Yangi O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlarning strategik maqsadlari va taraqqiyotning yangi bosqichi - История - Образовательные программы

Информация о документе

Цена	10000UZS
Размер	3.6MB
Покупки	0
Дата загрузки	24 Февраль 2025
Расширение	docx
Раздел	Образовательные программы
Предмет	История

Продавец

G'ayrat Ziyayev

Дата регистрации 14 Февраль 2025

4 Продаж

Yangi O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlarning strategik maqsadlari va taraqqiyotning yangi bosqichi

Купить

Y a n g i O‘ z b e ki s t o n d a iqti s o d i y i s l oh o t l a r n i n g s t r a t e g i k m a qs a d l a r i v a
t ar a q q i y ot ni n g y a n g i b os qi c h i
1. Kirish
2. Yangi O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlarning asosiy maqsadlari
3. Islohotlarning asosiy yo‘nalishlari
4. Taraqqiyotning yangi bosqichi
5. Yangi islohotlarning natijalari va istiqbollari
6. Xulosa

Kirish
Iqtisodiy islohotlar - xo jalik yuritish tizimida, iqtisodiyotni boshqarishda, iqtisodiy ʻ
siyosatni
amalga oshirish yo llari va usullarida yirik qayta qurishlar, o zgartirishlar ʻ ʻ
samaradorligi
past muayyan iqtisodiy tizimni takomillashtirish yoki eski tizimdan
yangisiga
o tish maqsadlarida amalga oshiriladi. Iqtisodiy tizimning samaradorligi ʻ
qoniqarsiz
bo lgan, iqtisodiy tangliklar yuz bergan, iqtisodiyot kishilarning ehtiyojlarini ʻ
yetarli
qondirmagan hollarda, mamlakat o z taraqqiyotida boshqa mamlakatlardan ʻ
orqada
qolgan sharoitlarda o tkaziladi. I.i. larzalarsiz, aniq maqsadlar ko zlangan holda, ʻ ʻ
parlament
qabul qilgan qonunlarga bi-noan va davlat rahbarligida o tkaziladi. I.i. ʻ
evolyusion
rivojlanishni ta minlaydi. 20-asr oxiri va 21-asr boshlaridagi I.i. ʼ
umumbashariy
bo lib, de-yarli hamma mamlakatlarda o tkazildi. Bozor iqtisodiyoti ʻ ʻ
qaror
topgan mamlakatlarda I.i. iqtisodiyotni erkinlashtirishga qaratilgan bo lib, ʻ
davlatning
iqtisodiyotga aralashuvini cheklash, iqtisodiyot sub yektlari mustaqilligini ʼ
kuchaytirish,
monopoliyalar faoliyatini nazorat qilish, erkin narxlarga yo l berish, xullas ʻ
bozor
mexanizmining to laroq amal qilishiga sharoit yaratib berishga qaratildi. ʻ
Yangidan
mustaqil bo lgan yosh mamlakatlarda (sobiqsotsialistik mamlakatlar va SSSR ʻ
tarkibidagi
respublikalar) I.i. 2 yo nalishda bordi: 1) milliy mustaqillikni iqtisodiy ʻ
jihatdan
ta minlashni ko zlagan islohotlar; 2) rejali iqtisodiyotdan bozor tizimiga ʼ ʻ
o tishga
qaratilgan, ya ni bozor islohotlari yo nalishlarida amalga oshirildi. Birinchi ʻ ʼ ʻ
yo nalish
bo yicha milliy pulni muomalaga kiritish, mustaqil bank, byudjet va soliq ti- ʻ ʻ
zimlarini
joriy etish, bojxona xizmatini tashkil qilish va milliy iqtisodiy chegaralarni
o rnatish,
i.ch. tuzilmasini o zgartirish kabilar amalga oshirildi. Ikkinchi yo nalish ʻ ʻ ʻ
bo yicha
mulkni xususiylashtirish va davlat tasarrufidan chiqarish, bozor in- ʻ
fratuzilmasini
yaratish, rejali davlat narxlaridan erkin bozor narxlarga o tish, agrar ʻ
sohadagi
o zgarishlar, tashki iqtisodiy faoliyatni bozor talablariga mos ravishda qayta ʻ
qurish,
monopoliyalarni cheklash, chetdan kapital kiritishni rag batlantirish kabi ʻ
choratadbirlar
joriy etildi.
Yangi O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlar zaruriyati va ahamiyati
O‘zbekiston
mustaqillikka erishganidan so‘ng mamlakatda iqtisodiy tizimni

modernizatsiya qilish zaruriyati paydo bo‘ldi. Mamlakatning o‘z oldiga qo‘ygan asosiy
maqsadi
— raqobatbardosh bozor iqtisodiyotiga asoslangan barqaror rivojlanish
modelini
yaratish. Ushbu jarayon global iqtisodiy tendensiyalar va milliy resurslardan
samarali
foydalanishni ta'minlashni talab etadi. Shu boisdan, iqtisodiy islohotlar
o‘zining
muhim ahamiyatini ko‘rsatmoqda: ular nafaqat iqtisodiy barqarorlikka, balki
ijtimoiy
adolat va aholining turmush darajasini yaxshilashga qaratilgan.
1. Taraqqiyotning yangi bosqichiga o‘tish omillari
Bugungi
kunda O‘zbekiston taraqqiyotning yangi bosqichiga o‘tmoqda, bu
jarayon
quyidagi omillar bilan belgilangan:
o Mamlakatning
strategik rivojlanish maqsadlarini amalga oshirish uchun
islohotlarning
izchil davom ettirilishi.
o Innovatsion
texnologiyalarni joriy qilish va iqtisodiyotning
diversifikatsiyasi.
o Xalqaro
iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirish, xorijiy investitsiyalarni jalb
qilish
va global bozorga chiqish.
o Iqtisodiyotni
"inson qadri" tamoyiliga asoslangan holda boshqarish.
Ushbu
omillar yangi iqtisodiy modelni shakllantirish va milliy rivojlanishni
yangi
sifat bosqichiga olib chiqishga xizmat qilmoqda.
Yangi O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlarning asosiy maqsadlari
1. Barqaror iqtisodiy o‘sishni ta'minlash
O‘zbekistonning
asosiy strategik maqsadlaridan biri barqaror iqtisodiy o‘sishni
ta'minlashdir.
Bu milliy iqtisodiyotning turli sohalarida izchil rivojlanishni
qo‘llab-quvvatlash,
iqtisodiy infratuzilmani modernizatsiya qilish va ichki hamda
tashqi
bozorlardagi talablarga javob beruvchi mahsulotlar ishlab chiqarishni
kengaytirishni
nazarda tutadi. Makroiqtisodiy barqarorlikni ta'minlash,
inflyatsiyani
nazorat qilish va aholi turmush darajasini oshirish bu yo‘nalishdagi
muhim
omillardir.

2. Raqobatbardosh iqtisodiyotni shakllantirish
Bozor iqtisodiyoti sharoitida raqobatbardoshlik asosiy omil hisoblanadi.
O‘zbekistonda
raqobatbardosh iqtisodiyotni shakllantirish uchun biznesni
rivojlantirishga
qulay shart-sharoit yaratish, byurokratik to‘siqlarni bartaraf etish,
soliq
yukini kamaytirish va investitsion muhitni yaxshilash choralari amalga
oshirilmoqda.
Bu maqsad milliy iqtisodiyotning jahon bozorida mustahkam
mavqe
egallashiga xizmat qiladi.
3. Innovatsion texnologiyalarni rivojlantirish va ishlab chiqarish
samaradorligini oshirish
Zamonaviy
iqtisodiyot innovatsiyalarsiz rivojlana olmaydi. Shuning uchun
O‘zbekistonda
ilm-fan va texnologiyalarni iqtisodiy jarayonlarga keng joriy etish
muhim
ahamiyat kasb etmoqda. Innovatsion rivojlanish dasturlari orqali
texnologik
modernizatsiya, ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va yuqori
qo‘shimcha
qiymatga ega mahsulotlar ishlab chiqarish yo‘nalishlari ustuvorlik
kasb
etmoqda. Bu esa iqtisodiy rivojlanishning sifatli va barqaror bo‘lishini
ta'minlaydi.
4. Xususiy sektorning iqtisodiyotdagi rolini kuchaytirish
Xususiy
sektorning iqtisodiyotdagi o‘rni va ahamiyatini oshirish iqtisodiy
islohotlarning
markazida turadi. Davlat mulkini xususiylashtirish, tadbirkorlikni
qo‘llab-quvvatlash
va kichik hamda o‘rta biznes uchun keng imkoniyatlar
yaratish
orqali iqtisodiy faollikni oshirish ko‘zda tutilgan. Bu esa ish o‘rinlarini
ko‘paytirish,
aholi daromadlarini oshirish va mahalliy iqtisodiyotni
mustahkamlashga
xizmat qiladi.Bu maqsadlar O‘zbekistonni global
iqtisodiyotning
faol ishtirokchisiga aylantirish va mamlakatda uzoq muddatli
barqaror
rivojlanishni ta'minlash yo‘lida muhim ahamiyatga ega. Agar ushbu
bo‘limni
batafsilroq kengaytirish kerak bo‘lsa, xabar bering!
Yangi O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlarning asosiy maqsadlari
Barqaror iqtisodiy o‘sishni ta’minlash.
Barqaror
iqtisodiy o‘sish — har bir taraqqiyot strategiyasining negizidir.

O‘zbekistonda ushbu maqsadga erishish uchun iqtisodiyotning turli tarmoqlariga zarur
investitsiyalar
yo‘naltirish, xomashyo eksportiga qaramlikni kamaytirish va ichki
bozorni
kengaytirish choralari ko‘rilmoqda. Bunda iqtisodiy siyosatda makroiqtisodiy
barqarorlikni
saqlash, inflyatsiya darajasini maqbul ko‘rsatkichlarda ushlab turish va
valyuta
bozorini erkinlashtirish, shu bilan birga, iqtisodiyotga xorijiy sarmoyalarni jalb
qilish
muhim ahamiyat kasb etadi. Bundan tashqari, davlat resurslaridan unumli
foydalanish,
davlat-xususiy hamkorlikni kengaytirish, tadbirkorlar va iste’molchilar
manfaatlarini
muvozanatlash barqaror o‘sish uchun negiz yaratadi.
Raqobatbardosh iqtisodiyotni shakllantirish.
Raqobatbardoshlik
— global iqtisodiy maydonda muvaffaqiyatning asosiy kaliti. Yangi
O‘zbekiston
raqobatbardosh iqtisodiyotni yaratish orqali ichki va tashqi bozorlar uchun
yuqori
sifatli, qiymati maqbul hamda texnologik jihatdan ilg‘or mahsulotlar ishlab
chiqarishni
maqsad qilgan. Bunda davlat boshqaruvida monopoliyalashuvni cheklash,
biznes
yuritish uchun soddalashtirilgan tartib-taomillarni joriy qilish, tadbirkorlik
sub’yektlari
uchun teng huquq va imkoniyatlar yaratish, intellektual mulk huquqlarini
himoya
qilish va korrupsiyani bartaraf etish choralari muhimdir. Ana shu mezonlar
pirovardida
mahalliy ishlab chiqaruvchilarning tashqi bozorga chiqish imkoniyatlarini
kengaytiradi,
bu esa iqtisodiy raqobatbardoshlikni mustahkamlaydi.
Innovatsion texnologiyalarni rivojlantirish va ishlab chiqarish samaradorligini
oshirish.
Innovatsion
texnologiyalar joriy etilishi iqtisodiy islohotlarning yangi bosqichida
markaziy
o‘rin tutadi. Maqsad — ishlab chiqarish jarayonlarini zamonaviylashtrib,
qo‘shimcha
qiymatni oshiruvchi, energiya va resursni tejovchi usullarni qo‘llashdir.
Buning
uchun ilm-fan, ta’lim va ishlab chiqarish o‘rtasida mustahkam aloqalar
yaratiladi,
startaplar va innovatsion g‘oyalarni qo‘llab-quvvatlovchi maxsus fondlar,
inkubatorlar
va texnoparklar tashkil etiladi. Davlat ilmiy-tadqiqot institutlari va oliy
ta’lim
muassasalari bilan hamkorlikda xomashyo ilmiy qayta ishlash, yuqori
texnologiyali
mahsulotlar ishlab chiqarish va xizmatlar sohasini rivojlantirish orqali

