O’zbekiston Respublikasining jahon mamlakatlari bilan aloqalari - Geografiya - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	18000UZS
Hajmi	65.2KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	08 Yanvar 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Geografiya

Sotuvchi

Husenov Jahongir

Ro'yxatga olish sanasi 03 May 2024

4 Sotish

O’zbekiston Respublikasining jahon mamlakatlari bilan aloqalari

Sotib olish

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
__________________ UNVERSITITETI
TABIIY FANLAR FAKULTETI
“EKALOGIYA VA GEOGRAFIYA KAFEDRASI”
“ Himoyaga ruxsat etilsin ”
Tabiiy fanlar fakulteti dekani
___________________
“___”_____________2024
“5110500 – Geografiya va iqtisodiy bilim asoslari’’ ta’lim yo‘nalishi
______ guruh talabasi _____________ning
“______________________________________________”
mavzusidagi
KURS ISHI
Ilmiy rahbar:
_________o’qit. ______________
“Himoyaga ruxsat etilsin”
“Ekalogiya va geografiya”
Kafedra mudiri.__________________
__________________
“____”__________________2024
GULISTON-2024
1

MUNDARIJA:
KIRISH .......................................................................................................................................................... 3
I BOB. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASINING XALQARO IQTISODIY ALOQALARI ................................................ 4
1.1. O’zbekistonning jahon mamlakatlari o’rtasidagi iqtisodiy aloqalarining rivojlanishi ............................ 6
1.2. O’zbekistonning xalqaro tashkilotlar va davlatlar bilan aloqalarni yo’lga qo’yish jarayoni ................. 10
1.3. O‘zbekiston — Xitoy: hamkorlikning ustuvor yo‘nalishlari .................................................................. 15
II BOB. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI TASHQI SIYOSATI .............................................................................. 17
2.1. O’zbekistonning tashqi savdo faoliyati ............................................................................................... 22
2.2. O’zbekistonga kiritilayotgan chet el investitsiyalar ............................................................................. 24
2.3. O’zbekistonning Yevropa mamlakatlari bilan hamkorligi .................................................................... 27
XULOSA ...................................................................................................................................................... 29
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: ............................................................................................................... 30
2

KIRISH
Kurs ishining dolzarbligi: O’zbekiston Respublikasi Markaziy Osiyo
mintaqasining markazida joylashgan bo’lib, bu yerda mintaqa aholisining 45%
yashaydi. O’zbekiston mintaqaning boshqa mamlakatlari (Qozog’iston,
Qirg’iziston, Tojikiston, Turkmaniston) bilan umumiy chegaralarga ega bo’lgan
yagona mamlakat, shuningdek u Yevropa bilan Osiyo – Tinch okeani mintaqasi va
hamda, Janubiy Osiyo, Yaqin va O’rta Sharq mamlakatlarini transport va
telekommunikatsiya bo’yicha birlashtiruvchi muhim transport chorahasi
hisoblanadi. O zbekiston Respublikasi jahonning 160 mamlakati bilan savdoʻ
aloqalarini amalga oshirib kelmoqda. O’zbekiston jahon iqtisodiyotida turli
darajadagi - global va mintaqaviy integratsion jarayonlarda qatnashish bilan bir
paytda muhim tamoyilga, ya’ni bir davlat bilan yaqinlashish boshqa bir davlat
bilan uzoqlashish evaziga bo’lmasligi kerak degan tamoyilga amal qiladi.
Kurs ishining maqsadi : O’zbekiston Respublikasining jahon mamlakatlari
bilan iqtisodiy aloqalarining rivojlanishini o’rganish .
Kurs ishining vazifalar:
 O’zbekistonning jahon mamlakatlari o’rtasidagi iqtisodiy aloqalarining
rivojlanishini o’rganish;
 O’zbekistonning xalqaro tashkilotlar va davlatlar bilan aloqalarni yo’lga
qo’yish jarayonini tahlil qilish;
 O’zbekistonning tashqi savdo faoliyatini monitoring qilish;
 O’zbekistonga kiritilayotgan chet el investitsiyalarni o’rganish.
Kurs ishining tarkibiy qismi: Ushbu kurs ishi kirish, ikkita bob, xulosa va
foydalanilgan adabiyotlardan iborat. Birinchi bobda ikkita. Ikkinchi bobda uchta
reja mavjud.
3

I BOB. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASINING XALQARO
IQTISODIY ALOQALARI
O’zbekiston tashqi siyosatining eng muhim ustuvor yo’nalishi qo’shni,
birinchi navbatda, mintaqaviy davlatlar bilan aloqalar va har tomonlama
hamkorlikni rivojlantirish va mustahkamlashdan iborat. Mintaqaviy hamkorlikni
yanada chuqurlashtirish Markaziy Osiyoda tinchlik, siyosiy va iqtisodiy
barqarorlik va farovonlikning eng muhim shartidir. O’zbekiston G’arb, Osiyo-
Tinch okeani mintaqasi, Janubi-Sharqiy va Janubiy Osiyo mamlakatlari bilan
aloqalarni jadal va izchil rivojlantirib, ularni sifat jihatidan yangi mazmun bilan
to’ldirishga intilmoqda.
O’zbekiston uchun jahon bozoriga chiqish butun siyosiy, iqtisodiy va
ijtimoiy hayotni isloh qilish va yangilash fonida sodir bo’lmoqda. Respublika
ijtimoiy-iqtisodiy o’zgarishlarning tayyor modelisiz bozor transformatsiyasi
yo’liga o’tdi. Nafaqat davlat iqtisodiyotini modernizatsiya qilish, balki
mamlakatning o’ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda uni tashqi iqtisodiy
faoliyatga kiritishning tubdan yangi uslub va mexanizmlarini yaratish zarur edi.
O’zbekistonning xalqaro savdo-iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirish siyosati
O’zbekistonda ochiq bozor iqtisodiyotini yaratish bo’yicha ko’plab ishlar amalga
oshirilmoqda, buning asosi mamlakatning jahon iqtisodiy munosabatlari va xalqaro
mehnat taqsimotida keng ishtirok etishi hisoblanadi.
O’zbekiston ko’p tomonlama xalqaro iqtisodiy hamkorlikda faol ishtirok
etmoqda. Hozirda respublikaning Germaniya, AQSh, Buyuk Britaniya, Yaponiya,
Fransiya, Italiya, Koreya Respublikasi, Turkiya, Xitoy kabi dunyoning yetakchi
davlatlari bilan aloqalari jadal rivojlanmoqda [2].
Respublika tashqi savdo siyosatining asoslaridan biri milliy iqtisodiyotning
raqobatbardoshligini oshirish, mamlakat eksport salohiyatini rivojlantirish va
kengaytirishga qaratilgan kompleks dasturni ishlab chiqish va amalga oshirishdan
iborat. Dasturning maqsadi eksport hajmining barqaror o’sishi uchun shart-
sharoitlarni ta’minlash va mavjud resurs va ishlab chiqarish salohiyatidan
4

maksimal darajada foydalanish va rivojlantirish asosida uning tuzilmasini
takomillashtirishdan iborat. Eksport yetkazib berish dunyoning 78 davlatiga
amalga oshiriladi. Eksport tarkibida sezilarli o’zgarishlar ro’y berdi, xususan,
xomashyo eksporti ulushi qisqardi, shu bilan birga tayyor mahsulotlar, jumladan,
qayta ishlash darajasi yuqori bo’lgan mahsulotlar eksporti hajmi oshdi.
O’zimizda ishlab chiqarishni rivojlantirish hisobiga ko’plab turdagi tovar
va mahsulotlar, jumladan, yoqilg’i, poyabzal, alkogolli va alkogolsiz ichimliklar
importi kamaydi. Oziq-ovqat va iste’mol tovarlari importi ikki baravar kamaydi.
Jami import hajmining qariyb 74 foizini ishlab chiqarish-texnik maqsadlardagi
asbobuskunalar va tovarlar importi tashkil etadi, bu esa respublika iqtisodiyotini
rivojlantirishning strategik maqsadlariga mos keladi. O’zbekistonda tashqi savdo
rejimini liberallashtirish va uni JST talablariga moslashtirish bo’yicha tizimli
siyosat olib borilmoqda.
O’zbekistonda YaIM o’sishi 2000-yillarning o’rtalaridan boshlab yuqori
darajada saqlanib qoldi. Bu, birinchi navbatda, mamlakat eksport tovarlari (mis,
oltin, tabiiy gaz va paxta) uchun qulay savdo sharoitlari, davlat tomonidan
makroiqtisodiy boshqaruv, xalqaro moliya bozorlariga chiqish imkoniyati
cheklanganligi bilan bog’liq. 2014-yilda iqtisodiyot 8,1 foizga o’sdi.
O’zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi axborot xizmati
ma’lumotlariga ko’ra, O’zbekistonda xizmat ko’rsatish sohasi eng yirik tarmoq
bo’lib qolmoqda va mamlakat yalpi ichki mahsulotining 46,8 foizini, sanoat va
qishloq xo’jaligi esa yalpi ichki mahsulotning mos ravishda 33,9 va 19,3 foizini
tashkil etadi. (http://uz24. uz/economics/v-2017-godu-vneshnetorgoviyoborot-
uzbekistana-sostavil-okolo-27-mlrd).
O’zbekiston tashqi savdosi hajmining qariyb 20 foizini tashkil etuvchi
Rossiya O’zbekiston Respublikasining eng muhim savdo-iqtisodiy hamkori bo’lib,
2003 yil oxirida tovar ayirboshlash hajmi 998,7 million AQSH dollariga yetdi
(o’sish). 25% ga, 2004 yilda - 1379, 0 mln.dollar (38% o’sish). 2005 yilda o’zaro
tovar ayirboshlash hajmi 1762,7 milliard dollarga yetdi.
5

