Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	229.8KB
Покупки	0
Дата загрузки	14 Ноябрь 2023
Расширение	pptx
Категория	История

O’rta asrlarda O’rta osiyo hududida amalda bo’lgan o’lchov birliklari

№ Birlik Karrali yoki, ulishli qiymatlari
SI dagi ekvivalent qiymati.
(SI ga o‘tkazish koefitsienti )
Uzunlik va masofa birliklari
1 Isba' [1] – 1.925 sm (–2 sm)
2 Qabza [2] =4 isba
– 7.7 sm
3 Qarich (Shibr) =3 qabza=12 isba
– 23.1 sm
4 Ziro' [3] =2 qarich=6 qabza= 24 isba
– 46.2 sm
5 Gaz, Arshin =8 qabza = 32 isba
– 61.6 sm
6 Sarjin =3 gaz = 8 qarich = 24 qabza
– 184.8 sm
7 Qasaba =6 gaz
– 369.6 sm – 3.7 m
8 Ashiyr =6 qasaba
– 22.176 m
9 g‘alva [4] =50 qasaba
– 184.8 m
10 Qafiyz =1.2 g‘alva
– 221.76 m
11 Musulmon mili =10 g‘alva
– 1848 m
12 Jariyb =1.2 mil
– 2217.6
13 Farsax =2.5 jariyb
– 5544 m
14 Bariyd [5] =4 farsax
– 22.176 km
15 Marhala =2 bariyd
– 44.352 km
16 Qasr masofasi =2 marhala
– 88.704 km


Metrik tizim [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Dastlab, metrik birliklar tizimidagi o'lchov birligi 4 ° C harorat va 1
atmosfera bosimida 1 sm³ distillangan suvning massasi sifatida
belgilangan gramm edi.

Hozirgi vaqtda Xalqaro birliklar tizimida (SI) ettita asosiy SI
birliklaridan biri bo'lgan kilogramm o'lchov birligi sifatida qabul
qilingan va gramm uning sub ko'p birligi bo'lib, kilogrammning 1/1000
qismiga teng. 2019 yilgacha amal qiladigan ta'rifga ko'ra, " kilogramm
- bu kilogrammning xalqaro prototipi massasiga teng massa birligi " [2]
. O'z navbatida, kilogrammning xalqaro prototipi diametri va
balandligi 39,17 mm bo'lgan platina-iridiy qotishmasidan (90% platina ,
10% iridiy ) yasalgan va Xalqaro vazn va o'lchovlar byurosida
saqlanadigan silindrdir.


Tarixdan ko'plab massa o'lchovlari turli o'simliklar -
don ( urug'i ) massasi: bug'doy , arpa ( qarang. gran ),
ba'zi dukkaklilar , guruch , tariq , xantal , ba'zi kaktuslar
ning standart og'irligining ko'paytmalari edi [1]
.

Mashhur massa o'lchovi tangalar edi. Ular ma'lum
belgilangan og'irlikka ega va odamlarning yonida olib
yurish qulay edi. Shuning uchun "oltin / kumushdan
qimmatroq" degan narh qiymatiga baho berish
tushsunchasi yuzaga kelgan.

Xulosa :

Boy madaniy merosga ega bo`lgan, jahon fani xazinasiga ulkan hissa qo`shgan
o`zbek xalqi qadimdan o`lchovshunoslik sohasiga va uning rivojlanishiga juda
katta ahamiyat berib kelgan. Shuning uchun bo`lsa kerak xalqimiz tomonidan shu
sohaga tegishli yuzlab naqllar yaratilgan: Bog`ni boqsang bog` bo`lur, botmon-
botmon yog` bo`lur», «Yemak tuz bilan , tuz o`lchov bilan», «Yetti o`lchab, bir
kes», «Har yerning oz botmoni bor», «Har kim o`z qarichi bilan o`lchar», «Har
yerni qilma orzu, har yerda bor tosh –tarozu» va hakozo.

Xalqimiz qadimdan dunyodagi ko`plab mamlakatlar bilan iqtisodiy, ilmiy va
boshqa ko`pgina sohalar bo`yicha aloqalar qilishgan, savdo-sotiq bilan
shug`ullanishgan. Mana shu aloqalarning samarali bo`lishida xalqimizning o`lchov
va o`lchov birliklariga katta ahamiyat berishi va ulardan to`g`ri foydalanishi
muhim bo`lgan. Ayniqsa, o`sha davrning o`qimishli kishilari o`lchash sohasiga
tegishli ilmlarning yaratilishiga o`z hissalarini qo`shish bilan birga kishilarni shu
sohadagi ilmlarni o`ganishga ham chaqirishgan. Natijada yuzlab o`lchovlar va
o`lchov birliklarini yaratishgan va amalda qo`llashgan.


Janubi-Sharqiy O
siyo mamlakatlar
ida
[ tahrir |
manbasini tahrirla
sh
]

Adolia = 1,2701
kg

Keti = 500 g


Mavzu: O’rta asrlarda O’rta osiyo hududida amalda bo’lgan o’lchov birliklar i

Reja:

1.O’lchov birliklari

2. Misr o’lchov birliklari

3. Hajm va sig’im birliklari


Kilogramm o'lchov birligi , ISS, MKSA,
MKSK, MKSG, MKSL, MKGSS tizimlarida
asosiy birliklardan biri [3]
sifatida hizmat
qiladi.

tonna - 10 6
(1 000 000) g yoki 1000 kg;

sentner - 10 5
(100 000) g yoki 100 kg;

karat - 0,2 g.


Adabiyot

Xinz, Valter.

Metrik tizimga o'tish bilan musulmon o'lchovlari va
vaznlari :

Muallif tomonidan tuzatilgan va qo'shimchalar
bo'yicha. 1955 yil nashri / Per. u bilan. Yu. E. Bregel.
- M., 1970 yil.


Misr o'lchov birliklari [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Bakila (bob) - misrlik massa o'lchovir. 1 bakila = 4 shamuna
= 12 qirot . Misr kirati 0,195 grammga teng ekanligiga
asoslanib, bitta bakila 2,34 grammga teng.

Shamuna - Misrning massa o'lchovi. 1 shamun = 1/4 bakila =
3 Misr qirot . Misr qirotining 0,195 grammga teng ekanligiga
asoslanib, bitta shamuna 0,585 grammga teng. Bundan
tashqari, 1,5 garamga (taxminan 1,7 gramm ) teng bo'lgan
kattaroq shamun ham bor edi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

Hajm va sig‘im birliklari
1 Qadoq – 0.516 L
2 Mudd [6] – 0.688 L
3 Botmon =2 qadoq – 1.04 L
4 Qist = qadah [7] =2 mudd – 1.375 L
5 So‘= maxtum =2 qist – 2.75 L
6 Makkuk =1.5 so‘ – 4.125 L
7 Faraq =2 makkuk – 8.25 L
8 Pud (kayla) =2 faraq – 16.5 L
9 Qafiyz =4 faraq – 33 L


Qadimgi o'lchov birliklari [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Darik = 1
/
3000 Fors iste'dodi = 8,64 g

Draxma = 1/100
mina = 6
obol = 3,9 g

Mina = 390 g

Obol = 650 mg

Talant = 25,92 kg

Hulk = 81,25 mg

Shekel = 14 g

Купить