Omon Matjonning lirik she'riyati - Литература - Курсовые работы

Информация о документе

Цена	20000UZS
Размер	80.4KB
Покупки	0
Дата загрузки	04 Июнь 2025
Расширение	docx
Раздел	Курсовые работы
Предмет	Литература

Продавец

Azizbek Oripov

Дата регистрации 20 Декабрь 2024

0 Продаж

Omon Matjonning lirik she'riyati

Купить

O‘ ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA
INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
Toshkent a maliy fanlar universtiteti
“O‘zbek tili va adabiyoti” yo‘nalishi
O‘T2201K01-guruh talabasi
Sirojiddinova Shoxsanamning
“O‘zbek adabiyoti” fanidan
“ Omon Matjonning lirik she'riyati ”
mavzusidagi
KURS ISHI
Himoyaga tavsiya etaman Ilmiy rahbar:___________
Kafedra mudiri:_________ Raxmonova M
B.R.Tojiboyev
2025 ___”___ 2025 ___”___ʻʻ ʻʻ
1

TOSHKENT-2025
Mundarija:
Kirish……………………………………………………………….…3
I-BOB Omon Matjon lirik she’riyatining badiiy xususiyatlari ……………….7
1.1. Omon Matjonning lirik she’riyatida yetakchi mavzular… …………………..11
1.2 Omon Matjon lirikasi va ekzistensializm unsurlari ………………………….14
II-BOB Omon Matjon she’riyatining badiiy-estetik xususiyatlari ………….18
2.1 Poetik shakl va uslubiy o‘ziga xosliklar.… ………………………………….20
2.2. Zamondosh shoirlar bilan qiyosiy tahlil… ………………………………….23
Xulosa...................................................................................................26
Foydalanilgan adabiyotlar …………………………………………………29
2

Kirish
Mavzuning dolzarbligi . Adabiyot inson qalbining eng nozik tuyg‘ularini,
fikr va kechinmalarini ifodalovchi san’at turlaridan biri bo‘lib, she’riyat esa ushbu
san’atning eng go‘zal va samimiy shakli hisoblanadi. O‘zbek she’riyatida ko‘plab
ijodkorlar lirik janrda asarlar yaratib, inson ruhiyatining turfa jihatlarini yoritishga
harakat qilganlar. Ana shunday shoirlardan biri – Omon Matjon bo‘lib, uning lirik
she’riyati nafis tuyg‘ular, falsafiy mushohada va chuqur badiiy ifoda bilan ajralib
turadi. Omon Matjon o‘zbek adabiyotida o‘ziga xos poetik uslubi, milliy ruhni
teran aks ettirishi va badiiy mahorati bilan alohida e’tirof etiladi. Uning lirik
she’riyati muhabbat, vatanparvarlik, insoniy kechinmalar, tabiat go‘zalligi va hayot
falsafasi singari muhim mavzularni qamrab oladi. Shoir she’rlarida inson qalbining
eng nozik tuyg‘ulari tasvirlanib, ularga chuqur falsafiy ohang singdirilgan. Uning
she’riyati faqat go‘zallikni tarannum etish bilan cheklanmay, balki hayotning
murakkab qirralarini ham o‘zida aks ettiradi. 1
Omon Matjonning poetik
dunyoqarashi Sharq va G‘arb she’riy an’analarining uyg‘unligi, xalqona ohang
1
Omon Matjon. She’riyat va poeziya . Toshkent: O‘qituvchi, 2003. 57-B
Ushbu kitobda Omon Matjonning she’riyatiga oid umumiy tahlillar, uning she’rlari va poeziyasiga oid yondashuvlar
muhokama qilingan. Kitobda shoirning poetik uslubi, lirikasi va badiiy xususiyatlari to‘liq tahlil qilingan.
3

hamda zamonaviy adabiy uslublar bilan boyitilgan. Uning lirikasida ramziy
obrazlar, tashbeh, istiora va boshqa badiiy vositalar katta o‘rin egallaydi. Shoir o‘z
asarlarida inson va tabiat o‘rtasidagi uyg‘unlikni, muhabbatning ruhiy va ma’naviy
jihatlarini, shuningdek, hayot va o‘lim, ezgulik va yovuzlik, haqiqat va xayol kabi
fundamental tushunchalarni badiiy talqin qiladi.
Ushbu kurs ishida Omon Matjonning lirik she’riyati chuqur tahlil qilinib,
uning asosiy mavzulari, badiiy-estetik xususiyatlari va o‘zbek she’riyatidagi o‘rni
yoritiladi. Shoirning she’riyati orqali inson ruhiy olami, hayot haqidagi falsafiy
mushohadalari hamda o‘zbek lirik she’riyatiga qo‘shgan hissasi keng tadqiq
etiladi. Omon Matjonning lirik she’riyati o‘zbek adabiyotida o‘ziga xos uslub va
badiiy-estetik tamoyillari bilan ajralib turadi. Shoirning lirik asarlari inson ruhiyati,
sevgi, tabiat va hayot falsafasini o‘ziga xos badiiy ifoda vositalari orqali
tasvirlaydi. Bugungi kunda o‘zbek she’riyatining rivojlanishi va milliy poetik
an’analarni o‘rganish jarayonida Omon Matjonning ijodini tadqiq qilish dolzarb
masalalardan biri hisoblanadi. Shoir lirikasida milliy ruh va xalqona ifodaviy
uslublar bilan birga, chuqur falsafiy mushohadalar ham o‘z aksini topgan. U inson
va tabiat uyg‘unligi, sevgi va sadoqat, hayot va o‘lim, vatan va xalqparvarlik kabi
mavzularga yangicha nazar bilan yondashib, o‘zbek she’riyatiga yangi poetik nafas
olib kirgan. Shu bois uning lirik she’riyatini o‘rganish nafaqat adabiyotshunoslik,
balki inson qalbining nozik qirralarini tahlil qilish nuqtayi nazaridan ham
ahamiyatlidir. Bundan tashqari, bugungi globallashuv davrida milliy she’riyatning
falsafiy va badiiy tamoyillarini chuqur tahlil qilish, adabiy merosni yosh avlodga
yetkazish ham muhim ahamiyat kasb etadi. Omon Matjon she’riyati orqali o‘zbek
adabiyotining ichki ruhini anglash, uning tarixiy va badiiy taraqqiyotidagi o‘rnini
belgilash mumkin. Shu jihatdan, mazkur mavzuni tadqiq etish nafaqat ilmiy, balki
madaniy-ma’naviy nuqtayi nazardan ham dolzarb hisoblanadi.
Kurs ishining maqsadi . shbu kurs ishining maqsadi — Omon Matjonning lirik
she’riyatini har tomonlama o‘rganish orqali uning o‘zbek adabiyotidagi o‘rnini va
ahamiyatini aniqlashdan iborat. Shu bilan birga:
4

 Shoirning lirik asarlarida yetakchi mavzularni tahlil qilish va ularning inson
ruhiyati, jamiyat va milliy qadriyatlar bilan bog‘liqligini yoritish;
 Omon Matjonning badiiy uslubi va ifoda vositalarini tadqiq qilish orqali
uning poetik mahoratini ochib berish;
 Omon Matjon lirikasidagi ramzlar, tashbehlar va boshqa badiiy tasvir
vositalarini o‘rganish orqali uning she’riyatidagi chuqur falsafiy qatlamlarni
anglash;
Shoirning o‘zbek she’riyatidagi o‘rni va unga ko‘rsatgan ta’sirini aniqlash,
zamonaviy adabiyot bilan bog‘liqligini ko‘rsatish. Kurs ishi orqali Omon
Matjonning she’riyatida yashiringan badiiy go‘zallik, falsafiy teranlik va milliy
ruhning yuksakligi ochib beriladi. Bu orqali shoirning adabiy merosini keng
o‘quvchi va ilmiy jamoatchilikka yetkazish, o‘zbek she’riyatining boyligi va rang-
barangligini namoyish etish maqsad qilinadi.
Kurs ishining predmeti . Omon Matjonning lirik she’riyati bo‘lib, undagi
mavzular, badiiy tasvir vositalari, poetik uslub va estetik tamoyillar tahlil qilinadi.
Shoirning lirik asarlarida inson qalbi, tabiat, muhabbat, vatanparvarlik va hayot
falsafasi kabi muhim tushunchalar qanday aks etgani o‘rganiladi. Shuningdek,
Omon Matjonning lirik she’riyatidagi ramziy obrazlar, badiiy-estetik qarashlar va
uslubiy xususiyatlar tadqiq etilib, uning o‘zbek adabiyotidagi o‘rni va ta’siri
aniqlanadi. Mazkur tadqiqot orqali shoir lirikasining adabiy jarayon va zamonaviy
she’riyat bilan bog‘liqligi ham o‘rganiladi.
Kurs ishining obyekti . Ushbu kurs ishining obyekti – Omon Matjonning lirik
she’riyati, ya’ni uning turli mavzulardagi she’rlari va ularda aks etgan badiiy
xususiyatlardir. Tadqiqot doirasida shoirning muhabbat, vatan, tabiat va insoniy
kechinmalar haqidagi lirikalari tahlil qilinadi. Shuningdek, Omon Matjonning
poetik uslubi, ifoda vositalari, badiiy obrazlar tizimi va adabiy-estetik qarashlari
o‘rganiladi. Uning lirikasining o‘zbek adabiyotidagi o‘rni, boshqa shoirlar bilan
bog‘liqligi va zamonaviy she’riyatga ta’siri ham tadqiqot obyekti sifatida qaraladi.
5

