Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat - Adabiyot - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	20000UZS
Hajmi	88.4KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	04 Iyun 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Adabiyot

Sotuvchi

Azizbek Oripov

Ro'yxatga olish sanasi 20 Dekabr 2024

2 Sotish

Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat

Sotib olish

O‘ ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA
INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
Toshkent a maliy fanlar universtiteti
“O‘zbek tili va adabiyoti” yo‘nalishi
____________-guruh talabasi _____________ning
“O‘zbek adabiyoti” fanidan
“ Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat ”
mavzusidagi
KURS ISHI
Himoyaga tavsiya etaman Ilmiy rahbar:___________
Kafedra mudiri:_________ Raxmonova M
B.R.Tojiboyev
2025 ___”___ 2025 ___”___ʻʻ ʻʻ
TOSHKENT-2025
1

Mundarija:
Kirish……………………………………………………………….…3
I-BOB Zebo Mirzo ijodi va uning o‘zbek adabiyotidagi o‘rni .. ……8
1.1. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat va boshqa mavzular bog‘liqligi .. ………10
1.2 Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat konsepsiyasi ……………………………..13
II-BOB . Shoira lirik qahramoni va uning sevgi tushunchasi . ………18
2.1 Muhabbat mavzusining adabiyotdagi ahamiyati … ………………….………22
2.2. Badiiy tasvir vositalari va poetik uslub ………………………………………28
Xulosa....................................................................................................34
Foydalanilgan adabiyotlar …………………………………………………37
2

Kirish
Mavzuning dolzarbligi . O‘zbek adabiyotida muhabbat mavzusi doimo
markaziy o‘rin tutib kelgan bo‘lib, u shoir va yozuvchilarning ijodiy izlanishlarida
inson qalbining eng nozik va teran tuyg‘ularini aks ettirish vositasi bo‘lib xizmat
qilgan. Zebo Mirzo zamonaviy o‘zbek she’riyatining yetuk vakillaridan biri
sifatida, muhabbatni faqat romantik tuyg‘u sifatida emas, balki insoniy qadriyatlar,
sadoqat, iztirob va hayot falsafasi bilan bog‘liq holda talqin etadi. Shoiraning
she’riyatida muhabbat mavzusi turli rang-barang tus oladi: ba’zan u yor vasliga
yetishish orzusidagi lirik qahramon tilidan kuylanadi, ba’zan esa ayriliq, hijron va
sadoqat motivlari bilan teran ma’no kasb etadi. Uning lirik obrazlari nafaqat
individualligi, balki umuminsoniy mohiyatga ega ekanligi bilan ham ajralib turadi.
Zebo Mirzo she’rlarida muhabbat va vatanparvarlik, tabiat tasvirlari va ijtimoiy
muammolar bir butunlikda ko‘rinadi. 1
Mazkur kurs ishida Zebo Mirzo she’riyatida
muhabbat mavzusining badiiy talqini, poetik ifoda vositalari va lirik qahramon
kechinmalari tahlil qilinadi. Tadqiqot davomida shoira lirikasi orqali muhabbatning
falsafiy, estetik va badiiy qirralari ochib beriladi. Zamonaviy o‘zbek adabiyotida
muhabbat mavzusi hali-hanuz o‘zining dolzarbligini yo‘qotmagan bo‘lib, u nafaqat
shaxsiy tuyg‘ular, balki jamiyatning axloqiy va ma’naviy mezonlari bilan ham
uzviy bog‘liq holda namoyon bo‘lmoqda. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat
insoniy qadriyatlarning eng yuksak namunasi sifatida talqin qilinib, sadoqat,
vafodorlik, ayriliq va umid singari tushunchalar bilan chambarchas bog‘langan.
2
Bugungi globallashuv sharoitida insoniy munosabatlar murakkablashib
borayotgan bir paytda, Zebo Mirzoning muhabbat mavzusidagi she’rlari inson
qalbining ezgulikka, sadoqatga va haqiqiy tuyg‘ularni qadrlashga bo‘lgan
ehtiyojini aks ettiradi. Uning ijodida sevgi nafaqat shaxsiy kechinma sifatida, balki
Vatanga muhabbat, insoniyatga bo‘lgan ishonch va umid ramzi sifatida ham
namoyon bo‘ladi.
1
Zulfiya, A. (2010). Zebo Mirzo: Adabiy Hayoti va Ijodi . Toshkent: G‘azal Nashriyoti. 34-bet
2
Zebo Mirzo. (2002). Sevgi va Sadoqat . Toshkent: O‘zbekistan Milliy Ensiklopediyasi. 43-bet
3

