Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	12000UZS
Размер	146.0KB
Покупки	3
Дата загрузки	14 Февраль 2024
Расширение	doc
Категория	История

O'zbekistonning tashqi siyosati borasidagi yangi davri

umume`tirof etilgan qoidalari va mezonlariga asoslanadi.
1992 yil 2 martda O`zbekiston Respublikasi o`z tarixida birinchi
bor xalqaro hamjamiyatning tsng xuquuti subyekti sifatida Birlashgan
Millatlar Tashkiloti a`zoligiga qabul qilindi. Bu tarixiy voqea
O`zbekistonning mustaqil davlat sifatida xalqaro hamjamiyatdan
munosib o`rin olishida katta ax,amiyatga ega bo`ldi. Markaziy Osiyoda
xavfsizlik, barqaror-lik va hamkorlik masalalari bo`yicha BMTning
Toshkentda do-imiy ishlovchi seminarini chaqirish, Tojikiston va
Afgonis-ton mojarolari, narkobiznesga qarshi kurashni kuchaytirish,
Orol muammosini hal etish va boshqa masalalar bo`yicha bir qator
takliflarni o`rtaga qo`ydi.
Uzbekiston Prezidentining asosli mulohazalari bu nu-fuzli tashkilot
tomonidan inobatga olinib, 1993 yil fevral oyida Toshkentda BMT
vakolatxonasi ta`sis etilib, ish bosh-ladi. Xolid Malik BMTning
O`zbekistondagi vakili qilib yuborildi.
Bugungi kunda Birlashgan Millatlar Tashkilotining O`zbe-
kistondagi vakolatxonasi respublikada BMTning taraqqiyot Dasturi,
Sanoat taraqqiyoti Dasturi, qochoqlar ishi bo`yicha vakillari Oliy
Komissari, Jaxon sokliqni sarutash tashki-loti, Aholi joylashish
jamg`armasi, Narkotiklarni nazorat qilish bo`yicha Dastur, Bolalar
jamgarmasi singari ixtisos-lashgan muassasalarni o`z tarkibiga
birlashtirishga muvaffaq bo`ldi.
O`zbekiston 1992 yil fevral oyida dunyoda tinchlikni mus-
tahkamlash, inson huquqlarini qimoya qilish bo`yicha katta tad-birlarni
amalga oshirayotgan nufuzli xalqaro tashkilot — Yevropada Xavfsizlik
va Hamkorlik Tashkilotiga ( YEXHT) a`zo bo`lib kirdi. I.Karimovning
1992 yil 9-10 iyulda bo`lib o`tgan Yevropada Xavfsizlik va Hamkorlik
9

o`rnatilgan aloqalar o`z natijalarini bera boshladi. Turkiya bilan abadiy
do`stlik shartnomasi Uzbe-kiston tashqi siyesatidagi o`ziga xos
yangilikdir.
1995 yil 15-16 sentabrda Toshkentda Markaziy Osiyo Xavf-sizlik
va Qamkorlik masalalariga bagishlangan seminar Kengashi bo`ldi. Bu
Kengashda ishtirok etish uchun 31 mamlakat, 6 Xalqaro Tashkilotlar
vakillari qatnashdilar. Mintaqa xavf-sizligi va mojarolarning oldini olish
masalalari ko`rib chi-qildi.
1995 yil. oktabrda nishonlangan Birlashgan Millatlar Tashkilotining
50 yilligi va uning yubiley sessiyasi O`zbekis-tonning xalqaro siyosat
borasidagi yangidan-yangi imkoniyatlarini ko`rsatishga sharoit yaratdi.
Prezident I.Karimovning ana shu mo`tabar minbardan turib so`zlagan
nihoyatda qisqa va lo`nda nutqi jahon hamjamiyatining tamoyilga
aylangan qarashlarini o`zgartirishga, xalqaro tashkilotlar faoliyatini
yangi-cha shakl va mazmun bilan boyitishga o`ziga xos ta`sir ko`rsatdi.
Jumladan, u mamlakatlararo. mintaqalararo va qit`alararo
munosabatlarni chuqurlashtirish, qar bir mintaqada vujudga kelayotgan
ijtimoiy-siyesiy jarayonlarning borishidan oldindan ogoh bo`lish, ularni
o`z vaqtida o`rganish va zarur xulosa-larga kelish, shu asosda
umumbashariy muammolarni chigallash-tirmasdan hal etish masalalarini
ko`tardi.
II.Bob.Davlat tashqi siyosatida ommaviy kommunikatsiyaning roli
2.1 O‘zbekistonning xalqaro reytingdagi o‘rnini yaxshilashda tashqi
siyosatning ahamiyati
Barchamizga yaxshi ma’lumki, mamlakatimiz istiqlolga erishgandan
so‘ng tashqi siyosatda hamkorlik ishlarini olib bora boshladi.
Mustaqillikni mustahkamlash, mamlakatimizning xavfsizligi, barqarorligi
12

oshirishga kirishdi va amalga oshirib kelmoqda.
Ushbu isloxotlardan ko zda tutilgan maqsad esa ochiq tashqiʻ
siyosatga hamda aniq ijtimoiy yo naltirilgan kuchli huquqiy davlat va
ʻ
adolatli jamiyati qurishga qaratilgan.
32

keltirishimiz mumkin. Harakatlar strategiyasining beshinchi ustuvor
yo‘nalishi ‘‘Xavfsizlik, diniy bag‘rikenglik va millatlararo totuvlik, o‘zaro
manfaatli va amaliy tashqi siyosat‘‘ deb nomlanib, unda quyidagi vazifalar
belgilangan edi:
- O‘zbekiston Respublikasining konstitutsiyaviy tuzumi, suvereniteti,
hududiy yaxlitligini muhofaza qilish;
- fuqarolik, millatlararo va konfessiyalararo tinchlik hamda totuvlikni
mustahkamlash;
- davlatning mudofaa qobiliyatini mustahkamlash, O‘zbekiston
Respublikasi Qurolli
Kuchlarining jangovar qudrati va salohiyatini oshirish;
- davlat mustaqilligi va suverenitetini mustahkamlash, mamlakatning
xalqaro
munosabatlarning teng huquqli subyekti sifatidagi o‘rni va rolini oshirish,
rivojlangan demokratik davlatlar qatoriga kirish, O‘zbekistonning yon-
atrofida xavfsizlik, barqarorlik va ahil qo‘shnichilik muhitini
shakllantirish;
- O‘zbekiston Respublikasining xalqaro nufuzini mustahkamlash,
mamlakatda olib borilayotgan islohotlar to‘g‘risida jahon hamjamiyatiga
xolis axborot yetkazish va boshqalar. Bu vazifalarning amalga oshirilishi
davlatimizning xalqaro reytingdagi o‘rnini belgilashda muhim ahamiyat
kasb etdi. Harakatlar strategiyasining davomi sifatida qabul qilingan,
2022-2026-yillarga mo‘ljallangan Taraqqiyot strategiyasida ham tashqi
siyosat sohasiga alohida e’tibor berildi. Strategiyaning yettinchi ustuvor
yo‘nalishi "Mamlakatimiz xavfsizligi va mudofaa salohiyatini
kuchaytirish, ochiq, pragmatik va faol tashqi siyosat olib borish" deb
nomlandi. Bilamizki, 2023-yil 11-sentabrda butun O‘zbekiston xalqi
16

mamlakatlarining parlament delegaiiyalari, Shveytsa-riya, Xitoy, GFR
va Litvaning rasmiy hukumat delegatsiyalari, turli xadqaro
tashkilotlarning o`n uch nafar vakili, xorijiy davlatlarning
O`zbekistondagi elchilari va elchixonalari hamda vakolatxonalari
xodimlaridan 28 kishi, shu jumladan. Fransiya, GFR, Janubiy Koreya,
AQSH, Rossiya, Pokiston, Turkiya, Buyuk Britaniya, Shvetsiya,
Xindiston namoyandalari qabul qilindi. O`z navbatida O`zbekiston
parlamenti a`zolarining delegaiiyalari bir qancha davlatlarda, shu
jumladan, AQSH, GFR, Turkiya kabi mamlakatlarda bo`lishdi. 2
O`zbekiston Respublikasi bir qator ixtisoslashgan nufuz-li xalqaro
iqtisodiy, idmiy-texnika va madaniy tashkilotlar — Jahon iqtisodiy
hamkorlik tashkiloti, Jahon Banki, Xalqaro valyuta jamg`armasi,
Yevropada tiklanish va taraqqiyot banki, Xalqaro mehnat tashkiloti,
Xalqaro pochta ittifoqi. Jahon sog`liqni saqpash tashkiloti, Xalqaro
Olimpiya Qo`mi tasi, Osiye va Tinch okean havzasi bo`yicha iqtisodiy
va ijti-moiy komissiya, Markaziy Osiyo mamlakatlari iqtisodiy ham-
korlik tashkiloti, Bojxonalar hamkorligi Kengashi, BMTning ta`lim, fan
va madaniyat bo`yicha Qo`mitasi (YUNESKO) va boshk,a tashkilotlar
a`zosidir.
O`zbekiston mustaqil davlat sifatida ko`plab xalqaro Kon-
vensiyalarga va BMT, YEXHT, XMT kabilarning protokollari-ga
qushildi. Shu yillar mobaynida O`zbekiston o`zining tashqi siyesatida
avvalo jahonning taraqqiy etgan mamlakatlar bi-lan o`zaro
munosabatlarini rivoj,t;antiri111ga katta aqamiyat berdi. AQSH,
Germaniya, Fransiya. Italiya, Buyuk Britaniya, Yaponiya, Janubiy
Koreya, Turkiya va boshqa ko`plab rivojlan-gan mamlakatlar bilan
2
Mirziyoev Sh.M. Murojaatnoma. 2020 yil 24 yanvarda Oliy Majlis Senati va Qonunchilik palatasiga taqdim etgan navbatdagi
Murojaatnomasi.
11