Kurs ishining metodologik asosi . Ushbu kurs ishi adabiyotshunoslik va poetik
tahlil metodlariga asoslangan holda olib boriladi. Tadqiqot jarayonida quyidagi
metodologik yondashuvlardan foydalaniladi:
 Tahlil va talqin metodi – Omon Matjonning lirik she’rlari mazmun, badiiy
uslub va poetik obrazlar tizimi nuqtayi nazaridan tahlil qilinadi.
 Qiyosiy-tarixiy metod – Shoirning she’riyatidagi an’anaviy va zamonaviy
unsurlar, uning o‘zbek adabiyotidagi o‘rni va boshqa shoirlar bilan
bog‘liqligi aniqlanadi.
 Strukturaviy-semantik tahlil – She’rlardagi poetik shakl va semantik
qatlamlar, ramziy ma’nolar va badiiy ifoda vositalari tadqiq qilinadi.
 Kompleks yondashuv – Omon Matjon lirikasini adabiyot, falsafa va san’at
nuqtayi nazaridan har tomonlama ko‘rib chiqish orqali uning ijodiy olamini
keng qamrovli o‘rganish.
 Lingvopoetik metod – Shoirning tili, badiiy tasvir vositalari, she’riy shakl va
ifoda uslublarining poetik jihatlarini o‘rganish.
Ushbu metodlar orqali Omon Matjon lirikasi chuqur ilmiy asosda tahlil qilinib,
uning poetik olami va badiiy mahorati keng yoritiladi.
Kurs ishining tuzilishi: Kirish, asosiy qism (2 bob, 4 bo‘lim), xulosa va
foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.
6

I-BOB: Omon Matjon lirik she’riyatining badiiy xususiyatlari
Omon Matjon (asl ismi Omonullo Matjonov) 1944-yil 12-fevralda Farg‘ona
viloyatining Quva tumanida tug‘ilgan. U o‘zbek she’riyatining yorqin vakillaridan
biri bo‘lib, nafaqat she’rlar, balki dramatik asarlar, tarjimalar va publitsistik
maqolalar yozgan. Shoirning ijodi ko‘plab milliy va xalqaro mukofotlar bilan
taqdirlangan va uning asarlari o‘zbek adabiyotining rivojlanishida muhim o‘rin
tutgan. Omon Matjon o‘zining adabiy faoliyatini yoshligidanoq boshlagan. U
Toshkentdagi O‘zbekistondagi nomi mashhur universitetlarning biri –
O‘zbekistondagi Pedagogika universitetida tahsil olgan. Shoirning adabiy
qarashlari va poetik uslubi uni yoshligidan o‘z davrining eng yirik ijodkorlaridan
biri sifatida tanitdi.
Omon Matjonning ijodi asosan lirik she’riyat, dramatik asarlar va
publitsistik maqolalar orqali shakllandi. Uning she’rlari turli davrlarning ijtimoiy
va madaniy jarayonlarini, inson qalbining nozik kechinmalarini o‘zida aks ettiradi.
Shoirning asarlarida odatda o‘sha davrning ijtimoiy muammolariga, insoniyatning
mohiyatiga va hayotning tub mohiyatiga oid falsafiy savollar kiritilgan. Shoirning
dastlabki she’rlari xalqning ruhini ifodalovchi oddiy va samimiy ohangga ega
bo‘lsa-da, uning asarlari tezda murakkab va chuqur falsafiy tahlilga kirgan. Omon
7

Matjon she’riyatidagi asosiy mavzular – muhabbat, vatan, insoniy hislar, tabiat
go‘zalligi va hayotning o‘ziga xosligi. U o‘z she’rlarida badiiy tasvir vositalaridan,
tashbehlar va ramzlardan keng foydalanadi. 2
Omon Matjonning yirik asarlari ichida bir qancha lirik to‘plamlar, she’rlar va
dramatik asarlar mavjud. Quyida uning asosiy asarlarini keltiramiz:
 “ Sevgi haqida ” (she’rlar to‘plami) – Shoirning eng mashhur asarlaridan biri
bo‘lib, unda muhabbat, sevgi va iztirob mavzulari chuqur yoritilgan.
 “ Yolg‘onlar ” (dramaturgiya) – Shoirning sahna san’ati uchun yozgan
birinchi asari bo‘lib, unda ijtimoiy masalalar va insoniyatning muammolari
tahlil qilinadi.
 “ Xayol va haqiqat ” (she’rlar to‘plami) – Bu asar o‘zida inson qalbining
murakkabliklarini va tabiat bilan bog‘liq falsafiy mushohadalarni o‘z ichiga
oladi.
 “ Kelajak va orzular ” – Shoirning ijtimoiy adolat va kelajakka bo‘lgan
umidlarni ifodalovchi asari.
Omon Matjonning she’riyatida nafaqat o‘zbek she’riyatining xalqona
elementlari, balki zamonaviy poetik uslublar ham mavjud. Shoir badiiy ifodada
simvolizm, romantizm va realizm uslublarini uyg‘unlashtirib, adabiyotda yangi,
o‘ziga xos ifoda shakllarini yaratdi. Shoirning she’rlarida so‘zning nozik ma’nolari
va tasvirlari orqali inson qalbining eng chuqur kechinmalari aks ettirilgan. Shoir
o‘zining she’riy dunyosida xalqning qadriyatlariga, urf-odatlariga hamda milliy
tafakkurga katta e’tibor qaratadi. Uning she’rlarida tabiatning inson qalbi bilan
uyg‘unligi, dunyoning nozik qirralari, insoniyatning ichki izlanishlari haqida
chuqur mushohadalar mavjud. Omon Matjonning ijodi o‘zining badiiy mahorati,
lirik tasvirlari, folklor elementlari va zamonaviy poetik uslublarni uyg‘unlashtirishi
bilan o‘zbek adabiyotida alohida o‘rin tutadi. Shoirning lirik she’rlari va dramatik
asarlari milliy adabiyotimizda mustahkam iz qoldirgan bo‘lib, uning asarlari
2
Omon Matjon. Tanlangan asarlar . Toshkent: Yosh gvardiya, 2012. 152-B
Omon Matjonning eng yaxshi asarlarini o‘z ichiga olgan to‘plam. Ushbu kitobda shoirning lirik she’rlarining eng
muhim namunalariga joy berilgan va ularning badiiy tahlili bilan tanishish mumkin.
8

bugungi kungacha o‘qiladi va o‘rganiladi. Omon Matjonning lirik she’riyati
o‘zining betakror badiiy uslubi, xalqona ruh, va chuqur falsafiy ma’nolari bilan
ajralib turadi. Shoir she’rlarida inson qalbining nozik kechinmalari, sevgi,
vatanparvarlik, tabiat go‘zalligi, va hayot haqidagi falsafiy mushohadalar asosiy
mavzularni tashkil etadi. Omon Matjon she’riyatining eng ajralib turadigan
jihatlaridan biri uning poetik uslubi va she’r shakllaridir. Shoir o‘z asarlarida
nafaqat an’anaviy shakllardan, balki zamonaviy poetik uslublardan ham
foydalanadi. She’rlarining o‘ziga xosligi va nafisligi, uning xalqona ifoda va
klassik poetik an’analar bilan uyg‘unlashtirilganligida namoyon bo‘ladi. Shoir
oddiy va sodda tildan foydalanib, chuqur ma’no va badiiy go‘zallikni ifodalashga
muvaffaq bo‘lgan.
 Vazn va qofiya : Omon Matjon she’rlarida vazn va qofiya o‘ta muhim rol
o‘ynaydi. Shoir ularni samimiy va tabiiy tarzda ishlatib, she’rning ritmik
tuzilishini mukammal darajada saqlaydi.
 So‘z o‘yini : She’rda so‘zlarning qirralarini o‘rganish, ularning ma’nolarini
kengaytirish, badiiy ifoda va tushuncha boyligini ko‘rsatish uchun so‘z
o‘yinlaridan keng foydalanilgan. Bu so‘zlarning tashqi qoplamasi bilan
ichki, yashirin ma’nolarini ochib beradi.
Omon Matjon she’riyatida tasvir vositalari va poetik obrazlar katta ahamiyatga
ega. Shoir badiiy tasvirda ramzlar, tashbehlar, metaforalar va boshqa poetik
vositalarni o‘ziga xos tarzda ishlatadi. Har bir tasvirda chuqur ma’no yotadi, va bu
tasvirlar orqali hayotning murakkab jihatlari tasvirlanadi.
 Ramzlar va tashbehlar : Omon Matjon she’riyatidagi ramzlar va tashbehlar
orqali u inson ruhiyatini, tabiati va hayot falsafasini aks ettiradi. Shoirning
tabiat tasvirlarida ham ko‘p hollarda simvolik ma’nolar bor. Misol uchun,
tog‘lar, daryolar, o‘rmonlar kabi tabiiy elementlar inson qalbining muayyan
holatini yoki hayotdagi o‘zgarishlarni ifodalaydi.
 Metafora va istiora : Omon Matjon she’rlarida metafora va istiora orqali
o‘zgacha tasvirlar yaratilib, ular nafaqat estetik go‘zallik, balki chuqur
9