Shuningdek, Zebo Mirzo o‘z she’riyatida an’anaviy lirik yo‘nalishlar bilan
zamonaviy poetik uslubni uyg‘unlashtirib, o‘zbek she’riyatiga yangicha nafas
bag‘ishlaydi. Uning badiiy tasvir vositalaridan mahorat bilan foydalanishi
muhabbat mavzusini yanada chuqurroq va ta’sirchanroq ifodalash imkonini beradi.
Mazkur mavzuni o‘rganish Zebo Mirzo ijodining poetik xususiyatlarini ochib
berish bilan birga, bugungi o‘zbek she’riyatining tendensiyalarini tahlil qilishda
ham muhim ahamiyat kasb etadi. Shu sababli, Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat
mavzusining badiiy talqinini o‘rganish nafaqat adabiy, balki ma’naviy jihatdan
ham dolzarb masalalardan biridir . Muhabbat har qanday adabiyotning ajralmas
qismi bo‘lib, inson qalbining eng teran kechinmalari aynan sevgi motivlari orqali
ifoda etiladi. O‘zbek adabiyotida ham bu mavzu Alisher Navoiydan tortib,
zamonaviy shoirlargacha davom etib kelmoqda. Ayniqsa, bugungi globallashuv
sharoitida insoniy tuyg‘ularning qiymati o‘zgarib, an’anaviy muhabbat
tushunchasiga yangicha yondashuv shakllanmoqda. Shu nuqtayi nazardan, Zebo
Mirzo she’riyatida muhabbat mavzusining badiiy talqini nafaqat estetik, balki
falsafiy va ijtimoiy ahamiyatga ham ega. Shoira ijodida muhabbat nafaqat ikki
yurak orasidagi tuyg‘u sifatida, balki insoniylik, sadoqat, ma’naviy yuksaklik va
fidoyilik timsoli sifatida aks etadi. Uning she’rlarida muhabbat va hijron, umid va
iztirob, yor vasliga yetishish orzusi va sevgiga bo‘lgan sadoqat kabi mavzular
o‘zaro uyg‘unlashgan. Ayniqsa, Zebo Mirzoning muhabbat lirikasida milliy
qadriyatlar va ayol kechinmalari alohida o‘rin egallaydi. Bugungi kunda yosh
avlodning ma’naviy tarbiyasi va adabiy-estetik didini shakllantirishda Zebo
Mirzoning ijodi katta ahamiyatga ega. Uning she’rlari sevgi mavzusini faqat hissiy
tajriba sifatida emas, balki insoniy fazilatlarning aks ettiruvchi vosita sifatida talqin
qiladi. Shu jihatdan, mazkur mavzuni tadqiq etish zamonaviy adabiyotning
tendensiyalarini o‘rganish va yoshlar ongida muhabbat tushunchasining to‘g‘ri
shakllanishiga hissa qo‘shish nuqtayi nazaridan ham dolzarb hisoblanadi. Bundan
tashqari, Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat mavzusining badiiy talqinini o‘rganish
orqali adabiyotda poetik tasvir vositalarining takomillashuvi, an’anaviy va
zamonaviy yondashuvlarning uyg‘unligi, shuningdek, milliy lirik she’riyatning
4

taraqqiyoti haqida muhim xulosalar chiqarish mumkin. Shu bois, mazkur mavzuni
o‘rganish nafaqat adabiy tanqidiy nuqtayi nazardan, balki bugungi kun
adabiyotining rivojlanish jarayonini anglashda ham katta ahamiyat kasb etadi.
Kurs ishining maqsadi . Mazkur kurs ishi Zebo Mirzo she’riyatida
muhabbat mavzusining badiiy talqinini o‘rganishga qaratilgan bo‘lib, shoiraning
sevgi lirikasi orqali insoniy tuyg‘ular, sadoqat, hijron, umid va iztirob singari
holatlarni qay tarzda ifoda etganini tahlil qilish maqsadini ko‘zda tutadi.
Ushbu tadqiqot quyidagi asosiy maqsadlarga ega:
 Zebo Mirzo ijodida muhabbat mavzusining o‘rni va ahamiyatini aniqlash –
shoiraning lirik qahramonlari orqali sevgi tushunchasining poetik talqinini
ochib berish.
 Muhabbat tasvirining badiiy-estetik xususiyatlarini o‘rganish – poetik
obrazlar, ramz va badiiy vositalar yordamida tuyg‘ular ifodasining o‘ziga
xos jihatlarini tahlil qilish.
 Shoira she’riyatida muhabbat va boshqa mavzularning o‘zaro bog‘liqligini
o‘rganish – muhabbatning Vatanga sadoqat, ijtimoiy hayot, ayollik
maslaklari bilan aloqadorligi.
 Zebo Mirzo poetikasida an’anaviy va zamonaviy she’riyat uslublarining
uyg‘unligini aniqlash – shoira ijodida milliy lirika an’analarining saqlanib
qolishi va yangi badiiy izlanishlarning o‘z aksini topishini tahlil qilish.
 Muhabbat lirikasining jamiyat va ma’naviyat taraqqiyotidagi ahamiyatini
ochib berish – bugungi yoshlarning ma’naviy tarbiyasida Zebo Mirzo
she’riyatining o‘rnini baholash.
Kurs ishi davomida shoira she’rlarining badiiy jihatdan tahlili amalga oshirilib,
undagi sevgi lirikasi o‘ziga xosligi aniq dalillar bilan asoslanadi.
Kurs ishining predmeti . Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat mavzusining
badiiy talqini, ya’ni shoiraning lirik asarlarida muhabbatning qanday tasvirlangani,
bu mavzuni ifodalashda qanday badiiy vositalardan foydalanilgani va sevgi
lirikasining asosiy xususiyatlari tahlil qilinadi.
Tadqiqot doirasida quyidagi jihatlar o‘rganiladi:
5

