Дата регистрации 29 Март 2025
2 ПродажNamangan viloyatining iqdisodiy geografik tavsifi
![«Namanganliklar tartib-intizomni yaxshi ko‘radi, ularda tadbirkorlik,
birlashish, natijaga ishlash degan odat bor. Ish uslubi madaniyati juda yuqori.
Oxirgi yillarda viloyat rahbarlari tadbirkorlarga davlat bergan imkoniyatlarni
yetkazishda zamon talabiga munosib ishlayapti, tadbirkorlar ishongan».[2]
Namangan viloyati O’zbekiston Respublikasi Farg’ona vodiysi qismining
eng katta xududi hisoblanib, uning maydoni 7,44 ming kv. km.
Bu Farg’ona iqtisodiy rayonining 40,2 foizi, mamlakatimizning 1,6 foiz
maydoni demakdir, Aholisi – 2931,1 ming kishi (2022-y-1-yanvar) yoki respublika
aholisining 9 foizi shu mintaqada yashaydi.
Vodiyda, garchi viloyat o’z maydonining nisbatan kattaligi bilan ajralib
tursada, aholi soni bo’yicha u Farg’ona va Andijon viloyatlaridan orqada turadi.
Biroq, shunga qaramasdan, respublika miqyosida Namangan viloyati aholisi zich
joylashgan hududlar qatoriga kiradi.
Mamlakat mehnat taqsimotida Namangan viloyati, eng avvalo, dehqonchilik
(paxta, pilla, meva, uzum yetishtirish), yengil va oziq-ovqat sanoatiga
ixtisoslashgan.
U respublika yalpi hududiy mahsulotining 4,7, sanoat mahsulotining 3,2,
qishloq xo’jaligi mahsulotining 7,4, jami xizmatlar hajmining 4,2foizini beradi
(2021 y.). Viloyat hozirgi holatda 1967- yil 18-dekabrda tashkil topgan.
Aslida esa u dastavval 06.03.1943-yilda bu maqomga ega bo’lgan, sungra,
ya’ni 25.01.1960-yilda Namangan va Andijon viloyatlari ko’shilib, alohida bir
ma’muriy birlikni tashkil qilgan. Ma’lumki, bu davrda sobik Ittifokda viloyatlarni
yiriklashtirish, “sovnarxoz”larni shakllantirishga katta ahamiyat berilgan.
Xuddi shunday o’zgarishlar Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida ham
yuz bergan.
Namangan viloyatining ma’muriy-hududiy bo’linishi viloyatga
bo’ysunuvchi 1 ta shahar, 11 ta qishloq tumani, 8 ta tumanga buysunuvchi shahar
va 115 ta shaharchalardan iborat. Shuningdek, bu yerda 99 ta qishloq fukarolar
yiginlari va 391 ta qishloq aholi punktlari mavjud.
3](https://docx.uz/documents/70ec1cd5-767c-4e1f-8a02-000f442e1fea/page_3.png?v=1)
![I.BOB.NAMANGAN VILOYATI TABIATINING ASOSIY
XUSUSIYATLARI
1.1. NAMANGAN VILOYATINING GEOGRAFIK O`RNI, MAYDONI VA
CHEGARALARI
Namangan viloyati — O zbekiston Respublikasiʻ tarkibidagi viloyat. 1941-
yil 11-martda tashkil etilgan (1960-yil 25-yanvarda Andijon va Farg ona
ʻ
viloyatlari tarkibiga qo shib yuborilgan. 1967-yil 18-dekabrda qayta tashkil etildi).
ʻ
Namangan viloyati respublikaning sharqida, Farg ona vodiysining shimoli-g arbiy
ʻ ʻ
qismida, Tyanshan tog tizmasi tarmoklari
ʻ — Qurama va Chatqol tog larining yon ʻ
bag rida joylashgan. Shimoliy va shimoli-sharqdan Qirg iziston Respublikasining
ʻ ʻ
Jalolobod viloyati, jan.-sharqsan Andijon, janubidan Farg ona, shimoliy va
ʻ
shimoli-g arbdan Toshkent viloyati va Tojikistonning Sug d viloyati bilan
ʻ ʻ
chegaradosh. Maydoni 7,44 ming km². Aholisi 2931,5 ming kishi (2021).
