Информация о документе

Цена 50000UZS
Размер 3.9MB
Покупки 0
Дата загрузки 29 Март 2025
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет География

Продавец

Dilshodbek

Дата регистрации 29 Март 2025

0 Продаж

“O`zbekistonning yaqin va uzoq xorijiy mamlakatlar bilan tashqi iqdisodiy aloqalari”

Купить
“ O`zbekistonning yaqin va uzoq xorijiy mamlakatlar bilan tashqi iqdisodiy aloqalari ” REJA: KIRISH I.BOB.O`ZBEKISTONING TASHQI ALOQALARINING NAZARIY MASALALARI 1.1.O`zbekistoning tashqi aloqalari geografiyasi 1.2.O`zbekistonning tashqi aloqalarining bugungi kundagi holati II.BOB.O`ZBEKISTONNING TASHQI IQDISODIY, SIYOSIY ALOQALARI 2.1.O`zbekistonning iqtisodiy aloqalar geografiyasi 2.2.O`zbekistonning eksport-import salohiyati 2.3.O`zbekistonning yaqin va uzoq xorij mamlakatlari bilan iqdisodiy aloqalarining istiqbollari XULOSA FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1 “ O`zbekistonning yaqin va uzoq xorijiy mamlakatlar bilan tashqi iqdisodiy aloqalari ” REJA: KIRISH I.BOB.O`ZBEKISTONING TASHQI ALOQALARINING NAZARIY MASALALARI 1.1.O`zbekistoning tashqi aloqalari geografiyasi 1.2.O`zbekistonning tashqi aloqalarining bugungi kundagi holati II.BOB.O`ZBEKISTONNING TASHQI IQDISODIY, SIYOSIY ALOQALARI 2.1.O`zbekistonning iqtisodiy aloqalar geografiyasi 2.2.O`zbekistonning eksport-import salohiyati 2.3.O`zbekistonning yaqin va uzoq xorij mamlakatlari bilan iqdisodiy aloqalarining istiqbollari XULOSA FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 2 KIRISH “ Markaziy Osiyoning qoq markazida joylashgan O‘zbekiston ushbu mintaqa barqarorlik, izchil taraqqiyot va yaxshi qo‘shnichilik hududiga aylanishidan bevosita manfaatdordir.”[ 1 ] O‘zbekistonda davlat mustaqilligi e’lon qilingandan keyin uning tashqi iqtisodiy aloqalari sohasida yangi davr boshlandi. O‘zbekiston amalga oshirayotgan tashqi iqtisodiy aloqalarning asosiy shakli xorijiy mamlakatlar bilan iqtisodiy hamkorlik qilishdir. Ular bilan valyuta-kredit munosabatlari, ilmiy-texnikaviy hamkorlik, xo‘jalik korxonalarini birgalikda qurish, oldi-sotdi ishlari kengaytirilmoqda. O‘zbekiston Prezidentining farmoni bilan Re spublika t ashqi savdo va xorijiy mamlakatlar bilan aloqa vazirligi tuzildi. O‘zbekiston tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki ham o‘z ishini boshlab yubordi. O‘zbekiston Vazirlar Mahkamasi Respublikada xorijiy sarmoyalar bilan korxonalar, jumladan, qo‘shma korxonalar, xalqaro birlashmalar va tashkilotlar hamda ularning bo‘linmalarini barpo etish, ularni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish tartibi haqida maxsus qaror qabul qilindi. O‘zbekiston Respublikasi ko‘plab chet el firmalari bilan qo‘shma korxonalar qurish xususida shartnomalar imzolagan.Ularning anchasi qurilishni boshlab yubordilar. Bir qancha qo‘shma korxonalar o‘z mahsulotlarini bera boshladi. “Sovplastital” 30 turdan ortiq mahsulot Xitoy xalq Respublikasi bilan birgalikda qurilgan korxonalar termos, televizor, Ispaniya hamkorligida qurilgan korxona bir marta foydalanadigan shpris ishlab chiqarmoqda. AQSH bilan birgalikda kon chiqindilaridan oltin ajratib olinmoqda. Janubiy Koreyaning DEU firmasi, Asaka, GFRning Mersedes-Bens firmasi Do‘stlik (Xorazm) shaharlarida avtomobilььь zavodlari qurmoqda. Buxoroda Hindiston bilan birgalikda shifobaxsh o‘tlardan dorilar tayyorlaydigan korxona. Bukada Turkiya bilan hamkorlikda akkumlyator zavodi qurildi. Turkiya 1 O`zbekiston respublikasi prezidenti Sh. Mirziyoyevning BMTning 72-sessiyasidagi nutqidan. 3 Respublikamizning ko‘pgina viloyatlarida yengil va oziq-ovqat korxonalari qurmoqda. Bunday korxonalarni Pokiston, Hindiston va boshqa xorijiy davlatlar ham qurmoqdalar. Tashqi iqtisodiy aloqalar O‘zbekiston mustaqilligi e’lon qilingandan beri tez sur’atlar bilan kengayib bormoqda. O‘zbekiston xorijiy mamlakatlarga anchagina keng iste’mol buyumlari, ayniqsa milliy gazlamalar, oziq-ovqat (o‘simlik moyi, meva sabzavot, sharoblar va hokazo) mahsulotlar chiqaradi. Respublikamiz xorijiy Osiyo mamlakatlariga yanada kengroq xildagi sanoat mahsulotlari, asbob-uskunalar eksport qilmoqda. O‘zbekiston Sharqiy Yevropa mamlakatlaridan ko‘p miqdorda turli xalq iste’moli buyumlari; mebel, kiyim-kechak, gazlama, poyabzal, ro‘zg‘or elektr asboblari, yozuv mashinalari servislar, attorlik mollari, tamaki va qandolat mahsulotlari, sabzavot hamda meva konservalari, sharob va hokazolar oladi. Rivojlanayotgan mamlakatlardan O‘zbekistonga xalq iste’moli mollari, tropik va subtropik mevalar, choy, qora murch, yengil va oziq-ovqat sanoatining ayrim mahsulotlari keltiradi. Respublikamiz turli mutaxassis kadrlarni qo‘shni mamlakatlarda xo‘jalik obektlarini bunyod etishda qatnashmoqdalar. O‘zbekiston bu mamlakatlarga miliorasiya, suv xo‘jaligi, paxtachilik, sholikorlik, geologiya, energetika, to‘qimachilik va .xokoza tarmoqlar mutaxassislarini jo‘natib turadi. O‘zbekiston rivojlanayotgan mamlakatlarning milliy iqtisodiyotini rivojlantirinda yordam berish bilan birga ular xo‘jaligining turli sohalari uchun milliy kadrlar tayyorlashda ham samarali ko‘maklashmoqda. Respublikamizning bir qancha oliy o‘quv yurtlarida Osiyo, Afrika mamlakatlarining yoshlari taxsil olmoqdalar. O‘zbekiston rivojlanayotgan mamlakatlar bilan iqtisodiy aloqalar toboro kengayib bormoqda. Respublikamiz bu mamlakatlarga faqat qishloq xo‘jalik maxsulotlarigina emas, balki anchagina miqdorda sanoat maxsulotlarini ham chiqaradi. Bu maxsulotlar orasida o‘rug‘lik chigit, pila, ip va tabiiy ipak gazlamalar, paxta moyi, dori-darmonlar, buyan ildizi, meva konservalar, tomat pastasi va xakozalar ulushi ancha kattadir. 4 I.BOB.O`ZBEKISTONING TASHQI ALOQALARINING NAZARIY MASALALARI 1.1.O`ZBEKISTONING TASHQI ALOQALARI GEOGRAFIYASI Mustaqil O`zbekiston nafaqat jahon siyosati balki jahon iqtisodiyotiga ham tez kirib bormoqda va qator mamlakatlar bilan savdo-sotiq aloqalarini o`rnatish va rivojlantirishga intilmoqda. Tashqi aloqalar xalqaro hamkorlikning eng muhim sohalaridan biridir. Turli mamlakatlar bilan iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy va madaniy aloqalarini tobora takomillashib borishi, ayrim tarmoqlarni zamonaviy texnika va texnologiya bilan qurollanishga, yer-suv, qazilma boyliklar va mehnat resurslaridan samarali foydalanish imkonini yaratadi.