Yangi gazetalar: dizayn va tashqi ko’rinishining muhimligi - Iqtisodiyot - Dars ishlanmalar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	10000UZS
Hajmi	26.2KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	09 May 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Dars ishlanmalar
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Ilyos Hamidov

Ro'yxatga olish sanasi 15 Dekabr 2024

6 Sotish

Yangi gazetalar: dizayn va tashqi ko’rinishining muhimligi

Sotib olish

O‘zbekiston Jurnalistika va
Ommaviy Kommunikatsiyalar
Universiteti
Bosma ommaviy axborot va noshirlik
ishi fakultiti
Konvertigen tahririyat va matbuotning
vizuallashuvi fanidan
MUSTAQIL ISH
Bajardi___________________________________________
1

Qabul qildi________________________________________
MUNDARIJA
MAVZU:YANGI GAZETALAR:DIZAYN VATASHQI
KO’RINISHINING MUHIMLIGI
Kirish…………………………………………………………………2.3
1.Zamonaviy dunyoda gazetalarning o'rni va ahamiyati haqida
qisqacha ma'lumot…………..……………………………………….4.8
2.Gazetalarning O'quvchilarga ta'sir qilishda dizayn va tashqi
ko'rinishning roli……………………………………………………8.11
3.Mavzuga oid asosiy fikrlarni taqdim etish……………………11.15
XULOSA……………………………………………………………..16
Foydalanilgan Adabiyotlar………………………………………….17
2

Kirish
Mavzuning dolzarbligi: Gazeta jamiyatda bòlayotgan ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy,
madaniy-ma rifiy va ilmiy hayotga oid dolzarb axborotni hozirjavoblik bilan turliʼ
adabiy janrlarda ommaga yetkazadi va shu yo l bilan o z gazetxonlarida kundalik
ʻ ʻ
turmush voqealariga nisbatan ma lum munosabat va tasavvur paydo bo lishiga,
ʼ ʻ
siyosiy, iqtisodiy, axloqiy g oya va e tiqodlar shakllanishiga ta sir ko rsatadi,
ʻ ʼ ʼ ʻ
jamoatchilik fikrining natijasi hamda ifodachisi sifatida namoyon bo ladi. Jurnal
ʻ
gazeta kabi jamoatchilik fikriga ta sir o tkazish yo li bilan uni shakl-lantirishga
ʼ ʻ ʻ
xizmat qiladi; omma ijtimoiy ongiga muayyan g oya va qadriyatlarni singdiradi.
ʻ
O'zbekistonda gazeta tarixi.
Bugungi kundagi gazetalar dastlab Toshkentda Markaziy Osiyoda ilk gazetalar –
«Turkestanskiye vedomosti» («Turkiston vedomostlari») va «Turkiston
viloyatining gazeti» 1870 yildan chiqa boshlagan. Turkiston general-gubernatorligi
tomonidan tashkil etilgan mazkur nashrlardan ko‘zlangan asosiy maqsad
mustamlakachilarning yerli xalqlarga o‘zlarining siyosatlarini targ‘ib va tashviq
etish edi. Mazkur gazeta harbiy okrug shtabi huzuridagi bosmaxonada nashr
etilgan. Ularning har ikkisi ham 1917 yilgacha chop ettirilgani sababli Turkiston
matbuoti tarixida uzoq muddat davomida uzluksiz faoliyat ko‘rsatgan davriy
nashrlar sanaladi.Takidlab o'tish kerak 1906 yilga qadar butun o‘lkada yagona
«Turkiston viloyatining gazeti»dan bo‘lak mahalliy tilda bironta gazeta nashr
qilinmagan. Toshkentda o‘zbek tilidagi dastlabki mustaqil davriy nashrlarning
paydo bo‘lishi 1905–1907 yillarda yuzaga kelgan 1-rus inqilobi davriga to‘g‘ri
keladi. Bu, shubhasiz, o‘lka ijtimoiy hayotida tarixiy ahamiyatga ega muhim
voqyea edi. Inqilobiy harakatlardan sarosimaga tushgan chorizm turli islohotlar
soyasida matbuot sohasida ham yon berishga, so‘z erkinligini qisman bo‘lsa-da
3

