashkilotlarga qo’shilishi I.1. Mustaqil O’zbekistonning BMTga qabul qilinishi, uning tarixiy ahamiyati I.2. O’zbekistonning Mustaqil Davlatlar Xamdo’stligidagi o’rni va mavqeyining oshib borishi II Bob. O’zbekistonning tashqi siyosatda Yevropa va Osiyo davlatlari bilan aloqalari II.1. O’zbekistonning Markaziy Osiyo davlatlari bilan qardoshlik munosabatlarining yanada rivojlanishi II.2. Mustaqil O’zbekistonning Yevropa davlatlari bilan do’stona tashqi aloqalari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar 2 Kirish Mavzuning dolzarbligi: O’zbekiston Respublikasi umumbashariyat tafakkurining beshiklaridan biri bo’lmish diyordir. O’zbekiston ko’hna va boy tarixga ega bo’lgan mustaqil davlatdir. O’zbekiston davlatchiligi tarixi o’z ildizlari bilan asrlar qa’riga borib taqaladi va uch ming yildan ko’proq davrni o’z ichiga oladi. Qadimiy Turon, Movarounnahr, Turkiston hududida ravnaq topgan davlatlar jahon madaniyatini rivojlantirishda yorqin iz qoldirgan. Istiqlol yillari mobaynida biz o’zbek milliy davlatchiligimiz va huquqiy tizimimizni shakllantirishda butun bir tarixiy davrni bosib o’tdik, davlat qurilishi va ijtimoiy hayotning barcha jabhalarida tub burilishlar yasadik. Hayotimizning barcha sohalari: siyosat, iqtisodiyot, ma’naviyat, madaniyatda dalil odimlar tashlanmoqda, o’zbek xalqining ezgu niyatlari ushalmoqda. Mustaqil O’zbekistondagi barcha tub o’zgarishlar O’zbekiston Respublikasining birinchi prezidenti Islom Abdug’aniyevich Karimov yuritgan faol tashqi siyosat bilan ham kata ulushda bog’liqdir. “O’zbekiston Respublikasining qonuniy yo’l bilan saylangan birinchi prezidenti I. A. Karimov xizmatlari natijasida vatanimiz tarixini o’rganishda, vatan tarixshunosligi sohasida bir qator ishlar amalga oshirildi. O’zbekistonning tashqi aloqalari yo’nalishini teran o’rganish hozirgi paytda kun tartibidagi dolzarb masala hisoblanadi. Birinchi prezidentimiz I. A. Karimovning chop etilgan har bir asarlarida vatanimiz tarixini o’rganishning naqadar muhimligi bilan bir qatorda, u inson asos solgan do’stona tashqi siyosat asoslari aniq dalillar bilan yoritilgan. Shu sababli marhum yurtboshimiz I. Karimovning merosi, uni abadiylashtirish masalasi yana bir dolzarb vazifalardan biri hisoblanadi. Bundan tashqari huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyatini o’rnatishda, faol diplomatik aoqalarni yo’lga qo’yishda I. A. Karimovning rahbarlik faoliyatidagi o’rni juda beqiyosdir. I.A.Karimovning “O’zbekiston kelajagi buyuk davlat 1 , “Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch” 2 , “Buyuk maqsad yo’lidan og’ishmaylik” 3 , “O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: 1 Каримов И А. Ўзбекистоннинг истиқлол ва тараққиёт йўли. – Тошкент: Ўзбекистон, 1992. 124-б ет . 2 Каримов И . А . Миллий истиқлол мафкураси халқ эътиқоди ва буюк келажакка ишончдир . – Тошкент : Ўзбекистон , 2000. 148- бет . 3 Каримов И . А . Жамиятимиз мафкура халқни – халқ , миллатни – миллат қилишга хизмат этсин . – Тошкент : Ўзбекистон . 1998. 247- бет . 3 xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” 4 kabi va yana boshqa bir qator asarlarida ushbu masalalar aniq yoritib berilgan. Mavzuning o’rganilganlik darajasi: Mustaqil O’zbekistonda yuritilgan tashqi aloqalar masalasi to’laqonli va sermazmun siyosiy jamoatchilik faoliyati haqida xorijiy olimlar L. Levitin, D.S Karlayl, M.S. G’attorli, A.Ch. Kasayev, N.L. Mishin va shuningdek, o’zbek mualliflari N.To’xliyev, A.Ibrohimov, A.Erkayev, S.Xolboyev, Q.Radjabov, N.Quvvatov, Sh.Qobilov kabilarning asarlarida ma’lumotlar mavjud. “Ayniqsa, taniqli sharqshunos olim S.Xolboyevning “Milliy mustaqillik va taraqqiyotning o’zbek modeli” nomli salmoqli monografiyasida I.A.Karimovning tashqi siyosat sohasidagi qarashlari tahlil qilingan 5 . Leonind Levitin Islom Karimov faoliyatiga oid bo’lgan asari “Islom Karimov – yangi O’zbekiston Prezidenti” asarida Karimovning faoliyatini o’rganish sababini Avstriya Respublikasi federal kansleri Frans Vraniski so’zlari bilan quyidagicha izohlaydi: “Sovet ittifoqi parchalanishi bilan O’rta Osiyo mintaqasi chekkachekkalardan jahon hamjamiyati siyosiy manfaatlarining markaziga siljib o’tdi. Mintaqaning yangidan tashkil topgan mamlakatlari: kommunizm merosidan xalos bo’lish, bozor iqtisodiyoti, baquvvat infrastruktura, zamonaviy boshqaruv apparatini yaratish zaruriyatlari singari katta muammolarga to’qnash keldi. Bir vaqtning o’zida demokratiyani va huquqiy davlat prinsiplarini ularning ming yillik tarixi bilan bog’langan holda hayotning barcha sohalarida mustahkamlash zarur. Bu bir necha yil davomida hal etilishi mushkul bo’lgan ulkan va murakkab vazifalardir. Prezident Karimov davlat rahbarlarining yangi avlodini o’zida boshqalardan ko’ra tugalroq mujassam etgan. Kurs ishi shu jihati bilan Yevropa va butun dunyo uchun nihoyatda muhim bo’gan mintaqaning nufuzli siyosiy arboblaridan birining yo’lga qo’ygan faol tashqi siysoati va siyosiy istiqbollari bilan jamiyatning keng qatlamlarini tanishtirgan holda axborot yetishmasligini to’ldiradi 6 . 4 Каримов И . А . Юксак маънавият - энгилмас куч . – Тошкент : Маънавият , 2008. 178-бет. 5 Холбоев С. Миллий мустақиллик ва тараққиётнинг ўзбек модели. – Т.: Ўқитувчи, 2015. 213-бет. 6 Левитин Л. Ислом Каримов – Янги Ўзбекистон президенти. – Т.: Шарк, 2008. 156- бет . 4 Mavzuning maqsad va vazifalari: O’zbekistonning birinchi prezidenti Islom Karimov rahbarlik faoliyatining jahon hamjamiyatidagi e’tirofi, O’zbekistonning xalqaro nufuzli tashkilotlarga qo’shlishi va ular tarkibidagi faol va do’stona siyosat yuritishida bu shaxs ishtirokini va xizmatlarini ochib berish, shunigdek, tashqi siyosatning to’g’ri yo’lga qo’yilishi yangi rivojanayotgan davlat uchun qay darajada muhim ekanligini ochib berish kurs ishning maqsad va vazifasi hisoblanadi. Kurs ishning tuzilishi: Kurs ishi kirish, ikkita bob, to’rtta paragraf, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat. 5 I.1. Mustaqil O’zbekistonning BMTga qabul qilinishi, uning tarixiy ahamiyati Birlashgan millatlar tashkiloti yer yuzida tinchlikni mustahkamlash va xavfsizlikni ta minlash, davlatlarning o’zaro hamkorligini rivojlantirish maqsadidaʼ tashkil etilgan xalqaro tashkilot. Ushbu tashkilot 1945-yilda tuzilgan. BMTni barpo etish haqidagi qaror SSSR, AQSH, Angliya va Xitoy tashqi ishlar vazirlarining Moskvadagi kengashida 1943-yilda, nizomi esa San-Fransisko konferensiyasida 1945-yilda qabul qilindi 7 . BMT nizomiga dastlab 51 davlat imzo chekkan, 2000-yilda esa ular soni 189 taga yetdi. BMTning doimiy ish o’rni (shtab kvartirasi) New York hisoblanadi. BMT nizomida ko’rsatilganidek, u xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlash, xalqlarning teng huquqli bo’lishi va o’z taqdirini o’zi belgilashi qoidasiga amal qilib, millatlar o’rtasida do’stlik munosabatlarini rivojlantirishni, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy muammolarni hal etishda xalqlar o’rtasida hamkorlik bo’lishini ta minlashni ko’zda tutib, shu umumiy maqsadlarga erishishda millatlar harakatini ʼ uyg’unlashtirib turadigan markaz hisoblanadi. O’zbekiston o’z mustaqilligini e lon ʼ qilganidan keyin ko’p o’tmay 1992-yil 21-martda BMTga a zo bo’ldi. Shu kuni ʼ BMT Bosh Assambleyasi binosi oldida O’zbekiston Respublikasining Davlat bayrog’i ko’tarildi. BMTning Toshkentdagi vakolatxonasi ochildi. BMTda O’zbekiston Respublikasi vakolatxonasi ish boshladi. O’zbekiston Respublikasi BMTning Ta lim, fan va madaniyat masalalari bilan shug’ullanuvchi tashkiloti ʼ YUNESKOga ham a zo bo’ldi ʼ 8 . O’zbekiston o’z ovozi va mavqeiga ega bo’lgan a zo sifatida BMT oldiga ʼ muhim va dolzarb masalalarni qo’yyapti. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning BMT Bosh Assambleyasi 1993-yil sentabrda 48-sessiyasida BMT tashkil etilganining 50 yilligiga bag’ishlangan sessiyada (1995-yil oktabr), BMT Bosh Assambleyasining „Mingyillik sammiti (2000-yil sentabr) da so’zlagan nutqlari dunyo jamoatchiligida katta qiziqish uyg’otdi. Xususan, ushbu xalqaro 7 Shamsutdinov R., Mo’minov X. O’zbekiston tarixi. T.: Akademnashr, 2019. 12-bet. 8 Каримов И . Ўзбекистон – келажаги буюк давлат . – Т .: Ўзбекистон , 2008. 431-бет. 6 tashkilotning XX asr so’nggidagi eng yirik anjumanida O’zbekiston rahbari xalqaro terrorizm va narkobiznes bilan bog’liq muammolarni hal etish, mintaqaviy xavfsizlik, jumladan Markaziy Osiyo mintaqasida barqarorlik va xavfsizlikni ta minlash, jahon xavfsizligi tizimini takomillashtirish, BMT faoliyati va tarkibiyʼ tizimini isloh qilishga taalluqli takliflar bilan chiqdi. O’zbekiston Respublikasi BMTning teng huquqli a zosi sifatida bu eng nufuzli xalqaro tashkilotning maqsad ʼ va qoidalariga qat iy amal qilmoqda ʼ 9 . Bugun yurtimizda BMTning o’ndan ortiq dasturi, jamg’armasi va agentligi, jumladan, Taraqqiyot dasturi, Ta lim, fan va madaniyat masalalari ʼ bo’yicha tashkiloti YUNESCO, Aholi qatlamlari fondi YUNFPA, Xalqaro bolalar tashkiloti YUNISEF, Jahon sog’liqni saqlash tashkiloti WHO, Giyohvand moddalar va jinoyatchilik bo’yicha boshqarmasi YUNODC, OIV/OITS bo’yicha qo’shma dasturi YUNAIDS, Axborot va ijtimoiy aloqalar bo’yicha bo’limi, Qochoqlar ishlari bo’yicha Oliy Komissar boshqarmasi, Sanoat taraqqiyoti tashkiloti UNIDO, Ko’ngillilar dasturi UNV faoliyat olib bormoqda. Nyu-York va Jenevadagi BMT qarorgohlarida O’zbekistonning doimiy vakolatxonalari faoliyat yuritib kelmoqda. O’zbekiston yangi suveren, mustaqil davlat sifatida Birlashgan Millatlar Tashkilotiga 1992-yil 2-martda a’zo bo’ldi 10 . Mamlakatimiz ushbu tarixiy voqeadan keyin o’tgan vaqt mobaynida BMT va uning turli sohalardagi ixtisoslashgan muassasalari bilan samarali hamkorlik qilib kelmoqda. Xususan, xavfsizlikka qarshi zamonaviy tahdid va xavf-xatarlarga qarshi kurashish, Afg’onistonda barqarorlikka erishish va mamlakat iqtisodiyotini qayta tiklash, ommaviy qirg’in qurollarini tarqatmaslik, ekologik muammolarni hal qilish, xususan, Orol inqirozi oqibatlarini yumshatish, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish, inson huquqlarini himoya qilish va ilgari surish, turizmni rivojlantirish kabi ustuvor masalalar ko’p qirrali hamkorlikning asosiy yo’nalishlari hisoblanadi 11 . 9 Левитин Л. Ислом Каримов – Янги Ўзбекистон президенти. – Т.: Шарк, 2008. 126- бет . 10 Shamsutdinov R., Mo’minov X. O’zbekiston tarixi. – T.: Akademnashr, 2019. 62-bet. 11 Каримов И. Янги уйни курмай туриб эскисини бузманг. – Т.: Ўзбекистон, 2008. 121-бет. 7 Toshkentda 1993-yildan buyon BMT vakolatxonasi faoliyat ko’rsatmoqda. BMT Taraqqiyot dasturi BMTTD, Aholishunoslik jamg’armasi BMTA, Bolalar jamg’armasi YUNISEF, Jahon sog’liqni saqlash tashkiloti JSST, Ta’lim, fan va madaniyat masalalari bo’yicha tashkiloti YUNESKO, Giyohvand moddalar va jinoyatchilik bo’yicha boshqarmasi BMT, GMJB, Markaziy Osiyoda preventiv diplomatiya bo’yicha mintaqaviy markazi (BMT,MOPDMM), Xalqaro mehnat tashkiloti (XMT), Oziq-ovqat va qishloq xo’jaligi tashkiloti (FAO), Migratsiya bo’yicha xalqaro tashkilot (MXT), shuningdek, Ko’ngillilar dasturi O’zbekistonda “BMT oilasi”ni tashkil qiladi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Sanoatni rivojlantirish tashkiloti (YuNIDO), Atrof-muhit bo’yicha dasturi (YuNEP) va Yevropa iqtisodiy komissiyasi (BMTEIK) ham BMT faoliyatiga o’zining munosib hissasini qo’shib kelmoqda. Shuningdek, Jahon banki BMTning mustaqil ixtisoslashgan organi sifatida tuzilmaning mamlakatimizdagi ishiga salmoqli hissa qo’shmoqda 12 . Harakatlar strategiyasida belgilangan asosiy vazifalarni amalga oshirish doirasida so’nggi to’rt yilda O’zbekiston bilan BMT o’rtasida yuqori darajadagi siyosiy hamkorlik sezilarli faollashdi. Buni BMT Bosh Assambleya va ixtisoslashgan tuzilmalaridagi O’zbekiston ishtirokining jonlanganidan ham bilish mumkin. BMT Bosh kotibi Antonio Guterrish 2017-yil iyun oyida mamlakatimizga tashrif buyurdi va O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev bilan uchrashdi. Davlatimiz rahbarining BMT Bosh kotibi bilan uchrashuvi, shuningdek, 2017-yil sentyabr oyida AQShning Nyu-York shahrida o’tgan BMT Bosh Assambleyasining 72-sessiyasi hamda Pekinda o’tgan "Bir makon, bir yo’l" ikkinchi xalqaro forumi doirasida Prezidentimizning BMT Bosh kotibi bilan uchrashuvlari bo’lib o’tdi. Ushbu muloqotlar natijasida O’zbekiston – BMT hamkorligini rivojlantirish bo’yicha uchta amaliy chora-tadbirlar rejasi qabul qilindi va amalga oshirilmoqda. BMT Bosh Assambleyaning 72-sessiyasidagi ishtiroki mamlakatimizning xalqaro tashkilot bilan samarali va o’zaro manfaatli hamkorligida yangi davrni boshlab berdi. Ushbu tadbir davomida qator muhim 12 Левитин Л. Ислом Каримов – Янги Ўзбекистон президенти. – Т.: Шарк, 2008. 256-бет. 8 xalqaro tashabbuslar ilgari surilib, muvaffaqiyatli amalga oshirib kelinmoqda. Hamkorlikdagi yangi muhit tufayli O’zbekiston BMTning barcha sohalardagi jarayonlarining faol ishtirokchisiga aylandi. Bu a’zo davlatlarning mamlakatimizga bo’lgan ijobiy munosabatida namoyon bo’lmoqda 13 . Xususan, so’nggi ikki yilda O’zbekiston tashabbusi bilan BMT Bosh Assambleyasi doirasida uchta rezolyutsiya ishlab chiqildi va qabul qilindi. Bu haqiqatan O’zbekiston diplomatiyasi uchun katta yutuqdir. Mamlakatimiz hozirgi kunda ko’p tomonlama hamkorlikning yangi ruhini qo’llab-quvvatlagan holda, a’zo davlatlar bilan birgalikda Bosh Assambleyaning yana bir muhim rezolyutsiyasi va Yoshlar huquqlari to’g’risidagi konvensiyasi qabul qilinishi ustida ish olib bormoqda 14 . O’zbekiston qurolsizlanish va ularni tarqatmaslik sohasida barcha muhim xalqaro shartnomalar, xususan, Yadro qurolini tarqatmaslik to’g’risidagi shartnoma, Yadro sinovlarini har tomonlama taqiqlash to’g’risidagi shartnoma, Kimyoviy va biologik qurollar to’g’risidagi konvensiya va boshqa xalqaro bitimlarga qo’shilgan.1993-yil O’zbekiston tomonidan BMT Bosh Assambleyasi minbaridan turib ilgari surilgan Markaziy Osiyoda yadro qurolidan xoli zonani barpo etish bo’yicha tashabbus yadro qurolini tarqatmaslik va mintaqaviy xavfsizlikni mustahkamlashga qo’shilgan muhim hissa bo’ldi. Ushbu tashabbus bo’yicha shartnoma 2006-yil sentyabr oyida Semipalatinsk shahrida imzolandi. 2009-yil mart oyida esa ushbu shartnoma Markaziy Osiyo mintaqasining besh davlati tomonidan ratifikatsiya qilingach, kuchga kirdi 15 . Birlashgan Millatlar Tashkilotining Nyu-Yorkdagi shtab-kvartirasida 2004- yil may kuni tarixiy voqea sodir bo’ldi – BMT tashkil etilganidan buyon ilk bor yadro quroliga ega besh davlat – AQSh, Buyuk Britaniya, Fransiya, Xitoy va Rossiya vakillari bir vaqtning o’zida va bir ovozdan muhim xalqaro hujjat – Markaziy Osiyoda yadro qurolidan xoli zona barpo etish to’g’risidagi shartnomaga Xavfsizlik kafolatlari to’g’risidagi protokolni imzoladi. Shu tariqa Markaziy Osiyo 13 Каримов И.