Namangan viloyatida 11 qishloq tumani (Kosonsoy, Mingbuloq, Namangan,
Norin, Pop, To raqo rg on, Uychi, Uchqo rg on, Chortoq, Chust, Yangiqo rg on),
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
8 shahar (Namangan, Kosonsoy, Pop, To raqo rg on, Uchqo rg on, Chortoq,
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
Chust, Haqqulobod), 11 shaharcha (Jomasho y, Toshbuloq, Navbahor, Oltinkon,
ʻ
Uyg ursoy, Chorkesar, Xalqobod, Uychi, O nhayat, Yangiqo rg on, Oqtosh), 99
ʻ ʻ ʻ ʻ
qishloq fuqarolari yig ini bor. Markazi
ʻ — Namangan shahri. Namangan viloyati
asosan Sirdaryoning o’ng qirg’og’i, Farg’ona vodiysining shimoliy qismini
egallaydi. U O’zbekiston Respublikasi hududining sharqiy qismida,
Qirg’izistonRespublikasi Jalolobod viloyatidan janubda joylashgan; g’arbda
Tojikiston Respublikasining So’g’d viloyati bilan, respublikamiz doirasida esa
Toshkent viloyati, janubda Farg’ona, janubi-sharqda Andijon viloyatlari bilan
chegaradosh. [4]
Viloyat hududining yarmidan ko’progi tog’ va tog’oldi rayonlaridan tashkil
topgan. Bu yerda adir mintaqasi qo’shni viloyatlarga qaraganda keng tarqalgan va
u bog’dorchilik, uzumchilik hamda chorvachilik uchun qo’lay. Shu jihatdan
Namangan viloyatining yer fondi ham kattaroq.
5](https://docx.uz/documents/70ec1cd5-767c-4e1f-8a02-000f442e1fea/page_5.png?v=1)
![Chortoq, Eskiyer suv omborlari, Oxunboboyev, Shimoliy Farg ona, Kattaʻ
Namangan kanallari qurilgan. Bahor va yoz boshlarida sodir bo ladigan sel hodi-
ʻ
salaridan saqlanish uchun sel omborlari barpo qilingan. Tuproklari pro-lyuvial,
o tloq, o tloqi-botqoq, och tusli bo z, ayrim joylarda sho rxok, och tusli qo ng ir,
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
jigarrang. Adirlar qumtosh, mergel, lyoss va chag irtoshlar bilan qoplangan.
ʻ
Bahorda efemer o simliklar o sadi, chorva mollari boqiladi. Tekislik qismlarida
ʻ ʻ
bo z, ko ng ir tuproqlar, qadimdan dehqonchilik qilib kelingnidan tabiiy holati
ʻ ʻ ʻ
o zgargan va unumdorligi oshi
ʻ rilgan. Kosonsoyda tipik va qoramtir bo z tuproq, ʻ
Namangan, Uchqo rg on, Chust tumanlarida och bo z tuproq tarqalgan. Tekislik
ʻ ʻ ʻ
qismining ekin ekilmaydigan yerlarida sho ra, shuvoq, lola, otquloq, Sirdaryo
ʻ
bo ylarida betaga, astragal va boshqa o sadi. Tog larda archazorlar, yovvoyi olcha,
ʻ ʻ ʻ
olma va yong oqzorlar uchraydi. Tog larning baland qismi subalp o tloklari
ʻ ʻ ʻ —
yozgi yaylovlardan iborat. Namangan viloyatida deyarli o rmon yo q. Namangan
ʻ ʻ
mevali o rmon ko chatzori va Namangan o rmon ko chatzori mavjud. Cho l va
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
adirlar o zlashtirilib yuborilgandan bo ri, tulki, qobon, yumronqoziq kam uchraydi.
ʻ ʻ
Tog larda tog takasi, sug ur bor. Adirlarda kalamush, dala sichqoni, echkemar,
ʻ ʻ ʻ
tipratikan, cho l toshbaqasi, turli xil ilon va kaltakesak ko p. Qushlardan burgut,
ʻ ʻ
kaklik va boshqa bor. Qorabovur, yovvoyi o rdak va boshqa ovlanadi. Dare, soy va
ʻ
boshqa suv havzalarida har xil baliq yashaydi, ondatra keng tarqalgan.