iqtisodiy unumdorlik oshiriladi. Natijada, iqtisodiyotda yuqori qo‘shilgan qiymatga ega
eksport
salohiyati kuchayadi, global texnologik zanjirga integratsiya chuqurlashadi.
Xususiy sektorning iqtisodiyotdagi rolini kuchaytirish.
Xususiy
sektor iqtisodiyot rivojining harakatlantiruvchi kuchi hisoblanadi. Yangi
O‘zbekiston
islohotlarida xususiy sektor faoliyati uchun qulay muhit yaratish, ular
oldidagi
byurokratik to‘siqlarni kamaytirish, kredit resurslaridan foydalanishni
yengillashtirish
va adolatli soliq siyosatini izchil amalga oshirish maqsad qilingan.
Shuningdek,
tadbirkorlarni himoya qiluvchi huquqiy baza takomillashtiriladi,
xususiylashtirish
jarayonlarini shaffoflashtirish va ularga xorijiy investorlarga teng
huquqlar
berish orqali iqtisodiyotga xususiy kapital kirib kelishi rag‘batlantiriladi.
Natijada,
xususiy sektor ko‘lamining kengayishi bilan bandlik, innovatsiya va ishlab
chiqarish
samaradorligi oshadi va iqtisodiyotning tarkibiy o‘zgarishi jadallashadi.
Umuman
olganda, ushbu maqsadlar o‘zaro bog‘liq va bir-birini to‘ldirib turuvchi tizimli
islohotlar
majmuasini tashkil etadi. Ular milliy iqtisodiyotning ichki qudratini oshirish,
tashqi
bozordagi mavqeini mustahkamlash, jamiyat farovonligini yuksaltirish va global
iqtisodiy
hamkorlikdagi rolini kuchaytirishga xizmat qiladi.Bugungi kunda barcha
rivojlangan
mamlakatlar o’rtasida raqamlashtirilgan iqtisodiy va moliyaviy tizimga
mutloq
o’tishi, aholining iqtisodiy va ijtimoiy hayotini yaxshilash, iqtisodiyotda yuzaga
kelayotgan
ko’plab dolzarb muammolarning yechimini topishga hamda shu bilan
birgalikda
to’liq raqamlashtirish esa inson omilini kamaytirgan holda korrupsiyaga chek
qo’yish
va yanada iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishi uchun poydevor vazifasini bajarmoqda.
Buning
uchun ko’plab mamlakatlarda axborot resurslari markazi yoki raqamli davlat
xizmatlari
tashkil etilgan va zamonga hamnafas ravishda so’nggi texnologiyalar bilan
takomillashtirilmoqda.
Rivojlanayotgan mamlakatlarda esa elektron tijorat, masofaviy
ta’lim
hamda onlayn platformalarni yaratish kabi sohalar biznesni raqamlashtirishda
yuqori
darajada qo’llab quvvatlanmoqda.O’zbekiston Respublikasida ham
raqamlashtirish,
raqamli infratuzilmani yaratish masalasi dolzarb kun tartibiga
chiqganligi
sababli mamlakatimiz rivojlanayotgan davlatlar qatoriga kirgan holda
barcha
sohalarni, jumladan tibbiyot, ta’lim, iqtisodiy va moliyaviy tizimlar va boshqa

soha sektorlarida raqamlashtirishni joriy etish va takomillashtirish uchun bir necha
loyihalar
va strategik vazifalarni rejalashtirmoqda. Jumladan, O’zbekiston Respublikasi
Prezidentining
2020-yil 5-noyabrdagi ““Raqamli O‘zbekiston — 2030” strategiyasi va
uni
samarali amalga oshirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PF-6079 sonli farmoni ham
aynan
shu maqsadda qabul qilingan.
Farmonda
bir qator ustuvor vazifalar belgilangan bo‘lib, ular jumlasiga:
• Aholi
punktlarini Internet tarmog‘iga ulash darajasi, shu jumladan keng
polosali
ulanish portallarini 2,5 milliongacha ko‘paytirish, 20 ming kilometr optik-tolali
aloqa
liniyalarini qurish va mobil aloqa tarmoqlarini rivojlantirish orqali 78 foizdan 95
foizga
yetkazish;
• Hududlarni
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning turli sohalarida 400 dan ortiq
axborot
tizimlari, elektron xizmatlar va boshqa dasturiy mahsulotlar joriy etish;
• 587
ming nafar kishini, shu jumladan “Bir million dasturchi” loyihasi
doirasida
500 ming nafar yoshlarni qamrab olish orqali kompyuter dasturlash asoslariga
o‘qitish
tashkillashtirish;
• Hududlarda
hokimlar, davlat organlari va tashkilotlar xodimlarining raqamli
savodxonligini
va malakasini oshirish, ularni axborot texnologiyalari va axborot
xavfsizligi
bo‘yicha o‘qitish uchun tegishli oliy ta’lim muassa salari biriktirish hamda
ularning
12 ming nafar xodimi axborot texnologiyalari sohasida o‘qitish.
Mamlakatimizda
mazkur farmon asosida rejalashtirilgan startegik vazifalar
amalga
oshirilmoqda. Shu xususida AKTga katta e’tibor qaratilmoqda. Ma’lumki,
axborot
kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish iqtisodiyotni raqamlashtirishda
muhim
rol o’ynaydi. Jumladan yuqoridagi qarorlarning amaldagi natijasi sifatida to’lov
tizimida
kommunal xizmatlaridan foydalanishda hisob-kitobni amalga oshirishda turli
xil
smart texnologiyalaridan foydalanish va shu bilan birgalikda bu xizmatlarni yanada
takomillashtirish
va boshqarish uchun “aqlli uy” kabi tajribalarni yo’lga qo’yish, jamoat
transportlarida
esa avtomatlashtirilgan tizimni joriy etish va naqd pulsiz to’lovlar
tizimni
amalga oshirish, sug‘urta tizimini raqamlashtirish uchun davlat-xususiy
sheriklik
asosida raqamli sug‘urtani amalga oshirish mexanizmlarini joriy etilishi ,

iqtisodiyotning real sektorlarida robotlashtirilgan texnikalalardan foydalanish va yirik
korxonalarda
robotexnika va kuchli IT muxandislarini jalb etilishi kuzatilmoqda.
1-jadval
O’zbekiston hududida korxona va atshkilotlarda internetga ulangan
kompyuterlar soni
Jadvalda
keltirilgan ma’lumotlardan ko’rishimiz mumkinki, O’zbekiston
Respublikasi
hududidagi korxona va tashkilotlarda internetga ulangan kompyuterlar
soni
barcha Respublika hududlarida o’sish tendensiyasini namoyish etgan. Bunga ko’ra
Jizzax
viloyati hududida joylashgan korxona va tashkilotlarda internetga ulangan
kompyuterlar
soni 2020 yilda 9251 tani tashkil etib o’tgan yilga nisbatan bu ko’rsatkich
pasaygan
bo’lsada, 2021-yilda 19 924 tani tashkil etgan. Bunga sabab “Jizzax” erkin
iqtisodiy
zonasida Janubiy koreyalik hamkorlar bilan birgalikda 11 million dollarga
teng,
yillik quvvati 50 ming kilometr optik tolali kabel mahsulotlarini ishlab chiqarish
zavodi
ishga tushirilganidir. t/r Hududlar
2017
yil 2018 yil 2019 yil 2020 yil 2021 yil
1 Qoraqalpog'iston
12
594 15 431 17 788 21 882 28 666
2 Andijon
viloyati 11 972 14 699 17 830 20 173 19 924
3 Buxoro
viloyati 14 073 16 041 19 513 23 101 27 573
4 Jizzax
viloyati 12 822 14 200 14 822 9 251 21 025
5 Qashqadaryo
viloyati 13 179 14 857 18 006 18 631 22 960
6 Navoiy
viloyati 11 190 14 490 17 686 18 246 39 367
7 Namangan
viloyati 10 499 13 800 17 292 20 408 14 509
8 Samarqand
viloyati 23 569 26 955 32 001 33 970 12 753
9 Surxondaryo
viloyati 6 907 8 611 9 323 8 840 45 031
10 Sirdaryo
viloyati 5 488 6 327 7 849 10 245 32 638
11 Toshkent
viloyati 18 371 23 393 29 228 36 050 20 297
12 Farg'ona
viloyati 15 489 18 449 21 508 27 590 207 782
13 Xorazm
viloyati 9 410 11 962 14 811 17 600 538 933
14 Tosheknt
shahri 144 896 158 788 175 760 175 926 20 297
Respublika
bo‘yicha 310 459 358 003 413 417 441 913 538 933

Bundan tashqari Toshkent viloyati va Toshkent shahrida 2021-yilda
korxonalarda
internet aloqalariga ulangan kompyuterlar soni 45 031 va 206 782 taga
yetgan
bo’lib, bunga sabab 2021- yil davomida ikki mingta qo‘shimcha mobil aloqa
baza
stansiyasini o‘rnatish orqali ularning umumiy soni 33,7 mingtaga, aholi
maskanlarida
keng polosali mobil internet qamrovi darajasi 95 foizgacha
oshirilganligidir.
Shu bilan birgalikda 2021-yil yakuniga qadar nafaqat poytaxt
hududida
balki mamlakatimiz hududining Nukus, Urganch, Namangan, Qarshi, Termiz
va
Toshkent shaharlarida ham IT-park filiallari faoliyati yo‘lga qo‘yilganligi tufayli, bu
viloyatlarda
turli xil tashkilotlarda internet aloqalariga ulangan texnikalarning tez
fursatda
ko’payishiga sabab bo’lgan.
2-jadval
O’zbekiston Respublikasi hududida joylashgan korxona va tashkilotlarda shaxsiy
Mamlakatimizda
raqamli iqtisodiyot va ijtimoiy jamiyatni raqamlashtirish
jarayoni
ko’pgina sohalarda ortda qolayotgan bo’lsada, yuqorida ta’kidlab o’tilgan
farmon
va qonunlar natijasida bu kamchilik va muammolarga chek qo’yilayotganligini kompyuterlarning (serverlardan tashqari) soni
t/r Hududlar 2017
yil 2018 yil 2019 yil 2020 yil 2021 yil
1 Qoraqalpog'iston
41
125 45 483 50 945 53 251 55 510
2 Andijon
viloyati 46 409 48 895 54 530 56 344 53 842
3 Buxoro
viloyati 41 003 45 294 51 280 55 888 56 058
4 Jizzax
viloyati 25 854 26 976 28 867 18 887 34 016
5 Qashqadaryo
viloyati 59 141 64 395 67 670 62 434 74 842
6 Navoiy
viloyati 35 646 40 031 44 562 46 708 48 364
7 Namangan
viloyati 42 643 47 299 52 800 55 071 57 102
8 Samarqand
viloyati 69 606 79 084 87 599 86 409 91 490
9 Surxondaryo
viloyati 38 829 41 879 40 781 27 291 36 280
10 Sirdaryo
viloyati 20 254 21 660 23 669 24 435 24 286
11 Toshkent
viloyati 60 492 68 944 78 495 81 215 86 668
12 Farg'ona
viloyati 55 249 62 401 66 245 79 718 84 188
13 Xorazm
viloyati 36 675 40 212 45 094 47 518 50 746
14 Tosheknt
shahri 280 899 297 347 320 189 319 517 352 751
Respublika
bo‘yicha 853 825 929 900 1 012 726 1 014 686 1 106 143