А. Миллий истиқлол мафкураси халқ эътиқоди ва буюк келажакка ишончдир. – Тошкент: Ўзбекистон, 2000. 108-бет. 14 Холбоев С. Миллий мустақиллик ва тараққиётнинг ўзбек модели. – Т.: Ўқитувчи, 2015. 165-бет. 15 Каримов И. Янги уйни курмай туриб эскисини бузманг. – Т.: Ўзбекистон 2008. 211-бет. 9 mintaqasi sayyoramizning shimoliy yarim sharidagi yadro qurolidan xoli yagona zonaga aylandi 16 . 16 Xalq so ’ zi gazetasi . // 1991. 2016. 07. 09. 28- son . 31- bet . 10 I.2. O’zbekistonning Mustaqil Davlatlar Xamdo’stligidagi o’rni va mavqeiyining oshib borishi MDH davlatlari bilan o’zaro hamkorlikni rivojlantirish mamlakatimiz tashqi siyosatining ustuvor yo’nalishlaridan biridir. Bu borada ushbu tashkilot tariximizda muhim iz qoldirdi. Joriy yilda O’zbekiston MDHga raislik qilishdek mas'uliyatli vazifani ilk bor o’z zimmasiga oldi. Shu o’rinda, O’zbekistonning MDHga raislik davri pandemiya va uning salbiy oqibatlariga qarshi kurash sharoitiga to’g’ri kelganini ta'kidlash joiz. Rejalashtirilgan tadbirlarning ko’p qismi yangi noodatiy sharoitlarda va onlayn formatlarda bo’lib o’tdi. Shunga qaramay, keskin vaziyatda, har qanday sharoitda ham O’zbekiston xalqaro majburiyatlarni bajarishda o’ziga xos salohiyatni namoyish etdi 17 . Hamkorlikning huquqiy asoslarini mustahkamlashga bag’ishlangan 70 dan ortiq muhim ko’p tomonlama hujjatlarning qabul qilinishi MDHning ushbu davrdagi samarali faoliyatidan dalolat beradi. SHu bilan birga, ushbu yil davomida qabul qilingan hujjatlarning ko’p qismi dasturiy xarakterga ega ekanligi bilan ajralib turdi. ya’ni, rejalashtirilgan tadbirlar aniq ko’rsatilgan holda dasturlar, strategiyalar va yo’l xaritalari shaklida qabul qilindi 18 . Yana bir jihat - O’zbekistonning savdo-sotiq doirasidagi alohida sheriklar bilan bu yilgi savdosi 20 foizdan oshdi. MDH doirasidagi O’zbekiston faoliyatining samarali ekanligi ekspertlarning yuqori bahosi bilan ham tasdiqlanadi. Ushbu davr mobaynida O’zbekiston MDH doirasida ikkita shartnomaga qo’shildi. Bular 2006-yil 28- noyabrda Minsk shahrida MDH Davlat rahbarlari kengashi majlisida imzolangan Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligi ishtirokchi davlatlarining gumanitar hamkorlik bo’yicha kengashi to’g’risidagi bitim; 2008-yil 10-oktyabrda Bishkek shahrida MDH Davlat rahbarlari kengashining majlisida imzolangan Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligi ishtirokchi- davlatlarining hududlararo va chegara oldi hamkorligi bo’yicha kengashi 17 Bo ’ riyev O . O ’ zekistonning birinchi prezidenti Islom Karimovning tarixiy merosi . – T .: O ’ zbekison , 2010. 225- bet . 18 Каримов И. Ўзбекистон – келажаги буюк давлат. – Т.: Ўзбекистон, 2008. 31-бет. 11 to’g’risidagi bitim. MDH doirasidagi ushbu yangi kelishuvlarga qo’shilish mintaqaviy hamkorlikni mustahkamlashga xizmat qiladi. Bundan tashqari, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligi ishtirokchi-davlatlarining yoshlar bilan ishlash sohasida hamkorlik to’g’risidagi bitimiga O’zbekistonning qo’shilishi to’g’risida farmonni imzoladi. Ma'lumki, O’zbekiston BMTning Yoshlar huquqlari to’g’risidagi konventsiyani qabul qilish tashabbusini ilgari surgan edi. Joriy yilda ushbu konventsiya loyihasi muhokamasiga bag’ishlangan yoshlar huquqlari bo’yicha Samarqand veb-forumi bo’lib o’tdi. MDHning yoshlar bilan ishlash sohasidagi hamkorlik to’g’risidagi bitimiga qo’shilish davlatimizning yoshlar huquqlarini ta'minlash borasidagi sa'y- harakatlarining mantiqiy davomi hisoblanadi 19 . Ushbu davrning eng muhim natijasi MDHning 2030-yilgacha bo’lgan davr uchun iqtisodiy rivojlanish strategiyasining qabul qilinishi bo’ldi 20 . MDH davlatlari Hukumat rahbarlari kengashining videokonferentsiya orqali yig’ilishi bo’lib o’tdi. Uchrashuv doirasida MDHning 2030-yilgacha bo’lgan davrda iqtisodiy rivojlanish strategiyasi loyihasi muhokama qilindi, keyinchalik strategiya MDH hukumatlari rahbarlari tomonidan ma'qullandi. Strategiya keng qamrovli hujjat hisoblanadi. Ushbu hujjatda hozirgi paytda “global iqtisodiyot yuqori turbulentlik va noaniqlik bilan ajralib turishi” ta'kidlangan. Strategiya ishtirokchi davlatlar o’rtasida iqtisodiy o’zaro aloqalarning 30 dan ortiq yo’nalishlari bo’yicha o’zaro manfaatli hamkorlikni izchil rivojlantirish, milliy iqtisodiyotlarning raqobatbardoshligi va Hamdo’stlik mamlakatlari fuqarolari farovonligini oshirishni, uning ishtirokchi-davlatlarining jahon iqtisodiy aloqalarida mavqeini mustahkamlashni nazarda tutadi. Strategiyani amalga oshirish ikki bosqichga bo’lingan rejalar asosida amalga oshiriladi 21 . MDHga raislik nafaqat O’zbekistonning imiji va obro’sini mustahkamladi, davlatimizning ishonchli xalqaro sherik sifatida yuqori salohiyatini namoyish etdi, balki MDH maqomini mustahkamlashga ham hissa qo’shdi. Jumladan, BMT Bosh 19 Shamsutdinov R., Mo’minov X. O’zbekiston tarixi. – T.: Akademnashr, 2019. 126-bet. 20 Каримов И . А . Миллий истиқлол мафкураси халқ эътиқоди ва буюк келажакка ишончдир . – Тошкент : Ўзбекистон , 2000. 176-бет. 21 Левитин Л. Ислом Каримов – Янги Ўзбекистон президенти. – Т.: Шарк, 2008. 131-бет. 12 Assambleyasining maxsus rezolyutsiyasini qabul qilishda muhim qadam bo’ldi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti va Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligi o’rtasidagi hamkorlik maxsus rezolyutsiyasi Nyu-Yorkdagi (AQSH) Birlashgan Millatlar Tashkilotining shtab-kvartirasida qabul qilindi 22 . O’zbekistonning ushbu tashabbusi nafaqat MDH a'zolari o’rtasidagi o’zaro aloqalarni kuchaytirishga, balki, MDHni global darajada mustahkamlashga ham hissa qo’shdi. MDH Davlat rahbarlari kengashining majlisida davlatimiz rahbari O’zbekistonning MDHdagi raisligi yakunlarini sarhisob qilib, kelajakja o’zaro hamkorlikning barcha yo’nalishlarini qamrab olgan bir qator tashabbuslarni ilgari surdi. Jumladan, iqtisodiy sohada quyidagi chora-tadbirlarni taklif etdi: Hamdo’stlik doirasida “yashil” va soddalashtirilgan yo’laklar amaliyotini amalga oshirish, elektron tijoratni rivojlantirish bo’yicha yagona platformani ishga tushirish va “Yo’l xaritasi” ni qabul qilish; sanoat kooperatsiyasining keng qamrovli dasturini ishlab chiqish ijtimoiy sohada: sanitariya-epidemiologiya tusdagi favqulodda vaziyatlarni monitoring qilish va ularga barvaqt javob qaytarishning samarali tizimini shakllantirish;har yili ommaviy sport va madaniy tadbirlarni tashkil etgan holda “MDH salomatlik marafoni”ni o’tkazish.huquqiy sohada: huquqiy axborot almashish uchun MDHning yagona elektron platformasini yaratish va radikallashuvdan qaytarish sohasidagi hamkorlik dasturini ishlab chiqish; inson huquqlari sohasida: mehnat migrantlarining hujjatlarini o’zaro tan olishning yagona mexanizmini yaratish va bu sohada alohida dastur qabul qilish; madaniyat sohasida: Toshkentda “Hamdo’stlik mamlakatlari madaniy merosi” konferentsiyasini o’tkazish. Ushbu tashabbus BMT Bosh Assambleyasining BMT doirasida ilgari surilgan Xiva shahrida YUNESKO bilan hamkorlikda “Markaziy Osiyo jahon tsivilizatsiyalari chorrahasida” xalqaro forumini o’tkazish to’g’risidagi yana bir tashabbusini mukammal tarzda to’ldiradi. Ikkala tashabbus ham xalqaro miqyosda O’zbekistonning madaniy aloqalarini mustahkamlashga hissa qo’shadi. Shunday qilib, O’zbekiston MDHga raislik qilish kontseptsiyasini to’liq amalga oshirdi. MDH doirasida ilgari surilgan 22 Каримов И. Ўзбекистон – келажаги буюк давлат. – Т.: Ўзбекистон, 2008. 