Radikal polimerlanish kinetikasi
![monomerdan tashkil topgan binar sistemalarning sopolimerlanish quyidagi sxema
tarzida ifodalanadi:
n M
1 + n M
2 —→ . . . — M
1 — M
1 — M
1 — M
2 — M
2 — M
2 — M
1 —
— M
2 — M
1 M
2 — . . .
Bu jarayon umumiy holda M
1 va M
2 monomerlarning aktiv radikal ta‘sirida
o’zaro reaktsiyaga kirishishi natijasida yangi aktiv markazlar hosil qilib, ulardan
biri M
1 monomer molekulasi bilan o’zaro birikishi mumkin. Bu reaktsiyalarning
sodir bo’lish ehtimolligini amaliy tajribalar yordamida aniqlash mumkin.
Demak, polimerlanish xususiyati har xil bo’lgan ikki monomer
aralashmasining sopolimerlanishidan hosil makro molekulalar tarkibi har ikkala
monomer bo’g’inlaridan iborat bo’ladi. Bu holda o’sayotgan makroradikallar
polimerlanishda ishtirok etayotgan monomerlarning har ikkalasi bilan ham
reaktsiyaga kirishgan bo’ladi. Demak, o’sayotgan makroradikalning xarakteri
asosan o’sayotgan zanjir uchidagi monomer bo’g’in xossasiga bog’liq bo’ladi.
Sopolimerlanish jarayonida o’sayotgan radikallar bilan monomerlarning
o’zaro ta‘sirlashuvi natijasida to’rt turdagi reaktsiya sodir bo’ladi.
Agar M
1 va M
2 monomerlardan aktiv markazlar osil bo’lish tezligini υ
1,1 , υ
2,2
va tezlik doimiyliklarini υ
1,1 , va υ
2,2 bilan, oraliq reaktsiyalar tezliklarini υ
1,2 ,
υ
2,1 va K
1,2 , K
2,1 bilan belgilasak, u holda sopolimerlanish jarayonlar quyidagi
elementlar reaktsiyalardan iborat bo’ladi.
K
1,1
I M
1 + M
1 ———→ M ֹ
1 I υ
1,1 = K
1,1 [M ·
1 ] [ M ]
K
1,2
II M ·
1 + M
2 ———→ M ·
2 II υ
1,2 = K
1,2 [M ·
1 ] [ M
2 ]
K
2,2
III M ·
2 + M
2 ——→ M ·
2 III υ
2,2 = K
2,2 [ M ·
2 ] [ M
2 ]
K
2,1
IV M ·
2 + M
1 ——→ M ·
1 IV υ
2,1 = K
2,2 [ M ·
2 ] [ M
1 ]
Keltirilgan reaktsiyalardan qaysi birining tezligi kattaroq bo’lsa, hosil
bo’layotgan sopolimerlarning tarkibi, o’sha reaktsiyaga muvofiq birikayotgan
monomer bo’g’inlari bilan boyigan bo’ladi.
18](https://docx.uz/documents/fabeb83f-1b7f-4d09-8c4f-e9fd683b2583/page_18.png?v=1)
![Demak, mana shu to’rt xil reaktsiyalar yordamida monomerlarning umumiy
sarf bo’lish tezligi I va IV reaktsiyalarda kuzatilgani uchun bu quyidagi tenglama
bilan ifodalanadi.
d [M
1 ]
— ——— R
1,1 [M ·
1 ] [M
1 ] + R
2,1 [M ·
2 ] [M
1 ]
dt
M
2 monomerning sarf bo’lish tezligi II va III reaktsiyalarga kuzatilgani
uchun:
d [M
2 ]
— ——— R
2,2 [M ·
2 ] [M
2 ] + R
1,2 [M ·
2 ] [M
2 ]
dt
(1) va (2) tenglamani o’zaro bir-biriga bo’lganimizda quyidagi nisbatga ega
bo’lamiz.