falsafiy ma’nolarni ham anglatadi. Shoir tabiatni inson ruhining timsoli
sifatida ko‘rsatadi.
Omon Matjon she’riyatida xalqona ohang va folklor unsurlari katta o‘rin tutadi.
Shoir o‘z asarlarida xalq hikoyalarini, maqollarni, na’tlarni va boshqa xalq
ijodining elementlarini o‘zlashtirib, ularni badiiy talqin qiladi. Bu xalqona
elementlar, uning she’rlariga tabiiylik, sodda va samimiy ohang kiritadi.
 Maqollar va iboralar : Omon Matjon she’riyatida maqollar va xalq iboralari
badiiy vazifa bajaradi. Ular nafaqat she’rning ma’nosini kuchaytiradi, balki
xalqning qadriyatlari, urf-odatlari, dunyoqarashini ham aks ettiradi.
 Xalq hikoyalari va na’tlar : Shoirning she’rlarida xalq hikoyalari va na’tlar
ko‘p hollarda biror muayyan hayotiy hodisani yoki ijtimoiy masalani
tasvirlashda ishlatiladi. Bu elementlar Omon Matjonning she’riy uslubida
an’anaviylik va zamonaviylikning uyg‘unligini ta’minlaydi. 3
Omon Matjonning lirik she’riyatida inson ruhiy holatlari, hayot va o‘lim,
muhabbat va iztirob, orzu va haqiqat kabi falsafiy mushohadalar muhim o‘rin
tutadi. Shoir o‘z asarlarida inson qalbining nozik kechinmalarini, uning ichki
dunyosini chuqur tahlil etadi.
 Hayot va o‘lim : Omon Matjonning she’rlari hayotning qiyinchiliklari,
insonning o‘zini topish yo‘lidagi izlanishlari va o‘lim haqidagi mulohazalar
bilan bog‘liq. Shoir hayotning o‘ta murakkab, lekin go‘zal tomonlarini
tasvirlashga intiladi.
 Muhabbat va iztirob : Shoirning muhabbatga oid she’rlari nafaqat sevgi,
balki uning iztiroblarini ham yoritadi. Omon Matjon sevgi va iztirobni
ajralmas ikki tomon sifatida ko‘rsatadi, ular bir-birini to‘ldiradi va bir
butunlikni tashkil qiladi.
3
Muhammadali, I. Omon Matjon ijodi: estetik va falsafiy qarashlar . Toshkent: Fan va texnologiya, 2005. 49-B
Ushbu ilmiy ishda Omon Matjon ijodining estetik va falsafiy jihatlari muhokama qilinadi. Kitobda shoirning
she’riyatida mavjud bo‘lgan ekzistensializm va simbolizm unsurlari o‘rganilgan va uning badiiy ma'no izlanishlari
tahlil qilingan.
10

Omon Matjon she’riyatida adolat, tenglik, inson huquqlari va ijtimoiy
masalalar ham muhim o‘rin tutadi. Shoirning she’rlari ijtimoiy adolat, xalqning
erkinligi va huquqlari haqida chuqur mushohadalar olib boradi. Bu uning
she’riyatida nafaqat falsafiy, balki ijtimoiy-ma’naviy jihatni ham ta’minlaydi.
Omon Matjonning lirik she’riyati o‘zining badiiy uslubi, xalqona ruh, ramziy
tasvirlar va falsafiy mushohadalari bilan o‘zbek adabiyotida alohida o‘rin
egallaydi. Uning she’rlari inson qalbining turli holatlarini, tabiatni va hayotning
chuqur ma’nolarini yoritadi. Shoir badiiy ifoda vositalari orqali o‘z zamonasi va
xalqining ruhi, orzulari va qadriyatlarini aks ettiradi.
1.1. Omon Matjonning lirik she’riyatida yetakchi mavzular
Omon Matjonning lirik she’riyati turli mavzularni o‘z ichiga oladi, ular
orasida inson qalbi, muhabbat, vatanparvarlik, tabiat va hayot falsafasi kabi
mavzular alohida o‘rin tutadi. Shoirning she’rlari chuqur ma’nolar, ramziy tasvirlar
va falsafiy mushohadalar bilan boyitilgan bo‘lib, uning poetik olamida
insoniyatning turli holatlari va jamiyatning ijtimoiy muammolari yoritiladi. Quyida
Omon Matjon she’riyatida ko‘rsatilgan asosiy mavzularni batafsil tahlil qilamiz.
Omon Matjonning she’riyatidagi eng asosiy mavzulardan biri muhabbat va sevgi
bo‘lib, bu mavzu uning lirik asarlarida juda keng o‘rin olgan. Shoir muhabbatni
faqat romantik tuyg‘u sifatida emas, balki insonning ichki dunyosini anglash,
o‘zini va boshqalarni tushunish, ichki izlanishlar sifatida tasvirlaydi. Shoir sevgi va
iztiroblarini, muammolarni o‘z she’rlarida o‘ziga xos tarzda ifodalagan.
 Sevgi va iztirob : Omon Matjon muhabbatning eng chuqur, eng nozik
tomonlarini aks ettiradi. Uning she’rlari ko‘pincha muhabbat iztirobini,
o‘zaro tushunmaslikni yoki sevgi yo‘lidagi to‘siqlarni tasvirlaydi. Muhabbat
bilan birga iztirob, o‘zaro kechgan dardlar, o‘xshash masalalar yoritiladi.
 Sevgi va hayot : Shoir sevgi orqali inson hayotining mazmunini kashf etadi.
Uning she’rlari sevgi va hayotni bir-biriga bog‘lab ko‘rsatadi, sevgining
inson hayotidagi rolini va uni shakllantiruvchi kuch sifatida ta’riflaydi.
Omon Matjonning she’riyatida vatanparvarlik, milliy qadriyatlar va vatanga
bo‘lgan muhabbat alohida mavzu sifatida yoritilgan. Shoir o‘z she’rlari orqali o‘z
11

xalqining tarixi, urf-odatlari, madaniyati va jismoniy go‘zalliklarini tasvirlaydi. U
vatanga bo‘lgan muhabbatni, uning himoyasi va unga bo‘lgan sadoqatni
ulug‘laydi.
 Vatan go‘zalligi : Shoir vatanni o‘zining samimiy muhabbatiga bog‘lab,
uning tabiatini, uning go‘zalliklarini, uning turli jihatlarini tasvirlaydi. Omon
Matjon she’rlarida vatanning go‘zalligi inson qalbining go‘zalligi bilan
uyg‘unlashadi.
 Vatan va qarvonsaroylar : Shoirning vatanparvarlikka bag‘ishlangan
she’rlarida jamiyatning oldidagi vazifalar, uning kelajagi, mustahkamligi
haqida fikrlar yuritiladi. Omon Matjon vatanni nafaqat geosiyosiy maydon
sifatida, balki uning inson ruhidagi aks etishini ko‘rsatadi.
Omon Matjonning lirik she’riyatida tabiat, uning go‘zalligi, inson bilan bo‘lgan
munosabati alohida o‘rin tutadi. Shoir tabiatni o‘z she’riyatida ramziy vosita
sifatida ishlatib, uning yordamida inson qalbi va ichki kechinmalarini tasvirlaydi.
 Tabiatning go‘zalligi : Shoir tabiatni nafaqat tashqi muhit, balki ichki dunyo
va ruhiy holatni aks ettirish uchun vosita sifatida ko‘rsatadi. Tabiat tasvirlari,
o‘simliklar, hayvonlar va osmon hodisalari insonning turli holatlari, ichki
kechinmalari, his-tuyg‘ularining ramzlariga aylanadi.
 Tabiat va inson ruhiyati : Omon Matjonning she’rlari ko‘pincha tabiat va
inson qalbi o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni ta’kidlaydi. Shoir tabiatni
insonning ruhiy holatini aks ettiruvchi vosita sifatida ko‘rsatadi va uning
o‘ziga xos simvolik ma’nolarini ta’riflaydi.
Omon Matjonning she’rlari hayot va o‘lim, uning ma’nosi va mohiyati haqida
chuqur mushohadalarni o‘z ichiga oladi. Shoir o‘zining she’riy dunyosida
hayotning o‘tuvchanligi, uning boshlanishi va oxiri haqida falsafiy fikrlarni
ifodalaydi.
 Hayotning go‘zalligi : Shoir hayotning har bir lahzasini qadrlaydi. Omon
Matjon hayotning har bir kichik detallari, tabiiy jarayonlari va insonlar
o‘rtasidagi munosabatlarini ajoyib tasvirlaydi.
12

 O‘lim va yuksalish : Shoirning she’rlari ko‘pincha o‘limning mohiyati va
uning insoniyat uchun qanday xabar berishi haqida o‘ylashga majbur qiladi.
O‘limni hayotning tabiiy qismati sifatida ko‘rsatgan holda, u insonning
ma’naviy yuksalishiga ham urg‘u beradi. 4
Omon Matjonning she’riyatida insoniyatning ijtimoiy muammolari, adolat,
tenglik va baxtning ma’nosi haqida tahlillar ham mavjud. Shoir o‘z she’rlarida
odamlarning o‘zaro munosabatlarini, jamiyatdagi o‘zgarishlarni va ijtimoiy
adolatni ko‘rsatadi.
“ Sen ”
Sen men uchun dunyo eding,
Har bir nafasimda, yuragimda,
Sening nomingni tilimda,
Sening suratni ko‘zlarimda.
Sening ismingni har doim eshitaman,
U nigohlarimda yonib ketar,
Har bir o‘yimda sen bo‘lishingni
Dushmanlarim yomon ko‘rgan so‘zlarimda.
Omon Matjonning bu she’ri sevgi va muhabbat mavzusida yozilgan. Shoir,
she’rda o‘z sevgilisini va uni butunlay qalbida, tafakkurida tasavvur qilishni
ifodalaydi. She’rning boshidan oxirigacha “ sen ” so‘zi orqali sevgilisi bilan bog‘liq
his-tuyg‘ular va kechinmalar tasvirlanadi.
 Metafora va ramzlar : Shoir sevgilisi orqali butun dunyoni, hayotni
ifodalashga harakat qiladi. “ Sen men uchun dunyo eding ” degan misrada
sevgilisi hayotning asosiy maqsadi, eng muhim elementi sifatida keltirilgan.
4
Tursunov, M. Omon Matjon va uning zamondoshlari . Toshkent: Adabiyot, 2009. 63-B
Tursunovning ushbu kitobi Omon Matjonning ijodini zamondosh shoirlar bilan qiyoslaydi. Kitobda shoirning
she’riyati, uning o‘ziga xos poetik uslubi va zamon bilan uyg‘unlashuvi haqida keng tahlil va izohlar mavjud.
13