43-бет. 13 O’zbekistonning yangi tashabbuslari mintaqaviy hamkorlikni mustahkamlashga yordam beradi 23 . 23 Левитин Л. Ислом Каримов – Янги Ўзбекистон президенти. – Т.: Шарк, 2008. 144-бет. 14 II. 1. O’zbekistonning Markaziy Osiyo davlatlari bilan qardoshlik munosabatlarining yanada rivojlanishi O’zbekiston xalqaro munosabatlarning teng huquqli subyekti sifatida, mintaqa va global darajada faol tashqi siyosatni yo’lga qo’yib, xorijiy hamkorlar bilan o’zaro manfaatli munosabatlarni rivojlantirmoqda. Bunday izchil, aniq va konstruktiv tashqi siyosatni xalqaro ekspertlar va kuzatuvchilar ham e tirofʼ etmoqda. Jahon bo’ylab tarqalgan koronavirus infeksiyasi va global darajadagi inqirozli xavf-xatarlar davrida ham mamlakatda ijtimoiy-iqtisodiy barqarorlik ta minlanib, mintaqa davlatlari va jahon hamjamiyati bilan hamkorlik aloqalarini ʼ davom ettirishga alohida e tibor qaratildi ʼ 24 . Ma lumki, O’zbekiston tashqi siyosiy faoliyatining asosiy vazifalaridan ʼ biri – o’z hududi atrofida tinchlik, barqarorlik va xavfsizlik muhitini shakllantirish hisoblanadi. Shu nuqtayi nazardan, Prezident Shavkat Mirziyoyev qo’shnilarimiz – Markaziy Osiyo davlatlari bilan do’stona, yaqin qo’shnichilik va o’zaro manfaatli aloqalarni rivojlantirish va mustahkamlashni asosiy ustuvor tashqi siyosiy yo’nalish sifatida belgilab berdi. 2020-yil – “Ilm, ma rifat va raqamli iqtisodiyotni ʼ rivojlantirish yili” Davlat dasturi doirasida O’zbekiston ochiq va pragmatik tashqi siyosiy faoliyatini, jumladan, Markaziy Osiyo yo’nalishida ham izchil davom ettirdi. Xususan, Markaziy Osiyo mintaqasidagi mamlakatlar bilan barcha sohalarda o’zaro do’stlik, yaxshi qo’shnichilik va strategik sheriklik ruhidagi munosabatlarni sifat va mazmun jihatidan yangi bosqichga olib chiqish borasida 2020-yil davomida tashqi siyosiy va iqtisodiy faoliyat bo’yicha davlat idoralari tomonidan 23 ta oliy darajada va 12 ta yuqori darajada tashrif va turli tadbirlar amalga oshirildi 25 . Bu jarayonda “xalq diplomatiyasi” amalda juda faol bo’lgani kuzatildi. Xususan, xalq vakillari – olimlar va rassomlar, madaniyat va din arboblari, ishbilarmonlar va yoshlar, turizm va sport tashkilotlari, jamoat birlashmalari va nodavlat tashkilotlar ishtirokida 90 dan ortiq turli uchrashuv, anjuman, 24 Каримов И.А. Миллий истиқлол мафкураси халқ эътиқоди ва буюк келажакка ишончдир. – Тошкент: Ўзбекистон, 2000. 328- бет . 25 Shamsutdinov R., Mo’minov X. O’zbekiston tarixi. – T.: Akademnashr, 2019. 132-bet. 15 videokonfrensiya va boshqa shu kabi tadbirlar o’tkazildi. Qayd etish joizki, so’nggi yillarda Prezident Shavkat Mirziyoyev tashabbuslari qo’shni davlatlar rahbarlari tomonidan qo’llab-quvvatlanishi natijasida Markaziy Osiyoda siyosiy muloqot va o’zaro ishonch mustahkamlandi. Davlat rahbarlarining Maslahatlashuv uchrashuvlari yo’lga qo’yildi. Natijada mintaqadagi ikki va ko’p tomonlama hamkorlik darajasi yangi bosqichga ko’tarildi. Xususan, 2017-2019-yillar davomida Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan savdo aylanmasi yillik o’rtacha 50 foizdan ko’proqqa o’sib, 5,2 milliard dollarga yetgan. 2020-yil natijalariga ko’ra esa, global pandemiya sharoitiga qaramay O’zbekistonning Markaziy Osiyo davlatlari bilan savdo aylanmasining umumiy hajmi 5 milliard dollarni tashkil etdi. Jumladan, O’zbekistonning umumiy tashqi savdo aylanmasida Markaziy Osiyo davlatlarining ulushi 2019-yildagi 12,4 foizdan, 2020-yilda 13,6 foizga oshgan 26 . O’zbekistonning mintaqadagi umumiy tashqi savdo aylanmasida esa Qozog’istonning ulushi 61 foiz, Qirg’iziston – 18,2 foiz, Turkmaniston – 10,6 foiz va Tojikistonning ulushi 10,2 foizni tashkil etdi. Markaziy Osiyo mamlakatlari o’rtasida savdo-iqtisodiy munosabatlarning mana shunday yaxshilanishi, umuman aytganda, mintaqaning investitsiyaviy jozibadorligini oshirishga yordam berdi. Xususan, 2017-2020-yillar oralig’ida O’zbekiston va mintaqa mamlakatlari o’rtasida 300 dan ortiq shartnoma, shuningdek, qariyb 75 milliard dollarga teng shartnoma va bitimlar imzolangan 27 . O’zbekistonning Markaziy Osiyo mamlakatlariga nisbatan ochiq, konstruktiv, puxta o’ylangan va pragmatik siyosati natijasida suvdan foydalanish, O’zbekiston va qo’shni davlatlar o’rtasidagi davlat chegaralarini delimitatsiya va demarkatsiya qilish, transport kommunikatsiyalaridan foydalanish, davlat chegaralarini kesib o’tish kabi murakkab va chalkash muammolarga yechim topildi. Agar besh yil oldin O’zbekiston – Qirg’iziston davlat chegarasini kuniga 200-300 kishi kesib o’tgan bo’lsa, global pandemiya ta sirida joriy qilinganʼ cheklovlarga qadar bu ko’rsatkich kuniga 30 ming kishiga yetgan. O’zbekiston – 26 Bo’riyev O. O’zekistonning birinchi prezidenti Islom Karimovning tarixiy merosi. – T.: O’zbekison, 2010. 164- bet. 27 Каримов И . Ўзбекистон – келажаги буюк давлат . – Т .: Ўзбекистон , 2008. 231- бет 16 Tojikiston chegarasini esa kuniga 20 ming fuqaro kesib o’tgan. O’zbekistonning Markaziy Osiyo mamlakatlariga nisbatan olib borayotgan ochiq va konstruktiv siyosati naqadar to’g’ri ekanini global pandemiya davrida mintaqa rahbarlarining o’zaro yordam va koronavirus tarqalishi oqibatlarini yumshatish bo’yicha amalga oshirgan qo’shma chora-tadbirlari ham isbotladi. Global pandemiya xavfiga qaramay, Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining doimiy muloqoti ta minlandi vaʼ mamlakatlar o’rtasida faol hamkorlik aloqalari davom ettirildi. Mintaqa davlatlari koronavirus infeksiyasi tarqalishining dastlabki kunlaridanoq bir-birlariga ijtimoiy yordam ko’rsatishni boshladilar 28 . O’zbekiston Qozog’iston, Qirg’iziston va Tojikistonga bir necha bor gumanitar yordam yubordi. Bunga javoban Qirg’iziston va Tojikiston singari qo’shnilarimiz Sardoba suv omborini tiklash uchun insonparvarlik yordamini ko’rsatdilar. Shuningdek, 2020-yilning dekabr oyida O’zbekiston ko’magi bilan Qirg’izistonda zarur tibbiy jihozlar va mebellar bilan to’liq jihozlangan 200 o’rinli yuqumli kasalliklar shifoxonasi foydalanishga topshirildi. Bundan tashqari, pandemiya davrida koronavirusga qarshi kurashda tibbiyot sohasida axborot va tajriba almashinuvi, o’zaro gumanitar yordam ko’rsatish, chegaralarda yuklarning uzluksiz harakatlanishini yo’lga qo’yishga erishildi. Bu esa mintaqada dunyoning boshqa davlatlariga nisbatan koronavirus bilan kasallanish va uning natijasidagi o’lim sonining kamligini ta minlash imkonini berdi. Qolaversa, joriy yil yanvar ʼ oyida O’zbekiston va Qozog’iston hukumatlari AQSH bilan hamkorlikda mintaqada iqtisodiy aloqalarni kengaytirishga xizmat qiladigan loyihalarni qo’llab- quvvatlash uchun besh yil ichida kamida 1 milliard dollarga teng mablag’larni jalb etish maqsadida “Markaziy Osiyo investitsiyaviy sherikligi” tashabbusini yo’lga qo’ydi. “C5+1” platformasi orqali amalga oshirilayotgan ushbu tashabbus Markaziy Osiyo mamlakatlari iqtisodiyotini mustahkamlash va o’sishini ta minlash, ko’p tomonlama aloqalarni chuqurlashtirishga xizmat qiladi ʼ 29 . 28 Холбоев С . Миллий мустақиллик ва тараққиётнинг ўзбек модели . – Т .: Ўқитувчи , 2015. 218- бет . 29 Xalq so’zi gazetasi. // 1991. 