Ro'yxatga olish sanasi 27 Yanvar 2024
839 SotishTohir Malik hayoti va ijodi, hikoyalarining oʻziga xos jihatlari
![nasridan, shuningdek, adabiyotimizning porloq sahifasi b о ‘lgan jadid
adabiyotidan ajralgan hodisa emas.
1.2. Yozuvchi Tohir Malikning “Nafs kishanlari” asari badiiy
va falsafiy tahlili
Adabiyot, unda yoritilajak har bir muammoli masala, xoh katta, xoh
kichik bo‘lsin, atroflicha o‘rganish va tadqiq etish bugungi kunda dolzarb
ahamiyat kasb etadi. Ayniqsa, asos-o‘zagini islomiy qadriyatlar tashkil etgan
Sharq mumtoz adabiyotini bugungi kunda yangich а qarashlar, haqqoniy
yondoshuvlar asosida tekshirish, o‘rganish kelajak yosh avlodni tarbiyalash
borasida muhim yo‘nalishlardan biri hisoblanadi.
Ma lumki, har bir inson o zining qisqa muddatlik umrida ko plab fikrlarʼ ʻ ʻ
qarama-qarshiliklariga duch keladi. Bunday vaziyatlar xoh u butun bir yurt
boshlig'i bo lsin, xoh yetuk ziyoli inson, xoh oddiy xammol, har birida
ʻ
uchrashi mumkin. Xususan, serqirra ijodkor, o tkir qalam sohibi Tohir Malik
ʻ
ham shu kabi o y kechinmalarni boshidan o tkazgan va ularni qog ozga
ʻ ʻ ʻ
tushirgan.Yozuvchi o zining “Nafs kishanlari” nomli asarida ushbu
ʻ
kechinmalarni aks ettirgan. Mazkur to plamdagi fikr va qarashlar aynan bir
ʻ
mavzu doirasida emas. Lekin u mazmuniy jihatdan bir-biriga bog liq. Izoh
ʻ
joizki, asarning tub mazmuni inson iymonini kemiruvchi nafsning ofatlari
xususidadir. Shu o rinda asardagi bir parchani keltirsak:
ʻ
“Shirin dunyoning shirin tillari
Aqlsiz aqlimning aqlini oldi.
Va... kula-kula lahadga kuzatib qoldi” [1.5].
Ushbu parchada inson tug ilganidan boshlab hayoti davomida bu omonat
ʻ
dunyoda o tkinchi ne matlarga ishonib, xoyu havasga berilishi tufayli o z
ʻ ʼ ʻ
o zligini yo qotishi va shu tariqa, iymonining kuchsizlanishiga sabab bo ladi.
ʻ ʻ ʻ
12](https://docx.uz/documents/a6bd46b9-921a-4ba5-bd18-f4609e3a0839/page_12.png?v=1)
![Holbuki, inson shu tariqa umr kechirar ekan, u har qanday tubanlikka ham
qo l urishi mumkin.Yana bir misrada esa shunday deyiladi: “Kutyapti intiq,ʻ
Kimnidir Jahannamning olov gullari” Ushbu jumla yuqoridagi misraning
mantiqiy davomi deyish mumkin. Bundan ko rinib turibdiki, har birimiz
ʻ
iymonsiz, Alloh amrini unutib o z burchimiz, vazifalarimizni ado etmas
ʻ
ekanmiz kuni kelib, jahannamning otash olovida yonmog'imiz aniq. Shu
o rinda, ijodkorning badiiy so z qudratini naqadar go zal ifoda etganini ta rif
ʻ ʻ ʻ ʼ
etmoq kerak: olov gullar, bu o ta ma noli va ajib o xshatish desak
ʻ ʼ ʻ
adashmagan bo lamiz. Bu yozuvchining naqadar mahoratli ijodkor
ʻ
ekanligining yana bir isboti deyish mumkin. Navbatdagi misrada esa
yozuvchining tanqidiy tahlil qila olgan va jumladan, o'xshatishdan mohirona
foydalangan desak xato qilmagan bo lamiz:
ʻ
“Oppoq dasturxon erur Ka'ba -
kimdir kiradir kirlangan kirlarin to kmoqlik uchun
ʻ
so ng... yana bemalol kirlanish uchun” [1.6].