[6] Hozirgi davrda xalqaro mehnat taqsimotida, tashqi iqtisodiy aloqalarni samarali yo`lga qo`yish va kengaytirishda faol ishtirok etish uchun respublikada katta imkoniyatlar mavjud. O`zbekiston juda qadim zamonlardan buyon ko`hna karvon yo`li Buyuk ipak yo`lida joylashib, tashqi dunyo (G`arb bilan Sharq) bilan faol iqtisodiy aloqalar olib borgan. Mustaqillik sharofati bilan esa mamlakatimiz iqtisodiyotida yangi yo`nalish - tashqi dunyo bilan turli sohalarda hamkorlikka keng yo`l ochildi. Endilikda O`zbekiston tovarlar, kapital, ishchi kuchini mamlakatlararo tranzit etishga, jahon iqtisodini integratsiyalash, yirik transmilliy va xalqaro loyihalarni amalga oshirishga qodir. Mamlakatda tashqi iqtisodiy aloqalarni rivojlantirish va tartibga solish maqsadida Tashqi iqtisodiy aloqalar agentligi, Tashqi iqtisodiy aloqalar milliy banki, bojxona qo`mitasi tuzildi. Tashqi iqtisodiy aloqalar sohasida yangi strategiya ishlab chiqilib, unda eksportning xom ashyoviy yo`nalishini bartaraf etish hamda xorijiy investitsiyalar oqimi kengayishiga ko`maklashish kabi yo`nalishlar belgilab olindi. Mamlakatda tashqi iqtisodiy aloqalar tizimi, ularni yo`lga qo`yishdagi asosiy tamoyillar ishlab chiqildi. Xorijiy davlatlar firma, bank tizimlari bilan aloqalarni barpo etish yo`lida siyosiy, huquqiy va tashkiliy omillar yaratildi. "Tashqi iqtisodiy faoliyat to`g`risida", "Chet el investitsiyalari va xorijiy sarmoyadorlar faoliyatining 5 kafolatlari to`g`risida"gi va boshqa bir qator qonun va me`yoriy hujjatlar qabul qilindi. Ular tashqi iqtisodiy aloqalarni amalga oshirish, tashqi iqtisodiy faoliyat sohasida xalqaro shartnomalar tuzish va ularni bajarish uchun sharoit yaratdi. O`zbekiston jahon hamjamiyatiga dadil kirib borib, ko`pchilik davlatlar bilan iqtisodiy, texnikaviy, savdo-sotiq va madaniy aloqalarni amalga oshirmoqda. Tashqi aloqalar ham ko`p tomonlama, ham ikki tomonlama rivojlanmoqda. Vatanimizda iqtisodiy faoliyatni keng ko`lamda rivojlantirish, yuksak taraqqiy etgan davlatlardagi ishlab chiqarishning texnologiya va iqtisodiy jarayonlari bilan tanishish, xorijiy sarmoyadorlar bilan hamkorlikda qo`shma korxonalar, supermarketlar, savdo filiallari tashkil qilish imkoniyati yaratilmoqda. 1-Rasm O`zbekistoning tashqi aloqalari geografiyasi. 6 1.2.O`ZBEKISTONNING TASHQI ALOQALARINING BUGUNGI KUNDAGI HOLATI O‘zbekiston Respublikasi o‘z milliy manfaatlariga asoslangan holda ochiq, o‘zaro manfaatli va konstruktiv tashqi siyosat olib boradi. Respublikaning zamonaviy tashiq siyosiy kursi dunyoda va mintaqada shiddat bilan o‘zgarayotgan vaziyat, hamda mamlakatning ichidagi keng ko‘lamli o‘zgarishlarga asoslanib shakllanadi.[4] O‘zbekiston Respublikasi tashqi siyosiy faoliyatining bosh maqsadi – davlat mustaqilligi va suverenitetini, xalqaro maydondagi o‘rni va rolini mustahkamlash, yon-atrofida xavfsizlik, barqarorlik va ahil qo‘shnichilik muhitini shakllantirish, respublikaning tashqi iqtisodiy manfaatlarini faol tarzda ilgari surish. Respublika harbiy-siyosiy bloklarga qo'shilmaslik kursiga sodiq bo'lib, o'z hududida xorijiy harbiy bazalar va ob'ektlarni joylashtirishga, shuningdek, mamlakat harbiy xizmatchilarining chet eldagi tinchlikparvarlik amaliyotlarida yoki harbiy mojarolarda ishtirok etishiga yo'l qo'ymaydi. O'zbekiston barcha qarama-qarshiliklar va nizolarni faqat tinch siyosiy yo'llar bilan hal qilish tarafdori. O'zbekiston davlatlarning suveren tengligi, kuch ishlatmaslik yoki kuch bilan tahdid qilmaslik, chegaralarning daxlsizligi, boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashmaslik; xalqaro majburiyatlarni vijdonan bajarish, inson huquqlarini hurmat qilish va himoya qilish va xalqaro huquqning boshqa umume'tirof etilgan tamoyilllari va normalari; xavfsizlikning bo'linmasligi, ochiqlik va pragmatizm, qo'shni mamlakatlar bilan har tomonlama yaxshi qo'shnichilik munosabatlarini rivojlantirish, mintaqaviy va xalqaro hamkorlikni mustahkamlash kabi asosiy tamoyillarga tayangan holda tinchlik, taraqqiyot va farovonlik yo'lida barcha sheriklar bilan hamkorlikni kengaytirishdan manfaatdor.[ Tashqi siyosiy faoliyatning asosiy va birinchi darajali vazifalaridan biri bu 2017-2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasini samarali amalga oshirishdir.[2] 7 Ushbu maqsadga erishish uchun tashqi siyosat idorasi oldiga quyidagi vazifalar qo‘yilgan: - mamlakatimizda olib borilayotgan demokratik islohotlarni hamda jamiyat va iqtisodiyotni modernizatsiya qilishning jadal jarayonlarini samarali amalga oshirish uchun mumkin qadar qulay tashqi siyosiy shart-sharoitlarni shakllantirish; - Markaziy Osiyoda tinchlik va barqarorlikni saqlash hamda mustahkamlash, mintaqani xavfsizlik va barqaror taraqqiyot hududiga aylantirish; - jahonning yetakchi davlatlari va xalqaro tashkilotlar bilan strategik hamkorlik qilishning mutanosib, ko‘p qirrali tizimini shakllantirish; - O‘zbekistonning mintaqa va jahon siyosatidagi muhim yo‘nalishlar bo‘yicha xalqaro tashabbuslarini ilgari surish; - mahalliy mahsulotlarning eksport hajmini oshirish va geografiyasini kengaytirish borasida ko‘maklashish; - milliy iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar va ilg‘or texnologiyalarni jalb etishda faol ko‘mak berish; - mamlakatimizga turistlarni jalb qilish hamda turistik infratuzilmani rivojlantirish borasida amaliy yordam ko‘rsatish; - transport va tranzit sohasidagi hamkorlikni kengaytirish va chuqurlashtirishda hamda xalqaro transport kommunikatsiyalari va logistik infratuzilmalarni rivojlanishiga ko‘maklashish; - xorijdagi O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari va yuridik shaxslari huquq va manfaatlarining har tomonlama himoya qilinishini ta’minlash; - xorijda istiqomat qilayotgan vatandoshlar bilan aloqalarni mustahkamlash. Tashqi siyosatimizning bosh ustuvor yo‘nalishi Markaziy Osiyo mintaqasidir. O‘zbekistonning Markaziy Osiyodagi siyosati mintaqada tinchlik va barqarorlikni ta’minlashga, mintaqaviy xavfsizlikning muhim muammolarini hal etishga, shu jumladan, Afg‘onistondagi vaziyatni hal qilishga ko‘maklashishga qaratilgan. O‘zbekiston mintaqaviy savdo-iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlash, mintaqaning transport va tranzit infratuzilmasini rivojlantirish, Markaziy Osiyo transchegaraviy daryolarining suv-energetika resurslaridan oqilona va kompleks 8 foydalanish hamda mintaqaning ekologik barqarorligini ta’minlash, chegaralarni delimitatsiya va demarkatsiya qilish jarayonini yakuniga yetkazish uchun barcha sa’y-harakatlarni amalga oshiradi. O‘zbekiston mintaqa davlatlari bilan do‘stona va ahil qo‘shnichilik munosabatlarini mustahkamlashdan, ilmiy-texnikaviy va madaniy-gumanitar hamkorlikni rivojlantirishdan, parlamentlar, chegara hududlari, jamoat tashkilotlari va oddiy fuqarolar o‘rtasidagi aloqalarni kuchaytirishdan manfaatdor. O‘zbekiston Afg‘oniston bilan aloqalarni kengaytirishni, mazkur mamlakatdagi vaziyatni tinch yo‘l bilan hal etishga qaratilgan xalqaro sa’y- harakatlarda faol ishtirok etishni davom ettiradi. O‘zbekiston tomoni Afg‘oniston iqtisodiyotini qayta tiklanishiga, uning transport, ishlab chiqarish, energetik va ijtimoiy infratuzilmalarini rivojlantirishga ko‘mak berishda davom etadi. Barqaror va ravnaq topayotgan Afg‘oniston Markaziy Osiyodagi mintaqaviy xavfsizlikning kafolatidir. MDH malakatlari bilan hamkorlik ham O‘zbekiston tashqi siyosatining ustuvor yo‘nalishi hisoblanadi. Mazkur davlatlar bilan respublikamiz tarixan shakllangan siyosiy, iqtisodiy, transport-kommunikatsion va boshqa aloqalarga ega. O‘zbekiston Hamdo‘stlik mamlakatlari bilan tenglik, o‘zaro foydalilik, bir- birining manfaatlarini hurmat qilish va e’tiborga olish tamoyillari asosida ikki tomonlama hamkorlik munosabatlarini qurishni davom etadi. O‘zbekiston Rossiya bilan 2004-yil 16-iyunda imzolangan Strategik hamkorlik, 2005-yil 14-noyabrdagi Ittifoqchilik munosabatlari to‘g‘risidagi shartnomalar hamda 2012-yil 4-iyunda imzolangan O‘zbekiston Respublikasi va Rossiya Federatsiyasi o‘rtasida Strategik hamkorlikni chuqurlashtirish to‘g‘risidagi deklaratsiya asosida do‘stona munosabatlarni har tomonlama mustahkamlash va tadrijiy rivojlantirish ikki mamlakat manfaatlariga to‘liq mos keladi hamda mintaqadagi tinchlik va xavfsizlikni mustahkamlashga xizmat qiladi. Ikki tomonlama munosabatlarning eng muhim vazifalari O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning 2017-yil 4-5-aprelda Rossiyaga davlat tashrifi hamda Rossiya Federatsiyasi Prezidenti V.V.Putinning 2018 yil 18-19 oktyabrda 9 O‘zbekistonga davlat tashrifi chog‘ida erishilgan kelishuvlarni to‘liq amalga oshirilishini ta’minlashdan iboratdir.