2016. 07. 09. 16-son. 11-bet. 17 II.2. Mustaqil O’zbekistonning Yevropa davlatlari bilan do’stona tashqi aloqalari Mamlakatimiz keyingi yillarda chuqur o’ylangan, o’zaro manfaatli va amaliy ruhdagi tashqi siyosat yuritish, xorijiy davlatlar bilan do’stona hamda o’zaro manfaatli munosabatlarni rivojlantirish borasida muhim natijalarga erishmoqda. Bu jarayonda, ayniqsa, Yevropaning bir qator davlatlari bilan o’zaro manfaatli hamkorlik sezilarli darajada mustahkamlandi. BMT, YEXHT, SHHT, IHT va boshqa nufuzli xalqaro tashkilotlar bilan sheriklik munosabatlari sifat jihatidan yangi bosqichga ko’tarildi 30 . O’zbekiston Yevropa Ittifoqi va Yevropa davlatlari bilan hamkorlikni o’z tashqi siyosatining ustuvor yo’nalishlaridan biri deb biladi. So’nggi yillarda O’zbekistonning Yevropa mamlakatlari bilan barcha jabhalardagi munosabatlari jadal sur atlarda rivojlanib borishi natijasida o’zaro manfaatli hamkorlikning yangiʼ davri boshlandi, deb aytsak bo’ladi. Prezidentimizning Fransiya (2018-yil oktyabr), Germaniya (2019-yil yanvar) va Turkiyaga (2017-yil oktyabr va 2020-yil fevral) rasmiy tashriflari tashkil etilib, ularning natijalari bo’yicha siyosiy, savdo- iqtisodiy, investitsiyaviy, madaniy-gumanitar va boshqa sohalarda salmoqli kelishuvlarga erishildi. O’z navbatida, GFR Prezidenti Frank-Valter Shtaynmayer (2019-yil may) va Turkiya Prezidenti Rejep Tayyip Erdo’g’an (2018-yil aprel) mamlakatimizga javob tashrifini amalga oshirganini alohida qayd etish joiz 31 . Hozirgi vaqtda Vengriya, Italiya, Belgiya, Buyuk Britaniya va Chexiya kabi davlatlar bilan bilan oliy darajadagi tashriflarni tashkil etish yuzasidan har tomonlama ishlar olib borilmoqda.So’nggi bir yil davomida Yevropaning Avstriya, Germaniya, Buyuk Britaniya, Slovakiya, Sloveniya, Ispaniya, Italiya, Turkiya, Fransiya, Shveysariya, Chexiya, Norvegiya, Finlyandiya, Latviya, Litva kabi mamlakatlari Tashqi ishlar vazirliklari bilan 20 dan ziyod siyosiy maslahatlashuv o’tkazildi.Biz so’nggi vaqtlarda Yevropa Ittifoqi bilan eng yuqori va oliy darajadagi muloqot ilgari kuzatilmagan darajada faollashayotganiga guvoh bo’ldik. 30 Shamsutdinov R., Mo’minov X. O’zbekiston tarixi. – T.: Akademnashr, 2019. 182-bet. 31 Bo’riyev O. O’zekistonning birinchi prezidenti Islom Karimovning tarixiy merosi. – T.: O’zbekison, 2010. 221- bet . 18 Xususan, 2019-yil may oyida Yevropa Kengashi rahbari Donald Tusk ilk marotaba O’zbekistonga tashrif buyurdi. Bundan tashqari, YEIning Tashqi ishlar va xavfsizlik siyosati bo’yicha endilikda sobiq oliy vakili Federika Mogerini ikki marta (2017-yil noyabr va 2018-yil mart oylari) respublikamizga tashrif buyurdi. 2020-yilning aprel oyida Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev va Yevropa kengashi rahbari Sharl Mishel o’rtasida telefon muloqoti o’tkazildi 32 . Tashqi ishlar vaziri A. Komilov YEIning Tashqi ishlar va xavfsizlik siyosati bo’yicha oliy vakili, Yevropa Ittifoqi Komissiyasi vitse-prezidenti Jozep Borrel (2020-yil yanvar oyida Berlin shahrida va may oyida telefon orqali) bilan ikki marta suhbatlashdi. Muzokaralar chog’ida O’zbekiston va Yevropa Ittifoqi o’rtasidagi siyosiy-diplomatik, savdo-iqtisodiy, investitsiyaviy va gumanitar sohalarda ko’p qirrali hamkorlikning dolzarb masalalari muhokama qilindi.Mazkur muzokaralar chog’ida Yevropa tomoni iqtisodiyot, savdo, innovatsiya va investitsiya, transport, ilm-fan, ta lim va sog’liqni saqlash sohalarida ikkiʼ tomonlama hamkorlikni kengaytirishdan manfaatdor ekanini bildirdi 33 . Shu o’rinda Yevropa mamlakatlari bilan savdo-iqtisodiy yo’nalishda hamkorlikni sezilarli tarzda o’sib, rivojlanib borayotganini alohida ta kidlab o’tish ʼ lozim. Jumladan, 2019-yil yakunlariga ko’ra, O’zbekiston va YEI mamlakatlari o’rtasidagi savdo hajmi 2016-yil bilan taqqoslaganda deyarli 60 foiz o’sib, 4 milliard AQSH dollarini tashkil etdi 34 . Mamlakatimizda ishlab chiqarilgan mahsulotlarni Yevropaga eksport qilish 1,5 baravar ortgan holda 580 millionAQSH dollari miqdoriga yetgan bo’lsa, bu davrda import hajmi 1,5 barobar oshdi va 3,42 milliard dollarni tashkil etdi. Joriy yil yanvar-may oylarida tovar ayirboshlash hajmi 1,315 milliard dollarni, shu jumladan, eksport 196,6 million dollarni, import 1,11 milliard dollarni tashkil etdi 35 . 32 Левитин Л. Ислом Каримов – Янги Ўзбекистон президенти. – Т.: Шарк, 2008. 126-бет. 33 Каримов И. Ўзбекистон – келажаги буюк давлат. – Т.: Ўзбекистон, 2008. 114-бет. 34 Каримов И.А. Миллий истиқлол мафкураси халқ эътиқоди ва буюк келажакка ишончдир. – Тошкент: Ўзбекистон, 2000. 213- бет . 35 Shamsutdinov R., Mo’minov X. O’zbekiston tarixi. – T.: Akademnashr, 2019. 423-bet. 19 O’zaro munosabatlarni sifat jihatidan yangi va yuqori darajaga ko’tarish maqsadida rasmiy Toshkent va Bryussel o’rtasida yangi keng qamrovli ikki tomonlama hujjat Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to’g’risidagi bitimni tuzish bo’yicha 2019-yildan boshlab faol muzokaralar o’tkazilmoqda.Yevropa Ittifoqi bilan ko’p jabhali muloqotni rivojlantirishga xizmat qilayotgan mazkur yo’nalishga, asosan, 2017-2021-yillarga mo’ljallangan Harakatlar strategiyasi doirasida O’zbekistonda amalga oshirilgan tub islohotlar tufayli erishildi.So’nggi yillarda Markaziy Osiyoda kuzatilayotgan hamkorlikning ijobiy dinamikasi, shuningdek, O’zbekistonning mintaqa davlatlariga nisbatan yaxshi qo’shnichilik munosabatlarini mustahkamlash va konstruktiv muloqot orqali barcha masalalarni hal etishga qaratilgan yangi siyosati asosida Bryussel mintaqaga nisbatan siyosatini mintaqalararo aloqalarni rivojlantirish sari tubdan qayta ko’rib chiqdi.Bularning barchasi Bryussel tomonidan Markaziy Osiyo uchun tasdiqlangan (2019-yil iyun oyida) yangi strategiyada yaqqol namoyon bo’ldi. Yevropa tomonining pozitsiyasiga ko’ra, Yevropa Ittifoqi va unga a zo davlatlar Markaziy Osiyoningʼ siyosiy barqarorligi va izchil rivojlanishidan, shuningdek, ikki mintaqa o’rtasidagi integratsiya aloqalarini faol rivojlantirishdan manfaatdordir. Mintaqamizdagi barqaror vaziyatni e tirof etgan holda, rasmiy Toshkent tomonidan ilgari surilgan ʼ yaxshi qo’shnichilik siyosati tufayli rasmiy Rim ilk marta “Italiya –Markaziy Osiyo” formatidagi vazirlar uchrashuvini 2013-yil dekabrda o’tkazdi. O’z navbatida, Markaziy Osiyo bilan hamkorlikni kuchaytirish maqsadida rasmiy Parij ham shu singari muloqotning ikkinchi bosqichini davom ettirishga qaror qildi. 2012-yilning aprel va iyun oylarida O’zbekiston Respublikasi Bosh vaziri o’rinbosari – Investitsiyalar va tashqi savdo vaziri S. Umurzoqov Yevropa Ittifoqi savdo komissari F. Xogan bilan ikki marotaba videokonferensiya shaklida uchrashuvlar o’tkazdi. Muzokaralar davomida O’zbekiston va YEI o’rtasida kengaytirilgan sherikchilik va hamkorlik to’g’risidagi bitim loyihasi bo’yicha kelishish jarayonini faollashtirish borasida kelishuvga erishildi 36 . 36 Холбоев С. Миллий мустақиллик ва тараққиётнинг ўзбек модели. – Т.: Ўқитувчи, 2015. 