“ Sen suratni ko‘zlarimda ” – bu yerda sevgilisining tasviri, uning yodgorligi
va o‘ziga xosligi tasvirlanadi.
 Ikkinchi misra da “ Har bir nafasimda, yuragimda ” – nafas olish va yurak
urish orqali muhabbatning doimiyligini, hayotning turli jihatlari bilan uzviy
bog‘liqligini anglatadi.
 Qahramonning hayoti va sevgilisi o‘rtasidagi bog‘lanish : Shoirning har bir
fikri, o‘y-xayoli sevgilisi bilan bog‘liq bo‘lib, uning mavjudligi har bir
nafasda, har bir xayolda his etiladi. Bu, sevgilisining nafaqat jismoniy, balki
ruhiy tasvirini yaratadi.
 Birovlar bu muhabbatni yomon ko‘rishi : She’rda “ dushmanlarim yomon
ko‘rgan so‘zlarimda ” misrasi mavjud. Bu misra orqali shoiri muammolarni,
sevgisi va muhabbatini boshqalar tomonidan tushunilmasligi va shuning
uchun uni yomon ko‘rishlarini tasvirlaydi.
Bu she’rda sevgi sifatida mukammal bo‘lgan insonni idealizatsiya qilish, uni
nafaqat jismoniy, balki barcha his-tuyg‘ular va kechinmalarda yagona o‘rin
tutuvchi kuch sifatida tasavvur etish ko‘rsatilgan. Shoirning bu tasviri o‘zining
chiroyli poetik uslubi, ramziy ifodalari va hissiyotlarning chuqurligi bilan ajralib
turadi. Shoirning she’rlari adolatga va tenglikka bo‘lgan intilishlarni tasvirlaydi.
Omon Matjon o‘zining badiiy asarlarida odamlarning o‘zaro hurmatini, erkinligini
va ularning yagona huquqlarini ta’kidlaydi. Shoir she’rlarida ijtimoiy adolatning
yo‘qligi, qashshoqlik va tengsizlik kabi jamiyatdagi muammolarni ko‘rsatadi. U
o‘z she’rlari orqali o‘quvchini inson huquqlari, baxt va erkinlik masalalari haqida
o‘ylashga chorlaydi. Omon Matjonning lirik she’riyatidagi mavzular keng va turli-
tuman bo‘lib, uning asarlari nafaqat inson qalbi, balki jamiyat va uning ijtimoiy
masalalarini ham chuqur yoritadi. Shoirning she’rlari muhabbat va sevgi,
vatanparvarlik, tabiat go‘zalligi va hayot falsafasini tasvirlaydi, shuningdek, adolat,
tenglik va insoniyatning ma’naviy o‘sishiga oid fikrlarni ham ilgari suradi.
1.2 Omon Matjon lirikasi va ekzistensializm unsurlari
Ekzistensializm – bu 19-20 asrlarda rivojlangan falsafiy oqim bo‘lib, uning
markazida insonning erkinligi, mohiyati, maqsadi va hayotdagi o‘rni haqidagi
14

masalalar turadi. Ekzistensializm insonning ichki kechinmalarini, muammolarini,
hayotning mazmunini izlashni, shuningdek, o‘lim, o‘zlik va ijtimoiy faollik
masalalarini ta’riflashga qaratilgan. Shoirlar va yozuvchilar uchun ekzistensializm
yirik bir adabiy yo‘nalish bo‘lib, insoniyatning eng chuqur, nozik tuyg‘ularini,
hayotning ma’nosizligini, qismatning noaniqligini ifodalashda keng qo‘llaniladi.
Omon Matjonning she’riyatida ekzistensializm unsurlari ham o‘z aksini topgan.
Shoirning lirik asarlarida insonning o‘z-o‘zini izlash, hayotning maqsadini
aniqlash, o‘lim va dunyoning mohiyati haqidagi savollar ko‘tariladi. Omon Matjon
she’rlarida ekzistensializmning ba'zi asosiy unsurlarini ko‘rish mumkin: Omon
Matjonning she’riyatida insonning o‘z-o‘zini anglash jarayoni, o‘zining ichki
dunyosini izlash, o‘zligini anglash va hayotdagi o‘rni haqidagi savollar ko‘p bora
ko‘rsatiladi. Shoir o‘zining lirik qahramonlari orqali insonning ichki izlanishlarini,
uning qalbida yashayotgan murakkab kechinmalarini, shaxsiy qarashlarini
tasvirlaydi. “ Kim man? ” kabi she’rlarida, o‘zlikni anglash va o‘zini tanish masalasi
ko‘tariladi. Shoirning lirik qahramoni, o‘zining haqiqiy mohiyatini izlashda iztirob
chekadi, o‘zi haqidagi qarorlarni qabul qilishda noaniqlikni boshdan kechiradi.
Shoirning she’rlarida insonning ichki dunyosi, uning o‘ziga nisbatan savollari va
o‘zlikni topishga bo‘lgan urinishlari aniq tarzda aks etadi. Ekzistensializmda
hayotning maqsadi va uning ma’nosizligi ko‘p bor tilga olinadi. Omon Matjonning
she’riyatida hayotning maqsadi haqida o‘ylash, hayotning o‘tkinchiligini, uning
yuksalishi va tushkunlik holatlari tasvirlanadi. Shoir ko‘pincha hayotning inson
uchun ajralmas bir qismini tashkil etgan, lekin uni anglashda noaniqlikni his
etadigan qahramonlarni yaratadi. “ Hayotning yuksalishi ” she’rida inson o‘zining
maqsadini topishga urinish bilan birga, hayotning vaqtinchalikligini va uning
ma’nosizligini ham sezadi. Shoirning badiiy tasvirlari hayotning qisqa va
vaqtinchalikligini ko‘rsatadi. Bu tasvirlar, ekzistensializmning hayotning
ahamiyatsizligi va insonning yashashdagi holatlarini aks ettiradi.
O‘lim, ekzistensializmning eng asosiy mavzularidan biridir, chunki bu falsafa
hayot va o‘lim o‘rtasidagi bog‘liqlikni, insonning o‘limga qarshi kurashishini,
o‘limni qanday qabul qilishni ko‘taradi. Omon Matjonning she’rlari o‘lim haqidagi
15

mushohadalarga boydir, unda o‘limning tabiiy qismat sifatida qabul qilinishi va
undan qo‘rquvning tasvirlanishi mavjud. Shoirning she’rlarida o‘limdan qochish,
uning kelajagi haqidagi o‘ylash, o‘limning inson hayotidagi o‘rni haqida savollar
qo‘yiladi. Bu savollar ko‘pincha qo‘rquv, xavotir va hayotning maqsadsizligini his
qilish bilan bog‘liq bo‘ladi. “ O‘lim va umid ” she’rida o‘limning hayotdagi o‘rni va
uning ma’nosi haqida chuqur mushohada olib boriladi. Shoir o‘limni hayotning
tabiiy yakunlash nuqtasi sifatida ta’riflaydi, lekin bu jarayonni insonning ruhiy
holati va uning o‘ziga bo‘lgan munosabati orqali tasvirlaydi.
Ekzistensializmda erkinlik va tanlov, insonning o‘z hayoti haqida qarorlar qabul
qilishda erkinligi haqida fikrlar bor. Omon Matjonning she’riyatida insonning
erkinligi, uning o‘z hayoti va maqsadlari haqidagi qarorlari ham muhim mavzu
bo‘lib, shoirdan bu haqda ko‘plab savollarni ko‘rish mumkin. Shoirning ba'zi
she’rlarida insonning erkinligi, uning ijtimoiy hayotdagi o‘rni, jamiyatdagi
o‘zgarishlarga nisbatan erkin tanlovlari tasvirlanadi. “ Erkinlik ” she’rida insonning
ichki erkinligi va o‘z qarorlarini qabul qilishdagi qiyinchiliklar aks etadi. Insonning
erkinligi bu bir tomondan imkoniyatlar va imkoniyatlarni tanlashni anglatadi, lekin
boshqa tomondan, bu katta mas'uliyatni ham olib keladi. Ekzistensializmda
insonning o‘zligini izlash jarayonida yolg‘izlik va izolyatsiya masalasi ham
ko‘tariladi. 5
Shoir ko‘pincha insonning ichki izolyatsiyasi va o‘zining muammolari
bilan kurashishini tasvirlaydi. “ Yolg‘izlik ” she’rida insonning o‘z hayotiga
nisbatan yolg‘izligi, jamiyatdan ajralib qolish, o‘zi bilan o‘zi qolish holati
tasvirlanadi. Bu she’rda hayotning qiyinchiliklari va insonning izolyatsiyaga
tushishi ekzistensializmning asosiy tamoyillariga mos keladi. Omon Matjonning
lirik she’riyatida ekzistensializm unsurlari juda ko‘p. Shoir o‘zining she’rlarida
insonning o‘zligini izlash, hayotning maqsadini aniqlash, o‘lim va erkinlik
masalalarini, shuningdek, izolyatsiya va yolg‘izlikni tasvirlaydi. U lirik
qahramonlarini hayotning tub mohiyatini va uning o‘ziga xosligini izlashga majbur
5
Rasulov, S. Omon Matjon va o‘zbek lirikasi . Toshkent: Sharq, 2007. 71-B
Ushbu ilmiy ish Omon Matjonning o‘zbek she’riyatidagi o‘rni va uning lirik poeziyasi haqida batafsil ma'lumotlar
beradi. Kitobda shoirning she’riyatidagi asosiy mavzular va badiiy xususiyatlar tahlil qilingan.
16

qiladi, ular o‘zlikni anglashda, maqsadni topishda, va mavjudlikning noaniq
tabiatini tushunishda davom etadilar.
17

