Zamonaviy axborot texnologiyalari texnik vositalari

Zamonav iy  
axborot  
t exnologiy alari 
t exnik  v osit alari                                              Reja:
1. Zamonaviy axborot texnologiyalari o’quv-texnik vositalari: kompyuter 
sinflari.  
2. Multimedia proektorlar, elektron doska, Smart mobil qurilmalar hamda ular 
bilan ishlash usul va vositalari. 
3. Turli tizimli va boshqa ko’rinishdagi ilovalar tasnif va tavsifi, foydalanish 
tartibi. 
4, Zamonaviy axborot texnologiyalarini qo‘llashning samarasi.                                              Zamonaviy o’quv texnik vositalarga 
multiproektor, videoproektor, elektron 
doska, kompyuter sinfidagi texnik vositalar, 
kolonkalar, videoglaz, mikrofon, dasturlar, 
elektron doska, Smart mobil telefonlar, 
kompyuter sinflari kiradi. Ularning xar 
birining tasnifi va ishlatish prinsipi, qoidasi 
bo’ladi. Videoproektorprotsessor bilan o’zini 
ulab, ekranda fleshkadagi, kompyuterdagi 
ma’lumotlarni katta qilib chiqarishga 
mo’ljallangan qurilma. Videoproektorlar 
oddiy va sensorli bo’ladi.                                               Kompyuterlar ham oddiy va 
sensorli ekranli, klaviaturali 
bo’lishi mumkin. Sichqoncha 
ham oddiy va sensorli bo’ladi. 
Bu zamonaviy texnik 
qurilmalar. Zamonaviy 
klaviaturalar ham sensorli 
ko’rinishga ega. Kompyuter 
sinflari kompyuterlar bilan 
jihozlangan, kolonkalar, 
videoglaz, sensorn ы y televizor, 
printer, skaner, modem va 
boshqa qurilmalar bilan 
jihozlangan.                                              AKT yani axborot-kommunikatsion texnologiyalaridan 
foydalanish hozirda muhim vazifalaridan biri bo’lib 
qoldi! Ta’limda ohirgi vaqtda yangi texnologiyalar 
paydo bo’lmoqda, misol uchun, interaktiv doskalar, 
multiproektorlar, Smart kitob tushunchasi paydo 
bo’lmoqda. Testlash, testdan o’tkazish 
tizimlari(Uchitel-60), planshetlar, dasturiy ta’minot 
paydo bo’lmoqda, hammaga mashhur bo’lib 
kelayotgn mobil tizim ta’limga ham kirib kelib, 
Android, ioS kabi yangi mobil operatsion tizimlarini 
foydalanuvchi uchun mashhur qilib kelmoqda.                                               XX asr o`1rtalariga kelib tezkor mashina 
mexanizmlaridan foydalana boshlandi, murakkab 
texnika va texnologiyalar o‘ylab topildi. Ko`pgina 
masalalarni xal qilish jarayonida axborot hajmi 
behisob bir majmuaga aylanadi hamda bu 
axborotlarni yig‘ish va uzatish vositalarini yaratish, 
ularni vaqtida qayta ishlab, boshqarish uchun zarur 
bo`lgan choralarni belgilab chiqish kerak bo‘lib qoldi. 