ʻ
Yuqorida ta’kidlab o tilganidek, ushbu satrlarda holatni tanqidiy
ʻ
baholash g oyat mohirona amalga oshirilgan.Yozuvchi qalamga olgan ushbu
ʻ
holat anchayin achinarli hol. Negaki, hozirgi bizni o rab turgan olamda
ʻ
qanchadan qancha soxta iymon keltiruvchilarni uchratish mumkin. Ularning
aqidasi bo yicha Allohning uyi bo lmish Ka'baga qilgan tashrifi ularning
ʻ ʻ
qilgan razilliklarini yuvib yuboradi, nainki, avvalo inson o z qalbini,
ʻ
vijdonini doimo har qayerda, har bir amalda pok tutmog i joiz.Muallif ham
ʻ
bu satrlar orqali ularning qilgan ko zbo yamachiliklari to g ri emasligini
ʻ ʻ ʻ ʻ
aytib o tadi.
ʻ
Adib kinoya va mubolag alardan har bir asarida, xususan ushbu falsafiy
ʻ
o ylarida ham mahorat bilan foydalangan desak mubolag a bo lmaydi:
ʻ ʻ ʻ
“Halollikdan
doston to qiydi
ʻ
13](https://docx.uz/documents/a6bd46b9-921a-4ba5-bd18-f4609e3a0839/page_13.png?v=1)
![haromning mahbubi” [1.43].
Ko ringanidek, ushbu satrlarda kinoya nafasi ufurib turibdi, “haromningʻ
mahbubi” jumlasi ajoyib o xshatish bo libgina qolmay, kinoyaviy xarakterga
ʻ ʻ
ham ega, xususan bu birikma orqali ijodkor haromdan tab tortmaydigan,
bilaks, o zlari halollik, rostgo ylik, saxiylik haqida tinmasdan so zlaguvchi
ʻ ʻ ʻ
insonlarni kinoya va tanqidiy ruh bilan qoralaydi deyish mumkin.
Kuzatishlarimiz davomida shunga amin bo ldikki, ushbu ijod namunasi
ʻ
to laqonli ravishda ko p yillik to plangan diniy bilim va islomiy hayot
ʻ ʻ ʻ
mushtarakligi asosida yaratilgan. Buni quyidagi namunadan ham sezish
mumkin:
“Yonarmish ho'lu quruq o rmonga ketganida o't.
ʻ
Faqat yonmas iymon egasi,
Ibrohim alayhissalom singari” [1.48].
Bu namunadan shu ravshan bo ladiki, adib Payg ambarlar va ularning
ʻ ʻ
tarixiy qissalarini juda yaxshi bilgan. Islom dini arkonlaridan biri
yaratuvchimiz Allohning yuborgan payg ambarlariga iymon keltirishdir.
ʻ
Quyida Paygambar Ibrohim alayhissalom xususida ma lumot keltirsak.
ʼ
Ibrohim alayhissalom — Qur onda nomi zikr etilgan payg ambarlardan biri,
ʼ ʻ
o zidan keyin o tgan barcha payg ambarlarning bobokaloni, arablar va
ʻ ʻ ʻ
yahudiylarning umumiy ajdodi. Allohning chin do sti (xalilullox), imom,
ʻ
siddiq va hanif deb ta riflanadi. Yahudiy-xristian diniy adabiyotlarida
ʼ
Avraam nomi bilan ma lum. Bobilda tavallud topgan. Yolg iz Allohga ibodat
ʼ ʻ
qilgan. Otasi Ozor va qavmlarni ham ana shunga da vat qilgan. Ular
ʼ bilan
bahslashgan, ammo ishontirolmagach, otasi va qavmlari sig inib yurgan
ʻ
hamma butlarni sindirib tashlagan. Shu sababli uni yondirib yubormoqchi
bo ladilar. Ammo u Alloh irodasi bilan olovdan sog -salomat chiqqanligi
ʻ ʻ
Qur oni Karimda bayon qilingan. Ushbu ma lumotlarni mukammal bilgan
ʼ ʼ
adib buni ushbu qisqa satrda keng ma noda ta rif etadi. [2.]
ʼ ʼ
14](https://docx.uz/documents/a6bd46b9-921a-4ba5-bd18-f4609e3a0839/page_14.png?v=1)
Tohir Malik hayoti va ijodi, hikoyalarining oʻziga xos jihatlari
-
O'xshash dokumentlar
- O‘quv lug‘atlaridan foydalanish samaradorligi
- Adabiyot fanini o‘qitishda axborot texnologiyalaridan foydalanish, pedagogik mahoratini oshirish
- Boburnoma asarini o‘rganishda fanlararo aloqadan foydalanish
- O’quvchilarning analitik kompetensiyasi rivojlantirishda adabiy tahlillardan foydalanish usullari
- Ta’lim bosqichlarida adabiyot kursining mazmuniy qurilishi