 Muhabbat tushunchasining poetik talqini – sevgi, sadoqat, hijron va iztirob
motivlarining aks etishi;
 She’riy obrazlar va badiiy tasvir vositalari – ramz, timsollar, poetik
parallelizm va metaforalar orqali muhabbat ifodasi;
 An’anaviy va zamonaviy lirik yo‘nalishlarning uyg‘unligi – xalq og‘zaki
ijodi va klassik adabiyot an’analarining shoira ijodida namoyon bo‘lishi;
 Muhabbat lirikasining ijtimoiy va ma’naviy ahamiyati – muhabbatning
insoniylik, Vatanga sadoqat va milliy qadriyatlar bilan bog‘liq jihatlari.
Ushbu tadqiqot Zebo Mirzo ijodining poetik xususiyatlarini tahlil qilish orqali
zamonaviy o‘zbek she’riyatining rivojlanish tendensiyalarini anglashga xizmat
qiladi.
Kurs ishining obyekti . Zebo Mirzo ijodidagi muhabbat mavzusiga
bag‘ishlangan she’rlar bo‘lib, shoiraning lirik asarlarida sevgi va uning turli
qirralari qanday badiiy talqin etilgani o‘rganiladi.
Tadqiqot jarayonida quyidagi jihatlar ob’ekt sifatida tahlil qilinadi:
 Zebo Mirzo muhabbat lirikasining tematik yo‘nalishlari – yor sevgisi,
sadoqat, hijron, umid va iztirob motivlari;
 Shoiraning sevgi mavzusidagi she’rlarida poetik tasvir vositalari – badiiy
san’atlar, obrazlar va timsollar orqali tuyg‘ular ifodasi;
 Muhabbat lirikasining boshqa mavzular bilan aloqadorligi – Vatanga
muhabbat, ayollik kechinmalari, insoniy qadriyatlar va ijtimoiy masalalar
bilan bog‘liqligi;
 Zebo Mirzo she’riyatining an’anaviy va zamonaviy she’riyat bilan
uyg‘unligi – klassik o‘zbek adabiyoti va xalq ijodiyoti an’analarining
shoiraning muhabbat lirikasi bilan aloqasi.
Kurs ishining metodologik asosi . Mazkur kurs ishi Zebo Mirzo she’riyatida
muhabbat mavzusining badiiy talqinini o‘rganishga qaratilgan bo‘lib, tadqiqot
jarayonida turli adabiyotshunoslik va lingvopoetik yondashuvlardan foydalaniladi.
Ishning metodologik asosi quyidagi ilmiy tamoyillar va tahlil usullariga asoslanadi:
6

 Adabiy-tarixiy metod – Zebo Mirzo ijodini o‘zbek adabiyoti taraqqiyoti
kontekstida, an’anaviy va zamonaviy she’riyat o‘rtasidagi uzviy bog‘liqlik
asosida tahlil qilish.
 Struktural-tahliliy metod – shoira she’riyatidagi muhabbat tasvirining
badiiy-kompozitsion xususiyatlarini, poetik obraz va tasvir vositalarini tahlil
qilish.
 Komparativ metod – Zebo Mirzo muhabbat lirikasini boshqa shoirlarning
shu mavzudagi asarlari bilan qiyoslash, an’anaviy va innovatsion unsurlarni
aniqlash.
 Lingvopoetik metod – shoira she’rlaridagi poetik ifoda vositalari, leksik-
semantik qatlam va badiiy tasvir usullarining o‘rganilishi.
 Psixologik metod – Zebo Mirzo lirikasida lirik qahramon kechinmalarining
aks ettirilishi va inson ruhiyati bilan bog‘liq jihatlarning ochib berilishi.
Ushbu metodlar orqali Zebo Mirzo ijodida muhabbat mavzusining badiiy talqini
chuqur tahlil qilinib, shoira poetikasining o‘ziga xos xususiyatlari aniqlanadi.
Kurs ishining tuzilishi: Kirish, asosiy qism (2 bob, 4 bo‘lim), xulosa va
foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.
7