ta’minlashga majbur bo‘ldi. Mamlakatning ziyolilari bundan foydalanib, davriy
nashrlarchiqarish to‘g‘risida chor ma’muriyatidan ruxsatnomalar olishga erishdilar.
Natijada Toshkentda dastlabki ijtimoiy-siyosiy va adabiy mazmundagi o‘zbekcha
davriy nashrlar tashkil topdi.Mustaqillik tufayli davriy matbuotning ahamiyati har
jihatdan yuksaldi. Mamlakatdagi ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy islohotlar natijasida
yangi-yangi nashrlar ta’sis etildi. Jumladan, Toshkentda «XXI asr», «Huquq»,
«Hurriyat», «Mohiyat», «Jamiyat», «Uzbekistan Today» singari gazetalar nashr
etib kelinyapdi. Aksariyat gazetalar siyosiy partiyalar, vazirlik, tashkilot va yirik
kompaniyalar tomonidan ta’sis etilgan bo‘lib, mamlakatimizning siyosiy, iqtisodiy,
madaniy, ma’rifiy manfaatlariga xizmat qilmoqda. Bulardan tashqari, mustaqillik
yillarida ko‘ngilochar nashrlar soni ham ko‘paydi.
4

1.Zamonaviy dunyoda gazetalarning o'rni va ahamiyati haqida qisqacha
ma'lumot
Zamonaviy dunyoda gazetalarning o'rni o'zgarib, ammo muhimligini yo'qotmadi.
Internetning rivojlanishi va ijtimoiy media platformalarining paydo bo'lishi bilan
gazetalarning o'qish odati va ta'siri o'zgargan bo'lsa-da, ular hali ham jamiyat
uchun muhim rol o'ynaydi.
Gazetalarning zamonaviy dunyodagi o'rni quyidagi jihatlardan iborat:
1. Yangiliklar va axborot manbai:
* Xolislik: Gazetalarning asosiy vazifasi jamiyatga dolzarb yangiliklar va voqealar
haqida xolis va aniq ma'lumotlarni yetkazishdir. Ular xolislikni saqlashga intiladi
va turli nuqtai nazarlarni aks ettiradi.
* Tergovchi jurnalistika: Ba'zi gazetalarda tergovchi jurnalistlar ishlaydi, ular
ijtimoiy muammolar, korrupsiya va boshqa muhim masalalarni o'rganadi va ular
haqida xalqni xabardor qiladi
* Mahalliy yangiliklar: Gazetalarning mahalliy jamoalarga bog'liqligi ularga
mahalliy yangiliklarni tez va aniq qamrab olish imkonini beradi.
2. Jamoatning ovozi:
* Munozara platformasi: Gazetalarda o'quvchilarga fikrlarini bildirish va
jamiyatdagi muhim masalalarni muhokama qilish imkoniyati yaratilgan.
* Ijtimoiy masalalarni yoritish: Gazetalarda jamoatdagi muhim ijtimoiy
masalalarni yoritib, odamlarni ular haqida o'ylashga va harakat qilishga undaydi.
5