ko’rishimiz mumkin. Ma’lumotlarga ko’ra 2019 va 2021 yillar davomida korxona va
tashkilotlarda
shaxsiy komyuter (serverlardan tashqari) mavjudligini tahlil qiladigan
bo’lsak,
respublikamizning viloyatlar kesimidagi yillar bo’yicha o’sish sur’ati yuqorilab
borayotganligini
ko’rishimiz mumkin. Toshkent shahrida joylashgan korxona va
tashkilotlarda
shaxsiy kompyuterlar mavjudligi 2020 yilda 319 517 donani tashkil etib,
bu
ko’rsatkich 2019-yilga nisbatan pasaygan. Biroq 2021-yilda 352 751 donani tashkil
etib
sezilarli darajada oshgan. Bunga sabab iqtisodiyotni raqamlashtirishda AKT lari
bilan
ta’minlashga katta miqdordagi investitsiyalar jalb qilinganligi bo’lib, 2021 -yilda
O’zbekiston
Respublikasi Davlat statistikasi qo’mitasi ma’lumotlariga ko’ra bu sektorga
qilgan
investitsiyalar 11,8 trillion so’mga (1milliard AQSH dollaridan ortiq) yetgan.
Yuqoridagi
keltirilgan ma’lumotlarga ko’ra, respublika hududida joylashgan
korxona
va tashkilotlarda shaxsiy kompyuterlarning mavjudligi va bu texnik
qurilmalarning
internetga ulanish so’nngi yillarda oshib borgan. Bunga sabab hozirgi
kunda
jahon miqiyosida yangi zamonaviy kasblarning (frilanserlar, dasturchilar,
traderlar,
web-dizaynerlar va boshqalar) rivojlanayotganligi va davlatimiz tomonidan
bunga
katta e’tbor berilayotganligi O’zbekiston hududida IT-parklari tashkil etilishi va
buning
natijasida 300dan ortiq yangi kompaniyalar ochilishi sababli iqtisodiyotda
raqamlashtirish
va raqamli texnologiyalar bilan barcha soha sektorlarini
ta’minlanmoqda.
Biroq
yuqorida sanab o’tilgan turli xil loyihalarning amalga oshirilishi va ijobiy
natijalarga
erishganligidan tashqari, respublika hududlarining barcha qismida ham bu
kabi
sharoitlar yaratib berilmagan. Negaki, qishloq hududlarida internet aloqasi mavjud
emasligi
sababli AKT ga ehtiyoj kam va rivojlanish jihatdan ortda qolmoqda. Bu
muammolarni
bartaraf etish uchun nazarimizda mamlakatimizning chekka va olis
qishloq
hududlarini optik tolali internet tarmoqlari bilan ta’minlash lozim. Bundan
tashqari,
raqamli texnologiyalarni iqtisodiyotda ommalashtirish uchun barcha sohalarni
yuqori
sifatli va zamonaviy darajadagi axborot texnologiyalari bilan ta’minlash, yetuk
mutaxassislarni
sohaga keng jalb etish va faoliyat olib borayotgan shaxslarning
ko’nikma
va malakalarini muntazam oshirib borish lozim. Bu o‘z navbatida
mamlakatimizda
bandlik muammosining yechilishiga hamda iqtisodiy

raqobatbardoshlikni ta’minlashiga salmoqli darajada yordam beradi. Islohotlarning
e’tirof
etilgan dastlabki yutug‘i – Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan munosabatlarning
shiddat
bilan yuksalishi bo‘ldi. Mamlakatimizning Markaziy Osiyodagi qo‘shnilari bilan
munosabatlarida
yangi davr boshlandi va bu shunchalar qisqa muddatlarda amalga
oshdiki,
diplomatiya san’ati darsliklariga kiritish ham mumkin.
Dastavval
Tojikiston bilan munosabatlardagi siljishni ta’kidlash kerak. Rasmiy darajada
bu
“Strategik sheriklik to‘g‘risida”gi shartnomani imzolash bilan mustahkamlandi. Eng
muhimi,
siyosiy siljish oddiy odamlarga ijobiy ta’sir ko‘rsatdi, chunki fuqarolarning
safari
va insonparvarlik aloqalarini yengillashtiruvchi vizasiz tartib kiritildi. O‘zbek-tojik
cheragalarini
aniq belgilash va delimitatsiyalash, shuningdek, suvdan foydalanish
masalalari
bo‘yicha konstruktiv muloqotda sezilarli o‘zgarishlarga erishildi.
O‘z
navbatida, Qirg‘iziston bilan Strategik sheriklik, do‘stlik, ahil qo‘shnichilik va
ishonchni
mustahkamlash to‘g‘risidagi Deklaratsiya imzolandi. Tomonlar chegaralarni
belgilash
va Xitoy – Qirg‘iziston – O‘zbekiston – Turkmaniston yo‘nalishi bo‘yicha
tranzit
avtomobil va multimodal yuk tashishni tashkil etish bo‘yicha hamkorlikni
faollashtirdilar.
O‘zbekiston – Qirg‘iziston – Xitoy temir yo‘llari qurilishi loyihasi
bo‘yicha
samarali ishlar olib borilmoqda. Ularning amalga oshirilishi tranzit yuk
tashishning
keskin o‘sishiga olib keladi. Suvdan foydalanish sohasida ikki tomonlama
hamkorlik
rivojlanmoqda. Bunga Qirg‘iziston Respublikasi Jalolobod tumanida
O‘rtato‘qay
(Kosonsoy) suv omboridan davlatlararo foydalanish to‘g‘risida tuzilgan
Bitim
misol bo‘lib xizmat qiladi. 2016—2022 yillarda Qozog‘iston bilan munosabatlarda
qardoshlik
va ahil qo‘shnichilik aloqalari tubdan yangi bosqichga ko‘tarilib, yanada
mustahkamlandi.
2021 yil 6 dekabrda O‘zbekiston Respublikasi va Qozog‘iston
Respublikasi
o‘rtasida ittifoqchilik munosabatlari to‘g‘risidagi Deklaratsiya imzolangan
edi.
Mazkur hujjatda tomonlarning Oliy Davlatlararo Kengash, Parlamentlararo
hamkorlik
kengashi hamda O‘zbekiston Respublikasi va Qozog‘iston Respublikasining
Tashqi
ishlar vazirlari Kengashini ta’sis etish niyati ifodalangan. Shavkat Mirziyoyevning
2021
yil aprel oyida Ashxobodga va Turkmanistonning yangi Prezidenti Sardor
Berdimuxamedovning
2022 yil iyul oyida Toshkentga tashrifi davomida erishilgan

kelishuvlar do‘stlik, ahil qo‘shnichilik va strategik sherikchilik munosabatlarini ham
yanada
rivojlantirdi.
O‘zbekiston
siyosatining yangi Markaziy Osiyo vektori haqida gapirganda ularning sifati
jihatidan
yaxshilanishining bir qancha indikatorlarini ta’kidlash mumkin. Markaziy Osiyo
mamlakatlari
O‘zbekistonga sayyohlik maqsadi bilan tashrif buyuruvchi fuqarolar orasida
izchil
birinchilikni egallaydilar. Demak, agar shu yilning may oyida O‘zbekistonga 503,6
ming
xorijiy sayyoh tashrif buyurgan bo‘lsa, shundan qariyb 170 ming nafari
Qozog‘iston,
141,3 ming nafari – Qirg‘iziston va 16 ming nafari – Tojikiston
fuqarolaridir.
Bularning barchasini qo‘shganda 427 ming nafardan ortiqni tashkil
etadi. O‘zaro
savdo-sotiqning o‘sishi asosiy indikatorlardan biri bo‘lib xizmat qildi.
Pandemiyaga
qadar 2017-2019 yillarda O‘zbekistonning Qozog‘iston bilan tashqi savdo
aylanmasi
2,05 dan 3,367 milliard dollarga qadar, Qirg‘iziston bilan – 0,25 dan 0,829
milliard
dollarga qadar, Tojikiston bilan – 0,237 dan 0,497 milliard dollargacha va
Turkmaniston
bilan – 0,177 dan 0,541 milliard dollarga qadar oshdi. Jami tovar
ayirboshlash
hajmi 5,234 milliard dollarni tashkil etdi. Bu Markaziy Osiyoni o‘sha paytda
O‘zbekistonning
yetakchi tashqi savdo sheriklari orasida Xitoy va Rossiyadan keyin
uchinchi
o‘ringa olib chiqdi. Oxirgi yillarda yaratilgan ijobiy asosni e’tiborga olgan holda
yaqin
kelajakda Markaziy Osiyo o‘zbek tashqi iqtisodiy siyosatining eng yirik eksport-
import
yo‘nalishiga aylanishini bashorat qilish mumkin.Mintaqaviy xavfsizlik sohasidagi
hamkorlikning
mustahkamlanishini mintaqa davlatlari o‘rtasida ishonchning ortib borishi
ko‘rsatkichi
deb hisoblash mumkin. Buni 2021 yilda Tojikiston va Qozog‘iston bilan
o‘tkazilgan
harbiy mashg‘ulotlar, shuningdek, O‘zbekiston va Markaziy Osiyoning BMT,
MDH
va SHHT kabi xalqaro tashkilotlar doirasidagi hamkorligi tasdiqlab turipti. BMT
Bosh
Assambleyasining bir ovozdan ma’qullangan Orolbo‘yi mintaqasini “ekologik
innovatsiyalar
va texnologiyalar zonasi” deb e’lon qilgan rezolyutsiyasi bunga ibratli
misol
bo‘la oladi. Rezolyutsiya tashabbusi O‘zbekistonga tegishli bo‘lib, Qozog‘iston,
Tojikiston
va Turmanistonni kiritgan holda 50 ta davlat uning hammuallifi sifatida
chiqdilar.Prezident
Shavkat Mirziyoyevning mintaqalarni birlashtirish darajasini keskin
oshirish
imkonini bergan Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining Maslahat

uchrashuvlari formatini tashkil etish to‘g‘risidagi tashabbusi – shubhasiz, uning bu
yo‘ldagi
maqtovga sazovor xizmati bo‘ldi. Bunday uchrashuvlarning to‘rttasi – 2018 yili
Nur-Sultonda,
2019 yili – Toshkentda, 2021 yili – Turkmanboshida va 2022 yili –
Qirg‘izistonning
Cho‘lpon-ota shahrida bo‘lib o‘tdi. Bu uchrashuvlarning barchasida
Markaziy
Osiyo uchun dolzarb bo‘lgan suv resurslari, iqlim o‘zgarishlari, transport
kommunikatsiyasi,
kambag‘allik bilan kurashish, xavfsizlikni ta’minlash sohasidagi ko‘p
tomonlama
hamkorlikka ustunlik beruvchi masalalar va muammolar muhokama
qilinadi.
Inson kapitaliga investitsiyalar – O‘zbekistonda Uchinchi Renessansni
shakllantirish uchun asos sifatida.
Islohotlarning
inson tafakkurini o‘zgartirishga yo‘naltirilganligi ularning muhim tarkibiy
qismi
sifatida yuzaga chiqadi, chunki aynan ular yangi O‘zbekistonni yaratuvchilardir.
Insoniy
kapital sifati – har qanday modernizaiya va iqtisodiy muvaffaqiyatning eng
muhim
poydevoridir. Biroq buning ortida quruq formulalar va mulohazalar emas, balki,
avvalo,
asosida harakatlar strategiyasi quriladigan g‘oyalar turadi. O‘zbekiston
Respublikasi
Prezidentining “Uchinchi Renessans” g‘oyasi shunday g‘oya bo‘ladi. Uning
mohiyati
shundan iboratki, u, bir tomondan, qachonlardir zamonaviy O‘zbekiston hududi
o‘z
bilimlarini boshqa sivilizatsiya va xalqlarga beradigan jahon ilmiy, madaniy va
ma’naviy
taraqqiyot markazi bo‘lganligi to‘g‘risidagi xotira yashaydigan o‘tmishga,
ma’naviy-tarixiy
ildizlarga, milliy o‘z-o‘zini anglash va madaniyatning chuqur
qatlamlariga
murojaat qiladi. Bunday intellektual gullab-yashnash davrlari Birinchi
“ma’rifat”
Renessansi (IX-XII asrlar) va Ikkinchi “temuriylar” Renessansi (XIV-XV
asrlar)
bo‘lgan. Boshqa tomondan, Uchinchi Renessans g‘oyasi hozir va kelajakka
qaratilgan.
Dunyoda xalqlar iqtisodiyoti va farovonligini, ularning XXI asrdagi
raqobatbardoshliligini
belgilab beradigan axborot-kommunikatsiya sohasidagi ilg‘or
bilimlari
asosida yangi ilmiy-texnik inqilob bormoqda. O‘zbekiston uchun bu chorlov va
ayni
vaqtda global taraqqiyot avangardiga kirishning tarixiy imkoniyatidir, biroq uning
buni
qilishini asoslaridan biri ta’lim tizimi bo‘lishi zarur bo‘lgan tiklanishning uchinchi
davri
doirasidagina mumkin bo‘ladi. Modomiki, uzoq muddatli maqsad aniq bo‘larkan,
unda
ta’lim islohoti unga muvofiq ravishda tizimli xarakter kasb etdi. Birinchi navbatda,