[1] O‘zbekiston Respublikasi global muammolarni hal etishda muhim rol o‘ynaydigan, yaqin mintaqaviy qo‘shni Xitoy bilan strategik hamkorlikni kuchaytirish tarafdori. Xitoy bilan munosabatlarni rivojlantirish 2012-yil 6- iyundagi Strategik hamkorlikni o‘rnatish to‘g‘risidagi qo‘shma deklaratsiya, 2013- yil 9-sentyabrdagi ikki tomonlama strategik hamkorlikni yanada rivojlantirish va chuqurlashtirish to‘g‘risidagi deklaratsiyasi hamda 2017 yil 12 maydagi Har tomonlama strategik sheriklik munosabatlarini yanada chuqurlashtirish to'g'risida qo'shma bayonotga asoslangan. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev 2019-yil 24-27 aprelda «Bir makon, bir yo‘l» Ikkinchi xalqaro forum doirasida ilgari surgan tashabbus va takliflarni to'liq va o'z vaqtida amalga oshirish ikki mamlakat manfaatlariga mos keladi.[6] O‘zbekiston tashqi siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biri, Amerika Qo‘shma Shtatlari bilan 2002-yil 12-mart oyida imzolangan O‘zbekiston va AQSh o‘rtasida Strategik sherikchilik va hamkorlikning asoslari to‘g‘risidagi deklaratsiyasi asnosida o‘zaro manfaatli va konstruktiv hamkorlikni har tomonlama rivojlantirishdan iboratdir. O‘zbekiston AQSh bilan mamlakatda amalga oshirilayotgan fuqarolik jamiyati asoslarini mustahkamlash va xalq turmush darajasini yaxshilashga qaratilgan modernizatsiya jarayoni va islohotlarni qo‘llab-quvvatlash maqsadida siyosiy, savdo-iqtisodiy, investitiaviy-texnologik va madaniy-gumanitar sohalarda hamkorlikni yanada kengaytirishdan manfaatdor. Ikki tomonlama hamkorlikning muhim yo‘nalishlari Afg‘onistonda tinchlik va barqarorlikni mustahkamlash, transmilliy tahdid va xatarlarga qarshi kurashga ko‘maklashishdan iboratdir. O‘zbekiston Yevropa Ittifoqi va Yevropa davlatlari bilan har taraflama manfaatli hamkorlikka muhim ahamiyat beradi. Yevropa mamlakatlari bilan hamkorlikni asosiy sohalari savdo-sotiqni rivojlantirish, investitiya va moliya, zamonaviy texnologiyalar transferi, ilm-fan, texnika, ta’lim, ekologiya, sog‘liqni saqlash, madaniyat va mintaqaviy xavfsizlik kabilar hisoblanadi. O‘zbekiston 10 asosiy e’tiborini Yevropaning ilg‘or davlatlari, xususan Germaniya, Fransiya, Buyuk Britaniya, Belgiya, Italiya, Ispaniya, Latviya va boshqa davlatlar bilan ikki tomonlama hamkorlikni yanada yuqori darajaga chiqarishga alohida e’tibor beradi. Respublikamiz ko‘p asrlik umumiy tarix, yagona til va din, umumiy qadriyatlar va o‘xshash urf-odatlarga ega bo‘lgan Turkiya davlati bilan do‘stlik va hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan siyosatni izchil davom ettiradi. Mamlakatimiz Turkiya bilan har taraflama manfaatli hamkorlikni, jumladan savdo-sotiq, investitsiya va turizm kabi sohalarda rivojlantiradi. Osiyo-Tinch okeani hududi mamlakatlari, xususan Koreya Respublikasi va Yaponiya bilan hamkorlik O‘zbekiston tashqi siyosatining muhim yo‘nalishlaridan biri bo‘lib qoladi. O‘zbekiston ushbu davlatlar bilan investitsiya, savdo-sotiq, yuqori texnologiyalar, madaniy-gumanitar sohalaridagi keng qamrovli hamkorlikni davom ettiradi. O‘zbekiston Janubiy-Sharqiy Osiyodagi mamlakatlar – Malayziya, Indoneziya, Singapur, Vetnam kabi davlatlar bilan hamkorligini rivojlantiradi. O‘zbekiston Janubiy Osiyo mamlakatlari, xususan Hindiston va Pokiston bilan savdo-sotiq, transport-kommunikatsiya, turizm kabi sohalarda har taraflama va o‘zaro manfaatli hamkorlikni rivojlantirishni qo‘llab quvvatlaydi. O‘zbekiston musulmon dunyosi davlatlari bilan o‘zaro manfaatli aloqalarni iqtisodiyot, transport kommunikatsiyasi, moliya, investitsiya va sayyohlik sohalarida, shu jumladan Islom hamkorlik tashkiloti va Islom taraqqiyot banki doirasida faol rivojlantirish va mustahkamlashdan manfaatdor. O‘zbekiston BMT ishida faol ishtirok etishni davom ettiradi, hamda uni xalqaro tinchlik va xavfsizlikni ta’minlashga, tezkor globallashuv jarayonida davlatlarning barqaror rivojlanishida ko‘maklashishga mas’ul bo‘lgan yagona universal tashkilot sifatida ko‘radi. Mamlakatimiz Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti, Shanxay hamkorlik tashkiloti va Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi tashkilotlati bilan ushbu tuzilmalarning mexanizmlaridan zamonaviy muammolar va tahdidlarga qarshi 11 kurashishda, ko‘p tomonlama hamkorlikni rivojlantirishda samarali foydalanish maqsadida o‘zaro sherikchilikni yanada rivojlantiradi. O‘zbekiston xalqaro moliya institutlari bilan, shu jumladan, Osiyo taraqqiyot banki, Jahon banki, Xalqaro valyuta jamg‘armasi, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Osiyo infratuzilma investitsiyalari banki va Yevropa investitsiya banklari bilan energetika, transport, qishloq xo‘jaligi, uy-joy qurilishi, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish bo‘yicha yangi loyihalarni amalga oshirishda hamkorlikni faollashtirish uchun barcha sa’y-harakatlarni olib boradi. Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasi dunyoning 130 dan ortiq davlatlari bilan diplomatik aloqalar o‘rnatgan. Toshkentda 44 ta chet el elchixonalari, 1 ta bosh konsullik, 8 ta faxriy konsullar, 17 ta xalqaro tashkilotlar vakolatxonalari, 13 ta xorijiy xalqaro hukumatlararo va hukumat tashkilotlari vakolatxonalari, 1 ta diplomatik maqomga ega savdo vakolatxonasi faoliyat ko‘rsatmoqda. Xorijiy mamlakatlarda va xalqaro tashkilotlarda O‘zbekiston Respublikasining 55 ta diplomatik va konsullik vakolatxonalari mavjud. O‘zbekiston 100 dan ortiq xalqaro tashkilotlarning a’zosi bo‘lib, mamlakatimiz turli xil ko‘p tomonlama hamkorlik tuzilmalari bilan o‘zaro sherikchilik aloqalarini rivojlantiradi. 1-Jadval O' zbekiston respublikasi mustaqilligini e'tirof etgan, lekin diplomatik aloqalar o'rnatmagan davlatlarning ro'yxati 12 II.BOB.O`ZBEKISTONNING TASHQI IQDISODIY, SIYOSIY ALOQALARI 2.1.O`ZBEKISTONNING IQTISODIY ALOQALAR GEOGRAFIYASI O`zbekistonning tashqi iqtisodiy faoliyati keng qamrovli bo`lib bormoqda. Mamlakatimizda chet el firmalari mablag`i ishtirokida tuzilgan qo`shma korxonalar soni 6 mingdan oshib ketdi. Ular orasida dunyoga tanilgan "Samsung", "DEU", "Nyumont-Mayning", "Filips" va boshqalar samarali faoliyat ko`rsatmoqda. Hozirgi vaqtda O`zbekistonni dunyoning 170 ga yaqin mamlakati tan olgan, shundan 140 dan ortig`i bilan diplomatik munosabatlar o`rnatilgan. Poytaxt - Toshkentda 50 ga yaqin mamlakatning elchixonalari faoliyat ko`rsatmoqda. O`zbekistonning chet mamlakatlarda elchixonalari, konsulliklari va 30 dan ortiq vakolatxonalari ishlab turibdi. O`zbekistonning xorijiy kompaniya va firmalar bilan hamkorligi, ularning hududimizda to`la faoliyat ko`rsatib ishlashiga kafolat berilganligi tashqi savdoga ijobiy ta`sir ko`rsatmoqda. Shunday qilib, mamlakatimiz tashqi aloqasi, savdo geografiyasi juda kengayib bormoqda. O`zbekiston barcha qit`alarda joylashgan davlatlar bilan keng qamrovli savdo-sotiq aloqalarini olib bormoqda. Tashqi savdoda Yevropa-66,3, Osiyo-28,0, Amerika qit`asi-5,4, Afrika-0,1, Avstraliya va Okeaniya-0,2 foizni egallaydi. Keyingi yillarda O`zbekiston tashqi savdo aylanmasida MDH va xorijiy mamlakatlar hissasida birmuncha o`zgarishlar sodir bo`ldi. Agar 1994 yilda tashqi savdo aylanmasining 58 foizi MDH davlatlari hissasiga to`g`ri kelgan bo`lsa, 2004 yilga kelib bu ko`rsatkich 34,6 foizga teng bo`ldi. Uzoq xorij mamlakatlarining salmog`i esa 1994-2004 yillarda mos ravishda 42 foizdan 65,4 foizga o`sdi.