* Shaxsiy hikoyalar: Gazetalarda odamlarning shaxsiy hikoyalari va tajribalari o'z
aksini topadi, bu jamiyatni birlashtirishga va turli guruhdagi odamlarning hayotlari
haqida bilishga yordam beradi.
3. Ta'lim va bilim manbai:
* Ma'lumotli maqolalar: Gazetalarda siyosiy tahlillar, iqtisodiy maqolalar, madaniy
va ilmiy mavzular bo'yicha yozilgan ma'lumotli maqolalar chop etiladi.
* Sharhlar va fikrlar: Gazetalardagi sharhlovchilar va tahlilchilar dolzarb masalalar
haqida o'z fikrlarini bildirib, o'quvchilarga ko'proq tushunishga yordam beradi.
* Madaniy tadbirlar: Gazetalarda kinolar, teatr, musiqa, san'at va boshqa madaniy
tadbirlar haqida ma'lumotlar chop etiladi.
4. Demokratiyaning himoyachisi:
* Hokimiyatni nazorat qilish: Gazetalarning asosiy vazifalaridan biri hokimiyatni
nazorat qilishdir. Ular korrupsiya, yolg'on va noqonuniy harakatlar haqida xabar
berib, jamoatchilikni xabardor qiladi va hokimiyatni javobgarlikka tortishga
yordam beradi. * Ijtimoiy adolat uchun kurash: Gazetalarda ijtimoiy adolat va
tenglik masalalari ko'tariladi va ularni yaxshilash uchun harakat qilinishiga
chaqiriladi. * Jamiyatdagi muammolarni yoritish: Gazetalarda jamoatdagi muhim
muammolar haqida xabar berib, odamlarni ular haqida o'ylashga va hal etishga
undaydi.
Zamonaviy dunyodagi qiyinchiliklar:
* Internetning raqobati: Internetda axborot olish imkoniyatining kengayishi
gazetalarning o'qish odatini kamaytiradi.
6

* Moliyaviy qiyinchiliklar: Reklama daromadining pasayishi va o'qish odatining
kamayishi gazetalarning moliyaviy ahvolini qiyinlashtiradi.
* Yangiliklarni tarqatishdagi tezlik: Internet va ijtimoiy media platformalari
yangiliklarni tezroq tarqatish imkonini beradi, bu gazetalarning o'qish odatini
kamaytiradi.
* Onlayn formatlarga o'tish: Ko'plab gazetalarda onlayn versiyalari mavjud, bu
ularga yangiliklarni tezroq va samarali tarqatish imkonini beradi.
* Tergovchi jurnalistika: Jamiyatga foydali bo'lgan va boshqa media manbalarida
bo'lmagan ma'lumotlarni taqdim etish.
* Jamoat bilan aloqani kuchaytirish: O'quvchilar bilan ijtimoiy media orqali
aloqalarni rivojlantirish.
* Multimedia formatlardan foydalanish: Video, audio va boshqa multimedia
vositalaridan foydalanish o'quvchilarni jalb qilishga yordam beradi.
1. Muxtasarlik va ishonchlilik:
* Tezkor xabarlar: Gazetalarning o'quvchilarga yangiliklarni tez va aniq tarqatish
imkoniyati internet davrida ham o'z ahamiyatini yo'qotmadi. Jamiyatni dolzarb
masalalar bilan tanishtirishda ular hali ham ishonchli manba hisoblanadi.* Keng
qamrov: Gazetalarda turli xil mavzularni qamrab olish imkoniyati mavjud, bu esa
o'quvchilarga dunyo haqida chuqurroq tushunishga yordam beradi. * Kengroq
kontekst: Internetdagi ko'plab yangiliklar manbalari qisqa va tezkor xabarlarni
taqdim etadi, bu esa kontekstni tushunishni qiyinlashtirishi mumkin. Gazetalarda
esa muammolarni chuqurroq tahlil qilish va kengroq kontekstni taqdim etish
imkoniyati mavjud.
7

