Oliy majlis tarkibi va uni shakllantirish tartibi - Huquqshunoslik - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	9000UZS
Hajmi	48.0KB
Xaridlar	3
Yuklab olingan sana	23 Sentyabr 2023
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Huquqshunoslik

Oliy majlis tarkibi va uni shakllantirish tartibi

Sotib olish

Oliy majlis tarkibi va uni shakllantirish tartibi
Mundarija
Kirish
I.Oliy Majlis Tarkibi Va Uni Shakllantirish Tartibi
1.1 Oliy Majlis Senat (yuqori palata) ning tarkibi va uni shakllantirish
tartibi
1.2. Oliy Majlis Qonunchilik palatasining tarkibi va uni shakllantirish
tartibi
II. Oliy Majlis Palatalarning Vakolatlari
2.1. Oliy Majlis Senatining mutlaq vakolatlari
2.2 . Oliy Majlis Qonunchilik palatasining mutlaq vakolatlari
2.3. Oliy Majlis palatalarining birgalikda vakolatlari
Xulosa
Foydalangan Adabiyotlar
24

Kirish
Kurs ishining mavzusining dolzarbligi: O’zbekiston Respublikasida
Fuqarolik jamiyatining taraqqiy etishi va rivojlanishi, huquqiy jamiyat asoslarining
vujudga kelishi, inson huquqlari,erkinliklari va qonuniy manfaatlarini munosib
himoya qilishda Oliy Majlis muhim rol o’ynaydi ya’ni Oliy Majlis tomonidan ishlab
chiqilgan normativ-huquqiy hujjatlar fuqarolarning huquqlarini himoya qilishning
muhim omil sanaladi.Shuningdek, Oliy Majlis oliy vakillik va qonun chiqaruvchi
hokimyat organi hisoblanadi, Bilamizki, Oliy Majlisda davlatimizdagi asosiy siyosiy
partiyalar va barcha ijtimoiy-siyosiy buyruqlar va aholi manfaatlari
ifodalanadi.Umuman olganda, Oliy Majlis O’zbekiston xalqining manfaatlarini
ifodalaydi.Shu sababli yangi tahrirdagi Konstitutsiyamizning XIX bobi Oliy Majlis
faoliyatiga yo’naltirilgan va bejizga Konstitutsiyada bu organ uchun alohida bob
ajratilmagan.Hozirgi kunda, Oliy Majlis faoliyatini takomillashtirishga qattiq e’tibor
qaratilmoqda. Muhtaram prezidentimiz Oliy Majlis faoliyatini tizimlashtirish hamda
yanada samarali ishlashi uchun qator islohotlar olib bormoqda. abiiyki, har bir davlat
parlamentning tuzilishi va faoliyat ko’rsatish masalalarini o’zicha hal etadi. Lekin bu
keng amaliyotida hisobga olinadigan mushtarak belgilar mumkin emas, degan
ma’noni anglatmaydi, albatta. Shu munosabat bilan parlament institutlari qaror
topishi va rivojlanish tajribasi o’rganilishini ta’minlash, tarixdagi ularning
ahamiyatini o’rnini anglash, ular tabiatining hozirgi paytdagi tadrijiy garaqqiyoti va
mohiyatini tushunib kelgusida uni rivojlantirish istiqbollarini belgilab olish juda
muhimdir.
O’zbekiston qonun chiqaruvchi oliy organining qaror topishi o’ziga xos
jihatlariga ega. Bu tarixiy o’tmishga bog’liq. Milliy o’zlik davlat qurilishining turli
shakl va usullarini nazarda Shunday qurilishning tanlab olingan muayyan usuli esa
milliy-tarixiy o’ziga xoslik umumjahon tamoyillarining sintezidir. Zero, har qanday
ijtimoiy voqelikni anglash uchun navbatda u muayyan tarixiy bosqichning konkret
sharoitlarida qay tarzda yuzaga kelganligini taraqqiyotida qaysi asosiy bosqichlardan
24

o’tganligini, ana shu rivojlanish jarayonida qay o’zgarganligini, istiqbolda uning qay
tarzda harakat qilishini anglab olish muhim ekanligi emas.
Ana shu qoidalar har qanday ijtimoiy voqelikni, shu jumladan parlament
singari institut masalasini ko’rib chiqishda alohida ahamiyat kasb etadi. Qolaversa,
amaliyotning berishicha, parlamentarizmning qaror topishi o’ta murakkab, ba’zan esa
mashaqqatli jarayondir Unda tarixiy davrning o’ziga xos jihatlari, har bir alohida
mamlakatning ijtimoiy va davlat milliy an’analari, xalqning huquqiy madaniyati va
siyosiy xohish-irodasi namoyon Tabiiyki, ijtimoiy amaliyotning rivoji, tarixiy
taraqqiyotning kechishi mamlakat qonun chiqaruvchi organi to’g’risidagi nazariy
tasavvurlarni ham o’zgartirib boradi.
Qonunchilik hokimiyati davlat hokimiyatining muhim tarkibiy qismi bo’lib,
uni takomillashtirish davlat hokimiyati butun tizimining tarixiy evolyutsiyasi bilan
bog’liq. Shu sababli chiqaruvchi oliy organlarning qaror topishi va rivojlanishi
muammolarini har tomonlama tahlil davlat qurilishi nazariyasi va amaliyoti uchun,
O’zbekiston parlamentarizmining kelajagi teran ahamiyat kasb etadi. Ayni paytning
o’zida istiqbolni belgilab olish uchun o’tmishni chuqur xolis o’rganmoq zarur.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I. A. Karimov ta’kidlaganidek “Millatni
asrash kerak, millatni asrash uchun esa uning haqiqiy tarixini o’rganish himoyalash
kerak”. Demak, tarixiy yondashuv siyosiy-huquqiy tahlilning ajralmas qismi usiz
siyosiy voqelikka haqqoniy baho berib bo’lmaydi. O’zbekiston 1991 yil 1 sentyabrda
davlat mustaqilligiga erishgach, davlat hokimiyatining muhim institutlaridan biri
sifatida milliy parlamentni rivojlantirishning sifat jihatidan yangi boshlandi. Milliy
parlamentarizmning eng yangi tarixi umum e’tirof etilgan uchta asosiy bo’linadi.
Shu sababli, ushbu kurs ishi Oliy Majlis haqida keng qamrovli tushuncha taqdim
etadi.
Kurs ishining maqsadi: Ushbu kurs ishi Oliy Majlis faoliyatini chuqurroq
o’rganish hamda uning tarkibini shakllantirish tartibini o’rganish hamda Oliy Majlis
palatalarining vazifalari, vakolatlari o’rganishga yo’naltirilgan.
Kurs ishi vazifalari quyidagilar etib belgilandi:
24