1.1. O’zbekistonning jahon mamlakatlari o’rtasidagi iqtisodiy
aloqalarining rivojlanishi
O’zbekiston Respublikasi Markaziy Osiyo mintaqasining markazida
joylashgan bo’lib, bu yerda mintaqa aholisining 45% yashaydi. O’zbekiston
mintaqaning boshqa mamlakatlari (Qozog’iston, Qirg’iziston, Tojikiston,
Turkmaniston) bilan umumiy chegaralarga ega bo’lgan yagona mamlakat,
shuningdek u Yevropa bilan Osiyo – Tinch okeani mintaqasi va hamda, Janubiy
Osiyo, Yaqin va O’rta Sharq mamlakatlarini transport va telekommunikatsiya
bo’yicha birlashtiruvchi muhim transport chorahasi hisoblanadi.
O zbekiston Respublikasi jahonning 160 mamlakati bilan savdo aloqalariniʻ
amalga oshirib kelmoqda. TSAning nisbatan salmoqli hissasi Xitoy Xalq
Respublikasida (16,6 %), Rossiya Federatsiyasida (14,2 %), Qozog istonda (7,5
ʻ
%), Turkiyada (5,9 %), Koreya Respublikasida (4,8 %), Germaniya (2,9 %) va
Qirg iz
ʻ Respublikasida (1,7 %) qayd etilgan. O’zbekiston asosiy va muhim xalqaro
konventsiyalarning ishtirokchisi hisoblanadi.
O’zbekiston jahon iqtisodiyotida turli darajadagi - global va mintaqaviy
integratsion jarayonlarda qatnashish bilan bir paytda muhim tamoyilga, ya’ni bir
davlat bilan yaqinlashish boshqa bir davlat bilan uzoqlashish evaziga bo’lmasligi
kerak degan tamoyilga amal qiladi. O’zbekistonning jahon hamjamiyati davlatlari
bilan integratsiyasining tarkibiy qismi turli davlat va xalqaro tashkilotlar bilan ko’p
tarmoqli aloqalarni o’rnatayotganligidir. Bu o’rinda Yevropa Ittifoqi (YeI) muhim
o’rinni egallaydi.
O’zbekiston Respublikasi va Yevropa Ittifoqi o’rtasidagi hamkorlik 1992
yilning 15-aprelida O’zbekiston Respublikasi hukumati va Yevropa Ittifoqi
Qo’mitasi o’rtasidagi o’zaro hamkorlik to’g’risida Memorandumning imzolanishi
bilan boshlandi. 1994 yilning 24 yanvarida O’zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasi qoshida Yevropa Ittifoqi qo’mitasining O’zbekistondagi texnik
aloqalar hamkorligi bo’yicha byurosini tashkil etish to’g’risida qaror qabul qilindi.
Bu tashkilotlarning maqsadi iqtisodiy islohotlar jarayoni va bozor munosabatlariga
6

o’tishda texnik yordam ko’rsatish, shuningdek, O’zbekiston Respublikasi
hukumati va Yevropa Ittifoqi qo’mitasining harakatlarining hamkorligini
kuchaytirishdan iborat edi.
O’zbekiston Respublikasi bilan Yevropa mamlakatlari o’rtasidagi ko’p
tomonlama hamkorlikni rivojlantirish maqsadida 1996 yilning 21 iyunidagi
sammitda Yevropa Ittifoqiga a’zo davlatlarning rahbarlari bilan “O’zbekiston va
Yevropa hamjamiyati hamda unga a’zo davlatlar o’rtasida hamkorlik va sheriklik”
to’g’risida bitim imzolandi. O’zbekiston Sobiq Ittifoq davlatlari ichida Rossiyadan
keyin bunday bitim imzolagan ikkinchi davlat bo’ldi.
Хullas, “Sheriklik va hamkorlik” haqidagi bitim O’zbekistonning Yevropa
Ittifoqi a’zo davlatlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlarining huquqiy asosini tashkil
qilgan bo’lib, ushbu bitim siyosiy, iqtisodiy, fan-texnikaviy va madaniy aloqalar
uchun keng imkoniyat ochgan edi. O’zbekistonda Respublikasining Yevroosiyo
iqtisodiy ittifoqiga a’zo davlatlari bilan tashqi savdo aylanmasi 3180.2 mln. AQSH
dollrmi tashkil etadi. Shundan eksport hajmi 923.3 mln. AQSH dollrni, import
hajmi esa 2256.9 mln.
AQSH dollrga yetdi. Jahon iqtisodiyotida yirik siyosiy, iqtisodiy va
intellektual salohiyatga ega bo’lgan dunyoning yetakchi davlatlaridan biri - AQSh
bilan ko’p tomonlama munosabatlarni chuqurlashtirish va rivojlantirish
O’zbekiston uchun ustivor ahamiyatga ega. “O’zbekiston Respublikasi va AQSh
o’rtasidagi strategik sheriklik va hamkorlik asoslari to’g’risida Deklaratsiya” ikki
mamlakat o’rtasidagi hamkorlikni rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etadi.
AQSh kapitali ishtirokidagi investitsion loyihalar tog’-kon va neft-gaz
komplekslari, agrosanoat kompleksi texnologik bazalari, oziq-ovqat sanoati va
transport infratuzilmasini rivojlantirish kabi iqtisodiyotning asosiy tarmoqlarida
amalga oshiriladi.
Хalqaro hamkorlik sohasida Yapon banki (JBIC) tijoriy kreditlari orqali
respublikaning yoqilg’i-energetika va to’qimachilik komplekslarida umumiy
summasi 721,1 mln. AQSh dollariga teng bo’lgan 8 ta investitsion loyihalarni
moliyalashtirdi. Bundan tashqari JBIC orqali “Taraqqiyotga rasmiy yordam”
7

dasturi orqali O’zbekistonga telekommunikatsiya, transport infrastrukturasi,
energetika va maorif sohalari bo’yicha umumiy summasi 721,7 mln. AQSh
dollariga teng bo’lgan 7ta loyihani amalga oshirish uchun imtiyozli shartlar bilan
davlatning yena kreditlari berildi. Beg’araz va insonparvarlik yordamlari bo’yicha
esa sog’liqni saqlash, maorif, transport va madaniyat sohalariga umumiy summasi
130,83 mln. AQSh dollariga teng bo’lgan resurslar Yaponiya tomonidan ajratildi.
O’zbekistonning Xitoyga eksporti ortmoqda, biroq eksportning asosiy
qismini hozircha strategik xom ashyo: tabiiy gaz, uran, mis, paxta va mineral
o’g’itlar tashkil qilyapti. Ushbu tovarlar orasida eng muhim o’rinni tabiiy gaz
egallaydi, Tabiiy gaz bo’yicha 2011 yilda imzolangan ikki tomonlama oldi-sotdi
shartnomaga ko’ra, XXRga uni yetkazib berish 25 yilga mo’ljallangan. O’tgan yil
oktyabrida O’zbekistonda Xitoyning “Alibaba” savdo platformasini davlat
ro’yxatidan o’tkazish soddalashtirilgan edi.
O’zbekistonning bir qandolatchilik kompaniyasi ushbu platforma bilan
birinchilardan bo’lib 3 million AQSh dollarilik eksport shartnomasini imzoladi.
Savdo-sotiq aloqalarini kengaytirish maqsadida 2020 yil oktyabrida O’zbekiston
Guanchjou shahrida bosh konsulligini ochdi. 2016-yil yakunlari bo’yicha o’zaro
savdo aylanma hajmi 4.2 milliard dollrni tashkil qildi. Xitoy bozorida
O’zbekistonda ishlab chiqarilagan to’qimachilik mahsulotlari, plastmassa
buyumlar, qishloq xo’jaligi va boshqa tovarlarga talab katta.
O’zbekiston Respublikasi Prezdentining 2017-yil 11-maydagi XXR
tashrifida hukumatlararo texnikaviy hamkorlik to’g’risidagi, xalqaro avtomobil
qatnovi to’g’risidagi bitimlar, umumta’lim maktablarida ta’lim sifatini oshirish,
sog’liqni saqlash sohasini asbob-uskunalar bilan jihozlashga doir loyihalarni
moliyalashtirish to’grisida hukumatlararo natolar almashinuvi hamda vaternaruya
va o’simliklar inspeksiyasi karantini sohasida
Anglashuv memorandum, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari
o’rtasidagi hamkorlikni rag’batlantirish bo’yicha Anglashuv mamorendumi,
qishloq xo’jaligi sohasida 2018-2020-yillardaga mo’ljallangan idoralararo
almashinuvi hamkorlik rejasi kabi qator muhim hujjatlar imzolandi.
8