maktabgacha ta’limga yuqori e’tibor ajratila boshlandi, chunki aynan bolalik davrida
tafakkur,
bilimga muhabbat, ma’naviy va estetik tasavvurlarga muhim asos joylanadi. Bu
maqsadlarga
erishish uchun 2017 yili Maktabgacha ta’lim vazirligi bunyod etildi va 2030
yilga
qadar O‘zbekiston Respublikasida Maktabgacha ta’lim tizimini rivojlantirish
konsepsiyasi
qabul qilindi. Qabul qilingan qarorlar natijasida 2020 yilga kelib bolalarni
maktabgacha
ta’limga qamrab olish 2015 yil ko‘rsatkichlariga solishtirganda bir necha
barobarga
ortdi. Masalan, Qashqadaryo viloyatida – 3,4 barobarga, Jizzaxda – 4
marotaba,
Namanganda– 3 marotaba, Samarqandda – 3,1 barobarga va Toshkent
viloyatida
– 1,6 barobarga o‘sdi. Bu beshta viloyatda respublikadagi 3 yoshdan 6
yoshgacha
bo‘lgan umumiy bolalar sonidan 43,9foiz bolalar istiqomat qiladilar.Prezident
Shavkat
Mirziyoyev o‘zining 2020 yil dekabridagi Oliy Majlisga murojaatida 2023 yil
yakuniga
qadar maktabgacha ta’limga qamrovni 75 foizgacha oshirish maqsadini
qo‘ydi.Byudjetdan
ajratilgan 600 mlrd so‘m subsidiyaga 2 mingta nodavlat bolalar
bog‘chalari
tashkil etilishi zarur. Bu sohada xususiy sektor ulushi ham 25 foizgacha
o‘sishi
darkor. Bunda jismoniy imkoniyati cheklangan bolalar uchun maktab va
maktabgacha
ta’limga bepul tayyorgarlik tizimiga alohida e’tibor qaratiladi.Parallel
ravishda
maktab ta’limi sifatini oshirish bo‘yicha keyingi chora-tadbirlar amalga
oshirilmoqda.
2022 yildan boshlab metodologik, institutsional, infratuzilmaviy
xarakterdagi
bir necha yo‘nalishlarini o‘z ichiga oladigan maktab ta’limi tizimini isloh
qilishning
yangi bosqichiga start berildi. Birinchidan, bu yangi metodikalar asosida
o‘qituvchilarni
qayta tayyorlash va ularni mamlakat mintaqalari hamda har bir tumandagi
maktablarning
20 foiziga tatbiq etish dasturidir. Moliyalash hajmi 100 mln dollar qilib
belgilangan.
Shuningdek, o‘qituvchilarning jamiyatdagi maqomini oshirish va ularning
daromadlarini
ko‘tarish yuzasidan chora-tadbirlar ham ko‘riladi. Islohotlar maktab
direktorlariga
daxl qiladi – yangi o‘quv yilidan boshlab ularni sertifikatlash tizimi
kiritiladi,
shu asosdabu lavozimga nomzodlar saralanadi. Ikkinchidan, to‘lib ketgan
maktablar,
shuningdek, maktablarni ta’minlash va ularni zamonaviy kompyuter asbob-
uskunalari
va yuqori tezlikdagi Internet bilan jihozlash muammolari hal qilinadi.
Uchinchidan,
zamonaviy davr talablarini inobatga olgan holda 193 ta ta’lim muassasalari
negizida
tabiiy va aniq fanlar yo‘nalishi bo‘lgan maktablarni tashkil etish rejalashtirilgan.

To‘rtinchidan, maktablarda ma’naviy muhitni tubdan yaxshilashning yangi konsepsiyasi
ishlab
chiqiladi.Mamlakatimiz poytaxti va hududlarida intellektual qobiliyatlarni
maksimal
darajada ochib berish maqsadida yosh iste’dodlarni aniqlash, ularni ko‘p
tarmoqli
ilg‘or ta’lim muhitiga integratsiyalashga ixtisoslashgan Prezident maktablarining
paydo
bo‘layotganligi alohida e’tiborga molik. Bundan tashqari, oxirgi yillarda
O‘zbekistonda
nodavlat maktab muassasalarining rivojlangan tarmog‘i paydo
bo‘ldi.Yosh
avlodning oliy maxsus ta’lim olishga o‘sib borayotgan istagi fonida oliy
ta’lim
tizimi jiddiy o‘zgarishlarni boshidan kechirmoqda. 2020 yilda O‘zbekistonda oliy
o‘quv
yurtlariga kirish uchun ariza berishning eng yuqori ko‘rsatkichi – deyarli 1,5 mln.
abituriyent
qayd qilindi. 2022-2023 o‘quv yiliga davlat buyurtmasi bakalavriat uchun
– 110,707 nafar
talabani, magistratura uchun – 10,688 ming talabani tashkil
etdi.Hukumat
tegishli ta’lim infratuzilmasini yaratadi va ta’lim bozorini iqtisodiy
o‘sishning
haydovchisiga aylantirishga hamda ilmiy va kadrlarga oid bazani
mustahkamlashga
ko‘maklashadi. 2022 yil holatiga ko‘ra O‘zbekistonda 162 ta oliy
o‘quv
yurti faoliyat yuritadi. Bunda 25 ta oliy o‘quv yurti nodavlat universiteti, xorijiy
universitetlar
va filiallar miqdori esa 30 taga yetdi. Joriy yilda bir necha universitetlar
yangidan
ochildi yoki qayta tashkil etildi. Masofaviy ta’lim tizimining joriy etilganligini
ta’kidlash
mumkin. «IT-ParkUniversity»onlayn-universitetining ochilishini misol qilib
ko‘rsatish
mumkin. Umuman olganda, oliy ta’lim bilan qamrab olish 28 foizdan
38foizgacha
o‘sdi. Oliy ta’lim tizimida barcha uchun teng va sifatli ta’limni taqdim etish,
shuningdek,
gender tenglik taomillari faol tatbiq etilmoqda, oliy ta’lim muassasalariga
kirishda
kam ta’minlangan oilalardan bo‘lgan qizlar uchun grantlar miqdori ikki
barobarga
oshirildi. Bundan tashqari, davlat universitetlariga akademik va boshqaruvda
mustaqillikni
taqdim etish sohasidagi chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Hozircha 35
ta
universitet akademik va moliyaviy mustaqillikni oldilar, biroq bu ro‘yxatni
kengaytirish
rejalashtirilgan.
Yangi O‘zbekiston – ijtimoiy davlat
Islohotlarning
farqli tomoni ularning yaqqol ifodalangan ijtimoiy yo‘nalganligi, insonga,
uning
ehtiyojlariga yaqinroq bo‘lishga intilishi, islohotlar natijasida odamlarning tez
o‘zgarib
borayotgan ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarga moslashishiga ko‘maklashish,

ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlar va samarali ijtimoiy himoya tizimini yaratishdan
iborat. Aynan
Prezident Shavkat Mirziyoyev sharofati bilan o‘tgan yillarda tabu
qo‘yilgan
(taqiqlangan) kambag‘allik muammosi jamoatchilik muhokamasiga olib
chiqildi
va ko‘p hollarda mamlakatning ijtimoiy siyosati strategiyasini belgilay boshladi.

U ilk bor bu mavzuga o‘zining 2020 yil 24 yanvarida Parlamentga murojaatida to‘xtalib,
aholining
kam ta’minlangan qatlami umumiy aholi miqdorining 12-15 foizini yoki 4-5
mln
kishini tashkil etishini ta’kidladi.Aynan shu lahzadan boshlab kambag‘allikni
qisqartirish
muammosini hal qilishga majmuaviy yondashuvlarni ishlab chiqish
boshlandi.
Dastavval, O‘zbekiston Respublikasi Mahalla va nuroniylarni oilani qo‘llab-
quvvatlash
vazirligi, Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi tashkil
etildi,
Vazirlar Mahkamasi tuzilmasida moliyaviy-iqtisodiy masalalar va kambag‘allikni
qisqartirish
bo‘yicha bosh vazir o‘rinbosari lavozimi paydo bo‘ldi. O‘z navbatida,
O‘zbekiston
Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi mamlakatda kambag‘allik
chegarasini
aniqlashda ko‘rsatkich va tegishli chora-tadbirlarni amalga oshirish bo‘yicha
mo‘ljal
olish rolini o‘ynaydigan uy xo‘jaliklarini o‘rganish natijalari bo‘yicha aholining
eng
kam iste’mol xarajatlari (IHEKM, insonning oziq-ovqat va nooziq-ovqat
mahsulotlariga,
shuningdek, xizmatlarga kundalik ehtiyoji) ni hisoblashni boshladi.
Bundan
tashqari, Butunjahon banki va BMT Taraqqiyot dasturi ekspertlari bilan
hamkorlikda
o‘rta va uzoq muddatli istiqbolda kambag‘allikni qisqartirish maqsadlarini
aniqlash
uchun “2021-2030 yillarda O‘zbekiston Respublikasida kambag‘allikni
qisqartirish
strategiyasi”ning loyihasi ishlab chiqildi. Shavkat Mirziyoyevning 2020 yil
27
fevraldagi videoselektor yig‘ilishidagi chiqishidan quyidagi jumla kambag‘allik bilan
kurashishga
majmuaviy yondashuv mohiyatini yaqqol tasvirlaydi: “Kambag‘allikni
qisqartirish
ish haqi yoki nafaqalar miqdorini oshirish, ommaviy kreditlar berishni
anglatmaydi.
Avvalo, aholini kasb-hunarga o‘rgatish, moliyaviy savodxonligini oshirish,
aholini
tadbirkorlik bilan shug‘ullanishga undash, infratuzilmani, ta’lim va davolash
sifatini
yaxshilash, manzilli ko‘mak berish tizimini joriy etish zarur”. Kambag‘allikni
qisqartirish
muammosini aynan shunday tushunish bugungi kunda yangi ish o‘rinlarini
yaratish,
xodimlar malakasini oshirish, o‘zining kichik yoki oilaviy tadbirkorligini
boshlash
istagini ma’lum qilgan odamlarni kasbga o‘rgatish va qo‘llab-quvvatlashga