 Oliy Majlis palatalarining shakllantirish tartibini o’rganish
 Oliy Majlis palatalarining vakolatlarini o’rganish
 Oliy Majlis a’zolarini tayinlash va saylash tartibini o’rganish
 Oliy Majlis palatalarining maqsad va vazifalarini o’rganish
Kurs ishining nazariy va amaliy ahamiyati: Ushbu kurs ishini o’rganish
orqali Oliy Majlis haqida keng qamrovli tushunchalarga ega bo’linadi. Kurs ishida
Oliy Majlis faoliyati haqida tanqidiy mulohazalar, fikrlar va xulosalar berib o’tiladi
Kurs ishining predmeti: O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga doir
normativ-huquqiy hujjatlar kur ishining predmeti sanaladi
Kurs ishining obyekti: Oliy Majlis palatalarining faoliyati ushbu kurs ishining
obyekti sanaladi.
Kurs ishining tuzilishi: kirish, 2 bob, 5 paragraf, xulosa hamda foydalangan
adabiyotlar ro’yxatidan iborat.
24

I. Oliy Majlis Palatalarining Tarkibi Va Uni Shakllantirish
1.1 Oliy Majlis Senat (yuqori palata) ning tarkibi va uni shakllantirish
tartibi
Mustaqillikka erishganimizdan so’ng Respublikamizda huquqiy davlat qurish
maqsadida huquq sohasida katta islohotlar amalga oshirildi. Mustaqillik qo’lga
kiritilgan. dastlabki kunlardayoq O’zbekistonda demokratiyani taraqqiy toptirish
uchun hozirgi zamon jahon standartlariga javob bera oladigan samarali va ishchan
parlamentni shakllantirish zarurati yuzaga keldi. Demokratik tamoyillar va
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining uchinchi tamoyili – davlat
hokimiyatining uch tarmoqqa bo’linishi nuqtayi nazaridan O’zbekiston davlat
hokimiyati tizimi qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatlariga bo’linishi
qonunlashtirildi.
Uch hokimiyatdan har biri faoliyatda mustaqil bo’lib, ayni vaqtda bir-biri bilan
chambarchas bog’liqdir. Prezident har uchala hokimiyat faoliyatini
muvofiqlashtiruvchi mustaqil organ hisoblanadi. Parlamentarizmning rivojlanishi
bosqichma-bosqich amalga oshirib borildi. O’zbek parlamentarizmi tarixiga nazar
solsak, 1990–1994-yillarda mamlakatimiz parlamenti Oliy Kengash nomi bilan
atalib, 150 deputatdan iborat edi. 1995–2004-yillarda Oliy Majlis nomi bilan atalgan
250 deputatdan iborat bir palatali parlament shakllantirildi. Bir mandatli hududiy
saylov okruglaridan saylangan deputatlar tarkibida Xalq demokratik partiyasidan,
“Adolat” sotsial-demokratik partiyasidan, “Vatan taraqqiyoti” partiyasidan, “Milliy
tiklanish” partiyasidan deputatlar bo’lib, ilk bor parlament fraksiyalari tashkil etildi.
2005-yildan boshlab mamlakatimiz tarixida ilk bor O’zbekiston Respublikasi Oliy
Majlisi ikki palatadan – Qonunchilik palatasi (quyi palata) va Senatdan (yuqori
palata) iborat tarzda ish boshladi. Bu 2002-yil 27-yanvarda o’tkazilgan referendum va
shu asosda qabul qilingan “O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati
to’g’risida” va “O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi
to’g’risida”gi Konstitutsiyaviy Qonunlar asosida amalga oshirildi 1
.
1
11-sinf o'zbekiston tarixi Zamonov A. Jo’rayev N. 142 bet (Toshkent-2018)
24

O’zbekiston Respublikasi Senati yangi tahrirdagi Konstitutsiyaga binoan
hududiy vakillik palatasi bo’lib, 65 senatordan iboratdir. Shulardan O’zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisining Senati a’zolari Qoraqalpog’iston Respublikasi
Jo’qorg’i Kengesi, viloyatlar, tumanlar va shaharlar davlat hokimiyati vakillik
organlari deputatlarining tegishli qo’shma majlislarida mazkur deputatlar orasidan
yashirin ovoz berish yo’li bilan Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va
Toshkent shahridan teng miqdorda — to’rt kishidan saylanadi. O’zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisi Senatining to’qqiz nafar a’zosi fan, san’at, adabiyot, ishlab
chiqarish sohasida hamda davlat va jamiyat faoliyatining boshqa tarmoqlarida katta
amaliy tajribaga ega bo’lgan hamda alohida xizmat ko’rsatgan eng obro’li fuqarolar
orasidan O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tayinlanadi 2
. Yuqorida aytib
o’tilgandek jami 56 ta senator saylanadi va ularning saylanish tartibi quyidagicha
amalga oshiriladi: Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesining, tegishli
viloyatlar, Toshkent shahar, shuningdek tumanlar va shaharlar mahalliy
Kengashlarining qo’shma majlisini chaqirish Markaziy saylov komissiyasi tomonidan
amalga oshiriladi.
Qo’shma majlis, agar unda deputatlar umumiy sonining kamida uchdan ikki
qismi hozir bo’lsa, vakolatli hisoblanadi. Markaziy saylov komissiyasi
Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesiga, mahalliy Kengashlarga saylov
yakunlari e’lon qilinganidan (hammaga ma’lum qilinganidan) keyin uch kunlik
muddatda Senat a’zolarini saylash uchun qo’shma majlislar o’tkazilishini e’lon
qiladi.
Markaziy saylov komissiyasining qo’shma majlislarni o’tkazish sanasi, vaqti hamda
joyi ko’rsatilgan qarori ommaviy axborot vositalarida, shuningdek uning rasmiy veb-
saytida e’lon qilinadi (hammaga ma’lum qilinadi).
Qo’shma majlisni Markaziy saylov komissiyasi a’zosi ochib, eng obro’li,
tajribali, katta yoshli deputatlar orasidan majlisga raislik qiluvchi to’g’risida taklif
kiritadi. Qo’shma majlisning ishini olib borish uchun ochiq ovoz berish orqali uch
2
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.05.2023-y.,
03/23/837/0241-soni
24