II-BOB: Omon Matjon she’riyatining badiiy-estetik xususiyatlari
Omon Matjonning she’riyati o‘ziga xos badiiy-estetik xususiyatlarga ega
bo‘lib, uning asarlari nafaqat mazmuni, balki shakli, uslubi va tasviriy
vositalaridan ham yuqori badiiy estetik ta’sirni beradi. Shoirning she’rlari
san’atkorlik, poetik noziklik va chuqur falsafiy ma’no bilan ajralib turadi. Omon
Matjonning she’riyatini o‘rganish jarayonida uning badiiy-estetik jihatlarini bir
necha aspektda tahlil qilish mumkin: poetik tasvir, musiqiylik, obrazlar tizimi,
uslubiy xususiyatlar va zamonaviy badiiy usullar. Omon Matjon she’riyati tasviriy
vositalar, ya'ni metafora, personifikatsiya, simvolizm, taqqoslash, ironiyalar bilan
boyitilgan. Shoirning badiiy tasvirlari inson ruhining barcha kechinmalarini,
dunyoqarashini va mohiyatini aks ettirishga yordam beradi. 6
 Metafora : Shoir she’rlarida ko‘plab metaforik ifodalar mavjud bo‘lib, ular
o‘z o‘quvchisiga nozik, lekin aniq bir tasavvur yaratadi. Masalan, “Hayot –
oltin quyosh” yoki “Dardim – o‘tgan tunning qorong‘uligi” kabi tasvirlar
orqali hayotning ma'nosi va insonning ichki kechinmalarini ramziy tarzda
ifodalaydi.
 Personifikatsiya : Shoir o‘z she’rlarida tabiatni va hatto vaqtni ham
insonlashdiradi. Tabiatning ruhiy holati bilan uyg‘unlashishi va inson
qalbiga ta’sir qilishi tasvirlanadi. “Yangi tong” yoki “ko‘zlarimda o‘chgan
yulduz” kabi tasvirlar orqali tabiatning sezgirligi va shaxsiy hissiy jihatlari
ifodalanadi.
6
Qodirov, A . Omon Matjonning poetik uslubi . Toshkent: Fan, 2011. 97-B
Bu kitob Omon Matjonning poetik uslubiga oid chuqur ilmiy tahlilni o‘z ichiga oladi. U shoirning uslubiy o‘ziga
xosliklari, poetik texnikalari va tasvirlarining boyligini yoritadi.
18

 Simvolizm Shoirning she’rlari ko‘pincha ramzlar bilan to‘ldirilgan. U har bir
obrazni, har bir tasvirni chuqur simvolik ma'nolar bilan yuklaydi. “Bashar”
(insoniyat) yoki “yulduz” kabi obrazlar uning she’rlari orqali keng ijtimoiy
va ma'naviy ma'nolarga ega bo‘ladi.
Omon Matjon she’riyatida musiqiylik muhim o‘rin tutadi. She’rlarning ritmik
qurilishi, ohangdorlik va so‘zlarning tovush uyg‘unligi, uning badiiy ta’sirini
kuchaytiradi. Shoir she’rlarida qo‘llaniladigan musiqiy vositalar, jumladan,
takrorlash, alliteratsiya va asonanslar uning poetik asarlarini to‘ldiradi.
 Musiqiy takrorlash : Shoir ba’zan so‘zlarni yoki iboralarni qaytarib yozadi,
bu uning she’rlariga takrorlanadigan musiqa bo‘lib kiradi. Misol uchun,
“Agar sevgan bo‘lsang” kabi so‘zlar takrorlanishi orqali she’rning musiqiy
tuzilishini ta’minlaydi.
 Ritm va harakat : Shoirning she’rlari tez-tez o‘zgaruvchi ritmlar bilan
to‘ldiriladi, bu esa o‘quvchiga bir xil bo‘lmagan, xilma-xil ruhiy holatlarni
his qilishi imkonini beradi. She’rlaridagi har bir so‘zning, har bir bo‘limning
o‘zining maxsus ritmi va tuzilishi mavjud.
 Tovushlarning uyg‘unligi : Shoir so‘zlar orasidagi tovush uyg‘unligini, ya'ni
alliteratsiyani va asonansni yaxshi qo‘llaydi. Bu tovushlarni uyg‘unlashtirish
orqali she’rning estetik ta’sirini kuchaytiradi.
Omon Matjon she’riyatidagi obrazlar tizimi juda boy va xilma-xildir. Shoir
tabiiy va insoniy obrazlarni, ularning ruhiy holatlari va dunyoqarashlarini
tasvirlashda juda yuqori mahorat ko‘rsatadi. Uning obrazlari chuqur, ba'zan ramziy
va ba'zan realizmga yaqin bo‘ladi.
 Inson obrazlari : Omon Matjonning she’rlarida inson obrazlari juda ko‘p, va
ular ko‘pincha umumbashariy masalalar bilan bog‘liq. Shoir insonni nafaqat
tashqi ko‘rinishi, balki uning ichki holatlari, kechinmalari, ruhi bilan
tasvirlaydi. “Yolg‘izlik” yoki “Muhabbat” kabi she’rlarida insonning ruhiy
dunyosining har bir jihati, uning ichki kechinmalari o‘z ifodasini topadi.
 Tabiat obrazlari : Tabiat Omon Matjon she’riyatida insonning ichki holatini
aks ettiruvchi vosita sifatida ishlatiladi. Shoir tabiatni nafaqat tashqi
19

ko‘rinish sifatida, balki uning ruhiy dunyoga ta’siri sifatida tasvirlaydi.
“Quyosh” yoki “dengiz” obrazlari ko‘pincha uning she’rlarida kengayib,
inson qalbi va tabiat o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni tasvirlaydi.
Omon Matjon she’riyatida o‘ziga xos uslubiy xususiyatlar mavjud bo‘lib,
ularning asosi o‘ziga xos poetik mahorat va badiiy tafakkurga asoslanadi. Shoir o‘z
asarlarida an'anaviy she’riyat bilan zamonaviy estetikani uyg‘unlashtiradi. Omon
Matjon klassik she’riyat shakllarini o‘z asarlarida qo‘llab, ularni zamonaviy ruhda
yangilaydi. Shoir o‘z she’rlari orqali an'anaviy nazm shakllarini saqlab qolgan
holda, yangi, zamonaviy mazmun va poetik vositalarni joriy etadi. Shoir
zamonaviy she’riyatda keng qo‘llaniladigan metaforalar, ramzlar, badiiy tahlil va
tahlilning sof yangiligi bilan ajralib turadi. Uning she’rlari o‘zining original badiiy
ifodasi va uslubidagi rang-baranglik bilan diqqatga sazovor. Omon Matjon
she’riyatida emotsional ifoda, ya'ni hissiy ta’sirlar o‘zgacha ahamiyatga ega.
Shoirning she’rlarida juda kuchli, nozik va hissiyotlarga boy tasvirlar mavjud
bo‘lib, ular o‘quvchida chuqur hissiy ta’sir qoldiradi. Shoir she’rlarida odamlar
orasidagi munosabatlar, muhabbat va do‘stlik, iztirob va baxtsizlik kabi mavzularni
emotsional yondoshuv bilan tasvirlaydi. Uning she’rlarida insonning ruhiy holati
va ichki kechinmalari yuqori estetik darajada ifodalanadi. Omon Matjonning
she’riyatining badiiy-estetik xususiyatlari uning poetik mahoratining chuqurligi va
rang-barangligidan dalolat beradi. Shoirning she’rlari tasviriy vositalar, musiqiylik,
obrazlar tizimi va uslubiy jihatlari bilan ajralib turadi. Omon Matjon o‘zining
she’riyatida inson qalbining chuqur kechinmalarini va tabiatning go‘zalligini
ifodalashda katta badiiy mahoratni namoyon etadi. Uning she’rlaridagi estetik
xususiyatlar o‘quvchida katta hissiy ta’sir qoldiradi va uning she’riyati milliy va
zamonaviy san'atda o‘ziga xos o‘rin tutadi.
2.1. Poetik shakl va uslubiy o‘ziga xosliklar
Omon Matjonning she’riyati o‘zining poetik shakli va uslubiy xususiyatlari
bilan ajralib turadi. Shoir nafaqat mazmuni, balki shakli, tuzilishi va ifodasi
jihatidan ham o‘ziga xos, yuqori badiiy mahoratga ega. U o‘z asarlarida turli poetik
20