va xalqaro huquqning umume`tirof etilgan boshqa qoidalari va meyorla-
riga asoslanadi. 1
Respublika davlatning, xalqning oliy manfaatlari, fa-rovonligi va
xavfsizligini ta`minlash maqsadida ittifoq-lar tuzishi, hamdo`stliklarga
va boshqa davlatlararo tuzilma-larga kirishi va ulardan ajralib chiqii:i
mumkin», - deyi-ladi O`zbekiston Respublikasi Konstitudiyasining 17-
modda-sida.
1.2. O`zbekiston tashqi aloqalarining kengayishi va xalqaro tashkilotlar
safiga qabul qilinishi
Mamlakat tashqi siyosatiga doir bunday qoidalar Prezi-dent
I.A.Karimovning nutq, maqola va risolalarida yanada oydinlashtirildi. U
o`zining «O`zbekistonning o`z istiqlol va taraqqiyot yo`li» nomli
asarida: «O`zbekistonning milliy man-faatlariga mos keladigan, ko`p
tomonlama faol tashqi siyosat-ni amalga oshirish — davlatimizning
mustaqilligini mustah-kamlash, iqtisodiy qiyinchiliklarni bartaraf etish
va xalq turmushini yaxshilashning zarur sharti va g`oyat muhim
vositasi-dir» -- deb alohida uqtirdi.
Hukumatimiz o`zining tashqi siyosatida mana shu ko`rsatma-larga
amal qilib keldi. O`zbekistonning tashqi siyosat borasi-da tutgan yo`li
davlatimiz biron bir buyuk davlat ta`sir doi-rasiga tushib qolmasligi,
xalqaro maydonda tinchlik va xavf-sizlikni ta`mindash, mojarolarni
tinch yo`l bilan hal etish, boshqa mamlakatlarning ichki ishlariga
aralashmaslik mafku-raviy qarashlardan qatiy nazar tashqi siyosatda
ochiq-oydin-lik tamoyilini ro`yobga chiqarish, xalqaro tashkilotlar
doira-sida hamkorlikni chuqurlashtirish hamda xalqaro huquqning
1
Saidov A.X. Demokratik islohotlar yo‘li – biz uchun yakkayu yagona va eng to‘g‘ri yo‘ldir. Demokratlashtirish va Inson huquqlari jurnali.
2020 yil. № 1-son. 1 (85), -B.5.
8

Foydalanilgan adabiyotlar:
Rahbariy adabiy ot lar
1. Mirziyoev Sh.M. Milliy taraqqiyot yo‘limizni qat’iyat bilan
davom ettirib, yangi bosqichga ko‘taramiz. T. 1. - Toshkent:
O‘zbekiston.. 2017.
2. Mirziyoev S h .M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob
xalqimiz bilan birga quramiz. - Toshkent: O‘zbekiston. 2017.
3. Mirziyoev S h .M. Qonun ustuvorligi va inson ma’nfaatlarini
ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul
qilinganining 24 yiligiga bag‘ishlangan tantanali
marosimidagi ma’ruzasi. - Toshkent: O‘zbekiston. 2017.
4. Mirziyoev S h .M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston
davlatini birgalikda barpo etamiz. - Toshkent: O‘zbekiston.
2017.
5. Karimov I.A. Inson uning huquq va erkinliklari - oliy
qadriyat. T. 14. - Toshkent: O‘zbekiston, 2006.
6. Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch. -Toshkent:
Ma’naviyat, 2008.
7. Karimov I.A. O‘zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida.
– Toshkent: O‘zbekiston, 2011.
8. Karimov I.A. Ona yurtimiz baxtu iqboli va buyuk kelajagi
yo‘lida xizmat qilish – eng oliy saodatdir. - Toshkent:
O‘zbekiston. 2015.
6.2. Asosiy adabiyot lar
9. Mustaqil O‘zbekiston tarixining dastlabki saxifalari. - Toshkent,
2000.
10. Erkaev A. O‘zbekiston yo‘li. - Toshkent: Ma’naviyat, 2011.
33

2.2.Davlat tashqi siyosatida ommaviy kommunikatsiyaning roli
Globallashuv jarayonlari va axborot kommunikatsiya vositalarining
misli ko'rilmagan rivoji davlatlarning o'zaro hamkorlik munosabatlarini
rivojlantirishga kuchli turtki bo'lmoqda. Millatlararo munosabatlar
sohasidagi kontseptsiya siyosiy diplomatik sohadagi hamkorlikni
rivojlantirishga doir “yo'l xarita”larini O'zbekistonning xorijiy savdo-
iqtisodiy, investitsiyaviy, texnologik va moliyaviy-texnik hamkorligini
tubdan rivojlantirish va kengaytirish davrning bosh mezoni darajasiga
ko'tarildi. Siyosiy va tashqi iqtisodiy aloqalarni ta'minlab beruvchi davlat
organlari tizimi shakllantirildi.
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev 2020 yil 24
yanvarda Oliy Majlis Senati va Qonunchilik palatasiga taqdim etgan
navbatdagi Murojaatnomasida “Demokratik islohotlar yo'li – biz uchun
yakkayu yagona va eng to'g'ri yo'ldir” deb ta'kidlagan. Davlat rahbarining
parlamentga Murojaatnomasi – dasturiy siyosiy-huquqiy xujjatdir. Ushbu
murojaatnomada Prezidentning mamlakatni yaqin istiqbolda
rivojlantirishga doir strategik yo'nalishlar bo'yicha nuqtai nazari bayon
qilinadi.
Murojaatnomada siyosiy, iqtisodiy, g'oyaviy mafkuraviy qoidalar
bilan bir qatorda, parlamentning qonun ijodkorligi faoliyatiga taalluqli
aniq takliflarni ham o'zida aks ettiradi. Shuningdek, Prezidentning
parlamentga Murojaatnomasi jahon konstitutsiyaviy amaliyotida
hokimiyat vakillari bo'linishi printsipini ta'minlashga qaratilgan muhim
huquqiy institutdir. Yana shuningdek, Murojaatnomada davlatimiz
rahbari so'nggi uch yilda turli nufuzli xalqaro tashkilotlarda qaryib 30 ta
tashabbus bo'yicha BMT Assambleyasining rezolyutsiyalari qabul qilindi.
ShHT doirasida O'zbekiston Prezidentining 8 ta xalqaro tashabbusi
19

quyidagilar:
Birinchidan, agar jurrofiy-strategik tarafdan olib qara-sak, Markaziy
Osiyoda kommunikatsiyalar nomaqbul rivoj top-gani va uning
tarmoqlari ancha buzilganligini ko`ramiz.
Ikkinchidan, Markaziy Osiyoda suv resurslari cheklangan va Orol
dengizi bilan bogliq ekologik falokat ta`siri seziladi.
Uchinchidan, mintaqada xavfsizlik tizimi alohida e`tibor-ni taqozo
etadi. Bu yerda atrofdagi kuchli davlatlar va siyosiy kuchlar
markazlarining bir-biriga mos kelmaydigan ta`sir etish istaklari borligini
ham hisobga olmasdan bo`lmaydi.
To`rtinchidan, musulmon dunyosidagi ba`zi mamlakatlarning bir-
biriga mos kelmaydigan manfaatlari ham ayni bizning xotirjam
bo`lishimizga yo`l bermaydi.
Qolaversa, atrofimizda turli etnik, iqtisodiy, ijtimo-iy va boshqa
muammolar ichida qolgan «uchinchi dunyo» davlatla-ri ham mavjud.
Jumladan beqarorlik va xavf-xatarning bu-gungi kundagi o`chog`i -
Afgoniston bilan Tojikiston davlatlari ham shu mintaqada.
Bayon etilgan bu muammolarni kuchaytirib va ma`lum dara-jada
ko`p ishlarni ijobiy hal qilishga to`siq bo`lib turgan yana bir masala bor.
SHo`ro tizimidan qolgan meros — bu shu min-taqada Turkiston
atalmish yagona zaminda yashayotgan millat va elatlarni sun`iy ravishda
bo`lib tashlash va shundan foydalanib, o`z siyosatini o`tkazish, ularga
hukmronlik qilish asorat-lari hali-beri yo`qolmagan.
Terrorizm va narkobiznesning o`zaro uzviyligi, bir-biriga bog`-
liqligi, uning tarqalishiga ba`zan diniy niqoblardan foy-
dalanilayotganligi, natijada diniy aqidaparastlik va ekst-remizmning
rivojlanib borayotganligi ilmiy jihatdan chu-qur taxlil etilgan.
6

28. Yunusova X. O‘zbekistonda millatlararo munosabatlar va
ma’naviy jarayonlar (XX asr 80-yillari misolida). - Toshkent:
Abu matbuot-konsalt, 2009.
29. Bobojonova D. O‘zbekistonda ijtimoiy-iqtisodiy
munosabatlar (70 80-yillar misolida). Qo‘llanma. – Toshkent:
Sharq, 1999.
30. Qoraqalpog‘iston tarixi (1917-1994 yy.). - Nukus, 1995.
31. G‘ulomov S., Ubaydullaeva R., Ahmedov E. O‘zbekiston. -
Toshkent: Mehnat, 2001.
32. Quldoshev A. Fuqarolik jamiyati taraqqiyotida O’zbekistonni
rivojlantirish strategiyasi. O’quv qo’llanma (barcha bakalavr
ta’lim yo’nalishlari uchun). T.: “Fan va texnologiya”, 2020.-
160 bet.
33. Xoliqulov R., G’aniyev K., Nasrullayev M. Ozbekiston tarixi.
O’quv qollanma (nomutaxassis yo’nalish talabalari uchun).
Samarqan d.: SamDU nashri, 2019. -324 b.