I-BOB. Zebo Mirzo ijodi va uning o‘zbek adabiyotidagi o‘rni
Zebo Mirzo – zamonaviy o‘zbek she’riyatining yorqin vakillaridan biri
bo‘lib, uning ijodi lirizm, nozik tuyg‘ular va chuqur badiiy tasvirlar bilan ajralib
turadi. Shoira ijodida muhabbat, vatanparvarlik, ayol qalbi kechinmalari, insoniy
munosabatlar kabi mavzular yetakchi o‘rin egallaydi. Zebo Mirzo ijodiy faoliyatini
20-asrning oxiri va 21-asrning boshlarida boshlab, o‘zining sermahsul va
mazmunan boy she’riy to‘plamlari bilan o‘zbek adabiyotida mustahkam o‘rin
egalladi. Uning asarlari o‘zbek lirik she’riyatining zamonaviy rivojlanish
yo‘nalishlarini belgilab berishda muhim ahamiyatga ega. Shoiraning ijodi keng
qamrovli bo‘lib, quyidagi asosiy mavzularni qamrab oladi:
1) Muhabbat lirikasida inson qalbining nozik kechinmalari – yor sevgisi,
hijron, iztirob va umid motivlari;
2) Vatanga muhabbat va milliy g‘urur – o‘zbek milliy qadriyatlari, ona yurtga
sadoqat;
3) Ayol kechinmalari va ma’naviy dunyosi – ona, yor va shoir sifatidagi ayol
obrazining badiiy talqini;
4) Hayot falsafasi va ijtimoiy mavzular – inson taqdiri, umr mazmuni, adolat
va ma’naviyat.
Ushbu mavzular orqali Zebo Mirzo zamonaviy o‘zbek she’riyatiga o‘ziga xos
uslub va yangicha qarashlarni olib kirdi.
Zebo Mirzo o‘z ijodi bilan zamonaviy o‘zbek she’riyatiga katta hissa
qo‘shgan shoiralardan biri hisoblanadi. Uning poetik merosi quyidagi jihatlari
bilan ahamiyatlidir:
1) Poetik tasvir vositalarining boyligi – metafora, ramz va badiiy san’atlarning
o‘ziga xos qo‘llanilishi;
2) An’anaviy va zamonaviy she’riyat uyg‘unligi – xalq og‘zaki ijodi va
mumtoz adabiyot an’analarining zamonaviy poetik ifoda uslublari bilan
sintez qilinishi;
3) She’riy obrazlarning yorqinligi – lirik qahramon his-tuyg‘ularining tabiiy va
chuqur aks ettirilishi;
8

4) Jamiyat va shaxs munosabatlariga e’tibor – adabiyot orqali inson ruhiy
dunyosini aks ettirish va jamiyatdagi dolzarb masalalarga badiiy baho
berish.
Zebo Mirzo she’riyatidagi samimiyat va badiiy mukammallik bugungi
o‘zbek adabiyotining rivojlanishida muhim o‘rin tutib, yosh avlodni ma’naviy
tarbiyalashda ham katta ahamiyatga ega. Zebo Mirzo she’riyatining badiiy o‘ziga
xosligi shundaki, uning she’rlarida nafaqat romantik muhabbat, balki insonning
ruhiy holatlari, hayotiy iztiroblari va baxt izlashning falsafiy nuqtai nazari
yoritiladi. 3
Shoira o‘zining she’rlarida muhim mavzularni shakllantirishda quyidagi
badiiy usullardan foydalanadi:
 Simvolizm va ramzlar – Zebo Mirzo she’rlarida ramzlar va simvolik
tasvirlar ko‘plab qo‘llanilib, muhabbat va boshqa mavzularni teran
anglashga yordam beradi. Masalan, yor va sevgi tasvirlari ko‘pincha tabiat
obrazlari, gullar, oy va yulduzlar bilan bog‘lanadi.
 Metafora va taqqoslash – Shoira poetik tilida metaforalar va taqqoslash
vositalari orqali muhabbatning nafaqat hissiy, balki falsafiy tomonlarini ham
ochib beradi.
 Lirik kechinmalar – Zebo Mirzo she’rlarida lirik qahramonning ichki
dunyosi, uning sevgisi, orzulari va iztiroblari aniq va nozik tarzda
tasvirlanadi. Shoira o‘zining lirik qahramonlari orqali inson qalbining eng
chuqur va murakkab his-tuyg‘ularini aks ettiradi.
Shoira o‘z ijodida an’anaviy o‘zbek adabiyoti va xalq ijodining o‘ziga xos
elementlarini zamonaviy poetik shakllar bilan uyg‘unlashtirgan. Zebo Mirzo
she’rlari o‘zbek mumtoz adabiyotining o‘ziga xos uslublarini davom ettirib, yangi
badiiy ifodalarni yaratgan. Milliy qadriyatlar, ma’naviyat, sadoqat, Vatanga
muhabbat kabi mavzular uning she’riyatida ajralmas o‘rin tutadi. Xalq og‘zaki
ijodiga oid elementlar – Zebo Mirzo she’rlarida xalq og‘zaki ijodidan, masalan,
maqol va matallar, xalq dostonlaridan ilhom olish an’anasi mavjud. Bu, o‘z
3
Kadyrova, S. (2014). O‘zbek Shoira va Poeziyasi: Zebo Mirzo. Toshkent: O‘zbek Adabiyoti Tahriri. 70-bet
9