shakllardan foydalanadi, lekin shu bilan birga, har bir shaklni o‘zining uslubiy
tasavvurlari va estetikasi asosida yangilaydi. Uning she’riyatidagi poetik shakl va
uslubiy xususiyatlar to‘g‘risida quyidagi aspektlarda to‘xtalish mumkin . Omon
Matjon she’riyatida shakl va tuzilish masalasi muhim ahamiyatga ega. Shoir
an'anaviy she’r shakllarini qo‘llagan bo‘lsa-da, ularni zamonaviy she’riyat
ehtiyojlariga mos ravishda yangilaydi. 7
She’rlarning tuzilishi va shakli orqali uning
badiiy ta’siri kuchayadi, mazmun va g‘oyaning yaxlitligi saqlanadi. Omon Matjon
o‘zining she’riyatida klassik shakllar bilan bir qatorda, zamonaviy va yangicha
usullarni ham qo‘llaydi. Masalan, o‘zbek adabiyotida keng tarqalgan gazal ,
ruboyi , qita’ kabi shakllarni o‘z asarlarida ishlatadi. Bu shakllarni o‘ziga xos
ravishda, yangi poetik ma'nolar va tasvirlar yaratish uchun qo‘llaydi. Shoir
she’rlaridagi ritm, musiqiylik va har bir bo‘limning maxsus ohangi uning shakl va
tuzilishini to‘ldiradi. Uning she’rlarida ko‘pincha takrorlanish, simmetriya va
musiqiylik hissi bor. Bu o‘ziga xos poetik shaklni tashkil etadi. Omon Matjonning
she’riy uslubi juda xilma-xildir va unda turli poetik vositalar va uslublar mavjud.
Shoir o‘z asarlarida ko‘plab uslubiy xususiyatlarni birlashtirgan holda, o‘zining
original uslubini yaratgan. Shoir she’rlari ko‘pincha metaforalar bilan boyitilgan.
Har bir tasvir yoki obraz shunchaki tashqi ko‘rinish emas, balki chuqur badiiy
ma’no bilan to‘ldirilgan. Masalan, "Hayotning yuksalishi" she’rida hayot va
o‘limni tasvirlashda ishlatilgan metaforik tasvirlar o‘quvchiga o‘zining ichki
kechinmalarini yanada chuqurroq anglash imkonini beradi. Omon Matjon
she’riyatida simvolizm va ramzlarning roli katta. Shoir har bir tasvirni yoki obrazni
ko‘pincha ramziy ma’no bilan boyitadi. Shu tarzda, o‘zining she’rlari orqali keng
ijtimoiy, falsafiy va ma’naviy maqsadlarni ifodalaydi. “Dengiz” yoki “yulduz”
kabi tasvirlar ko‘pincha insonning ichki holatini yoki hayotdagi maqsadni
ifodalaydigan ramzlar sifatida ishlatiladi. Omon Matjon o‘z she’rlarida tabiatni,
7
Xudoyberdiyeva, F . Omon Matjonning she’riyati va uning estetik ko‘rinishlari . Toshkent: Adabiyot, 2014. 69-B
Xudoyberdiyeva tomonidan yozilgan ushbu kitob Omon Matjonning she’riyatidagi estetik jihatlar, simbolizm va
ramzlarning o‘rni haqida tahlil qiladi. Shoirning asarlaridagi badiiy texnikalar va tasvirlarning estetik qiymatini
o‘rganadi.
21

vaqtni, yoki boshqa ob'ektlarni insonlashtiradi. Bu uslubiy xususiyat nafaqat tabiiy
dunyo bilan bog‘lanishni ta'minlaydi, balki insonning ichki kechinmalarini
ko‘rsatuvchi vositaga aylanadi. Tabiatning odamning ruhiy holati bilan bog‘liq
ekanligini ko‘rsatadi.
Shoirning she’riyatida ishlatilgan shakl va tuzilishning har biri o‘zining badiiy
maqsadiga xizmat qiladi. Har bir shakl o‘ziga xos estetik ifoda yaratadi, lekin shu
bilan birga she’rning mazmunini, muammolarini va g‘oyasini yanada kuchaytiradi.
Shoir gazal va qita’ shakllarida ko‘p ishlaydi. Bu shakllar she’riyatda yuqori badiiy
va estetik ta’sirni yaratish uchun ishlatiladi. 8
Omon Matjon gazal shaklida
ko‘pincha muhabbat, yolg‘izlik, dard va baxtsizlik kabi mavzularni qo‘llaydi.
Gazalda muallifning hissiyotlari va ichki kechinmalari o‘zini ifodalaydi. Shu
tarzda, gazalning shaklini o‘ziga xos ma’nolarni aks ettirishda ishlatadi. Shoir
ruboyi va qita’larni qisqa va mazmunli tarzda ishlatadi. Ularni o‘ziga xos poetik
shakl sifatida ishlatib, bir nechta fikrni qisqa va aniq ifodalashga muvaffaq bo‘ladi.
Ruboyining qisqa shakli, o‘quvchida yuqori emotsional ta’sir qoldirishga
qaratilgan. Omon Matjonning she’riyatida yangilikka erishgan asosiy uslublardan
biri – bu badiiy so‘z va tasvirning yangilanishi . U turli shakllar va tuzilishlarni
uyg‘unlashtirib, yangi poetik obrazlar yaratgan. Shu bilan birga, she’rlarda turli
poetik vositalardan foydalanib, mazmunni yangi, zamonaviy talqin bilan taqdim
etadi. Shoir an'anaviy va zamonaviy shakllarni birlashtirib, o‘ziga xos poetik tizim
yaratadi. Masalan, an'anaviy shakllar va zamonaviy badiiy maqsadlarni
birlashtirib, she’rni yanada mukammal qiladi. Shoir o‘z she’riyatida turli xildagi
uslubiy yangiliklarni amalga oshiradi, bu esa uning she’rlarida yangilanish va
modernizmning alomatlarini yaratadi. Omon Matjonning she’riyatida shakl va
uslubiy o‘ziga xosliklar uning badiiy mahoratining muhim tarkibiy qismlarini
tashkil etadi. Shoir an'anaviy shakllarni zamonaviy poetik talqin bilan
8
Ravshanov, A. Simvolizm va ekzistensializm: Omon Matjon she’riyatidagi falsafiy izlanishlar . Toshkent: Yangilik,
2013. 77-B. Bu asarda Omon Matjon she’riyatidagi ekzistensializm va simvolizm oqimlari o‘rganiladi. Shoirning
she’rlaridagi ma'naviyat va insoniy izlanishlar ko‘rsatib o‘tilgan.
22

uyg‘unlashtirib, har bir shaklni o‘zining estetik maqsadlariga moslashtiradi. Omon
Matjonning uslubi, shakl va tuzilishi orqali u o‘quvchiga o‘zining ichki
kechinmalarini, ruhiy holatini, va umumiy hayotiy qarashlarini chuqurroq anglash
imkonini beradi.
2.2. Zamondosh shoirlar bilan qiyosiy tahlil
Omon Matjonning she’riyati o‘zining badiiy va estetik xususiyatlari bilan
nafaqat o‘zbek adabiyotida, balki jahon adabiyotida ham muhim o‘rin egallaydi.
Shoirning she’rlari ko‘plab zamondosh shoirlar bilan taqqoslashda uning o‘ziga
xos uslubi, mavzulari va poetik tasvirlari alohida ahamiyatga ega. Ushbu bo‘limda
Omon Matjonning she’riyati zamondosh shoirlarning ijodi bilan qiyoslanadi. Bu
tahlil shoirlarning badiiy yondashuvlarini, mavzularini va shaklni qanday
ishlatishlarini o‘rganishga imkon beradi. 9
Zulfiya (1915-1996) o‘zbek ayol she’riyatining yorqin namoyandalaridan
biridir. U ham Omon Matjon kabi o‘zining lirik asarlarini inson ruhining chuqur
kechinmalariga bag‘ishlagan. Zulfiya va Omon Matjonning she’rlari o‘rtasidagi
asosiy o‘xshashliklar va farqlar quyidagilardan iborat: Zulfiya asarlarida
ko‘pincha muhabbat, ayolning hissiy holati va ijtimoiy mavqei haqida so‘zlaydi. U
o‘zining she’riyatida ayolning ichki olamini, uning sevgi va dardlarini ifodalashga
intiladi. Omon Matjon ham muhabbatni va insonning ruhiy holatini o‘rganadi,
lekin uning she’rlarida ko‘proq falsafiy mushohadalar va mavjudlik masalalari,
hayotning ma'nosi va insonning ijtimoiy mavqei haqida so‘zlanadi. Shoirning
asarlarida ko‘pincha yolg‘izlik va o‘zini anglash mavzulari ham o‘z ifodasini
topadi. Zulfiya ko‘proq tasviriy va romantik uslubda ishlaydi, uning she’rlari
o‘zining soddaligi va ishonchli ma'nolari bilan ajralib turadi. 10
Omon Matjon esa
9
Nazarov, T. Omon Matjon: poetik islohot va stilistik izlanishlar . Toshkent: Tashkent University Press, 2008. 45-B
Ushbu ilmiy ish Omon Matjonning she’riyati va uning poetik islohotlarini yoritadi. Kitobda shoirning stilistik
izlanishlari va zamonaviy o‘zbek she’riyatidagi o‘rni haqida fikrlar mavjud.
10
Islomov, A. Omon Matjonning lirik dunyosi . Toshkent: Maktab, 2010. 81-B
Islomovning ushbu asari Omon Matjonning lirik asarlarini chuqur tahlil qiladi, shuningdek, shoirning dunyoqarashi,
23