Pochchaotasoy, G ovasoyda qunduz ham uchraydi. Namangan viloyati xududining
ʻ
intensiv o zlashtirilishi oqibatida sudralib yuruvchilar, qushlar, sut emizuvchilar,
ʻ
baliklarning ko p turlari kama-yib bormoqda.
ʻ
Chodok, Chorkesar, Uyg`ursoy polimetal va qimmat baho metallar hamda
Tergachi, Namangan va Mingbuloq neft konlari shular jumlasidandir. Ammo bu
konlarda qazilma boyliklarining zahirasi kun emas, binobarin, ular mintaqa
iqtisodiyotiga kuchli ta’sir etmaydi.[4] Yog’in-sochin miqdori g’arbdan sharqqa
tomon ortib boradi (100-400 mm). Asosiy gidrografik elementi - Sirdaryo, u shu
nomda ayni viloyat xududida, Norin va Qoradaryoning ko’shilishi natijasida
shakllanadi. Biroq Sirdaryoning yerlarni sug’orishdagi ahamiyati kapa emas,
chunki u ancha pastlikda okib o’tadi.
9](https://docx.uz/documents/70ec1cd5-767c-4e1f-8a02-000f442e1fea/page_9.png?v=1)
![1-Rasm .Namangan viloyatining Foydali qazilmalari.
Manba:(Internet materiali)
II.BOB. NAMANGAN VILOYATI AHOLISINING HUDUDIY
JOYLASHISHI VA IQTISODIYOTI RIVOJLANISHINING IQTISODIY-
GEOGRAFIK JIHATLARI
2.1. NAMANGAN VILOYATINING AHOLISI VA MEHNAT RESURSLARI
Yaqin yillargacha Namangan viloyati respublikamizda aholisi nisbatan jadal
ko’payib borayotgan hududlar qatoriga kirar edi. Ammo so’nggi yillarda
demografik o’sish ko’rsatkichlari biroz pasayib bormoqda.
Masalan, 1989-2000-yillarda viloyat aholisi yiliga o’rtacha 2,50 foizdan
ko’payib borgan bo’lsa, 2000- yillar boshida bu ko’rsatkich 1,70 foizga tushib
qolgan.
Eng so’nggi yillarda aholi soni 1,70-1,80 foizdan ko’payib bormoqda.
Demografik rivojlanish asr boshida biroz pasayib, taxminan 2006-yildan yanada
jadallashgan va o’ziga xos to’lqin sifatida qisqa muddatli o’tish davrini namoyon
qilgan. Qishloq tumanlari miqyosida aholi o’sishi ancha hududiy tafovutlarga ega:
agar viloyat aholisi 1989-2014-yillarda 1,7 martaga o’sgan bo’lsa, bu ko’rsatkich
Chortoq, Chust va Kosonsoy tumanlarida 2,5-2,7 martani tashkil qilgan.
Uchqo’rg’on, Turaqo’rg’on va Pop tumanlarida ham bu o’sish ancha yuqori
bo’lgan, Namangan va Yangiqo’rg’on tumanlarida esa aholi o’sishi
dinamikasining biroz past darajalari qayd etiladi. [4]
2018-yilda viloyatda aholi tabiiy o’sishi 82655 kishi, migratsion o’sish -
3757 kishi umumiy o’sish 78898 nafar kishini tashkil etgan. Yil oxiriga aholi soni
2569904 nafarga yetgan.
Namangan viloyatida aholining zichligi o’rtacha 1km ga 370,0 kishini
tashkil qiladi. Bu raqam qo’shni Farg’ona va, ayniqsa, Andijon viloyatiga
qaraganda biroz pastroq bo’lsa-da, u respublika ko’rsatkichidan 5 marta ko’pdir.
Viloyat xududida aholi zichligi har xil: u Namangan shahriga bevosita yaqin,
sug’orma dehqonchilik yaxshi rivojlangan tumanlarda (Uychi, Turaqo’rg’on,
Norin, Namangan) 680-890 kishiga yetadi.
