Tailand soliq tizimi va uning o’ziga xos xususiyatlari - Iqtisodiyot - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	50000UZS
Hajmi	36.8KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	25 Yanvar 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Zafar Nurullayev

Ro'yxatga olish sanasi 22 May 2023

66 Sotish

Tailand soliq tizimi va uning o’ziga xos xususiyatlari

Sotib olish

Mavzu: Tailand soliq tizimi va uning o’ziga xos xususiyatlari
Reja:
KIRISH
1. Tailandning soliq qo'llanmasi
2.Soliqqa tortiladigan daromadlar
3.Tailandda shaxsiy daromad solig'i stavkalari
4.Dividendlarni soliqqa tortish
5.Tailandda soliq turlari
6.Soliqni kamaytirish yo’llari
7.Tailand soliq tizimining o’ziga xos xususiyatlari
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
2

KIRISH
Mavzuning dolzarbligi . Tailand soliq tizimi bir qator o'ziga xos xususiyatlarga
ega bo'lib, iqtisodiy o'sishni qo'llab-quvvatlash va investitsiyalarni jalb qilish
maqsadida doimiy ravishda yangilanib boradi. Quyida Tailand soliq tizimining asosiy
xususiyatlari va boshqa davlatlardan farqlari keltirilgan:
Tailand soliq tizimining asosiy xususiyatlari:
- Soliq turlari: Tailandda to'lovchilar turli xil soliq turlarini to'laydilar, jumladan,
shaxsiy daromad solig'i, qo'shilgan qiymat solig'i (VAT), mulk solig'i va boshqa
maxsus soliq turlari.
- Daromad solig'i: Tailandda shaxsiy daromad solig'i progressiv tariflar asosida
hisoblanadi, ya'ni daromad oshgani sayin soliq stavkasi ham oshadi. Bu yuqori
daromadli shaxslar uchun yuqori soliq stavkalarini belgilaydi.
- Qo'shilgan qiymat solig'i (VAT): Tailandda VAT stavkasi odatda 7% ni tashkil
etadi. Bu soliq tovarlar va xizmatlar sotilganda qo'shiladi va ko'plab boshqa
davlatlarga nisbatan past hisoblanadi.
- Soliq imtiyozlari: Tailandda soliq to'lovchilarga turli xil imtiyozlar va
chegirmalar taqdim etiladi, masalan, kichik bizneslar uchun soliq imtiyozlari, bu esa
kichik tadbirkorlikni rivojlantirishga yordam beradi.
- Soliq to'lov jarayoni: Soliq to'lovchilari o'z soliq hisobotlarini har yili taqdim
etishlari kerak. Tailandda soliq to'lovlari odatda onlayn tarzda amalga oshiriladi, bu
esa to'lovchilar uchun qulaylik yaratadi.
- Soliq nazorati: Tailandda soliq nazorati va tekshiruvi Davlat Soliq Boshqarmasi
tomonidan amalga oshiriladi. Bu jarayon soliq to'lovchilarining soliq majburiyatlarini
bajarishini ta'minlashga qaratilgan.
3

ASOSIY QISM
1. Tailandning soliq qo'llanmasi
Shaxsiy daromad solig'i ularning soliq maqomi va oladigan daromadlari turiga
bog'liq.
Tailand soliq rezidentlari - soliq yili davomida kamida 180 kun davomida
Tailandda bo'lgan shaxslar (Tailand Soliq kodeksining 41-moddasi). Soliq yili
kalendar yil hisoblanadi.
Tailandning norezidentlari Tailanddagi manbalardan olinadigan daromadlar
bo'yicha soliqqa tortiladilar.
Rezidentlar soliqqa tortiladi
(i) Tailandda yoki Tailanddan tashqarida to'langanidan qat'i nazar, Tailandda
olingan (topilgan yoki ishlab chiqarilgan) daromad va
(ii) Tailanddan tashqarida olingan (topilgan yoki ishlab chiqarilgan) daromad,
Tailandga o'tkaziladi.
Tailanddan olingan daromad
Tailanddan olinadigan daromad - bu mamlakat ichidagi manbalardan olingan
daromad bo'lib, u quyidagilarni o'z ichiga oladi, lekin ular bilan cheklanmaydi:
Tailandda ishlash uchun maosh yoki boshqa daromad.
Tailandda biznes yuritishdan olingan daromad.
Tailanddagi ko'chmas mulkdan olingan daromadlar, shu jumladan ijara to'lovlari.
Tailandda olingan foizlar.
Tailand kompaniyalaridan dividendlar va boshqalar.
4

Shuni ta'kidlash kerakki, bunday daromad Tailandda, daromad qayerda
to'langanligidan va soliq rezidentligingizdan qat'i nazar, soliqqa tortiladi. Agar
daromad Tailanddan tashqarida to'langan bo'lsa ham, u Tailandda soliqqa tortilishi
mumkin. Biroq, ikki tomonlama soliq to'lash to'g'risidagi shartnomalar bo'yicha ayrim
hollarda soliq imtiyozlari mavjud bo'lishi mumkin.
Xorijiy daromadlarni soliqqa tortish
Tailand soliq rezidentlari nafaqat mamlakat ichida olingan daromadlar, balki
Tailandga yuborilgan xorijiy daromadlar uchun ham soliq to'lashlari shart.
Tailand Soliq kodeksining 41-moddasi ikkinchi bandiga muvofiq, o'tgan soliq
yilida soliqqa tortiladigan xorijiy daromad olgan Tailand soliq rezidenti Tailandda
bunday daromad olgandan keyin soliq to'lashi shart.
2024-yilning 1-yanvarigacha 1980-yillarning o rtalaridan amalda bo lganʻ ʻ
amaliyotga ko ra, Tailandga o tkazilgan xorijiy daromadlar olinganidan keyin keyingi
ʻ ʻ
soliq yilida daromad solig iga tortilmaydi. Ushbu yondashuv, xususan, 1985 yil 21
ʻ
fevraldagi 2/2528-son qarori va Gor-sonli buyrug'ida mustahkamlangan. Kor. 1987 yil
1 maydagi 0802/696, Tailand daromadlar departamenti tomonidan chiqarilgan.
O'shandan beri soliq organlari va Tailand soliq to'lovchilari ushbu talqinga amal
qilishdi, unda chet elda olingan daromad, agar u olingan yildan keyingi kalendar
yilida Tailandga o'tkazilgan bo'lsa, soliqqa tortilmaydi. Bu yondashuv xorijda biznes
yuritayotgan yoki aktivlari bo'lgan jismoniy shaxslar tomonidan soliqni
rejalashtirishda keng qo'llanilgan.
Biroq, 2023 yil 15 sentyabrda Tailand daromadlar departamenti Por. 161/2566 ,
Tailand Soliq kodeksining 41-moddasi ikkinchi xatboshining talqinini qayta ko'rib
chiqish. Yangi talqin 2024-yil 1-yanvardan boshlab, agar siz Tailandning soliq
rezidenti bo‘lsangiz va chet elda olgan daromadingizni o‘tkazsangiz, u olingan yildan
qat’iy nazar soliqqa tortilishini nazarda tutadi.
5

