Tizimlarda issiqlik energiyasi bilan bog'liq masalalarni tahlil qilish usullarini qo'llash. MathCad tizimida ishlash texnologiyalari

Tizimlarda issiqlik energiyasi bilan 
bog'liq masalalarni tahlil qilish 
usullarini qo'llash. MathCad 
tizimida ishlash texnologiyalari                                   Matematik  va  ilmiy-texnik  hisob-
kitoblar  shaxsiy  kompyuterlarni 
qollashning  muhim  sohasi  hisoblanadi. 
Kompyuterning  hisoblash  quvvati  uni 
ilmiy  ishlarni  avtomatlashtirish  vositasi 
sifatida ishlatish imkonini beradi. 
            Ularni  yechish  uchun  universal 
vositalarni  ishlatish  mumkin.  Bunday 
masalalarga quyidagilar kiradi:                 1. mutaxassislar  uchun  odatiy  bo’lgan  formada  yozilgan  matn  va 
formuladan iborat ilmiy-texnik hujjatlarni yaratish ;
2. sonli  o’zgarmaslar,  o’zgaruvchilar  va  o’lchanadigan  fizik 
kattaliklar  ishlatiladigan  matematik  amallar  natijasini 
hisoblash ;
3. vector va matrisalar ustida amallar;
4. tenglama va tenglamalar tizimini yechish;
5. statistic hisoblar va ma’lumotlar tahlili;
6. ikki o’lchamli va uch o’lchamli grafik chizish;
7. tenglama va tizimlarni analitik hisoblash;
8. differensiallash va integrallash ;
9. diffrensial tenglamalarni yechish;
10. boshlang’ich shartlarni turli qiymatda hisoblash.                         Matematik  ALT lar orasida eng ko’p tarqalgani -
MathCAD   (MathSoft  Inc.),  Mathematica   (Wolfram 
Research,  Inc.),  MATLAB   (MathWorks  Inc.  
(incorporated)  so’zidan  olingan.  Maple V  
(Waterloo  Maple  Inc.).  MathCad,    MatLab  dasturlari 
sonli  va  formula  ko’rinishidagi  ma’lumotlarni 
dinamik  qayta  ishlash  imkonini  beruvchi 
avtomatlashtirilgan tizimlar hisoblanadi. 
                                      MathCad  imkoniyatlarini  ishlatishdagi  soddaligi  bilan  Microsoft  Word  formulalar 
muharriridan qolishmaydi:
-matematik hisob-kitoblar kiritilgan formulalar yordamida zudlik bilan bajariladi;
-juda  boy  formatlash  imkoniyatiga  ega  bo lgan  turli  grafiklar  bevosita  hujjatlarga ʻ
qo yiladi;	
ʻ
-fayllarga turli formatlardagi ma’lumotlarni kiritish va chiqarish mumkin;
-hujjatlar  bevosita  MathCaddan  foydalanuvchi  kompyuter  ekranida  qanday  ko rsa 	
ʻ
shunday  -ko rinishda  bosmaga  chiqarilishi  yoki  keyinchalik  tahrirlash  uchun  RTF 	
ʻ
formatda  saqlanishi  mumkin.  Bu  hujjatlar  kuchli  matn  muharrirlarida  tahrirlanishi 
(masalan, MS Wordda) hamda Web-sahifa formatlarda saqlanishi mumkin;                 Dasturning interfeysi va uskunalar paneli.                 MENYU BILAN ISHLASH
View  (Вид) -  ko’rinish bo’limidan Toolbars 
( Панели инструментов)  bandiga kiriladi                 View ( Вид )  - ko rinishʻ   bo limining bo limostilari	ʻ ʻ  :
Calculator   (Kalkulyator) – asosiy matematik amallarni qo yish uchun ishlatiladi, uning nomi tugmalari oddiy kalkulyatorniki 	
ʻ
kabi bo ganligidan kelib chiqqan;	
ʻ
- Graph   (Grafik) – grafiklarni qo yish uchun xizmat qiladi;	
ʻ
- Matrix   (Matritsa) – matrisa va martisa ustida bajariladigan amallarni qo yish uchun ishlatiladi;	
ʻ
- Evaluation   (Ifoda) –hisoblashni boshqaruvchi operatorlarni qo’yish uchun ishlatiladi;
- Calculus   (Hisoblash) – integrallash, differensiallash, yig indi hisoblash operatorlarini qo yish uchun xizmat qiladi;	
ʻ ʻ
- Boolean   (Mantiqiy operatorlar) –mantiqiy operatorlarni qo yish uchun;	
ʻ
- Programming   (Dasturlash) –MathCad vositalarida dasturlash;
- Greek   (Grek belgilari) – grek belgilarini qo yish;	
ʻ
- Symbolic  (Ramziy belgilar) – ramziy belgilarni qo yish uchun xizmat qiladi.	
ʻ
Modifier  (Toifalarni  qo’yish) – dasturlashda o’zgaruvchilar toifalarini aniqlash uchun ishlatiladi.                 Matematik uskunalar paneli.                           Oddiy o zgaruvchilar tizimlaridan shunisi bilan farqlanadiki, ʻ
ular  foydalanuvchi  tomonidan  dastlab  aniqlangan  bo lishlari, 	
ʻ
ya’ni  bir  martta  qiymat  berilgan  bo lishi  lozim.  Bu  holda 	
ʻ “:=” 
belgisi  qo llaniladi. 	
ʻ Bu  belgi  o’zlashtirish  ma’nosini  anglatadi. 
Masalan:
y:=3.4
Natija olish uchun  “=”  belgisi qo’llaniladi. Masalan:
                                               x=14   
                   O’zgaruvchilarni ishlatganda e’tibor berish kerak:
        Ifoda  yoki  funktsiyada  o’zgaruvchi  qatnashsa  uni  boshida 
qanday  ko’rinishda  ishlatilgan  bo’lsa  natija  olgunga  qadar 
o’zgaruvchini  shu  ko’rinishda  yozish  kerak.  Aks  xolda  ifoda 
yoki funktsiya natija bermaydi.
        Sababi  MathCad dasturida  katta  va  kichik  xarflar  farqlanadi. 
Masalan  katta  M   xarfni  boshqa  xarf  ,  kichik  m   xarfni  umuman 
boshqa xarf sifatida qabul qiladi                 MathCad dasturida  ikki o ʻ lchamli  ,  uch o ʻ lchamli  grafik tasvirlarni xam xosil 
qilish mumkin . 
      Ikki o ʻ lchamli grafik  tasvirni xosil qilish    uchun quyidagi ketma ketlik 
bajariladi :  
Insert ( Вставка)- Graph( График)- X-Y plot (участок)
        Uch  o ʻ lchamli   grafik   tasvirni  xosil  qilish     uchun  quyidagi  ketma  ketlik 
bajariladi :  
  Insert ( Вставка)-  Graph( График)-  3D plot Wizard  (Мастер графиков)                 2 o’lchovli grafikli tasvir olish uchun  quyidagi ketma-
ketlik bajariladi                                  3 o’lchovli grafikli tasvir olish uchun  quyidagi 
ketma-ketlik bajariladi                                  Nazorat savollari:
1. Loyihalashni avtomatlashtirilgan tizimi 
nima ?
2. Loyihalashning qanday bosqichlarini 
bilasiz ?
3. ALT turlari va modellari ?

Tizimlarda issiqlik energiyasi bilan bog'liq masalalarni tahlil qilish usullarini qo'llash. MathCad tizimida ishlash texnologiyalari