MDH mamlakatlari ichida O’zbekistonning yirik savdo hamkorlari bo’lib,
Rossiya Federatsiyasi, Qozog’iston va Ukraina hisoblanadi. O’zbekiston
Respublikasining MDH mamlakatlari bilan tashqi savdo aylanmasining 30%i
mintaqa davlatlariga to’g’ri keladi. 1999 yildan buyon mintaqa davlatlari o’rtasida
tovar ayirboshlash tobora o’sib borayotganligini ko’rishimiz mumkin. Agar 1999
yilda mamlakatimizning mintaqa davlatlari bilan tovar ayirboshlashi 525 mln.
AQSh dollarini tashkil etgan bo’lsa, 2002 yilga kelib u 568 mln. AQSh dollarini
tashkil etgan edi.
Markaziy Osiyo davlatlari bilan bo’lgan o’zaro savdoda O’zbekiston
asosan ijobiy saldoga ega. 2002 yil natijalariga ko’ra tovar ayirboshlashning
ko’proq qismi Qozog’istonga tegishli (263,3 mln AQSh dollari) bo’lib, uning
boshqa davlatlar bilan, jumladan Tojikiston bilan 116,9 mln. AQSh dollarini,
Qirg’iziston – 111,6 mln AQSh dollarini, Turkmaniston – 76,3 mln AQSh dollarini
tashkil etdi. 2022-yil yanvar-mart natijalariga ko’ra MDH mamlakatlaridan import
ulushi 37.1 foizni tashkil etib, 2021-yilning mos davriga nisbatan 3 foizga
kamaydi. 2022-yilning yanvar-mart oylarida MDH mamlakatlariga 1210.6 mln.
AQSH dollrli qiymatidagi Tovar va xizmatlar eksport qilinib, jami eksportning 21
foizini tashkil etdi.
Umuman olganda mintaha mamlakatlari o’rtasidagi tovar ayirboshlash
asosan xom-ashyo yoki oddiy sanoat yoki qishloq xo’jalik mahsulotlari bilan
xarakterlanadi. Bu esa ma’lum darajada savdo munosabatlari salohiyatini
kamaytiradi. Hozirgi kunda O’zbekiston Markaziy Osiyo bozorida o’zining
kimyoviy, to’qimachilik, elektrotexnika, aviatsiya, avtomobil, neft-kimyo sanoati
va qishloq xo’jaligi mashinalari, qurilish materiallari mahsulotlarini ishlab
chiqarish va eksport qilish bo’yicha yuqori o’rinlardan birida turibdi.
Bugungi kunda O’zbekiston Markaziy Osiyo koridorida, o’z eksport va
import hamda tranzit yuklarni tashish uchun 10 ta transport yo’laklaridan keng
foydalanmoqda. Qo’shimcha yangi xalqaro transport va tranzit koridorini tashkil
etish chora-tadbirlarini ham ko’rib bormoqda.
9

1.2. O’zbekistonning xalqaro tashkilotlar va davlatlar bilan aloqalarni
yo’lga qo’yish jarayoni
O’zbekiston mustaqil davlat maqomiga ega bo’lishi bilanoq xalqaro
hamjamiyat bilan teng huquqli, suveren hamkorlik qilish yo’lini tutdi. Bu borada
hamkorlikning xalqaro e’tirof etilgan konstitutsiyaviy hamda huquqiy asoslari
shakllantirildi. Bugun O’zbekiston jahon hamjamiyatida o’z o’rni va so’ziga ega
bo’lgan davlatga aylandi. O’zbekiston jahonning qator mamlakatlari va xalqaro
tashkilotlari bilan turli sohalarda hamkorlik qilmoqda, ko’plab yirik
tashkilotlarning teng huquqli a’zosidir. O’zbekiston Respublikasi Birinchi
Prezidenti I.A.Karimov boshchiligida O’zbekiston qisqa vaqt ichida dunyoning
ko’plab yetakchi davlatlari bilan o’zaro manfaatli aloqalarni o’rnatishga muvaffaq
bo’ldi va 1990-yillarning o’rtalariga kelib 165 davlat mamlakatimizni tan oldi[1].
Hozirgi kunda ularning 133 tasi bilan diplomatik munosabatlar o’rnatilgan.
Toshkentda 44 davlat va 20 dan ortiq yirik xalqaro tashkilotlarning vakolatxonalari
akkreditatsiyadan o’tgan.
O’z navbatida, O’zbekiston Respublikasining 46 ta diplomatik va konsullik
vakolatxonalari xorijiy davlatlarda va xalqaro tashkilotlar huzurida faoliyat
yuritadi, shu jumladan, BMT ning Nyu-Yorkdagi vakolatxonasi, BMT ning
Yevropa Byurosi va Jenevadagi boshqa xalqaro tashkilotlar. O’zbekiston 100 dan
ortiq xalqaro tashkilotlarga, jumladan, BMT, SHHT, MDH va boshqalarga a’zo.
O’zbekiston to’laqonli asosda eng nufuzli xalqaro tashkilotlarning a’zosi bo’lib,
yirik bank, moliya organlari bilan hamkorlik qiladi.
Nodavlat va nodavlat tashkilotlari bilan hamkorlik qiladi, respublikada 88
ta xorijiy vakolatxonalar akkreditatsiyalangan, 24 ta hukumatlararo va 13 ta
nodavlat tashkilotlar faoliyat ko’rsatmoqda[2]. O’zbekiston Respublikasi poytaxti
Toshkent bugungi kunda xalqaro nufuzli tashkilotlar ishtirokidagi xavfsizlik,
barqarorlik, tinchlik va hamkorlik masalalari bo’yicha muhim xalqaro anjumanlar
markaziga aylandi. Ayniqsa, xalqaro tashkilotlar – YEXHT, Iqtisodiy hamkorlik
10

tashkiloti (EKO) bilan teng huquqli a’zo sifatida, Yevropa Ittifoqi, NATO bilan
“Tinchlik yo’lida hamkorlik” dasturi doirasidagi aloqalari rivojlandi.
O’zbekistonning tashqi siyosiy yo’li barcha xalqaro tashkilotlar bilan har
tomonlama hamkorlik qilishga yo’naltirilgan. O’zbekiston Respublikasi bugungi
kunda 40 dan ortiq xalqaro tashkilotlar bilan aloqa o’rnatgan[3].
O’zbekiston Respublikasining xalqaro tashkilotlar bilan hamkorligi keng
quloch yozib borayotganliga uning xalqaro maydonda obro’si oshayotganligidan
dalolat beradi. Bunday xayrli holatning vujudga kelishida asosiy omillar
O’zbekistonning o’z hududida huquqiy-demokratik davlat va fuqarolik jamiyati
qurishga jiddiy kirishganligi, bozor iqtisodiga o’tishda sezilarli natijalarni qo’lga
kiritganligi, mamlakatda millatlararo totuvlikni va barqarorlikni
ta’minlaganligidir[4].
Mustaqillik davridagi tashqi siyosatimizda YEXHT ning boy tajribasi,
imkoniyatlaridan foydalanishga ham alohida ahamiyat berildi. Xalqaro tashkilotlar
orasida birinchilardan bo’lib YEXHT xavfsizlik uchun hamkorlik kontseptsiyasini
ham strategik siyosat darajasiga ko’tardi.
O’zbekiston YEXHT ning 1975 yilgi Xelsinki yakunlovchi akti,
shuningdek, ya’ni Yevropaning Parij Hartiyasi va boshqa muhim xalqaro
hujjatlarga qo’shilgan. O’zbekiston bilan YEXHT o’rtasidagi hamkorlik samarali
ravnaq topmoqda. O’zbekiston YEXHT ning asosiy tamoyillaridan biri bo’lgan
xavfsizlik yaxlitligini to’la qo’llab-quvvatlamoqda. O’zbekiston Birinchi
Prezidenti I.A. Karimov YEXHTning Xel’sinki (1992 yil), Budapesht (1994 yil),
Lissabon (1996 yil), Istanbul (1999 yil) sammitlarida qatnashdi va o’z nutqlarida
taklif va tashabbuslarni ilgari surdi. Bularga Markaziy Osiyoda tinchlik va
barqarorlikni saqlash, mojarolarni bartaraf etish, narkotrafik va qurol-yarog’
kontrabandasiga qarshi kurashda YEXHT ning ishtrokini kengaytirish, xalqaro
terrorizmga qarshi kurash markazini tashkil etish masalalari kiradi[5]. 1992 yilning
fevralida bo’lib o’tgan a’zolik to’g’risidagi hujjatni imzolash marosimida
O’zbekiston Prezidenti alohida ta’kidlab o’tganidek, Yevropa bilan teng huquqiy
aloqalar o’rnatilishi O’zbekiston va uning mustaqilligi uchun muhim hayotiy
11

ahamiyat kasb etadi. O’zbekiston YEXHT ning asosiy tamoyillaridan biri bo’lgan
xavfsizlik yaxlitligini to’la qo’llabquvvatlamoqda.
Uchrashuvda O’zbekiston – YEXHT hamkorligini yanada rivojlantirish
masalalari hamda tomonlarni qiziqtirgan dolzarb xalqaro va mintaqaviy
muammolar yuzasidan fikr almashildi. O’zbekistonning jahon hamjamiyati safidan
munosib o’rin egallagani, dunyoga mustaqil davlat sifatida tanilgani hamda
o’zining qator tinchlikparvar taklif, g’oya hamda tashabbuslari, faol tashqi siyosati
endilikda juda yuksak minbarlarda e’tirof etilayotgani bor haqiqatdir.
Bundan roppa-rosa 20 yil avval – 1992 yilning 2 martida mustaqil
O’zbekistonning davlat bayrog’i N’yu-Yorkdagi BMT bosh qarorgohi oldidagi
dunyo mamlakatlari bayroqlari orasida hilpiray boshladi. Bu xalqimiz, ota-
bobolarimizning asriy orzusi bo’lgan – O’zbekiston mustaqilligining xalqaro
hamjamiyat tomonidan tan olinishining isboti edi. 1993 yilning avgust oyida esa
poytaxtimizda BMTning vakolatxonasi o’z faoliyatini boshladi. Bu esa tashkilot va
uning ixtisoslashgan muassasalari bilan amaliy aloqlarni yo’lga qo’yish hamda uni
rivojlantirish uchun xizmat qilmoqda.
Bunda Prezident Sh. Mirziyoyevning BMT sessiyalarida so’zlagan nutqlari
alohida ahamiyat kasb etadi, zero bu nutqlarda dunyoda yuz berayotgan jarayonlar,
Afg’oniston muammosi, Orol muammosiga alohida to’xtalib o’tilgan. O’zbekiston
Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2017-yilning 19-sentabr kuni
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida nutq
so’zladi. Prezidentimiz o’z nutqlarida quyidagilarni ta’kidladilar: “Birlashgan
Millatlar Tashkiloti bundan keyin ham xalqaro munosabatlarda hal qiluvchi o’rin
tutadi.
O’zbekiston bugungi kunda o’zining tashqi siyosatida Markaziy Osiyo
mintaqasiga ustuvor ahamiyat qaratmoqda. Bu – har tomonlama chuqur o’ylab
tanlangan yo’ldir. Biz BMT tomonidan Orol fojiasidan jabr ko’rgan aholiga amaliy
yordam ko’rsatish bo’yicha shu yil qabul qilingan maxsus dastur to’liq amalga
oshirilishi tarafdorimiz”[12]. 2020-yilning 23-sentabrida O’zbekiston Respublikasi
prezidenti Shavkat Mirziyoyev Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh
12