Axborot manbalari
1. w w w .ziy onet .uz .
2. w w w .edu.uz .
3. w w w .google.uz .
4. w w w .gov .uz .

36

va taraqqiyoti ko‘p jihatdan xorijiy davlatlar bilan diplomatik aloqalarning
yo‘lga qo‘yilishi bilan bevosita bog‘liq edi. Chunki har bir davlatning
taraqqiyotida boshqa mamlakatlar bilan do‘stlik va hamkorlik aloqalarini
yo‘lga qo‘yish muhim hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasi Birinchi
Prezidenti I.A.Karimov o‘zining “O‘zbekistonning o‘z istiqlol va
taraqqiyot yo‘li”, “O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavsizlikka tahdid,
barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari”, “Bizning bosh maqsadimiz-
jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya va
isloh etishdir” va boshqa asarlarida mustaqil tashqi siyosat yuritish
qoidalarini belgilab bergan edilar. Yangi tahrirdagi Konstitutsiyamizning
17-moddasida ham quyidagilar qat‘iy belgilab qo‘yildi: “O‘zbekiston
Respublikasi xalqaro munosabatlarning to‘la huquqli subyektidir.
O‘zbekistonning tashqi siyosati davlatlarning suveren tengligi, kuch
ishlatmaslik yoki kuch bilan tahdid qilmaslik, chegaralarning buzilmasligi,
davlatlarning hududiy yaxlitligi, nizolarni tinch yo‘l bilan hal etish,
boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashmaslik prinsiplariga hamda
xalqaro huquqning umume’tirof etilgan boshqa prinsip va normalariga
asoslanadi”. Bundan ko‘rinadiki, mamlakatimiz tashqi siyosatda har doim
tinchlikparvarlikka va hamkorlikka rioya qiladi.
O‘zbekiston Respublikasi 1992-yil 2-martda BMTga qabul qilindi va
mamlakatimiz jahon hamjamiyatining teng huquqli a’zosi bo‘ldi. Bu
yurtimizning mustaqillikdan keyingi ilk a’zo bo‘lgan tashkiloti edi.
Shundan so‘ng mustaqil diyorimiz BMTning bir qator ixtisoslashtirilgan
muassasalari, jumladan, Jahon banki, Xalqaro valyuta fondi (XVF), Jahon
savdo tashkiloti (JST), BMTning Yevropa bo‘yicha iqtisodiy komissiyasi
(YeIK), BMT savdo va rivojlanish bo‘yicha konferensiyasi guruhi kabilar
bilan keng ko‘lamli hamkorlik aloqalarini yo‘lga qo‘ydi. Shuningdek,
13

Respublika davlatning, xalqning oliy manfaatlari, fa-rovonligi va
xavfsizligini ta`minlash maqsadida ittifoq-lar tuzishi, hamdo`stliklarga
va boshqa davlatlararo tuzilma-larga kirishi va ulardan ajralib chiqii:i
mumkin», — deyi-ladi O`zbekiston Respublikasi Konstitudiyasining 17-
modda-sida.
Mamlakat tashqi siyosatiga doir bunday qoidalar Prezident
I.A.Karimovning nutq, maqola va risolalarida yanada oydinlashtirildi. U
o`zining «O`zbekistonning o`z istiqlol va ni-o`zi ta`minlashga, texnika
ekinlarining eng qimmatli tur-larini, jumladan paxta tolasi yetishtirish
va eksport qilish-ga imkoniyati katta. Shuningdek, jahon bozoriga
yuqori sifat-li, ekologik jihatdan sof, raqobatga bardoshli meva-sabzavot
maqsulotlarini ishlab chiqarishga qamda ularni qayta ishlan-gan holda
yetkazib berishga qodir.
To`rtinchidan, davlatimiz nafaqat o`zini-o`zi ta`minlaydi-gan, balki
chetga chiqarishga neft, neft mahsulotlari, gaz va umuman,
iqtisodiyotning asosi bo`lmish muhim tarmoqdarga ega. O`zbekistonda
sanoatning eng zamonaviy tarmoklari, deylik, mikroradioelektronika
kabi murakkab sohani rivojlantirish imkoni bor.
Beshinchidan, O`zbskistonning insoniyat sivilizatsiyasida salmoqli
o`rni bor. Yurtimiz ma`naviy merosga boy. U oldin-dan nafaqat
mintaqada, balki dunyoda ham turli ma`naviy va siyosiy jarayonlarga
kuchli ta`sir o`tkazib kelgan.
Shu jihatlarni hisobga olsak, O`zbekiston o`zining barcha
ko`rsatkichlari bo`yicha jahondagi madaniy, ilmiy texnologiya va
iqtisodiy yuksaklikka erishib, bemalol Markaziy Osiyoda integratsiya
markaziga aylanishi mumkin.
Albatta, bu yo`lda qator qiyinchiliklar ham mavjud. Bular
5

Tashkilotining majlisi- da ishtirok etishi, nutq so`zlashi va uning 10
iyulda bo`lgan majlisiga raislik qilishi O`zbekistonning jahon
hamjamiya-tiga muvaffaqiyatli kirib borayotganligini ko`rsatadi.
O`zbekistonning xalqaro miqyosda tinchliksevar siyosat o`tka-zishi
uchun keng imkoniyatlar vujudga keldi. 1993 yil sentabr-da
bo`lib^o`tgan Birlashgan Millatlar Tashkilotining 48-ses-siyasida
Uzbekiston Prezidenti I.Karimovning ishtiroki va unda qilgan ma`ruzasi
O`zbekistonni jahonga ko`hna va navqi-ron davlat sifatida tanitdi.
O`zbekiston jahondagi 105 mamlakatni birlashtiruvchi
qo`shilmaslik harakatiga qabul qilindi. Bo`lg`usi jahon Parla-mentining
timsoli bo`lmish Parlamentlararo Ittifoqqa kir-di.
Mamlakatimiz Parlamentlararo Ittifoqning 93- va 94-
konferensiyalarida hamda YEXHT Parlament Assambleyasining har yili
o`tkaziladigan sessiyasida muntazam qatnashmoqda. Oliy Majlis Raisi
YEXHT Parlament Assambleyasining Vitse-prezidenti etib saylandi.
Ana shu va boshqa xalqaro anjumanlar-da O`zbekiston vakillari ma`ruza
va axborotlar bilan chikdi-lar, qator takliflarni o`rtaga tashladilar. Shu
tariqa respub-lika Parlamenti a`zolarining ovozi xalqaro maydonda
baral-la yangramoqda. Davlatimizning obro`-e`tibori mustahkamla-nib,
xalqaro miqyosda tobora ko`proq e`tirof etilmoqda.
Mustaqillikning ilk damlaridayeq Oliy Majlis Raisi
E.X.Xalilovning Avstriya, Germaniya, Ispaniya, Shveytsariya.
Belgiya, Bolgariya, Pokiston, Turkiya, Janubiy Koreya va boshqa bir
qancha mamlakatlarning davlat boshliqdari. parlament va
vakolatxonalar boshliqlari bilan uchrashuvlari bo`lib o`tdi. Oliy
Majlisda o`n uchta parlament delegatsiyasi, shu jumladan GFR,
Yaponiya, Quvayt, Litva, Latviya, Pokiston, Bolgariya va Turkiya
10

qo'llab-quvvatlanayotgani, O'zbekistonga qanchalik ishonch bilan
qaralayotgani, ularning bildirayotgan fikrlaridan ham aytish mumkinki, bu
ommaviy kommunikatsiya tizimida huquqiy tarmoqlarning ahamiyati
katta rol o'ynaydi. Adolatli boshqaruvni joriy qilish va tushuntirish,
huquqiy targ'ibot tartibi va u bilan shug'ullanadigan shaxslarga baho
berishda huquqiy kommunikatsiyaning o'rni alohida ahamiyatlidir.
29