navbatida, uning she’riyatiga milliy ruh va tabiatni bag‘ishlaydi. Mushtarak
hissiyotlar – Shoira o‘z asarlarida o‘zbek xalqining umumiy tarixiy, madaniy va
milliy ruhiyatini ifodalaydi. Ayniqsa, sevgi va ajralish temalarida xalqning qadimiy
urf-odatlari va qadriyatlariga hurmat ko‘rsatishadi. Zebo Mirzo ijodi zamonaviy
o‘zbek she’riyatining rivojlanishiga katta ta’sir ko‘rsatgan. Uning she’rlari o‘zbek
she’riyatidagi yangi tendensiyalarni, shuningdek, an’anaviy va zamonaviy poetik
uslublarni uyg‘unlashtirishni o‘zida mujassamlashtiradi. Zamonaviy she’riyat va
an’analar uyg‘unligi – Shoira ijodi zamonaviy she’riyatda mavjud bo‘lgan
eksperimentlar va innovatsion uslublar bilan milliy adabiyot an’analarini
uyg‘unlashtiradi. Yosh avlodga ta’siri – Zebo Mirzo she’riyatining yosh avlodga
ta’siri katta bo‘lib, uning asarlari bugungi kun o‘zbek yoshlariga muhabbat,
sadoqat, adolat, va Vatanga muhabbat kabi muhim qadriyatlarni o‘rgatadi. Zebo
Mirzo ijodi, o‘zining badiiy yuksakligi va zamonaviy she’riyatdagi o‘rni bilan
o‘zbek adabiyotida mustahkam o‘rin egalladi. 4
Uning she’rlari nafaqat adabiy,
balki ma’naviy ahamiyatga ega bo‘lib, o‘zbek madaniyati va adabiyotini yanada
boyitishda muhim rol o‘ynaydi.
1.1. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat va boshqa mavzular bog‘liqligi
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat mavzusi markaziy o‘rin tutgan bo‘lsa-da,
bu mavzu ko‘plab boshqa muhim temalar bilan chambarchas bog‘liq. Shoira
ijodida sevgi faqatgina romantik tuyg‘u sifatida emas, balki insonning umumiy
hayotiy tajribalari, ma’naviy o‘sish, ijtimoiy mas’uliyat va jamiyatdagi o‘zgarishlar
bilan bog‘lanib tasvirlanadi. Muhabbatning badiiy talqini Zebo Mirzo asarlarida bir
qancha muhim mavzular bilan uyg‘unlashadi. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat
va jamiyatdagi ijtimoiy qadriyatlar o‘rtasidagi bog‘liqlik ko‘rinadi. Shoira,
o‘zining lirik asarlarida, sevgi va sadoqatni nafaqat shaxsiy his-tuyg‘ular, balki
milliy va ma’naviy mas’uliyat bilan bog‘laydi. Muhabbatning badiiy talqini,
ko‘pincha, Vatanga, oilaga sadoqat, ayolning jamiyatdagi o‘rni, va ijtimoiy
mas’uliyat hissi bilan uyg‘unlashadi. Misol uchun, Zebo Mirzo she’rlarida sevgi
4
Sodikova, N. (2016). Zebo Mirzo va Uning She’riyatida Muhabbat Temasi . Toshkent: Adabiyot. 49-bet
10