2. Jamiyatdagi roli:
* Mahalliy va mintaqaviy muammolar: Gazetalarda mahalliy va mintaqaviy
muammolar yoritiladi, bu jamoatchilikni birlashtirish va ularni hal qilish uchun
birgalikda harakat qilishga undaydi.
* Madaniy meros: Ko'plab gazetalarda mahalliy tarix, madaniyat va san'at haqida
maqolalar chop etiladi, bu esa jamiyatning madaniy merosini saqlashga hissa
qo'shadi.
* Jamoatga xizmat qilish: Gazetalarda tez-tez jamoatga xizmat ko'rsatuvchi
maqolalar chop etiladi, masalan, ish izlash, ta'lim, sog'liqni saqlash va boshqalar.
3. Jurnalistikaning etika va standartlari:
* Xolislik: Gazetalardagi jurnalistlarning xolislik va haqiqatni izlashga intilib
ishlashi jamiyatga ishonchli ma'lumot manbaini taqdim etadi.
* Jurnalistika etika: Jurnalistika etika standartlari gazetalarning xolislik va
haqiqatni taqdim etishga intilishini ta'minlaydi.* Javobgarlik: Gazetalarda
jurnalistlarning o'z maqolalariga javobgarligi va xato qilgan taqdirda ularni
tuzatishga tayyorligi o'quvchilarning ishonchini oshiradi.
4. Qiyinchiliklar va imkoniyatlar:
* Tijorat qiyinchiliklar: Reklama daromadining pasayishi va internetning raqobati
gazetalarning moliyaviy holatini qiyinlashtiradi.
* O'qish odati: Yosh avlodning internetda yangiliklar olishga ko'proq moyilligi
gazetalarning o'qish odatini kamaytiradi.
8

* Yangiliklarning tez tarqalishi: Internetda yangiliklar juda tez tarqaladi, bu esa
gazetalarning o'z vaqtida ma'lumot berish qobiliyatini qiyinlashtiradi.
* Sotsial media ta'siri: Sotsial media platformalarida yolg'on va noto'g'ri
ma'lumotlarning tarqalishi gazetalarning xolislik va ishonchlilikni saqlashga
bo'lgan qiyinchiliklarini oshiradi.
* Yangiliklarni shaxsiylashtirish: Internetda foydalanuvchilar o'zlari xohlagan
yangiliklarni olish imkoniga ega, bu esa jamiyatdagi turli guruhdagi odamlarning
fikrlashini toraytirishi mumkin.
* Imkoniyatlar: Gazetalarning turli onlayn formatlarga o'tishi, multimedia
kontentini yaratish, tergovchi jurnalistika va jamoat bilan aloqani mustahkamlash
orqali o'z o'rnini saqlab qolish imkoniyati bor.* O'qish odatini targ'ib qilish:
Jamiyatni gazetalarning ahamiyati va jurnalistika etika haqida o'ylashga
undash.Xulosa qilib aytganda, gazetalarning zamonaviy dunyodagi o'rni o'zgargan
bo'lsa-da, ular hali ham jamiyat uchun muhim rol o'ynaydi. Ular jamoatni xabardor
qiladi, hokimiyatni nazorat qiladi, ijtimoiy adolatni himoya qiladi, o'quvchilarga
bilim beradi va jamiyatning ovozi bo'lib xizmat qiladi.
2.Gazetalarning O'quvchilarga ta'sir qilishda dizayn va tashqi ko'rinishning
roli
Gazetalarning o'quvchilarga ta'sir qilishda dizayn va tashqi ko'rinishning roli juda
muhimdir. Chunki ular birinchi qarashda o'quvchilarning e'tiborini jalb qilish,
ularni o'qishga undash va ma'lumotni tushunarli qilib taqdim etish vazifasini o'z
zimmasiga oladi. Dizaynning roli quyidagilarni o'z ichiga oladi:
* Vizual jozibadorlik: Gazetaning tashqi ko'rinishi jozibali va zamonaviy bo'lishi
kerak. Yorqin ranglar, aniq grafikalar, qiziqarli fon rasmlari va tartibga solish
9