178-бет. 20 O’zbekistonning JSTga a zo bo’lishi bo’yicha ishchi guruhning 4-ʼ yig’ilishiga tayyorgarlik ko’rish doirasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlarga, shuningdek, O’zbekistonning YEI “PBT+” imtiyoz tizimida benefitsiar mamlakat maqomini olishi jarayoniga alohida e tibor qaratildi.Ta kidlash kerakki, bugungi ʼ ʼ kunda COVID-19ning global miqyosda tarqalishi va butun dunyo iqtisodiyotiga salbiy ta siri sharoitida Yevropa Ittifoqi uning salbiy oqibatlarini bartaraf etish ʼ uchun O’zbekistonga 30 million yevrodan ko’proq mablag’ ajratishga qaror qildi.Bundan tashqari, BMT shafeligida O’zbekistonning Orolbo’yi mintaqasi uchun Inson xavfsizligi bo’yicha ko’psheriklik Trast fondiga Yevropa Ittifoqi 5 million yevro, Norvegiya 1,1 million AQSH dollari va Finlyandiya 1 million yevro miqdorida mablag’ ajratdi.Yevropa Ittifoqining O’zbekiston Respublikasi uchun 2014 – 2020-yillarga mo’ljallangan beg’araz yordami to’g’risidagi ko’p yillik indikativ dasturi doirasida respublikadagi ijtimoiy-iqtisodiy loyihalarni amalga oshirish uchun qariyb 168 million yevro mablag’ ajratildi.Shu bilan birga, biz Yevropa Ittifoqi mamlakatlaridan O’zbekiston Respublikasi rahbariyati tomonidan Afg’onistondagi mavjud vaziyatni tinch yo’l bilan hal etish bo’yicha olib borayotgan xalqaro maydondagi sa y-harakatlarini qo’llab-quvvatlagani uchun ʼ minnatdormiz 37 . O’zbekiston uchun qo’shni davlatda uzoq kutilgan tinchlikni o’rnatish ustuvor ahamiyatga egadir. Biz Yevropa bilan ikki va ko’p tomonlama istiqbolli munosabatlarni davom ettiramiz. Savdo-sotiq, investitsiya va moliya, yuqori texnologiyalar transferi, ilm-fan, texnika, ta lim, ekologiya, sog’liqni saqlash va ʼ madaniyat sohalaridagi hamkorlik, shuningdek, mintaqaviy xavfsizlikni mustahkamlash O’zbekiston –Yevropa munosabatlarining asosiy ustuvor yo’nalishlari hisoblanadi 38 . Mamlakatimizning milliy manfaatlariga javob beradigan hamda yaqin va uzoq xorijiy davlatlar bilan aloqalarni kengaytirishga qaratilgan faol, ochiq, pragmatik va chuqur o’ylangan tashqi siyosiy yo’nalishni rivojlantirish bo’yicha muayyan natijalarga erishildi.Muhtaram Prezidentimizning “Yangi O’zbekiston 37 Каримов И. Ўзбекистон – келажаги буюк давлат. – Т.: Ўзбекистон, 2008. 213-бет. 38 Shamsutdinov R., Mo’minov X. O’zbekiston tarixi. – T.: Akademnashr, 2019. 154- bet . 21 strategiyasi” asarida “Mamlakatimizning tashqi siyosat sohasidagi muhim ustuvor yo’nalishi dunyoning etakchi davlatlari va xalqaro tashkilotlari bilan strategik sheriklik hamda hamkorlikning muvozanatlangan tizimini shakllantirishdan iborat” ekanligi ta'kidlandi.Barchamizga ma'lumki, O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Qonunchilik palatasining 2022-yil 24-iyundagi qarori bilan “O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga o’zgartish va qo’shimchalar kiritish to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy qonuni loyihasini umumxalq muhokamasiga qo’yish to’g’risidagi qaror qabul qilindi.Konstitutsiyaviy qonun loyihasida Konstitutsiyaning muqaddimasida ham bir qator o’zgartirish va qo’shimchalar kiritilganligini kuzatish mumkin. Ma'lumki, Konstitutsiya muqaddimasi uning kirish qismi sifatida u konstitutsiyani qabul qilish maqsadini o’zida mujassam etadi. Muqaddimada Konstitutsiyaning asosiy qismida batafsil ochib beriladigan konstitutsiyaviy tuzum belgilari va yo’nalishlari mazmuni ifodalaydi. Binobarin, Konstitutsiyaviy qonun loyihasida muqaddima qismida “O’zbekistonning jahon hamjamiyati va eng avvalo, qo’shni mamlakatlar bilan o’zaro bir-birini qo’llab-quvvatlash, hamkorlik va hurmat qilish, tinchlik va totuvlik asosidagi uyg’un, do’stona munosabatlarini mustahkamlashga hamda rivojlantirishga intilib” degan mazmundagi band kiritilgan. Inson huquq va erkinliklarini xurmat qilish tamoyili. BMT Nizomining 1-moddasida tashkilot a'zolari orasidagi hamkorlik nazarda tutilib, “inson huquqlari va barchaning irqi, jinsi, tili va dinidan qat'i nazar asosiy huquqlarining hukumat tomonidan rag’batlantirilishi va rivojlantirilishi” nazarda tutilgan. Qonun loyihasiga ushbu tamoyilning kiritilishi inson huquqlariga oid xalqaro huquq normalarini milliy qonunchilikka implementatsiya qilinishini ta'minlaydi 39 . Tashqi chegaralarning buzilmasligi (yaxlitligi) tamoyili. Xalqaro huquqning an'anaviy tamoyili bo’lgan davlat chegaralari daxlsizligi tamoyiliga juda o’xshash bo’lib, davlat chegaralari daxlsizligi tamoyilining mazmun va mohiyati davlatlarning ma'lum joydagi mavjud chegara chizig’iga rioya qilish majburiyatlarini o’z ichiga oladi, bu ma'lum joydagi chegara chizig’ining bemalol 39 Левитин Л. Ислом Каримов – Янги Ўзбекистон президенти. – Т.: Шарк, 2008. 174-бет. 22 o’zgartirilishi va tegishli ruxsatsiz yoki qoidadan tashqari ravishda uni kesib o’tishga yul kuymaslikning oldini oladi.Davlatlarning hududiy yaxlitligi tamoyili 40 . BMTning Nizomi kuch ishlatish yoki kuch bilan tahdid solish, davlatning hududiy yaxlitligi (daxlsizlik) va har qanday davlatning siyosiy mustaqilligiga qarshi qo’llanishini ta'qiklab qo’ygan. Inson huquq va erkinliklarini xurmat qilish tamoyili. BMT Nizomining 1-moddasida tashkilot a'zolari orasidagi hamkorlik nazarda tutilib, “inson huquqlari va barchaning irqi, jinsi, tili va dinidan qat'i nazar asosiy huquqlarining hukumat tomonidan rag’batlantirilishi va rivojlantirilishi” nazarda tutilgan. Qonun loyihasiga ushbu tamoyilning kiritilishi inson huquqlariga oid xalqaro huquq normalarini milliy qonunchilikka implementatsiya qilinishini ta'minlaydi 41 . Yangi O’zbekistonning har bir davlat bilan tashqi siyosat olib borishdagi do’stona munosabati, tashqi siyosiy faoliyatning eng muhim vazifalari sifatida O’zbekistonning xalqaro maydondagi imidji, o’rni va obro’sini mustahkamlashga qaratilgan barcha davlatlar va nufuzli xalqaro tashkilotlar bilan strategik hamkorlik va do’stlik munosabatlarining barqaror tizimini barpo etish, xorijiy mamlakatlar bilan do’stona, teng huquqli munosabatlarni va o’zaro manfaatli hamkorlikni muttasil va izchil rivojlantirishga qaratiladi.Yangi O’zbekistoning tashqi siyosatida tinchliksevar davlat sifatida jahonga yuzlanshi mamlakatimizning tashqi siyosatda tinchlikparvarlikka asoslangan, yuzaga keladigan ziddiyat va qarama-qarshiliklarni faqat tinch, siyosiy vositalar bilan hal etishga qaratilgan yo’ldan boradi.Muhtasar aytganda, yangi O’zbekistonning tashqi siyosatda do’stona va tinchliksevar davlat sifatida konstitutsiyaviy e'tirof etilishi uning diplomatik imidjini yanada oshirishda muhim o’rin tutadi. Shu bois, qonun loyihasidagi Konstitutsiyaning O’zbekiston tashqi siyosatiga oid normalarga kiritilgan o’zgartirish va qo’shimchalar xalqaro va davlatlararo munosabatlarda yangicha yondoshuv va samarali tashqi siyosiy faoliyatni amalga oshirishni ta'minlashga xizmat qiladi 42 . 40 Холбоев С. Миллий мустақиллик ва тараққиётнинг ўзбек модели. – Т.: Ўқитувчи, 2015. 222-бет. 41 O ’ zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi . – T .: O ’ zbekiston , 2003. 115- bet . 42 Левитин Л. Ислом Каримов – Янги Ўзбекистон президенти. – Т.: Шарк, 2008. 