e’tibor qaratadiganMahalla va nuroniylarni qo‘llab-quvvatlash vazirligi, Oila va xotin-
qizlar
davlat qo‘mitasi, Kichik biznes va tadbirkorlikni rivojlantirish agentligi,
hokimiyatlar
yuritadigan faoliyati bo‘yicha qabul qilinadigan chora-tadbirlar mantig‘ini
belgilaydi. Majmuaviy
yondashuv aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamini manzilli
qo‘llab-quvvatlashni
ham o‘z ichiga oladi. “Temir”, “Ayollar” va “Yoshlar” daftarlarini
yaratish,
yagona ijtimoiy reyestr orqali muhtojlarga yordam ko‘rsatish kabi
tashabbuslarni
alohida ta’kidlash kerak. Ko‘rilgan chora-tadbirlar sharofati bilan ijtimoiy
pensiya
va nafaqa oluvchi oilalar miqdori ikki barobarga oshdi. Ijtimoiy davlatni odamlar
uchun
qulay yashash muhitini, rivojlangan mahalliy infratuzilmalarni yaratmay
vafuqarolarni
arzon uy-joy bilan ta’minlamay turib, tasavvur qilib bo‘lmaydi. Oxirgi
yillarda
O‘zbekistonda bu yo‘nalishlarda juda ko‘p ishlar qilindi. “Obod mahalla” va
“Obod
qishloq” dasturlarini alohida ajratib ko‘rsatish mumkin. O‘zbekiston Prezidenti bu
dasturlarning
ijtimoiy mezoni to‘g‘risida shunday deydi: “ Agar mahalla
obod qilinsa, butun mamlakat obod bo‘ladi . Agar mahalla o‘zgarsa , butun jamiyat
o‘zgaradi ”.Shuningdek,
islohotlarni amalga oshirish davomida kam ta’minlangan
fuqarolarni
turar-joy bilan ta’minlash chora-tadbirlari ko‘rilmoqda, bu esa ijtimoiy
tengsizlik
muammolarini hal qilish bilan bog‘liq vaziyatga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Arzon
uy-joy
dasturi doirasida nafaqat shahar va qishloq joylarida faol yangi uylar qurilmoqda,
balki Prezidentning
“Bozor tamoyillariga asoslangan ipoteka kreditlari orqali aholini uy-
joy
bilan ta’minlashga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi Farmoni asosida
imtiyozli
ipoteka kreditlari ham taqdim etilmoqda. Shuningdek, 2021 yil 1 martidan
boshlab
O‘zbekistonda kam ta’minlangan va turar-joy sharoitini yaxshilashga muhtoj
bo‘lgan
fuqarolar uchun subsidiya berish bo‘yicha xizmatlar ish boshladi.
Inson huquqlari – davlat islohotlarining siyosiy vektori sifatida . Muvaffaqiyatli
mamlakatlar ko ‘ rsatganidek ,
zamonaviylashish , ijtimoiy - iqtisodiy va ilmiy siljishni
maqsad qilgan jamiyatni isloh qilish uni liberallashtirish va fuqarolik qadriyatlari ,
inson
huquqlari va liberal erkinliklarning haqiqiy tashuvchisi bo ‘ lgan mas ’ uliyatli fuqaroni
shakllantirmay turib ,
tasavvur qilish murakkab . Shu munosabat bilan O‘zbekiston
islohotlarida
avval boshidanoq jamiyat hayotining barcha jabhalarini liberallashtirishga

katta e’tibor qaratilganligi qonuniydir. Birinchi navbatda, xalq bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri
muloqot
yo‘lga qo‘yildi, bu “hokimiyat masofasi” deb ataladigan masofani qisqartirish
yo‘nalishini
anglatadi va bu islohotlarni umumxalq tomonidan qo‘llab-quvvatlash,
fuqarolarni
muhokama jarayonlari, g‘oyalar va takliflarni yuzaga keltirish, qaror qabul
qilishga
bevosita ta’sir ko‘rsatish jarayonlarini muhokama qilishga jalb qilish imkonini
berdi.
Bu, mohiyati bo‘yicha, zamonaviy o‘zbek jamiyati uchun unda saqlanuvchi ulkan
ijodiy
imkoniyatni yuzaga chiqarish imkonini beradigan yangi tajribabo‘ldi. Xalq bilan
to‘g‘ridan-to‘g‘ri
muloqot odamlar o‘z fikrlarini erkin ayta oladigan hamda davlat
organlari
deputatlari va rahbarlari bilan bevosita muloqot o‘rnata oladigan OAV va
ijtimoiy
tarmoqlar ko‘rinishidagi erkin axborot maydonchalarini yaratishni anglatadi.
Bularning
barchasi zamonaviy demokratiyaning o‘ziga xos xususiyatlaridan
biridir. O‘zbekiston
Prezidentining 2022 yil 27 iyun kuni matbuot va ommaviy axborot
vositalari
xodimlariga yo‘llagan tabrigida so‘z va ommaviy axborot vositalarining qadr-
qimmati
hamda ahamiyati alohida e’tirof etilib, davlat rahbari biz qurayotgan huquqiy
demokratik
davlatda so‘z va matbuot erkinligi hamisha Konstitutsiya, davlat qonunlari va
prezidenti
himoyasi ostida bo‘lishini ta’kidladi. Shuningdek, u OAV xodimlarining
qonuniy
faoliyatni erkin amalga oshirishiga to‘sqinlik qilinishi demokratik islohotlarga
qarshi
chiqish va O‘zbekiston nufuziga zarar yetkazish sifatida baholanishi zarurligini
ko‘rsatdi.
Prezident deputatlarga ijtimoiy tarmoqlarda o‘z sahifalarini yaratishlari va
o‘zlari
olib borayotgan ishlari yuzasidan ma’lumotni joylashtirishlari to‘g‘risidagi iltimos
bilan
murojaat qildi va hokimlarga ijtimoiy tarmoqlardagi savollarga har kuni javob
qilishlarini
topshirdi. Islohotlarning eng muhim yutuqlari orasida Inson huquqlari
bo‘yicha
milliy strategiyaning qabul qilinishini, Nogironligi bo‘lgan shaxslar huquqlari
to‘g‘risidagi
konvensiyaning ratifikatsiya qilinishini va ekstremizmda shubha
qilinayotganlarning
“qora ro‘yxat”idan voz kechishni hamda propiska institutining isloh
qilinishi
va fuqarolik berish tartibining soddalashtirilishini keltirish mumkin.
O‘zbekistonning
tan olingan yutug‘i Xalqaro mehnat tashkilotining “O‘zbekiston 2021
yili
paxtachilikda ishlab chiqarish siklidan majburiy va bolalar mehnatini yo‘q qilishga
muvaffaq
bo‘ldi”, deb e’lon qilgani, natijada Cotton Campaignkoalitsiyasi tomonidan
o‘zbek
paxtasidan o‘n yillik global boykot olib tashlanganini e’lon qilishi, shu bilan

O‘zbekiston to‘qimachilik tarmog‘iga kiyim-kechak va riteylerlarning yetakchi jahon
brendlarini
kirib kelishi uchun sharoit yaratilgani bo‘ldi.
Mamlakatda
2030 yilga qadar gender tenglikka erishish strategiyasining qabul qilingani
va
O‘zbekistonda gender tenglikni ta’minlash masalalari bo‘yicha komissiyaning tashkil
etilganligi
inson huquqlarini himoya qilish sohasidagi yutuqdir. Mamlakatimiz siyosiy
hayotida
ayollarning faol ishtiroki ortib bormoqda. Parlament saylovi yakunlarining
ko‘rsatishicha,
xotin-qizlar barcha saylangan deputatlarning 32 foizini tashkil etdi.
Soliq
va moliya tizimidagi yangilanishlar
Yangi
O‘zbekistonda soliq va moliya tizimidagi islohotlar iqtisodiyotni modernizatsiya
qilish
va aholining turmush darajasini yaxshilash maqsadida amalga oshirilmoqda:
 Soliq
tizimini soddalashtirish: Soliq stavkalari va soliq turlari soni kamaytirildi,
bu
esa tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga xizmat qilmoqda.
 Byudjet
shaffofligini ta’minlash: Davlat moliyasi samaradorligini oshirish va
mablag‘lardan
oqilona foydalanish uchun yangi mexanizmlar joriy qilindi.
 Kambag‘allikka
qarshi kurash: Soliq imtiyozlari va qo‘shimcha moliyaviy
qo‘llab-quvvatlash
orqali ijtimoiy tengsizlikni kamaytirish choralari ko‘rilmoqda.
Bank-moliya
sektorini rivojlantirish
Bank-moliya
sektorini rivojlantirish iqtisodiy barqarorlikni mustahkamlash va
tadbirkorlikka
moliyaviy ko‘makni kengaytirishga qaratilgan:
 Kredit
tizimini isloh qilish: Uzoq muddatli va arzon kreditlarni taqdim etish
orqali
tadbirkorlikni rivojlantirish qo‘llab-quvvatlanmoqda.
 Banklarning
xususiylashtirilishi: Davlatning bank sektoridagi roli
kamaytirilmoqda
va xususiy banklarning faoliyati rag‘batlantirilmoqda.
 Moliyaviy
texnologiyalarni joriy etish: Raqamli bank xizmatlari
kengaytirilmoqda
va fintech loyihalari rivojlantirilmoqda. Investitsion muhitni
yaxshilash
va xorijiy sarmoyalarni jalb qilish Investitsion muhitni yaxshilash
bo‘yicha
qabul qilingan chora-tadbirlar bevosita xorijiy sarmoyalarni jalb qilish
va
milliy iqtisodiyotni rivojlantirishga qaratilgan:

 Huquqiy kafolatlar: Xorijiy investorlarning huquqlarini himoya qiluvchi
qonunlar
va xalqaro kelishuvlar joriy etildi.
 Erkin iqtisodiy zonalar:
Erkin va maxsus iqtisodiy zonalar tashkil etilib, ularda
sarmoyadorlar
uchun soliq va bojxona imtiyozlari taqdim etilmoqda.
 Investitsion infratuzilma:
Transport, energetika va aloqa sohalarida
infratuzilmani
rivojlantirish xorijiy investorlarni jalb qilishda muhim rol
o‘ynamoqda.
Qishloq xo‘jaligi va sanoatni modernizatsiya qilish
Qishloq
xo‘jaligi va sanoatni modernizatsiya qilish Yangi O‘zbekiston iqtisodiyotini
diversifikatsiya
qilish va yuqori qo‘shilgan qiymatli mahsulotlar ishlab chiqarishni
maqsad
qilgan:
 Qishloq xo‘jaligida transformatsiya:
Sug‘orish tizimlarini modernizatsiya
qilish,
yer resurslaridan samarali foydalanish, va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini
qayta
ishlashni kengaytirish choralari ko‘rilmoqda.
 Agrosanoatni rivojlantirish:
Zamonaviy texnologiyalarni joriy qilish va
agrokosmik
uskunalar importini rag‘batlantirish.
 Sanoatni modernizatsiya qilish:
Yangi ishlab chiqarish quvvatlarini tashkil
etish,
texnologiyalarni yangilash va eksportga yo‘naltirilgan sanoat tarmoqlarini
rivojlantirish.
 Kichik va o‘rta ishlab chiqarish korxonalarini qo‘llab-quvvatlash:
Ular
uchun
moliyaviy yordam va texnologik yechimlarni taqdim etish.
Mazkur
islohotlar iqtisodiyotning barcha sohalarini qamrab olgan holda Yangi
O‘zbekistonning
barqaror va innovatsion rivojlanishini ta’minlashga xizmat qiladi.
Targ‘ibot
tadbirlarida ishtirokchilarga Prezidentimizning Oliy Majlisga
murojaatnomasida
ilgari surilgan fikrlar, O‘zbekiston ichki va tashqi siyosatining ustivor
yo‘nalishlari,
shuningdek, “Konstitutsiya – xalq farovonligi va yurt tinchligi”, “Yangi
O‘zbekiston
– yangi taraqqiyot bosqichida”, “Aholi, ayniqsa, yoshlarning ijtimoiy