o'quvchilarning e'tiborini jalb qiladi.* Tartib va aniqlik: Ma'lumot o'quvchilar
uchun tushunarli va tezkor qabul qilinishi uchun matnning tartibi aniq va mantiqiy
bo'lishi kerak. Sarlavhalar, sarlavhalar, bo'limlar va rasmlar matnni tushunishni
osonlashtiradi.* O'qish qulayligi: Matnning hajmi, shrifti va o'rtaliklar o'quvchilar
uchun charchoq keltirmaydigan va qulay bo'lishi kerak.* Fon rasmlari va ranglar:
Gazetaning fon rasmlari va ranglari o'quvchilarga uyg'unlik hissini berishi va
ma'lumotni taqdim etishda muhim rol o'ynashi kerak. Masalan, qizil rang
ogohlantirishni, yashil rang tinchlanishni, ko'k rang esa ishonchni uyg'otishga
yordam beradi.* Rasmlar va grafikalar: Rasmlar, grafikalar va diagrammalar
matnni yanada tushunarli qilib, o'quvchilarning e'tiborini jalb qiladi va ma'lumotni
vizualizatsiya qilishga yordam beradi.* Matnning tuzilishi: Gazetalardagi
matnning tuzilishi ham muhim. Qisqa jumlalar, aniq so'zlar va o'qishni
osonlashtiradigan matnning tuzilishi o'quvchilarning e'tiborini jalb qiladi.Tashqi
ko'rinishning roli:
* Brend: Gazetaning logotipi, shrifti va rangi uning brendini yaratishga yordam
beradi va o'quvchilarga uni boshqa gazetalardan ajratishga imkon beradi.*
Ishonchlilik: Gazetaning tashqi ko'rinishi uning ishonchliligiga ta'sir qiladi.
Professional ko'rinishli gazetalar o'quvchilarga ko'proq ishonch uyg'otadi.* O'qish
odati: Gazetaning dizayni va tashqi ko'rinishi o'quvchilarning uni muntazam o'qish
odatini shakllantirishga ta'sir qilishi mumkin.
Yana bir muhim jihat:
* O'quvchilarning demografikasi: Gazetaning dizayni va tashqi ko'rinishi
o'quvchilarning demografik xususiyatlarini hisobga olish kerak. Masalan, yosh
avlodning e'tiborini jalb qilish uchun yorqin ranglar, qiziqarli grafikalar va
multimedia formatlaridan foydalanish mumkin.To'g'ri, dizayn va tashqi
10

ko'rinishning o'quvchilarga ta'sir qilishdagi roli haqida ko'proq gapirish mumkin. 1.
Tezkor ma'lumotni yetkazish:* Sarlavhalar va bosh sarlavhalar: O'quvchilar
ko'pincha maqolaning butun matnini o'qimay, faqat sarlavhalarni o'qiydi. Shuning
uchun sarlavhalar aniq, qisqa va o'quvchilarning e'tiborini jalb qiladigan bo'lishi
kerak.
* Rasmlar va grafikalar: Tasvirlar tezkor va tushunarli ma'lumotlarni yetkazishga
yordam beradi. O'quvchilar bir qarashda tasvirlarni ko'rib, ma'lumotni tezkor va
oson tushunishi mumkin.
2. O'qish tajribasini yaxshilash:
* Matnning hajmi: O'quvchilarni charchamaslik uchun matnning hajmi o'rtacha
bo'lishi kerak. Katta harflar va kichik qator oralig'i o'qishni qiyinlashtirishi
mumkin.* Shrift tanlash: Shrift matnning o'qish qulayligiga ta'sir qiladi. Ko'pgina
gazetalarda o'qishni osonlashtiradigan shriftlar ishlatiladi.* Fon rangi: Fon rangi
o'quvchilarning ko'zlarini charchamasligi uchun oq yoki och ranglarda bo'lishi
kerak.
3. Turli xil o'quvchilarni jalb qilish:
* Turli xil kontent formatlar: Gazetalarda turli xil kontent formatlar, masalan,
videolar, animatsiyalar, interaktiv grafikalar va boshqalar o'quvchilarning e'tiborini
jalb qilish uchun ishlatilishi mumkin.* Mobil versiyalar: Gazetalarning mobil
versiyalari o'quvchilarga oson o'qish imkoniyatini taqdim etadi. Mobil
versiyalarning dizayni qulay va o'qishga qulay bo'lishi kerak.
4. Yana bir qancha muhim jihatlar:
11