174-бет. 23 O’zbekiston Respublikasi o’z milliy manfaatlariga asoslangan holda ochiq, o’zaro manfaatli va konstruktiv tashqi siyosat olib boradi. Respublikaning zamonaviy tashiq siyosiy kursi dunyoda va mintaqada shiddat bilan o’zgarayotgan vaziyat, hamda mamlakatning ichidagi keng ko’lamli o’zgarishlarga asoslanib shakllanadi. O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosiy faoliyatining bosh maqsadi – davlat mustaqilligi va suverenitetini, xalqaro maydondagi o’rni va rolini mustahkamlash, yon-atrofida xavfsizlik, barqarorlik va ahil qo’shnichilik muhitini shakllantirish, respublikaning tashqi iqtisodiy manfaatlarini faol tarzda ilgari surish. Respublika harbiy-siyosiy bloklarga qo’shilmaslik kursiga sodiq bo’lib, o’z hududida xorijiy harbiy bazalar va ob'ektlarni joylashtirishga, shuningdek, mamlakat harbiy xizmatchilarining chet eldagi tinchlikparvarlik amaliyotlarida yoki harbiy mojarolarda ishtirok etishiga yo’l qo’ymaydi. O’zbekiston barcha qarama-qarshiliklar va nizolarni faqat tinch siyosiy yo’llar bilan hal qilish tarafdori.O’zbekiston davlatlarning suveren tengligi, kuch ishlatmaslik yoki kuch bilan tahdid qilmaslik, chegaralarning daxlsizligi, boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashmaslik; xalqaro majburiyatlarni vijdonan bajarish, inson huquqlarini hurmat qilish va himoya qilish va xalqaro huquqning boshqa umume'tirof etilgan tamoyilllari va normalari; xavfsizlikning bo’linmasligi, ochiqlik va pragmatizm, qo’shni mamlakatlar bilan har tomonlama yaxshi qo’shnichilik munosabatlarini rivojlantirish, mintaqaviy va xalqaro hamkorlikni mustahkamlash kabi asosiy tamoyillarga tayangan holda tinchlik, taraqqiyot va farovonlik yo’lida barcha sheriklar bilan hamkorlikni kengaytirishdan manfaatdor 43 . Tashqi siyosiy faoliyatning asosiy va birinchi darajali vazifalaridan biri bu 2017-2021-yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasini samarali amalga oshirishdir. Ushbu maqsadga erishish uchun tashqi siyosat idorasi oldiga quyidagi vazifalar qo’yilgan: 43 Каримов И. Ўзбекистон – келажаги буюк давлат. – Т.: Ўзбекистон, 2008. 41-бет. 24 - mamlakatimizda olib borilayotgan demokratik islohotlarni hamda jamiyat va iqtisodiyotni modernizatsiya qilishning jadal jarayonlarini samarali amalga oshirish uchun mumkin qadar qulay tashqi siyosiy shart-sharoitlarni shakllantirish; - Markaziy Osiyoda tinchlik va barqarorlikni saqlash hamda mustahkamlash, mintaqani xavfsizlik va barqaror taraqqiyot hududiga aylantirish; - jahonning yetakchi davlatlari va xalqaro tashkilotlar bilan strategik hamkorlik qilishning mutanosib, ko’p qirrali tizimini shakllantirish; - O’zbekistonning mintaqa va jahon siyosatidagi muhim yo’nalishlar bo’yicha xalqaro tashabbuslarini ilgari surish; - mahalliy mahsulotlarning eksport hajmini oshirish va geografiyasini kengaytirish borasida ko’maklashish; - milliy iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlariga to’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalar va ilg’or texnologiyalarni jalb etishda faol ko’mak berish; - mamlakatimizga turistlarni jalb qilish hamda turistik infratuzilmani rivojlantirish borasida amaliy yordam ko’rsatish; - transport va tranzit sohasidagi hamkorlikni kengaytirish va chuqurlashtirishda hamda xalqaro transport kommunikatsiyalari va logistik infratuzilmalarni rivojlanishiga ko’maklashish; - xorijdagi O’zbekiston Respublikasi fuqarolari va yuridik shaxslari huquq va manfaatlarining har tomonlama himoya qilinishini ta’minlash; - xorijda istiqomat qilayotgan vatandoshlar bilan aloqalarni mustahkamlash 44 . Mamlakatdagi vaziyatni tinch yo’l bilan hal etishga qaratilgan xalqaro sa’y-harakatlarda faol ishtirok etishni davom ettiradi. O’zbekiston tomoni Afg’oniston iqtisodiyotini qayta tiklanishiga, uning transport, ishlab chiqarish, energetik va ijtimoiy infratuzilmalarini rivojlantirishga ko’mak berishda davom etadi. Barqaror va ravnaq topayotgan Afg’oniston Markaziy Osiyodagi mintaqaviy xavfsizlikning kafolatidir. MDH malakatlari bilan hamkorlik ham O’zbekiston tashqi siyosatining ustuvor yo’nalishi hisoblanadi. Mazkur davlatlar bilan respublikamiz tarixan shakllangan siyosiy, iqtisodiy, transport-kommunikatsion va 44 Shamsutdinov R., Mo’minov X. O’zbekiston tarixi. – T.: Akademnashr, 2019. 143- bet . 25 boshqa aloqalarga ega. O’zbekiston Hamdo’stlik mamlakatlari bilan tenglik, o’zaro foydalilik, bir-birining manfaatlarini hurmat qilish va e’tiborga olish tamoyillari asosida ikki tomonlama hamkorlik munosabatlarini qurishni davom etadi. O’zbekiston Afg’oniston bilan aloqalarni kengaytirishni, mazkur mamlakatdagi vaziyatni tinch yo’l bilan hal etishga qaratilgan xalqaro sa’y-harakatlarda faol ishtirok etishni davom ettiradi. O’zbekiston tomoni Afg’oniston iqtisodiyotini qayta tiklanishiga, uning transport, ishlab chiqarish, energetik va ijtimoiy infratuzilmalarini rivojlantirishga ko’mak berishda davom etadi. Barqaror va ravnaq topayotgan Afg’oniston Markaziy Osiyodagi mintaqaviy xavfsizlikning kafolatidir. MDH malakatlari bilan hamkorlik ham O’zbekiston tashqi siyosatining ustuvor yo’nalishi hisoblanadi. Mazkur davlatlar bilan respublikamiz tarixan shakllangan siyosiy, iqtisodiy, transport-kommunikatsion va boshqa aloqalarga ega 45 . O’zbekiston Hamdo’stlik mamlakatlari bilan tenglik, o’zaro foydalilik, bir- birining manfaatlarini hurmat qilish va e’tiborga olish tamoyillari asosida ikki tomonlama hamkorlik munosabatlarini qurishni davom etadi.O’zbekiston Rossiya bilan 2004-yil 16-iyunda imzolangan Strategik hamkorlik, 2005-yil 14-noyabrdagi Ittifoqchilik munosabatlari to’g’risidagi shartnomalar hamda 2012-yil 4-iyunda imzolangan O’zbekiston Respublikasi va Rossiya Federatsiyasi o’rtasida Strategik hamkorlikni chuqurlashtirish to’g’risidagi deklaratsiya asosida do’stona munosabatlarni har tomonlama mustahkamlash va tadrijiy rivojlantirish ikki mamlakat manfaatlariga to’liq mos keladi hamda mintaqadagi tinchlik va xavfsizlikni mustahkamlashga xizmat qiladi. Ikki tomonlama munosabatlarning eng muhim vazifalari O’zbekiston Respublikasi Rossiyaga davlat tashrifi hamda Rossiya Federatsiyasi Prezidenti V.V.Putinning O’zbekistonga davlat tashrifi chog’ida erishilgan kelishuvlarni to’liq amalga oshirilishini ta’minlashdan iboratdir 46 . 45 Холбоев С. Миллий мустақиллик ва тараққиётнинг ўзбек модели. – Т.: Ўқитувчи, 2015. 212- бет . 46 Bo’riyev O. O’zekistonning birinchi prezidenti Islom Karimovning tarixiy merosi. – T.: O’zbekison, 2010. 171- bet. 26 O’zbekiston Respublikasi global muammolarni hal etishda muhim rol o’ynaydigan, yaqin mintaqaviy qo’shni Xitoy bilan strategik hamkorlikni kuchaytirish tarafdori. Xitoy bilan munosabatlarni rivojlantirish 2012-yil 6- iyundagi Strategik hamkorlikni o’rnatish to’g’risidagi qo’shma deklaratsiya, 2013- yil 9-sentyabrdagi ikki tomonlama strategik hamkorlikni yanada rivojlantirish va chuqurlashtirish to’g’risidagi deklaratsiyasi hamda Har tomonlama strategik sheriklik munosabatlarini yanada chuqurlashtirish to’g’risida qo’shma bayonotga asoslangan. O’zbekiston Respublikasi “Bir makon, bir yo’l” Ikkinchi xalqaro forum doirasida ilgari surgan tashabbus va takliflarni to’liq va o’z vaqtida amalga oshirish ikki mamlakat manfaatlariga mos keladi.O’zbekiston tashqi siyosatining ustuvor yo’nalishlaridan biri, Amerika Qo’shma Shtatlari bilan 2002-yil 12-mart oyida imzolangan O’zbekiston va AQSh o’rtasida Strategik sherikchilik va hamkorlikning asoslari to’g’risidagi deklaratsiyasi asnosida o’zaro manfaatli va konstruktiv hamkorlikni har tomonlama rivojlantirishdan iboratdir . O’zbekiston AQSh bilan mamlakatda amalga oshirilayotgan fuqarolik jamiyati asoslarini mustahkamlash va xalq turmush darajasini yaxshilashga qaratilgan modernizatsiya jarayoni va islohotlarni qo’llab-quvvatlash maqsadida siyosiy, savdo-iqtisodiy, investitiaviy-texnologik va madaniy-gumanitar sohalarda hamkorlikni yanada kengaytirishdan