11](https://docx.uz/documents/70ec1cd5-767c-4e1f-8a02-000f442e1fea/page_11.png?v=1)
![Ushbu raqamlar “ma’muriy” urbanizatsiyaning yoki qishloq
urbanizatsiyasining shahar ta’sirchanligini isbotlab beradi. Eng ko’p
agroshaharchalar Yangiqo’rg’on tumani xaritasida vujudga keldi - 18 ta. Ularning
eng kattalari - Qorachashurkentda 10560 kishi, Iskavotda 8490 kishi istiqomat
qiladi. Tumandagi jami shaharchalar aholisi 111,6 ming kishi yoki viloyatdagi
yangi shaharchalar aholisining 1/6 qismiga to’g’ri keladi.[4]
2018-yilda viloyatda urbanizatsiya darajasi 64,5%ni tashkil etgan.
Turaqo’rg’on tumanida bunday manzilgohlar 12 ta, ularning umumiy aholisi 64,2
ming kishi. Uychi tumanida, mos ravishda, 11 ta va 47,3 ming kishi. Pop va
Kosonsoy tumanlarida 10 tadan; ular orasida eng yiriklari Chodakda - 13,8,
Sangda - 13,6 (Pop tumani), Ozod shaharchasida- 9,7 ming kishi (Kosonsoy
tumani) istiqomat qiladi. Shuningdek, Namangan tumanining Girvon
shaharchasida 13,4, Galchada - 13,0, Uchqo’rg’onning Kayki shaharchasida —
16,4, Chust tumanining sobik Olmos kishlogida —23,5, Varzikda 12,5 nafar aholi
bor. 2013-yil ma’lumotlariga qaraganda, Kayki shaharchasida (Uchqo’rg’on t.)
16,4 ming, Qoraskonda (Chortoq t.) 19,2 ming aholi joylashgan.
Namangan viloyati O’zbekiston qishloq aholi punktlarining kattaligi bilan
alohida ajralib turadi Namangan shahri aholisining bunday tez o’sishi qisman aholi
taboro ko’payishining taqqoslanayotgan shaharlarga nisbatan birmuncha
yuqoriligi, asosan esa, uning xududini kengayishi hisobiga yuz bergan.
Ayni vaqtda, Toshkent va Samarqand shaharlarida tabiiy ko’payish pastroq
va tashqi migratsiya kuchlirok bo’lgan. Viloyatda qishloq aholi punktlari 402 ta,
har bir qishloqqa o’rtacha 2210 kishidan to’g’ri keladi. Bu respublikamizda eng
yuqori ko’rsatkich hisoblanadi Qishloqlar geografiyasida soylar o’ziga xos o’ringa
ega. Nisbatan yirik qishloq aholi punktlari soylarning pastki qismida, kanal va
ariqlar buyida, Namangan shahri atrofida joylashgan.
Ayni vaqtda, tog’ va tog’oldi hududlarda, xususan. Pop tumanida mayda va
tarqoq joylashgan qishloqlar ham oz emas. Bu esa, ularda ijtimoiy infratuzilmaning
rivojlanishiga ancha noqo’layliklar tug’diradi.
14](https://docx.uz/documents/70ec1cd5-767c-4e1f-8a02-000f442e1fea/page_14.png?v=1)
![13%
30%
3%
7%9%37%Namangan viloyati aholisining bandligi
sohalar bo`yicha
Sanoatda
Qishloq xo`jaligi
Transport va aloqa
Qurilishda
Savdoda
Boshqa sohalarda
2-Rasm. Namangan viloyati aholisining bandligi sohalar bo`yicha
Manba:(Namangan viloyati statistika qo`mitasi ma`lumotlari asosida tuzildi)
2.2. NAMANGAN VILOYATI SANOAT TARMOQLARINING
SHAKLLANISHI VA RIVOJLANISHI
Bu yerda iqtisodiyotning barcha tarmoqlari mavjud, ularning rivojlanganlik
holati, ixtisoslashuvi va muammolari viloyatning geografik o’rni, tabiiy sharoiti va
resurslari, demografik vaziyati va mehnat salohiyati, ishlab chiqarish hamda
ijtimoiy infratuzilma ta’sirida shakllangan.[4]
Viloyat yalpi hududiy mahsulotining 9,8 foizini sanoat, 32,7 foizini qishloq
xo’jaligi beradi. Qurilishning ulushi 7,9 foizga, transport va aloqaniki — 9,7,
savdo va umumiy ovqatlanishning hissasi -9,2 va soliqlar salmogi 3,0 foizga teng