Bu qaror savollar va tanqidlarni keltirib chiqardi. Xususan, yangi talqin Soliq
kodeksining o‘tgan soliq yilida olingan daromadlarni tartibga soluvchi 41-moddasiga
mos keladimi yoki yo‘qligi muhokama qilinmoqda. Oldingi yillarda olingan
daromadlarni soliqqa tortish imkoniyati, shuningdek, uning oldingi soliq yili uchun
deklaratsiya qilinishini talab qiluvchi 56-moddaga muvofiqligi bilan bog'liq savollarni
tug'diradi.
Tailandning boshqa davlatlar bilan tuzgan kelishuvlari bo'yicha ikki tomonlama
soliqqa tortishni bartaraf etish shartlari va usullari bo'yicha ham noaniqlik mavjud.
Yangi talqinni amaliy qo'llash bilan bog'liq boshqa savollar ham mavjud. Daromad
departamenti qo'shimcha tushuntirishlar berishi va soliq hujjatlariga, masalan, soliq
deklaratsiyasi shakliga o'zgartirishlar kiritishi kutilmoqda.
2023-yil 20-noyabrda Tailand Soliq departamenti Por. 162/2566 , bu tartib Por
qoidalariga aniqlik kiritdi. 161/2566 2024 yil 1 yanvargacha olingan xorijiy
daromadlarga nisbatan qo'llanilmaydi. Bu shuni anglatadiki, Tailand soliq
rezidentlari, hatto 2024-yil 1-yanvardan keyin Tailandga o‘tkazilgan bo‘lsa ham, soliq
deklaratsiyasiga chet el manbalaridan olingan daromadlarni kiritishlari shart emas.
Tailandda xorijiy daromadlarni soliqqa tortishda mumkin bo'lgan o'zgarishlar
2024-yil 5-iyun kuni Bangkok Post gazetasining xabar berishicha , Tailand Soliq
departamenti Tailandga o‘tkazilgan yoki o‘tkazilmaganidan qat’i nazar, xorijiy
daromadlarni soliqqa tortish uchun soliq qonunchiligini qayta ko‘rib chiqishni ko‘rib
chiqmoqda. Shundan so‘ng, 2024-yil 6-sentyabrda gazeta departament soliq
rezidentlari (180+ kun) butun dunyo bo‘ylab daromadlar bo‘yicha soliq to‘lashni talab
qiladigan qonun loyihasini ishlab chiqayotganini tasdiqladi , hatto u mamlakatga
o‘tkazilmagan bo‘lsa ham. Departament bosh direktori doktor Kulaya Tantithemit bu
harakat Tailand soliq tizimini modernizatsiya qilish va uni xalqaro standartlarga
moslashtirishning muhim qismi ekanligini ta kidladi.ʼ
6

Ushbu o'zgarishlar Tailand Soliq kodeksining 41-moddasiga o'zgartirishlar
kiritishni talab qiladi, bu vaqt talab qilishi mumkin. Ushbu o'zgarishlar chet eldan
daromadga ega bo'lgan barcha soliq rezidentlariga sezilarli ta'sir ko'rsatadi va
shuningdek, uzoq muddatli rezident (LTR) vizasi egalarining soliq imtiyozlariga ta'sir
qilishi mumkin.
Xorijiy daromad solig'idan ozod qilish
“Bay dunyo fuqarolari”, “Badavlat nafaqaxo‘rlar” va “Tailandda ishlaydigan
mutaxassislar” toifalariga kiruvchi LTR vizasi egalari xorijda olgan daromadlari
uchun soliq to‘lashdan ozod qilinadi. Ushbu imtiyoz o'tgan soliq yili uchun Soliq
kodeksining 40-moddasiga muvofiq soliqqa tortiladigan daromadlarga, shu jumladan
mamlakatdan tashqarida mehnat faoliyatidan, tadbirkorlikdan yoki chet elda
joylashgan va Tailandga o'tkazilgan aktivlardan olingan daromadlarga nisbatan
qo'llaniladi.
Agar Soliq kodeksi taklif qilinganidek butun dunyo bo'ylab daromad solig'i
tizimini joriy qilish uchun o'zgartirilsa, LTR vizalari uchun imtiyozlarni nazarda
tutuvchi Qirollik farmoni xorijiy manbalardan olingan daromadlar uchun joriy soliq
imtiyozlarini saqlab qolish uchun qayta ko'rib chiqilishi kerak bo'lishi mumkin.
Shuni ta'kidlash kerakki, xorijiy daromadlarni hisoblash tartibidagi o'zgarishlar
haqidagi ma'lumotlar dastlabki hisobotlarga asoslanadi va rasmiy o'zgarishlar hali
e'lon qilinmagan. Vaziyat noaniqligicha qolmoqda va biz soliq qonunchiligidagi
mumkin bo'lgan o'zgarishlarni kuzatishda davom etamiz.
Malakali mutaxassislar uchun yagona soliq stavkasi 17%
Tailandda maqsadli sohalarda ishlaydigan va LTR vizasiga ega bo'lgan
mutaxassislar 17% daromad solig'i stavkasidan foydalanishlari mumkin. Ushbu
imtiyozdan foydalanish uchun:
7