“Mustaqillik yillarda O'zbekiston 120 dan ziyod davlat bilan
diplomatik aloqalarni o'rnatdi. Toshkentda 35 ta davlat elchixonasi
ochildi. 19 ta davlat elchilari esa O'zbekiston Respublikasida o'rindoshlik
asosida faoliyat yuritmoqda. Respublikada 88 ta xorijiy vakolatxonalar
akkreditatsiyadan o'tgan, 24 ta hukumatlararo va 13ta xukumat
tashkilotlari faoliyat olib bormoqda” .
Tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy yo'lning samarali davom ettirilishi
mamlakatda keng ko'lamli islohotlarni va demokratik o'zgarishlarni
muvaffaqiyatli ro'yobga chiqarishda, xalqaro maydonda mamlakat
nufuzini mustahkamlashda va aholi farovonligining oshishini ta'minlashda
eng muhim omil hisoblanadi.
Ochiq tashqi siyosatning faollashuvi natijasida xorijiy mamlakatlar
bilan ko'p qirrali va o'zaro manfaatli hamkorlikni mustahkamlashda
salmoqli natijalarga erishilganligi e'tirofga loyiq, “Respublika
konstitutsiyaviy tuzumini, suverenitetini, xududiy yaxlitligini himoya
qilishga doir chora-tadbirlarni ro'yobga chiqarish, kiberxavfsizlik sohasida
axborot, normativ-huquqiy asoslar tizimini takomillashtirish, aholini
favqulodda vaziyatlardan xabardor qilish tizimini tashkil etish va
rivojlantirish, millatlararo munosabatlar sohasidagi siyosatning ustuvor
yo'nalishlari kontseptsiyasini ishlab chiqish bilan birga xorijiy hamkorlikni
rivojlantirishga doir “yo'l xarita”larini ishlab chiqilganligi” kabi masalalar
bugungi davlat boshqaruvida bosh mezon bo'lib turganligi
tadqiqotimizning asosiy nuqtai nazarida aks etadi.
XXI asrda insoniyat taraqqiyotning axborot bosqichiga qadam qo'yar
ekan, har bir sohani modernizatsiyalash va axborotlashtirishni taqozo
etayotganligi hech kimga sir emas. Shunday ekan, Axborot-
kommunikatsiya texnologiyalarining inqilobiy ta'siri davlat tuzilmalari va
22

O`zbekiston rahbarining ana shu har ikki asari davlatimizning yangi yuz
yillik va yangi ming yillik-dagi siyosiy strategiyasini belgilaydi. Mazkur
kitobning dunyoning bir necha o`nlab mamlakatlarida tarjima qilib bo-
silganligi, jahon siyosatdonlari va davlat arboblarining bu kitobda
ko`tarilgan masalalarga bergan yuksak baholari, ja-hon
jamoatchiligining katta qiziqish bilan unga qarayetgan-ligi^fikrimizning
dalilidir.
O`zbekiston mustaqillikka erishgandan keyingi yutuklar-dan
muhimi, uning jahon hamjamiyatidan munosib o`rin olga-nidir.
1991 yil 31 avgustda Oliy Kengash VI sessiyasida qabul qilingan
«Mustaqillik haqidagi Bayonot»da O`zbekistonning tashqi siyosatdagi
yo`li aniq qyushb belgilangan edi. Jumladan unda: «Xalqaro
hamjamiyatning to`la huquqli a`zosi bo`lgan O`zbe-kiston Respublikasi
xalqaro munosabatlarda mustaqil davlat, xalqaro huquq subyekti sifatida
qatnashadi, uning maqsadla-ri mustahkam tinchlik, qurolsizlanish, o`z
hududini qurol-yarog-lardan xoli qilish, yadroviy qurolni va boshqa
ommaviy qir-rin qurollarini yo`qotish, suveren davlatlar o`rtasidagi nizo
va ziddiyatlarni hal etishda kuch ishlatish va tazyiqqa yo`l
qo`ymaslkkdan iborat» - deb qayd qilindi.
Oradan ma`lu^m muddat o`tgandan so`ng 1992 yil 8 dekabrda
qabul qilingan O`zbekiston Konstitutsiyasida bu yo`l yana bir bor
ta`kidlanib davlatimiz tashqi siyosatining asosiy qoida-lari qonun bilan
mustahkamlab qo`yildi. «O`zbekiston Respub-likasi xalqaro
munosabatlarning to`la huquqli subyektidir. Uning tashqi siyosati
davlatlarning suveren tinchligi, kuch ish-latmaslik yoki kuch bilan
taxdid qilmaslik, chegaralarning daxl-sizligi, nizolarni tinch yo`l bilan
hal etish, boshqa davlat-larning ichki ishlariga aralashmaslik qoidalariga
7

siyosatining muhim yo'nalishi bo'lib qoladi. Bundan tashqari, “joriy yilda
Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligi, Markaziy Osiyo, Yevropa Ittifoqi va
Osiyo mamlakatlari bilan oliy darajadagi ikki va ko'p tomonlama tadbirlar
yilning bosh mezoni bo'lib turibdi” .
Xalqaro munosabatlarda davlatlararo diplomatik aloqalar asosiy
o'rinni egallaydi. Bundan tashqari davlatlararo xarakterga ega bo'lmagan
xalqaro aloqalarga – yuridik va jismoniy shaxslar (xorijiy yoki xalqaro
elementlar), shuningdek xalqaro
hukumatga tegishli bo'lmagan va xalqaro xo'jalik tashkilotlari orasidagi
aloqalar misol bo'la oladi. O'zbekiston –xalqaro munosabatlarning teng
huquqli sub'ekti deganda konstitutsiyaviy qoidalarni nazarda tutgan holda,
O'zbekiston Respublikasining hozirgi dunyodagi o'rnini bildiribgina
qolmay mamlakatimizning haqiqatdan ham xalqaro hamjamiyatning
ajralmas qismi ekanligini ko'rsatadi.
-O'zbekiston suveren davlat sifatida zamonaviy xalqaro huquqning
umume'tirof etilgan printsiplari va normalari va o'zi qo'shilgan xalqaro
shartnomalar bilan bog'liq bo'lib, davlatimizning roziligisiz boshqa
majburiyatlar zimmamizga yuklatilishi mumkin emasligi;
-O'zbekiston xududida davlat hokimiyati chegaralanmagan va
xalqaro huquqning hech qaysi bir sub'ekti bunga aralashish huquqiga ega
emas, o'zining xududidan tashqarida u o'z hokimiyatini faqat boshqa
manfaatdor davlat roziligi bo'lgandagina amalga oshirishi mumkinligi;
- O'zbekiston xalqaro huquqning boshqa sub'ektlari bilan diplomatik
aloqalarni amalga oshirib, ikki tomonlama va ko'p tomonlama xalqaro
shartnomalarni tuzib, davlatlararo munosabatlarda bevosita qatnashishi
kabi masalalarda o'ziga xos strategik tamoyillarga asoslangan holda
rivojlanadi deyish mumkin.
21

o tildi.ʻ
Kurs ishining maqsadi: O‘zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining
asosiy tamoyillari haqida ma’lumot berish
Kurs ishining vazifasi: O`zbekiston tashqi aloqalarining kengayishi va
xalqaro tashkilotlar safiga qabul qilinishi
Kurs ishining ob'ekti: Davlat tashqi siyosatida ommaviy
kommunikatsiyaning roli qandayligi haqida tushuncha berish
Kurs ishining predmeti: O‘zbekistonning xalqaro reytingdagi
o‘rnini yaxshilashda tashqi siyosatning ahamiyati
Kurs ishining tuzilishi: Kurs ishi kiris qismi, 2 ta bob, 4 ta reja, xulosa va
foydalanilgan adabiyotlardan iborat.
3

nisbatan yangicha ilmiy intizom va siyosiy-huquqiy tizimining
institutsional rivojiga olib keldi.
Mamlakat huquqiy tizimi va siyosiy hayotidagi o'zgarishlar dunyo
olimlarida qiziqish uyg'otdi. Jamiyatning hozirgi rivojlanish bosqichida
muhim ajralib turadigan xususiyat, sharqona milliylik va o'ziga xos tartib
intizom, hamda demokratik jarayonlarda, adolatli davlat boshqaruvi o'z
ifodasini topgan. Shu o'rinda aytish kerakki, O'zbekiston Respublikasining
tashqi siyosiy faoliyati Kontseptsiyasida quyidagilar keltirib o'tilgan:
“Globallashuv hamda hozirgi dunyoda vaziyatning shiddat bilan
o'zgarishi, siyosiy va iqtisodiy kuchlar joylashuvida ro'y berayotgan
o'zgarishlar, mintaqada hamda O'zbekistonning shundoq yonginasida
tahdidlarning, terrorchilik ko'rinishidagi xavf-xatarlar va keskinlikning
kuchayishi xalqaro va mintaqaviy voqeylikka o'z vaqtida munosib javob
qaytarish maksadida davlat tashqi siyosatining kontseptual asoslarini
takomillashtirishni taqozo etmoqda. Birinchi navbatda, milliy xavfsizlikni
yanada mustahkamlash uchun imkon qadar qulay tashqi sharoitlar yaratib
berish, iqtisodiyotning yuqori sur'atlarda o'sishini saqlash, mutanosib va
barqaror rivojlanishini ta'minlash, ijtimoiy yo'naltirilgan bozor
iqtisodiyotiga asoslangan ochiq demokratik davlat qurish, fuqarolik
jamiyatini rivojlantirish yo'lidagi izchil harakatlarni muvaffaqiyatli davom
ettirish zarur” . Milliy manfaatlarni himoya qilish bo'yicha davlat tashqi
siyosati mexanizmining nufuzli xalqaro tashkilotlarga a'zo bo'ldi.
Zamonaviy rivojlanish jarayonlarni tushunish zaruriyati ilmiy siyosiy
bilimlarning jadal rivojlanishiga va O'zbekistonga nisbatan yangicha ilmiy
intizom va siyosiy-huquqiy tizimining institutsional rivojiga olib keldi.
Mamlakat huquqiy tizimi va siyosiy hayotidagi o'zgarishlar dunyo
olimlarida qiziqish uyg'otdi. Jamiyatning hozirgi rivojlanish bosqichida
26