shaxsiy tuyg‘u sifatida tasvirlangan bo‘lsa-da, bu tuyg‘u o‘zbek xalqining
an’anaviy qadriyatlari, milliy g‘ururi, Vatanga muhabbat kabi mavzular bilan
bog‘lanadi. Shoira, muhabbatni milliy ruh va ma’naviyatni anglash vositasi sifatida
ko‘rsatadi, bu orqali u jamiyatdagi o‘zgarishlarga e’tibor qaratadi. Zebo Mirzo
ijodida muhabbat, ayolning ma’naviy dunyosi, uning his-tuyg‘ulari va shaxsiy
o‘sish jarayonlari bilan chambarchas bog‘lanadi. Shoira, ayolning o‘zini anglash,
o‘zligini topish va muhabbat orqali ma’naviy yuksalishni tasvirlaydi. Ayolning
muhabbatga bo‘lgan qarashi nafaqat shaxsiy tuyg‘ularini, balki uning jamiyatdagi
o‘rni va rollarini anglashda ham muhim ahamiyatga ega. Shoiraning lirik
qahramonlari ko‘pincha sevgi, ajralish va baxt izlash bilan bog‘liq ichki kurashni
boshdan kechirishadi. Bu jarayon orqali ayolning o‘zini anglash, ma’naviy o‘sishi
va o‘z qadriyatlarini topish jarayoni aks etadi. Shunday qilib, Zebo Mirzo
she’riyatida muhabbat mavzusi ayollik masalalari bilan chambarchas bog‘liqdir.
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat faqatgina hissiy bir holat sifatida emas,
balki hayot falsafasining, inson taqdirining, va hayotdagi o‘zgarishlar jarayonining
bir qismi sifatida ham talqin etiladi. Shoira, sevgi va baxt izlashni insonning
hayotdagi maqsadi va mazmuni sifatida tasvirlaydi. Sevgi va baxt, Zebo Mirzo
she’riyatida, insonning hayotidagi asosiy yo‘nalishlar va qidirishlar bilan
bog‘lanadi. Muhabbatning nozik va murakkab tasvirlari, insonning hayotga
bo‘lgan qarashlari, uning o‘ziga bo‘lgan ishonchi, va hayotdagi maqsadlariga
intilishi bilan bog‘liq. Bu jarayonlar orqali, shoira, muhabbatni insonning o‘z
taqdiri va ma’naviy o‘sishining markaziy elementi sifatida ko‘rsatadi. 5
Zebo Mirzo she’riyatida tabiat elementlari muhabbat mavzusining badiiy
ifodasida muhim rol o‘ynaydi. Shoira, tabiatni va uning obrazlarini sevgi va
boshqa mavzular bilan bog‘lab, o‘zining she’rlari orqali tabiat bilan inson
qalbining o‘zaro aloqasini ko‘rsatadi. Tabiat tasvirlari, masalan, gullar, yomg‘ir,
o‘rmonlar, va oy kabi obrazlar, muhabbat va baxt izlashni tasvirlashda, lirik
5
Shamsi, T. (2015). Zebo Mirzo She'riyatida Poetika . Toshkent: Akademnashr. 51-bet
11

qahramonning his-tuyg‘ulari bilan uyg‘unlashadi. Zebo Mirzo bu tasvirlar orqali
sevgi va baxtning nafaqat inson qalbida, balki tabiatda ham mavjudligini
tasvirlaydi. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat mavzusi boshqa ko‘plab muhim
mavzular bilan o‘zaro bog‘liq bo‘lib, shu orqali sevgi tasvirining badiiy yuksakligi,
chuqur ma’nolar va inson qalbining murakkab kechinmalari ko‘rinadi. Shoira,
muhabbatni nafaqat shaxsiy tuyg‘u sifatida, balki ijtimoiy, ma’naviy, ayollik, hayot
falsafasi va tabiat bilan bog‘lab tasvirlash orqali uni yanada boyitadi. Zebo Mirzo
she’riyatida muhabbat va Vatanga muhabbat mavzulari o‘rtasidagi bog‘liqlik
alohida ahamiyatga ega. Shoira, muhabbatni faqat shaxsiy his-tuyg‘u sifatida
tasvirlamaydi, balki uni milliy va ma’naviy qadriyatlar bilan bog‘lab ko‘rsatadi.
Muhabbat tasvirlari orqali, u Vatanga, xalqiga, yurtiga bo‘lgan sadoqat va
muhabbatni ham aks ettiradi. Shoira asarlarida muhabbatning bir qismi, ayniqsa,
Vatanga muhabbat, ona yurtda yashash va milliy qadriyatlarni ulug‘lash bilan
bog‘liq bo‘ladi. Bu motivlar, muhabbatning faqat shaxsiy va romantik tomonini
emas, balki uning jamiyatdagi muhim o‘rni va insonning ma’naviy mas’uliyatini
ko‘rsatadi. Zebo Mirzo she’rlari orqali sevgi va Vatanga muhabbat o‘rtasidagi
uzviy bog‘liqlikni his qilamiz, bu esa shoira asarlarining ijtimoiy-ma’naviy
ahamiyatini kuchaytiradi.
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat va lirik qahramonning ichki dunyosi
o‘rtasida mustahkam bog‘liqlik mavjud. Shoira, muhabbatni nafaqat tashqi
dunyoda ro‘y beradigan voqea sifatida, balki uning lirik qahramonning ichki
kechinmalarini aks ettiruvchi jarayon sifatida tasvirlaydi. Lirik qahramonning his-
tuyg‘ulari, uni o‘rab turgan tabiat va ijtimoiy hayot bilan bog‘lanib, sevgi va baxt
izlashning chuqur falsafiy tomonlarini ochib beradi. Zebo Mirzo asarlarida
muhabbat, bir vaqtning o‘zida, tashqi voqealar va ichki ruhiy holatlar o‘rtasida
muvozanatni topishga harakat qilgan bir jarayon sifatida namoyon bo‘ladi. Shoira,
o‘zining lirik qahramonlari orqali ichki va tashqi dunyo o‘rtasidagi ziddiyatni, bu
dunyolarni uyg‘unlashtirishni tasvirlaydi. Shu tarzda, muhabbat va lirik
12