Ish beruvchi soliq organlarini xodimning nafaqa olish huquqi to'g'risida xabardor
qilishi shart.
Soliq organiga xabar berilgandan so'ng, imtiyoz kuchga kiradi.
Ish beruvchi xodimning maoshidan 17% stavkada soliqni ushlab turishi shart.
Xodim har yili ushbu daromad bo'yicha soliq deklaratsiyasini topshirishi kerak.
LTR sxemasi bilan bog'liq bo'lmagan barcha daromadlar alohida e'lon qilinishi kerak.
17% stavka faqat soliq idorasiga xabar qilinganidan keyin olingan daromadlarga
nisbatan qo'llaniladi va ish bilan bog'liq bo'lmagan daromadlarga taalluqli emas.
Amaldagi talablarga rioya qilmaslik, shu jumladan soliq deklaratsiyasini o'z
vaqtida taqdim etish imtiyozli stavkaning bekor qilinishiga va standart progressiv
soliq shkalasiga o'tkazilishiga olib kelishi mumkin.
2.Soliqqa tortiladigan daromadlar
Tailandning Soliq kodeksi soliqqa tortiladigan sakkiz turdagi daromadlarni
belgilaydi:
Ish haqi va xodimlarga beriladigan nafaqalar (shu jumladan, aktsiya
opsionlaridan olingan daromadlar, ijara to'lovlari va boshqa qo'shimcha imtiyozlar).
Bajarilgan ish yoki ko'rsatilgan xizmatlar uchun to'lov.
Intellektual mulkdan foydalanishdan olingan daromadlar (gudvil, mualliflik
huquqi, royalti, franchayzalar, patentlar va boshqalar).
Foizlar, dividendlar, investor bonuslari, kompaniya yoki sheriklikning
qo'shilishi, sotib olinishi yoki tugatilishidan olingan daromadlar, aktsiyalarni,
kriptovalyutalarni yoki raqamli tokenlarni o'tkazishdan olingan daromadlar.
8

Ko'chmas mulk ijarasi, bo'lib-bo'lib sotib olish, sotib olish va sotish imkoniyati
bilan ijaraga berish.
Yuridik, tibbiy, muhandislik, arxitektura, buxgalteriya va badiiy xizmatlar kabi
professional xizmatlardan daromad.
Pudratchi asboblardan tashqari asosiy materiallarni taqdim etganda shartnoma
daromadi.
Tadbirkorlik, savdo, qishloq xo'jaligi, transport faoliyatidan olingan daromadlar
va 1-7-bandlarda ko'rsatilmagan boshqa daromadlar.
Kapital daromadlari
Tailandda kapital daromadlarining aksariyati oddiy daromad sifatida soliqqa
tortiladi, ammo istisnolar mavjud.
Soliq to'lashdan ozod qilingan:
Tailand fond birjasida ro'yxatga olingan aktsiyalarni sotishdan olingan kapital
daromadlari, agar sotish xuddi shu birjada amalga oshirilsa.
Pay fondlarining investitsiya birliklarini sotishdan olingan daromadlar.
Yuridik shaxs tomonidan chiqarilgan foizsiz veksellarni, veksellarni yoki qarz
hujjatlarini sotishdan tushgan tushumlar, agar bunday obligatsiyalar yoki qarz
hujjatlari birinchi marta jismoniy shaxsga nominal qiymatidan past narxda sotilmagan
bo'lsa.
Janubi-Sharqiy Osiyo Millatlar Uyushmasi (ASEAN)ga a zo mamlakatlar fondʼ
birjalarida ro yxatga olingan va ASEAN Link tizimi orqali sotiladigan qimmatli
ʻ
qog ozlarni sotishdan olingan daromadlar, g aznachilik veksellari, obligatsiyalari,
ʻ ʻ
veksellari yoki obligatsiyalari bundan mustasno.
9

Kapital yo'qotishlarni kapital daromadlari bilan qoplash mumkin emas. Jismoniy
shaxs kompaniya yoki boshqa yuridik shaxs tomonidan chiqarilgan obligatsiyalar,
obligatsiyalar, veksellar yoki boshqa qarz hujjatlarini sotishdan olingan daromaddan
faqat 15% stavkada ushlab qolish solig'ini to'lashni tanlashi va bunday daromadni
o'zining yoki boshqa yuridik shaxsning soliqqa tortiladigan daromadidan chiqarib
tashlashi mumkin. uning yillik shaxsiy daromad solig'i deklaratsiyasi.
3.Tailandda shaxsiy daromad solig'i stavkalari
Tailandda progressiv soliq tizimi mavjud .
Soliq solinadigan
daromad (bat) Taklif Marjinal
soliq* (bat) Yig'ilgan soliq(bat)
0 - 150 000 0% 0 0
150 001 – 300 000 5% 7500 7500
300 001 - 500 000 10% 20 000 27 500
500 001 – 750 000 15% 37 500 65 000
750 001 – 1 000 000 20% 50 000 115 000
1 000 001 – 2 000
000 25% 250 000 365 000
2 000 001 – 5 000
000 30% 600 000 1 265 000
10

5 000 000 dan ortiq 35% — —
Tailandda soliq stavkalari
Eslatmalar:
* Marginal soliq: Bu yangi soliq toifasiga o'tganingizda qo'shimcha daromad
solig'i. Daromadingiz ortib, yuqoriroq qavsga tushganda, daromadingizning faqat
oldingi qavs chegarasidan oshib ketgan qismi uchun yuqori soliq stavkasini to'laysiz.
Misol uchun, agar sizning daromadingiz 300 001 baht bo'lsa, u holda 150 000 bahtdan
ortiq daromad solig'i 5% stavkada hisoblanadi.
Yig'ilgan soliq: Bu sizning barcha daromadlaringiz uchun to'langan soliq
summasi. Sizning daromadingiz oshgani sayin ortib boradi va siz yangi soliq
qavslariga o'tasiz. Misol uchun, 300 001 baht daromad uchun yig'ilgan soliq birinchi
150 000 baht uchun 0% soliqni va keyingi 150 001 baht uchun 5% soliqni o'z ichiga
oladi.
Soliq imtiyozlari
Chegirma turi Chegirma miqdori
Mehnat faoliyati 50%, lekin 100 000 bahtdan oshmasligi kerak
Ijara daromadi Standart chegirma: 30%
Muqobil: Haqiqiy sarflangan xarajatlar
Kasbiy faoliyat
yoki biznes Faoliyat turiga qarab standart chegirma 10% dan 60%
gacha
Shaxsiy
chegirmalar - har bir soliq to'lovchi uchun 60 000 baht
- ishlamaydigan turmush o'rtog'i uchun 60 000 baht
11