kishidan besh kishigacha miqdorda ishchi hay’at saylanadi, shuningdek tushgan
takliflarni hisobga olish va qabul qilinadigan qarorlarni rasmiylashtirish uchun uch
kishidan iborat Kotibiyat tuziladi. Senat a’zoligiga nomzodlar ko’rsatish qo’shma
majlisda amalga oshiriladi.
Senat a’zoligiga nomzodlar ko’rsatish uchun raislik qiluvchining
taqdimnomasiga binoan ochiq ovoz berish orqali oddiy ko’pchilik ovoz bilan
Maslahat kengashi saylanadi.
Maslahat kengashi katta tajribaga ega bo’lgan eng obro’li, katta yoshli
deputatlar orasidan, qoida tariqasida, har bir mahalliy Kengashdan bittadan vakil
saylanadi.
Maslahat kengashi o’z raisini saylaydi. Maslahat kengashi fan, san’at, adabiyot,
ishlab chiqarish sohasida hamda davlat va jamiyat faoliyatining boshqa tarmoqlarida
katta amaliy tajribaga ega bo’lgan hamda alohida xizmat ko’rsatgan eng obro’li
deputatlar orasidan Senat a’zoligiga nomzodlarni ko’rsatadi va ko’rib chiqadi hamda
saylov byulleteniga kiritish uchun taklif kiritadi. Nomzodlarning alohida-alohida
eshituvi va muhokamasi natijalariga ko’ra qo’shma majlisda ularni saylov
byulleteniga kiritish to’g’risida qaror qabul qilinadi. Qo’shma majlisda ishtirok
etayotgan deputatlarning ko’pchiligi yoqlab ovoz bergan Senat a’zoligiga nomzod
saylov byulleteniga kiritilgan hisoblanadi. Saylov byulleteniga olti nafardan kam
bo’lmagan Senat a’zoligiga nomzodlar kiritiladi. Senatning vakolat muddati — besh
yil.
Vakolat muddati tugagach, Senat yangi chaqiriq Senati ish boshlagunga qadar
o’z faoliyatini davom ettirib turadi. Saylov kuni yigirma besh yoshga to’lgan hamda
kamida besh yil O’zbekiston Respublikasi hududida muqim yashayotgan O’zbekiston
Respublikasi fuqarosi Senat a’zosi bo’lishi mumkin.
Ayni bir shaxs bir paytning o’zida Senat a’zosi va Qonunchilik palatasi
deputati bo’lishi mumkin emas.
Senat a’zosi daxlsizlik huquqidan foydalanadi. U Senatning roziligisiz, Senat
majlislari oralig’idagi davrda esa, Senat Kengashining roziligisiz jinoiy javobgarlikka
24

tortilishi, ushlab turilishi, qamoqqa olinishi yoki sud tartibida beriladigan ma’muriy
jazoga tortilishi mumkin emas. Shuningdek, senatorlar muddatidan oldin vazifasidan
ozod qilinishi mumkin.
-u o’z vakolatlarini zimmasidan soqit qilish haqida yozma ariza bergan
taqdirda;
-u qonunga ko’ra deputatlik, senatorlik vakolatlarini amalga oshirishiga
nomuvofiq bo’lgan lavozimga saylangan yoki tayinlangan taqdirda;
-unga nisbatan sudning ayblov hukmi qonuniy kuchga kirgan taqdirda;
-u chaqirib olingan taqdirda;
sud uni muomalaga layoqatsiz deb topgan taqdirda;
-u sudning qonuniy kuchga kirgan qarori asosida bedarak yo’qolgan deb
topilgan yoxud vafot etgan deb e’lon qilingan taqdirda;
-u O’zbekiston Respublikasi fuqaroligini yo’qotgan taqdirda;
-u vafot etgan taqdirda;
-palata tarqatib yuborilgan taqdirda 3
.
Shuningdek, biz bilamizki Senat tarkibida Senat Raisi va uning o’rinbosarlarini
saylash hamda Senat Kengashi, Senat qo’mitasi va Senat Komissiyalarini tuzish
masalalari ham mavjud.
Senat Raisi Senat tarkib topganidan keyingi birinchi majlisda O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining taqdimiga binoan Senat a’zolari orasidan yashirin ovoz
berish orqali senatorlar umumiy sonining ko’pchilik ovozi bilan Senat vakolati
muddatiga saylanadi.
Senat Raisining o’rinbosarlari va Senat Raisi Senat a’zolari orasidan yashirin
ovoz berish orqali senatorlar umumiy sonining ko’pchilik ovozi bilan Senat vakolati
muddatiga saylanadi. Senat Raisining o’rinbosarlari Senat qo’mitalarining tarkibiga
saylanishi mumkin emas.
3
Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son, 15.10.2021-y.,
03/21/722/0960-son)
24

Senat Raisining o’rinbosarlari Senat Raisining topshirig’iga binoan uning
ayrim vazifalarini bajaradi va Senat Raisi yo’qligida yoki o’z vazifalarini amalga
oshirishi mumkin bo’lmagan hollarda uning vazifasini bajarib turadi.
Senat Raisining o’rinbosarlaridan biri Qoraqalpog’iston Respublikasining
vakili bo’ladi.
Senatning faoliyatini samarali tashkil etish maqsadida Senat Kengashi tuziladi.
Senat Kengashi palata majlislari oralig’ida zaruratga qarab to’planadi. Senat
Kengashining tarkibiga Senat Raisi, uning o’rinbosarlari va qo’mitalarning raislari
kiradi. Senat Kengashi o’z vakolatiga kiradigan masalalar yuzasidan a’zolari umumiy
sonining ko’pchilik ovozi bilan qarorlar qabul qiladi. Senat muhokamasiga
kiritiladigan masalalarni dastlabki tarzda ko’rib chiqish va tayyorlash, O’zbekiston
Respublikasi qonunlari hamda Senat tomonidan qabul qilinadigan qarorlarning
ijrosini nazorat qilish uchun Senat shakllanganidan keyin uning vakolatlari muddatiga
senatorlar orasidan rais, uning o’rinbosari va a’zolardan iborat tarkibda qo’mitalar
saylanadi.Senat qo’mitalarining barcha a’zolari teng huquqlardan
foydalanadilar.Qo’mita tarkibiga saylanmagan senator uning ishida maslahat ovozi
huquqi bilan ishtirok etishga haqli.
Senat qo’mitalari Senat oldida mas’ul va unga hisobdordir.
Senat muayyan vazifalarni bajarish uchun komissiyalar tuzishi mumkin.
Komissiyalar Senat majlisida senatorlar orasidan tuziladi. Ayni paytda komissiyani
tuzishdan ko’zlangan maqsad va uning vakolatlari belgilanadi.
Komissiyalar o’z faoliyatini zimmasiga yuklatilgan vazifalar bajarilganidan
keyin yoki Senatning qaroriga binoan muddatidan ilgari tugatadi.
Shuningdek, ma’lumot o’rnida shuni aytish mumkinki senat a’zolari
muddatidan oldin vakolatlari tugatilishi hamda tarqatib yuborilishi ham mumkin. Shu
sababli Senat tarkibini qayta shakllantirish uchun muddatidan oldin saylov o’tkzilishi
mumkin va quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
Senat O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tarqatib yuborilgan
taqdirda, Senat a’zolarining saylovi Saylov Kodeksga to’liq muvofiq holda uch oy
24