d [M
1 ] R
1,1 [M ·
1 ] [M
1 ] + R
1,2 [M ·
2 ] [M
1 ]
——— = —————————————
d [M
2 ] R
2,2 [M ·
2 ] [M
2 ] + R
1,2 [M ·
1 ] [M
2 ]
Makroradikal M
2 radikaldan M
1 radikalga uzatilishi, ya‘ni II va IV
elementar reaktsiyalarning takrorlanishi tufayli, bu reaktsiyalar orasida muvozanat
qaror topadi:
R
1,2 [M ·
1 ] [M
2 ] = R
2,1 [M ·
2 ] [M
1 ]
Bundan
R
2,1 [M ·
1 ] [M
2 ]
[M ·
2 ] = ——————
R
2,1 [M]
Haqiqatan ham M
1 — M
2 — M
2 11 reaktsiyaning tezligi M
2 — M
1 — M
1 1V
reaktsiyanikiga nisbatan ortiqroq bo’lsa, reaktsion muhitda M
2 radikalning miqdori
ortadi. Natijada 11 elementar reaktsiya yuqori tezlikda boradi. Ya‘ni aktiv
markazning M
1 dan M
2 ga M
2 radikaldan M
1 radikalga uzatilish tezligi M
1 va M
2
monomerlardan aktiv markaz hosil bo’lish tezligiga qaraganda ortiq bo‘ladi.
Natijada 11 va 1V reaktsiyalar o’rtasida dinamik muvozanat qaror topadi. Shu
19](https://docx.uz/documents/fabeb83f-1b7f-4d09-8c4f-e9fd683b2583/page_19.png?v=1)
![sababdan (3) tenglamadan R
2,1 [M ·
2 ] [M
1 ] ning o’rniga R
1,2 [M ·
2 ] [M
2 ]
ni qoyib, hosil bo’lgan tenglamani har ikki tomonini [M
1 ] ga bo’lib,
soddalashtiramiz.
R
2,2
R
1,1
—— [M
1 ] + [M
2 ]
d [M] R
1,1 [M ·
1 ] [M
1 ] + R
1,2 [M ·
1 ] [M
2 ] [M
1 ] R
1,1
——— = ——――————————— = —— ————————
d [M
2 ] R
2,2 R
1,2 [M ·
1 ] [M
2 ] 3
[M
2 ] R
2,2
—— · ——————— + R
1,2 [M · ] [M
2 ] — [M
2 ] [M
1 ]
R
2,1 [M
1 ] R
2,1
Bundan monomerlarning nisbiy aktivligini, ularning o’zaro reaktsiyaga
kirishish tezlik konstantalari orasidagi nisbat orqali ifodalash mumkin bo’ladi. M
1
monomerning nisbiy aktivligini r
1 va M
2 monomernikini esa r
2 bilan ishoralaymiz
va bu ifoda sopolimerlanish doimiyligi deb ataladi. Ularning qiymatini (5)
tenglamadagi o’rniga qoysak, sopolimerlanish jarayoni uchun differentsial
tenglamaga ega bo’lamiz:
d [M
1 ] [M
1 ] r
1 [M
1 ] + [M
2 ]
——— = —— • ——————
d [M
2 ] [M
2 ] r
2 [M
2 ] + [M
1 ]
Bunda r
1 va r
2 kattaliklar monomerlar molekulalarning bir-biri bilan o’zaro
birika olish imkoniyatining tarkibiy qiymatlarini ko’rsatadi. Bu doimiyliklar ba‘zi
bir sistemalar uchun o’zgarmas qiymatga ega bo’ladi. Bu tenglama Mayo —
Lyuisning sopolimer tarkibining differentsial tenglamasi deb yuritiladi. Shunday
qilib, yuqoridagi tengldama juda qisqa vaqt ichida hosil bo’layotgan sopolimerning
differentsial tarkibini d [M
1 ]
———
d [M
2 ]
ifodalaydi, ya‘ni polimerlanish jarayonining ma‘lum paytida hosil
bo’layotgan sopolimerning tarkibini aniqlashga imkon yaratadi. Agar keltirib
chiqarilgan differentsial tenglama (6) ni integrallasak:
[M
1 ] [M
1 ] r
1 [M
1 ] + [M
2 ]
——— = —— • ——————
[M
2 ] [M
2 ] r
2 [M
2 ] + [M
1 ]
20](https://docx.uz/documents/fabeb83f-1b7f-4d09-8c4f-e9fd683b2583/page_20.png?v=1)
![ifodasiga ega bo’lamiz. Tenglamadan ko’rinib turibdiki, hosil bo’layotgan
sopolimerlarning tarkibi monomerlarning dastlabki aralashmasi tarkibidan farq
qiladi va monomerlarning reaktsion aktivliklariga (r
1 va r
2 ga) bog’liq ravishda
o’zgaradi.
Sopolimerlanish doimiyliklarining qiymatini aniqlash uchun odatda M
1 va M
2
monomerlar aralashmasidan hosil bo’lgan sopolimer tarkibini bilish kifoya qiladi.