* Qo'shimcha ma'lumotlarni taqdim etish: Gazetalarda qo'shimcha ma'lumotlarni
taqdim etishga yordam beradigan elementlar, masalan, "Ko'proq o'qing" havolalari,
"Bog'liq maqolalar" havolalari, interaktiv xaritalar va boshqalar qo'shilishi
mumkin.
* O'quvchilar bilan o'zaro aloqani kuchaytirish: Gazetalarda o'quvchilarga
fikrlarini bildirish imkoniyati, masalan, sharhlar, xatlar bo'limi, ijtimoiy media
havolalari qo'shilishi mumkin. * Jamoatchilik bilan hamkorlik: Gazetalarda
jamoatchilik bilan hamkorlik orqali kontent yaratish, masalan, fotosuratlar tanlovi,
bloglar, sharhlar va boshqalar orqali o'quvchilarni jalb qilish mumkin.
3.Mavzuga oid asosiy fikrlarni taqdim etish.
Gazetalarning o'quvchilarga ta'sir qilishda dizayn va tashqi ko'rinishning roli
haqida asosiy fikrlar quyidagicha:Asosiy Fikrlar:* Dizayn e'tiborni jalb qiladi va
o'qishni rag'batlantiradi: Jozibador va aniq dizayn o'quvchilarning e'tiborini jalb
qiladi va ularni o'qishga undaydi.
* Aniqlik va tushunarlilik ma'lumotni yetkazishni osonlashtiradi: Mantiqiy tartibga
solingan matn, sarlavhalar, bo'limlar va rasmlar ma'lumotni tushunishni va
o'zlashtirishni osonlashtiradi.
* O'qish qulayligi va vizual jozibadorlik muhim: O'qish qulayligini ta'minlaydigan
shrift, matnning hajmi va o'rtaliklar o'quvchilarga yoqadi. Vizual jozibadorlik esa
o'qishni yanada qiziqarli qiladi.
* Brending va ishonchlilik dizayn orqali shakllanadi: Logotip, shrift va ranglar
gazetaning brendini yaratishga yordam beradi va o'quvchilarning ishonchini
oshiradi.
12

* Turli xil kontent formatlar va mobil versiyalar o'quvchilarni jalb qiladi: Videolar,
animatsiyalar, interaktiv grafikalar va mobil versiyalar o'quvchilarning e'tiborini
jalb qiladi va o'qish odatini mustahkamlaydi.
* Jamoatchilik bilan o'zaro aloqani kuchaytirish dizaynga bog'liq: Sharhlar, xatlar
bo'limi, ijtimoiy media havolalari o'quvchilar bilan o'zaro aloqani kuchaytiradi va
ularni gazetaning bir qismi his qildirishga yordam beradi.Dizayn va Tashqi
Ko'rinishning O'quvchilarga Ta'siri: Chuqurroq Nuqtai Nazar
1. Psixologik Ta'sir:
* Ranglarning psixologiyasi: Ranglar his-tuyg'ularga kuchli ta'sir qilishi mumkin.
Masalan, qizil rang ogohlantirishni, yashil rang tinchlanishni, ko'k rang esa
ishonchni uyg'otishga yordam beradi. Gazetalarning dizaynerlari ranglarni diqqat
bilan tanlab, o'quvchilarga kerakli his-tuyg'ularni uyg'otishga harakat qilishadi.
* Shriftning xarakteri: Shriftlar ham o'quvchilarga turli xil his-tuyg'ularni
uyg'otishi mumkin. Masalan, qalin shriftlar kuchli va qat'iylikni ifodalaydi,
ingichka shriftlar esa yumshoqlik va nazokatni ifodalaydi. Gazetalarning
dizaynerlari matnning mazmuniga mos shriftni tanlaydilar.
* Vizual ierarxiya: Gazetaning dizayni o'quvchilarni qaysi ma'lumotni birinchi
o'rinda o'qishi kerakligi to'g'risida ko'rsatma berish uchun vizual ierarxiyadan
foydalanadi. Masalan, muhim yangiliklarning sarlavhalari katta va qalin shriftlar
bilan yoziladi, kam muhim ma'lumotlar esa kichik shriftlar bilan yoziladi.
2. O'quvchilarning Xulq-atvoriga Ta'siri:
* Diqqatni jalb qilish: Jozibador dizayn o'quvchilarning e'tiborini o'ziga jalb qiladi
va ularning gazetaning mazmunini o'qishga bo'lgan qiziqishini oshiradi.
13