ichida o’tkaziladi. Senat tomonidan o’zini o’zi tarqatib yuborish to’g’risida qaror
qabul qilingan taqdirda, Senat a’zolarining saylovi bir oy ichida o’tkaziladi.
1.2. Oliy Majlis Qonunchilik palatasi (quyi palata) ning tarkibi va uni
shakllantirish tartibi
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi muhim organ
hisoblanadi. Qonunchilik palatasi (quyi palata) hududiy bir mandatli saylov okruglari
bo’yicha ko’ppartiyaviylik asosida umumiy, teng va to’g’ridan to’g’ri saylov huquqi
asosida yashirin ovoz berish yo’li bilan saylanadigan bir yuz ellik nafar deputatdan
iborat. Qonunchilik palatasining ishi palata barcha deputatlarining professional,
doimiy faoliyat ko’rsatishiga asoslanadi. Siyosiy partiya saylov kampaniyasi
boshlanganligi e’lon qilingan kundan kamida to’rt oy oldin O’zbekiston Respublikasi
Adliya vazirligi tomonidan ro’yxatga olingan va o’zining saylovda ishtirok etishini
qo’llab-quvvatlovchi kamida qirq ming saylovchining imzosini to’plagan
taqdirdagina deputatlikka nomzodlar ko’rsatishi mumkin.
Belgilangan namunadagi imzo varaqalarining blankalari saylov kampaniyasi
boshlanganligi e’lon qilingandan keyin Markaziy saylov komissiyasi tomonidan
beriladi.
Bitta ma’muriy-hududiy tuzilmada (Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyat,
Toshkent shahri) siyosiy partiya qirq ming saylovchining ko’pi bilan sakkiz foizi
imzosini to’plashi mumkin.
Deputatlikka nomzodlar ko’rsatish uchun siyosiy partiya saylovga kamida
yetmish kun qolganida Markaziy saylov komissiyasiga quyidagi hujjatlarni taqdim
etishi kerak:
saylovda ishtirok etish to’g’risida partiya rahbari tomonidan imzolangan ariza;
O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining siyosiy partiya saylov
kampaniyasi boshlanganligi e’lon qilingan kundan kamida to’rt oy oldin ro’yxatga
olinganligini tasdiqlovchi ma’lumotnomasi;
imzo varaqalari.
24

Deputatlikka nomzodlar ko’rsatish saylovga oltmish besh kun qolganida
boshlanadi va saylovga qirq besh kun qolganida tugaydi.
Deputatlikka nomzodlar ko’rsatish siyosiy partiyalarning yuqori organlari
tomonidan amalga oshiriladi.
Siyosiy partiyalar deputatlikka bir yuz ellik nafar nomzod, ya’ni har bir saylov
okrugidan bittadan deputatlikka nomzod ko’rsatishga vakolatlidir. Bir shaxs faqat
bitta saylov okrugidan deputatlikka nomzod etib ko’rsatilishi mumkin. Deputatlikka
nomzodlarni tanlash tartibi siyosiy partiyalar tomonidan belgilanadi.
Ayollarning soni siyosiy partiyadan ko’rsatilgan deputatlikka nomzodlar
umumiy sonining kamida o’ttiz foizini tashkil etishi kerak.
Siyosiy partiyalar o’z partiyasi a’zolarini yoki partiyasizlarni deputatlikka
nomzod etib ko’rsatishga vakolatlidir. Deputatlikka nomzodlar ko’rsatish to’g’risida
bayonnoma tuziladi.
Qonunchilik palatasiga saylanish huquqiga saylov kuni yigirma besh yoshga
to’lgan hamda kamida besh yil O’zbekiston Respublikasi hududida muqim
yashayotgan fuqarolar egadir.
Quyidagilar:
sodir etilgan og’ir yoki o’ta og’ir jinoyati uchun sudlanganlik holati
tugallanmagan yoxud sudlanganligi olib tashlanmagan fuqarolar;
saylov kuniga qadar so’nggi besh yil mobaynida O’zbekiston Respublikasi
hududida muqim yashamagan fuqarolar;
O’zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining harbiy xizmatchilari,
O’zbekiston Respublikasi Davlat xavfsizlik xizmatining, Milliy gvardiyasining, Ichki
ishlar vazirligining, Davlat bojxona qo’mitasining, boshqa harbiylashtirilgan
bo’linmalarning xodimlari;
diniy tashkilotlar va birlashmalarning professional xizmatchilari Qonunchilik
palatasi deputatligiga nomzod etib ro’yxatga olinmaydi.
24

Shu tariqa, Markaziy saylov komissiyasi okrug saylov komissiyalaridan
olingan bayonnomalar asosida Qonunchilik palatasiga saylangan deputatlarni
ro’yxatga oladi.
Deputat etib saylangan shaxslar Markaziy saylov komissiyasi tomonidan
ro’yxatga olingan paytdan e’tiboran Qonunchilik palatasi deputati maqomiga ega
bo’ladi.
Qonunchilik palatasi deputati etib saylangan shaxslar Markaziy saylov
komissiyasiga Qonunchilik palatasi deputatining maqomiga to’g’ri kelmaydigan
vazifalarni o’z zimmasidan soqit qilganligi to’g’risida yozma shaklda ma’lum qilishi
shart.
Qonunchilik palatasi deputatlariga Markaziy saylov komissiyasi tomonidan o’n
kun ichida guvohnoma va ko’krak nishoni beriladi.
Shuningdek, Qonunchilik palatasi Qonunchilik palatasi Spikeri, uning
o’rinbosarlarini saylash hamda qo’mitalar, komissiyalar tuzish masalalari ham
mavjud va ularni tartibi quyidagicha:
Saylovdan keyingi birinchi majlisda Qonunchilik palatasining deputatlari
orasidan yashirin ovoz berish orqali deputatlar umumiy sonining ko’pchilik ovozi
bilan Qonunchilik palatasining vakolat muddatiga Qonunchilik palatasi Spikeri
saylanadi.
Qonunchilik palatasi Spikeri o’z vazifasini bajarish davrida siyosiy partiyaga
a’zolikni to’xtatib turadi hamda siyosiy partiya fraksiyasi (bundan buyon matnda
fraksiya deb yuritiladi) tarkibiga kirishi mumkin emas.
Qonunchilik palatasi Spikeri Qonunchilik palatasi qo’mitalarining tarkibiga
saylanishi mumkin emas.
Qonunchilik palatasi Spikeri yashirin ovoz berish orqali Qonunchilik palatasi
deputatlarining uchdan ikki qismidan ko’prog’ining ovozi bilan qabul qilingan
Qonunchilik palatasi qaroriga binoan muddatidan ilgari chaqirib olinishi mumkin.
Qonunchilik palatasi Spikeri o’z vakolatiga kiradigan masalalar yuzasidan
farmoyishlar chiqaradi.
24

