Pokistonning oila huquqi - Huquqshunoslik - Diplom ishlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	25000UZS
Hajmi	29.5KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	14 May 2024
Kengaytma	docx
Bo'lim	Diplom ishlar
Fan	Huquqshunoslik

Sotuvchi

Zafar Nurullayev

Ro'yxatga olish sanasi 22 May 2023

43 Sotish

Pokistonning oila huquqi

Sotib olish

Mavzu: Pokistonning oila huquqi
Reja:
KIRISH
ASOSIY QISM
1.Pokistonda oilaviy qonun
2.Pokiston ko'pxotinli nikohga ruxsat berilgan davlat
3.Pokistonda oila huquqining manbalari
4.Pokistonda meros munosabatlarini huquqiy tartibga solish to'g'risida
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
2

KIRISH
Mavzuning dolzarbligi . Xorijiy mamlakatlarda oilaviy munosabatlarni
o'rganish, birinchidan, qiziqarli (kimdir buni faqat tushunish uchun qiladi, ‘U erda
qanday ketyapti?’; kimdir buni professional tarzda qiladi - huquqshunoslar,
sotsiologlar va boshqalar), ikkinchidan, oilaviy munosabatlarni o'rganish zarur,
chunki ichki qonun chiqaruvchiga boshqa mamlakatlar tomonidan allaqachon
‘poddalangan’ biz uchun yangi yo'llarni izlashga imkon beradi, ‘Oila’ va ‘nikoh’ har
bir insonga yaqin va tanish tushunchalardir. Ammo dunyo shunday tuzilganki, uning
turli qismlarida ‘oila’ va ‘nikoh’ tushunchalariga boshqacha munosabatda bo'ladi. Shu
bois munosabatlarni, jumladan, oila va nikohni tartibga solishda turlicha yondashuvlar
mavjud.
Oila bilan bog'liq munosabatlarni huquqiy tartibga solish manbalari ko'plab
omillar ta'sirida shakllangan: ma'lum bir mamlakatdagi iqtisodiy tizim alohida va
dunyoda.
Umuman olganda, siyosiy vaziyat, diniy e'tiqodlar, o'rnatilgan urf-odatlar va
boshqalar. Natijada, bugun biz to'liq tasvirlash qiyin va imkonsiz bo'lgan juda rang-
barang rasmni ko'rmoqdamiz. Shuning uchun biz individual huquqiy oilalarga
nisbatan umumiy qabul qilingan tasnifga murojaat qilishga harakat qilamiz.
Pokistonning oila huquqi tizimi oila a'zolariga muhim huquqlar ta'minlash va
oila birligini himoya qilishga oid bo'lgan qonunlar va qarorlar asosida tuzilgan.
Pokistonning Asosiy Qonuniyati oila huquqini ta'minlash va birligini himoya qilishga
oid asosiy qonuniy hujjatdir. Bu qonuniyat oila a'zolari uchun muhim huquqlarni,
masalan, farzandlar bilan munosabatlarni tartibga solish, turmushga chiqish va bo'lish
imkoniyatlarini belgilaydi. Bu huquqlarni boshqarish va birligini himoya qilish
vazifasi esa amaldagi qonunlar, ijro etish organlari va huquqiy institutlar tomonidan
o'tkaziladi.
3