Chegirma turi Chegirma miqdori
- birinchi bola uchun 30 000 baht va ikkinchi va keyingi
bolalar uchun 60 000 baht
- keksa ota-onaga g'amxo'rlik qilish uchun 30 000 baht
Homiladorlik va
tug'ish bilan bog'liq
tibbiy xarajatlar Haqiqiy xarajatlar, lekin 60 000 bahtdan oshmasligi
kerak
Hayot va sog'liq
sug'urtasi Hayot sug'urtasi: 100 000 bahtgacha
Sog'liqni saqlash sug'urtasi: 25 000 bahtgacha
Ipoteka foizlari Haqiqiy foizlar 100 000 bahtgacha to'lanadi
Ijtimoiy sug'urta
badallari Haqiqiy omonat summasi
Ixtiyoriy
Pensiya
jamg'armasiga
badallar (provident
jamg'armasi) Haqiqatan ham kiritilgan summa, lekin jami soliq
solinadigan daromadning 15% dan ko'p emas yoki 500 000
baht (qaysi biri kamroq bo'lsa)
Pensiya
jamg'armasiga
investitsiyalar
(Pensiya
jamg'armasi) Haqiqiy investitsiya qilingan summa, lekin soliq
solinadigan umumiy yillik daromadning 30 foizidan ko'p
bo'lmagan yoki 500 000 baht (qaysi biri kamroq bo'lsa)
12

Chegirma turi Chegirma miqdori
Super tejash
fondiga (SSF)
investitsiyalar Haqiqiy investitsiya qilingan summa, lekin soliq
solinadigan umumiy yillik daromadning 30% dan ko'p
bo'lmagan yoki 200 000 baht (qaysi biri kamroq bo'lsa)
Tailand atrof-
muhit, ijtimoiy
mas'uliyat va
boshqaruv (TESG)
fondlariga
investitsiyalar Haqiqiy investitsiya qilingan summa, lekin soliq
solinadigan umumiy yillik daromadning 30% dan ko'p emas
yoki 100 000 baht (qaysi biri kamroq bo'lsa)
Tailandda
tovarlar yoki
xizmatlarni sotib
olish (1 yanvardan 15
fevralgacha) Haqiqiy to'langan summa, lekin 40 000 bahtdan
oshmasligi kerak
Tailanddagi
xayriyalar Haqiqiy xayriya miqdori, lekin sof daromadning 10%
dan oshmasligi kerak
Tailandda soliq imtiyozlari
Shuni ta'kidlash kerakki, aksariyat soliq imtiyozlari uchun ularni qo'llash uchun
maxsus shartlar mavjud.
Daromad solig'i stavkasi 13 dan 48% gacha va soliq to'lovchining daromad
darajasi va oilaviy ahvoliga bog'liq.
Shaxsiy daromad solig'i, agar shaxs olgan bo'lsa, undiriladi:
13

• portugal kompaniyasining xodimi sifatida ish haqi;
• yakka tartibdagi tadbirkor sifatidagi faoliyat uchun to'lov;
• foizlar va royaltilar;
• ijara;
• pensiya, shu jumladan shaxsiy pensiya jamg'armalaridan.
Norezidentlar shaxsiy daromad solig'ini qat'iy belgilangan 25% stavkada
to'laydilar. Faqat Tailanddagi manbadan olingan daromad soliqqa tortiladi. Masalan,
frilanser Tailanddan kelgan mijozga ko'rsatilgan xizmatlardan olingan daromaddan
soliq to'laydi.
Soliq chegirmasi faqat mamlakat soliq rezidentlari uchun mavjud. Tailandda ish
haqi yoki pensiya oladiganlar uchun u avtomatik tarzda hisoblanadi. Chegirma boshqa
daromadlarga nisbatan qo'llanilmaydi.
Siz mustaqil ravishda davolanish, ta'lim, hayot va sog'liq sug'urtasi xarajatlarini
chegirib tashlash uchun ariza berishingiz mumkin.
Tailandda daromad solig'i stavkalari
Yillik daromad, € Taklif, %
7703 gacha 13
7703—11 623 16.5
11 623—16 472 22
16 472—21 321 25
21 321—27 146 32
21 321—27 146 35.5
14

39,791—51,997 43.5
51997—81199 45
81 199 dan ortiq 48
"Birdamlik hissasi" Tailandning barcha rezidentlari tomonidan to'lanadi,
ularning daromadi €81,199 dan oshadi. Daromad solig'iga qo'shimcha ravishda ular
qo'shimcha haq to'laydilar:
81 199 dan 250 000 evrogacha daromad bo'yicha 2,5%;
5% - 250 000 € dan yuqori.
Dividend solig'i 28% stavkada undiriladi - bu rezidentlar va norezidentlar uchun
bir xil. Bunday holda, dividendlar umumiy daromadga kiritilishi mumkin va soliq
48% gacha progressiv shkala bo'yicha to'lanishi mumkin, agar bu iqtisodiy jihatdan
foydaliroq bo'lsa.
Agar dividendlar Tailandning soliq jannatlari qora ro'yxatiga kiritilgan
mamlakatda ro'yxatdan o'tgan kompaniya tomonidan to'lansa, soliq stavkasi 35%
gacha ko'tariladi.
Sarmoyadan olinadigan daromad solig'i qimmatli qog'ozlar va ko'chmas mulkni
sotishda 28% stavkada to'lanadi. Agar aktsiyalar birjada ko'rsatilmagan bo'lsa,
sotishdan olingan foydaning faqat yarmi soliqqa tortiladi.
Ko'chmas mulk uchun qisman chegirma mavjud - agar rezident ushbu pulga
boshqa mulk sotib olishni rejalashtirsa, soliq solinadigan baza foydaning atigi 50
foizini tashkil qiladi.
Kriptovalyuta solig'i. Saqlash muddati bir yildan kam bo'lgan kriptoaktivlarni
sotishdan olingan daromad 28% miqdorida soliqqa tortiladi. Agar kriptovalyuta bir
yildan ortiq vaqt davomida egalik qilgan bo'lsa, soliq to'lashning hojati yo'q.
15