Assambleyasining 75-sessiyasida ishtirok etdi. Prezident avgust oyida Birlashgan
Millatlar Tashkiloti shafeligida yoshlar huquqlariga bag’ishlangan Samarqand
xalqaro forumi o’tkazilganini eslab, jahon hamjamiyatini
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev 2017-2021-yillarda O’zbekiston
Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar
strategiyasida investitsiyaviy muhitni yaxshilash orqali mamlakatimiz iqtisodiyoti
tarmoqlari va hududlariga xorijiy sarmoyalarni faol jalb etish borasida samarali
ishlar amalga oshirilayotganini ta’kidladi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti
Shavkat Mirziyoyev Rossiya Federatsiyasi Prezidenti Vladimir Putinning taklifiga
binoan 2017-yilning 4-5-aprel kunlari davlat tashrifi bilan ushbu mamlakatda
bo’ldi. O’zbekiston Respublikasi va Rossiya Federatsiyasi Prezidentlari Shavkat
Mirziyoyev va Vladimir Putin Qo’shma bayonotni imzoladilar.
Ikki mamlakat hukumatlari, vazirlik va idoralari o’rtasida hududlararo
hamkorlik, mehnat faoliyatini vaqtincha tashkil etish, sog’liqni saqlash, tibbiyot
ta’limi va fani, turizm, qurilish, neft-gaz, konchilik, metallurgiya, bankmoliya,
bojxona, qishloq xo’jaligi va boshqa sohalardagi aloqalarni rivojlantirishga doir
hujjatlar imzolandi. “Rossiya biz uchun hayot sinovlaridan o’tgan ishonchli
strategik sherik va ittifoqchi bo’lib kelgan va bundan buyon ham shunday bo’lib
qoladi.
Biz tariximiz mushtarakligini, manfaatlarimiz, ma’naviy va ma’rifiy
ildizlarimiz birligini hech qachon unutmaymiz”- deb ta’kidladi Shavkat
Mirziyoyev[15]. 2018-yilning 19-oktabr kuni Rossiya Federatsiyasi Prezidenti
Vladimir Putin davlat tashrifi bilan O’zbekistonda bo’ldi. Uchrashuvda
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyeyev va Rossiya Federatsiyasi
Prezidenti Vladimir Putin Qo’shma bayonotni imzoladi. Tashrif doirasida
imzolangan 2019-2024-yillarda iqtisodiy hamkorlik dasturi, 2019-2021- yillarda
madaniy-gumanitar sohalarda hamkorlik dasturi, “Suffa” xalqaro radioastronomik
observatoriyasini tashkil etish bo’yicha yo’l xaritasi, O’zbekistonda Rossiyaning
yetakchi oliy ta’lim muassasalari filiallarini tashkil etish va faoliyatini ta’minlash
to’g’risida bitim, to’qimachilik sanoatida hamkorlik to’g’risidagi bitim o’zaro
13

almashildi. Tashrif asnosida turli sohalardagi hamkorlikni rivojlantirishga
qaratilgan 20ta hujjat imzolandi[16].
O’zbekiston va Xitoy o’rtasida ham iqtisodiy, siyosiy, fan-ta’lim,
madaniyat sohalarida qator hamkorliklar amalga oshirilmoqda. Bu hamkorliklar
ikki davlat prezidentlarining davlat tashriflari chog’ida yanada
mustahkamlanmoqda. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev
Xitoy Xalq Respublikasi Raisi Si Szinpinning taklifiga binoan 2017-yil 11-15-may
kunlari davlat tashrifi bilan Xitoyga bordi[17].
O’zbekiston – Xitoy hamkorlik munosabatlari keng ko’lam kasb etib,
strategik sheriklik aloqalari yuksak darajaga ko’tarilmoqda. Mamlakatlarimizning
milliy manfaatlari, ijtimoiyiqtisodiy taraqqiyoti, jahondagi nufuzi yuksalishiga
xizmat qiladigan bu aloqalar O’zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti
Islom Karimov boshlab bergan o’zaro do’stlik, mustahkam ishonchga asoslangan
hamkorlik negizida taraqqiy etmoqda. Ushbu safar chog’ida O’zbekiston
Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Xitoy Xalq Respublikasi poytaxti
Pekin shahrida 14-15-may kunlari bo’lib o’tgan “Bir makon, bir yo’l” xalqaro
forumida ishtirok etdilar . Ushbu davlat tashriflari ikki davlatning o’zaro har
tomonlama aloqalarining rivojlanishiga zamin yaratadi.
O’zbekiston AQSH, Fransiya, Italiya va boshqa ko’plab dunyoning
yetakchi davlatlari bilan iqtisodiy, fan va madaniyat va boshqa ko’plab sohalarda
hamkorlikni yo’lga qo’ygan. Bugungi davrga kelib ushbu hamkorliklar yanada
rivojlanmoqda.
O’zbekiston tashqi siyosatida Markaziy Osiyo davlatlari yetakchi o’rinni
egallaydi. Hususan, Markaziy Osiyo davlatlari O’zbekiston bilan chegaradosh
davlatlar hisoblanadi. Markaziy Osiyo davlatlari va O’zbekiston qardosh xalqlar
hisoblanadi. Ularning tili, dini, madaniyati bir biriga juda yaqindir. O’zbekiston va
Markaziy Osiyo davlatlari o’rtasidagi iqtisodiy, siyosiy, fan-ta’lim, madaniyat,
tibbiyot va boshqa ko’plab sohalarda hamkorliklar yo’lga qo’yilgan va bu aloqalar
davlatlararo davlat tashriflari vaqtida mustahkamlanib bormoqda.
14

1.3. O‘zbekiston — Xitoy: hamkorlikning ustuvor yo‘nalishlari
Ma’lumki, Markaziy Osiyo va Xitoy munosabatlari ildizi bir necha ming
yillik tarixga borib taqaladi. Bugungi kunda O‘zbekiston va Xitoy munosabatlari
yangi davrga, sifat jihatdan yangi bosqichga qadam qo‘ymoqda. Ikki mamlakat
o‘rtasida savdo-iqtisodiy, sarmoyaviy, ta’lim, madaniy-gumanitar hamkorlik,
shuningdek, xavfsizlik, yuqori texnologiyalar va sog‘liqni saqlash sohasidagi
aloqalar strategik sheriklik darajasiga ko‘tarilgan.
Yaqin yillar ichida O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasidagi har tomonlama strategik
munosabatlar jadal va barqaror tus oldi. Ikki davlat rahbarlarining o‘zaro tashriflari
va uchrashuvlari natijasida barcha darajadagi hamkorlik aloqalari yanada
mustahkamlanib, yangi bosqichga ko‘tarilib bormoqda. Bugungi kunda Xitoy
O‘zbekiston tashqi siyosatida muhim o‘rin tutib, u mamlakatimizning strategik
sheriklaridan biri va eng asosiy savdo-iqtisodiy hamkori hisoblanadi. Ayniqsa,
keyingi yillarda savdo-iqtisodiy sohada dinamik o‘sish barcha jabhalarda namoyon
bo‘lmoqda.
Xususan, O‘zbekiston tashqi savdo aylanmasida yuqori ulushga ega bo‘lgan
hamkor davlatlar orasida Xitoy yetakchi o‘rinni egallab kelmoqda. Hatto, ikki
mamlakat o‘rtasidagi o‘zaro savdo aylanmasi hajmi 2023 yilda salkam 14 mlrd.
dollarga yetib rekord natijani tashkil etgani e’tirofga loyiq.
Albatta, ikki mamlakat o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarning izchil rivojlanishida
oliy darajadagi davlat tashriflarining ahamiyati beqiyosdir. Ushbu tashriflar o‘zaro
ishonch va do‘stlikni mustahkamlashda muhim ahamiyat kasb etmoqda. Garchand,
ikki mamlakat o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar mamlakatimiz mustaqilligining dastlabki
yillarida boshlangan bo‘lsa-da, 2017 yil 12 may kuni Prezidentimiz Shavkat
Mirziyoyevning Xitoyga tashrifi ushbu mamlakat bilan o‘zaro hamkorlikning
mutlaqo yangi bosqichini boshlab berdi. Ushbu tashrif natijasida ikki davlat
o‘rtasida har tomonlama strategik sheriklik munosabatlari yangi bosqichga
ko‘tarila boshladi. 2017-2024 yillar oralig‘ida O‘zbekiston Prezidenti bir necha bor
15