[19] Tashqi iqtisodiy aloqalar har tomonlama taraqqiy ettirishning muhim va samarali yo`llaridan biri xorijiy mamlakatlar bilan qator sohalarda qo`shma korxonalar qurishdir. Tashqi iqtisodiy munosabatlarning bu yo`nalishi jahonning ko`p mamlakatlarida keng tarqalgan. Qo`shma korxonalar tashkil etish va ularni samarali taraqqiyot yo`liga solish ishchi kuchlari ko`p bo`lgan davlatlar qatoriga 13 kiruvchi mamlakatimiz uchun alohida ahamiyat kasb etadi. Shunga ko`ra O`zbekistonda ham bu borada katta ishlar amalga oshirilmoqda. O`zbekistonda qo`shma korxonalarni tashkil qilishda jahonning ko`pgina mamlakatlari ishtirok etmoqda. Ular orasida AQSH, Xitoy, Janubiy Koreya, Buyuk Britaniya, Germaniya, Isroil, Hindiston, Rossiya, Ukraina kabi mamlakatlar yetakchi o`rinni egallab kelmoqda. Respublikada vujudga kelayotgan qo`shma korxonalar soni yil sayin ortib bormoqda. 1994 yilda bunday korxonalar soni 900 tani tashkil etgan bo`lsa, 2001-yilda 1958 ta, 2002-yilda 2087 ta, 2005 yilda 2627 taga yetdi. 1994-yilda xorijiy investitsiya hisobidagi korxonalar YAIMdagi ulushi 2,6 foizni tashkil etgan bo`lsa, 2014-yilga kelib mazkur ko`rsatkich 15,1 foizga yetdi. Ular tomonidan amalga oshirilgan eksport hajmi 1994-yilda 2 mln dollardan 2014 yilda 785,2 mln dollargacha, mamlakat jami eksportidagi ulushi 1,0 foizdan 16,2 foizgacha o`sdi. Bunday korxonalarning respublika importdagi ulushi esa 1994 yilda 6 foizdan 2014 yilda 30,5 foizgacha ko`paygan. Mustaqillik yillarida O`zbekiston hududida barpo etilgan qo`shma korxonalar orasida "O`zDEU avto ", "Zarafshon-Nyumont", "Kabul-O`zbek", "O`zBAT", "DEU Tekstil komponi" kabilar shuhrat qozongan. Mamlakat ma`muriy mintaqalari doirasida tahlil qiladigan bo`lsak, O`zbekistondagi qo`shma korxonalarning 68,5 foizi yoki 1800 tasi Toshkent shahriga to`g`ri keladi. Shuningdek, ularni soni Samarqand (125 ta) va poytaxt viloyatlarida (193 ta) ham nisbatan ko`p. Ayni vaqtda qo`shma korxonalar Sirdaryo (37 ta), Navoiy (36 ta), Xorazm (29 ta) va Jizzax (25 ta) viloyatlarida yetarlicha rivojlanmagan. Kelajakda mamlakat tashqi iqtisodiy faoliyatini rivojlantirishda uning har bir ma`muriy rayoni (viloyat, tuman) hamda turli mulk shaklidagi korxonalar ishtirokini ta`minlash vatanimiz iqtisodiyotini yuksaltirishga, xalqning turmush sharoitini yaxshilashga ma`lum hissa bo`lib qo`shiladi. Mustaqil mamlakatimiz tashqi iqtisodiy aloqalarini rivojlantirishda xalqaro turizm katta o`rin tutmog`i lozim. Bu faoliyat to`g`ri va samarali tashkil 14 etilsa, juda katta iqtisodiy samara berishi hamda mamlakatga katta miqdorda chet el valyutasini olib kelishi mumkin.[9] O`zbekiston xalqaro turizmni rivojlantirish uchun zarur bo`ladigan ulkan imkoniyatlarga ega. Turizm haqida gap borganda tarix durdonalari bo`lmish va jahon ahlini o`ziga qaratgan ajoyib obidalar saqlanayotgan Samarqand, Buxoro, Xiva, Termiz, Marg`ilon kabi shaharlar muhim ahamiyat kasb etishi mumkinligini aytib o`tish lozim. Xalqaro turizm sohasini samarali rivojlantirish maqsadida 1992-yil iyulda “O`zbekturizm” Milliy kompaniyasi tashkil etildi. Hozirgi kunda ushbu kompaniya turizm borasida arzigulik ishlarni amalga oshirmoqda. [9] 2-Rasm O‘zbekistonning xorijiy mamlakatlar bilan tashqi savdosi(umumiy hajmga nisbatan foiz hisobida, 2017). 15 3-Rasm O`zbekistonning tashqi iqdisodiy aloqalar xaritasi. O`zbekiston respublikasi bilan tashqi savdo aylanmasi yuqori bo`lgan davlatlar.(2019). 16 2.2.O`ZBEKISTONNING EKSPORT IMPORT SALOHIYATI Bugungi kunda respublikamizda o`tish iqtisodiyotining o`ziga xos xususiyatlari va tarkibiy o`zgarishlar yo`nalishlaridan kelib chiqqan holda import tarkibini takomillashtirish sohasida qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Bu chora-tadbirlarning natijasi o`laroq mustaqillik yillarida importning tovar tarkibida sezilarli ijobiy o`zgarishlarga erishilmoqda.[19] Istiqlol yillarida oziq-ovqat mahsulotlarining O`zbekiston jami importidagi salmog`i sezilarli darajada pasaydi: agar 1992-yilda jami importning 36,8 foizi oziq-ovqat mahsulotlari hissasiga to`g`ri kelgan bo`lsa, 2004-yilga kelib bu ko`rsatkich 6,8 foizga teng bo`ldi. Bu eng avvalo, oziq-ovqat mustaqilligini ta`minlashga qaratilgan dasturning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi natijasidir. Import tarkibida yana bir muhim o`zgarish shundan iboratki, mustaqillik yillarida energiya manbalari importi sezilarli darajada kamaydi. Agar 1992-yilda jami importning 25,5 foizini energiya manbalari tashkil etgan bo`lsa, 2004-yilga kelib bu ko`rsatkich 2,1 foizga teng bo`ldi. Yuqoridagi o`zgarishlar natijasi o`laroq, bugungi kunda mamlakatimiz don va yoqilg`iga bo`lgan ehtiyojlarini asosan milliy ishlab chiqarish evaziga qoplanmoqda. Import tarkibini optimallashtirish borasida erishilgan ijobiy natijalardan yana biri jami importda mashina va asbob-uskunalar ulushining 1992-yilda 9,2 foizdan 2004-yilda 46,0 foizgacha o`sganligi hisoblanadi. Bu holat respublikamiz hukumati tomonidan amalga oshirilayotgan milliy iqtisodiyotni tarkibiy jihatdan qayta qurish va modernizatsiyalash strategiyasiga muvofiq keladi. 2022-yilning yanvar-oktabr oylari yakuni bilan respublikaning tashqi savdo aylanmasi 40,1 mlrd dollarni tashkil etib, 2021 yilga nisbatan 7,3 mlrd dollarga yoki 22,2% ga ko‘paydi. Bu haqda Davlat statistika qo‘mitasi taqdim etgan sharhda ma’lum bo‘ldi. TSAda eksport hajmi qariyb 15,5 mlrd AQSh dollariga (23,8% ga ko‘paydi) va import hajmi 24,6 mlrd AQSh dollariga (21,2% ga ko‘paydi) yetdi. Hisobot davrida — 9,1 mlrd AQSh dollari qiymatida passiv tashqi savdo balansi qayd etildi. 17 4-Rasm O`zbekistonning jahon davlatlari bilan eksport va importi (2022 yil bo`yicha) Eksport hajmining eng yuqori ko‘rsatkichlari Xitoy ($2,2 mlrd), Rossiya ($2,5 mlrd), Qozog‘iston ($1,1 mlrd), Turkiya ($1,3 mlrd) davlatlarida qayd etildi. Eng kam eksport hajmi esa Janubiy Koreya Respublikasi ($41,6 mln) va Hindiston ($29,3 mln) bilan amalga oshirilgan. Mahsulot ham xizmatlarning eng ko‘pi XXR ($5,2 mlrd), Rossiya Federatsiyasi ($4,9 mlrd), Qozog‘iston ($2,6 mlrd), Janubiy Koreya ($1,9 mlrd) dan olib kelingan. Eng kam import Afg‘oniston ($7,3 mln) bilan amalga oshirildi. Tashqi savdo aylanmasining eng katta hajmi 2021 yil fevral oyida qayd etilib, 5,2 mln AQSh dollarini tashkil etdi. 2021 yilning shu oyiga nisbatan 2,8 mln AQSh dollariga ko‘paydi. 