platformalar diplomatik soha vakillariga ular tegishli bo'lgan davlatning
xalqaro maydondagi tashqi siyosiy sa'y-harakatlari bilan bog'liq xabarlarni
Tashqi ishlar vazirligi va xorijdagi diplomatik vakolatxonalar Internet
tarmog'idagi kommunikativ kanallar orqali ortiqcha xarajatlarsiz keng
jamoatchilik e'tiboriga havola qilish imkoniyatini yaratadi.
Shuni ham alohida ta'kidlash joizki, ijtimoiy media tarmoqlari
zamonaviy diplomat ixtiyorida mavjud bo'lgan vositalardan biriga aylanib
ulgurdi. Mazkur raqamli texnologiyalar zarur va xolis axborot olishda
muhim manba bo'lishi bilan birga, tor va keng doiralarda davra suhbatlari
va virtual konferentsiyalar tashkil etishda ham o'ziga xos platforma
vazifasini bajaradi. Bunda muxokama uchun istalgan mavzuga murojaat
qilish mumkin.
Davlat va nodavlat sub'ektlari ko'magida faol axborot tashviqot ishlari
va xalqaro axborot almashinuv dasturlarini olib borish hamda milliy
madaniyatning betakror jihatlarini xalqaro maydonda namoyish qilish
orqali xorijiy jamoatchilik bilan aloqalar o'rnatishda tashqi siyosat va
xalqaro munosabatlar tizimidagi institut sifatida e'tirof etilgan jamoat
diplomatiyasining roli beqiyos. Raqamli diplomatiya, o'z navbatida
mazkur mexanizm bilan uyg'unlashgan bo'lib, bu narsa, avvalo, virtual
makonda keng jamoatchilik fikrini o'rganish, uni shakllantirish va
mamlakat haqida xorijiy davlatlarda ijobiy axborot muhitini yaratish orqali
xorijiy jamoatchilik bilan uzoq muddatga mo'ljallangan hamda ishonch
asosida qurilgan munosabatlarni yo'lga qo'yishda yorqin namoyon bo'ladi.
Shu tariqa raqamli diplomatiya bugungi kunning raqamli
texnologiyalariga tayangan holda xorijiy jamoatchilik fikri va kayfiyatini
monitoring qilib borish, jamoatchilikning axborotga bo'lgan ehtiyojini
qondirish va ubilan faol muloqotga kirishish orqali davlatning tashqi
24

muhim ajralib turadigan xususiyat, sharqona milliylik va o'ziga xos tartib
intizom, hamda demokratik jarayonlarda, adolatli davlat boshqaruvi o'z
ifodasini topgan. Shu o'rinda aytish kerakki, O'zbekiston Respublikasining
tashqi siyosiy faoliyati Kontseptsiyasida quyidagilar keltirib o'tilgan:
“Globallashuv hamda hozirgi dunyoda vaziyatning shiddat bilan o'zgarishi,
siyosiy va iqtisodiy kuchlar joylashuvida ro'y berayotgan o'zgarishlar,
mintaqada hamda O'zbekistonning shundoq yonginasida tahdidlarning,
terrorchilik ko'rinishidagi xavf-xatarlar va keskinlikning kuchayishi
xalqaro va mintaqaviy voqeylikka o'z vaqtida munosib javob qaytarish
maksadida davlat tashqi siyosatining kontseptual asoslarini
takomillashtirishni taqozo etmoqda. Birinchi navbatda, milliy xavfsizlikni
yanada mustahkamlash uchun imkon qadar qulay tashqi sharoitlar yaratib
berish, iqtisodiyotning yuqori sur'atlarda o'sishini saqlash, mutanosib va
barqaror rivojlanishini ta'minlash, ijtimoiy yo'naltirilgan bozor
iqtisodiyotiga asoslangan ochiq demokratik davlat qurish, fuqarolik
jamiyatini rivojlantirish yo'lidagi izchil harakatlarni muvaffaqiyatli davom
ettirish zarur” . Milliy manfaatlarni himoya qilish bo'yicha davlat tashqi
siyosati mexanizmining butun sa'y-harakati ijtimoiy-iqtisodiy integratsion
jarayonlarda milliy, mintaqaviy va global xavfsizlikni ta'minlashda o'z
ifodasini topadi.
Jahon miqiyosida, raqobat tobora kuchayib borayotgan bugungi
keskin bir davr xalqimizdan yangicha ishlash, yangi g'oyalar, yuqori
darajadagi safarbarlikni talab etmoqda. O'zbekiston Respublikasi
Prezidenti Sh. Mirziyoyev shunday e'tirof etadi: “Xalqaro munosabatlarda
ochiq va amaliy, faol tashqi siyosat olib borilayotgani tufayli ishonchli
hamkor sifatida mamlakatimizning xalqaro obro'si tobora ortib bormoqda.
Barcha qo'shnilarimiz bilan do'stona va o'zaro ishonch ruhidagi
27

uchun katta ahamiyatga ega bo‘lgan normativ hujjat – "O‘zbekiston -
2030" strategiyasi qabul qilindi. Ushbu strategiyada belgilab qo‘yilgan
ustuvor yo‘nalishlar va ular doirasidagi maqsadlarning amalga oshirilishi
mamlakatimizning xalqaro reytinglarda tutgan o‘rnini yanada yaxshilashga
ishonchimiz komil. Davlatimiz rahbari bugungi kunda ko‘pgina xorijiy va
Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan diplomatik aloqalarni olib
bormoqdalar. Joriy yilning 3-noyabr kuni Turkiy davlatlar tashkiloti
Ostona sammiti bo‘lib o‘tdi. Ushbu sammitda ishtirok etgan yurtboshimiz
o‘z nutqlari doirasida quyidagilarni keltirib o‘tdilar: "Turkiy sivilizatsiyani
yuksaltirish g‘oyasi texnologik taraqqiyot va ilg‘or bilimlarni har
tomonlama qo‘llab-quvvatlash bilan bevosita bog‘liqdir. Ijodiy
fikrlaydigan, is‘tedodli va shijoatli yoshlarimiz istiqbolda turkiy
dunyoning yangi Renessansini barpo etishga ishonchim komil. Bu yo‘lda
ularga buyuk ajdodlarimiz yaratgan ilmiy kashfiyotlar va ma’naviy meros
mustahkam zamin bo‘lib xizmat qiladi". Yurtboshimizning aytgan bu
fikrlari davlatimizning jahon maydonida mavqeyi tobora yuksalib
borayotganiga bir nishonadir.
Hozirda Prezidentimiz tomonidan mamlakatimizda Uchinchi
Renessans barpo etish g‘oyasi ilgari surilayotganligi hammamizga
ma’lum. Bu jarayonda, hech shubhasiz, yurtimizning xalqaro reyting va
indekslarda tutgan o'rni ham asosiy rol o‘ynaydi.
Prezidentimizning "Yangi O‘zbekiston strategiyasi" asarlarida
quyidagilar ta’kidlab o‘tilgan: "So‘nggi yillarda mamlakatimizda
kechayotgan tub yangilanishlar, izchil va faol tashqi siyosat, ayniqsa,
Markaziy Osiyo mintaqasidagi yaqin qo‘shnichilik muhiti tobora
mustahkamlanayotgani yurtimizning xalqaro nufuzini yanada
oshirmoqda".Bundan tashqari ushbu asarda mamlakatimiz so‘nggi o‘n yil
17

I.Bob.O‘zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining asosiy
tamoyillari
1.1. O`zbekistonning mustaqil tashqi siyosati va uning asosiy tamoyillari
O`zbekiston mustaqillikka erishgandan keyingi yutuklar-dan
muhimi, uning jahon hamjamiyatidan munosib o`rin olga-nidir.
1991 yil 31 avgustda Oliy Kengash VI sessiyasida qabul qilingan
«Mustaqillik haqidagi Bayonot»da O`zbekistonning tashqi siyosatdagi
yo`li aniq qyushb belgilangan edi. Jumladan unda: «Xalqaro
hamjamiyatning to`la huquqli a`zosi bo`lgan O`zbe-kiston Respublikasi
xalqaro munosabatlarda mustaqil davlat, xalqaro huquq subyekti sifatida
qatnashadi, uning maqsadla-ri mustahkam tinchlik, qurolsizlanish, o`z
hududini qurol-yarog-lardan xoli qilish, yadroviy qurolni va boshqa
ommaviy qirg`in qurollarini yo`qotish, suveren davlatlar o`rtasidagi
nizo va ziddiyatlarni hal etishda kuch ishlatish va tazyiqqa yo`l
qo`ymaslkkdan iborat» - deb qayd qilindi.
Oradan ma`lu^m muddat o`tgandan so`ng 1992 yil 8 dekabrda
qabul qilingan O`zbekiston Konstitutsiyasida bu yo`l yana bir bor
ta`kidlanib davlatimiz tashqi siyosatining asosiy qoida-lari qonun bilan
mustahkamlab qo`yildi. «O`zbekiston Respub-likasi xalqaro
munosabatlarning to`la huquqli subyektidir. Uning tashqi siyosati
davlatlarning suveren tinchligi, kuch ish-latmaslik yoki kuch bilan
taxdid qilmaslik, chegaralarning daxl-sizligi, nizolarni tinch yo`l bilan
hal etish, boshqa davlat-larning ichki ishlariga aralashmaslik qoidalariga
va xalqaro huquqning umume`tirof etilgan boshqa qoidalari va meyorla-
riga asoslanadi.
4