davlat tashrifini amalga oshirdi va bir qancha xalqaro tadbirlar doirasida Xitoy
Xalq Respublikasi Raisi bilan samarali muloqotlari bo‘lib o‘tdi.
Joriy yilning 23-25 yanvar kunlari davlatimiz rahbarining Xitoy Xalq
Respublikasi Raisi Si Szinpinning taklifiga binoan ushbu mamlakatga davlat
tashrifi ikki mamlakat o‘rtasidagi strategik hamkorlikni yangi bosqichga ko‘tardi,
deb bemalol ayta olamiz. Tashrif davomida har tomonlama strategik sheriklikni
yanada mustahkamlashga qaratilgan muhim muzokaralar o‘tkazildi va salmoqli
hujjatlar to‘plami imzolandi. Shu bilan birga, ishbilarmonlik tadbirlari davomida
Xitoyning yirik va dunyoga mashhur biznes vakillari bilan uchrashuvlar o‘tkazildi.
Bu albatta, mamlakatimiz iqtisodiyotiga xitoy investorlarini keng jalb qilish va ular
orqali hududlar iqtisodiy salohiyatini oshirishda muhim qadam bo‘ldi.
Yuqorida ta’kidlanganidek, o‘tgan yilda tovar ayirboshlash 50 foizga oshib,
rekord ko‘rsatkich – 14 milliard dollarga yetgan. Kelgusida bu ko‘rsatkichni, shu
jumladan yuqori sifatli sanoat va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini o‘zaro yetkazib
berishni ko‘paytirish, ayrim turdagi mahsulotlar bo‘yicha imtiyozli savdoni yo‘lga
qo‘yish to‘g‘risida yangi hukumatlararo bitim tuzish orqali o‘zaro tovar
ayirboshlash hajmini 20 milliard dollarga yetkazish mumkin. Oxirgi yillarda
Xitoyning mamlakatimiz iqtisodiyotiga kiritayotgan investitsiyalar hajmi besh
barobar, qo‘shma korxonalar soni esa uch barobarga oshdi.
Qayd etish joizki, ikki mamlakat o‘rtasida ta’lim va turizm sohasidagi
hamkorlik ham faollashib bormoqda. O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasida o‘zaro
madaniyat kunlarini o‘tkazish amaliyoti joriy qilindi. Hatto, Prezidentimiz tashrifi
chog‘ida Xitoy poytaxtida O‘zbekiston madaniyati kunlari o‘tkazilayotgani ushbu
mamlakat bilan madaniyat sohasidagi hamkorlikning yangi bosqichga
ko‘tarilishida muhim qadam bo‘ldi.
16

II BOB. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI TASHQI SIYOSATI
O’zbekiston Respublikasi o’z milliy manfaatlariga asoslangan holda ochiq,
o’zaro manfaatli va konstruktiv tashqi siyosat olib boradi. Respublikaning
zamonaviy tashiq siyosiy kursi dunyoda va mintaqada shiddat bilan o’zgarayotgan
vaziyat, hamda mamlakatning ichidagi keng ko’lamli o’zgarishlarga asoslanib
shakllanadi.
O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosiy faoliyatining bosh maqsadi –
davlat mustaqilligi va suverenitetini, xalqaro maydondagi o’rni va rolini
mustahkamlash, yon-atrofida xavfsizlik, barqarorlik va ahil qo’shnichilik muhitini
shakllantirish, respublikaning tashqi iqtisodiy manfaatlarini faol tarzda ilgari
surish.
Respublika harbiy-siyosiy bloklarga qo’shilmaslik kursiga sodiq bo’lib, o’z
hududida xorijiy harbiy bazalar va ob’ektlarni joylashtirishga, shuningdek,
mamlakat harbiy xizmatchilarining chet eldagi tinchlikparvarlik amaliyotlarida
yoki harbiy mojarolarda ishtirok etishiga yo’l qo’ymaydi. O’zbekiston barcha
qarama-qarshiliklar va nizolarni faqat tinch siyosiy yo’llar bilan hal qilish
tarafdori.
O’zbekiston davlatlarning suveren tengligi, kuch ishlatmaslik yoki kuch
bilan tahdid qilmaslik, chegaralarning daxlsizligi, boshqa davlatlarning ichki
ishlariga aralashmaslik; xalqaro majburiyatlarni vijdonan bajarish, inson
huquqlarini hurmat qilish va himoya qilish va xalqaro huquqning boshqa
umume’tirof etilgan tamoyilllari va normalari; xavfsizlikning bo’linmasligi,
ochiqlik va pragmatizm, qo’shni mamlakatlar bilan har tomonlama yaxshi
qo’shnichilik munosabatlarini rivojlantirish, mintaqaviy va xalqaro hamkorlikni
mustahkamlash kabi asosiy tamoyillarga tayangan holda tinchlik, taraqqiyot va
farovonlik yo’lida barcha sheriklar bilan hamkorlikni kengaytirishdan manfaatdor.
Tashqi siyosiy faoliyatning asosiy va birinchi darajali vazifalaridan biri bu
2017-2021-yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor
yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasini samarali amalga oshirishdir.
17

Ushbu maqsadga erishish uchun tashqi siyosat idorasi oldiga quyidagi
vazifalar qo’yilgan:
- mamlakatimizda olib borilayotgan demokratik islohotlarni hamda jamiyat
va iqtisodiyotni modernizatsiya qilishning jadal jarayonlarini samarali amalga
oshirish uchun mumkin qadar qulay tashqi siyosiy shart-sharoitlarni shakllantirish;
- Markaziy Osiyoda tinchlik va barqarorlikni saqlash hamda
mustahkamlash, mintaqani xavfsizlik va barqaror taraqqiyot hududiga aylantirish;
- jahonning yetakchi davlatlari va xalqaro tashkilotlar bilan strategik
hamkorlik qilishning mutanosib, ko’p qirrali tizimini shakllantirish;
- O’zbekistonning mintaqa va jahon siyosatidagi muhim yo’nalishlar
bo’yicha xalqaro tashabbuslarini ilgari surish;
- mahalliy mahsulotlarning eksport hajmini oshirish va geografiyasini
kengaytirish borasida ko’maklashish;
- milliy iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlariga to’g’ridan-to’g’ri xorijiy
investitsiyalar va ilg’or texnologiyalarni jalb etishda faol ko’mak berish;
- mamlakatimizga turistlarni jalb qilish hamda turistik infratuzilmani
rivojlantirish borasida amaliy yordam ko’rsatish;
- transport va tranzit sohasidagi hamkorlikni kengaytirish va
chuqurlashtirishda hamda xalqaro transport kommunikatsiyalari va logistik
infratuzilmalarni rivojlanishiga ko’maklashish;
- xorijdagi O’zbekiston Respublikasi fuqarolari va yuridik shaxslari huquq
va manfaatlarining har tomonlama himoya qilinishini ta’minlash;
- xorijda istiqomat qilayotgan vatandoshlar bilan aloqalarni
mustahkamlash.
Tashqi siyosatimizning bosh ustuvor yo’nalishi Markaziy Osiyo
mintaqasidir. O’zbekistonning Markaziy Osiyodagi siyosati mintaqada tinchlik va
barqarorlikni ta’minlashga, mintaqaviy xavfsizlikning muhim muammolarini hal
etishga, shu jumladan, Afg’onistondagi vaziyatni hal qilishga ko’maklashishga
qaratilgan. O’zbekiston mintaqaviy savdo-iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlash,
mintaqaning transport va tranzit infratuzilmasini rivojlantirish, Markaziy Osiyo
18

transchegaraviy daryolarining suv-energetika resurslaridan oqilona va kompleks
foydalanish hamda mintaqaning ekologik barqarorligini ta’minlash, chegaralarni
delimitatsiya va demarkatsiya qilish jarayonini yakuniga yetkazish uchun barcha
sa’y-harakatlarni amalga oshiradi.
O’zbekiston mintaqa davlatlari bilan do’stona va ahil qo’shnichilik
munosabatlarini mustahkamlashdan, ilmiy-texnikaviy va madaniy-gumanitar
hamkorlikni rivojlantirishdan, parlamentlar, chegara hududlari, jamoat tashkilotlari
va oddiy fuqarolar o’rtasidagi aloqalarni kuchaytirishdan manfaatdor.
O’zbekiston Afg’oniston bilan aloqalarni kengaytirishni, mazkur
mamlakatdagi vaziyatni tinch yo’l bilan hal etishga qaratilgan xalqaro sa’y-
harakatlarda faol ishtirok etishni davom ettiradi. O’zbekiston tomoni Afg’oniston
iqtisodiyotini qayta tiklanishiga, uning transport, ishlab chiqarish, energetik va
ijtimoiy infratuzilmalarini rivojlantirishga ko’mak berishda davom etadi. Barqaror
va ravnaq topayotgan Afg’oniston Markaziy Osiyodagi mintaqaviy xavfsizlikning
kafolatidir.
MDH malakatlari bilan hamkorlik ham O’zbekiston tashqi siyosatining
ustuvor yo’nalishi hisoblanadi. Mazkur davlatlar bilan respublikamiz tarixan
shakllangan siyosiy, iqtisodiy, transport-kommunikatsion va boshqa aloqalarga
ega. O’zbekiston Hamdo’stlik mamlakatlari bilan tenglik, o’zaro foydalilik, bir-
birining manfaatlarini hurmat qilish va e’tiborga olish tamoyillari asosida ikki
tomonlama hamkorlik munosabatlarini qurishni davom etadi.
O’zbekiston Rossiya bilan 2004-yil 16-iyunda imzolangan Strategik
hamkorlik, 2005-yil 14-noyabrdagi Ittifoqchilik munosabatlari to’g’risidagi
shartnomalar hamda 2012-yil 4-iyunda imzolangan O’zbekiston Respublikasi va
Rossiya Federatsiyasi o’rtasida Strategik hamkorlikni chuqurlashtirish to’g’risidagi
deklaratsiya asosida do’stona munosabatlarni har tomonlama mustahkamlash va
tadrijiy rivojlantirish ikki mamlakat manfaatlariga to’liq mos keladi hamda
mintaqadagi tinchlik va xavfsizlikni mustahkamlashga xizmat qiladi. Ikki
tomonlama munosabatlarning eng muhim vazifalari O’zbekiston Respublikasi
Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning 2017-yil 4-5-aprelda Rossiyaga davlat tashrifi
19