faolligini oshirishga innovatsion yondashuv” kabi mavzular yuzasidan keng tushunchalar
berildi.
–
Bugun mamlakatimiz barcha sohalarda taraqqiyotning yangi bosqichiga qadam qo‘ydi,
–
deydi O‘zbekiston Milliy universiteti professori Muzaffar Ortiqov. – Prezidentimiz
rahbarligida
yurtimizda amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar ijobiy samaralar
berib,
aholining turmush farovonligi, ma’naviyati yuksalmoqda. Xalqaro miqyosda
O‘zbekistonning
nufuzi ortib bormoqda. Ana shu o‘zgarishlar, erishilayotgan yutuqlar,
bunyodkorlik
ishlari, umuman, islohotlarning mazmun-mohiyati haqida
yurtdoshlarimizga
yanada kengroq ma’lumotlar berish o‘tkazilayotgan tadbirlarning bosh
maqsadidir.Andijon
shahridagi 29-, 11- va 37- umumta’lim maktablarida bo‘lib o‘tgan
tadbirlarda
aholi vakillari, ayniqsa yoshlar faol ishtirok etdi. O‘tkazilgan suhbat va
ma’ruzalar
yuzasidan qiziqarli savol-javoblar bo‘ldi. Tadbirlar doirasida umumta’lim
maktablari
o‘quvchilari, uyushmagan yoshlar hamda “G‘ayrat”, “Iqbol”, Dukchi Eshon
mahallarida
yashovchi aholi vakillari ishtirokida maktablarning sport zallarida sportning
voleybol,
basketbol, shashka, stol tennisi turlari bo‘yicha musobaqalar tashkil etildi.–
Pandemiya
sabab anchadan buyon bu kabi sport musobaqalari o‘tkazilmagan edi, – deydi
G‘ayrat
mahalla fuqarolar yig‘ini raisi Dilbarxon Yo‘ldosheva. – Shu bois,
musobaqalarda
mahallamiz yoshlari, xatto uy bekalari ham faol qatnashmoqda.
Qolaversa,
tadbirlar orqali yurtimizdagi o‘zgarishlar haqida keng ma’lumotlar oldik. Bu
albatta,
barchamizning kayfiyatimizni yanada ko‘tardi.Tadbirlar doirasida namoyish
etilgan
yosh rassomlarning ijod namunalari, hunarmandlar tomonidan tayyorlangan
hunarmandchilik
mahsulotlari ko‘rgazmalari ko‘pchilikda katta qiziqish uyg‘otdi.
Ayniqsa,
sportchilarning ko‘rgazmali chiqishlari, san’atkorlar tomonidan ijro etilgan kuy
va
qo‘shiqlar barchaga xush kayfiyat ulashdi.Ko‘tarinki kayfiyatda o‘tkazilayotgan
"Yangi
O‘zbekiston – yangicha dunyoqarash” shiori ostida targ‘ibot tadbirlari tuman va
shaharlarda
davom etadi.
Taraqqiyotning yangi bosqichi
Yangi
O‘zbekiston taraqqiyotining yangi bosqichi chuqur iqtisodiy va ijtimoiy
islohotlarni
amalga oshirish orqali mamlakatni barqaror rivojlanish yo‘liga olib

chiqishni maqsad qilgan. Bu bosqichda quyidagi tamoyil va yo‘nalishlar alohida
ahamiyat
kasb etadi:
1. "Inson qadri" tamoyilining iqtisodiy siyosatdagi o‘rni
 Asosiy maqsad:
Inson manfaatlarini markazga qo‘ygan iqtisodiy siyosatni
yuritish.
 Kambag‘allikni qisqartirish:
Ijtimoiy yordam tizimini takomillashtirish,
aholining
kambag‘allik darajasini kamaytirish va yangi ish o‘rinlarini yaratish.
 Sifatli ta'lim va sog‘liqni saqlash:
Investitsiyalarni ijtimoiy sohalarga
yo‘naltirish
orqali inson kapitalini rivojlantirish.
 Soliq va ish haqi siyosati:
Aholining turmush darajasini yaxshilash uchun
soliqlarni
soddalashtirish va minimal ish haqini oshirish.
"Inson
qadri" tamoyili orqali barqaror iqtisodiy o‘sish uchun asosiy omil sifatida inson
kapitaliga
e’tibor qaratiladi.
2. Hududiy iqtisodiyotni rivojlantirish va mahalliy tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash
 Hududlarni rivojlantirish dasturlari:
Qashqadaryo, Surxondaryo, va boshqa
hududlarning
iqtisodiy imkoniyatlarini kengaytirish uchun maxsus dasturlar
ishlab
chiqilmoqda.
 Mahalliy tadbirkorlikni rag‘batlantirish:
Mahalliy biznes subyektlariga
imtiyozli
kreditlar, subsidiyalar va soliq yengilliklari taqdim etilmoqda.
 Infratuzilmani rivojlantirish:
Qishloq va shahar hududlarida yo‘llar, suv
ta'minoti
va energiya infratuzilmasini modernizatsiya qilish.
 Hududiy tengsizlikni kamaytirish:
Kam rivojlangan hududlarni iqtisodiy
jihatdan
qo‘llab-quvvatlash va ularni rivojlangan hududlarga yaqinlashtirish.
Hududiy
iqtisodiy rivojlanish mamlakatning umumiy iqtisodiy barqarorligiga hissa
qo‘shadi
va mahalliy resurslardan samarali foydalanishni ta’minlaydi.

3. Yashil iqtisodiyot va ekologik barqarorlikni ta’minlash
 Qayta tiklanuvchi energiya manbalari: Quyosh va shamol energiyasidan
foydalanish
uchun yirik loyihalar amalga oshirilmoqda.
 Atrof-muhitni muhofaza qilish:
Iqlim o‘zgarishiga moslashish va chiqindilarni
kamaytirish
uchun yangi ekologik standartlar joriy etilmoqda.
 Resurslarni samarali boshqarish:
Suv va yer resurslarini tejash,
ekotexnologiyalarni
joriy etish.
 Ekologik madaniyatni oshirish:
Aholi o‘rtasida ekologik savodxonlikni targ‘ib
qilish.
Yashil
iqtisodiyot tamoyillari O‘zbekistonning barqaror rivojlanishini ta’minlash va
xalqaro
ekologik majburiyatlarini bajarish uchun asosiy omil hisoblanadi.
4. O‘zbekistonning xalqaro iqtisodiy hamkorlikdagi yangi mavqei
 Eksportni kengaytirish:
Xalqaro bozorlarga sifatli va raqobatbardosh
mahsulotlar
yetkazib berish, eksport hajmini oshirish.
 Yangi iqtisodiy hamkorlik:
MDH davlatlari, Yevropa, Osiyo va boshqa
mintaqalar
bilan savdo va investitsiya aloqalarini kuchaytirish.
 Jahon savdo tashkiloti (JST):
JSTga a'zo bo‘lishga tayyorgarlik ko‘rish orqali
xalqaro
iqtisodiy integratsiyani rivojlantirish.
 Xorijiy investitsiyalarni jalb qilish:
Erkin iqtisodiy zonalar va maxsus rejimlar
orqali
xorijiy sarmoyadorlar uchun qulay sharoitlar yaratish.
 Geoiqtisodiy mavqeni mustahkamlash:
Transport va logistika yo‘nalishlarini
kengaytirish
orqali Markaziy Osiyo mintaqasida savdo markaziga aylanish.
O‘zbekistonning
xalqaro iqtisodiy mavqei yangi bosqichda mustahkamlanib, mamlakat
global
iqtisodiy hamjamiyatning faol a’zosi sifatida rivojlanmoqda.
Taraqqiyotning
yangi bosqichi O‘zbekiston iqtisodiyoti uchun chuqur strukturaviy
o‘zgarishlar
davri hisoblanadi. "Inson qadri" tamoyili, hududiy rivojlanish, yashil
iqtisodiyot
va xalqaro iqtisodiy hamkorlik yo‘nalishlari mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy
barqarorlik
va xalqaro miqyosdagi muvaffaqiyat sari yetaklamoqda. Bu jarayonlar

iqtisodiy siyosatning strategik maqsadlariga muvofiq amalga oshirilib, Yangi
O‘zbekistonning
global maydondagi mavqeini yanada mustahkamlaydi.
Yangi
O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlar mamlakatning uzoq muddatli barqaror
rivojlanishini
ta’minlash va xalq farovonligini oshirishga qaratilgan. Strategik
maqsadlar
quyidagi asosiy yo‘nalishlarda o‘z aksini topadi:
1. Barqaror iqtisodiy o‘sish
– raqobatbardosh va innovatsion iqtisodiyotni
rivojlantirish
orqali ichki va tashqi bozorlarda mamlakatning o‘rnini
mustahkamlash.
2. Ijtimoiy adolat va farovonlik
– aholining kambag‘allik darajasini kamaytirish,
yangi
ish o‘rinlari yaratish va sifatli ijtimoiy xizmatlar ko‘lamini kengaytirish.
3. Hududiy rivojlanish va tenglik
– barcha hududlarda iqtisodiy o‘sish
imkoniyatlarini
ta’minlash va infratuzilmani modernizatsiya qilish.
4. Yashil iqtisodiyot va ekologik barqarorlik
– qayta tiklanuvchi energiya
manbalarini
rivojlantirish va ekologik xavfsizlikni ta’minlash.
Yangi
taraqqiyot bosqichida Yangi O‘zbekistonning iqtisodiy strategiyasi xalqaro
maydonda
mamlakatning iqtisodiy mustaqilligi va ijtimoiy barqarorligini ta’minlashni
o‘z
oldiga maqsad qilib qo‘yadi. Ushbu islohotlar xalqning manfaatlariga xizmat
qiluvchi
barqaror va adolatli jamiyatni shakllantirish yo‘lida muhim ahamiyatga ega.
Taraqqiyotning
yangi bosqichi bu – davlatning shaffof va samarali boshqaruvi,
tadbirkorlik
va investitsiyalar uchun qulay muhit, xalqaro integratsiya va innovatsiyalar
asosida
barqaror rivojlanish sari dadil qadamdir.
Bugun
mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar jadallashgani va O‘zbekiston
yangi
taraqqiyot yo‘liga qadam qo‘ygani, ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, ta’limiy, ilmiy
muhitning
o‘zi esa ancha murakkab va serqirra bo‘lib borayotgani, bu sodir bo‘layotgan
jarayonlarni
uzluksiz tahlil qilishning, tezda tuzatishlar kiritishning, boshqaruvni
takomillashtirish
va o‘sishning yangi manbalarini kreativ tarzda topishning dolzarbligini
oshirishi
barchaga ayon bo‘ldi. Shuning uchun 2022-2026 yillarda Yangi O‘zbekistonni
rivojlantirish
strategiyasining qabul qilinishi va O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaga
tuzatishlar
kiritish hamda ularni umumxalq muhokamasiga kiritish jarayonining