Qonunchilik palatasi Spikerining o’rinbosarlari Qonunchilik palatasi
deputatlari orasidan yashirin ovoz berish orqali deputatlar umumiy sonining
ko’pchilik ovozi bilan Qonunchilik palatasining vakolati muddatiga saylanadi.
Qonunchilik palatasi Spikerining birinchi o’rinbosari o’z vazifalarini bajarish davrida
siyosiy partiyaga a’zolikni to’xtatib turadi hamda fraksiya tarkibiga kirishi mumkin
emas.
Qonunchilik palatasi Spikerining birinchi o’rinbosari Qonunchilik palatasi
qo’mitalarining tarkibiga saylanishi mumkin emas.
Qonunchilik palatasida tuzilgan fraksiya o’z vakili Qonunchilik palatasi
Spikerining o’rinbosari lavozimlaridan birini egallashida kafolatli huquqqa ega.
Qonunchilik palatasi Spikerining o’rinbosarini saylash uchun fraksiya, qoida
tariqasida, o’z fraksiyasi rahbarining nomzodini kiritadi.
Qonunchilik palatasi Spikerining o’rinbosari Qonunchilik palatasi
qo’mitalaridan birining tarkibiga saylanishi mumkin.
Qonunchilik palatasi Spikerining birinchi o’rinbosari xalqaro parlament
tashkilotlari bilan aloqalarni rivojlantirishni amalga oshiradi, boshqa davlatlarning
parlamentlari va xalqaro parlament tashkilotlari bilan hamkorlik bo’yicha
parlamentlararo guruhlar, komissiyalar, qo’mitalar, ishchi guruhlar va boshqa
tuzilmalar faoliyatini muvofiqlashtiradi, parlamentlararo diplomatiyani
rivojlantirishni amalga oshiradi, xalqaro shartnomalarning hukumat tomonidan
bajarilishini nazorat qilishga doir ishlarni tashkil etadi, shuningdek vazifalar
taqsimotiga binoan tashkiliy va boshqa vazifalarni bajaradi.
Qonunchilik palatasi Spikerining o’rinbosarlari Qonunchilik palatasi
Spikerining topshirig’iga binoan uning ayrim vazifalarini bajaradi.
Qonunchilik palatasining Spikeri yo’qligida yoki u o’z vazifalarini amalga
oshirishi mumkin bo’lmagan hollarda uning vazifalarini Qonunchilik palatasi
Spikerining birinchi o’rinbosari, u yo’qligida esa Qonunchilik palatasi Spikerining
o’rinbosarlaridan biri bajarib turadi.
24

Qonunchilik palatasining faoliyatini samarali tashkil etish maqsadida
Qonunchilik palatasi Kengashi tuziladi.
Qonunchilik palatasi Kengashining tarkibiga Qonunchilik palatasi Spikeri,
uning o’rinbosarlari, fraksiyalar rahbarlari, Qonunchilik palatasi qo’mitalarining
raislari kiradi.
Qonun loyihalarini tayyorlash ishini olib borish, Qonunchilik palatasi
muhokamasiga kiritiladigan masalalarni dastlabki tarzda ko’rib chiqish va tayyorlash,
O’zbekiston Respublikasi qonunlari hamda palata tomonidan qabul qilinadigan
qarorlarning ijrosini nazorat qilish uchun Qonunchilik palatasining vakolatlari
muddatiga Qonunchilik palatasi deputatlari orasidan rais, uning o’rinbosari va
a’zolardan iborat tarkibda qo’mitalar saylanadi.
Qo’mita raisi, uning o’rinbosari va qo’mita a’zolari lavozimlari deputatlarning
qaysi partiya yoki guruhga mansubligini hamda saylovda saylovchilarning qancha
ovozini olganligini inobatga olgan holda yaxlit (umumiy) qaror bilan belgilanadi.
Qonunchilik palatasi qo’mitalarining barcha a’zolari teng huquqlardan
foydalanadilar.
Qo’mita tarkibiga saylanmagan deputat uning ishida maslahat ovozi huquqi
bilan ishtirok etishga haqli.
Qonunchilik palatasi qo’mitalari Qonunchilik palatasi oldida mas’ul va unga
hisobdordir.
Qonunchilik palatasi muayyan vazifalarni bajarish uchun komissiyalar tuzishi
mumkin.
Komissiyalar Qonunchilik palatasi majlisida Qonunchilik palatasi deputatlari
orasidan tuziladi. Ayni paytda komissiyani tuzishdan ko’zlangan maqsad va uning
vakolatlari belgilanadi.
Komissiyalar o’z faoliyatini zimmasiga yuklatilgan vazifalar bajarilganidan
keyin yoki Qonunchilik palatasining qaroriga binoan muddatidan ilgari tugatadi.
24