ko‘proq simbolik va ramziy tilni qo‘llaydi. Uning she’rlarida murakkab tasvirlar,
metaforalar va tashbehlar mavjud bo‘lib, ular o‘quvchini yanada chuqurroq tahlil
qilishga undaydi. Shoirlar o‘zlarining poetik uslublarida farq qilishsa-da, ikkala
shoir ham yuqori badiiy darajadagi lirik asarlarni yaratgan.
Erkin Vohidov (1936-2016) o‘zbek she’riyatining yana bir yirik vakili bo‘lib,
uning asarlarida ham hayot va inson haqida chuqur falsafiy mulohazalar mavjud.
Omon Matjon va Erkin Vohidovning she’rlari orasidagi farqlar va o‘xshashliklarni
tahlil qilishda quyidagilarni ajratish mumkin . Erkin Vohidovning she’rlari ko‘proq
shaxsiyat va jamiyat, inson va tabiat o‘rtasidagi muvozanatni izlashga
bag‘ishlangan. Uning asarlarida tinchlik, baxt va ijtimoiy adolat kabi mavzular
ko‘tariladi. Omon Matjon ham ijtimoiy va shaxsiy mavzularni muhokama qilgan
bo‘lsa-da, ularning tahliliga ko‘proq ichki, falsafiy yondoshadi. 11
Vohidovning
she’rlari ko‘pincha ma'naviy qadriyatlar va kelajak umidi bilan bog‘liq bo‘lsa,
Omon Matjon ko‘proq insonning ichki kechinmalari, yolg‘izlik va o‘zini izlash
kabi mavzularga qaratadi. Erkin Vohidov o‘z she’riyatida an'anaviy shakllardan
foydalanishga qaratilgan va uning uslubi ko‘proq soddalikka, keng tushunishga
asoslangan. Omon Matjon esa ko‘proq murakkab poetik shakllarni, simvolizmni va
ramzlarni ishlatadi. Uning she’rlari o‘quvchidan chuqur tahlil va tafakkur talab
qiladi.
Muhammad Yusuf (1954-2001) o‘zbek adabiyotining boshqa bir yirik vakili
bo‘lib, uning she’rlari xalqchi, soddalikka asoslangan va ko‘p hollarda ijtimoiy
masalalarga qaratilgan. Muhammad Yusuf va Omon Matjonning she’rlari o‘rtasida
ba'zi qiyoslash mumkin bo‘lgan jihatlar va farqlar mavjud . Muhammad Yusufning
she’rlari ko‘proq xalqning ehtiyojlari, sevgisi, hayoti va muammolariga
bag‘ishlangan. U oddiy xalq tilidan foydalangan holda, turmushda yuz berayotgan
mavzulari va badiiy vositalari haqida ta'limot beradi.
11
Xolmurodov, D. Omon Matjon va zamonaviy o‘zbek she’riyati . Toshkent: Sharq, 2006. 68-B. Ushbu kitobda
Omon Matjonning zamonaviy o‘zbek she’riyatiga qo‘shgan hissasi va uning she’riyati bilan bog‘liq asosiy
mavzular, yondashuvlar va o‘ziga xosliklar batafsil tahlil qilinadi.
24

voqealarni tasvirlagan. Omon Matjon esa yuqori ma'naviy saviya va murakkab
mavzularga murojaat qiladi, uning asarlarida ko‘proq insonning ichki dunyosi va
falsafiy masalalar muhokama qilinadi. Yusufning she’rlari ko‘proq o‘zining
ijtimoiy jihatlari bilan ajralib turadi, Omon Matjonning she’rlari esa ko‘proq
kishining ruhiy kechinmalari va tabiat bilan bog‘liq tasvirlar orqali ifodalanadi.
Muhammad Yusuf o‘z she’rlari uchun xalqning oddiy va tushunarli tilini tanlagan,
uning she’rlari o‘quvchiga oddiylik va aniq ma'no berishga qaratilgan. Omon
Matjon esa murakkab obrazlar, metaforalar va ramzlardan foydalanadi, uning
she’rlari ko‘proq estetik va falsafiy yondashuvni talab qiladi. Shoirlarning uslubi
o‘ziga xos bo‘lib, ular o‘z maqsadlariga yetishda turli poetik vositalardan
foydalanadilar.
Muhammad Solih (1949-yilda tug‘ilgan) ham Omon Matjon kabi o‘zining
she’riyatida jamiyat va inson hayotining qaynoq masalalariga murojaat qiladi.
Solihning she’rlari ko‘pincha siyosiy va ijtimoiy mavzularni o‘rganadi. Uning va
Omon Matjonning she’rlari orasidagi farqlar va o‘xshashliklar quyidagicha .
Muhammad Solih o‘z she’riyatida siyosiy va ijtimoiy masalalarni, adolatni,
ozodlikni va inson huquqlarini ko‘taradi. Omon Matjon esa ko‘proq ruhiy,
ma'naviy va falsafiy masalalarga, odamning ichki dunyosiga qaratadi. Shoirlar
o‘rtasida bunday mavzularni ko‘rib chiqishda farq mavjud bo‘lsa-da, ikkala shoir
ham jamiyatdagi o‘zgarishlarni o‘z asarlarida tasvirlashga intiladi. Muhammad
Solih o‘zining she’rlari orqali jamiyatdagi ijtimoiy voqealarni sodda va ravon til
bilan ifodalaydi, uning she’rlarida ko‘pincha ijtimoiy va siyosiy ehtiyojlar aks
etadi. Omon Matjonning she’rlari esa ko‘proq ramziy, tasviriy va murakkab poetik
vositalar orqali taqdim etiladi. 12
Omon Matjonning she’riyati zamondosh shoirlar
bilan taqqoslaganda o‘zining badiiy, poetik uslubi, mavzulari va shakllari bilan
ajralib turadi. Shoirlar o‘z asarlarida bir xil ijtimoiy masalalarni ko‘rsalar ham,
12
Jumaniyozov, B. Omon Matjonning she’rlari va ular orqali insoniy qadriyatlar . Toshkent: Adabiyot, 2015. 61-B
Ushbu kitobda Omon Matjonning she’riyati orqali insoniy qadriyatlar, jamiyatdagi o‘zgarishlar va uning
she’rlaridagi ekzistensializm masalalari tahlil qilingan. Shoirning she’rlari insonning ichki dunyosi, uning hayotga
bo‘lgan munosabatini aks ettiradi.
25

ularni ifodalashda turli poetik vositalar va shakllarni qo‘llaydilar. Omon
Matjonning she’rlari zamondosh shoirlardan o‘zining estetik va falsafiy chuqurligi,
ramzlar bilan boyitilgan ifodalari bilan ajralib turadi.
X ulosa
Omon Matjonning she’riyati o‘zining chuqur badiiy tasvirlari, boy poetik
uslubi, va falsafiy ma'nolari bilan o‘zbek she’riyatida alohida o‘rin egallaydi.
Shoirning asarlari orqali o‘quvchi insonning ichki dunyosi, uning ruhiy
kechinmalari, hayot va o‘lim masalalari, muhabbat va yolg‘izlik kabi chuqur
mavzular bilan tanishadi. Omon Matjon o‘z she’rlari orqali zamonaviy o‘quvchini
ichki izlanishlarga, o‘zini anglashga va hayotning ma'nosi haqida mulohaza
yuritishga undaydi. U zamonaviy she’riyatda simbolizm, ramziy tasvirlar va
metaforalardan keng foydalanib, har bir tasvirni yoki obrazni chuqur badiiy ma'no
bilan to‘ldiradi. Shoirning she’riyatidagi eng muhim xususiyatlardan biri – bu
uning poetik shakl va uslubi. Omon Matjon she’riyatida gazal, ruboyi, qita’ kabi
an'anaviy shakllarni yangi badiiy ma'nolar va tasvirlar yaratishda ishlatadi. Shakl
va tuzilish nuqtai nazaridan, uning asarlari o‘ziga xos ritm, ohang va musiqiylikni
yaratadi. Har bir she’r o‘zining o‘ziga xos tuzilishi va shakli orqali aniq bir estetik
maqsadni ko‘zlaydi. Shoirning she’rlari, ko‘pincha, badiiy til va shakl jihatidan
yuqori darajadagi murakkablikni namoyon etadi, lekin bu murakkablik o‘quvchiga
yanada chuqurroq tafakkur qilish imkoniyatini beradi. Omon Matjonning
she’riyatida mavjud bo‘lgan ekzistensializm unsurlari, ya'ni insonning o‘zi va
atrofidagi dunyo bilan bo‘lgan aloqalarini chuqurroq anglash, hayotning ma’nosini
izlash, yuksak ma'naviyatga qaratilgan izlanishlar, uning asarlarini falsafiy jihatdan
juda qimmatli qiladi. Shoirning ko‘plab she’rlarida insonning yolg‘izligi, o‘zini
anglash jarayonlari, va hayotdagi maqsadini topishga intilishi markaziy mavzular
sifatida namoyon bo‘ladi.
Bundan tashqari, Omon Matjonning she’riyatidagi simvolizm va ramzlar
ko‘p hollarda inson ruhining ichki holatini, o‘ziga nisbatan munosabatini, dunyoga
26

qarashini ifodalashda ishlatiladi. Shoirning tasvirlarida tabiat va insonning ruhiy
holati o‘rtasidagi uyg‘unlik, ijtimoiy masalalar va falsafiy qarashlar bir-biriga
bog‘lanadi. Omon Matjon she’rlari ko‘pincha musiqiy va ritmik jihatdan boy
bo‘lib, ular o‘quvchiga o‘zining ichki dunyosini anglash va hayot haqidagi fikrlarni
izlash imkoniyatini beradi. Omon Matjonning ijodi zamondosh shoirlar bilan
taqqoslanganda, uning o‘ziga xos badiiy yondashuvlari va poetik shaklga bo‘lgan
munosabati ko‘rsatilgan. Shoirning o‘ziga xos poetik tilida, shakl va mazmun
uyg‘unligi, ramziy obrazlarning ishlatilishi va poetik uslubidagi murakkabliklar
uning she’riyatini yuqori badiiy darajaga olib chiqqan. Umuman olganda, Omon
Matjonning she’riyati o‘zining estetik va falsafiy chuqurligi, poetik shakl va
uslubi, ramziy tasvirlari bilan ajralib turadi. Shoir o‘z asarlari orqali nafaqat
o‘quvchining ichki olamini ochishga, balki jamiyatdagi hayotning haqiqiy
ma'nosini tushunishga ham yordam beradi. Uning she’rlari hayot, muhabbat,
yolg‘izlik va insonning mavjudlik masalalarini mukammal darajada ifodalagan,
zamonaviy o‘quvchini yangi tafakkur va estetik qarashlarga undaydigan asarlardir.
Omon Matjonning she’riyati o‘zining nozik badiiy tasvirlari va chuqur ruhiy
mazmuni bilan adabiyotimizda o‘zgacha o‘rin tutadi. Shoirning ijodi nafaqat uning
davri, balki keyingi avlodlarga ham ta’sir ko‘rsatgan. Uning she’rlari orqali
o‘quvchi insoniyatning muammolari, uning ichki kurashlari, jamiyatdagi
o‘zgarishlar va ularning inson ruhiga ta’siri haqida fikr yuritishga majbur bo‘ladi.
Shoirning lirik asarlari muhabbat, yolg‘izlik, o‘zini izlash kabi har bir inson uchun
dolzarb bo‘lgan mavzularni qamrab olgan bo‘lib, ular o‘quvchiga hayotning
ma'nosi, odamning o‘ziga nisbatan munosabati, va jamiyatdagi o‘rnini tushunishga
yordam beradi.Omon Matjonning she’riyatida ekzistensializm unsurlarining
mavjudligi, ayniqsa, uning insonning mavjudligini, hayotining ma’nosini, va
insonning ichki holatini o‘rganishga bo‘lgan chuqur qiziqishida aks etadi. Shoir
o‘zining she’rlarida insonning o‘zini anglash, dunyo bilan o‘zaro munosabatlar
o‘rtasidagi nozik bog‘lanishni tasvirlab, har bir insonning ichki izlanishlarini o‘z
27