Umumiy holda sopolimerning tarkibi monomerlar aralashmasining tarkibidan
ancha farq qiladi, ya‘ni jarayon davomida aralashmaning tarkibi o’zgarib boradi,
chunki sistemada faolroq monomer miqdori kamayib, sustroq monomer miqdori
nisbatan ortib boradi. Binobarin, sopolimer tarkibi ham o’zgarib boradi.
Polimerlanish darajasining katta qiymatlarida hosil bo’layotgan sopolimerning
tarkibini Mayo — Lyuis tenglamasi yordamida aniqlab bo’lmaydi. Shu sababdan
Abkin bu tenglamani soddalashtirib, polimerlanish jarayonining katta qiymatlari
uchun Mayo ( Lyuisning to’liq integral tenglamasini taklif qildi:
Bunda [M
01 ] va [M
02 ] M
1 va M
2 monomerlarning aralashmasidagi dastlabki
molyar miqdorlari. Sopolimer tarkibini miqdoriy hamda grafik usulda aniqlash
uchun monomerlarning absolyut molyar miqdorlari o’rniga ularning aralashma
tarkibidagi dastlabki molyar miqdorlarini (f
1 , f
2 ni ) va sopolimer tarkibidagi
miqdorlari (F
1 va F
2 ) bilan ifodalaymiz. Sopolimer tarkibidagi monomerlarning
molyar miqdorlari quyidagi tenglamalar yordamida hisoblab topiladi.
2.3 Radikal polimerlanish reaksiyalari va sopopolimerlanish jarayoni
ta’siri
Sopolimer tarkibining monomer aralashmasi tarkibiga bog’liqlik diagrammasi
— sopolimer tarkibining egri chiziqlari deb yuritiladi.
I. Hol. r
1 = 1, r
2 = 1. Bu holda o’sayotgan makroradikal har ikki monomer
molekulalarini bir xil tezlik bilan biriktirib oladi. Demak, polimerlanish jarayoni
har bir monomerning erkin radikali o’z monomerini ham, “begona ” monomerni
ham bir xil tezlik bilan biriktiradi. Natijada sopolimerning tarkibi dastlabki
monomerlar aralashmasi tarkibidan farq qilmaydi va azeotrop aralashma hosil
21](https://docx.uz/documents/fabeb83f-1b7f-4d09-8c4f-e9fd683b2583/page_21.png?v=1)
![bo’ladi. Sistemada azeotrop sopolimerlar hosil bo’lishi uchun quyidagi nisbatlar
tengligi qaror topishi kerak:
d [M
1 ] [M
1 ]
n [M
1 ] r
1 [M
1 ] + [M
2 ]
—―— = ―— = —— bo’lsa ————―— = 1.
d [M
2 ] [M
2 ]
n [M
2 ] r
2 [M
2 ] + [M
1 ]
u holda [M
1 ] (r
1 — 1) = [M
2 ] (r
2 — 1)
bundan
[M
1 ] r
2 — 1
—— = ———
[M
2 ] r
1 — 1
Agar [M
1 ] nisbat (12) tenglamadagi holni qanoatlantirsa, monomer
——
[M
2 ]
tarkibi sopolimerlanish jarayoni davrida o’zgarmasdan qolib, dastlabki
monomerlar aralashmasining tarkibiga mos keladi. U holda (12) tenglamaning
o’ng tomonining fizikaviy ma‘nosi:
r
2 — 1
——— > 0
r
1 — 1
nisbatan noldan katta qiymatlari uchun azeotrop sopolimerlar hosil bo’lishini
ko’rsatadi. Chunki monomerlar miqdorlarining o’zaro nisbati manfiy qiymatga ega
bo’lmasligi kerak. Demak, r
1 < 1 , r
2 < 1 yoki r
1 > 1 , r
2 > 1 holatda ham
o’sayotgan makroradikal “o’z” monomerini ham (R
1,1 > R
1,2 va R
2,2 > R
2,1 )
“begona” monomerni ham (R
1,1 < R
1,2 va R
2,2 < R
2,1 ) bir xil tartibda biriktiradi.
II. Hol. r
1 < 1, r
2 < 1, r
1 · r
2 < 1 bo’lganda har ikkala monomer faqat
“begona” monomer molekulasini oson biriktiradi. Chunki bu holatda sopolimer
zanjirida M
1 va M
2 monomer bo’g’inlarning soni bir xil bo’ladi. Sopolimerning
tarkibi monomerlarning dastlabki aralashmasi tarkibiga bog’liq bo’lmaydi.
