Ro'yxatga olish sanasi 24 Oktyabr 2024
12 SotishXo’jalik yurituvchi subyektning faoliyati moliyaviy holati va moliyaviy holati o'zgarishlar
![hisoblashish intizomiga rioya qilish, xususiy va qarz mablag‘larining to‘g‘ri nisbatga
bo‘lishini ta’minlash, moliyaviy tartib va intizomga, barcha ishlab chiqarish
bo‘g‘inlarida iqtisod va tejamkorlikka rioya qilish muhim ahamiyat kasb etadi.
Korxonalarning moliyaviy holati ko‘p jihatdan - baho, kredit, foyda va uni iqtisodiy
taqsimlanish mexanizmiga bog‘liqdir. Barqarorlik bo‘lgan joyda barcha xo‘jalik
muomalalari va hisob-kitoblar o‘z vaqtida bajariladi. Shu bois, bozor, sharoitida har
qanday korxonaning moliyaviy ahvolini bilish va o‘rganishga e’tibor kuchaymoqda.
Korxonalarning moliyaviy holatini tahlil etishda moliyaviy tahlilning asosiy
vazifalari quyidagilardan iborat bo‘ladi:
- korxonaning moliyaviy ahvolini har tomonlama o‘rganib, uning holatiga
aniq va xolisona baho berish;
- mablag‘ va manbalarning joylanishini tekshirish, ularni to‘g‘ri yo‘nalishda
ishlatilganligini aniqlash;
- hisoblashish ishlarining o‘z muddatida bajarilganligi, debitor va kreditorlik
qarzlari tarkibini o‘rganish;
- korxonaning o‘ziga qarashli mablag‘lari bilan qarz mablag‘lari
o‘rtasidagi nisbat va aylanma mablag‘larni manba bilan ta’minlanganligini tekshirish;
- moliyaviy intizomga qanchalik amal qilishni aniqlash va to‘lov qobiliyatiga
baho berish;
- korxona mulkining kadrligi va tez pulga aylana olish darajasini o‘rganish;
- aylanma mablag‘lardan foydalanishga baho berish va korxonaning
moliyaviy ahvolini yaxshilash bo‘yicha takliflar bayon etish va hokazo.
Tahlilning asosiy maqsadi – moliyaviy faoliyatdagi yutuq va kamchiliklarni
aniqlab, mablag‘lardan yanada to‘g‘ri foydalangan holda hisob-kitob tartibini
mustahkamlashga qaratiladi. Demak, bu mahsulot ishlab chiqarish va uni sotish,
xarajatlarni tejash, pul-moliya aloqalari va boshqa faoliyatlarning bir-biriga
bog‘liqligini ko‘rsatadi. Moliyaviy tahlilni bajarishda zarur bo‘ladigan manbalarga
korxona balansi, unga qilingan ilovalar va boshqa hisobot ma’lumotlari kiradi.
Shuningdek, buxgalteriyaning sintetik va analitik schetlari ma’lumotlaridan ham keng
foydalanish lozim, chunki keyingi yillarda tuziladigan hisobotlarning hajmi qisqarib,
tahlil imkoniyatlarini chegaralashga olib kelmoqda. Ay- niqsa, mahsulot ishlab
chiqarish va uni sotish, maxsus va maqsadli mablag‘lar, zaxira jamg‘armasi, foyda va
zararlar, turli xil hisob- kitoblar, qimmatli qog‘oz va veksellar bo‘yicha
ma’lumotlardan ko‘proq foydalaniladi. Bular xo‘jalik faoliyatining to‘g‘ri
boshqarilishi, uning moliyaviy barqaror bo‘lishi va to‘lov qobiliyatining
yaxshilanishiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi.[1]
9](https://docx.uz/documents/4d2f370a-9cfa-4175-9900-02f2c0ff8b0c/page_9.png?v=1)
![11.ACCA Financial Accounting (FA/FFA) Study Text: Published by: Kaplan
Publishing UK Unit 2 The Business Centre Molly Millar’s Lane Wokingham
Berkshire RG41 2QZ ISBN: 978-1-78740-586-8 © Kaplan.
Financial Limited, 2020
12.Godfrey, J., Hodgson, A., Hamilton, J., Tarca, A., & Holmes, S. (2010).
Accounting Theory. Wiley.
13.Pilcher, R., & Gilchrist, D. (2018). Public Sector Accounting,
Accountability and Governance. Routledge.
14.PKF International Ltd, & Ltd, P. K. F. I. (2020). Wiley Interpretation and
Application of IFRS Standards 2020. Wiley.
Qo’shimchа аdаbiyotlаr
15.Ergаshevа SH, Ibrаgimov А, Rizаyev N. Moliyaviy hisobotning xаlqаro
stаndаrtlаri. O’quv qo’llаnmа. - T.: TDIU. «IQTISODIYOT», 2019 y. - 321 b.
16.Karimov A., Kurbanbayev J., Jumanazarov S., Xalilov Sh. Moliyaviy hisob
va hisobot. O‘quv qo‘llanma. –T.:Iqtisod-moliya, 2018. - 496 b.
17.Kuljonov O., Ortiqov X., Yugay L., Tuxsanov X., M.Xayitboyev Moliyaviy
hisob. O‘quv qo‘llanma. –T.: Iqtisod-moliya, 2018. –246 b.
18. Tashnazarov S.N., Tashnazarova D.S. Moliyaviy hisobotning xalqaro
standartlari. O‘quv qo‘llanma. –C.: SamISI, 2018. -421 b.
19. Teterleva, A. S. Mejdunarodniye standarti finansovoy otchetnosti : [ucheb.
posobiye] / A. S. Teterleva ; M-vo obrazovaniya i nauki Ros. Federatsii, Ural.
feder. un-t. – Ekaterinburg : Izd-vo Ural, 2016. – 176 s.
Аxborot mаnbааlаri.
1. www.aim.uz
2. www.ziyonet.uz
3. www.wikipedia.uz
4. www.lex.uz
5. www.referat.uz
6. http://genderi.org .
7. www.gov.uz – O’zbekiston Respublikаsi xukumаt portаli.
8. www.lex.uz – O’zbekiston Respublikаsi Qonun hujjаtlаri mа’lumotlаri
milliy bаzаsi.
9. www.tradingeconomics.com – ekonomicheskiye pokаzаteli
10. www.mf.uz (O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining sayti)
11. www.ach.gov.uz (O’zbekiston Respublikasi Hisob Palatasining sayti)
12. www.iasplus.com.
13. www.webofscience.com– Xalqaro ilmiy maqolalar platformasi.
33](https://docx.uz/documents/4d2f370a-9cfa-4175-9900-02f2c0ff8b0c/page_33.png?v=1)
Xo’jalik yurituvchi subyektning faoliyati moliyaviy holati va moliyaviy holati o`zgarishlar.