Ko‘pchilik vazifalarni bajarishda boshqarish 
jarayonlarini takomillashtirish, axborot tizimini joriy 
etish, mutaxassislarni kompyutyerda ishlashga 
o‘rgatish muhim ahamiyatga ega.                                             AKT 
o‘quv chilarni 
rag‘bat lant iradi 
v a ularning 
qiziqishini 
oshiradi. A KT o‘quv chil arni 
k ela jak da gi  faoliy at i ga  
t ay y orlashga k o‘mak  
beradi. Hozirgi 
za monda mehnat  
faoli y at i  o‘quv chilar 
qoniqish bil an 
ishlat ay ot gan 
k ompy ut erlar, 
t ex nologiy alar, 
dast urlar v a quril ma lar 
y ordamida 
boshqariladi. A K T X X I  
asrni ng y angi t a’lim 
berish v osi t asidir. AKT o‘rganish v a 
o‘qit ishning 
y angi 
imk oni y at larini 
ochib beradi . AKT 
o‘qit uv chi larning 
k asbiy  o‘sishi uchun 
ul arga o‘z fanlari 
bo‘y icha o‘qit ishning 
y angi usul larini 
k i rit ishga, y angi 
y ondashuv larni 
qo‘llashga, g‘oy alarni 
ro‘y obga chiqari sh 
v a y angi 
k o‘nik m alarni 
riv oj lant irishga 
imk oniy at  y arat adi .                                             AKT turli yoshdagi o‘quvchilar, turli darajadagi o‘qituvchilar uchun moslashtirilishi 
mumkin hamda ta’lim jarayonida o‘qituvchilar va o‘quvchilar uchun ko‘makdir. AKT moslanuvchandir.AKT o`quv jarayonini oqilona boshqarish va nazorat qilish orqali vaqtni hamda 
mablag‘ni tejaydi. AKT darslarga tayyorgarlik jarayonini qisqartiradi va o‘qish 
jarayonini o‘quvchilar uchun qiziqarli hamda ko‘ngilochar qiladi. AKT o‘z resurslaridan oqilona foydalanishga imkoniyat yaratadi.                                             Axborot texnologiyalari faqat fan va texnika 
hodisasi bo‘lmasdan, iqtisodiy rivojlanishning 
muhim omiliga aylanmoqda. Axborot bilan 
kamrab olinmagan biror muhim xo‘jalik sektorini 
(ishlab chiqarish, transport, kredit-moliya sohasi, 
savdo) tasavvur qilish qiyin. Ayni payda hisoblash 
texnikasi va aloqa vositalari asosida axborotni 
to‘plash, saqlash va taqdim etishning zamonaviy 
usullari yangi axborot texnologiyalari va 
xizmatlarni sotish (tarqatish) maqsadlarida ishlab 
chiqarish mustaqil tarmoq sifatida shakllandi va 
ajralib chiqdi. Shunday qilib xalq xo‘jaligini 
axborotlashtirish kelajakka qadam qo‘yish 
demakdir.                                               Axborot jamiyatiga o‘tish zaruriyati jahon 
iqtisodiyotida yangi texnologik tartib 
shakllanishi va ustuvorligi, axborot 
resurslarini ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning 
haqiqiy resurslariga o‘tishi, jamiyatni axborot 
mahsulotlari va xizmatlariga bo‘lgan talabini 
qondirish, ijtimoiy ishlab chiqish tizimida 
axborot kommunikatsion infrastruktura 
ahamiyatini oshishi, xalqaro axborot 
almashinuvlar asosida maorif, ilmiy-texnik va 
madaniy sohalarning takomillashuvi, «global 
axborot afzalliklarini» teng huquq asosida 
ishlatish bilan shartlanadi.                                              Oxirgi yillarda elektron ta’limning an’anaviy ta’limga qaraganda afzallik jihatlari 
ko‘proq aniqlanmoqda. So‘nggi vaqtlarda ta’lim oluvchilar va o‘qituvchilar an’anaviy 
ta’limning ba’zi turlariga qaraganda onlayn ta’limning afzalliklari ko‘proq degan 
xulosaga kelmoqdalar. 
Sababi, ta’lim tizimida ta’lim sifatini oshirishga qaratilgan raqamli o‘qitish 
platformalari ko‘paymoqda, bunda an’anaviy va onlayn ta’limning eng yaxshi 
tomonlari birlashtirilib aralash ta’lim tizimi shakllantirilmoqda. 