Sanoati. 2010-yilda viloyatda 8756 ming kv. m ruberoid (“O’zruberoid” MChJ va
“RouTom” qo’shma korxonasi, Pop tumani), 9258 ming kv. m yumshok tom
yongich materiallar, 75,2 ming t. omixta yem, 7846 ming kv. m ip gazlama, 2390
16](https://docx.uz/documents/70ec1cd5-767c-4e1f-8a02-000f442e1fea/page_16.png?v=1)
![ming dona trikotaj mahsulotlari (oldingi yilga nisbatan 2,1 marta ko’p), 83,7 ming
t. paxta tolasi ishlab chiqarilgan. [12]
Oziq-ovqat mahsulotlaridan 11,9 ming t. o’simlik yog’i, 38009 sh/b meva-
sabzavot konservalari, 5,8 ming t. sut va sut mahsulotlari tayyorlangan. Bir yilda
un 140,7 ming t. hajmida ishlab chiqarilgan. Taqqoslash uchun; 2012-yil yakunlari
bo’yicha ko’zga ko’rinarli ko’rsatkichlar: omixta yem 92,3 ming t., trikotaj
mahsulotlari 3830 ming dona, o’simlik yog’i 13,2 ming t., un 211 ming t., paxta
tolasi 77,9 ming tonna. 2018-yilda viloyat korxonalarida jami 36892,1tonna ip
kalava, 176152,5 ming kv.m.gazlamalar,122036,4 ming kv.m, 3413,6 ming juft
chulki paypoq, 3194,6 ming juft paypoq, 3098,8 tonna trikotaj mato, 898,0 ming
juft poyabzal,817,6 tonna qog’oz va karton, 100,5 mln dona qurilish g’ishtlari
ishlab chiqarilgan.
Viloyat sanoat korxonalarining ko’pchiligi paxta tozalash va meva- konserva
zavodlaridan iborat. Paxta tozalash zavodlari barcha qishloq tumanlari
markazlarida, konserva - Namangan, To`raqo’rg’on, yog’ zavodlari Namangan,
Uchqo’rg’onda joylashgan. Xorijiy investitsiyalar yordamida 63 ta qo’shma
korxona tashkil etilib, faoliyat ko’rsatgan. Ularning eng ko’pi — Namangan shahri
(23 ta) hamda Namangan va Uychi tumanlarida. Shuningdek, bu turdagi
korxonalar Pop, Kosonsoy, Chust, To’rako’rgon va boshqa qishloq tumanlarida
ham mavjud, Mingbuloq va Yangiqo’rg’onda esa ular yo’q darajada. Sanoat
salohiyatining hududiy tarkibi quyidagicha:
Namangan shahri 41.9 %, Uchqo’rg’on tumani - 9,6 %, Namangan - 9,0 %,
Uychi - 7,5 %, Pop -5.9 % va x.k. Aholi jon boshiga hisoblaganda, Namangan
shahri va Uchqo’rg’on tumani yuqoriroq ko’rsatkichlarga ega.
Chortok va Yangiqo’rg’on tumanlari esa sanoat nihoyatda sust rivojlangan,
hatto Chust tumanida ham mazkur daraja ancha past. Tahlillar ko’rsatishicha,
viloyat sanoatining rivojlanishida qator muammolar mavjud.
Eng avvalo, sanoat salohiyatini yuksaltirish, uning tarmoqlar va hududiy
tarkibini rivojlantirish zarur. Buning uchun mavjud qishloq xo`jaligi xomashyosi,
17](https://docx.uz/documents/70ec1cd5-767c-4e1f-8a02-000f442e1fea/page_17.png?v=1)
![2.3. NAMANGAN VILOYATI QISHLOQ XO`JALIGINING
RIVOJLANISHI VA IXTISOSLASHUVI
Mintaqa iqtisodiyotida qishloq xo’jaligi yetakchi rol o`ynaydi. Hududning
yer maydoni, uning agroiqlimiy resurslari, soylar va qator irrigatsiya infratuzilmasi
ko’p tarmoqli qishloq xo’jaligining rivojlanishiga xizmat qiladi. [3]
Xususan, viloyat xududi, uning qator adirlarini Quyoshga ro’para turganligi
(“kungay”) ham ijobiy ahamiyatga ega. Bu yerda Shimoliy Farg’ona kanali, Katta
Andijon, Katta Namangan va Katta Farg’ona kanallari asosiy sug’orish manbalari
hisoblanadi.Namangan viloyatining umumiy yer maydoni 718,1 ming gektar,
uning 390,3 ming gektari qishloq xo’jaligida foydalaniladigan yerlardir (54,3 %).