Kriptovalyuta konchilik, savdo yoki boshqa kasbiy faoliyat uchun
foydalanilganda, ushbu faoliyatdan olingan daromadlar yakka tartibdagi tadbirkorlik
daromadi sifatida soliqqa tortiladi. Bunday holda, soliq umumiy shaxsiy daromad
solig'i stavkalari bo'yicha hisoblanadi va kriptovalyuta egasi daromad solig'i
deklaratsiyasini taqdim etishi shart.
Raqamli ko'chmanchilar o'zlarining global daromadlaridan 13% dan 48% gacha
progressiv shkalada soliq to'laydilar. Norezidentlar faqat Tailanddagi manbalardan
olingan daromadlar uchun 25% tekis stavkada soliq to'laydilar.
Tailand raqamli ko'chmanchilarga Digital Nomad vizasini beradi , bu ularga
mamlakatda ikki yil davomida yashash uchun ruxsat olish imkonini beradi.
Yangilashda karta yana uch yilga beriladi. Buning uchun arizachi Tailanddan
tashqaridagi manbalardan oyiga 3280 € daromad va omonat hisobvarag'ida 9840 €
jamg'armasini tasdiqlaydi.
Tailandda soliq to'lovi bir necha bosqichda amalga oshiriladi va bu jarayon
quyidagi asosiy qismlardan iborat:
1. Soliq tizimi: Tailand soliq tizimi Federal va mahalliy soliq turlari va har xil
daromad soliq darajalari asosida tuzilgan. Asosiy soliqlar orasida daromad solig'i,
qo'shilgan qiymat solig'i (IVA), korporativ soliq va mol-mulk solig'i mavjud.
2. Soliq to'lovchilarning ro'yxati: Har bir shaxs yoki kompaniya soliq to'lovchi
sifatida ro'yxatdan o'tishi kerak. Buning uchun Tailandda o'zining soliq identifikatsiya
raqami (NIF) olinadi. Ushbu raqam soliq to'lovchilarni aniqlash va hisobga olish
uchun ishlatiladi.
3. Soliq arizalarini topshirish: Soliq to'lovchilari yil oxirida o'z daromadlarini
deklaratsiya qilish uchun soliq arizalarini topshirishlari kerak. Shaxsiy daromad solig'i
uchun ariza odatda depozit muddatlari bo'yicha mart oyidan iyun oyigacha davom
16

etadi. Bunga qo'shimcha ravishda, korporativ soliq arizalari ham yil oxirida taqdim
etilishi shart.
4. To'lov muddatlari: Soliq to'lovchilari o'zlarini soliq to'lovlarini amalga
oshirish muddatlarini qayd etishlari kerak. Har xil soliq turlari va ularning to'lov
muddatlari turlicha bo'lishi mumkin. Masalan, shaxsiy daromad solig'i to'lovlari joriy
yilda o'zgarishi mumkin.
5. To'lov usullari: Soliqlarni to'lash uchun bir qator usullar mavjud. Odatda, soliq
to'lovchilari bank orqali, internet orqali yoki naqd pulda to'lovlarni amalga
oshirishlari mumkin. Banklar va onlayn to'lov xizmatlari orqali soliq to'lovini tez va
oson bajarish mumkin.
6. Soliq nazorati va jarimalar: Tailandda soliq idoralari soliq to'lovchilarini
nazorat qiladi va soliq qonunlarini buzish holatida jarimalar qo'llanilishi mumkin. Shu
bois, soliq arizalarini aniq va to'g'ri to'ldirish juda muhimdir.
Tailandda soliq to'lish tizimi shtatning iqtisodiy va ijtimoiy haqida ko'plab
ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Portugalda asosiy soliqlar:
1. Daromad solig'i (IRS - Imposto sobre o Rendimento das Pessoas Singulares):
Bu soliq shaxsiy daromadlarga nisbatan qo'llaniladi. Yuqoriga qarab kuzatiladigan
daromad solig'i tizimi mavjud bo'lib, bu demak yuqori daromadlar yuqori foizlar bilan
soliqqa tortiladi.
2. Korporativ soliq (IRC - Imposto sobre o Rendimento das Pessoas Coletivas):
Bu soliq kompaniyalar va yuridik shaxslar daromadlariga tatbiq etiladi. Bugungi
kunda korporativ soliq stavkasi kamaytirilmoqda, bu esa mahalliy va xorijiy
investorlarni kompaniyalarga jalb qilish maqsadida amalga oshirilmoqda.
17

3. QQS (IVA - Imposto sobre o Valor Acrescentado): Bu soliq tovarlar va
xizmatlar sotilishida qo'llaniladi. QQS stavkalari odatda 23% ni tashkil etadi, ammo
ba'zi tovarlar va xizmatlar uchun pastroq stavkalar (6% yoki 13%) ham mavjud.
4. Mulk solig'i (IMI - Imposto Municipal sobre Imóveis): Bu soliq mulk egalari
tomonidan to'lanadi va mavjud mulkning qiymatiga asoslanadi. Mulk solig'i stavkalari
mahalliy hukumatlar tomonidan belgilangan bo'lishi mumkin.
5. Merkuriy (IMT - Imposto Municipal sobre as Transmissões Onerosas de
Imóveis): Mulkni sotib olishda yoki yangi mulk yaratishda to'lanadigan soliq.
Tailandda soliq to'lovi uchun muhim sanalar mavjud, shuningdek, muayyan
soliqlar to'lanishidan oldin xarajatlar va chegirmalar haqida ma'lumot olish ham
muhimdir. Davlat tomonidan taklif etilgan turli dasturlar va soliq imtiyozlari orqali
soliq to'lovchilar o'zlarining moliyaviy yuklarini kamaytirishlari mumkin.
4.Dividendlarni soliqqa tortish
Tailandda ro ' yxatdan o ' tgan kompaniyadan olingan dividendlar 10% tekis stavka
bo ' yicha soliqqa tortiladi . Tailandda ro ' yxatdan o ' tgan kompaniyadan dividendlar
oluvchi norezidentlar uchun , agar Tailand va dividendlarni oluvchi shaxsning
rezidenti bo ' lgan davlat o ' rtasida ikki tomonlama soliq to ' lash bo ' yicha shartnoma
mavjud bo ' lsa , bu stavka kamaytirilishi mumkin . Tailandda ro'yxatdan o'tgan
kompaniyalardan dividendlar oladigan Tailand rezidenti ikkita variantga ega:
1) 10% soliq to'lash va soliq deklaratsiyasiga dividend daromadini kiritmaslik.
2) Ushbu daromadni soliq deklaratsiyasiga kiriting.
Bunday holda, soliq miqdori yil uchun butun daromadga bog'liq bo'ladi.
To'langan 10% soliq soliq to'loviga (soliq krediti) hisobdan chiqariladi.
18