* O'qish vaqti: O'qish qulayligi ta'minlangan dizayn o'quvchilarning gazetaning
mazmunini ko'proq vaqt davomida o'qishiga imkon beradi.
* Xotirada saqlash: Yorqin rasmlar, grafikalar va tushunarli dizayn o'quvchilarning
ma'lumotni uzoqroq vaqt davomida eslab qolishiga yordam beradi.
3. Jamoatchilik bilan Aloqani Mustahkamlash:
* Interaktivlik: Gazetalarda interaktiv elementlar, masalan, interaktiv xaritalar,
so'rovnomalar, sharhlar bo'limi va boshqalar o'quvchilarni jalb qiladi va ularning
gazetaning mazmuni bilan o'zaro aloqalarini kuchaytiradi.
* Sotsial media integratsiyasi: Sotsial media integratsiyasi o'quvchilar bilan
muloqotni kuchaytiradi va ularga gazetaning mazmunini boshqalar bilan baham
ko'rish imkonini beradi.
4. Zamonaviy Trendlar:
* Minimalizm: Ko'pgina gazetalarda zamonaviy minimalist dizayn ishlatiladi. Bu
dizayn toza, aniq va o'qishga qulay bo'lishiga yordam beradi.* Multimedia:
Multimedia elementlar, masalan, videolar, animatsiyalar va interaktiv grafikalar
o'quvchilarning e'tiborini jalb qilish va ularga ma'lumotni yangi usulda tushunish
imkonini beradi.
* Shaxsiylashtirish: O'quvchilarga o'zlari xohlagan kontentni tanlash imkoniyatini
berish gazetalarning o'quvchilar bilan aloqasini mustahkamlaydi va ularning
qiziqishini oshiradi.
Dizayn va Tashqi Ko'rinishning O'quvchilarga Ta'siri: Kengaytirilgan Nuqtai
Nazar
14

1. Ma'lumotni Taqdim Etish:
* Vizual ierarxiya: Gazetalarning dizayni o'quvchilarni qaysi ma'lumotni birinchi
o'rinda o'qishi kerakligi to'g'risida ko'rsatma berish uchun vizual ierarxiyadan
foydalanadi. Masalan, muhim yangiliklarning sarlavhalari katta va qalin shriftlar
bilan yoziladi, kam muhim ma'lumotlar esa kichik shriftlar bilan yoziladi.*
Kontrast va Balans: Matn va tasvirlar o'rtasidagi kontrast o'quvchilarning e'tiborini
jalb qiladi va ma'lumotni tushunarli qilib beradi. Balansli dizayn esa o'qishni
qulaylashtiradi.
* Qisqa va aniqlik: Gazetalarning dizayni o'quvchilarga tez va oson tushunishga
imkon beradigan qisqa, aniq va oson o'qiladigan matnni taqdim etishga qaratilgan.
2. O'quvchilarga Mo'ljallangan Dizayn:
* Demografik xususiyatlar: Gazetalarning dizayni o'quvchilarning demografik
xususiyatlarini hisobga oladi. Masalan, yosh avlodga mo'ljallangan gazetalarda
yorqin ranglar, qiziqarli grafikalar va multimedia formatlaridan foydalaniladi.*
O'qish odati: O'qish odati va ma'lumotni qabul qilish uslubi ham dizaynni
shakllantiradi. Masalan, internetda tezkor o'qishga odatlangan avlod uchun qisqa
jumlalar, katta sarlavhalar va aniq tasvirlardan foydalanish mumkin.* Madaniy
omillar: Gazetalarning dizayni o'quvchilarning madaniy omillarini ham inobatga
oladi. Masalan, turli madaniyatlardagi o'quvchilar uchun ranglarning ramziy
ma'nolari va shriftlarning xususiyatlari farq qilishi mumkin.
3. Rivojlanish Trendlari:
* Multimedia: Videolar, animatsiyalar, interaktiv grafikalar va boshqa multimedia
elementlar o'quvchilarning e'tiborini jalb qiladi va ma'lumotni yanada tushunarli
qilib beradi.
15