ASOSIY QISM
1.Pokistonda oilaviy qonun
Pokiston oilaviy qonunlarining yaratilishi tarixiy jarayonlarga bog'liq bo'lib, 20-
21-asrlar o'rtasida turli huquqiy tizimlar, qonunchilik va siyosiy ko'rishlar natijasida
shakllangan. Quyidagi jarayonlar Pokiston oilaviy qonunlarining yaratilishida muhim
rolni o'ynagan: 1
1. Britaniya imperiyasi davrining o'rtaligi : Britaniya imperiyasi 19-asrning oxiri
va 20-asrning boshlarida Pokiston bo'ylab kuchli hodisalar ro'y berdi. Bu davrda
Pokiston bir Britaniya koloniyasi bo'lib, u yerli odatlarni, adat-lavhalarini va qonun
tizimlarini o'z ichiga olgan. Britaniyaliklar esa o'z huquqiy tizimlarini joylashtirdilar.
2. Brito-Hind ichki vazirligi : 20-asrning boshlarida, Britaniya imperiyasining
Hindiston qismidagi Pokiston hududi boyicha Brito-Hind ichki vazirligi yaratildi. Bu
vazirlig yordamida yerel qonun tizimlari o'rniga anglo-sakson huquqiy prinsiplari
asosida qonunlar amalga oshirildi.
3. Britaniya koloniyasi davrida qonunlar : Britaniya koloniyasi davrida
Pokistonda amal qilingan qonunlar asosan Britaniya qonunlariga asoslangan edi. Bu
jarayonda yerli adatlar va odatlar ham hisobga olingan, ammo asosiy qonun Britaniya
qonunlariga muvofiq qabul qilindi.
4. Pokiston mustaqilligining qabul qilinishi : Pokiston mustaqilligining 1947-
yilda qabul qilinishidan so'ng, mamlakatning o'z huquqiy tizimi shakllangan. 1956-
yilda qabul qilingan Pokiston Konstitutsiyasi va keyingi-yillarda qonunchilik va
qonunlar bu Konstitutsiyaga muvofiq shakllangan.
5. Qonunlar va tizimlar to'g'risidagi mustaqil ishlar : Mustaqillik dan keyin,
Pokiston o'zining o'zaro qonunlarini va huquqiy tizimlarini shakllantirishga boshladi.
1
A.A.Azizxo jayev, D.Q.Ahmedov.Xorijiy mamlakatlar konstitutsiyaviy huquqi. TDYUI.2010-yil.‟
4

Bu jarayonda, oilaviy munosabatlar, shahar tuzumchiligi, oilaviy aloqalar va
farzandlar huquqlari bo'yicha qonunlar va qarorlar qabul qilindi.
Shu jarayonlar doirasida, Pokiston mustaqilligi va o'zining qonunlarini o'zining
identifikatsiyasi va unikal xususiyatlari boyicha shakllantirishga harakat qildi.
Bugungi kunda Pokiston oilaviy qonunlari va qonunlar tizimi mamlakatning
Konstitutsiyasi, qonunlar majmuasi, adliya tizimi va xalqaro shartnomalar asosida
shakllangan.
Pokistonda oilaviy qonun islom qonunlariga asoslanadi. Pokistonning nasroniy,
hindu va boshqa musulmon bo'lmagan jamoalari o'zlarining shaxsiy maqomlariga,
odatda diniy huquqlariga ega. Pokistonda oilaviy huquq munosabatlarini tartibga
soluvchi asosiy huquqiy hujjatlar quyidagilardir: Musulmon oila qonunlari
to'g'risidagi qaror (MFLO); 1939-yildagi Musulmon nikohlarini bekor qilish
to'g'risidagi qonun (DMMA) va 1929-yildagi bolalar nikohini cheklash to'g'risidagi
qonun.
Bolalar nikohini cheklash to‘g‘risidagi qonunga ko‘ra, Pokistonda nikoh yoshi
erkaklar uchun 18 yosh va ayollar uchun 16 yosh etib belgilangan (Qonunning 2-
moddasi “a” bandi). Nikoh yoshiga etmagan shaxs bilan turmush qurganligi uchun
voyaga yetgan shaxs bir-yilgacha ozodlikdan mahrum qilish yoki 1000 rublgacha
jarima shaklida jinoiy javobgarlikka tortiladi. Nikohni o'tkazgan shaxs va voyaga
etmaganning ota-onasi yoki vasiylari uchun ham xuddi shunday javobgarlik
belgilanadi. Shunga qaramay, tuzilgan nikoh haqiqiy deb tan olinadi.
Ayollar er tanlashda ota-onalariga bo'ysunishlari shart emasligiga qaramasdan,
amalda aynan shunday bo'ladi. 2
Islom oila huquqi qarori barcha nikohlarni majburiy davlat ro'yxatidan
o'tkazishni joriy qiladi, bu esa maxsus ro'yxatga oluvchilar (nikoh ro'yxatga
2
O . Muhamedjanov ., M . Fayziyev . Mejdunarodnoye sotrudnichestvo i O ’ zbekistan . Vipusk IV. Tashkent-2000 g.
5