Kirish
Mavzuning dolzarbligi: O zbekiston Respublikasi davlatʻ
mustaqilligini qo lga kiritib, mustaqil taraqqiyot yo lini tanlagach, jahon
ʻ ʻ
hamjamiyatining teng huquqli a`zosi sifatida xalqaro munosobatlarda faol
ishtirok etib kelmoqda. O zbekiston o zaro munosabatlarda tenglik,
ʻ ʻ
boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashmaslik, o zaro foydali va teng
ʻ
huquqli hamkorlikni rivojlantirish, mintaqada va butun jahon miqyosida
tinchlik, xavfsizlik va barqarorlikni ta’minlash kabi tamoyillarga tayangan
holda jahon hamjamiyati safiga o z o rni va maqomiga ega bo lib
ʻ ʻ ʻ
kelmoqda.
O zbekiston Respublikasi mustaqil davlat sifatida dunyo
ʻ
mamlakatlari orasida o zining mustahkam o rnini egalladi va tashqi
ʻ ʻ
siyosatning xalqaro huquq me`yorlariga asoslangan va jahon
hamjamiyatiga asta-sekin integratsiyalashuv strategiyasiga mos keladigan
huquqiy tizimini yarata boshladi. Tariximizning ana shu o tgan davrini
ʻ
aniqrog i 30 yillik mustaqil taraqqiyotimiz sarhisob qilinar ekan, tashqi
ʻ
siyosat va diplomatik xizmatni shakllantirish borasida amalga oshirilgan
keng ko lamli ishlarni ham alohida qayd qilish lozim.
ʻ
O zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan
ʻ
Mustaqillikning 30 yilligiga bag ishlangan tantanali marosimdagi
ʻ
ma’ruzada o’tgan qisqa davrda Vatanimizning mintaqa va jahon
miqyosidagi siyosiy o’rni va nufuzi keskin oshganligi, dunyoda
O’zbekistonga nisbatan ishonch ruhi va hamkorlikka intilish tamoyillari
kuchayganligi, mintaqamizdagi davlatlar bilan do’stlik va yaxshi
qo’shnichilik munosabatlari yo’lga qo’yilganligi, chegaralar ochilgani,
odamlar qavmu qarindoshlari bilan aloqalarini tiklab, bir mamlakatdan
ikkinchi davlatga emin-erkin borib kela boshlangligi alohida ta’kidlab
2

ichida ilk bor Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkilotining kredit xavfi
reytingidagi pozitsiyasining yaxshilangani, Jahon bankining "Biznes
yuritish" reytingida 7ta pozitsiyaga yuqori ko‘tarilgani, biznesni
ro‘yxatdan o‘tkazish ko‘rsatkichi bo‘yicha 190 davlat ichida 8-o‘rinni
egallagani, Buyuk Britaniyaning mashhur "Economist" jurnalida
O‘zbekiston yil mamlakati deb e’tirof etilgani va boshqalar keltirilgan. Bu
ma’lumotlarning barchasi mustaqil diyorimizning xalqaro reytingdagi
o‘rni yaxshilanib va yuqorilab borayotganidan dalolat beradi.
Bugun hayotimizning har bir jabhasida yangilanishlar, bunyodkorlik
ishlari, islohotlar amalga oshirilyapti. Bu islohotlarni barcha sohalarda
ko‘rishimiz mumkin. Bu kabi yangilanishlarning natijasi jamiyatimiz
turmush darajasini yaxshilash bilan birga, xalqaro reytinglar va
indekslardagi o‘rnimizni belgilashda ham muhim hisoblanadi. O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining 02.06.2020-yilda qabul qilingan "O‘zbekiston
Respublikasining xalqaro reyting va indekslardagi o‘rnini yaxshilash
hamda davlat organlari va tashkilotlarida ular bilan tizimli ishlashning
yangi mexanizmini joriy qilish to‘g‘risida"gi farmoni bu sohaga e’tibor
berilayotganligining isbotidir. Mazkur farmondan ko'zda tutilgan asosiy
maqsad mamlakatning investitsiyaviy jozibadorligi va xalqaro
maydondagi obro‘sini mustahkamlash, davlat organlari va tashkilotlarida
xalqaro reyting va indekslar bilan ishlashning yangi mexanizmlarini joriy
qilishdir.
Xulosa o‘rnida aytish joizki, yurtimizda olib borilayotgan jadal
islohotlar, bunyodkorlik jarayonlari kelgusida ham o‘z samarasini
ko‘rsatib, mamlakatimizning xalqaro reytinglar va indekslardagi o‘rni
yaxshilanib boraverishiga sabab bo‘ladi.
18

Xulosa
Xulosa sifatida aytadigan bo'lsak, O'zbekiston, xalqaro tashqi
hamkorlikdagi o'zining milliy xuquqiy kommunikatsiya tizimiga ega
bo'lgan, adolatparvar siyosatida, Sharqona xarakterdagi Konstitutsiya
qonunlariga asoslanadi. Bu sohada xalqaro siyosiy huquqiy
kommunikatsiya tizimining yaxshi rivojlanishi katta ahamiyatga ega.
Huquqiy ommaviy kommunikatsiya - bu jamiyat yoki uning
tarkibidagi guruhlarning kollektiv maqsadlarini ifoda yetuvchi va amalga
oshiradigan institutlar, parlament, byurokratiya va sudlar Siyosiy huquqiy
kommunikatsiya tizimi ichki va xalqaro muhit ta'sirida shakllanadi va o'z
navbatida uni shakllantiradi.
O'zbekiston jahon hamjamiyatida o'zining mustaqil ovoziga ega
bo'lgan davlat darajasiga ko'tarildi va nufuzli xalqaro tashkilotlarga a'zo
bo'ldi. Dunyodagi sanoati rivojlangan yetakchi mamlakatlar bilan siyosiy–
diplomatik, savdo–iqtisodiy va madaniy aloqalar o'rnatildi. Ikki
tomonlama manfaatli aloqalar tobora rivojlanib bormoqda.
O'zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining Konstitutsiyaviy
printsiplari davlat tashqi siyosati sohasini tartibga solib turuvchi huquqiy
normalar guruhining asosiy tarkibiy qismi hisoblanadi. Umuman olganda,
bu guruh tashqi siyosiy munosabatlarning bevosita O'zbekiston
Respublikasi Konstitutsiyasining o'zida, shuningdek, xalqaro huquq
manbalarida aks etgan printsiplar va normalardan iborat konstitutsiyaviy-
huquqiy institut sifatida namoyon bo'ladi.
O zbekistonning xalqaro miqyosda tinchliksevar siyosat o tkazishiʻ ʻ
uchun keng imkoniyatlar vujudga keldi. O’zbekiston Respublikasining
xalqaro nufuzini mustahkamlash, jaxon hamjamiyatiga mamlakatda olib
30

siyosiy manfaatlarini ilgari surishga qaratilgan.
Zamonaviy davlat iqtisodiy imkoniyatlari tizimini rivojlantirishning
asosiy yo'nalishlaridan biri tashqi siyostda ommaviy huquqiy
kommunikatsiyaning turli shakllaridan unimli foydalanish orqaligina
amalga oshiriladi.
Mazkur muammoni tadqiq etishda amaliy va fundamental jihatlarning
o'zaro yaqin aloqadorligi ushbu institutni o'rganishga kompleks tarzda
yondashishni taqozo etadi.
Davlatlar tashqi siyosatini tartibga solishdagi o'rnini aniqlashda
xalqaro huquqning ustuvorligi, hozirgi kunda shak-shubhasiz e'tirof
etiladi: “tashqi siyosat va diplomatiya davlatlararo muloqotning yagona
mushtarak tili bo'lgan xalqaro huquqqa zid bo'lmasligi kerak. Xalqaro
huquq davlatning tashqi siyosatiga va uning diplomatiyasiga bevosita ta'sir
qiladi” deyiladi manbada.
O'zbekiston tashqi siyosatining asosiy maqsadi davlat suverenitetini
himoya qilish, ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotini shakllantirishga
yordam beruvchi xalqaro sharoitlarni yaratish, tinchlik, xalqaro va
mintaqaviy xavfsizlikni ta'minlash maqsadida barcha davlatlar bilan o'zaro
manfaatli hamkorlikni o'rnatishdan iborat.
O'zbekiston tashqi siyosatida ochiqlik printsipini turli xil mafkuraviy
qarashlardan xoli ravishda amalga oshirishi tinchliksevar davlatlar bilan
tashqi aloqalarni kengaytirishga intilishi bilan dunyo miqiyosida keng
katta hurmatga sazovor bo'lib borayotganligi hech kimga sir emas.
Bugungi kunda O'zbekiston jahon hamjamiyatida o'zining mustaqil
ovoziga ega bo'lgan davlat darajasiga ko'tarildi va nufuzli xalqaro
tashkilotlarga a'zo bo'ldi. Zamonaviy rivojlanish jarayonlarni tushunish
zaruriyati ilmiy siyosiy bilimlarning jadal rivojlanishiga va O'zbekistonga
25