hamda Rossiya Federatsiyasi Prezidenti V.V.Putinning 2018 yil 18-19 oktyabrda
O’zbekistonga davlat tashrifi chog’ida erishilgan kelishuvlarni to’liq amalga
oshirilishini ta’minlashdan iboratdir.
O’zbekiston Respublikasi global muammolarni hal etishda muhim rol
o’ynaydigan, yaqin mintaqaviy qo’shni Xitoy bilan strategik hamkorlikni
kuchaytirish tarafdori. Xitoy bilan munosabatlarni rivojlantirish 2012-yil 6-
iyundagi Strategik hamkorlikni o’rnatish to’g’risidagi qo’shma deklaratsiya, 2013-
yil 9-sentyabrdagi ikki tomonlama strategik hamkorlikni yanada rivojlantirish va
chuqurlashtirish to’g’risidagi deklaratsiyasi hamda 2017 yil 12 maydagi Har
tomonlama strategik sheriklik munosabatlarini yanada chuqurlashtirish to’g’risida
qo’shma bayonotga asoslangan. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti
Sh.M.Mirziyoyev 2019-yil 24-27 aprelda «Bir makon, bir yo’l» Ikkinchi xalqaro
forum doirasida ilgari surgan tashabbus va takliflarni to’liq va o’z vaqtida amalga
oshirish ikki mamlakat manfaatlariga mos keladi.
O’zbekiston tashqi siyosatining ustuvor yo’nalishlaridan biri, Amerika
Qo’shma Shtatlari bilan 2002-yil 12-mart oyida imzolangan O’zbekiston va AQSh
o’rtasida Strategik sherikchilik va hamkorlikning asoslari to’g’risidagi
deklaratsiyasi asnosida o’zaro manfaatli va konstruktiv hamkorlikni har
tomonlama rivojlantirishdan iboratdir. O’zbekiston AQSh bilan mamlakatda
amalga oshirilayotgan fuqarolik jamiyati asoslarini mustahkamlash va xalq
turmush darajasini yaxshilashga qaratilgan modernizatsiya jarayoni va islohotlarni
qo’llab-quvvatlash maqsadida siyosiy, savdo-iqtisodiy, investitiaviy-texnologik va
madaniy-gumanitar sohalarda hamkorlikni yanada kengaytirishdan manfaatdor.
Ikki tomonlama hamkorlikning muhim yo’nalishlari Afg’onistonda tinchlik va
barqarorlikni mustahkamlash, transmilliy tahdid va xatarlarga qarshi kurashga
ko’maklashishdan iboratdir.
O’zbekiston Yevropa Ittifoqi va Yevropa davlatlari bilan har taraflama
manfaatli hamkorlikka muhim ahamiyat beradi. Yevropa mamlakatlari bilan
hamkorlikni asosiy sohalari savdo-sotiqni rivojlantirish, investitiya va moliya,
zamonaviy texnologiyalar transferi, ilm-fan, texnika, ta’lim, ekologiya, sog’liqni
20

saqlash, madaniyat va mintaqaviy xavfsizlik kabilar hisoblanadi. O’zbekiston
asosiy e’tiborini Yevropaning ilg’or davlatlari, xususan Germaniya, Fransiya,
Buyuk Britaniya, Belgiya, Italiya, Ispaniya, Latviya va boshqa davlatlar bilan ikki
tomonlama hamkorlikni yanada yuqori darajaga chiqarishga alohida e’tibor beradi.
Respublikamiz ko’p asrlik umumiy tarix, yagona til va din, umumiy
qadriyatlar va o’xshash urf-odatlarga ega bo’lgan Turkiya davlati bilan do’stlik va
hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan siyosatni izchil davom ettiradi.
Mamlakatimiz Turkiya bilan har taraflama manfaatli hamkorlikni, jumladan savdo-
sotiq, investitsiya va turizm kabi sohalarda rivojlantiradi.
Osiyo-Tinch okeani hududi mamlakatlari, xususan Koreya Respublikasi va
Yaponiya bilan hamkorlik O’zbekiston tashqi siyosatining muhim yo’nalishlaridan
biri bo’lib qoladi. O’zbekiston ushbu davlatlar bilan investitsiya, savdo-sotiq,
yuqori texnologiyalar, madaniy-gumanitar sohalaridagi keng qamrovli hamkorlikni
davom ettiradi.
O’zbekiston Janubiy-Sharqiy Osiyodagi mamlakatlar – Malayziya,
Indoneziya, Singapur, Vetnam kabi davlatlar bilan hamkorligini rivojlantiradi.
O’zbekiston Janubiy Osiyo mamlakatlari, xususan Hindiston va Pokiston
bilan savdo-sotiq, transport-kommunikatsiya, turizm kabi sohalarda har taraflama
va o’zaro manfaatli hamkorlikni rivojlantirishni qo’llab quvvatlaydi.
O’zbekiston musulmon dunyosi davlatlari bilan o’zaro manfaatli aloqalarni
iqtisodiyot, transport kommunikatsiyasi, moliya, investitsiya va sayyohlik
sohalarida, shu jumladan Islom hamkorlik tashkiloti va Islom taraqqiyot banki
doirasida faol rivojlantirish va mustahkamlashdan manfaatdor.
21

2.1. O’zbekistonning tashqi savdo faoliyati
Tashqi savdo siyosati - O’zRning xorijiy davlatlar bilan mah-sulotlar,
xizmatlar va texnologiyalar ayirboshlashni qamrab olgan tashqi savdo faoliyati
munosabatlarini o’rnatish va tartibga solish hisoblanadi. Tashqi savdo eksport
siyosati - O’zbekiston mahsulotlarining jahon bozorida raqobatbardoshligini
ta’minlash va ularni ishlab chiqarishni rag’batlantirishga yo’naltirilgandir.
Mintaqaviy barqarorlikni ta’minlashda, mintaqa ko’lamida integratsiyani
rivojlantirishda sobiq ittifoq tarkibida bo’lib, endi mustaqil taraqqiyot yo’liga
kirgan davlatlar o’rtasidagi munosabatlar ham alohida o’rin tutadi.
Mustaqillikning birinchi o’n yilligi davrida MDH davlatlari
boshliqlarining 30 ga yaqin kengashlari bo’lib o’tdi va muhim hujjatlar imzolandi.
Ular orasida xavfsizlik masalalari, tinchlikni saqlash, iqtisodiy hamkorlikni yo’lga
qo’yib olish uchun davlatlararo iqtisodiy qo’mita tuzish, iqtisodiy integratsiyani
to’laqonli amalga oshirish, bojxona va ittifoq to’lovi masalalarini izga solib olish
kabilar muhim o’rin egalladi. O’zbekiston MDH doirasida siyosiy, iqtisodiy,
madaniy sohalar bo’yicha shartnoma hamda kelishuvlarni Rossiya,
Ukraina, Belorussiya, Moldaviya va boshqa mamlakatlar bilan imzolab, o’zaro
manfaatli hamdo’stlik aloqalari uchun mustahkam asos yaratdi.
Shu bois ham, O’zbekiston davlati ODKBning tezkor harakatlanuvchi
kollektiv kuchlar to’g’risidagi bitimni va ODKBning Tinchliksevar kuchlari
to’g’risidagi bayonotini imzolamadi [4]. 2012-yil 15-may kuni Moskva shahrida
Kollektiv xafvsizlik shartnomasi tashkiloti (ODKB) Kollektiv xafvsizlik
kengashining yubiley (10 yillik) sessiyasida ham Prezident I.A.Karimov ishtirok
etib, yana bir bor O’zbekiston ODKBning asosiy maqsadi, avvalo a’zo
davlatlarning tashqi tahdidlardan himoya qilishdan iborat, deb bilishini ta’kidladi.
O’zbekiston Respublikasi MDH doirasida sun’iy ravishda joriy etiladigan
integratsiyaga hamda davlatlardan yuqori turuvchi tuzilmalarini parlament, ko’plab
amaldorlar ishlaydigan ma’muriy idoralar, harbiy siyosiy organlarni tashkil etishga
qarshi. O’zbekiston mustaqillik va integratsiyani uyg’unlashtirish tarafdori,
22