boshlanishi qonuniy ko‘rinadi. Shuningdek, asosiy konsepti “inson – jamiyat – davlat”
bo‘lgan
islohotlar falsafasining keyingi evolyutsiyasi tabiiy ko‘rinadi.
Yangi
O‘zbekiston strategiyasidagi asosiy maqsad har bir fuqaroning millati, tili va
dinidan
qat’i nazar uning qonuniy manfaatlari va farovonligi ta’minlanadigan, kelgusida
erkin
fuqarolik jamiyatini rivojlantirish amalga oshiriladigan xalq va insonparvar
davlatni
yaratish hisoblanadi. Bu maqsad “Yangi O‘zbekiston – ma’rifatli jamiyat”
konsepsiyasi,
shuningdek, davlat organlari ishining asosiy tamoyili bo‘ladigan qonun
ustuvorligi
va adolatli ijtimoiy siyosat tamoyillari asosida jamiyatni ma’naviy
rivojlantirish
bilan chambarchas bog‘liq. Yangi yo‘nalishda avvalgidekbirinchi o‘rinda
e’tibor
iqtisodiyot, xususiy tadbirkorlik, insoniy kapitalni rivojlantirish va xorijiy
investitsiyalarni
jalb qilishga qaratiladi.
O‘zbekiston
Respublikasi Konstitutsiyasiga o‘zgartirishlar va qo‘shimchalar kiritish
to‘g‘risidagi
tashabbuslar va bu yo‘nalishda olib borilayotgan ishlar Yangi O‘zbekistonni
bunyod
etishning strategik maqsadlariga to‘la mos keladi. Bir tomondan, tuzatishlar sodir
bo‘lgan
o‘zgarishlarni qayd qilishi, boshqa tomondan esa harakatlanish dasturi bo‘lishi,
kelgusida
rivojlanish uchun ko‘rsatmalardan iborat bo‘lishi zarur.
“Yangi
O‘zbekistonni rivojlantirish strategiyasi”ni qabul qilish va Konstitutsiyaga
qo‘shimchalar
kiritish ustida ishlash yaqqol ko‘rsatdiki, islohotlar o‘z oldiga yangi keng
ko‘lamli
maqsad va vazifalarni qo‘ygancha qaytarib bo‘lmas xarakter kasb etadi, ularni
amalga
oshirishning ijobiy natijalarini yaqin yillarda O‘zbekistonning har bir fuqarosi
bo‘lganiday,
jamiyat ham, umuman olganda, davlat ham o‘zida his qilishi zarur.
O‘zbekiston
o‘zining umumiy iqtisodiy rejalashtirishiga barqaror amaliyotni kiritish
borasida
sezilarli yutuqlarga erishmoqda.
Mamlakat
2016-yilda rejali iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o‘tishni boshladi. U
o‘zining
iqtisodiy transformatsiyasini yashil yondashuv bilan kuchaytirish zarurligini
tan
oldi. Hukumat yanada barqaror iqtisodiy modelni yaratish majburiyatini oldi.
Xususan,
2022-yil dekabr oyida imzolangan prezident qarorida bu borada hokimiyat
organlari
tomonidan amalga oshirilishi lozim bo‘lgan muayyan islohotlar belgilab
berilgan. U
2030-yilgacha yashil iqtisodiyotga o‘tish va yashil o‘sishni ta’minlash
bo‘yicha
Harakatlar rejasini qabul qildi, u yashil, barqaror va inklyuziv rivojlanishga

erishish uchun mavjud ekologik va iqtisodiy muammolarni hal qilishga qaratilgan
chora-tadbirlarni
o‘z ichiga oladi.O‘zbekistonning Iqtisodiy taraqqiyot va qashshoqlikni
qisqartirish
vazirligi hamda boshqa davlat idoralari bilan hamkorlikda Jahon bankining
yaqinda
tayyorlangan hisobotida mamlakatning yashil iqtisodiyotga o‘tishdagi
muammolari
va imkoniyatlari tahlil qilingan. U eng dolzarb ekologik va boshqa
xavflarni
aniqlaydi, shuningdek, siyosatga o‘zgartirishlar va harakatlarni tavsiya qiladi.
Ulardan
ba’zilari energiya samaradorligi bo‘yicha chora-tadbirlar va landshaftlarni
tiklash
dasturlari kabi bir vaqtning o‘zida iqtisodiyot va atrof-muhitga foyda keltiradi.
Ushbu
maqola hisobotning ba’zi xulosalarini umumlashtiradi.
O‘zbekiston
resurslarni boshqarishni yaxshilashiga to‘g‘ri keladi. Mamlakatning resurs
samaradorligi
Yevropa Ittifoqi va boshqa yuqori o‘rta daromadli mamlakatlarnikidan
ancha
past. O‘zbekistonda suvdan foydalanish, ayniqsa, samarasiz, mamlakatning yalpi
ichki
mahsulot birligiga to‘g‘ri keladigan energiya sarfi Yevropa va Markaziy Osiyo
mintaqasidagi
o‘rtacha ko‘rsatkichdan qariyb uch baravar va qo‘shni
Qozog‘istonnikidan
ikki baravar yuqori.
Shu
bilan birga, shahar va sanoat manbalaridan havoning zarrachalari bilan ifloslanishi
shamol
tomonidan urilgan qum va buzilgan yerlarning changlari bilan kuchayadi.
Aholining
salmoqli qismi muntazam ravishda zararli deb hisoblangan havo sifatiga
duchor
bo‘ladi.O‘zining yashil ambitsiyalarini qondirish uchun O‘zbekiston uchta vaqt
oralig‘ida:
shoshilinch, yaqin va uzoq muddatli davrga bo‘lingan ushbu va boshqa
muammolarni
hal qilishi kerak. Mamlakatning qishloq xo‘jaligiga yo‘naltirilgan
iqtisodiyoti
va aholi zich joylashgan hududlarda havoning bosqichma-bosqich
yomonlashishini
hisobga olgan holda, uning eng dolzarb yashil ustuvorliklari havo
sifatini
yaxshilash, yer va suvdan barqaror foydalanish bo‘ladi. Bunga landshaftni
tiklash,
suvni samarali boshqarish va havo ifloslanishini kamaytirish choralari orqali
erishish
mumkin.Yerdan barqaror foydalanish O‘zbekistonda kengayishi kerak bo‘lgan
muhim
amaliyotdir. Iqlimga asoslangan qishloq xo‘jaligi amaliyotlari erdan foydalanish
barqarorligini
yanada oshiradi.
Uzoq
muddatda mamlakat qishloq xo‘jaligidan qimmatroq, yaxshi haq to‘lanadigan
tarmoqlarga
o‘tishni ta‘minlasa yaxshi bo‘lardi. Buning uchun qishloq xo‘jaligi ishchi

kuchining bir qismini, xususan, eng zaif ayollar va yoshlarning qayta malakasini
oshirish
kerak. Suv narxlarini belgilash va sug‘orish uchun investitsiyalar orqali suvdan
foydalanish
samaradorligini oshirish eng katta ustuvor vazifa bo‘lishi kerak, suvdan
foydalanishning
ma’lum chegaralari ushbu yangi ustuvorliklarning bir qismidir.
Kam
uglerodli oqilona siyosat O‘zbekistonda kam uglerodli energiya va energiya
samaradorligiga
o‘tish uchun zarur rag‘batlarni beradi.
Xalqaro
valyuta jamg‘armasi va Jahon bankining uglerod narxini baholash vositasi
tahlili
shuni ko‘rsatadiki, O‘zbekistonda uglerod narxi qo‘shimcha fiskal daromad
sifatida
YIMning 5 foizigacha bo‘lishi mumkin, bu yashil loyihalarni moliyalashtirish
yoki
uy xo‘jaliklariga iqtisodiy ta’sirni yumshatish uchun ishlatilishi mumkin.
Bundan
tashqari, ish o‘rinlarini yaratish va resurslarni qayta joylashtirish strategiyalari
yashil
o‘tishning ba’zi ijtimoiy xarajatlarini kamaytirishga yordam beradi.
Global
yashil o‘tish yangi ish o‘rinlari yaratish va ekologik barqarorlikni ta’minlash
uchun
katta imkoniyatlar yaratadi va O‘zbekiston bu imkoniyatlardan foydalanish
uchun
yaxshi mavqega ega.Ish joylari va atrof-muhit natijalarini optimallashtiradigan
sohalar
qatoriga sog‘liqni saqlash, ta’lim, moliya va iqlimga mos konchilik kiradi.
Mamlakatdagi
eng yirik bandlik sohasi bo‘lgan qishloq xo‘jaligi qimmatroq sanoatga
o‘tish
va ekotizim xizmatlari yordamida yerdan foydalanishni optimallashtirish orqali
yanada
ko‘proq yashil ish o‘rinlarini ta’minlash va turmush darajasini yaxshilash
salohiyatiga
ega. Bundan tashqari, qayta tiklanadigan energiya manbalari va boshqa
innovatsion
texnologiyalarga asoslangan, xuddi shunday yashil salohiyatga ega bo‘lgan
tarmoqlarning
kengroq ro‘yxati qo‘shimcha tahlilga loyiqdir.Yashil iqtisodiyotga o‘tish
muvaffaqiyatini
ta’minlash uchun davlat sektori va yashil moliyani jalb qilish juda
muhimdir. Siyosiy
chora-tadbirlar yashil sektorda yangi ish o‘rinlarini yaratish orqali
ijtimoiy
xarajatlarni kamaytirish bilan birga moliyalashtirishdagi bo‘shliqni bartaraf
etishi
kerak. Bundan tashqari, siyosat eng ko‘p zarar ko‘rganlarni qayta tayyorlash,
qayta
joylashtirish va ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash imkonini berishi kerak.
Ushbu
chora-tadbirlar O'zbekiston hukumati tomonidan Jahon banki ko‘magida ishlab
chiqilayotgan
Uzoq muddatli dekarbonizatsiya strategiyasining bir qismi bo‘lishi
mumkin.

Qiyinchiliklardan imkoniyatlargacha
Dunyo yanada barqaror kelajak sari intilayotgan bir paytda O‘zbekiston global
energetika
ko‘rsatkichlariga, xususan, yuqori energiya va uglerod intensivligi nuqtai
nazaridan
javob berishda jiddiy muammolarga duch kelmoqda. Ushbu shartlar
mamlakatni
tashqi savdo siyosat oldida zaif holga keltiradi. Biroq O‘zbekiston global
yashil
o‘tish jarayonini o‘zlashtirib, atrof-muhit va iqlim siyosatini kuchaytirish orqali
bu
muammoni imkoniyatga aylantirishi mumkin.
Aksariyat
mamlakatlar iqlim o‘zgarishiga qarshi kurashish uchun past uglerodli
siyosatni
qo‘llayotgani sababli, uglerodni ko‘p iste’mol qiladigan mahsulotlarga global
talab
o‘rta va uzoq muddatli istiqbolda kamayadi.
Bu
O‘zbekistonning ko‘p uglerodli eksportiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi, mamlakat yalpi
ichki
mahsuloti va farovonligiga ta’sir qilishi mumkin.
Keyinchalik
ugleroddan voz kechish ancha qimmatga tushadigan texnologiya va
tizimlarga
yopishib qolmaslik uchun O‘zbekiston o‘z iqtisodiyotini yashillashtirish
jarayonini
darhol boshlashi kerak. Yashil maqsadlarga ustuvorlik berish bozor
iqtisodiyotiga
kengroq o‘tishda davom etayotgan sa’y-harakatlarning ajralmas qismi
bo‘lishi
kerak. Resurs samaradorligini oshirish, yashil bandlik va moliyani rivojlantirish
kabi
boshqa yashil choralar ham O‘zbekistonga yaqin muddatli foyda keltirishi
mumkin.Biroq
mamlakat yashil o‘tishning jamiyatga ta’sirini ham hisobga olishi kerak.
Yashil
sektorlarni qo‘llab-quvvatlash hamda uglerodni ko‘p talab qiladigan faoliyatdan
voz
kechish investitsiyalar va ish o‘rinlari yaratish sxemasini o‘zgartirib, g‘oliblar va
yutqazuvchilarni
yaratadi. Eng ko‘p zarar ko‘rgan kompaniyalarga yordam ko‘rsatish
juda
muhimdir. Jahon banki O‘zbekistonning yashil va inklyuziv o‘sishni amalga
oshirishga
qaratilgan sa’y-harakatlarini qo‘llab-quvvatlashga sodiqdir.
Atrof-muhitni
muhofaza qilish siyosati va islohotlarning to‘g‘ri aralashmasini qabul
qilish
orqali mamlakat yashil, bardoshli va inklyuziv kelajakning mukofotlarini olishi
mumkin. Iqtisodiy
o‘sish va rivojlanish uchun ko‘plab imkoniyatlarni taqdim etayotgan
global
yashil o‘tish davrida O‘zbekiston o‘z kelajagini ta’minlash uchun barqaror
siyosatni
qabul qilishi kerak.