Qonunchilik palatasining tarkibini shakllantirish borasida so’z borar ekan,
uning vakolati muddatidan oldin tugatilishi yoki tarqatib yuborilishi mumkin va bu
quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
Qonunchilik palatasi O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tarqatib
yuborilgan taqdirda, Qonunchilik palatasi deputatlarining saylovi Saylov Kodeksga
to’liq muvofiq holda uch oy ichida o’tkaziladi.
Qonunchilik palatasi tomonidan o’zini o’zi tarqatib yuborish to’g’risida qaror
qabul qilingan taqdirda, Qonunchilik palatasi deputatlarining saylovi Saylov
Kodeksga to’liq muvofiq holda ikki oy ichida o’tkaziladi. Bunda saylovga
tayyorgarlik ko’rish hamda uni o’tkazishga doir tadbirlarni amalga oshirish
muddatlari Markaziy saylov komissiyasi tomonidan belgilanadi.
II. Oliy Majlis Palatalarning Vakolatlari
2.1 Oliy Majlis Senatining mutlaq vakolatlari
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati vakolatlari muhimligi va
ahamiyatligi jihatdan o’ta yuqoriligi sababli Konstitutsiyada vakolatlari
mustahkamlab qo’yilgan hamda 12.12.2002 yildagi 432-II-sonli qonunda ham Oliy
majlis faoliyati va vakolati haqida bo’lib, Konstitutsiyaviy qonun maqomiga ega.
Oliy Majlis Senati vakolati haqida so’z borar ekan, palata quyidagi vakolatlarga ega:
1) Qonunchilik palatasining Spikeri va uning o’rinbosarlarini, qo’mitalarning
raislari va ularning o’rinbosarlarini saylash;
2) O’zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining taqdimiga binoan
Qonunchilik palatasi deputatini daxlsizlik huquqidan mahrum etish to’g’risidagi
masalalarni hal etish;
3) Reglamentni hamda o’z faoliyatini tashkil etish va palataning ichki tartib
qoidalari bilan bog’liq masalalar yuzasidan boshqa qarorlarni qabul qilish;
4) siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy hayot sohasidagi u yoki bu masalalar yuzasidan,
shuningdek davlatning ichki va tashqi siyosati masalalari yuzasidan Qonunchilik
palatasining qarorlarini qabul qilish;
24

5) O’zbekiston Respublikasi Bosh vazirining taqdimiga binoan O’zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi a’zoligiga nomzodlarni keyinchalik ularni
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan lavozimlarga tasdiqlash uchun ko’rib
chiqish va ma’qullash kiradi 4
.
6) O’zbekiston Respublikasi Davlat budjetining ijro etilishi ustidan nazoratni
amalga oshirish;
7) O’zbekiston Respublikasi Hisob palatasining hisobotini ko’rib chiqish;
8) O’zbekiston Respublikasi Prezidentining taqdimiga binoan O’zbekiston
Respublikasi Bosh vaziri nomzodini ko’rib chiqish va ma’qullash;
9) O’zbekiston Respublikasi Bosh vazirining mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy
jihatdan rivojlantirishning dolzarb masalalari yuzasidan, shuningdek Vazirlar
Mahkamasi a’zolarining o’z faoliyati masalalari yuzasidan hisobotlarini eshitish;
10) O’zbekiston Respublikasi Prezidentining taqdimiga binoan O’zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi a’zoligiga nomzodlarni ko’rib chiqish va
ma’qullash;
11) O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining mamlakat ijtimoiy-
iqtisodiy hayotining eng muhim masalalari bo’yicha har yilgi ma’ruzasini eshitish;
12) davlat organlarining mansabdor shaxslariga parlament so’rovini yuborish
va parlament nazoratining boshqa shakllarini amalga oshirish;
13) O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi Spikeri va
uning o’rinbosarlarini, qo’mitalarning raislari va ularning o’rinbosarlarini saylash;
14) O’zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining taqdimiga binoan
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi deputatini daxlsizlik
huquqidan mahrum etish to’g’risidagi masalalarni hal etish;
15) o’z faoliyatini tashkil etish va palataning ichki tartib-qoidalari bilan bog’liq
masalalar yuzasidan qarorlar qabul qilish;
4
Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son) 12.12.2002 yildagi 434-II-son
24

16) siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy hayot sohasidagi u yoki bu masalalar yuzasidan,
shuningdek davlatning ichki va tashqi siyosati masalalari yuzasidan qarorlar qabul
qilish;
17) ushbu Konstitutsiya va qonunlarda nazarda tutilgan boshqa vakolatlarni
amalga oshirish.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi o’zini o’zi
tarqatib yuborish to’g’risida deputatlar umumiy sonining kamida uchdan ikki
qismidan iborat ko’pchilik ovozi bilan qaror qabul qilishi mumkin 5
.
Shuningdek, Oliy Majlis Senat Raisi quyidagi vakolatlarni amalga oshiradi:
1) Senat va uning Kengashi majlislarini chaqiradi, ularda raislik qiladi;
2) Senat muhokamasiga kiritiladigan masalalarni tayyorlashga umumiy
rahbarlik qiladi;
3) Senat ma’qullagan qonunlarni imzolash uchun O’zbekiston Respublikasi
Prezidentiga yuboradi;
4) Senat qo’mitalari va komissiyalarining faoliyatini muvofiqlashtirib boradi;
5) O’zbekiston Respublikasi qonunlarining va Senat qarorlarining ijrosi ustidan
nazoratni tashkil etadi;
6) Senat Raisining o’rinbosarlari o’rtasida vazifalarni taqsimlaydi;
7) parlamentlararo aloqalarni amalga oshirish ishlariga hamda xalqaro
parlament tashkilotlari ishi bilan bog’liq Senat guruhlarining faoliyatiga rahbarlik
qiladi;
8) Senat matbuot organlarining ustavlarini va tahrir hay’atlari tarkibini hamda
ularning ishlashi uchun zarur xarajatlar smetalarini tasdiqlaydi;
9) Kengash bilan kelishilgan holda Senat matbuot organlarining bosh
muharrirlarini tayinlaydi va ularni lavozimidan ozod qiladi;
10) Senat matbuot organlarining faoliyatiga rahbarlikni amalga oshiradi;
11) Qonunchilik palatasi, boshqa davlat organlari, chet davlatlar, xalqaro va
boshqa tashkilotlar bilan o’zaro munosabatlarda Senat nomidan ish ko’radi;
5
Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.05.2023-y., 03/23/837/0241-son
24

12) Senat va uning Kengashi qarorlarini imzolaydi;
13) Senat devoni faoliyatiga rahbarlikni amalga oshiradi;
14) Senatning xarajatlari smetasini shakllantirish va bajarishga doir ishlarga
umumiy rahbarlikni hamda ularni muvofiqlashtirishni amalga oshiradi;
15) Senatga ajratilgan budjet mablag’laridan foydalanish to’g’risidagi
farmoyishlarni imzolaydi;
16) O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, ushbu Qonun va Senat
Reglamentida nazarda tutilgan boshqa vakolatlarni amalga oshiradi 6
.
Senat o’zining vakolatlariga kiritilgan masalalar yuzasidan, shuningdek
palataning ichki faoliyatini tashkil etish masalalari yuzasidan qarorlar qabul qiladi.
Senat umumsiyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va boshqa masalalar yuzasidan
bayonotlar va murojaatlar bilan chiqishi mumkin, ular palataning qarori bilan
rasmiylashtiriladi.
2.2 Oliy Majlis Qonunchilik palatasining mutlaq vakolatlari
O’zbekiston Respublikasi Qonunchilik palatasi muhim davlat organi
bo’lganligi sababli unga bir qancha vakolatlar berilgan.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi mutlaq
vakolatlari quyidagilardan iborat:
1) O’zbekiston Respublikasi Davlat budjetining ijro etilishi ustidan nazoratni
amalga oshirish;
2) O’zbekiston Respublikasi Hisob palatasining hisobotini ko’rib chiqish;
3) O’zbekiston Respublikasi Prezidentining taqdimiga binoan O’zbekiston
Respublikasi Bosh vaziri nomzodini ko’rib chiqish va ma’qullash;
4) O’zbekiston Respublikasi Bosh vazirining mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy
jihatdan rivojlantirishning dolzarb masalalari yuzasidan, shuningdek Vazirlar
Mahkamasi a’zolarining o’z faoliyati masalalari yuzasidan hisobotlarini eshitish;
6
Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
24