Aralash ta’lim narxining pastligi, moslashuvchanligi, bepulligi, bundan tashqari ta’lim 
jarayonida murakkab texnologiyalarni qo‘llash afzalligi ushbu alternativa uchun 
sabab bo‘ladi. Bu tendensiyaga bo‘lgan qiziqish ta’lim jarayonida talabalarga ta’sir 
etadi va ta’lim sifatini oshiradi.                                              Ko‘pgina tadqiqotlar onlayn ta’lim talabalarda kreativ fikrlashni 
rivojlantirishga sabab bo‘lishini ko‘rsatgan, ya’ni talabalarning 
mustaqil ta’lim olishiga, individual ehtiyojlarini inobatga olgan 
holda o‘quv jarayoniga moslashtirish qobiliyatini shakllantirishga 
asos bo‘ladi. Elektron ta’limda rivojlanishini talabalarning raqamli 
dunyoda o‘zini erkin tutishi, ya’ni kerakli ma’lumotlarni yuklab 
olishi, tahlil qilishi, onlayn kontentlardan erkin foydalana olish 
qobiliyatida ko‘rishimiz mumkin. Vaqt o‘tgan sayin ushbu 
tendensiyaga texnologiyalarni qo‘llash asosida an’anaviy 
ta’limning hohlagan turi, metodi, ta’lim berish usulini kiritishimiz 
mumkin. Hozirgi kunda ta’lim jarayoniga axborot-kommunikasiya 
texnologiyalari (AKT) shiddat bilan kirib kelishi bilan birga, u 
ta’limning samaradorligini oshirishda eng qulay omillardan biri 
bo‘lib qolmoqda.                                             Shuning uchun ham ilg‘or mamlakatlar 
ta’lim tizimida kompyuter texnikasidan, 
zamonaviy axborotkommunikasiya 
texnologiyalaridan unumli foydalanishga 
qaratilgan izlanishlar to‘xtovsiz 
kechmoqda. Umuman olganda, hozirgi 
kunda jamiyatni standart sanoatlashgan 
iqtisodiyotdan yangi iqtisodiyotga o‘tishi 
kuzatilmoqda. Yangi iqtisodiyot mijozlari – 
foydalanuvchilar iqtisodiyoti hisoblanadi, 
shuning uchun jahon axborot va 
telekommunikatsiya sanoatini 
rivojlanishini asosiy omili keng ko‘lamda 
yangi avlod xizmatlarini taqdim etish bo‘lib 
kelmoqda.                                              Ta’limda fan v a ishlab chiqarish bilan int egrasiy asining 
asosli mexanizmlarini ishlab chiqish, uni amaliy ot ga joriy  
et ish, o‘qishni, must aqil masofav iy  t a’lim t izimi bilim olishni 
indiv iduallasht irish, t exnologiy asini ishlab chiqish v a 
o‘zlasht irish, y angi pedagogik  hamda axborot  
t exnologiy alari asosida ETdan foy dalangan holda t alabalar 
o‘qishini jadallasht irish ana shunday  dolzarb v azifalar 
sirasiga k iradi . 
O‘quv  jaray onini ET asosida t ashk il et ish, shu jumladan, 
o‘quv  mat eriallarini bay on et ishni t ak omillasht irish 
t amoy illariga ma’lum o‘zgart irishlar k irit ish k erak  bo‘ladi. 
Bunda t a’lim jaray oniga zamonav iy  axborot  
t exnologiy alarini joriy  et ish v a ulardan foy dalanish 
maqsadga erishishdagi eng samarali y o‘ldir.                                                Ta’lim tizimiga elektron axborot ta’lim 
texnologiyalarini tatbiq etish, ta’lim 
muassasalarining moddiy texnik bazasini 
tanqidiy baholash va takomillashtirishdagi 
asosiy vazifalar quyidagilardan iborat: 
ETdan foydalanish esa, ular bilan 
muloqotda foydalanuvchilarning ko‘nikma 
va malakalariga bog‘liq. Shuning uchun, 
dastlab zamonaviy telekommunikasiya 
vositalarining o‘zi nimaligini bilib olish 
muhim sanaladi.                                              Zamonaviy telekommunikasiya vositalari imkoniyatlari juda 
keng tizim bo‘lib, unga ma’lum bo‘lgan kompyuter, multimedia 
vositalari, kompyuter tarmoqlari, internet kabi tushunchalardan 
tashqari, qator yangi tushunchalar ham kiradi. Bularga axborot 
tizimlari, axborot tizimlarini boshqarish, axborotlarni uzatish 
tizimlari, ma’lumotlar ombori, ma’lumotlar omborini boshqarish 
tizimi, bilimlar ombori kabilar misol bo‘lishi mumkin. “XXI asr 
axborotlashtirish asri” da ta’lim sohasiga elektron ta’limni joriy 
etish, har bir ta’lim muassasasida: o‘qitish va o‘qish 
jarayonining; ta’lim muassasasi boshqarilishining; ta’lim 
muassasasi faoliyati muhitining axborotlashtirilishini talab 
qiladi. Ta’lim muassasida ET muhitini tashkil etish bosqichlari 
psixologik axborot muhitini yaratishdan boshlanadi.                                             Texnologik va ilmiy natijalar, yaratilgan dasturiy mahsulotlar 
asosida zamonaviy vositalar va metodlardan foydalanishga 
ehtiyoj shakllantiriladi. Bunda har bir ta’lim muassasida 
individual va maslahat mashg‘ulotlar asosida pedagoglarni 
mustaqil va kompyuter ta’limi tizimini tashkil etish kerak. 