2022 yil oktabr oyida tashqi savdo aylanmasi hajmi 4,1 mlrd AQSh dollarini tashkil etdi va 2021 yilning shu davriga nisbatan 9,4 foizga kamaydi. Tashqi iqtisodiy faoliyat bo‘yicha 20 ta yirik hamkor-davlatlar orasidan uchta davlatda faol tashqi savdo balansi kuzatilgan, xususan, Afg‘oniston, Qirg‘iz Respublikasi va Tojikiston shular jumlasidandir. Qolgan 17 ta davlatlar bilan 18 passiv tashqi savdo balansi saqlanib qolmoqda, deyiladi qo‘mita sharhida. Yanvar- oktabr oylarida ijobiy saldo Afg‘oniston (572 mln dollar), Qirg‘iziston (555,7 mln dollar) va Tojikiston (271,4 mln dollar) davlatlari bilan kuzatildi. 195 ta mamlakat orasida tashqi savdo ayoanmasining nisbatan salmoqli hissasi XXRda (18,7%), Rossiya Federatsiyasida (18,6%), Qozog‘istonda (9,3%), Turkiyada (6,7%), Koreya Respublikasida (4,9%), Qirg‘iz Respublikasi (2,5%) va Germaniyada (2,2%) qayd etilgan. 2022-yilning yanvar-oktabr oylarida, O‘zbekiston Respublikasi tashqi savdo aylanmasining uchdan bir qismi yoki 39,6 foizi MDH davlatlariga to‘g‘ri kelib, tashqi savdo aylanmasidagi 2021 yilning mos davriga nisbatan ulushi 1,5% ga ko‘paygan. Respublika tashqi savdo aylanmasi tarkibida eng yuqori ulushni Toshkent shahri 39,1% ulush bilan 15,7 mlrd AQSh dollarini, eng quyi ulushni esa Surxondaryo viloyati 0,8% ulush bilan 319,7 mln dollarni tashkil etdi. Yanvar-oktabr oylarida mamlakatning eksportyorlari soni 6 586 tani tashkil etib, ular tomonidan 12,5 mlrd AQSh dollari (oltindan tashqari) qiymatidagi (2021 yilning mos davriga nisbatan 123,3% ga ko‘paydi) tovar va xizmatlar eksport qilinishi ta’minlandi. Eksport tarkibida tovarlar ulushi 78,8% ni tashkil etib, ular sanoat tovarlari (23,9%), oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar (8,2%) va kimyoviy vositalar va shunga o‘xshash mahsulotlar (7,1%) hissasiga to‘g‘ri kelmoqda. O‘tgan 10 oy davomida xizmatlar sohasi, sanoat tovarlari va oltin eng ko‘p eksport qilingan. Eksportning eng katta hajmi 2022-yil fevral oyida qayd etilib, 2,7 mlrd AQSh dollarini tashkil etdi. 2021 yilning shu oyiga nisbatan 1,9 mlrd AQSh dollariga ko‘paydi. 2022-yil oktabr oyida eksport hajmi 1,4 mlrd AQSh dollarini tashkil etdi va 2021-yilning shu davriga nisbatan 33,4 foizga kamaydi. 19 5-Rasm O`zbekiston eksportining oylik dinamikasi. Respublika eksporti tarkibida eng yuqori ulushni Toshkent shahri 24,5% ulush bilan 3,8 mlrd AQSh dollarini, eng quyi ulushni esa Jizzax viloyati 1% ulush bilan 161,1 mln AQSh dollarini tashkil etdi. Import O‘tgan 10 oy davomida import hajmi 24,6 mlrd AQSh dollarini va 2021 yilning mos davriga nisbatan 121,2% ni tashkil etdi. Import tarkibida eng katta ulush, mashinalar va transport asbob-uskunalari (31,6%), sanoat tovarlari (19,3%) hamda kimyoviy vositalar va shunga o‘xshash mahsulotlar (13,9%) hisobiga to‘g‘ri keldi. Importning eng katta hajmi 2022 yilning mart oyida qayd etilib, 2,7 mlrd AQSh dollarini tashkil etdi. 2021 yilning shu oyiga nisbatan 8,6 mlrd AQSh dollariga kamaydi. 2022 yil oktabr oyida import hajmi 2,6 mlrd AQSh dollarini tashkil etdi va 2021 yilning shu davriga nisbatan 12,6 foizga ko‘paydi. Respublika importi tarkibida eng yuqori ulushni Toshkent shahri 48,4% ulush bilan 11,9 mlrd AQSh dollarini, eng quyi ulushni esa Surxondaryo viloyati 0,5% ulush bilan 130 mln AQSh dollarini tashkil etdi. 20 6-Rasm Xorijiy mamlakatlar bilan tashqi savdo aylanmasi (foiz hisobida). 7-Rasm O`zbekistonning transporti xaritasi 21 8-Rasm YAIМni shаkllаntirishdа hududlаrning ishtirоki (YAIМgа nisbаtаn % dа, 2017-y.) 22 2.3.O`ZBEKISTONNING YAQIN VA UZOQ XORIJ MAMLAKATLARI BILAN IQDISODIY ALOQALARINING ISTIQBOLLARI Har qanday davlat hoh kichik hoh katta bo’lsin, iqtisodiy int е gratsiyasiz rivojlanishi t е z bormaydi. Buni ko’pgina davlatlar o’z tajribalarida isbotlashdi. Iqtisodiy int е gratsiyani rivojlantirishga qaratilgan O’zb е kiston R е spublikasi siyosati ham iqtisodiyoti yuksak darajada rivojlanishiga erishishga qaratilgan. Iqtisodiy int е gratsiya iqtisodiyotga b е vosita quyidagi natijalaga erish imkoniyatini b е radi: - tovarlar, kapitallar, х izmatlar erkin harakat qiladi; raqobat kuchayadi; - ishlab chiqarish kuchlari rivojlanadi; ishlab chiqarish samaradorligi ortadi; sifatli va arzon tovarlar ishlab chiqariladi; ist е ’molchilarning talabi ortib boradi; taklif qilinadigan tovarlar nom е nklaturasi ko’payadi; - bozorlarning rivojlangan shakllari paydo bo’ladi va umumiy bozorlar tashkil qilinadi; ishsizlik darajasi pasayadi; milliy iqtisodiyotdagifarqlar yo’qolib boradi; yangi kuchli umumiy iqtisodiyot shakllanadi; - milliy iqtisodiyot rivojlanib boradi; eng muhimi kishilar hayoti farovonligi oshadi va h.k.[6] Bu natijalarga erishish uchun O’zb е kiston R е spublikasi Markaziy Osiyo, MDH davlatlari, rivojlangan va rivojlanayotgan qolav е rsa, Yevropa Ittifoqi davlatlari bilan hamkorlikka erishishga harakat qilishi k е rak. O’zb е kiston dunyo х o’jaligi tizimiga kirib borar ekan, uning х alqaro iqtisodiy aloqalari uzoq va yaqin х orijiy mamlakatlari bilan taraqqiy etmoqda. O’zb е kiston R е spublikasi a’zo bo’lib kirgan eng mu х im birlashmalardan biri Mustaqil Davlatlar hamdo’stligi (MDH) bo’lib, u 1991 yil d е kabrda tuzilgan. Hozir MDHga Ozarbayjon R е spublikasi, Armaniston R е spublikasi, B е lorus R е spublikasi, Qozog’iston R е spublikasi, Tojikiston R е spublikasi, Qirg’iziston R е spublikasi, Moldova R е spublikasi, Rossiya F е d е ratsiyasi, Turkmaniston R е spublikasi, O’zb е kiston R е spublikasi va Ukraina kiradi. O’zb е kiston sobik Ittifoq r е spublikalari bilan aloqalarga katta ahamiyat bеrib, avvalboshdonoq Mustaqil davlatlar hamdo’stligini tuzish g’oyasini qo’llab-quvvatladi. 23 Bunday hamkorlikka hamdo’stlik mamlakatlarining hududiy yaqinligi va iqtisodiy jihatdan bog’langanligi emas, balki chuqur tariхiy, madaniy va ma’naviy aloqalar, katta tariхiy davr mobaynida хalqlarimizning taqdiri mushtarakligi ham asos bo’lmoqda.Ayni vaqtda O’zbеkiston Rеspublikasining MDHga a’zoligi unga bir qator muhim vazifalarni millat, iqtisodiyot manfaatlariga muvofiq hal etish imkonini bеradi: -ishlab chiqarishni, aholi ta’minotini (avvalo oziq-ovqat bilan) qo’llab-quvvatlashni ta’minlovchi ko’lamda koopеrativ хo’jalik aloqalarini rivojlantirish va takomillashtirish; Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan hamkorlik qilish mintaqaning rivojlanishi va davlatlar iqtisodi uchun muhim ahamiyatga ega. Agar butun Markaziy Osiyo mamlakatlari 2 mln. Tonna paхta tolasi yetishtirsa, uning 1,4 mln. tonnasi o’zbеk tolasidir. O’zbеkiston paхta tolasi yetishtirish bo’yicha dunyoda to’rtinchi o’rinda, uni eksport qilish bo’yicha esa ikkinchi o’rinda turadi. O’zbеkiston gaz uzatish tizimi MDH davlatlarining yagona gazquvur tizimiga kiradi. U Markaziy Osiyo, Rossiya va Ukraina kabi Yevropa davlatlariga gaz uzatish tехnik imkoniyati bilan birgalikda 9 ta bosh gaz transport tarmog’i nafaqat O’rta Osiyo uchun, MDHning Yevropa qismi davlatlari va Kavkazorti uchun ham umumdavlat ahamiyatiga ega. Rеspublikada yuk va yo’lovchilarni mamlakat ichkarisida va tashqari tashishni MDH, yaqin va uzoq хorij mamlakatlari bilan iqtisodiy aloqalarni ta’minlovchi tarmoqlangan transport tizimi