oluvchilar) tomonidan amalga oshirilishi kerak. Musulmon diniy nikohi sodir bo'lgan
taqdirda, uni duo qilgan shaxs bu haqda rasmiy ro'yxatga olish organiga xabar berishi
shart. Ushbu talabni buzganlik uchun qonun uch oygacha bo'lgan muddatga
ozodlikdan mahrum qilish yoki 1000 rublgacha jarima shaklida jinoiy javobgarlikni
belgilaydi.
Pokiston oilaviy qonunlarining mustahkamlanishi va ulardagi rivojlanish tarixiy
jarayonlarga bog'liqdir. Quyidagi bosqichlarda bu jarayonlarni ko'rib chiqamiz:
1. Pokiston Konstitutsiyasi va Qonunchilik : Pokiston mustaqilligining qabul
qilingan 1947-yilidan boshlab, bir nechta Konstitutsiyalar qabul qilindi. Konstitutsiya
va qonunchilikning yaxshi o'rnatilishi va ustuvor ijro etilishi, oilaviy huquqning
mustahkamlanishida katta ahamiyatga ega bo'ldi. Har bir Konstitutsiya o'zida oila
huquqlarini ta'minlashga oid qoidalar o'z ichiga oladi.
2. Qonunlar va Siyosiy Tartib : Pokistonning qonunchilik va siyosiy tartibi
oilaviy huquqni himoya qilishda muhim bo'lib, shuningdek, oilaviy munosabatlarni
tartibga solishda ham ro'yxatdan o'tkazadi. Oilaviy munosabatlarga oid qonunlar va
tartiblar, oilaviy muammo va ziddiyatlarni hal qilishda muhimoq ahamiyatga ega.
3. Adliya Tizimi va Qonunlashuv : Adliya tizimi, adliya organlari va qonun
to'g'risidagi yangilanishlar va rivojlanishlar ham Pokiston oilaviy qonunlarining
mustahkamlanishida katta ahamiyatga ega. Adliya tizimi oilaviy munosabatlar va
farzandlar huquqlari bo'yicha adolatli yarg'chilikni ta'minlashda muhimoq rol
o'ynaydi.
4. Xalqaro Shartnomalar va Qarama-qarshi Tedbirler : Pokiston oilaviy
huquqlarini mustahkamlashda xalqaro shartnomalar va qarama-qarshi tedbirler
muhim ahamiyatga ega. Xalqaro tashkilotlar bilan o'rtoqlikda qabul qilingan
shartnomalar va qonunlar, oilaviy huquqni himoya qilish va rivojlantirishda
qo'llaniladi.
6

5. Oliy Kengash va Qonun Kuchlari : Pokistonning oliy kengashlari va qonun
kuchlari ham oilaviy huquqni mustahkamlashda muhim rol o'ynaydi. Oliy kengashlar
o'zlarining shakllangan qonunlar orqali oilaviy munosabatlar va farzandlar
huquqlarini himoya qilish va rivojlantirishda ishtirok etishadi. Shunga ko'ra, Pokiston
oilaviy qonunlarining mustahkamlanishi, Konstitutsiya, qonunlar majmuasi, adliya
tizimi, xalqaro shartnomalar va oliy kengashlar orqali amalga oshirilgan tashqi va
ichki qadriyatlar bilan bog'liqdir. Bu jarayonlar Pokiston oilaviy huquqining
rivojlanishini va mustahkamligini ta'minlashda katta ahamiyatga ega.
2.Pokiston ko'pxotinli nikohga ruxsat berilgan davlat
Pokiston ko'pxotinli nikohga ruxsat berilgan davlatlardan biridir. Biroq,
musulmonlarning oila huquqi to'g'risidagi qonun ularga ma'lum cheklovlar qo'yadi.
San'atga muvofiq. Qonunning 6-moddasiga ko'ra, ko'pxotinli nikohga kirishni istagan
musulmon maxsus kengashga (Hakamlik kengashi) yozma qaror qabul qilish uchun
ariza topshirishi va kerakli to'lovni to'lashi kerak. Shu bilan birga, u ko'pxotinli
nikohga kirish istagining sabablarini asoslashi va hozirgi xotini yoki xotinlarining
roziligini berishga majburdir. 3
Murojaat kelib tushganidan keyin kengash uni zarurat va qonun hujjatlariga
muvofiqligini ko‘rib chiqadi va agar qaror ijobiy bo‘lsa, o‘z roziligini beradi. Erkaklar
uchun maxsus kengashning roziligisiz ko'pxotinli nikohga kirish, bir-yilgacha
muddatga ozodlikdan mahrum qilish yoki 5000 so'mgacha jarima bilan jazolanadi.
Erkak o'z xotinini / xotinini hurmat bilan qo'llab-quvvatlashi kerak va agar xotin
o'zini moddiy jihatdan nochor deb hisoblasa, u oilaviy nizolarni hal qilish bo'yicha
kengashga murojaat qilish huquqiga ega, u er majburiy bo'ladigan aliment miqdorini
belgilashga haqli. uni ta'minlash uchun.
3
A.R. Raxmanov Problemi bezopastnosti: natsionalnom I globalnom urovnyax. Tashkent 2001 g.
7