Natijada monomerlarning molekulalari sopolimer zanjirida ketma-ket
takrorlanuvchi qatorni tashkil etadi.
III. Hol. r
1 > 1, r
2 < 1, ya‘ni M
1 va M
2 monomerlar bo’g’ini bilan tugovchi
o’sayotgan makroradikallar faqatgina M
1 monomer molekulalarini biriktiradi. Bu
22](https://docx.uz/documents/fabeb83f-1b7f-4d09-8c4f-e9fd683b2583/page_22.png?v=1)
![sopolimer tarkibini va sopolimerlanish kattaliklarini aniqlash mumkin. Keyingi
vaqtlarda r
1 va r
2 kattaliklar qiymatini aniq hisoblab topish uchun yangi
mukammallashgan usullar taklif qilinadi. Bunday usullardan biri mavjud
usullardan EHM yordamida foydalanishdir. Shuningdek, r
1 va r
2 kattaliklarni
aniqlash paytida shu narsani takidlash lozimki, ba‘zi monomer sistemalariga
Mayo-Lyuis tenglamasi muvofiq kelmaydi. Natijada sopolimerning tarkibi ham, r
1
va r
2 kattaliklarning qiymatlari ham sopolimerlanish vaqtida o’zgarib turadi va
ishning unumi nazariy hisobga to’g’ri kelmaydi. Bundan chetlanishlar quyidagi
hollarda yuz beradi:
1) Monomerlarning reaktsiyaga moyilligi zanjir uchidagi monomer bo’g’iniga
bog’liq bo’ladi; (stirol-fumaronitril sistemasida).
2) Jarayon davrida sistemaning bir jinsligi (gomogenligi) buzilganda
(emulsion va suspenzion hamda geterofazali polimerlanish jarayonlarida).
3) Monomerlar aralashmasining elektirik xossalarini o’zgartira oladigan
ionogen guruhlar tutgan monomerlar sistemasi sopolimerlanganda yuqoridan
cheklanishlar kuzatiladi.
Sopolimerning muhim xossalaridan biri shundan iboratki, sopolimer
makromolekulasining tarkibi xilma-xil bo’ladi. Mayo — Lyuis tenglamasini
qanoatlantiradigan sopolimer tarkibiy jihatdan juda qisqa taqsimlanish egari
chizig’iga ega bo’ladi. Monomerlarning to’liq polimerlanishidan hosil bo’layotgan
sopolimerlarning tarkibi bundan mustasno bo’lib, uning makromolekulasi
taqsimlanish jihatidan xilma-xil tarkibga egadir. Shuning uchun sopolimer
makromoleklasining tarkibiy xilma-xilligini aniqlash uchun, sopolimerlanish
jarayoni yuqori qiymatlargacha olib boriladi. Ayni bir vaqtdagi hosil bo’lgan
sopolimerning tarkibini sopolimerlanish darajasiga nisbati hisoblab topiladi. Ya‘ni
[M] bu yerda [M
0 ] va [M] — sopolimerlarning
1 — —— ,
[M
0 ]
boshlang’ich va keyingi summar miqdorlari.
Agar M
0 va M monomerning dastlabki va oxirgi miqdorlarini qiymati orqali
ifodalab, F
2 > f
2 uchun Skeyst tenglamasi.
24](https://docx.uz/documents/fabeb83f-1b7f-4d09-8c4f-e9fd683b2583/page_24.png?v=1)
![Bu tenglamani (15) tenglama yordamida integrallansa, May er tenglamasi
kelib chiqadi:
[M] f
1 a
f
2 B
f
01 ― δ γ
1 — —― = 1 ― ―— ―— ―———
[M
0 ] f
01 f
02 f
1 ― δ
Bu tenglamaning chap tomonidagi ayirma [M] monomerlarning
1 — —―
[M
0 ]
sopolimerga aylanish darajasini ko’rsatadi.
r
2 r
1 1 ― r
1 · r
2 1 ― r
2
= —— ; = —— ; = —————— ; = —————
1 – r
2 1 – r
1 (1― r
1 ) (1― r
1 ) 2 ― r
1 ― r
2
, , va darajalarning qiymatlari, ularni sopolimerlanish kattaliklarini
aniqlagandan so’ng hisoblab topiladi.
Monomerlar bo’g’inlarini sopolimerning molekulyar zanjirida ketma – ket
taqsimlanishini va joylashish tartibini r
1 va r
2 kattaliklar qiymatini aniqlash
yordamida hisoblab topishimiz mumkin.