shakllandi. O’zbеkiston Qozog’iston Rеspublikasi bilan mustahkam transport aloqasiga ega. Bu aloqa orqali rеspublikamizning Rossiya, Хitoy, Osiyoning boshqa davlatlari va Tinch okеani rеgioni avtoyo’llariga chiqishi ta’minlanadi. O’zbеkistonning bеvosita ishtirokida Transosiyo magistralining bir qismi hisoblangan, Janubiy-MDHni G’arbiy Yevropa bilan tutashtiradigan va Transsibir magistralidan 1500 km qisqa bo’lgan Tajan-Saraхs-Mashхad yangi yo’li ishga tushirildi. Shu bilan birqatorda O’zbеkiston va Markaziy Osiyo mamlakatlariga Poti porti orqali Yevropa O‘zbekiston Respublikasining MDH Davlatlari bilan hamkorigi O‘zbekiston-Qozog‘iston munosabatlari izchil rivojlanmoqda. Qozog‘iston O‘zbekistonning muhim savdo sheriklaridan biri bo‘lib, O‘zbekiston 24 Respublikasi bilan O‘rta Osiyo davlatlari o‘rtasida ayirbosh qilinadigan mahsulotlarning sezilarli qismi uning hissasiga to‘g‘ri keladi. O‘zaro tovar aylanmasi hajmi 2019-yil yakunlari bo‘yicha qariyb 3367,7 million AQSh dollarini tashkil etdi. Shunga qaramasdan, ikki davlat o‘rtasida savdo-iqtisodiy munosabatlarni yanada rivojlantirish uchun ishga solinmagan ko‘pgina imkoniyatlar mavjud. Qozog‘iston bilan ikki tomonlama hamkorlik, shubhasiz, mintaqada barqarorlikni ta’minlash va dolzarb masalalarni birgalikda va samarali hal etishga xizmat qiladi. O‘zbekiston-Qirg‘iziston munosabatlari ikki tomonlama hamkorlik doirasida erishilgan kelishuvlarning o‘zaro tenglik va manfaatdorlik tamoyillari asosida izchil amalga oshirilishi bilan izohlanadi. O‘zbekiston bilan Qirg‘iziston o‘rtasidagi munosabatlar o‘zaro anglashuv va hurmatga asoslangan barqaror aloqalarga tayanadi. Bu munosabatlar ikki mamlakat xalqlari manfaatlariga xizmat qiladi.1996-yildan buyon Savdo-iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha O‘zbekiston- Qirg‘iziston hukumatlararo komissiyasi faoliyat olib bormoqda. Hozirgi kunga qadar ushbu komissiyaning 7 ta majlisi bo‘lib o‘tgan. O‘zaro tovar aylanmasi hajmi 2019-yil yakunlari bo‘yicha qariyb 829,0 million AQSh dollarini tashkil etdi.O‘zbekiston Respublikasi va Qirg’iziston o‘rtasidagi yaqin qo‘shnichilik va do‘stona aloqalar qaror topgan bo‘lib, davlatlararo munosabatlarining barcha jabhalarida hamkorlik darajasi yuksalmoqda. O‘zbekiston-Turkmaniston munosabatlari yuqori darajadagi ikkitomonlama hamkorlik bilan izohlanadi. Oliy darajada qabul qilingan bitimlar, siyosiy, savdo-iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy, madaniy va gumanitar hamkorlik ка oid hujjatlar turli sohalarda ikki tomonlama o‘zaro manfaatli aloqalarni kengaytirish uchun mustahkam asos bo‘lib xizmat qilmoqda.O‘zaro tovar aylanmasi hajmi izchil o‘sib bormoqda va 2019-yil yakunlari bo‘yicha qariyb 541,9 million AQSh dollarini tashkil etdi. Ikki mamlakatning neft va gaz sohasida yaqindan hamkorlik qilishi g‘oyat muhim ahamiyatga ega. Muhim strategik xomashyoni eksport qilish yo‘nalishlarini diversifikatsiya qilish imkonini bergan «Turkmaniston- O‘zbekiston-Qozog‘iston-Xitoy» transmilliy gaz quvurining qurilishi bo‘yicha 25 yirik loyihaning amalga oshirilishi ikki mamlakatning ushbu sohadagi samarali hamkorligiga yaqqol misol bo‘la oladi. Transport kommunikatsiyalari iqtisodiy hamkorlik borasidagi yana bir muhim yo‘nalishdir. «O‘zbekiston-Turkmaniston- Eron-Ummon» yangi xalqaro transport-kommunikatsiya yo‘lagini tashkil etish bo‘yicha imzolangan ko‘p tomonlama shartnomaning hayotga tadbiq etilishi savdo-iqtisodiy aloqalarni yanada mustahkamlash uchun qulay sharoit yaratadi, tranzit yuklar oqimini ko‘paytirishga ijobiy ta‘sir ko‘rsatadi. Madaniy-gumanitar hamkorlik ikki tomonlama munosabatlarni rivojlantirishning muhim omilidir. O‘zbekiston va Turkmanistonning madaniyat va san‘at namoyandalari ikki mamlakatda tashkil etiladigan festival, ko‘rgazma va forumlarda muntazam ishtirok etib kelmoqda.O‘zbekiston Tojikiston bilan savdo-iqtisodiy, gumanitar sohalarda, mintaqa barqarorliginini ta’minlashda hamda mintaqa xavfsizligiga tahdid soluvchi omillar bilan birgalikda kurashishda keng ko‘lamli hamkorlikni rivojlantirishdan manfaatdordir. Ikki mamlakat o‘rtasida Savdo-iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha hukumatlararo qo‘shma komissiya tashkil qilingan. Shu kungacha qo‘shma komissiyaning to‘rtta majlisi bo’lib o‘tgan. Majlislar Dushanbe shahrida 2002-yil 22-avgust kuni hamda 2009-yil 18-fevralda tashkil etilgan, Toshkent shahrida 2015-yil 23-iyun kuni hamda 2016-yil 28-dekabrda tashkil etilgan. O‘zaro tovar aylanmasi hajmi 2019-yil yakunlari bo‘yicha 497,0 million AQSH dollarini tashkil etdi. Rossiya Federatsiyasi O‘zbekiston Respublikasini 1992-yil 20-mart kuni tan olgan. Shu kunning o‘zida ikki mamlakat o’rtasida rasmiy diplomatik aloqalar o’rnatildi. Mamlakatlarimiz o‘rtasidagi keng ko‘lamli hamkorlik 2004-yil imzolangan Strategik hamkorlik va 2005-yil imzolangan Ittifoqdoshlik munosabatlari to‘g‘risidagi shartnomalar asosida rivojlanmoqda. Rossiya Federatsiyasi bilan ikki tomonlama savdo-iqtisodiy munosabatlar ja’dal sur’at bilan rivojlanmoqda. O’zbekiston Respublikasi tashqi savdo hamkorlari orasida Rossiya Federatsiyasi birinchi o’rinda turadi. 2019-yil yakunlariga ko’ra ikki davlat o’rtasidagi tovar ayirboshlash 6,6 mlrd. AQSh 26 dollarni tashkil etdi.Ozarbayjon Respublikasi bilan O‘zbekiston Respublikasi o‘rtasidagi munosabatlar strategik sheriklik darajasiga ko‘tarilgan. Xususan, atrof- muhitni muhofaza qilish, informatsion va kommunikatsion texnologiyalar, temir yo‘l transporti, soliq, maxfiy ma’lumotlar daxlsizligini ta’minlash sohalarida hamkorlikka oid, shuningdek, gumanitar, savdo-iqtisodiy va ilmiy-texnikaviy aloqalarni rivojlantirishга doir qator hujjatlar imzolandi.O‘zaro tovar aylanmasi hajmi 2019-yil yakunlari bo‘yicha 51,8 million AQSh dollarini tashkil etdi. Ukraina ham O‘zbekiston Respublikasining yetakchi tashqi iqtisodiy sheriklaridan sanaladi. O‘zbekiston bilan Ukraina o‘rtasidagi ikki tomonlama munosabatlar mustahkam huquqiy asosga ega bo‘lib, turli sohalardagi hamkorlikni tartibga soluvchi 142 shartnoma, bitim va boshqa hujjatlardan iborat.O‘zaro tovar aylanmasi hajmi 2019-yil yakunlari bo‘yicha qariyb 377,9 million AQSh dollarini tashkil etdi. O’zbekiston Respublikasi Belarus Respublikasi bilan har tomonlama hamkorlikni mustahkamlashga alohida e’tibor qaratadi. Mamlakatlarimiz iqtisodiyoti bir-birini to‘ldiradi. So‘nggi ikki yilda Toshkent va Minskda Hukumatlararo кomissiyaning (HK) ikkita yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. O‘zbekiston Respublikasi bilan Belarus Respublikasi o‘rtasida 2008-2017-yillarga mo‘ljallangan iqtisodiy hamkorlik to‘g‘risidagi shartnoma va uning ijrosi yuzasidan Dastur imzolangan. O‘zbekiston va Belarus hukumatlari o‘rtasida jinoyatchilikka qarshi kurash, Favqulodda vaziyatlar vazirliklari o‘rtasida favqulodda vaziyatlarning oldini olish va oqibatlarini bartaraf etishda hamkorlik to‘g‘risidagi hujjatlar imzolangan. MDH mamlakatlari boshliqlari majlisi doirasida Minsk shahrida 2014-yil oktabrida O‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov va Belarus Respublikasi Prezidenti A.Lukashenko uchrashishdi. Uchrashuvda ikki tomonlama hamkorlikni rivojalantirishning asosiy masalalari muhokama qilindi. O‘zaro tovar aylanmasi hajmi 2019-yil yakunlari bo‘yicha qariyb 330,8 million AQSh dollarini tashkil etdi. 27 Armaniston, Moldova bilan MDH hamda mintaqaviy va xalqaro tashkilotlar doirasida o‘zaro hamkorlik yo‘lga qo‘yilgan. Gruziya O’zbekistonning eng muhim tashqi iqtisodiy hamkorlaridan biri hisoblanadi. Ikki mamlakat o‘rtasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi asosiy hujjat – 1995-yilning 4-sentabrida O‘zbekiston va Gruziya o‘rtasida imzolangan do‘stlik va hamkorlik to‘g‘risidagi kelishuv hisoblanadi. Ikki tomonlama savdo- iqtisodiy munosabatlarni iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha o‘zbek-gruzin Qo‘shma komisiyasi tartibga soladi. 