5) O’zbekiston Respublikasi Prezidentining taqdimiga binoan O’zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi a’zoligiga nomzodlarni ko’rib chiqish va
ma’qullash;
6) O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining mamlakat ijtimoiy-
iqtisodiy hayotining eng muhim masalalari bo’yicha har yilgi ma’ruzasini eshitish;
7) davlat organlarining mansabdor shaxslariga parlament so’rovini yuborish va
parlament nazoratining boshqa shakllarini amalga oshirish;
8) O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi Spikeri va
uning o’rinbosarlarini, qo’mitalarning raislari va ularning o’rinbosarlarini saylash;
9) O’zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining taqdimiga binoan O’zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi deputatini daxlsizlik huquqidan
mahrum etish to’g’risidagi masalalarni hal etish;
10) o’z faoliyatini tashkil etish va palataning ichki tartib-qoidalari bilan bog’liq
masalalar yuzasidan qarorlar qabul qilish;
11) siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy hayot sohasidagi u yoki bu masalalar yuzasidan,
shuningdek davlatning ichki va tashqi siyosati masalalari yuzasidan qarorlar qabul
qilish;
12) ushbu Konstitutsiya va qonunlarda nazarda tutilgan boshqa vakolatlarni
amalga oshirish. Qonunchilik palatasining Spikeri va uning o’rinbosarlarini,
qo’mitalarning raislari va ularning o’rinbosarlarini saylash;
13) O’zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining taqdimiga binoan
Qonunchilik palatasi deputatini daxlsizlik huquqidan mahrum etish to’g’risidagi
masalalarni hal etish;
14) reglamentni hamda o’z faoliyatini tashkil etish va palataning ichki tartib
qoidalari bilan bog’liq masalalar yuzasidan boshqa qarorlarni qabul qilish;
15) siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy hayot sohasidagi u yoki bu masalalar yuzasidan,
shuningdek davlatning ichki va tashqi siyosati masalalari yuzasidan Qonunchilik
palatasining qarorlarini qabul qilish;
24

16) O’zbekiston Respublikasi Bosh vazirining taqdimiga binoan O’zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi a’zoligiga nomzodlarni keyinchalik ularni
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan lavozimlarga tasdiqlash uchun ko’rib
chiqish va ma’qullash kiradi.
Shuningdek, Qonunchilik palatasi Spikeri ham bir qancha vakolatlar
berilgan ,xususan:
1) Qonunchilik palatasi va uning Kengashi majlislarini chaqiradi, ularda raislik
qiladi;
2) Qonunchilik palatasi muhokamasiga kiritiladigan masalalarni tayyorlashga
umumiy rahbarlik qiladi;
3) Qonunchilik palatasi tomonidan qabul qilingan qonunlarni ma’qullash uchun
Senatga yuboradi;
4) Qonunchilik palatasi qo’mitalari va komissiyalarining faoliyatini
muvofiqlashtirib boradi;
5) O’zbekiston Respublikasi qonunlarining va Qonunchilik palatasi
hujjatlarining ijrosi ustidan nazoratni tashkil etadi;
6) Qonunchilik palatasi Spikerining o’rinbosarlari o’rtasida vazifalarni
taqsimlaydi;
7) parlamentlararo aloqalarni amalga oshirish ishlariga hamda xalqaro
parlament tashkilotlari ishi bilan bog’liq Qonunchilik palatasi guruhlarining
faoliyatiga rahbarlik qiladi;
8) Qonunchilik palatasi matbuot organlarining ustavlarini va tahrir hay’atlari
tarkibini hamda ularning ishlashi uchun zarur xarajatlar smetalarini tasdiqlaydi;
9) Kengash bilan kelishilgan holda Qonunchilik palatasi matbuot organlarining
bosh muharrirlarini tayinlaydi va ularni lavozimidan ozod qiladi;
10) Qonunchilik palatasi matbuot organlarining faoliyatiga rahbarlikni amalga
oshiradi;
11) Senat, boshqa davlat organlari, chet davlatlar, xalqaro va boshqa
tashkilotlar bilan o’zaro munosabatlarda Qonunchilik palatasi nomidan ish ko’radi;
24

12) Qonunchilik palatasi va uning Kengashi qarorlarini imzolaydi;
13) Qonunchilik palatasi devoni faoliyatiga rahbarlikni amalga oshiradi.
14) Qonunchilik palatasining xarajatlari smetasini shakllantirish va bajarishga
doir ishlarga umumiy rahbarlikni hamda ularni muvofiqlashtirishni amalga oshiradi;
15) Qonunchilik palatasiga ajratilgan budjet mablag’laridan foydalanish
to’g’risidagi farmoyishlarni imzolaydi;
16) O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, ushbu Qonun va Qonunchilik
palatasi Reglamentida nazarda tutilgan boshqa vakolatlarni amalga oshiradi 7
.
Qonunchilik palatasi o’zining vakolatlariga kiritilgan masalalar yuzasidan,
shuningdek palataning ichki faoliyatini tashkil etish masalalari yuzasidan qarorlar
qabul qiladi.
Qonunchilik palatasi umumsiyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va boshqa masalalar
yuzasidan bayonotlar va murojaatlar bilan chiqishi mumkin, ular palataning qarori
bilan rasmiylashtiriladi.
2.3 Oliy Majlis palatalarining birgalikda vakolatlari
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari ma’lum bir holatlarda
qo’shma majlislar hamda hamda birgalikda vakolatlarni amalga oshiradi;
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining
birgalikdagi vakolatlari quyidagilardan iborat:
1) O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasini qabul qilish, unga
o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish;
2) O’zbekiston Respublikasining konstitutsiyaviy qonunlarini, qonunlarini
qabul qilish, ularga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish;
3) xalqaro shartnomalarni ratifikatsiya va denonsatsiya qilish;
4) O’zbekiston Respublikasining referendumini o’tkazish to’g’risida va uni
o’tkazish sanasini tayinlash haqida qaror qabul qilish;
5) O’zbekiston Respublikasi ichki va tashqi siyosatining asosiy yo’nalishlarini
belgilash hamda davlat strategik dasturlarini qabul qilish;
7
Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
24