Yerning foydali koeffitsienti Namangan, Norin, Uychi tumanlarida yuqori.
Pop tumanida esa u biroz past - 52,6 %.
Sug’oriladigan yer maydonlari viloyatda 235 ming ga yoki qishloq
xo’jaligida foydalaniladigan yerlarning 60,9 foiziga teng. Norin, Mingbuloq,
Uychi, Uchqo’rg’on, Namangan tumanlari qishloq xo’jaligida foydalaniladigan
yerlarning deyarli 100 foizi sug’oriladigan yerlardan iborat. Qishloq xo’jaligida
foydalaniladigan yerlarning 50,8 foiziga ekinlar ekiladi.
Bu ko’rsatkich Mingbuloq, Uchqo’rg’on, Norin hamda Uychi tumanlarida
yuqori, uning nisbatan past darajasi esa Yangiqo’rg’on, Pop va Kosonsoy
tumanlarida ko’zatiladi.
Pichanzorlar va yaylovlar ulushi o’rtacha 39,1 % bo’lgan holda, uning
kattaroq ko’rsatkichlari Pop va Kosonsoy tumanlarida qayd etiladi. Viloyat qishloq
xo’jalik mazsulotining 31,6 foizini fermer xo’jaliklari ta’minlaydi.
Jami ekin maydoni 2018-yilda 192,5 ming ga bo’lib, 93,3 ming gektar
maydonga donli ekinlar ekilgan, yalpi hosil 483,4 ming t.,bug’doy yalpi hosili
390,6 ming tonna, (2000-yilda bu raqamlar, mos holda 320, va 300 ming tonnani
tashkil qilgan), har bir gektardan 43,3 sentner 43,7 bug’doy sentner olingan.
Paxta maydoni 68,9 ming ga, yalpi hosil 160,7 ming tonna, hosildorlik 23,2
s/ga. Namangan viloyati mamlakatimizda kartoshka yetishtirishda ham ko’zga
22](https://docx.uz/documents/70ec1cd5-767c-4e1f-8a02-000f442e1fea/page_22.png?v=1)
![ko’rinarli mavqega ega .Bu ekin, xususan, Yangiqo’rg’on, Chust, Chortoq
tumanlarida ko’proq ekiladi.
Viloyat bo’yicha bir yilda 264,3 ming tonna kartoshka olingan. Shuningdek,
795,0 ming tonna sabzavot, 76,1 ming tonna poliz mahsulotlari yetishtirilgan.
Sabzavotchilik Namangan shahri atrofida, poliz, qovun (shakarpalak, obi navvot va
b.) Chust va Pop tumanlarida ko’p yetishtiriladi.
Yem-xashak ekinlaridan (10,0 ming ga-2017y) ko’proq silos uchun
makkajo’xori ekiladi. Viloyat adir mintaqalari, ayniqsa, bog’dorchilik uchun
qo’lay. Uning maydoni 27,8 ming ga, yalpi hosil 241,6 ming tonna.(2017y) Bu esa,
o’z navbatida, meva-konserva sanoati uchun muhim xom ashyodir. Tokzorlar
maydoni ham ancha – 7,2 ming ga.
Umuman, viloyat shirin-shakar uzum va anorlari, Namangan olmasi kabilar
bilan mashhur. 2019 yil 1-yanvar holatiga kura yirik shoxli qoramollar soni 702,5
ming bosh (2000 yilda 350 ming bosh).
Agar qoramolchilik uchun viloyatda sharoit birmuncha cheklangan bo’lsa,
qo’y va echkichilikka bu yerda qo’lay imkoniyatlar mavjud. Ularning soni 765,1
ming bosh. Vaholanki, 2000-yilda bu yerda 480 ming bosh qo’y va echkilar
boqilgan. Bu borada, eng avvalo.