Ajralish ajralishni kim boshlaganiga bog'liq. Agar tashabbuskor er bo'lsa, unda
bunday ajralish islom qonunlari va islom oila qonuni qarori (1961) bilan tartibga
solinadi. Xotinini taloq qilmoqchi bo'lgan har qanday er ajralishning rasmiy
formulasini - taloqni uch marta e'lon qiladi, shundan so'ng u kengash raisi va uning
xotiniga yozma xabar yuboradi. Ushbu talablarga rioya qilmaganlik uchun Farmon
bir-yilgacha ozodlikdan mahrum qilish yoki 5000 rublgacha jarima ko'rinishidagi
jinoiy javobgarlikni belgilaydi (Farmonning 7-moddasi 2-qismi).
Nikoh kengash raisi tomonidan xabardor qilingan kundan boshlab 90 kun o'tgach
buzilgan hisoblanadi, ammo bu muddat tugagunga qadar istalgan vaqtda taloq bekor
qilinishi mumkin. Taloq e'lon qilinganligi to'g'risida xabar olgan kundan boshlab 30
kun ichida rais er-xotinning yarashuvini ta'minlash uchun kengash chaqiradi. Agar
taloq xotinning homiladorligida aytilgan bo'lsa, unda bunday nikoh faqat homiladorlik
tugaganidan keyin bekor qilinishi mumkin.
Xotin - xul tashabbusi bilan ajralish musulmon nikohlarini bekor qilish
to'g'risidagi qonun (1939) bilan tartibga solinadi. Xotin quyidagi hollarda eridan
ajrashish to'g'risida ariza berishga haqli (1172):
1) agar erining joylashgan joyi to'rt-yildan ortiq vaqt davomida noma'lum bo'lsa;
2) agar er ikki-yildan ortiq vaqt davomida o'z xotiniga zarur moddiy yordam
(ta'minot) bilan ta'minlamasa;
3) agar er xotinining roziligisiz ko'pxotinli nikohga kirsa;
4) agar er yetti -yildan ortiq muddatga ozodlikdan mahrum etilgan bo'lsa;
5) agar er jinsiy ojizlik, tanosil kasalligi yoki moxovdan aziyat cheksa;
6) agar eri ikki-yildan ortiq ruhiy kasallikdan aziyat cheksa;
7) agar er xotiniga shafqatsiz munosabatda bo'lsa;
8

8) agar er axloqsiz hayot kechirsa yoki xotinini axloqsiz hayot kechirishga
majbur qilsa;
9) agar er xotinning o'z mulkiga egalik qilish huquqini buzsa;
10) agar er xotinini o'z diniga amal qilishiga to'sqinlik qilsa;
11) agar qiz 16 yoshga to‘lgunga qadar uning roziligisiz turmushga chiqqan
bo‘lsa, u 18 yoshga to‘lgunga qadar o‘z iltimosiga ko‘ra eri bilan ajrashish huquqini
saqlab qoladi (qiz bolaning bu huquqi xayar-i-belug‘ deb ataladi);
12) ko'pxotinli nikohda, agar eri boshqa xotinlarga nisbatan uning huquqlarini
buzsa, xotin ajrashish uchun ariza berishi mumkin.
3.Pokistonda oila huquqining manbalari
Pokistonda oila huquqining manbalari, umuman musulmon huquqining barcha
manbalari singari, urf-odatlar va milliy an'analarning doimiy ta'siri ostida shakllangan
bo'lib, bu mamlakatning oila va nikoh munosabatlarini tartibga solishga bo'lgan
yondashuvlariga ta'sir ko'rsatishi mumkin emas (ba'zida bu hatto o'z aksini topgan.
normativ-huquqiy hujjatlarning nomlari). 4
Pokistonda oila va nikoh munosabatlari sohasidagi asosiy manba 1961-yildagi
“Musulmon oilasi to g risida”gi qonun (qaror) hisoblanadi (Musulmon oilasiʻ ʻ
to g risidagi qonun, 1961-yil; 2015-yil 24-martdagi tahrirda; bundan keyin Pokiston
ʻ ʻ
qonuni deb yuritiladi. MS). Xususan, Pokistonning MS to'g'risidagi qonunida nikohni
tuzish va bekor qilish tartibi, aliment to'lash va boshqalar to'g'risidagi qoidalar mavjud
bo'lib, bu uni RF ICga o'xshash qiladi, ammo turmush o'rtoqlarning jinoiy
javobgarligi, meros va ba'zi bir qonunlar to'g'risidagi qoidalar ham mavjud. oila
qonunchiligi bilan bevosita bog'liq bo'lmagan boshqalar Biz, ayniqsa, biz
4
A.X.Saidov, G.Z.Inomdjanova, A. Mamatkulov. Xalqaro ommaviy huquq bo’yicha uquv dasturi. Xalqaro
huquqshunosga yordam. III-nashr . Toshkent 2000 y.
9