manfaatlarining ustunligi; tashqi aloqalarni ham ikki tomonlama, ham
ko‘p tomonlama kelishuvlar asosida rivojlantirish, bir davlat bilan
yaqinlashish hisobiga boshqasidan uzoqlashmaslik kabilar. Shuning uchun
ham O‘zbekiston Respublikasining Davlat Mustaqilligini dunyodagi 180
dan ortiq davlat rasman tan olgan. 131 mamlakat bilan diplomatik aloqalar
o‘rnatilgan. Toshkentda 44 mamlakat o‘z elchixona va vakolatxonalarini
ochgan. 30 dan ortiq mamlakatda O‘zbekistonning diplomatik
vakolatxonalari ishlayapti. Respublikamizda 80 dan ortiq chet el
vakolatxonalari va 20 dan ortiq hukumatlararo muassasalar faoliyat
ko‘rsatyapti. (2021-yil ma'lumotlariga ko‘ra)
Ma’lumki mamlakatlarning xalqaro reyting va indekslardagi o‘rni
shu mamlakatda olib borilayotgan siyosat, davlat boshqaruvi sifati,
aholining turmush darajasi, inson huquqlarining muhofazasi, tadbirkorlik
faoliyati va xorijiy investorlar uchun qulay muhitning yaratilganligi,
barqaror iqtisodiy o‘sish va raqobatbardoshlik kabi muhim jihatlar bilan
belgilanadi. Tashqi siyosatning nechog‘liq yaxshi yo‘lga qo‘yilganligi
ham o‘sha davlatning xalqaro reyting va indekslardagi o‘rniga ta’sir etadi.
Shu sababli ham vatanimiz mustaqillikdan to bugungi kunga qadar tashqi
siyosat sohasiga katta e’tibor berib kelgan. Birinchi Prezidentimiz
I.A.Karimov ham bu sohada ancha islohotlarni amalga oshirganlar. Bu
islohotlarning natijasi o‘laroq, mamlakatimiz dunyo hamjamiyatida o‘z
o‘rniga ega bo‘lgan davlatga aylandi. 2016-yildan beri davlatimizni
boshqarib kelayotgan muhtaram yurtboshimiz Sh.M.Mirziyoyev ham
tashqi siyosat sohasida juda ko‘p ishlarni amalga oshirmoqdalar.
Fikrimizning isboti sifatida, 2017-yil 7-fevralda qabul qilingan 2017–
2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor
yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasining qabul qilinishini
15

borilayotgan islohotlar haqida xolis axborotni yetkazish maqsadida 2017
yil 19 sentabrda bo lib o tgan Birlashgan Millatlar Tashkilotining 72-ʻ ʻ
sessiyasida O zbekiston Prezidenti ishtirok etdi. Unda Prezidentimiz
ʻ
tomonidan so zlangan ma'ruza O zbekistonni dunyo mamlakatlari orasida
ʻ ʻ
ko hna va navqiron davlat sifatida o z o rni va mavqeiga ega ekanligini
ʻ ʻ ʻ
isbotladi.
Mamlakatimizni ahil qo shnichilik siyosati ham o z o rnida amalga
ʻ ʻ ʻ
oshirib borilmoqda. Hususan, davlat chegarasining demilitatsiya va
demarkatsiya masalalarini hal etish borasida qo shni Qirg iziston,
ʻ ʻ
Qozog iston, Tojikiston Respublikasiga qilgan davlat tashriflari muhim
ʻ
ahamiyat kasb etdi. Shuningdek ushbu davlatlar bilan savdo-iqtisodiy
aloqalarni yo lga qo yish bo yicha yuzga yaqin shartnomalar imzolandi.
ʻ ʻ ʻ
Bu esa, davlatimiz va xalqimizni bir jipsligidan, aniq bir maqsad yo lida
ʻ
faoliyat olib borayotganligidan, mamlakatimizning o ziga xos tinchlik
ʻ
siyosatini jahonga namuna qilib ko rsatayotganligidan, xalqaro
ʻ
hamjamiyatni strategik hamkorlikni davom ettirishga chorlayotganidan
dalolat berib kelmoqda. Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining
muntazam uchrashuvlari o’tkazib kelinmoqda. Turkmanistonda bo’lib
o’tgan maslahat kengashida hamkorlikning yangi va istiqbolli
yo’nalishlari belgilab olindi. So’nggi kunlarda Afg’onistonda yuz
berayotgan voqealarda O zbekiston o zining an’anviy tinchlikparvar
ʻ ʻ
siyosati bilan munosabatda bo lib kelmoqda. O zbekiston Afg’oniston
ʻ ʻ
bilan aloqalarda do’stlik va yaxshi qo’shnichilik munosabatlarini qo’llab-
quvvatlash hamda ichki ishlarga aralashmaslik siyosatiga sodiq qolmoqda.
Xullas, o z mustaqilligini qo lga kiritganidan so ng O zbekiston
ʻ ʻ ʻ ʻ
jahon hamjamiyatining teng huquqli a’zosiga aylandi hamda davlat va
jamiyat qurilishi, iqtisod, siyosat doirasida tub islohotlarni amalga
31

amalga oshirildi. Xuddi shunday 10 dan ziyod muhim tashabbuslar
YuNESKO, MDH, IHT, TURKSOY, Markaziy Osiyo mintaqasida ilgari
surildi. Davlat rahbari ta'kidlaganidek, “biz O'zbekiston tashqi siyosatini
faollashtirish yuzasidan boshlagan keng ko'lamli ishlarni, milliy
manfaatlarimizga javob beradigan, ochiq progmatik va chuqur o'ylagan
tashqi siyosat kursini davom ettiramiz. Olis va yaqindagi barcha davlatlar
bilan sheriklikni yanada kuchaytiramiz” , deyiladi manbada.
Murojaatnoma asosan huquqiy kommunikatsiya nuqtai nazaridan
o'rganadigan bo'lsak, quyidagi to'rtta ustuvor masalalarga e'tibor
qaratilganligi e'tiborimizni tortadi, “Birinchidan, Markaziy Osiyo
mintaqasidagi mamlakatlar bilan barcha sohada o'zaro do'stlik, yaxshi
qo'shnichilik va strategik sheriklik ruhidagi munosabatlarni sifat va
mazmun jihatidan yangi bosqichga olib chiqishimiz zarur. Ikkinchidan,
Rossiya federatsiyasi, Xitoy Xalq Respublikasi, Amerika Qo'shma
Shtatlari, Yaponiya, Janubiy Koreya, Turkiya, Birlashgan Arab
Amirliklari, Yevropa ittifoqi va Osiyo mamlakatlari bilan siyosiy, savdo-
iqtisodiy, investitsiyaviy, transport-kommunikatsiya va madaniy-
gumanitar aloqalarni yanada rivojlantirishga alohida ahamiyat beramiz.
Uchinchidan, Birlashgan Millatlar tashkiloti, Yevropada xavfsizlik
va hamkorlik tashkiloti, Islom hamkorlik tashkiloti, Turkiy kengash va
boshqa nufuzli xalqaro tashkilotlar doirasida, ko'p tomonlama
hamkorlikni jadallashtirishni davom ettirishimiz zarur.
To'rtinchi, Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligi va Shanxay hamkorlik
tashkiloti doirasida faoliyatimiz samarasini yanada oshirishimiz zarur.
O'zbekistonning 2020 yilda Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligiga raislik
qilishi biz uchun tarixiy ahamiyatga ega”. Bugungi kunda, Shanxay
hamkorlik tashkiloti bilan munosabatlarni rivojlantirish O'zbekiston tashqi
20

O‘zbekiston Respublikasi BMT doirasidagi ixtisoslashgan muassasalar –
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti, Xalqaro mehnat tashkiloti, Xalqaro
bolalar jamg‘armasi (YuNISEF), Xalqaro Olimpiya qo‘mitasi, Xalqaro
avtomobilchilar ittifoqi va boshqa tashkilotlarning ham a’zosi
hisoblanadi. 3
Har bir davlat tashqi siyosatda boshqa mamlakatlar bilan hamkorlik
qilib, taraqqiyotda yuksak natijalarga erishishni xohlaydi. O‘zbekiston
ham rivojlangan davlatlar bilan o‘zaro manfaatli va teng huquqli
hamkorlik aloqalarini rivojlantirishga harakat qilmoqda. Ayniqsa,
mustaqillikning dastlabki kunlarida Rossiya, Janubiy Koreya, Xitoy,
Yaponiya hamda Markaziy Osiyo davlatlari bilan hamkorlikni
rivojlantirish O‘zbekiston tashqi siyosatining asosiy yo‘nalishlari
hisoblangan edi.
O‘zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining asosiy tamoyillari
quyidagilardan iborat etib belgilangan edi: mafkuraviy qarashlardan qat’i
nazar hamkorlik uchun ochiqlik, umuminsoniy qadriyatlarga, tinchlik va
xavfsizlikni saqlashga sodiqlik; davlatlarning suveren tengligi va
chegaralar daxlsizligini hurmat qilish; boshqa davlatlarning ichki ishlariga
aralashmaslik; nizolarni tinch yo‘l bilan hal etish; kuch ishlatmaslik va
kuch bilan tahdid qilmaslik; inson huquqlari va erkinliklarini hurmatlash;
ichki milliy qonunlar va huquqiy normalardan xalqaro huquqning
umume’tirof etilgan qoidalari va normalarining ustuvorligi; davlatning,
xalqning oliy manfaatlari, farovonligi va xavfsizligini ta’minlash
maqsadida ittifoqlar tuzish, hamdo‘stliklarga kirish va ulardan ajralib
chiqish; tajovuzkor harbiy bloklar va uyushmalarga kirmaslik; davlatlararo
aloqalarda teng huquqlilik va o‘zaro manfaatdorlik, davlat milliy
3
Saidov A.X. Demokratik islohotlar yo‘li – biz uchun yagona va eng to‘g‘ri yo‘ldir. Demokratlashtirish va inson huquqlari Jurnali . 2020 yil
№1- son 1(85) – B .5.
14