6) O’zbekiston Respublikasi qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi hamda sud
hokimiyati organlarining tizimini va vakolatlarini belgilash;
7) O’zbekiston Respublikasi tarkibiga yangi davlat tuzilmalarini qabul qilish va
ularning O’zbekiston Respublikasi tarkibidan chiqishi haqidagi qarorlarni tasdiqlash;
8) bojxona, valyuta va kredit ishlarini qonun yo’li bilan tartibga solish;
9) O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taqdimiga binoan
O’zbekiston Respublikasining Davlat budjetini qabul qilish, unga o’zgartirish va
qo’shimchalar kiritish;
10) O’zbekiston Respublikasi davlat qarzining eng yuqori miqdorini belgilash;
11) soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarni joriy qilish;
12) O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi masalalarini
qonun yo’li bilan tartibga solish, chegaralarini o’zgartirish;
13) tumanlar, shaharlar, viloyatlarni tashkil etish, tugatish, ularning nomini
hamda chegaralarini o’zgartirish;
14) davlat mukofotlari va unvonlarini ta’sis etish;
15) O’zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasini tuzish;
16) O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Inson huquqlari bo’yicha
vakilini va uning o’rinbosarini saylash;
17) O’zbekiston Respublikasi Prezidentining O’zbekiston Respublikasiga
hujum qilinganda yoki tajovuzdan bir-birini mudofaa qilish yuzasidan tuzilgan
shartnoma majburiyatlarini bajarish zaruriyati tug’ilganda urush holati e’lon qilish
to’g’risidagi farmonini tasdiqlash;
18) O’zbekiston Respublikasi Prezidentining umumiy yoki qisman safarbarlik
e’lon qilish, favqulodda holat joriy etish, uning amal qilishini uzaytirish yoki tugatish
to’g’risidagi farmonlarini tasdiqlash;
19) O’zbekiston Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish to’g’risidagi har
yilgi milliy ma’ruzani eshitish;
20) parlament tekshiruvini o’tkazish kabi vazifalarni amalga oshiradi.
24

Palatalarning birgalikdagi vakolatlariga kiradigan masalalar, qoida tariqasida,
avval O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasida, so’ngra
Senatida ko’rib chiqiladi.
Xulosa
Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki, Oliy Majlis eng muhim davlat organi
hisoblanadi, ya’ni O’zbekiston fuqarolarining huquqlari aynan shu organ orqali
yaratiladi va vujudga keladi. Aynan biz takror va takror aytayotgan fuqarolik
jamiyatini aynan Oliy Majlis orqali qura olamiz.
Oliy Majlis senator va deputatlari bir so’z bilan xalq vakillari bo’lib, ular
Ozbekiston fuqarolari tomonidan davlat siyosatini olib boradi. Shu sababli, muhtaram
prezidentimiz Shavkat M.M bejizga “O’zbekiston xalqi sizga katta ishonch bildirib,
Oliy Majlis Qonunchilik palatasiga deputat etib sayladi va ushbu yuksak sharaf bilan
chin qalbimdan tabriklayman.
Parlament va mahalliy Kengashlarga saylovlar O’zbekiston uchun muhim
siyosiy sinov bo’ldi va bu jarayonda xalqimiz o’zini munosib ko’rsatdi. Saylovlar,
avvalo, xalqimizning huquqiy ongi va siyosiy madaniyati yuksalib borayotganini,
jamiyatda tobora mustahkamlanib borayotgan demokratik tamoyillarni yaqqol
namoyon etdi. Bunda ularning xalqaro standartlarga to’la javob beradigan yangi
Saylov kodeksi asosida, “Yangi O’zbekiston – yangi saylov” shiori ostida
o’tkazilgani alohida ahamiyat kasb etdi” deb aytmaganlar. Shuningdek prezidentimiz
ularga xalq vakillari deb murojaat qilishlari o’ziga xos ahamiyat kasb etadi. Bundan
tashqari yangilangan O’zbekiston Konstitutsiyasida ham Oliy Majlis faoliyati katta
urg’u berilib, ulaning faoliyatini takomillashtirishga qattiq e’tibor qaratilmoqda.
Xullas, bir so’z bilan aytganda Oliy Majlis bejizga O’zbekiston uch hokimyat
ustunlaridan biri emasdir.
24

Foydalangan Adabiyotlar
Prezident asarlari va darsliklar
1. Sh. M. Mirziyoyev-Qonun Ustuvorligi Va Inson Manfaatlarini Taminlash Yurt
Taraqqiyoti Va Xalq Farovonligining Garovi
2. Islomov Z.M. Davlat va huquq nazariyasi. Darslik. – Toshkent: Adolat, 2007. –
916 b.
3. Odilqoriev X.T., Tulteev I.T. va boshq. Davlat va huquq nazariyasi. Darslik /
X. T. Odilqoriev tahriri ostida. –T.: Шарқ, 2009. –592 b.
Normativ-huquqiy hujjatlar va O’zbekiston Respublikasi qonunlar
1.Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
12.12.2002 yildagi 434-II-son
4. Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son;
31.05.2021-y., 03/21/691/0508-son, 03.03.2022-y., 03/22/756/0180-son, 16.06.2022-
y., 03/22/779/0528-son; 08.05.2023-y., 03/23/838/0257-son) 25.06.2019 yildagi –son
5. Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
12.12.2002 yildagi 432-II-son
6. Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son,
19.11.2021-y., 03/21/729/1064-son) 29.08.2003 yildagi 523-II-son
7. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining Axborotnomasi, 2005-y.,
7-son, 242-modda; 2006-y., 4-son, 174-modda; 2007-y., 7-son, 328-modda; 2009-y.,
3-son, 68-modda 28.07.2005 yildagi 102-I-
Internet saytlari
1. https://parliament.gov.uz/
24

2. https://tergov.uz/uz/news/vystuplenie-prezidenta-respubliki uzbekistan
shavkata-mirzieeva-na-pervom-zasedanii-zakonodatelnoj-palaty-olij-mazhlisa .
3. https://president.uz/oz/lists/view/781
4. (Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.05.2023-y., 03/23/837/0241-son)
30.04.2023 yildagi –son
24

Oliy majlis tarkibi va uni shakllantirish tartibi

Sotib olish