asarlarida o‘ziga xos tarzda ifodalagan. Bu yondashuv, uning she’riyatiga nafaqat
falsafiy chuqurlik, balki badiiy estetik go‘zallikni ham olib keladi.
Shoirning she’rlari va poetik uslubi, o‘zining ramziy obrazlari va murakkab
tasvirlari bilan ajralib turadi. Omon Matjon ko‘pincha o‘z asarlarida sodda
ifodalardan qochib, o‘quvchini chuqur tafakkur qilishga undaydi. U o‘zining
she’rlarida nafaqat tashqi dunyo, balki ichki dunyoni ham ochib beradi, insonning
ichki kechinmalari va fikrlarini bildirish uchun simbolizm va metaforalardan keng
foydalanadi. Bu esa uning she’riyatini yanada boyitadi va o‘quvchiga ko‘proq
chuqur ma'no anglash imkoniyatini yaratadi. Omon Matjonning she’riyatidagi
ijtimoiy va falsafiy yondashuvlar, uning zamondosh shoirlardan ajralib turishiga
sabab bo‘ladi. Uning asarlarida ko‘tarilgan mavzular – insonning ichki dunyosi,
yolg‘izlik, mavjudlik masalalari va ma'naviyat – har bir o‘quvchini o‘zini va
atrofidagi dunyoni yangicha ko‘rishga undaydi. Shoir nafaqat o‘z shaxsiy
izlanishlarini, balki umumiy insoniyatning g‘am-tashvishlarini ham o‘zining
she’riy asarlarida ifodalaydi. U o‘zining she’riyatida individual va universal
jihatlarni uyg‘unlashtirgan holda, o‘quvchiga keng ma'no o‘chog‘ini taqdim etadi.
Zamondosh shoirlar bilan qiyoslaganda, Omon Matjonning she’riyati, albatta,
o‘zining noan'anaviy poetik shakllari va murakkab tasvirlari bilan ajralib turadi.
Uning asarlaridagi ramzlar, tasvirlar va simbolizm o‘quvchini har doim yangi
fikrlar va g‘oyalarga yo‘naltiradi, shuningdek, she'riyatni yangi badiiy
imkoniyatlarga olib keladi. Shoirning she’rlari nafaqat o‘quvchining tafakkurini
kengaytiradi, balki uning badiiy tasavvurlarini ham o‘zgartiradi. Omon Matjonning
lirik she’riyatidagi estetik va falsafiy yondashuvlar uning she’riyatiga o‘ziga xoslik
kiritgan. U o‘z she’rlari orqali nafaqat milliy, balki jahon adabiyotidagi eng yuqori
darajadagi poetik yondashuvlarni amalga oshirgan. Shoir o‘zining asarlarini o‘ziga
xos shakl, mavzu va yondashuvlar orqali boyitgan va bu uning adabiyotdagi o‘rni
va rolini yanada mustahkamladi. Omon Matjonning she’riyati nafaqat badiiy, balki
ma'naviy jihatdan ham o‘zini ko‘rsatayotgan asarlar bo‘lib, har bir o‘quvchiga
o‘zining ichki dunyosini anglash va kashf qilishda yordam beradi.
28

Foydalanilgan adabiyotlar
1. Omon Matjon. She’riyat va poeziya . Toshkent: O‘qituvchi, 2003.
2. Omon Matjon. Tanlangan asarlar . Toshkent: Yosh gvardiya, 2012.
3. Muhammadali, I. Omon Matjon ijodi: estetik va falsafiy qarashlar . Toshkent:
Fan va texnologiya, 2005.
4. Tursunov, M. Omon Matjon va uning zamondoshlari . Toshkent: Adabiyot,
2009.
5. Rasulov, S. Omon Matjon va o‘zbek lirikasi . Toshkent: Sharq, 2007.
6. Qodirov, A . Omon Matjonning poetik uslubi . Toshkent: Fan, 2011.
7. Xudoyberdiyeva, F . Omon Matjonning she’riyati va uning estetik ko‘rinishlari .
Toshkent: Adabiyot, 2014.
8. Nazarov, T. Omon Matjon: poetik islohot va stilistik izlanishlar . Toshkent:
Tashkent University Press, 2008.
9. Islomov, A. Omon Matjonning lirik dunyosi . Toshkent: Maktab, 2010.
10. Jumaniyozov, B. Omon Matjonning she’rlari va ular orqali insoniy qadriyatlar .
Toshkent: Adabiyot, 2015..
11. Ravshanov, A. Simvolizm va ekzistensializm: Omon Matjon she’riyatidagi
falsafiy izlanishlar . Toshkent: Yangilik, 2013.
12. Xolmurodov, D. Omon Matjon va zamonaviy o‘zbek she’riyati . Toshkent:
Sharq, 2006.
Internet manbalari:
1. Omon Matjon haqidagi ilmiy maqolalar va tadqiqotlar, O‘zbekistondagi
ilmiy va adabiy saytlarda mavjud.
29

2. Omon Matjonning intervyulari va shaxsiy maqolalari turli adabiyotshunoslik
jurnallarida chop etilgan.
3. O‘zbek adabiyoti bo‘yicha onlayn platformalarda shoirning she’rlari va
badiiy tahlillari mavjud.
Kurs ishi T oshkent amaliy fanlar universiteti O‘zbek tili va adabiyoti
kafedrasida bajarilgan.
Ilmiy rahbar: _______________
Himoya 2025-yil _______ oyining ____ kuni soat_____ da T oshkent
amaliy fanlar universiteti O‘zbek tili va adabiyoti kafedrasida kurs ishlari himoyasi
yig‘ilishida o‘tkaziladi.
Manzil: Toshkent shahri Chilonzor tumani Gavhar ko‘chasi 1-uy
Kurs ishi 2025-yil ________oyining ___ kunida kafedraga topshirildi.
Kurs ishi bilan T oshkent amaliy fanlar universiteti O‘zbek tili va adabiyoti
kafedrasida tanishish mumkin.
Manzil: Toshkent shahri Chilonzor tumani Gavhar ko‘chasi 1-uy
Yig‘ilish kotibi: _______________

30

Toshkent amaliy fanlar universiteti 3 -kurs ______ -guruh talabasi
_______________________________________________ ning
______________________________________________ mavzusida yozilgan kurs
ishiga
X U L O S A
Kurs ishi mavzusining dolzarbligi, o‘rganilganlik darajasining
aniqlanganligi_ ______________________________________________________
__________________________________________________________________
________________________________
Kurs ishining maqsad va vazifalari, tadqiq usullarining to‘g‘ri
belgilanganligi ______________________________________________________
__________________________________________________________________
_________________________________
Kurs ishi mavzusiga oid daliliy materiallarning to‘planganligi, mavjud ilmiy
manbalarning qay darajada tahlil
qilinganligi_________ _____________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________
Kurs ishi mavzusi yuzasidan talabaning o‘z nuqtayi nazarini haqqoniy aks
ettira olganligi, ko‘tarilgan muammoni hal etishga ijodiy
31

yondashuvi________________________________________
______ ____________________________________________________________
____________________________________________
Talabaning kurs ishi mavzusini yozma madaniy nutq talablari asosida
chuqur ilmiy mushohada bilan izchillikda yoritib berganlik
darajasi________________________________________________
____________ ______________________________________________________
__________________________________________________________________
_________________________________
Talabaning kurs ishida ko‘rarilgan muammo yuzasidan umumlashma ilmiy-
nazariy xulosalar chiqara
olganligi ________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________
Talabaning kurs ishini rasmiylashtirishi va ochiq himoya qilishi. Himoya
vaqtida talabaning mavzuni ilmiy nutq malakasi asosida izchil yorita berish
mahorati, uning axborot texnologiyalaridan to‘g‘ri va samarali foydalanganlik
darajasi_________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________
Ilmiy rahbar _____________________________
32

Kafеdra mudiri PhD B.R.Tojiboyev
33

Купить

Похожие документы
Omon Matjonning “Najmiddin Kubro” tarixiy fojiasi
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat
Iqbol Mirzo lirikasida xalqona badiiy uslub
Javlon Jovliyev romannavis va hikoyanavis yosh ijodkor
Xosiyat Rustamova lirikasida ko‘ngil talqini