MDHni haqiqiy mustaqil suveren davlatlar integratsiyasi sifatida ko’rishni
xohlaydi [4].
O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosatida hamdo’stlik mamlakatlari bilan
ikki tomonlama hamkorlikni yo’lga qo’yish va rivojlantirish alohida o’rin tutadi.
Bu borada O’zbekiston Respublikasining Rossiya Federatsiyasi (RF) bilan
davlatlararo teng huquqli munosabatlar o’rnatish va rivojlantirishga alohida
ahamiyat berayotganligi muhimdir. 1991-yil 26-oktyabrda O’zbekiston
Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov Moskvaga tashrif buyurib, Rossiya
Federatsiyasi (RF) Prezidenti B.Yelsin bilan ikki davlat o’rtasida muxtor
vakolatxonalar ochish, bir-birlarining suverenitetini va hududiy yaxlitligini hurmat
qilish, tashqi siyosat va iqtisodiy masalalarida hamkorlik qilishiga kelishib oldilar
[4].
23

2.2. O’zbekistonga kiritilayotgan chet el investitsiyalar
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan chet el investitsiyalarini
jalb qilishni rag’batlantirishga qaratilgan qonunlar qabul qilindi. Bu qonunlar
sirasiga «O’zbekiston respublikasining tashqi iqtisodiy faoliyati» to’g’risida; «Chet
el investitsiyalari to’g’risida», «Investitsion faoliyat to’g’risida», «Chet el inves-
torlarining kafolatlari va ularning huquqlarini himoya qilish choralari to’g’risida»,
«Tashqi iqtisodiy faoliyat to’g’risida»gi Qonunlarni kiritish mumkin.
Mudofaani va milliy xavfsizlikni ta’minlash jamiyat tarkibi va atrof-
muhitni muhofaza qilish masalalarini istisno qilgan holda O’zbekiston
Respublikasining keyingi qonunlari investitsiyalashni yomonlashtiruvchi
shartsharoitlarni vujudga keltirsa, u holda chet el investitsiyalariga nisbatan o’n yil
mobaynida investitsiyani amalga oshirish davrida amalda bo’lgan qonun
qo’llanadi. Nizolar chiqqan taqdirda hakamlar sudiga murojaat qilish huquqi va
boshqalar. O’zbekistonda xorijiy investorlar uchun qulay investitsi iqlim
yaratilgan.
O’zbekistonda islohot yillari davomida 14 milliard dollar miqdorida chet el
investitsiyalari va kreditlari o’zlashtirildi. Investitsiyalar yirik ob’ektlar bilan bir
qatorda tog’ qazilmalari sanoatiga tobora jadalroq kirib bormoqda, mahalliy
zaxiralarni qayta ishlovchi sanoat tarmoqlarini rivojlantirishga talay mablag’lar
jalb qilinmoqda. Shu bilan bir qatorda, yengil sanoat, oziq-ovqat, go’sht-sut va
qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta ishlash tarmoqlariga alohida e’tibor
qaratilayotganini ta’kidlash mumkin.
O’zbekiston foydali qazilmalarning katta zaxiralariga ega mamlakat bo’lib,
hozirda 100 turga yaqin mineral xom ashyolardan 60 tasi ishlab chiqarishga jalb
qilingan. Ayni paytda 900 dan ziyod konlar o’rganilgan bo’lib, tasdiqlangan
zaxiralar hajmi 970 mlrd. AQSh dollari hisobida baholanmoqda. Umumiy mineral
xom ashyo salohiyati 3,3 trln. AQSh dollaridan ko’proqni tashkil etishi qayd
qilinmoqda. O’zbekiston mineral xom ashyo manbalari va strategik materiallar
zaxiralari hajmi bo’yicha dunyoning boy davlatlari qatoriga kiradi. Ya’ni oltin va
24

uran zaxiralari bo’yicha birinchi beshtalikda, oltin, uran va mis qazib olish
bo’yicha; oltin zaxiralari bashorati va umumiy manbalar salohiyati bo’yicha
dunyoda etakchi o’rinlardan birini egallaydi.
Respublikada mis , qo’rg’oshin, rux, reniy, volfram va boshqa shu kabi
rangli metallarning yirik manba-lari ham mavjud. Respublikada marmarning 33 ta,
granit va gabbroning 18 ta koni topilgan. Ko’pgina manzarali noyob tosh konlari
esa, Yevrosiyo hududidagi eng yirik konlar hisoblanadi, O’zbekistonda fosforit
konlari, kaliy tuzlarining yirik, tosh tuzlarining boy konlari mavjud. O’zbekistonda
ko’plab neft va gaz konlari bo’lib, umumiy hududning 60 foizga yaqinida ularni
qazib olish istiqbolli hisoblanadi.
Masalan, Markaziy Osiyo gaz kondensatining - 74 foizi, 30 foiz – neft, 40
foiz - tabiiy gaz, 55 foiz - ko’mir to’g’ri keladi. Shu bilan birga, neft va gaz ishlab
chiqarish zaxirasi 30-32 foizni, ko’mir man-balari 2 mlrd. tonnadan ko’proqni
tashkil etadi. O’zbekiston neft-kimyo , bazaviy kimyo, kimyofarmatsevtika,
zargarlik elektrotexnika tarmoqlari sanoatini rivojlantirish, yangi turdagi
mahsulotlarni ishlab chiqarishda ham katta imkoniyatlarga ega.
Qishloq xo’jaligida nodavlat sektor ulushi 99 foizni tashkil etadi.
Agrosanoat majmuasida esa, mamlakat aholisining mehnatga layoqatli qismining
44 foizdan ko’prog’i band. O’zbekistonda yiliga 3-3,3 million tonna paxta xom
ashyosi tayyorlanadi, shundan 0,96-1,7 million tonna paxta tolasi qayta ishlanadi.
Keyingi uch yil davomida sanoat mahsulotlari umumiy hajmida to’qimachilik
sanoati mahsulotlarining ulushi 21 foizgacha o’sdi, respublika engil sanoati
korxonalari tomonidan 24 foiz hajmdagi paxta tolasi qayta ishlanadi.
Respublikada ipak sanoati ham yuqori darajada rivojlanmoqda. So’nggi
yillar davomida ipak xom ashyosini eksport qilish 7,6 martaga, ipak kalavasi esa,
4,9 martaga oshdi. Mamlakatimiz aholi jon boshiga hisoblaganda pilla ishlab
chiqarish bo’yicha dunyoda birinchi o’rinni, pilla ishlab chiqarish hajmi bo’yicha
uchinchi o’rinni egallaydi [4]. Aholi soni bo’yicha mintaqadagi yetakchi davlat
bo’lgan O’zbekiston, ayniqsa, 2017-yilda o’tkazgan iqtisodiy islohotlaridan
so’ng investorlar e’tiborini o’ziga torta boshladi.
25

“O’zbekistonda cheralarning ochilishi va (xorijiy sarmoyadorlar uchun)
bojxona to’lovlarining olib tashlanishi Markaziy Osiyoda iqtisodiy taraqqiyotning
butunlay yangi davrini boshlab berdi”, deydi toshkentlik iqtisodchi Shukrullo
Mavlonov Karvonsaroy bilan suhbatda. “Qirg’iziston va O’zbekiston o’rtasida
chegaralarni demorkatsiya qilishga oid muvaqqat kelishuv hamda Tojikiston va
O’zbekiston o’rtasidagi to’g’ridan-to’g’ri aviareyslaring qayta yo’lga qo’yilishi
o’sish kutilganidan ko’proq bo’lishiga ishora qilmoqda,” deyiladi Jahon Bankining
oktabr oyida e’lon qilingan bayonotida.
O’zbekiston mintaqa markazida joylashgan va barcha strategik iqtisodiy
yo’nalishlar uning hududidan o’tadi, dedi Mavlonov va yirik xalqaro
kompaniyalarning investitsiyalari qo’shni davlatlar iqtisodiyotiga ham ijobiy ta’sir
ko’rsatishini qo’shimcha qildi. “General Motors (GM) kompaniyasining
Qirg’izistonda kengaytirilishiga oid so’nggi yangiliklar ham buni tasdiqlaydi”,
dedi u. Amerikaning yirik avtomobil giganti bo’lgan GM O’zbekistonda anchadan
beri faoliyat yuritadi.
2017-yildan beri Jahon banki O’zbekistonga moliyaviy, texnik va tahliliy
yordamini anchagina oshirdi. U hukumatning keng qamrovli bozor islohoti
dasturini amalga oshirishga qaratilgan sa’yharakatlarini qo’llab-quvvatlashga
qaratilgan.
Bugungi kunda Jahon bankining O’zbekistondagi mamlakat dasturi hajmi
bo’yicha Yevropa va Markaziy Osiyo mintaqasida Turkiyadan keyin ikkinchi
o’rinda turadi. 2021-yil 1-oktabr holatiga ko’ra, u umumiy qiymati qariyb 4.8
milliard AQSh dollarilik 26 ta loyihadan iborat. Ular Xalqaro tiklanish va
taraqqiyot bankining (XTTB) 1.7 milliard AQSh dollari miqdoridagi kreditlari va
Xalqaro taraqqiyot assotsiatsiyasining (XTA) 3.1 milliard AQSh dollariga yaqin
miqdoridagi imtiyozli kreditlari hisobidan moliyalashtiriladi (XTTB va XTA Jahon
Banki Guruhiga kiradilar).
26