normalarning maqsadli yo'nalishi haqida gapirayotganimizni ta'kidlaymiz, lekin
ularning mazmuni haqida emas, aksincha, bu ikki akt - RF IC va Pokistonning MC
to'g'risidagi qonuni - butunlay boshqacha. Pokiston qonunchiligining yana bir
manbasi musulmon nikohlarini bekor qilish to'g'risidagi qonun (DMMA, 1939) bo'lib,
u qabul qilinganidan beri deyarli o'zgarmagan. Bundan tashqari, uning matni hatto
Internetda hukumatning rasmiy veb-saytida ham e'lon qilinmagan, aftidan,
tushuntirish asosan musulmon mamlakatlarida ajralishlar ruxsat etilgan bo'lsa-da,
chunki ular dunyoviy davlatlardagidek tez-tez uchramaydi. odatda ‘oilaviy nizo
yuzaga kelganda va uning ishtirokchilari uni mustaqil ravishda hal qila olmasalar,
jamoatchilikdan yordam taklif etiladi: jamoatchilikning nufuzli vakili nizoni hal
qilishga va oila buzilishining oldini olishga harakat qiladi’.
Oila va nikoh munosabatlarini tartibga solishning uchinchi, eng muhim manbai
bu 1929-yildagi bolalar nikohini cheklash to'g'risidagi qonundir (1929-yil 2015-yil 24
martdagi o'zgartirishlar bilan ‘Bolalar nikohi to'g'risida’ Pokiston qonuni). maqsad -
ko'p asrlik erta turmush qurish odatidan uzoqlashish (odatda, bu bolaning erkak
qarindoshlari tomonidan belgilanadi) aftidan, 2015-yil mart oyida ‘bola nikohi’ ga
kirish uchun javobgarlik va uning tashkilot qattiqlashtirildi (2015-yil 24 martdagi
XM-2015-son Qonuni tahriridagi Pokistonning JB to'g'risidagi qonunining 4-
moddasiga muvofiq, bir oygacha qamoq yoki 100 rupiygacha jarima qo'llaniladi. .
Pokistonda sanab o'tilgan hujjatlardan tashqari boshqalar ham amal qiladi
(Oilaviy sudlar to'g'risidagi qonun 1964-yil, Shariat qonunini amalga oshirish
to'g'risidagi qonun 1991-yil va boshqalar).
Yuqorida sanab o'tilgan aktlarning aksariyatini o'rganib chiqqanimizdan so'ng,
birinchi navbatda ularda qo'llanilgan atamalar o'rtasidagi nomuvofiqlik paydo bo'ldi,
shuning uchun o'rganilayotgan masalalar bo'yicha xulosa chiqarishdan oldin, keling,
oila huquqining asosiy, asosiy tushunchalariga murojaat qilaylik. , oila va bola, antik
davrda paydo bo'lganidan beri o'zgarmagan va ahamiyatli. A.M.Rabets to‘g‘ri
10