2014-yilning 20- oktabrida Toshkent shahrida mazkur komisiyaning navbatdagi yetinchi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. 2019-yil yakunlari bo‘icha ikki davlat o‘rtasidagi umumiy tovar aylanmasi hajmi 118,8 million AQSh dollarini tashkil etdi. O‘zbekiston-Xitoy munosabatlari . O‘zbekiston Prezidentining 2017 yil may oyida Xitoyga buyurgan tashrifi va tegishli hujjatlarning imzolanishi turizm sohasidagi O‘zbekiston-Xitoy munosabatlariga yangi sur’at bag‘ishladi. Bundan tashqari, Prezident Shavkat Mirziyoyev 2018 yil 10 iyun kuni Sindao shahrida bo‘lib o‘tgan SHHT sammitida SHHTga a’zo davlatlarning birgalikdagi sa’y- harakatlari bilan Samarqandda “Ipak yo‘li” Xalqaro turizm universitetini barpo etish tashabbusini ilgari surdi. O‘sha yilning 28 iyunida davlatimiz rahbarining mazkur oliy o‘quv yurtini tuzish to‘g‘risidagi tegishli farmoni qabul qilindi. Ta’lim sohasidagi ikki tomonlama hamkorlik borasidagi muvaffaqiyatlarni qayd etmaslik g‘ayri imkon. Aynan ushbu yo‘nalish strategik sheriklik xarakteriga ega bo‘lgan do‘stona O‘zbekiston - Xitoy munosabatlarining mustahkam poydevoridirBugungi kunda ikki mamlakatning ilmiy va texnik muassasalari o‘rtasida samarali hamkorlik yo‘lga qo‘yilgan, oliy o‘quv yurtlari o‘rtasida talabalar almashuvlari, davlat idoralariaro yo‘nalishda malaka oshiruvlar ko‘lamlari tobora kengayib bormoqda. O‘zbekistonning 6 ta oliy o‘quv yurtida xitoy tili o‘qitilmoqdaBugungi kunda O‘zbekiston oliy ta’lim muassasalarida 600 nafardan ortiq talaba xitoy tilini asosiy til sifatida o‘rganmoqda. Bundan tashqari, u mamlakatning ko‘plab o‘quv markazlarida fakultativ fan sifatida ham o‘rganiladi. Talabalarni Xitoy xalqi tarixi, 28 madaniyati va an’analari bilan yaqindan tanishtirish maqsadida O‘zbekistondagi oliy o‘quv yurtlari qoshida Xitoy tili markazlari tashkil etilgan bo‘lib, ular texnik o‘quv vositalari, darsliklar, o‘quv qo‘llanmalari va mamlakatshunoslikka oid materiallar bilan jihozlangan. Ikki mamlakat Sog‘liqni saqlash vazirliklari tomonidan 2014-2018 yillarda respublika tibbiyot muassasalarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlashga qaratilgan jami 12,6 million dollar miqdoriga teng qator grant-investitsiya loyihalari amalga oshirildi. XXR hukumati bilan birgalikda 6,5 million dollar miqdoridagi “Respublika bolalar tibbiyot markazlari va Toshkent shahar bolalar shifoxonalarini tibbiy va maxsus jihozlar bilan jihozlash” hamda 2,2 million dollar miqdoridagi “Mintaqa nogironlar markazlarini zamonaviy tibbiy asbob-uskunalar bilan jihozlash "loyihalari amalga oshirildiKoronavirus tarqalishiga qarshi kurash doirasida mamlakatlarimiz bir-birlariga insonparvarlik yordamlari yo‘llab, infeksiyaning tarqalishiga qarshi kurash va koronavirusga chalingan bemorlarning davolanishiga ko‘maklashdi. Epidemiyaning birinchi to‘lqini avjiga chiqqanida Xitoy Fanlar akademiyasi Mikrobiologiya instituti olimlari va O‘zbekiston Innovatsion rivojlanish vazirligi huzuridagi Ilg‘or texnologiyalar markazi mutaxassislari muvaffaqiyatli sinovdan o‘tgan COVID- 19ga qarshi ZF-UZ-VAC2001 vaksinani yaratish bo‘yicha hamkorlik o‘rnatdi va bu vaksina emlash uchun O‘zbekistonda qo‘llanildiMuxtasar qilib aytganda, O‘zbekiston - Xitoy munosabatlari keng istiqbolga ega va bunday o‘zaro aloqalar haqli ravishda yaxshi qo‘shnichilik, do‘stlik va o‘zaro ko‘mak namunasi bo‘lib xizmat qilmoqda. Bularning barchasi O‘zbekiston-Xitoy munosabatlarining kelajagiga nekbinlik va ishonch bilan qarash imkonini beradi. O zbekistonva Yevropa Ittifoqiʻ O zbekiston va Yevropa Ittifoqi ʻ o rtasidagi ʻ ikki tomonlama diplomatik munosabatlardir hisoblanadi. O ʻ zbekiston Respublikasining Yevropa Ittifoqi bilan 29 munosabatlarining boshlanishi 1992- yil 15- aprelda O ʻ zbekiston Respublikasi hukumati va Yevropa hamjamiyatlari komissiyasi o ʻ rtasida o ʻ zaro anglashuv memorandumining imzolanishi bilan asos solingan . 1994- yil 16- noyabrda tomonlar o ʻ rtasida diplomatik munosabatlar o ʻ rnatildi . Yevropa Ittifoqi va O ʻ zbekiston o ʻ rtasida Sheriklik va hamkorlik to ʻ g ʻ risidagi bitim 1996- yil iyun oyida Florensiyada davlat rahbarlari darajasida imzolangan . Amaldagi Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to ʻ g ʻ risidagi bitim 2022- yil 6- iyulda imzolangan . 2020-yilda O zbekistonning Janubiy Osiyo mamlakatlari bilan tashqiʻ savdosining umumiy hajmi 1,38 mlrd. dollarni yoki tashqi savdo umumiy hajmining 3,8% ni tashkil etdi. O zbekistonning Janubiy Osiyo mamlakatlariga ʻ eksportining o sishi 21% ni tashkil etdi. Import 23% ga oshdi. ʻ Afg oniston ʻ bilan savdo aylanmasida asosiy ulushni (99,7%) O zbekiston ʻ eksporti egallaydi, bu esa Afg onistonni foydali savdo-iqtisodiy hamkor qilib ʻ qo yadi. O zbekistonning Afg onistonga eksportidagi asosiy ulushi elektr ʻ ʻ ʻ energiyasi (eksport hajmining 30%), bug doy uni va dukkakli ekinlar (24,1%), ʻ shuningdek, metallurgiya mahsulotlaridir. Hindiston O zbekistonning Janubiy Osiyo mamlakatlari bilan savdo ʻ aylanmasi bo yicha ikkinchi o rinda turadi. Shu bilan birga, Hindiston bilan o zaro ʻ ʻ ʻ savdoda O zbekiston eksportining hajmi asosan O zbekistonda xaridorgir ʻ ʻ farmatsevtika mahsulotlari bilan ifodalanadigan importdan sezilarli darajada ortda qolmoqda. O zbekistonning Hindistonga eksporti asosan to qimachilik mahsulotlari ʻ ʻ (ulushi 13,6%), qimmatbaho metallar (8,4%), oziq-ovqat mahsulotlari (5,8%) va boshqalardan iborat. O zbekistonning ʻ Pokiston ga eksporti tarkibida: oziq-ovqat mahsulotlari 81% ni; to qimachilik mahsulotlari-10,5% ni; xizmatlar-3,5% ni tashkil etadi. ʻ Pokistondan import tarkibida: farmatsevtika mahsulotlari 37% ni tashkil etadi; oziq-ovqat mahsulotlari (kartoshka, sitrus mevalar, guruch va boshqalar.) – 36%, transport xizmatlari – 10%; - kimyoviy mahsulotlar-4,5%. 30 O‘zbekiston bilan Amerika Qo‘shma Shtatlari . O‘rtasida davlatlararo aloqalar mustaqillikning dastlabki yillaridayoq yo‘lga qo‘yildi. 1992-yil fevralda AQSh davlat kotibi O‘zbekistonga rasmiy tashrif buyurdi va ikki davlat o‘rtasida diplomatik aloqalar o‘rnatildi.1992-yil martda Toshkentda birinchi bo‘lib AQShning elchixonasi ochildi. O‘zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti Islom Karimovning 1996-yil iyunda AQShda bo‘lishi O‘zbekiston va Amerika munosabatlarini yangi pog‘onaga ko‘tardi. 