2.3. O’zbekistonning Yevropa mamlakatlari bilan hamkorligi
O’zbekiston Respublikasining jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuvida
Yevropa Ittifoqi mamlakatlari bilan o’zaro manfaatli aloqalarni yo’lga qo’yish va
tobora chuqurlashtirish alohida o’rin tutadi. 1996-yil 21-iyunda Florensiya
shahrida imzolangan O’zbekiston bilan Yevropa Ittifoqi o’rta sidagi «Sheriklik va
hamkorlik to’g’risidagi bitim», uning 1999-yil 1-iyulda kuchga kirishi mam
lakatimizning Yevropa Ittifoqi mamlakatlari bilan o’zaro muno sa bat larining
huquqiy negi ziga aylandi.
O’zbekistonning Yevropa Ittifoqi mamlakatlari bilan siyosiy, iqtisodiy,
ilmiy-texnik va madaniy-gumanitar aloqalari yildan yilga rivojlanib, chuqurlashib
bormoqda. Respublikamizda Yevropa Ittifoqiga a’zo mamlakatlarning 145 firma
va kompaniyasi vakolatxonalari akkreditatsiya qilindi. Yevropalik sarmoyadorlar
ishtirokida tashkil etilgan 491 ta korxona ishlayapti, ulardan 111 tasi 100 foizlik
Yevropa kapitaliga ega. 1995–2002-yillarda Yevropa Ittifoqi mamlakatlarining
firma va kompaniyalari respublikamizda umumiy qiymati qariyb 8 mlrd AQSH
dollariga teng yirik sarmoyaviy loyihalarni amalga oshirishda qatnashdi.
Vatanimiz to’g’risida, uning shon-shuhratini ulug’lovchi xolisona,
olijanoblik bilan berilgan bahodir. Safar natijasida Parijda «O’zbekiston
Respublikasi va Fransiya Respublikasi o’rtasida do’stlik va hamkorlik to’g’risida
shart noma», madaniyat, ilmiy-texnikaviy va maorif sohasida hamkorlik qilish
to’g’ risida bitim, sarmoyalarni o’zaro rag’batlantirish va himoyalash to’g’ risida
bitim imzolandi. Mamlakatimiz rahbarining Parij Xartiyasini imzolashi respublika
mizda demokratiyaning yanada rivojlanishi, shuningdek, O’zbekistonning Yevropa
va boshqa taraqqiy etgan mamlakatlar bilan yanada yaqinlashuvi uchun muhim
ahamiyatga ega bo’ldi.
O’zbekiston Milliy banki bilan Fransiyadagi yirik «Credit Commercial de
France» ban ki o’rtasida muddaolar haqida bitim imzolandi, unda Buxoroda neft ni
qayta ishlash zavodi qurish loyihasini pul bilan ta’minlash ko’zda tutildi. Taniqli
«Elf-akiten» neft-kimyo konserni, «Texnip» firmasi va boshqa kompaniyalar bilan
27

Buxoroda neftni qayta ishlash zavodi qurishga kelishildi. Fransiya va O’zbekiston
o’rtasida savdo-sotiq hisob-kitoblarini ta’minlab turgan «Credit Commercial de
France» banki zavod qurilishini ham mablag’ bilan ta’minladi.
O’zbekiston bu bankka mablag’ qo’ydi, u hamkorlik uchun kafolat bo’lib
turibdi. 1994-yil 25–27-aprel kunlari Fransiya Prezidenti F. Mitteranning
O’zbekistonga qilgan rasmiy tashrifi chog’ida imzolangan ikki mamlakat tashqi
ishlar vazirliklari o’rtasidagi hamkorlik to’g’risida, O’zbekiston va Fransiya
o’rtasida fuqarolarning erkin harakati haqidagi bitimlar, shuningdek, havo
transporti sohasida hamkorlik to’g’risidagi deklaratsiyalar imzolandi.
O’zbekiston bilan Fransiya o’rtasida iqtisodiy, ilmiy, madaniy, aloqalar
kengayib bormoqda. Qishloq xo’jalik mahsulotlarini qayta ishlash, oziq-ovqat, neft
va gaz sanoati, qurilish va boshqa sohalarda hamkorlik qilinmoqda. O’zbekiston
xalqaro ishlarda katta tajriba va nufuzga ega bo’lgan Buyuk Britaniya bilan ham
hamkorlik qilmoqda. Mamlakatimiz rahbarining qirolicha Yelizaveta II, Bosh vazir
J.Meyjor bilan samimiy,ochiq o’zaro manfaatli suhbatlari, muzokaralari bo’lib
o’tdi. Safar samarali bo’ldi .
«O’zbekiston Respublikasi bilan Buyuk Britaniya qirolligi o’rtasida o’zaro
iqtisodiy aloqalar to’g’risida shartnoma», sarmoyalarni o’zaro rag’batlantirish va
himoyalash to’g’risida bitim, havo yo’llarini ochish to’g’risida bitim, ikki
mamlakat hududida fuqa rolarning erkin yurishi haqida memorandum imzolandi.
«Toshkent–London» havo yo’lida samolyot qatnovining yo’lga qo’yilishi
aloqalarni yaxshilashda muhim ahamiyatga ega bo’ldi.
Xorijiy mamlakatlardan respublikaga ilg’or texnologiyalar, sarmoyalar
kirib kelishi, ko’plab qo’shma korxonalarning qurilishi oqilona tashqi siyosatning
natijasidir. 2003-yilda respublikamizda xorijiy sarmoya ishtirokida barpo etilgan
2087 ta qo’shma korxona jahondagi 80 mamlakatdan kelgan sheriklari bilan
birgalikda faoliyat ko’rsatdi. Ular 386,7 mlrd so’m hajmida iste’mol mollari,
eksport uchun sifatli tovarlar ishlab chiqardi, aholiga xi zmat ko’rsatdi. Jahondagi
80 dan ortiq xorijiy bank bilan o’zaro munosabatlar o’rnatilgan.
28

XULOSA
Xulosa qilib aytganda O’zbekistonning Birinchi Prezidenti Islom
Abdug’aniyevich Karimov Mustaqillikning dastlabki yillarida aosiy maqsad
sifatida “Iqtisodiyotni rivojlantirish” va yaqin qo’shni mamlakatlar bilan do’stona
munosabatlar o’rnatish hamda MDH mamlakatlari bilan iqtisodiy hamkorlikni
rivojlantirish masalalarini qo’ydi.
Kurs ishidan xulosa shuki MDH Davlatlariga qatoriga kirgach, Rossiya
bilan ilk aloqalar o’rnatildi. Rossiya Prezidenti B.Yelsin bilan uchrashuvda
iqtisodiyotni rivojlantirish, mehnat resurslari , harbiy-texnikaviy sohada tegishli
hujjatlar imzolandi. Kurs ishining birinchi bo’limida qo’shni mamlakatlar bilan
aloqalar o’rnatish, mintaqada tinchlikni ta’minlash, ovar ayirboshlash, transport
sohasida shartnomalar imzolandi.
Hozirgi vaqtga kelib Rossiya bilan tashqi savdo aylanma yildan yilga
o’smoqda. Shu tufayli Qozog’iston, Turkmaniston, Qirg’iziston, Tojikiston bilan
savdo-iqtisodiy kelishuvlarga erishildi. O’zbekiston tashqi iqtisodiy aloqalari
yaxshi rivojlangan mamlakatlar guruhiga kiradi. Markaziy Osiyo mamlakatlari
bilan yaqin iqtisodiy aloqalar o’rnatilganligi ko’rinib turibdi. Tashqi savdo siyosati
– O’zbekiston Respublikasining xorijiy davlatlar bilan mahsulotlar, xizmatlar va
texnologiyalar ayirboshlashni qamrab olgan tashqi savdo faoliyati munosabatlarini
o’rnatish va tartibga solish hisoblanadi. Prezidentizmiz Shavkat Mirziyoyev
qo’shni mamlakatlar bilan do’stlik aloqalarini mustahkamladi. Qirg’iziston
Respublikasidagi ziddiyatlar yumshatildi. Tojikiston bilan chegaralar ochilib ikki
mamlakat fuqaroalari uchun qulaylik yaratildi. Savdo aylanmasi sezilarli darajada
o’sdi. O zbekistonning Markaziy Osiyo davlatlari bilan savdo aylanmasiningʻ
umumiy hajmi 5 milliard dollarni tashkil etdi.
Kurs ishining ikkinchi bo’limida O’zbekistonga kiritilayotgan chet el
investitsiyalar va ularni to’g’ri yo’naltirish, investorlarni jalb qilish orqali
O’zbekistonda tadbirkorlikni rivojlantirish, Davlat aktivlarida davlatni rolini
kamaytirish orqali xususiy sektorni jalb etish nazarda tutiladi.
29

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning
videoselektordagi nutqlari.
2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “2022-2026 yillarga
mo’ljallangan Yangi O’zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to’g’risida”gi PF-60-
son Farmoni, 2022-yil 28-yanvar.
3. Nazarova G.G’. Хaydarov N. Хalqaro iqtisodiy munosabatlar (o’quv
qo’llanma). T., TDIU, 2005.
4 Nazarova G.G’., Хalilov Х., Eshtaev A. va boshqalar. “Jahon
iqtisodiyoti” (O’quv qo’llanma). T., 2005.
5. М.Рахимов, Ш. Рахматулаев, Р.Турсунова, Р. Назаров “ Очерки
новейшей истории Узбекистана”, Т. “Адабиёт учқунлари” 2016. C. 344.
6. М.Рахимов, Ш. Рахматулаев, Р.Турсунова, Р. Назаров “ Очерки
новейшей истории Узбекистана”, Т. “Адабиёт учқунлари” 2016. C. 345.
7. Камаров А. Ўзбекистонннинг БМТ билан хаuаро терроризмга
қарши кураш сохасидаги ҳамкорлиги // Ўзбекистон ва БМТ: тажриба ва
хамкорлик истиқболари. Конференция материалари. 2007 йил 16 март. –
Тошкент, 2007. – Б. 177
8. www.stat.uz
9. www.ziyonet.uz
10 . www.lex.uz
30

Sotib olish