ta’kidlaganidek, jamiyatda “oilaviy munosabatlarni tartibga solish ibtidoiy jamoa
tuzumi odatlaridan kelib chiqqan huquq normalariga asoslanadi”
Pokistonda oila huquqlari asosan Konstitutsiya, qonunchilik va xalqaro huquq
asosida aniqlangan. Quyidagi manbalardan ba'zilari pokiston huquq tizimining paydo
bo'lishidagi asosiy asarlar:
1. Pokiston Konstitutsiyasi : 1973-yilgi Pokiston Konstitutsiyasi oila va oila
a'zolarining huquqlarini qat'iyat bilan ta'minlaydi. Misol uchun, Konstitutsiya oila
a'zolari o'rtasida barqarorlik, muhabbat, hurmat va boshqa omillarni ta'minlashni talab
qiladi.
2. Qonunlar : Pokistonda oila huquqlari qonunlar va nizomlarga asoslangan
ravishda muhafaza qilinadi. Masalan, ‘Familia qonuni’ oila a'zolarining huquqlarini
va mazkur huquqlarni qo'llash tartibini belgilaydi.
3. Xalqaro Shartnoma va Shariatlar : Pokiston xalqaro huquq shartnomalari va
shariat qoidalariga muvofiq ham oila huquqlarini ta'minlash uchun harakat qiladi.
Pokiston xalqaro qabul qilingan shartnomalar va xalqaro tashkilotlar tomonidan taklif
etilgan huquq huquqlari qonuniy tartibga kiritiladi.
4. Adliya Tizimi : Pokiston adliya tizimi oila huquqlarini himoya qilishda muhim
rol o'ynaydi. Adliya organlari oila munosabatlariga oid munosabatlarni hal qilish,
ziddiyatlar va muammo haqida yarg'ilash va huquqiy himoya ta'minlashda ishtirok
etadi.
5. Xalqaro Tashkilotlar va Dasturxonalar : Pokiston xalqaro tashkilotlar,
masalan, BMT, Yevropa Oila va Asarlar Tashkiloti, Xalqaro Shariat Muhokamasi,
oila huquqlarini himoya qilishda, ta'lim va sog'lomlashuvning muhim ahamiyatini
aniqlashda o'z hissasini bajaradi.
11

Pokistonning yuridik va huquqiy tizimi jamiyatning farzandlarining huquq va
maslaklari asosida rivojlanadi va o'zaro munosabatlarni belgilaydi.
4.Pokistonda meros munosabatlarini huquqiy tartibga solish to'g'risida
Pokistonda meros huquqiy munosabatlari Pokiston Islom Respublikasi
Konstitutsiyasi, shuningdek, Meros to g risidagi qonun, G arbiy Pokistonning 1962ʻ ʻ ʻ
yildagi Islom xususiy shariat qonunini qo llash to g risidagi qonun, 1961 yildagi
ʻ ʻ ʻ
“Musulmon oilasi to g risida”gi Farmon bilan tartibga solinadi. , 1874 yildagi
ʻ ʻ
“Uylangan ayollarning mulkiy huquqlari to‘g‘risida”gi qonun va 1939 yil “Musulmon
nikohlarini buzish to‘g‘risida”gi qonun. 5
Pokistonda meros dinga bog'liq. Garchi barcha odamlar, millati va rezident
maqomidan qat'i nazar, Pokistonda ko'char va/yoki ko'chmas mulkni meros qilib olish
huquqiga ega bo'lsalar ham, meros qoldiruvchining diniga qarab meros bo'yicha turli
xil qoidalarga bo'ysunadilar.
Agar vafot etgan chet el fuqarosi Pokistonda istiqomat qilgan va musulmon
bo'lmagan bo'lsa va uning fuqaroligining meros munosabatlarini tartibga soluvchi
qonunlari vafot etgan taqdirda, u rezident bo'lgan yoki uning mol-mulki joylashgan
mamlakatning meros qonunlariga muvofiqligini nazarda tutadi. uning mulkiga
taalluqli bo'lishi mumkin, keyin bu holda Pokistonda xorijiy huquq qoidalari
qo'llanilishi mumkin.
Amalda, agar Pokistonda mulki bo'lgan va Pokistondan tashqarida istiqomat
qilgan hindu yoki nasroniy vafot etsa, ko'p hollarda Pokiston sudlari uning mulkini
uning fuqaroligining meros qonuni qoidalariga muvofiq tasarruf etadi.
Shu bilan birga, shariat qonunlari qoidalari Pokistonda yoki xorijda yashovchi
musulmonga hamisha amal qiladi. Masalan, islom diniga e’tiqod qilgan, lekin boshqa
5
Xalqaro gumanitar xuquq. Toshkent, “Adolat”, 2000.
12