5.Tailandda soliq turlari
Tailandda sovg'a solig'i
Tailandda shaxsiy daromad solig'i sovg'a sifatida olingan mol-mulkka nisbatan
qo'llaniladi, bu donor va sovg'a oluvchi o'rtasidagi munosabatlarga, shuningdek,
sovg'a turiga bog'liq. Soliq faqat belgilangan chegaradan oshib ketgan mulk
qiymatidan undiriladi.
Istisnolar va chegaralar
1. Bolalarga ko'chmas mulkni sovg'a qilish : Ota-onalar
o'z farzandlariga (lekin asrab olinmagan bolalarga) ko'chmas mulkni (masalan ,
er, binolar) hadya qilishlari mumkin (Soliq kodeksining 42-moddasi 26-bandi). .
2. O'smirlar, avlodlar yoki turmush o'rtog'idan sovg'alar : O'smirlar,
avlodlar yoki turmush o'rtoqlardan olingan sovg'alar yoki parvarishlash yiliga 20
million bahtgacha soliqqa tortilmaydi . (Soliq kodeksining 42-moddasi 27-qismi).
3. Boshqalardan sovg'alar: Axloqiy sabablar, marosimlar yoki an'anaviy
tadbirlar munosabati bilan berilgan, avlodlar, avlodlar yoki turmush o'rtoqlardan
boshqa shaxslardan olingan sovg'alar yiliga 10 million bahtgacha soliqdan ozod
qilinadi (Soliq kodeksining 42-moddasi 28-bandi). .
4. Diniy, ma'rifiy yoki ijtimoiy maqsadlardagi sovg'alar : Diniy, ma'rifiy
yoki ijtimoiy maqsadlar uchun mo'ljallangan sovg'alar vazirlik qoidalarida
belgilangan shartlar bajarilgan taqdirda soliqdan to'liq ozod qilinishi mumkin (Soliq
kodeksining 42-moddasi 29-qismi).
Chegara qiymatlari oshib ketganda soliq
19

Belgilangan chegaradan oshib ketgan sovg'alarning qiymati 5% stavkada soliqqa
tortiladi. Ushbu soliq sizning umumiy soliqqa tortiladigan daromadingizga
kiritilmasdan alohida to'lanishi mumkin.
Tailandda meros solig'i
Agar soliqqa tortiladigan meros mulkining umumiy qiymati (ko‘chmas mulk,
transport vositalari, qimmatli qog‘ozlar, bank depozitlari va boshqalar) 100 million
bahtdan oshsa, merosxo‘rlar meros solig‘ini to‘lashlari shart.
Soliq stavkasi o'sganlar va avlodlar uchun 5%, boshqa hollarda 10%. Omon
qolgan turmush o'rtoqlar soliqqa tortilmaydi.
Ijaraga olingan mulkdan olinadigan daromadga soliq solish
15% norezidentdan
Tailandda ijaraga olingan mulkdan daromad oladigan rezidentlar ham,
norezidentlar ham daromad solig'ini to'lashlari shart. Umumiy qoidaga ko'ra,
norezidentga ijara daromadini to'lashda 15% soliq ushlab qolinadi.
6.Soliqni kamaytirish yo’llari
Chet ellik egasi mulkni o'z nomidan sotib olgan bo'lsa, bu soliqni kamaytirish
mumkin. Buning uchun siz Tailandda soliqlar bo'yicha ro'yxatdan o'tishingiz kerak
(soliq identifikatsiya raqamini oling - TIN) va soliq deklaratsiyasini topshirishingiz
kerak. Tutilgan soliq soliq imtiyozi sifatida hisoblanadi. Deklaratsiya topshirish sizga
ortiqcha to'langan soliqlarni qaytarish huquqini beradi. Mulk egasi ijara daromadining
30% miqdorida standart chegirma olish huquqiga ega. Bundan tashqari, zarur va
asosli bo'lgan haqiqatda qilingan xarajatlar miqdorida chegirma qo'llash mumkin,
ammo bu xarajatlar hujjatlashtirilgan bo'lishi kerak. 60 000 baht shaxsiy chegirma
bilan birgalikda bu norezidentning soliq yukini sezilarli darajada kamaytirishi
20

mumkin. Soliqlarni qaytarish avtomatik emas, ular talab qilinishi kerak. Soliq solish
progressiv shkalada amalga oshiriladi.
Ijara daromadini deklaratsiya qilishning foydasi quyidagi misolda ko'rsatilgan.
Ijara daromadini deklaratsiyalashning afzalliklari: hisoblash misoli
Aytaylik, chet el fuqarosi oyiga 40 000 bahtga kvartirani ijaraga beradi.
1. Yillik ijara daromadi: 40 000 baht * 12 oy = 480 000 baht.
2. Manbada ushlab qolingan soliq (15%): 480 000 baht * 15% = 72 000 baht.
3. Standart chegirma (30%): 480 000 baht * 30% = 144 000 baht.
4. Shaxsiy chegirma: 60 000 baht.
5. Soliq solinadigan daromad: 480 000 baht - 144 000 baht - 60 000 baht = 276
000 baht.
276 000 baht miqdoridagi soliqqa tortiladigan daromadga soliq stavkalarini
qo'llash:
 150 000 bahtgacha: soliq 0%, bu 0 baht.
 150 001 dan 276 000 bahtgacha: Soliq 5%, bu 126 000 bahtning 5% (276 000
- 150 000) = 6 300 baht.
Yakuniy soliq: 6300 baht.
Shunday qilib, yakuniy soliq 6300 baht bo'ladi, bu 72 000 bahtdan ushlab qolish
solig'idan kamroq. Ortiqcha to'langan soliq qaytarilishi mumkin: 72 000 - 6 300 = 65
700 baht. Samarali soliq stavkasi taxminan 1,31% ni tashkil qiladi.
7.Tailand soliq tizimining o’ziga xos xususiyatlari
21