Pop tumani ajralib turadi. 2018-yilda tirik vaznda 143,8 ming tonna go’sht,
678,3 ming t sut, 552,6 mln. dona tuxum olingan.
Viloyatning, xususan, tog’ etaklarida asalarichilik ham yaxshi rivojlangan.
Viloyat qishloq xo’jaligida fermerchilik ancha rivojlanlan.
2013-yilda 5793 fermer xo’jaliklari bo’lgan va ularga 265 ming gektar yer
maydoni biriktirilgan, jami ishlovchilar soni 83,0 ming kishi. Har bir fermer
xo’jaligiga o’rtacha 45,7 ga yer va 14,3 kishidan ishchi to’g’ri keladi.
2020-yil yanvar-fevral oylarida 1 091 ta korxonalar va tashkilotlar yangi
tashkil etilgan bo'lib, o'tgan yilning shu davriga nisbatan 24,3% kamaygan.
Shundan mas'uliyati cheklangan jamiyatlar – 779 ta, xususiy korxonalar – 235 ta,
oilaviy korxonalar – 44 ta, muassasalar – 15 ta va boshqalar – 18 tani tashkil etdi.
[4]
23](https://docx.uz/documents/70ec1cd5-767c-4e1f-8a02-000f442e1fea/page_23.png?v=1)
![2.3.NAMANGAN VILOYATINING TRANSPORTI VA TASHQI
IQDISODIY ALOQALARI
Transport va tashqi iqtisodiy aloqalari . Namangan viloyati hududining
ichki tuz ilishi, geografik kiyofasi (ya’ni g’arbdan sharkka cho’z ilganligi, tog’ va
tog’oldi adirlarda joylashganligi),geografik o’rni, uning transport infratuzilmasi
rivojlanishiga o’z ta’sirini ko’rsatadi. Respublika markazining Farg’ona vodiysi
viloyatlari, Qolaversa, Qirg’iziston va hatto Xitoy davlatlari bilan avtomobil
transport aloqasi ayni Namangan viloyati hududidan (Angren - Pop yuli Qamchiq
dovoni orqali ) o’tadi. Shu bois, viloyatning transchegaraviy va tranzit xususiyati
katta. [8]
Bunday xususiyat 2016-yilda ishga tushirilgan Angren-Pop temir yo’li
ta’sirida yanada yaxshilandi. 2013-yilda viloyat bo’yicha 39,1 mln tonna turli xil
xalq xo’jalik yuklari tashilgan. Bu xususda Namangan shahridan tashqari, Chust va
Uchqo’rg’on tumanlari oldinda.
Yo`lovchilar tashish hajmi esa 342,9 mln kishini tashkil qilib, u Namangan
shahri, shuningdek.
Mintaqalar iqtisodiyotining hududiy majmua sifatida shakllanishi ularning
ijtimoiy sohalari rivojlanishini ham talab qiladi.
Chunki, ijtimoiy va iqtisodiy sohalar bir-biri bilan chambarchas bog’liq,
birining rivojlanishi ikkinchisi uchun tegishli imkoniyatlar, shart-sharoitlar
yaratadi.Namangan viloyati nomoddiy ishlab chiqarish sohalarida 280 ming
kishiga yaqin yoki iqtisodiyotda jami band bo’lganlarning 32 foizi xizmat qiladi.
Mintaqa YaM da xizmatlarning hissasi 45 foiz atrofida.
Ta’kidlash joizki, yalpi hududiy mahsulot tarkibida savdo va umumiy
ovqatlanish hamda soliqlardai tashqari “boshqa” segmentlarning ulushi ancha
yuqori. Chakana savdoning - 20,7, pullik xizmatlarning 38,1 foizini Namangan
shahri bajaradi.
Qishloq tumanlari orasida savdoda Uychi va Namangan, pullik xizmatlarda
Chust va To’raqo’rg’on o’zlarining nisbatan yuqori salohiyati bilan biroz ajralib
turadi. E’tiborlisi shuidaki. Chust tumani taxdil etilayotgan yilda viloyat pullik
26](https://docx.uz/documents/70ec1cd5-767c-4e1f-8a02-000f442e1fea/page_26.png?v=1)
Namangan viloyatining iqdisodiy geografik tavsifi