manfaatdor 47 . Ikki tomonlama hamkorlikning muhim yo’nalishlari Afg’onistonda tinchlik va barqarorlikni mustahkamlash, transmilliy tahdid va xatarlarga qarshi kurashga ko’maklashishdan iboratdir. O’zbekiston Yevropa Ittifoqi va Yevropa davlatlari bilan har taraflama manfaatli hamkorlikka muhim ahamiyat beradi. Yevropa mamlakatlari bilan hamkorlikni asosiy sohalari savdo-sotiqni rivojlantirish, investitiya va moliya, zamonaviy texnologiyalar transferi, ilm-fan, texnika, ta’lim, ekologiya, sog’liqni saqlash, madaniyat va mintaqaviy xavfsizlik kabilar hisoblanadi. O’zbekiston asosiy e’tiborini Yevropaning ilg’or davlatlari, xususan Germaniya, Fransiya, Buyuk Britaniya, Belgiya, Italiya, Ispaniya, Latviya va boshqa davlatlar bilan ikki tomonlama hamkorlikni yanada yuqori darajaga 47 www.arboblar.uz 27 chiqarishga alohida e’tibor beradi. Respublikamiz ko’p asrlik umumiy tarix, yagona til va din, umumiy qadriyatlar va o’xshash urf-odatlarga ega bo’lgan Turkiya davlati bilan do’stlik va hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan siyosatni izchil davom ettiradi. Mamlakatimiz Turkiya bilan har taraflama manfaatli hamkorlikni, jumladan savdo-sotiq, investitsiya va turizm kabi sohalarda rivojlantiradi.Osiyo-Tinch okeani hududi mamlakatlari, xususan Koreya Respublikasi va Yaponiya bilan hamkorlik O’zbekiston tashqi siyosatining muhim yo’nalishlaridan biri bo’lib qoladi 48 . O’zbekiston ushbu davlatlar bilan investitsiya, savdo-sotiq, yuqori texnologiyalar, madaniy-gumanitar sohalaridagi keng qamrovli hamkorlikni davom ettiradi.O’zbekiston Janubiy-Sharqiy Osiyodagi mamlakatlar – Malayziya, Indoneziya, Singapur, Vetnam kabi davlatlar bilan hamkorligini rivojlantiradi.O’zbekiston Janubiy Osiyo mamlakatlari, xususan Hindiston va Pokiston bilan savdo-sotiq, transport-kommunikatsiya, turizm kabi sohalarda har taraflama va o’zaro manfaatli hamkorlikni rivojlantirishni qo’llab quvvatlaydi.O’zbekiston musulmon dunyosi davlatlari bilan o’zaro manfaatli aloqalarni iqtisodiyot, transport kommunikatsiyasi, moliya, investitsiya va sayyohlik sohalarida, shu jumladan Islom hamkorlik tashkiloti va Islom taraqqiyot banki doirasida faol rivojlantirish va mustahkamlashdan manfaatdor.O’zbekiston BMT ishida faol ishtirok etishni davom ettiradi, hamda uni xalqaro tinchlik va xavfsizlikni ta’minlashga, tezkor globallashuv jarayonida davlatlarning barqaror rivojlanishida ko’maklashishga mas’ul bo’lgan yagona universal tashkilot sifatida ko’radi.Mamlakatimiz Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti, Shanxay hamkorlik tashkiloti va Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligi tashkilotlati bilan ushbu tuzilmalarning mexanizmlaridan zamonaviy muammolar va tahdidlarga qarshi kurashishda, ko’p tomonlama hamkorlikni rivojlantirishda samarali foydalanish maqsadida o’zaro sherikchilikni yanada rivojlantiradi.O’zbekiston xalqaro moliya institutlari bilan, shu jumladan, Osiyo taraqqiyot banki, Jahon banki, Xalqaro 48 Bo’riyev O. O’zekistonning birinchi prezidenti Islom Karimovning tarixiy merosi. – T.: O’zbekison, 2010. 121- bet . 28 valyuta jamg’armasi, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Osiyo infratuzilma investitsiyalari banki va Yevropa investitsiya banklari bilan energetika, transport, qishloq xo’jaligi, uy-joy qurilishi, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish bo’yicha yangi loyihalarni amalga oshirishda hamkorlikni faollashtirish uchun barcha sa’y-harakatlarni olib boradi 49 . 49 Холбоев С. Миллий мустақиллик ва тараққиётнинг ўзбек модели. – Т.: Ўқитувчи, 2015. 213-бет. 29 Xulosa Bugungi kunda O’zbekiston Respublikasi BMT ishida faol ishtirok etishni davom ettiradi, hamda uni xalqaro tinchlik va xavfsizlikni ta’minlashga, tezkor globallashuv jarayonida davlatlarning barqaror rivojlanishida ko’maklashishga mas’ul bo’lgan yagona universal tashkilot sifatida ko’radi. Mamlakatimiz Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti, Shanxay hamkorlik tashkiloti va Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligi tashkilotlati bilan ushbu tuzilmalarning mexanizmlaridan zamonaviy muammolar va tahdidlarga qarshi kurashishda, ko’p tomonlama hamkorlikni rivojlantirishda samarali foydalanish maqsadida o’zaro sherikchilikni yanada rivojlantiradi. Bugungi kunda O’zbekiston Respublikasi dunyoning 130 dan ortiq davlatlari bilan diplomatik aloqalar o’rnatgan. O’zbekiston Respublikasi o’z milliy manfaatlariga asoslangan holda ochiq, o’zaro manfaatli va konstruktiv tashqi siyosat olib boradi. Respublikaning zamonaviy tashiq siyosiy kursi dunyoda va mintaqada shiddat bilan o’zgarayotgan vaziyat, hamda mamlakatning ichidagi keng ko’lamli o’zgarishlarga asoslanib shakllanadi. O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosiy faoliyatining bosh maqsadi – davlat mustaqilligi va suverenitetini, xalqaro maydondagi o’rni va rolini mustahkamlash, yon-atrofida xavfsizlik, barqarorlik va ahil qo’shnichilik muhitini shakllantirish, respublikaning tashqi iqtisodiy manfaatlarini faol tarzda ilgari surish. Mamlakatimiz keyingi yillarda chuqur o’ylangan, o’zaro manfaatli va amaliy ruhdagi tashqi siyosat yuritish, xorijiy davlatlar bilan do’stona hamda o’zaro manfaatli munosabatlarni rivojlantirish borasida muhim natijalarga erishmoqda. Bu jarayonda, ayniqsa, Yevropaning bir qator davlatlari bilan o’zaro manfaatli hamkorlik sezilarli darajada mustahkamlandi. 30 Foydalanilgan adabiyotlar O’zbekiston Respublikasi qonunlari 1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – T.: O’zbekiston, 2023. 285 bet. Asosiy adabiyotlar 2. Каримов И А. Ўзбекистоннинг истиқлол ва тараққиёт йўли. – Тошкент: Ўзбекистон, 1992. 524 б ет . 3. Каримов И . А . Миллий истиқлол мафкураси халқ эътиқоди ва буюк келажакка ишончдир . – Тошкент : Ўзбекистон , 2000. 3 52 бет . 4. Каримов И . А . Жамиятимиз мафкураси халқни – халқ , миллатни – миллат қилишга хизмат этсин . – Тошкент : Ўзбекистон . 1998. 247 бет . 5. Каримов И . А . Юксак маънавият - энгилмас куч . – Тошкент : Маънавият , 2008. 423 бет. 6. Холбоев С. Миллий мустақиллик ва тараққиётнинг ўзбек модели. – Т.: Ўқитувчи, 2015. 213 бет. 7. Shamsutdinov R., Mo’minov X. O’zbekiston tarixi. – T.: Akademnashr, 2019. 570 bet. 8. Shamsutdinov R. Karimov Sh. Vatan tarixi. Uchinchi kitob. – T.: Sharq, 2000. 540 bet. 9. Jo’rayev N., Fayzullayev T. Mustaqil O’zbekiston tarixi. – T.: Sharq, 2000. 220 bet. 10. Bo’riyev O. O’zekistonning birinchi prezidenti Islom Karimovning tarixiy merosi. – T.: O’zbekison, 2010. 321 bet. 11. Холбоев С. Миллий мустакиллик ва тараккиетнинг узбек модели. – Т.: Укитувчи, 2015. 213 бет. 12. O’zbekiston Milliy Ensiklopediyasi. 1-12- jildlar. – T.: O’zbekiston milliy ensiklopediyasi, 2000-2006. 13. Shamsutdinov R., Karimov Sh. O’zbekiston tarixidan materiallar. Uchinchi kitob. – T.: Akademnashr, 2018. 432 bet. 14. Mualliflar jamoasi: O’zbekistonning tarixi. Birinchi kitob. – T.: Sharq, 2019. 431 bet. 31 15. Левитин Л. Ислом Каримов – Янги Узбекистон президенти. – Т.: Шарк, 2008. 356 бет. Davriy matbuot nashrlari 1. Xalq so’zi gazetasi. // 1991. 1997. 21.10. 2. Xalq so’zi gazetasi. // 1991. 2016. 07. 09. Internet saytlari 1. www.xorazmiy.uz 2. www.arboblar.uz 3. www.o’zlidep.uz 32

Mustaqil O’zbekiston Respublikasining xalqaro tashkilotlarga qo’shilishi

Купить