Agar n ta monomer (M
1 ) bo’g’inining sopolimer zanjirida ketma – ket
joylashishini Q
n bilan belgilasak, u holda: P
1.1 M
1 monomerning polimerlanish
darajasi.
Q
n 1 = P n – 1
· P
1,2
1,1
bunda
[M
1 ]
P
1,1 = r
1 —— + r
1 [M
1 ]
[M
1 ]
bundan
00
P
1,2 = 1 — P
1,1 ; P
1,2 = ∑ P n – 1
= 1
1
1,1
25](https://docx.uz/documents/fabeb83f-1b7f-4d09-8c4f-e9fd683b2583/page_25.png?v=1)
![R R
P
1.2 = ——— ; P
1.1 = ( % M
1 — —— ) / % M
1
% 2 M
1 2
R R
P
2.2 = ( % M
2 — —— ) / % M
2 ; P
2.1 = ———
2 % 2 M
2
P
2.2 + R
2.1 = 1 bo’ladi.
Xuddi shu usulda M
2 monomer bo’g’ini uchun zanjirning xohlagan qismidagi
ketma – ketlik ehtimolligi hisoblab topiladi. Shunday qilib, sopolimer tarkibi r
1 va
r
2 kattaliklarining monomerlar va o’sayotgan makroradikallarning xususiyatlariga
bog’liq ekanligini ko’ramiz. 1917 yilda T. Alfrey va K. Prays sopolimerlanish
doimiyliklarini reaktsiyaga kirishayotgan monomerlarning tuzilishiga bog’liqligini
o’zlari ishlab chiqqan Q e sxemasida ko’rsatib berdilar. Bu sxemada har bir
o’suvchi zanjirning doimiyligi 4 ta kattalik orqali ifodalanadi.
R
1.1 = P
1 · Q
1 · exp [― e
1 2
]
R
1.1 = P
1 · Q
1 · exp [― e
1 · e
2 ]
Bu yerda P o’sayotgan radikalning reaktsiyaga kirishish qobilyati; Q
molekuladagi qo’shbog’ quvvatini ko’rsatuvchi kattalik (umuman P va Q
monomer va radikalningkuchlanganligini ko’rsatuvchi kattaliklardir ).
Monomer molekulasining va o’sayotgan M
1 radikalning o’rinbosarlar ta‘sirida
qutblanishini ko’rsatuvchi kattaliklar e
1 va e
2 bilan ishoralanadi. Ularning qiymati
musbat va manfiy bo’lishi mumkin. R
1, 1 va R
1 ,
2 nisbiy qiymatlarini r
1
kattalik orqali ifodalab, (24) tenglamani quyidagi ko’rinishga keltiramiz:
R
1.1 = P
1 Q
1 exp [― e
1 2
] Q
1
r
1 = ——————————― = —― exp [―e
1 (e
1 ― e
2 ) ]
R
1.1 = P
1 Q
2 exp [― e
1 e
2 ] Q
2
shuningdek,
r
2 = ―— exp [― e
2 (e
2 ― e
1 ) ]
bu ikkala tenglamaning o’zaro ko’paytmasidan r
1 r
2 = exp [ (e
1 e
2 ) 2
]
hosil bo’ladi (27). Yuqorida keltirilgan empirik tenglamalar asosida
monomerlarning (Q e sxemasi yordamida ) reaktsiyaga kirishish qobilyatlarini
tajriba yo’li bilan aniqlash mumkin.
27](https://docx.uz/documents/fabeb83f-1b7f-4d09-8c4f-e9fd683b2583/page_27.png?v=1)
![∽ M ׂ
1 + M ׂ
1 ∽ ── ⇢ ∼ M
1 ─ M
1 ∼ bir tipdagi uzilish
R
2.2
∽ M ׂ
2 + M ׂ
2 ∽ ── ⇢ ∼ M
2 ─ M
2 ∼ reaktsiyalari
R
1.2
∽ M ׂ
1 + M ׂ
2 ∽ ── ⇢ ∼ M
1 ─ M
2 ∼ qarama – qarshi tipdagi uzilish
reaktsiyalari.