Ta’lim sohasida axborot resurslarini tashkil etish va ta’limda 
foydalanishga mamlakatimizda alohida e’tibor qaratilmoqda. 
Ta’lim tizimiga ETni joriy etish, birinchi navbatda, jamiyatning 
intellektual salohiyatiga, jumladan, ta’lim sohasining 
axborotlashuviga, axborot ta’lim resurslarini ishlab chiqishiga 
bog‘liq. Ta’limning fan va ishlab chiqarish bilan integrasiyasi 
asosli mexanizmlarini ishlab chiqish, uni amaliyotga joriy 
etish, o‘qishni, mustaqil bilim olishni individuallashtirish, 
masofaviy ta’lim (MT) tizimi texnologiyasi va vositalarini 
ishlab chiqish va o‘zlashtirish, yangi pedagogik hamda 
axborot texnologiyalari asosida ETdan foydalangan holda 
talabalar o‘qishini jadallashtirish ana shunday muhim 
vazifalar sirasiga kiradi.                                              O‘quv jarayonini ET asosida tashkil etish, shu 
jumladan, o‘quv materiallarini bayon etishni 
takomillashtirish tamoyillariga ma’lum 
o‘zgartirishlar kiritish kerak bo‘ladi. AKTni 
ta’lim jarayonida (xususan, MT jarayonini) 
qo‘llash asosan ikki xil ko‘rinishda amalga 
oshiriladi. Birinchi sharti, bu texnik jihozlar 
bo‘lsa, ikkinchisi sharti esa maxsus dasturiy 
ta’minotlar bilan ta’minlanganligidir. Texnik 
jihozlar bilan ta’minlanganlik: kompyuterlar, 
tarmoq qo‘rilmalari, yuqori tezlikdagi internet 
tarmoqlari, video konferensiya jihozlari va 
hakazo.                                              Dasturiy ta’minotga qurilmalarni 
ishlatadigan dasturiy 
ta’minotlardan tortib shu soha 
uchun mo‘ljallangan dasturlar 
to‘plami kiradi. So‘nggi yillarda 
g‘arbda ta’lim tizimini boshqarishda 
qo‘llanilib kelinayotgan internet 
tarmog‘i orqali elektron shakldagi 
ta’lim turini Elearning (elektron 
ta’lim) atamasi bilan kirib keldi. 
Elektron ta’lim – axborot-
kommunikasiya texnologiyalari 
asosidagi ta’limning turli 
ko‘rinishlarini anglatuvchi keng 
tushunchadir.                                              
Xulosa qilib aytganda, 
bugungi kunda fan va 
t е xnikaning rivojlanishi 
p е dagoglar oldiga qator 
yangi vazifalarni 
qo’ymoqda: axborot 
t е xnologiyalari ta’lim 
jarayoni qanday bo’lishi 
k е rakligini, axborotlarni 
qanday taqdim etilishini, 
qanday hajmda va qanday 
ko’rinishda bo’lishini  b е lgilab b е rmoqda. 

Shuning uchun eng asosiy, 
hatto birinchi vazifa-ta’lim 
tizimidagi yondashuvlar, 
t е xnik vositalar, shuningdek, 
ta’lim t е xnologiyalari yangi 
m е todlari ta’lim jarayonini 
ta’minlovchi o’qituvchilar 
hamda t е xnik mutaxassislar 
uchun yaqin va tushunarli 
bo’lishini ta’minlash k е rak.

•Zamonaviy o’quv texnik vositalarga multiproektor, videoproektor, elektron doska, kompyuter sinfidagi texnik vositalar, kolonkalar, videoglaz, mikrofon, dasturlar, elektron doska, Smart mobil telefonlar, kompyuter sinflari kiradi. Ularning xar birining tasnifi va ishlatish prinsipi, qoidasi bo’ladi. Videoproektorprotsessor bilan o’zini ulab, ekranda fleshkadagi, kompyuterdagi ma’lumotlarni katta qilib chiqarishga mo’ljallangan qurilma. Videoproektorlar oddiy va sensorli bo’ladi.