munosabatlarni yanada mustahkamlash bizning asosiy vazifalarimizdan
biriga aylandi” .
Ma'lumki, davlatning tashqi siyosiy faoliyati uning ijtimoiy
taraqqiyotiga katta ta'sir ko'rsatadi. Aniq maqsadga qaratilgan tashqi
siyosat iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy va madaniy salohiyatining o'sishiga
ko'maklashadi. Jamiyatni yangilash va tubdan isloh qilishning ustuvor
shart-sharoitlaridan biri sifatida bugungi kunda huquqiy tizimga katta
e'tibor qaratilmoqda. Bu jarayonlarning jamiyatga tadbiq etilishi, huquqiy
kommunikatsiya tizimining yaxshi tashkil bo'lishiga bog'liqdir.
O'zbekiston Respublikasi jahon siyosiy xaritasida, Osiyo qit'asining
markazida borgan sari ko'proq ko'zga tashlanmoqda. O'zbekistonda yuz
berayotgan demokratik o'zgarishlar, uning ulkan tabiiy boyliklari, ishlab
chiqarishi, ilmiy-texnikaviy va aqliy salohiyati nafaqat siyosatchilar,
biznesmenlar, olimlarning balki o'zbek xalqining tarixi va hozirgi hayoti
bilan qiziquvchi jahonning barcha burchaklaridagi oddiy kishilarning ham
e'tiborini tortmoqda.
Bugungi kunda O'zbekistonning tashqi siyosati Birlashgan Millatlar
Tashkiloti Nizomida mustahkamlab qo'yilgan asosiy huquqiy tamoyillarga
va Konstitutsiyamizga, mamlakatimiz o'z zimmasiga olgan xalqaro
majburiyatlarga to'liq mos holda amalga oshirilmoqda. Xalqaro
tashkilotlarning roli va ahamiyati tobora ortib borayotganligi, xalqaro
iqtisodiy tashkilotlar faoliyatining jahon iqtisodiyotida chuqur
ixtisoslashuvdagi ommaviy kommunikatsiyaningroli katta ahamiyatga ega.
Davlat tashqi siyosatida Ommaviy kommunikatsiyaning roli
nihoyatda rivojlanib bormoqda, misol tariqasida aytadigan bo'lsak, davlat
rahbarining O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish sohasidagi
ma'ruzalarini butun dunyo xalqlari oliy toifadagi rahbarlar tomonidan
28

11. Mustaqillik: Izohli ilmiy-ommabop lug‘at // M.Abdullaev va
boshqalar: to‘ldirilgan uchinchi nashr. - Toshkent: Sharq,
2006.
12. 2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini
rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha
Harakatlar strategiyasi. – Toshkent: Ma’naviyat, 2017.
13. Mustaqil O‘zbekiston tarixi. Mas’ul muharrir A.Sabirov. -
Toshkent: Akademiya, 2013.
14. Noveyshaya istoriya Uzbekistana. Rukovoditel’ proekta i
redaktor: M.A.Raximov. - Toshkent: Adabiyot uchqunlari,
2018.
34

fuqarolik jamiyati institutlari, iqtisodiy va ijtimoiy soha, ilm-fan va ta'lim,
madaniyat va odamlarning turmush tarzida kuzatilmoqda. Davlatimiz
mazkur jarayonlardan chetda qolayotgani yo'q, aksincha global axborot
jamiyatini shakllantirishda faol ishtirok etmoqda. Axborot texnologiyalari,
xususan raqamli texnologiyalar ta'sirida davlat hokimiyati organlari
faoliyatining shakli va mazmuni tubdan o'zganmoqda, “davlat
boshqaruvining innovatsion tizimi-elektron hukumat tizimi tashkil etildi,
bu bugungi kunda davlat boshqaruvi tizimini isloh qilishning ustuvor
yo'nalishlaridan biri hisoblanadi” . Demokratik boshqaruvning tartib
tamoyillari takomillashib bormoqda. Ayni paytda xalqaro hamjamiyatni
mamlakat hayotidagi, islohotlarni amalga oshirish borasida qo'lga kiritgan
yutuqlar to'g'risida xabardor qilish, aholining axborotga bo'lgan ehtiyojini
qondirib borishga bo'lgan zarurat dolzarbligini e'tirof etish lozim. Bu
jihatdan olib qaraganda, O'zbekiston tashqi siyosiy maqsad hamda
vazifalarga erishishda xalqaro axborot resurslaridan keng foydalanish
hamda gumanitar, madaniy, ilmiy, xalq diplomatiyasi va boshqa xalqaro
hamkorlik usullarini faol ravishda qo'llash amalda O'zbekiston
Respublikasining muhim siyosiy va diplomatik vositalari qatoridan o'rin
olmoqda” . Zamonaviy axborot asrida boshqa jabhalarda kuzatilgani kabi
diplomatik xizmat sohasida ham muvaffaqiyatga erishish ma'lum darajada
zamonaviy AKT imkoniyatlarini samarali o'zlashtirish va ularni amalda
maqsadli qo'llashni taqozo etadi. Bu esa, o'z navbatida, diplomatik soha
vakillari oldida axborot texnologiyalarini o'z faoliyatlariga moslashtirib
borish bilan bog'liq zaruriyatni yuzaga keltiradi. Raqamli diplomatiya
tobora xorijiy jamoatchilik bilan faol kommunikativ aloqa o'rnatish
vositasiga aylanib bormoqda. “Twitter”, “Facebook”, “Linkedln”,
“Flickr”, “You Nube” kabi virtual makonda faoliyat ko'rsatuvchi
23

O'zbekistonning tashqi siyosati borasidagi yangi davri
Mundarija:
Kirish ......................................................................................................................................................................... 2
I.Bob.O‘zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining asosiy tamoyillari ................................................................... 4
1.1.O`zbekistonning mustaqil tashqi siyosati va uning asosiy tamoyillari ............................................................... 4
1.2.O`zbekiston tashqi aloqalarining kengayishi va xalqaro tashkilotlar safiga qabul qilinishi ............................... 8
II.Bob.Davlat tashqi siyosatida ommaviy kommunikatsiyaning roli ...................................................................... 12
2.1 O‘zbekistonning xalqaro reytingdagi o‘rnini yaxshilashda tashqi siyosatning ahamiyati ................................ 12
2.2.Davlat tashqi siyosatida ommaviy kommunikatsiyaning roli ........................................................................... 19
Xulosa ...................................................................................................................................................................... 30
Foydalanilgan adabiyotlar: ...................................................................................................................................... 33
................................................................................................................................................................................. 36
1

Qo‘shimcha adabiy ot lar
15. Azizxo‘jaev A.A. Mustaqillik: kurashlar, iztiroblar, quvonchlar.
- Toshkent: 2001.
16. Azizxo‘jaev A.A. Chin o‘zbek ishi. - Toshkent, 2003.
17. Axmedov E. O‘zbekiston shaharlari mustaqillik yillarida. -
Toshkent: Abu Ali ibn Sino nashriyoti, 2002.
18. Islomov Z.M. O‘zbekiston modernizatsiyalash va demokratik
taraqqiyot sari. - Toshkent: O‘zbekiston, 2005.
19. Levitin L. O‘zbekiston tub burilish pallasida. - Toshkent:
O‘zbekiston, 2005.
20. Usmonov Q. O‘zbekistonning jahon hamjamiyatiga
integratsiyalashuvi. –Toshkent: Moliya, 2003.
21. O‘zbekiston mustaqillik yillarida. - Toshkent: O‘zbekiston,
1996.
22. O‘zbekiston tarixi. R.H.Murtazaevaning umumiy tahriri
ostida. – Toshkent, 2005.
23. O‘zbekiston xalqining dini, madaniyati va urf-odatlari: tarix
va hozirgi holat. - Toshkent: TIU, 2011.
24. O‘lmasov A., Vaxobov A. Iqtisodiyot nazariyasi. - Toshkent:
Sharq, 2006.
25. O‘zbekistonda millatlararo munosabatlar va bag‘rikenglik:
tarixiy tajriba va hozirgi zamon. Mas’ul muharrir
R.H.Murtazaeva. - Toshkent: Mumtoz so‘z, 2010.
26. O‘zbekiston tarixi (1917-1991 yillar). 2 tom. Mas’ul
muharrirlar: R.Abdullaev, Q.Rajabov, M.Rahimov. - Toshkent:
O‘zbekiston, 2019.
27. Murtazaeva R.H. O‘zbekistonda millatlararo munosabatlar
va tolerantlik. Darslik. - Toshkent: Mumtoz so‘z, 2019.
35

O'zbekistonning tashqi siyosati borasidagi yangi davri

Купить