* Mobil optimizatsiya: Gazetalarning mobil versiyalari o'quvchilarga oson o'qish
imkonini beradi. Mobil versiyalarning dizayni qulay va o'qishga qulay bo'lishi
kerak.* Shaxsiylashtirish: O'quvchilarga o'zlari xohlagan kontentni tanlash
imkoniyatini berish gazetalarning o'quvchilar bilan aloqasini mustahkamlaydi va
ularning qiziqishini oshiradi.* Sotsial media integratsiyasi: Sotsial media
platformalari bilan integratsiyalashgan gazetalarning dizayni o'quvchilarga
ma'lumotni baham ko'rish va boshqalar bilan muloqot qilish imkonini beradi.*
Analitika: Dizayn analitika va o'quvchilarning xatti-harakatlari tahlili asosida qayta
ko'rib chiqilib, yaxshilanadi.
16

Xulosa
Gazetalarning dizayni va tashqi ko'rinishi ularning o'quvchilarga ta'siri uchun juda
muhim. Biz muhokama qilgan narsalarni xulosa qilsak:* Dizayn o'quvchilarning
e'tiborini jalb qiladi: Yorqin ranglar, aniq grafikalar va tushunarli tartiblar
o'quvchilarning e'tiborini jalb qiladi va ularni o'qishga undaydi.
* Aniqlik va tushunarlilik o'qishni osonlashtiradi: Mantiqiy tartib, sarlavhalar va
tasvirlar ma'lumotni tez va oson tushunishga imkon beradi.* Brending va
ishonchlilik muhim rol o'ynaydi: Logotip, shrift va ranglar gazetaning brendini
shakllantiradi va o'quvchilarga ishonchni uyg'otadi.* Zamonaviy trendlar dizaynni
shakllantiradi: Multimedia, mobil optimizatsiya va shaxsiylashtirish gazetalarning
raqobatdosh bo'lishini ta'minlaydi.Xulosa qilib aytganda, gazetalarning
muvaffaqiyati o'quvchilarning e'tiborini jalb qiluvchi va ma'lumotni tushunarli
qilib taqdim etadigan dizayn yaratishga bog'liq. Bu nafaqat estetik jihatdan
yoqimli, balki psixologik va xulq-atvor jihatlarini ham hisobga oladi.
17

Foydalanilgan Adabiyotlar
1. Nafaqat Toshkent haqida…https://shosh.uz/uz/toshkent-gazetalari-tarixi/
2. Gazeta va jurnallar https://www.uzjoku.uz/uz/menu/gazeta-va-jurnallar
3. O’zbekiston Sariq Sahifalari ma’lumotnomasida topasiz.
https://uz.yellowpages.uz/rubrika/gazeta-va-jurnallar-tahririyatlari/toshkent
4. Abdeev RF Axborot sivilizatsiyasi falsafasi / RF Abdeev. – M .: VLADOS,
1994 yil.
5. Olshanskiy D.V.Omma psixologiyasi. – SPb .: Piter, 2002 .—368 b
18

YANGI GAZETALAR:DIZAYN VATASHQI KO’RINISHINING MUHIMLIGI mavzusidan tayyorlangan mustaqil ish

Sotib olish