davlatda rezident bo‘lgan Pokiston fuqarosi vafot etganidan keyin uning Pokiston
Islom Respublikasi hududidagi mulkiga uchinchi davlat qonunlari qo‘llanilmaydi.
Pokistonda meros sohasidagi musulmon huquqi quyidagi asosiy tushunchalarga
asoslanadi:
 Barcha mulk shariat qonunlari bo'yicha merosxo'rlar o'rtasida taqsimlanadi va
meros ulushlari merosxo'rlarning vasiyat qiluvchiga yaqinligiga bog'liq.
 Erkaklar o'rtasidagi meros mulk ulushi ayollarnikidan ikki baravar ko'p.
Shuningdek, vafot etgan musulmonning mol-mulki bo'linishidan oldin, uning
to'g'ridan-to'g'ri merosxo'ri o'z qarindoshining mol-mulkining ma'lum ulushlariga
to'liq huquqlarga ega bo'ladi. Merosxo‘r o‘z qarindoshining mol-mulki vertikal chiziq
bo‘yicha bo‘lingunga qadar vafot etgan taqdirda, uning meros mol-mulkidagi ulushi
avtomatik ravishda merosxo‘rga o‘tadi.
 Musulmon o‘z hayoti davomida o‘z molini hadya qilishga haqli. Shuning
uchun, agar o'limidan oldin pokistonlik musulmon o'z mol-mulkini kimgadir hadya
qilishga qaror qilgan bo'lsa, vasiyat qiluvchining vafotidan keyin hech kim, hatto
qonuniy avlod ham bu qarorga e'tiroz bildira olmaydi.
Pokiston Islom Respublikasida merosga oid ishlar fuqarolik okrugi va oliy
sudlari tomonidan ko'rib chiqiladi.
Merosga kirishning ikki yo'li mavjud.
Birinchi holda, barcha manfaatdor merosxo‘rlar meros qoldiruvchining mol-
mulkidan ulush olish to‘g‘risida meros jarayonida ishtirok etmayotgan qolgan
qonuniy merosxo‘rlarning roziligi bilan sudga birgalikda ariza bilan murojaat
qilishlari mumkin. Sud majlisida merosxo'rlar yagona qonuniy merosxo'r foydasiga
meros guvohnomasini berishga e'tirozlari yo'qligi haqida rasmiy bayonotlar berishadi.
13

Bunda sud muayyan merosxo‘rning foydasiga hal qiluv qarori chiqaradi, u meros
mulkni qolgan merosxo‘rlar o‘rtasida taqsimlash majburiyatini oladi.
Ikkinchi usul shuni anglatadiki, guvohnoma olish uchun har bir merosxo'r yakka
tartibda sudga da'vo arizasi beradi, u o'z navbatida meros qoldiruvchining mulkidagi
merosxo'rning ulushini hisobga olgan holda meros guvohnomasini berish to'g'risida
qaror qabul qiladi.
Sertifikat olish tartibi quyidagi bosqichlardan iborat:
 Merosxo'r barcha tegishli hujjatlar ilova qilingan holda da'vo arizasini taqdim
etadi. Da'voda u marhumning barcha qonuniy merosxo'rlari va meros mulkini aks
ettirishi kerak.
 Birinchi sud majlisida sud davlat gazetasida sud jarayoni to'g'risidagi xabarni
e'lon qilishni buyurishi kerak.
 Ikkinchi sud majlisida ilgari chop etilgan gazeta xabari ishga kiritiladi va
dalillarni tinglash va qayd etish to'g'risida qaror qabul qilinadi.
 Uchinchi sud majlisida merosxo‘r sudga asoslantirilgan bayonot beradi, ishdagi
materiallar bilan yaxshi tanish bo‘lgan mustaqil guvohlarning ko‘rsatmalari eshitiladi.
 To'rtinchi sud muhokamasi natijalariga ko'ra sud meros huquqi to'g'risidagi
guvohnoma berish to'g'risida qaror qabul qiladi.
Merosxo‘rlar guvohnomani olgach, sud buyrug‘ining asl nusxasini talab
qilishlari va ushbu hujjatlar bilan tegishli davlat organiga meros bo‘lib qolgan mulkni
o‘z nomiga o‘tkazish uchun murojaat qilishlari mumkin. Umuman olganda, egalik
guvohnomasini olishning butun jarayoni taxminan bir oy davom etadi.
14