υ
in = υ
uz = R [M·] 2
Statsionar holat uchun aktiv markaz hosil bo’lish
reaktsiyasining tezligi:
υ
in = (R
uz )
1.1 [M
·
1 ] 2
+ (R
uz )
1.2 [M ·
1 ] [M ·
2 ] + (R
uz )
2.2 [M ·
2 ] 2
Zanjir o’sishining umumiy tezligi esa quyidagiga teng bo’ladi:
d [M
1 ] + d [M
2 ]
― —————— = R
1.1 [M
·
1 ] [M
1 ] + R
2.1 [M ·
2 ] [M
1 ] +
dt
R
2.2 [M
·
2 ] [M
2 ] + R
1.2 [M ·
1 ] [M
2 ]
(R
uz )
1 , 1 zanjirning uzilish tezliklarining doimiyliklari.
Qarama –qarshi zanjirning uzilish kattaligining qiymati 1 bo’ladi.
Demak, monomer bo’g’inlarining sopolimer zanjirida ketma – ketligi ortishi bilan,
ya‘ni r
1 , r
2 1 ning kamayishi bilan qiymati ortib boradi. Demak, zanjirning
uzilishida qutblanish effekti e donor – aktseptor o’zaro ta‘sir ko’rinishida (xuddi
zanjirning o’sishi davridagidek) kerakli omil hisoblanadi. Masalan, vinilatsetat
stirol sistemasida passiv monomerning aktiv monomer bilan sopolimerlanish
jarayonida mo’l miqdor stirol ta‘sirida vinilatsetatning polimerlanishi to’xtaydi.
Ya‘ni “aktiv” stirol vinilatsetat radikali bilan birikib, uning aktivligini susaytiradi.
Natijada makromolekula zanjiri vinilatsetat va stirol bo’g’inlaridan iborat
sopolimer hosil bo’ladi.
30](https://docx.uz/documents/fabeb83f-1b7f-4d09-8c4f-e9fd683b2583/page_30.png?v=1)
![Xulosa
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, Polimerlanish darajasi yuqori bo’lgan
birikmalar yuqori polimerlar deb ataladi, polimerlanish darajasi past bo’lgan
birikmalar oligomerlar deb ataladi.
Yuqori polimerlar juda katta — 10 4
—10 6
mole kulyar massaga egadirlar.
Molekulyar massasi katta bo’lganda birikmalaming tuzilishini yozishda
boshlang’ich zvenolami hisobga olmay turib, bir necha yoki hatto bitta doimiy
takrorlanuvchi zvenoni ko’rsatish mumkin. Masalan, etilenning polimerlanish
mahsulotini quyidagicha yozish mumkin:
CH
3 -CH
2 -CH
2 -CH
2 — yoki [— CH
2 -CH
2 —]
Polimerlarni nomlashda monomer nomi oldiga “ poli ” so‘zi qo’shib aytiladi.
Masalan, polietilen, polipropilen va hokazo.
Polimerlanish reaksiyasining bir necha turi mavjud. Bulardan radikal
polimerlanish reaksiyasi ustida to’xtalamiz.
Radikal polimerlanish zanjirli jarayonning boshlovchilari (initsiatorlari)
ishtirokida zanjir mexanizmi bo‘yicha boradi.
Boshlovchi sifatida ko‘pin’cha peroksid birikmalardshlatiladi. Bu birikmalar
parchalanib, erkin radikallar, ya’ni bo‘sh valentlikka, juftlanmagan elektronga ega
bo‘lgan zarrachalar hosil qiladi.
Masalan, atsetil peroksiddan erkin radikallar hosil bo‘lishini quyidagicha
ifodalash mumkin:
CH
3 —COO—/—OOC—CH
3 → 2CH
3 COO’
yoki radikallarni shartli ravishda R ‘ deb qabul qilsak, radikal hosil bo‘lishi
umumiy ko‘rinishda quyidagicha bo‘ladi:
R—/—R →2R’
Sxemadagi radikal tepasidagi yulduzcha’ juftlashmagan elektronni, erkin
valentlikni bildiradi. Polimerlanish reaksiyasi zanjir mexanizmda uchta bosqichda
kechadi.
31](https://docx.uz/documents/fabeb83f-1b7f-4d09-8c4f-e9fd683b2583/page_31.png?v=1)
Radikal polimerlanish kinetikasi
-
Похожие документы
- O‘zbekistonda kimyo majmuasi va uning rivojlanishi
- Kimyoviy reaksiya tezligi mavzusini o‘qitishda keys texnologiyasidan foydalanish
- Dixloretan ishlab chiqarish texnologiyasidagi xloratorni hisoblash
- Biogen elementlar va ularning tirik organizmlardagi axamiyati 2
- Fotometrik usulda metalmaslarni aniqlash