Tailand soliq tizimi bir qator o'ziga xos xususiyatlarga ega. Quyida Tailand soliq
tizimining asosiy xususiyatlari keltirilgan:
- Soliq turlari: Tailandda to'lovchilar turli xil soliq turlarini to'laydilar, jumladan,
daromad solig'i, qo'shilgan qiymat solig'i (VAT), mulk solig'i va boshqa maxsus soliq
turlari.
- Daromad solig'i: Tailandda shaxsiy daromad solig'i progressiv tariflar asosida
hisoblanadi, ya'ni daromad oshgani sayin soliq stavkasi ham oshadi.
- Qo'shilgan qiymat solig'i (VAT): Tailandda VAT stavkasi odatda 7% ni tashkil
etadi. Bu soliq tovarlar va xizmatlar sotilganda qo'shiladi.
- Soliq imtiyozlari: Tailandda soliq to'lovchilarga turli xil imtiyozlar va
chegirmalar taqdim etiladi, masalan, kichik bizneslar uchun soliq imtiyozlari.
- Soliq to'lov jarayoni: Soliq to'lovchilari o'z soliq hisobotlarini har yili taqdim
etishlari kerak. Tailandda soliq to'lovlari odatda onlayn tarzda amalga oshiriladi.
- Soliq nazorati: Tailandda soliq nazorati va tekshiruvi Davlat Soliq Boshqarmasi
tomonidan amalga oshiriladi. Bu jarayon soliq to'lovchilarining soliq majburiyatlarini
bajarishini ta'minlashga qaratilgan.
- Xalqaro soliq kelishuvlari: Tailand bir qator davlatlar bilan ikki tomonlama
soliq kelishuvlariga ega, bu esa xalqaro biznes va investitsiyalarni rag'batlantirishga
yordam beradi.
Tailand soliq tizimi iqtisodiy o'sishni qo'llab-quvvatlash va investitsiyalarni jalb
qilish maqsadida doimiy ravishda yangilanib boradi.
Tailand soliq tizimining boshqa davlatlardan asosiy farqlari quyidagilardan
iborat:
22

- Progressiv daromad solig'i: Tailandda shaxsiy daromad solig'i progressiv
tariflar asosida hisoblanadi, bu esa yuqori daromadli shaxslar uchun yuqori soliq
stavkalarini belgilaydi. Bu ko'plab davlatlarda ham mavjud, lekin Tailandda bu
tizimning o'ziga xosligi va daromad darajalari farqlari mavjud.
- Qo'shilgan qiymat solig'i (VAT): Tailandda VAT stavkasi odatda 7% ni tashkil
etadi, bu ko'plab boshqa davlatlarga nisbatan past hisoblanadi. Ba'zi davlatlarda VAT
stavkalari 20% yoki undan yuqori bo'lishi mumkin.
- Soliq imtiyozlari: Tailandda kichik bizneslar uchun soliq imtiyozlari va
chegirmalar mavjud, bu esa kichik tadbirkorlikni rivojlantirishga yordam beradi.
Boshqa davlatlarda ham imtiyozlar mavjud, lekin ularning shartlari va miqdori farq
qilishi mumkin.
- Onlayn soliq to'lovi: Tailandda soliq to'lov jarayoni asosan onlayn tarzda
amalga oshiriladi, bu esa to'lovchilar uchun qulaylik yaratadi. Boshqa davlatlarda ham
onlayn to'lov tizimlari mavjud, lekin ularning samaradorligi va qulayligi farq qilishi
mumkin.
- Xalqaro soliq kelishuvlari: Tailand bir qator davlatlar bilan ikki tomonlama
soliq kelishuvlariga ega, bu esa xalqaro biznes va investitsiyalarni rag'batlantirishga
yordam beradi. Boshqa davlatlarda ham shunday kelishuvlar mavjud, lekin ularning
ko'lami va shartlari farq qilishi mumkin.
Umuman olganda, Tailand soliq tizimi iqtisodiy o'sishni qo'llab-quvvatlash va
investitsiyalarni jalb qilish maqsadida doimiy ravishda yangilanib boradi, bu esa uni
boshqa davlatlardan ajratib turadi.
23

XULOSA
Tailand soliq tizimi mamlakatning iqtisodiy rivojlanishini ta'minlash, davlat
budjetini shakllantirish va ijtimoiy xizmatlarni moliyalashtirishda muhim rol o'ynaydi.
Ushbu tizimning o'ziga xos xususiyatlari quyidagilarni o'z ichiga oladi:
1. Soliq turlari
Tailandda soliq tizimi to'g'ridan-to'g'ri va dolzarb soliq turlarini o'z ichiga oladi.
To'g'ridan-to'g'ri soliq turlariga daromad solig'i, mulk solig'i va korporativ soliq
kiradi. Dolzarb soliq turlariga qo'shilgan qiymat solig'i (VAT) va aksiz solig'i kiradi.
Bularning har biri iqtisodiy faoliyatning turli jihatlarini tartibga soladi.
2. Daromad solig'i
Tailandda shaxsiy daromad solig'i progressiv tariflar asosida olinadi, bu esa
yuqori daromadli shaxslar uchun yuqori soliq stavkalarini belgilaydi. Korporativ
daromad solig'i ham mavjud bo'lib, u biznes faoliyatidan olinadigan daromadga
nisbatan belgilanadi.
3. Qo'shilgan qiymat solig'i (VAT)
Qo'shilgan qiymat solig'i Tailandda eng muhim dolzarb soliq hisoblanadi. U
tovar va xizmatlar sotilganda, ishlab chiqarish va taqsimot jarayonlarida qo'shilgan
qiymatga nisbatan olinadi. VAT stavkasi odatda 7% ni tashkil etadi, lekin ba'zi
holatlarda imtiyozlar va chegirmalar mavjud.
4. Soliq imtiyozlari va chegirmalar
Tailandda soliq to'lovchilarga turli imtiyozlar va chegirmalar taqdim etiladi.
Masalan, kichik va o'rta bizneslarga, innovatsion faoliyatga va ijtimoiy loyihalarga
24