XULOSA
Pokistonning oila huquqi tizimi qonunlar, qoidalar va institutlardan iborat bo'lib,
shuningdek, amaliy amalga oshirish organlari va tashkilotlar orqali boshqariladi.
Pokistonning oila huquqi tizimi, oilaviy munosabatlar, farzandlar huquqlari, bo'lish-
ayriliq va uning ta'siri, oilaviy muammo va muammosi o'rtasidagi arbitrlar va
o'tkazmalar, shu jumladan bo'limlarni o'z ichiga oladi. Ayniqsa, ‘Oila Qonuni’ kabi
asosiy qonunlar oila a'zolarining huquq va majburiyatlarini belgilaydi. Bu tizimda,
farzandlar bo'ylab boshqarish, oilaviy muammo va muammosi, bo'lish-ayriliq
holatlari va boshqa oilaviy mavzular keng ko'rinishda qaralandi.
Pokistonning oila huquqi mezonlari, Oila Qonuni, Qizlarning Haqiqiy Himoyasi
Qonuni, Muvofaqqiyat Qonuni, Qishloq Ahvoli va Shirkat Qonuni, Shohona va Izzat
Qonuni, Zindoni Dafn Qonuni, va boshqa muhim qonunlardan iborat bo'lgan
mezonlar to'plamidan iborat.
Oila Qonuni, Pokistonning asosiy oila huquqini o'z ichiga oladi va oila
a'zolarining huquq va majburiyatlari, oilaviy munosabatlar, farzandlar huquqlari,
bo'lish-ayriliq va uning ta'siri, oilaviy muammo va muammosi o'rtasidagi arbitrlar va
o'tkazmalar va boshqa muammolarni qamrab oladi.
Qizlarning Haqiqiy Himoyasi Qonuni qizlarning himoyasini ta'minlash va ularni
jinsiy zulmdan himoya qilishga oid qonunidir.
Muvofaqqiyat Qonuni, farzandlar va ularning ota-onalarining munosabatlari,
oilaviy muammo va muammosi haqida qonun.
Qishloq Ahvoli va Shirkat Qonuni, qishloq yerlashgan aholining huquq va
majburiyatlari, shirkatlar va qishloq huquqiy munosabatlari to'g'risida ma'lumotlar
15

beradi. Shohona va Izzat Qonuni, shohona va izzatning huquqiy himoyasiga oid
qonun. Zindoni Dafn Qonuni, o'likning dafn qilinishi va uning oilasiga oid qonun. Bu
mezonlar, Pokistonning oila huquqini tartibga solish va oilaviy munosabatlarni
himoya qilishda asosiy rivojlanish yo'lida muhim rol o'ynaydi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. A.A.Azizxo jayev, D.Q.Ahmedov.Xorijiy mamlakatlar konstitutsiyaviy‟
huquqi. TDYUI.2010-yil.
2. O.Muhamedjanov ., M. Fayziyev. Mejdunarodnoye sotrudnichestvo i
O’zbekistan. Vipusk IV. Tashkent-2000 g.
3. A.R. Raxmanov Problemi bezopastnosti: natsionalnom I globalnom urovnyax.
Tashkent 2001 g.
4. A.X.Saidov, G.Z.Inomdjanova, A. Mamatkulov. Xalqaro ommaviy huquq
bo’yicha uquv dasturi. Xalqaro huquqshunosga yordam. III-nashr . Toshkent 2000 y.
5. Xalqaro gumanitar xuquq. Toshkent, “Adolat”, 2000.
6. A.Saidov. Xalqaro xuquq. “Adolat”, 2001.
7. X.T.Odilkoriyev, B.E.Ochilov - Xozirgi zamon xalkaro huquqi T.: 2002.
8. Nazarova G.G`., Хalilov Х., Eshtaev A. va boshqalar. “Jahon iqtisodiyoti”
(O`quv qo`llanma).T., 2005.
9. Shodiev R.Х. Jahon iqtisodiyoti . T.,2004
10.A.Mamatkulov. Xalqaro huquq. T., Adolat, 1997.
11.G.Matkarimova. Xalqaro huquq va O zbekiston huquqiy tizimi. T., TDYuI,
‟
1999.
16

16

Sotib olish