Yashil iqtisodiyot – ekologik xavflarni va ekologik tanqislikni kamaytirishga qaratilgan
va
atrof-muhitni buzmasdan barqaror rivojlanishni maqsad qilgan iqtisodiyot. U
ekologik
iqtisodiyot bilan chambarchas bog liq, lekin asosan siyosiy termin sifatida ʻ
foydalaniladi [ 1 ] [ 2 ]
. UNEP 2011-yilgi
Yashil Iqtisodiyot hisobotida ta kidlanishicha, ʼ
„iqtisodiyot
yashil bo lishi uchun nafaqat samarali, balki adolatli bo lishi ham kerak. ʻ ʻ
Adolatlilik
global va mamlakat darajasidagi tenglik o lchovlarini tan olishni, xususan, ʻ
past
uglerodli, resurslarni tejaydigan va ijtimoiy jihatdan qamrab oluvchi iqtisodiyotga
adolatli
o tishni ta minlashni nazarda tutadi“.Uni oldingi iqtisodiy rejimlardan ajratib ʻ ʼ
turadigan
xususiyat – bu tabiiy kapital va ekologik xizmatlarni iqtisodiy ahamiyatga ega
sifatida
bevosita baholash ( qarang: „Ekotizimlar va bioxilma-xillik iqtisodiyoti“ va
„Tabiiy kapital banki“ )
va xarajatlar ekotizimlar orqali jamiyatga tashqariga
chiqariladigan
to liq xarajatlarni hisobga olish rejimi. aktivga zarar yetkazgan yoki ʻ
e tiborsiz
qoldiradigan tashkilotga ishonchli tarzda qaytariladi va uning majburiyatlari ʼ
sifatida
hisobga olinadi. Yashil stiker va ekologik belgi amaliyoti iste molchilar oldida ʼ
atrof-muhitga
do stona munosabat va barqaror rivojlanish ko rsatkichlari sifatida paydo ʻ ʻ
bo ldi.
Ko pgina sanoat tarmoqlari ʻ ʻ globallashayotgan iqtisodiyotda yashillashtirish
amaliyotini
targ ib qilish usuli sifatida ushbu standartlarni qabul qila boshlaydi. ʻ
Barqarorlik
standartlari sifatida ham tanilgan bu standartlar sotib olingan mahsulotlar
atrof-muhitga
va ularni ishlab chiqaruvchi odamlarga zarar yetkazmasligini
kafolatlaydigan
maxsus qoidalardir. Ushbu standartlar soni yaqinda o sib bordi va endi ʻ
ular
yangi, yanada yashil iqtisodiyotni qurishda yordam berishi mumkin. Ular o rmonʻ
xo jaligi,
qishloq xo jaligi, tog -kon sanoati yoki baliqchilik kabi iqtisodiy sohalarga ʻ ʻ ʻ
e tibor
qaratadi; suv manbalari va biologik xilma-xillikni muhofaza qilish yoki ʼ
issiqxona
gazlari emissiyasini kamaytirish kabi ekologik omillarga e tibor qaratish; ʼ
xodimlarning
ijtimoiy himoyasi va huquqlarini qo llab-quvvatlash; va ishlab chiqarish ʻ
jarayonlarining
muayyan qismlariga uy.
Yashil iqtisodchilar va iqtisodiyot
Yashil
iqtisodiyot har qanday iqtisod nazariyasi sifatida aniq ta riflanadi, unga ko ra ʼ ʻ
iqtisodiyot
o zi yashaydigan ekotizimning tarkibiy qismi hisoblanadi (Lin Margulisdan ʻ
keyin).
Mavzuga yaxlit yondashuv tipik bo lib, iqtisodiy g oyalar ma lum bir ʻ ʻ ʼ

nazariyotchiga qarab har qanday boshqa mavzular bilan aralashib
ketadi. Feminizm , postmodernizm ,
atrof-muhit harakati, tinchlik harakati, Yashil
siyosat,
yashil anarxizm va globallashuvga qarshi harakat tarafdorlari bu atamani asosiy
iqtisodiyotdan
tashqarida bo lgan juda boshqacha g oyalarni tasvirlash uchun ʻ ʻ
ishlatishgan. Ushbu
atamaning qo llanishi rasmiy ravishda tashkil etilgan va bosh ʻ
harflar
bilan yozilgan Yashil atamani noyob va ajralib turuvchi belgi sifatida da vo ʼ
Xulosa
Yangi
O‘zbekiston davrida amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar mamlakatni
modernizatsiya
qilish va xalqaro miqyosda raqobatbardosh qilish yo‘lida asosiy
poydevor
hisoblanadi. Bu islohotlar O‘zbekistonning uzoq muddatli rivojlanish
strategiyasining
ajralmas qismi bo‘lib, quyidagi strategik maqsadlarni o‘z ichiga oladi:
Strategik maqsadlar
1. Bozor iqtisodiyotini chuqurlashtirish :
o Xususiy
sektorning iqtisodiyotdagi ulushini oshirish va davlatning
iqtisodiy
jarayonlardagi bevosita ishtirokini kamaytirish.
o Monopoliyalarning
cheklanishi va sog‘lom raqobat muhitini yaratish.
2. Sanoat diversifikatsiyasi va innovatsiyalar :
o Qishloq
xo‘jaligidan yuqori qo‘shilgan qiymatga ega sanoat tarmoqlariga
o‘tish.
o Zamonaviy
texnologiyalarni joriy etish va milliy innovatsion tizimni
rivojlantirish.
3. Xalqaro integratsiya va eksport hajmini oshirish :
o O‘zbekistonni
mintaqaviy transport va logistika markaziga aylantirish.
o Eksport
geografiyasini kengaytirish va eksport mahsulotlari tarkibini
boyitish.
4. Barqaror rivojlanish va yashil iqtisodiyot :
o Energetika
sohasida qayta tiklanadigan manbalardan foydalanishni
kengaytirish.
o Ekologik
muvozanatni ta’minlash orqali barqaror rivojlanishga erishish.
5. Ijtimoiy farovonlikni oshirish :

o Ishsizlikni kamaytirish va kambag‘allikni qisqartirish uchun kompleks
chora-tadbirlarni
amalga oshirish.
o Aholining
daromadlari va turmush darajasini izchil oshirish.
Taraqqiyotning yangi bosqichi
Islohotlarning
yangi bosqichi o‘z oldiga quyidagi vazifalarni qo‘ymoqda:
 Institutsional o‘zgarishlar :
Hukumat boshqaruvi tizimini optimallashtirish va
ochiqlikni
ta’minlash.
 Digital transformatsiya :
Davlat xizmatlarini raqamlashtirish va iqtisodiy
faoliyatni
avtomatlashtirish orqali samaradorlikni oshirish.
 Infratuzilmani rivojlantirish :
Yangi transport koridorlari, sanoat zonalari va
urbanizatsiya
jarayonlarini jadallashtirish.
 Xorijiy investitsiyalarni jalb qilish :
Investitsion muhitni yaxshilash orqali
iqtisodiyotga
yangi moliyaviy resurslarni kiritish.Yangi O‘zbekiston iqtisodiy
islohotlar
orqali milliy iqtisodiyotni har tomonlama modernizatsiya qilish,
xalqaro
maydonda integratsiya jarayonlarini kuchaytirish va aholining
farovonligini
oshirishni maqsad qilgan. Ushbu strategik maqsadlar va
taraqqiyotning
yangi bosqichi nafaqat iqtisodiy barqarorlikni, balki ijtimoiy
taraqqiyotni
ham ta’minlaydi. Raqamlashtirish, innovatsiyalar, va barqaror
rivojlanish
tamoyillari asosida O‘zbekistonni dunyoda ilg‘or davlatlar qatoriga
olib
chiqish asosiy vazifalardan biri bo‘lib qolmoqda.

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning
Murojaatnomalari (2017–2023) – O‘zbekistonning rivojlanish strategiyasi va
iqtisodiy
islohotlar yo‘nalishlari.
2. O‘zbekiston
Respublikasi “2022–2026 yillarga mo‘ljallangan Taraqqiyot
strategiyasi”
hujjati.
3. O‘zbekiston
Respublikasi Markaziy banki hisobotlari va statistik ma’lumotlari
(2020–2023
yillar).
4. O‘zbekiston
Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi statistik hisobotlari.
5. O‘zbekiston
Respublikasi Investitsiyalar, sanoat va savdo vazirligi materiallari.
6. Jahon
banki (World Bank) hisobotlari – O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlarning
tahlili
va bahosi.
7. Xalqaro
Valyuta Jamg‘armasi (IMF) hisobotlari – O‘zbekistonning moliyaviy
tizimi
va islohotlari.
8. O‘zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining iqtisodiy rivojlanish bo‘yicha
qarorlari.
9. “O‘zbekiston
iqtisodiyoti va ijtimoiy rivojlanishi” – O‘zbekiston Respublikasi
Iqtisodiy
tadqiqotlar va islohotlar markazi materiallari.
10. Toshkent
Davlat Iqtisodiyot Universiteti (TDIU) ilmiy jurnali – “Milliy
iqtisodiyot:
rivojlanish yo‘llari va istiqbollari”.
11. “O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlar va ularning natijalari”
– Prof.
G‘.Abdullayev,
Toshkent, 2021.
12. “Investitsion muhitni yaxshilash va xorijiy sarmoyalarni jalb qilish”
– Jahon
iqtisodiyoti
va diplomatiya universiteti materiallari, Toshkent, 2022.
13. “O‘zbekistonning iqtisodiy rivojlanishi: davr talablari va istiqbollari”
–
Abdullaev
O., Toshkent, 2023.
14. BMT
Taraqqiyot Dasturi (UNDP) ma’ruzalari – O‘zbekistonda barqaror
rivojlanish
maqsadlari va iqtisodiy islohotlar.

15. “Bank-moliya tizimini rivojlantirish va uning iqtisodiyotga ta’siri” –
Karimov
S., Toshkent, 2022.
16. “O‘zbekistonda agrar soha transformatsiyasi”
– Qodirov R., Toshkent, 2020.
17. Jahon
savdo tashkiloti (WTO) hisobotlari – O‘zbekistonga oid ma’lumotlar.
18. O‘zbekiston
Respublikasi Statistika qo‘mitasi – Rasmiy statistika to‘plamlari.
19. “Soliq tizimining modernizatsiyasi va uning ijtimoiy-iqtisodiy ta’siri”
–
Bekmurodov
J., Toshkent, 2021.
20. O‘zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligi ma’lumotlari – Byudjet sohasidagi
yangiliklar
va hisobotlar.
21. “Raqamli iqtisodiyot va uning O‘zbekistondagi rivojlanish istiqbollari”
–
Islomov
M., Toshkent, 2023.
22. Xalqaro
moliyaviy tashkilotlar (Asian Development Bank, European Bank for
Reconstruction
and Development) hisobotlari.
23. “Qishloq xo‘jaligida islohotlar va resurslardan samarali foydalanish”
–
Xaydarov
A., Toshkent, 2022.
24. O‘zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi materiallari.
25. Milliy
iqtisodiy rivojlanish dasturlari (investitsiya va innovatsiya sohalari
bo‘yicha
hujjatlar).
Ushbu
adabiyotlar Yangi O‘zbekistonning iqtisodiy islohotlari va strategik rivojlanishi
haqidagi
ilmiy, amaliy va statistik ma’lumotlarni qamrab oladi.

Yangi O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlarning strategik maqsadlari va taraqqiyotning yangi bosqichi

Купить