qo'llaniladigan soliq imtiyozlari mavjud. Bu, o'z navbatida, iqtisodiy o'sishni
rag'batlantirishga yordam beradi.
5. Soliq yig'ish va nazorat
Soliq yig'ish jarayoni Tailandda qattiq nazorat ostida bo'lib, soliq to'lovchilar o'z
majburiyatlarini bajarishlari uchun turli mexanizmlar joriy etilgan. Soliq idoralari
soliq to'lovchilarni nazorat qilish va soliq to'lovlarini oshirish maqsadida elektron
tizimlarni joriy etgan.
6. Soliq tizimining o'zgaruvchanligi
Tailand soliq tizimi vaqt o'tishi bilan o'zgaruvchanlikni ko'rsatadi. Davlat
iqtisodiy holatiga va global tendentsiyalarga qarab, soliq qonunchiligi va stavkalari
o'zgarishi mumkin. Bu, o'z navbatida, iqtisodiy o'sishni ta'minlash va investitsiyalarni
jalb qilish maqsadida amalga oshiriladi.
Tailand soliq tizimi iqtisodiy rivojlanishni qo'llab-quvvatlash va davlat budjetini
shakllantirishda muhim ahamiyatga ega. U o'zining turli soliq turlari, imtiyozlar va
nazorat mexanizmlari bilan ajralib turadi. Tizimning o'ziga xos xususiyatlari
mamlakatning iqtisodiy barqarorligini ta'minlashga va ijtimoiy xizmatlarni
moliyalashtirishga xizmat qiladi. Shuningdek, soliq tizimining o'zgaruvchanligi
Tailand iqtisodiyotining global tendentsiyalarga moslashishini ta'minlaydi. Xulosa
qilib shuni aytish mumkinki Tailand soliq tizimining boshqa davlatlardan asosiy
farqlanadi. Ular quyidagilar: :
- Progressiv daromad solig'i: Tailandda shaxsiy daromad solig'i progressiv
tariflar asosida hisoblanadi, bu esa yuqori daromadli shaxslar uchun yuqori soliq
stavkalarini belgilaydi. Bu ko'plab davlatlarda ham mavjud, lekin Tailandda bu
tizimning o'ziga xosligi va daromad darajalari farqlari mavjud.
25

- Qo'shilgan qiymat solig'i (VAT): Tailandda VAT stavkasi odatda 7% ni tashkil
etadi, bu ko'plab boshqa davlatlarga nisbatan past hisoblanadi. Ba'zi davlatlarda VAT
stavkalari 20% yoki undan yuqori bo'lishi mumkin.
- Soliq imtiyozlari: Tailandda kichik bizneslar uchun soliq imtiyozlari va
chegirmalar mavjud, bu esa kichik tadbirkorlikni rivojlantirishga yordam beradi.
Boshqa davlatlarda ham imtiyozlar mavjud, lekin ularning shartlari va miqdori farq
qilishi mumkin.
- Onlayn soliq to'lovi: Tailandda soliq to'lov jarayoni asosan onlayn tarzda
amalga oshiriladi, bu esa to'lovchilar uchun qulaylik yaratadi. Boshqa davlatlarda ham
onlayn to'lov tizimlari mavjud, lekin ularning samaradorligi va qulayligi farq qilishi
mumkin.
- Xalqaro soliq kelishuvlari: Tailand bir qator davlatlar bilan ikki tomonlama
soliq kelishuvlariga ega, bu esa xalqaro biznes va investitsiyalarni rag'batlantirishga
yordam beradi. Boshqa davlatlarda ham shunday kelishuvlar mavjud, lekin ularning
ko'lami va shartlari farq qilishi mumkin.
26

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Axmedov D.Q., Ishmuxammedov A.E.,Jumaev Q.X., Jumaev Z.A
Makroiqtisodiyot. Darslik.- T.: TDIU, 2022, 240 b.
2. Агапова Т.А., Серегина С.Ф. Макроэкономика: Учебник. М.:Дело и
Сервис, 2022 .
3. Vechkanov G.S., Vechkanova G.R. Makroekonomika: Torgovaya politika.
Inflyatsiya i bezrabotitsa. Sotsialnaya politika. SPb.: ZAO «Piter», 2021 .
4. Gayger A., Linvud T.Makroekonomicheskaya teoriya i perexodnaya
ekonomika. Per. s angl. M.:INFRA-M, 2021 .
5. Galperin V.M., Grebennikov P.I., Leusskiy A.I., Tarasevich L.S.
Makroekonomika: Uchebnik. SPb.:SPbGUEF, 2018 .
6. Дорнбуш Р.,Фишер С. Макроэкономика. М.:МГУ, 2019 .
7. Yo’ldoshev Z., Qosimov M.S. Makroiqtisodiyot asoslari. T.:
«O’qituvchi», 2022
8. Менкю Н.Г. Макроэкономика. М.:МГУ,2022.
9. Selishchev A.S. Makroekonomika: Otkritaya ekonomika. Prichini
ekonomicheskogo rosta. Dinamika r ы nkov. SPb.: ZAO «Piter», 2021 .
10. Xodjaev R., Maxmudov B., Xadjaev X., Ergashev E, Egamberdiev R.
Mikro va makroiqtisodiyot.O’quv qo’llanma-T.:”ILM ZIYO” 2022, 324 b.
27

11. O’zbekiston Respublikasi PrezidentiSH.Mirziyoyevning “2019 yil
Vatanimiz taraqqiyotini yangi bosqichga ko’taradigan yil bo’ladi” nomli
ma’ruzalarini o’rganish bo’yicha O’quv-uslubiy majmua. – Toshkent: Iqtisodiyot. –
2019, 282 b.

28

27

Sotib olish