Ro'yxatga olish sanasi 14 Fevral 2025
124 SotishVasiyat bo’yicha vorislikni fuqarolik-huquqiy tartibga solishning o'ziga xos xususiyatlari
![qoldiruvchi vasiyatnoma orqali barcha mol-mulkini uchinchi shaxsga (masalan,
yangi turmush o rtog iga yoki xayriya tashkilotiga) vasiyat qilib qoldirsa ham,ʻ ʻ
majburiy ulush huquqiga ega vorislar sudga murojaat qilib, qonun bo yicha
ʻ
ulushining kamida yarmini talab qila oladi. Bu cheklov meros qoldiruvchining
sub yektiv maqomini ijtimoiy adolat talablari bilan muvozanatlashtiradi va
ʼ
oilaning himoyasiz a zolarini himoya qilishga xizmat qiladi. Amaliyotda bunday
ʼ
holatlar juda ko p uchraydi: keksa fuqaro hayotining oxirgi yillarida yangi oila
ʻ
qurgan taqdirda, avvalgi nikohdan bo lgan nogiron farzandi majburiy ulush talab
ʻ
qilib, vasiyatnomani qisman bekor qildirishi mumkin. Sud amaliyotida bunday
ishlar bo yicha qarorlar majburiy ulushni hisoblashda meros massasining qiymatini
ʻ
aniq baholashga asoslanadi va meros qoldiruvchining erkin irodasini hurmat qilgan
holda, ijtimoiy himoyani ta minlaydi.
ʼ 5
Vorislik huquqidagi ikkinchi asosiy sub yekt – merosxo rlar (nasledniki)
ʼ ʼ
bo lib, ular vasiyat bo yicha yoki qonun bo yicha vorislik huquqiga ega
ʻ ʻ ʻ
shaxslardir. Fuqarolik kodeksining 1120 va 1141-moddalariga ko ra, merosxo rlar
ʻ ʼ
jismoniy shaxslar, yuridik shaxslar, davlat va ma muriy-hududiy birliklar bo lishi
ʼ ʻ
mumkin. Bu xilma-xillik vorislik huquqining fuqarolik-huquqiy tartibga solishdagi
o ziga xos xususiyatlaridan biri hisoblanadi, chunki boshqa huquqiy institutlarda
ʻ
(masalan, shartnoma huquqida) sub yektlar tarkibi odatda jismoniy va yuridik
ʼ
shaxslar bilan cheklanadi, vorislikda esa davlat ham faol ishtirok etadi. Masalan,
agar vorislar bo lmasa yoki barcha vorislar merosni rad etsa, meros “egasi yo q
ʻ ʻ
mulk” sifatida davlat mulkiga o tadi (1157-modda). Bu qoida postsovet huquq
ʻ
tizimlariga xos bo lib, mulkiy aylanmaning uzluksizligini ta minlaydi va
ʻ ʼ
davlatning iqtisodiy manfaatlarini himoya qiladi.
Jismoniy shaxslar orasida vorislik qobiliyati tug ilish vaqtidan boshlab
ʻ
yuzaga keladi (1124-modda). Bu printsip “naslednik po začatiyu”
(homiladorlikdagi bola voris bo lishi mumkin) deb ataladi va Rim huquqidan
ʻ
meros bo lib qolgan. Masalan, agar meros qoldiruvchi vafot etgan paytda uning
ʻ
turmush o rtog i homilador bo lsa, meros taqsimoti tug ilguncha to xtatib turiladi
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
5
Наследственное право в Узбекистане : амалий қўлланма. – Ташкент : [б.и.], 2019. – 96 с.
10](https://docx.uz/documents/a3d657d5-5bc0-4ac6-8e66-e8b17372b15a/page_10.png?v=1)
![FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1. Аюшеева И.З. Наследственное право : учебник / И.З. Аюшеева. – М. :
РГУП, 2017. – 280 с.
2. Барщевский М.Ю. Наследственное право : учебное пособие / М.Ю.
Барщевский. – М. : Юридическая литература, 2008. – 256 с.
3. Блинков О.Е. Наследственное право Российской Федерации : учебное
пособие / О.Е. Блинков. – М. : Юстицинформ, 2010. – 320 с.
4. Власов Ю.Н. Наследственное право : курс лекций / Ю.Н. Власов, В.И.
Калинин. – М. : Юрайт, 2012. – 224 с.
5. Ворислик ва оила ҳуқуқи : ўқув қўлланма. – Тошкент : Unilibrary, 2022. –
303 б.
6. Ворислик ҳуқуқи : ўқув қўлланма. – Тошкент : ТДЮУ нашриёти, 2017. –
200 б.
7. Гражданское право : учебник : в 4 т. / под ред. Е.А. Суханова. – 3-е изд.,
перераб. и доп. – М. : Волтерс Клувер, 2008. – Т. 4 : Наследственное
право. – 784 с.
8. Гришаев С.П. Наследственное право : учебное пособие / С.П. Гришаев. –
М. : Юристъ, 2005. – 224 с.
9. Гуев А.Н. Постатейный комментарий к части третьей Гражданского
кодекса Российской Федерации / А.Н. Гуев. – М. : Инфра-М, 2002. – 448 с.
10. Зайцева Т.И. Наследственное право : комментарий законодательства и
практика его применения / Т.И. Зайцева. – М. : Юрайт, 2018. – 320 с.
11. Комментарий к Гражданскому кодексу Республики Узбекистан : в 3 т. /
под ред. Х. Рахманкулов Х.Р. – Ташкент : Норма, 2010. – Т. 3. – 720 с.
12. Мананников О.В. Наследственное право России : учебное пособие / О.В.
Мананников. – М. : Дашков и К, 2004. – 240 с.
13. Наследственное право : учебное пособие / С.С. Желонкин, Д.И. Ивашин. –
М. : Консультант, 2015. – 240 с.
14. Наследственное право в Узбекистане : амалий қўлланма. – Ташкент :
[б.и.], 2019. – 96 с.
32](https://docx.uz/documents/a3d657d5-5bc0-4ac6-8e66-e8b17372b15a/page_32.png?v=1)
Vasiyat bo’yicha vorislikni fuqarolik-huquqiy tartibga solishning o'ziga xos xususiyatlari
-
O'xshash dokumentlar
- Xalqaro xususiy huquq normalarini fuqarolik-huquqiy munosabatlarga nisbatan tatbiq qilish
- Tekin foydalanish shartnomasining fuqarolik huquqiy xususiyatlari
- Shartnomadan tashqari majburyatlarni fuqarolik huquqiy tartibga solishning o’ziga xos xususiyatlari
- Kredit shartnomasining fuqarolik huquqiy xususiyatlar
- Kollizion normalarni fuqorolik- huquqiy tartibga solishning o’ziga xos xususiyatlari