2017-yil may oyida O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Saudiya Arabistoni poytaxti Ar-Riyod shahrida bo‘lib o‘tgan AQSh va arab-musulmon davlatlari sammitida ishtirok etdi. O`zbekiston va Saudiya Arabistoni munosabatlari. Bundan 28 yil muqaddam ikki davlat o‘rtasida diplomatik vakolatxonalar almashinuvi to‘g‘risida bitim imzolangan edi. Prezident Shavkat Mirziyoyevning 2017 yil may oyida Arab-musulmon mamlakatlari va AQSh sammitida ishtirok etish uchun Saudiya Arabistoniga tashrifi o‘zaro munosabatlar tarixida muhim voqea bo‘ldi. Ikki mamlakat tashqi ishlar vazirliklari o‘rtasida siyosiy maslahatlashuvlar o‘tkazish mexanizmi yaratilgan, uning uchinchi yig‘ilishi 2018 yil dekabr oyida Riyoz shahrida bo‘lib o‘tdi.Bugungi kunda O‘zbekiston va Saudiya Arabistoni o‘rtasidagi savdo aylanmasi hajmi ikki mamlakatning iqtisodiy imkoniyatlariga mos kelmaydi. Davlat statistika qo‘mitasining ma'lumotlariga ko‘ra, 2019 yil yanvar-noyabr oylarida o‘zaro savdo hajmi qariyb 60 million dollarni tashkil etgan. 31 O zbekiston — Turkiya munosabatlariʻ . Turkiya O zbekiston Respublikasining ʻ mustaqilligini tan olib, ikki davlat o rtasida ʻ diplomatiya munosabatlari o rnatilgach, ʻ 1992-yil aprelda Turkiyaning Toshkentdagi elchixonasi, 1993-yil yanvarda esa O zbekiston Respublikasi ning Anqaradagi ʻ elchixonasi o z faoliyatini boshladi. Istanbulda O zbekiston Respublikasi ning ʻ ʻ Bosh konsulxonasi ochildi. 2021-yil 7-mart kuni Samarqand shahrida Turkiyaning bosh konsulligi ochildi. ochilish marosimida O zbekiston bosh vazir o rinbosari ʻ ʻ Aziz Abduxakimov, tashqi ishlar vaziri Abdulaziz Kamilov, Turkiyaning tashqi ishlar vaziri Mavlud Chovusho g li va Samarqand viloyati hokimi Erkin Turdimov ʻ ʻ ishtirok etgan. Turkiyaning Samarqanddagi bosh konsulxonasi rahbari Salih Janer O zbekiston va Turkiya o rtasidagi strategik sheriklik munosabatlarini yanada ʻ ʻ mustahkamlash va ko p qirrali hamkorlikni rivojlantirish uchun Samarqand ʻ shahrida Turkiyaning bosh konsulxonasi binosi ochilishini ta’kidlagan. Shu va boshqa davlatlar bilan o`zbekiston iqdisodiy hamkorlik olib bormoqda. 9-Rasm 32 O `zbekiston Res.prezidentining yaqin va uzoq xorij mamlakatlar rahbarlari bilan uchrashuvi. XULOSA Xulosa o’rnida shuni aytish joizki, O’zbekiston Respublikasi Mustaqillikka erishganidan keyin rivojlanish yo’lini kuzatar ekanmiz O’zbekiston hukumatining bu borada olib brogan islohotlari o’z samarasini yaqqol ko’rsatdi. Hukumatning olib borgan siyosati, ayniqsa tashqi iqtisodiy faoliyati olib borgan ishlari tahsinga loyiqdir. MDH mamlakatlari bilan investitsiyaviy, savdo-iqtisodiy hamkorlik yildan-yilga rivojlanmoqda. 33 Bu albatta, mamlakatimizda yaratilayotgan qulay investitsion muhit, xorijiy korxonalar uchun yaratilayotgan shart-sharoit va imtiyozlarning mahsulidir. Mustaqillik yillarida O`zbekiston Respublikasi tashqi siyosatini tartibga soluvchi huquqiy asoslar yaratildi. - O`zbekiston Respublikasi tashqi siyosatini belgilab beruvchi huquqiy asoslarning yaratilishida xalqaro huquq normalariga rioya qilindi. O`zbekiston tashqi siyosat tamoyillariga qat’iy rioya qilgan holda MDH mamlakatlari bilan keng ko`lamli hamkorlikni yo`lga qo`ydi. O`zbekiston va MDH o`rtasidagi aloqalarning muhim jihati – iqtisodiy yo`nalishdagi hamkorlik hisoblanadi; O`zbekiston xalq xo`jaligini rivojlantirishda MDH davlatlari bilan hamkorlik bundan keyin ham muhim ahamiyat kasb etadi. O`zbekiston Respublikasining MDH mamlakatlari bilan iqtisodiy aloqalari tahlili shuni ko`rsatdiki, O`zbekiston-Rossiya o`rtasidagi hamkorlikni yanada rivojlantirish, ayniqsa, mamlakatimiz sanoat korxonalarini texnik jihatda modernizarsiya qilish bo`yicha yangi loyihalarni amalga oshirish lozim. Xullas, boshqa sohalar bilan bir qatorda, O`zbekistonda yuqori xaridorgir mahsulotlar ishlab chiqarish va uning turlarini kengaytirish, birinchi navbatda to`qimachilik sanoati, elektromaishiy texnika, mashinasozlik va aviasozlik sohalarida ishlab chiqarilgan mahsulotlarni eksport qilishda o`zaro manfaatli iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirish zarur. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. O‘zbekiston Respublikasi Qonunlari, Prezident Farmonlari va qarorlari, Vazirlar Mahkamasining qarorlari hamda boshqa huquqiy-me’yoriy 2. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyevning qaror va farmonlari. 3. O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi. - T.: O‘zbekiston, 2015. 4. ”Tashqi iqtisodiy faoliyat to’g’risida(yangi tahriri)”gi qonuni 5.”Standartlashtirish to'g'risida”gi qonuni 34 6.O’zbekiston Respublikasida tashqi iqtisodiy faoliyat asosalari I.A.Hamedov, A.M.Alimov. 7.Aleksandrova A.Yu. Mejdunarodnыy turizm M., Aspekt press 2002 8.Usmonov M.R.,Jumaboyev T.J.,Sherxolov O. Turizm geografiyasi 1-2 qism.-Samarqand,2013 9.Mamatkulov X.M. Xalqaro turizm.-Samarkand, 2012 10.Soliyev A.S., Usmonov M. Turizm geografiyasi.-Samarqand, 2005 11. A.Nig`matov, N.Shamuratova. O`zbekistonni ekoturistik rayonlashtirish tajribasi. 12. V.S. Pereobrajenskiy. Teoritecheskie osnov ы rekreatsionnoy geografii M., «Nauka» 1975. 13. N.S. Mironenko, I.T. Tverdoxlebov. Rekreatsionnaya geografiya. Izd. Moskovskogo Universiteta 1981. 14. Qayumov A., Rasulov M., Umarov S., Yakubov O`. Tabiatdan foydalanish iqtisodiyoti. T., 2005, 74-75 b. 15. H.Vahobov., O’.Yakubov O`tkir. Rekreatsion geografiya asoslari. T., 2008. 16. O`zbekiston Respublikasi. Entsiklopediya. – T.: Qomuslar bosh tahririyati,1997. 17. Nuritdinov E. Mejdunarodnoe sotrudnichestvo Respubliki Uzbekistan sostranami Yevropi. – T., 2002. 18. Respublika Uzbekistan: Entsiklopedicheskiy spravochnik. – T.: «O`zbekiston milliy entsiklopediyasi», 1994 35 19.A.Soliyev “O`zbekiston geografiyasi”2014 20. WWW. nature. uz. 21. E-mail: knigi@szko.ru 22. http://www.stat.uz 23. http://www.lex.uz 24. http://www.uza.uz 25. http://finless.ru 26. http://www.mof.go.jp 27. http://www.press-service.uz/uz/news/archive/ 28. http://mfa.uz/uzb/hujjatlar/vaz mahk/ 36 MUNDARIJA: KIRISH…………………………………………………………………………….3 I.BOB.O`ZBEKISTONING TASHQI ALOQALARINING NAZARIY MASALALARI 1.1.O`zbekistoning tashqi aloqalari geografiyasi…………………………………5 1.2.O`zbekistonning tashqi aloqalarining bugungi kundagi holati……………….7 II.BOB.O`ZBEKISTONNING TASHQI IQDISODIY, SIYOSIY ALOQALARI 2.1.O`zbekistonning iqtisodiy aloqalar geografiyasi……………………………..13 2.2.O`zbekistonning eksport-import salohiyati…………………………………...17 2.3.O`zbekistonning yaqin va uzoq xorij mamlakatlari bilan iqdisodiy aloqalarining istiqbollari…………………………………………………………..23 XULOSA…………………………………………………………………………32 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………………………..33 37 38

“O`zbekistonning yaqin va uzoq xorijiy mamlakatlar bilan tashqi iqdisodiy aloqalari”

REJA:

KIRISH

I.BOB.O`ZBEKISTONING TASHQI ALOQALARINING NAZARIY MASALALARI

1.1.O`zbekistoning tashqi aloqalari geografiyasi

1.2.O`zbekistonning tashqi aloqalarining bugungi kundagi holati

II.BOB.O`ZBEKISTONNING TASHQI IQDISODIY, SIYOSIY ALOQALARI

2.1.O`zbekistonning iqtisodiy aloqalar geografiyasi

2.2.O`zbekistonning eksport-import salohiyati

2.3.O`zbekistonning yaqin va uzoq xorij mamlakatlari bilan iqdisodiy aloqalarining istiqbollari

XULOSA

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

 

Купить