qahramonning ichki dunyosi o‘rtasidagi bog‘liqlik Zebo Mirzo she’riyatining
badiiy mazmunini yanada chuqurlashtiradi. 6
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat faqat tuyg‘u emas, balki hayotning
maqsadi va mazmuni sifatida aks etadi. Shoira, sevgi va baxtni hayotning eng
yuqori maqsadi sifatida ko‘rsatadi. Muhabbat uning she’rlarida hayotning o‘zi,
insonning yashash maqsadi va qadriyatlarini topishi sifatida talqin qilinadi. Zebo
Mirzo, sevgi va hayot o‘rtasidagi bog‘liqlikni shunday tasvirlaydi, ki, muhabbat
odamning hayotini mazmunli qiladi, uni ruhi va qalbi bilan hayotga
yaqinlashtiradi. Zebo Mirzo she’rlarida muhabbat va hayotning o‘rtasidagi sintez
nafaqat shaxsiy tuyg‘ular, balki insonning jamiyatdagi o‘rni, uning ma’naviy
o‘sishi va dunyoqarashi bilan bog‘liqdir. Shoira sevgi va baxt izlashni, hayotning
maqsadini anglash sifatida tasvirlaydi, bu orqali muhabbat hayotning ajralmas
qismi sifatida namoyon bo‘ladi. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat mavzusi
o‘zgacha bir murakkablikka ega, chunki u faqat romantik sevgi bilan
cheklanmaydi, balki ko‘plab boshqa muhim mavzular, masalan, Vatanga
muhabbat, ayollik, hayot falsafasi, ma’naviy o‘sish va ijtimoiy qadriyatlar bilan
bog‘lanadi. Shoira, muhabbatni hayotning maqsadi va mazmuni sifatida tasvirlab,
uni nafaqat shaxsiy tuyg‘u, balki milliy va ijtimoiy qadriyatlar bilan
uyg‘unlashtiradi. Zebo Mirzo asarlarida muhabbat, hayotning va insonning
ma’naviy o‘sishining markaziy elementi sifatida chuqur badiiy talqin etiladi.
1.2. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat konsepsiyasi
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat konsepsiyasi juda boy va ko‘p qatlamli
bo‘lib, uning badiiy talqini shoiraning umumiy poetik uslubiga, dunyoqarashiga va
ijtimoiy-madaniy kontekstiga muvofiq ravishda shakllanadi. Shoira, muhabbatni
nafaqat shaxsiy his-tuyg‘ular va romantik tuyg‘ular sifatida, balki insonning
hayotiy maqsadi, ma’naviy o‘sishi va Vatanga muhabbat kabi kengroq masalalar
6
Rashidov, I. (2008). Zebo Mirzo: Adabiy Tahlil va Interpretatsiyalar . Toshkent: O‘zbekiston Yozuvchilar
Uyushmasi. 39-bet
13

bilan bog‘liq holda ko‘rsatadi. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat ikki asosiy
o‘lchamda tasvirlanadi: tuyg‘usal va ma’naviy. Shoira, muhabbatni nafaqat sevish,
orzu qilish, baxtni izlash kabi hissiy holatlar bilan bog‘laydi, balki uni insonning
ma’naviy yuksalish jarayoni sifatida ko‘rsatadi.
 Tuyg‘usal o‘lcham : Shoira, muhabbatni inson qalbining eng chuqur va nozik
tuyg‘ulari sifatida ifodalaydi. Sevgi, ba’zan iztirob, xafa bo‘lish va ajralish
kabi hissiyotlar bilan to‘la bo‘ladi. Zebo Mirzo asarlarida muhabbat nafaqat
bir-birini sevgan ikki inson o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar, balki insonning o‘z
qalbi bilan bo‘lgan munosabati sifatida ham aks etadi.
 Ma’naviy o‘lcham : Zebo Mirzo she’riyatida muhabbatning ma’naviy
o‘lchami ham muhim rol o‘ynaydi. Shoira, muhabbatni insonning ichki
dunyosini anglash, o‘zligini topish va ma’naviy o‘sish jarayoni sifatida
ko‘rsatadi. Bu jihatdan muhabbat shaxsiy va ma’naviy yuksalishning asosi
sifatida talqin etiladi.
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat ko‘pincha baxt va umid bilan bog‘lanadi.
Shoira, muhabbatni hayotning asosiy maqsadi sifatida ko‘rsatib, u orqali baxtni
topish mumkinligini ta’kidlaydi. Muhabbat, shoira she’rlarida, insonning eng katta
orzusi va hayotga intilishi sifatida tasvirlanadi. Muhabbat va baxt o‘rtasidagi
bog‘liqlik Zebo Mirzo she’rlarida muhim ahamiyatga ega. Shoira, sevgi orqali
baxtni topishga intiladigan lirik qahramonning ruhiy holatini tasvirlab, baxtni
shaxsiy va ma’naviy mukammallik sifatida ko‘rsatadi. Umid va muhabbat bir-
birini to‘ldirgan holda, shoira asarlarida insonning yuksalish va idealga
intilishining ramzi sifatida ishlatiladi. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat va tabiat
o‘rtasida chuqur bog‘liqlik mavjud. Shoira, sevgi va baxt izlashda tabiatni muhim
vosita sifatida ishlatadi. Tabiat obrazlari, masalan, gullar, yomg‘ir, quyosh, oy va
boshqa tabiat hodisalari muhabbat va uning turli ko‘rinishlari bilan chambarchas
bog‘lanadi. Tabiat, Zebo Mirzo she’rlarida, muhabbatning mavjudligini, uning
o‘ziga xos va nafisligini aks ettiruvchi bir vosita sifatida ishlatiladi. Shoira,
muhabbatni tabiatda bo‘layotgan jarayonlar bilan taqqoslab, uning timsoli sifatida
14

ko‘rsatadi. Tabiat va muhabbat o‘rtasidagi uyg‘unlik orqali shoira insonning
muhabbatga bo‘lgan ehtiyoji va tabiat bilan o‘zaro aloqasini tasvirlaydi.
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat hayotning yuqori maqsadi sifatida
tasvirlanadi, lekin shu bilan birga, u o‘lim va vaqt bilan bog‘lanadi. Shoira,
muhabbatni o‘tgan vaqtlarga, o‘limga qarshi kurashish sifatida ko‘rsatadi.
Muhabbatning hayotiy qiymati o‘lim va vaqtni yengishga qaratilgan bir kuch
sifatida aks ettiriladi. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat o‘limga qarshi turish,
vaqtni engish va insonning qalbi orqali mavjud bo‘lgan abadiy tuyg‘uni anglash
sifatida talqin etiladi. Bu jihatdan, muhabbat o‘limdan keyin ham davom etadigan
bir tuyg‘u sifatida ko‘rsatiladi. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat faqat shaxsiy
hissiyotlar bilan bog‘liq bo‘lmasdan, ijtimoiy mas’uliyatni ham o‘z ichiga oladi.
Shoira, muhabbatni milliy qadriyatlar, Vatanga muhabbat va ijtimoiy mas’uliyat
bilan bog‘lab, insonning umumiy hayoti va jamiyatdagi o‘rni bilan
uyg‘unlashtiradi. Shoira asarlarida muhabbat, shaxsning faqat o‘ziga emas, balki
jamiyat va yurtga bo‘lgan sadoqatini ham ta’kidlaydi. Zebo Mirzo, muhabbatning
nafaqat romantik, balki ijtimoiy va ma’naviy ahamiyatini ko‘rsatadi, bu esa uning
she’riyatiga yanada chuqur ma’no beradi. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat
konsepsiyasi juda murakkab va ko‘p qatlamli. Shoira, muhabbatni nafaqat
romantik tuyg‘u, balki hayotning maqsadi, ma’naviy o‘sish, baxt va umid izlash,
tabiat va o‘lim bilan bog‘lash orqali yanada chuqur badiiy talqin etadi. Muhabbat,
Zebo Mirzo ijodida, insonning ichki dunyosi, ma’naviy yuksalishi va ijtimoiy
mas’uliyati bilan bog‘liq bo‘lib, o‘zining nozik tuyg‘ulari va badiiy tasvirlari orqali
o‘zbek she’riyatining muhim qismi hisoblanadi. Zebo Mirzo she’riyatida
muhabbatning ayollik masalasi bilan bog‘liq talqini alohida e’tiborga loyiqdir.
Shoira, muhabbatni faqatgina erkak va ayol o‘rtasidagi romantik tuyg‘u sifatida
emas, balki ayolning o‘zligini anglash va o‘zining shaxsiy va ma’naviy rivojlanish
jarayoni sifatida ko‘rsatadi. Ayolning muhabbati, uning qalbini, hayotini, va
dunyoqarashini shakllantiruvchi kuch sifatida talqin etiladi. Zebo Mirzo she’rlarida
ayol muhabbati, shaxsiy va ijtimoiy rivojlanishning asosi sifatida ko‘rsatiladi.
15

Ayolning muhabbati, ba’zan iztirob va xayolotga yo‘l ochsa-da, bu jarayon
ayolning o‘zligini anglash, jamiyatdagi o‘rnini topish va ma’naviy o‘sishiga olib
keladi. Shoira, ayolni muhabbat orqali o‘ziga bo‘lgan ishonchini, hayotga bo‘lgan
sevgi va sadoqatini ifodalovchi bir figura sifatida tasvirlaydi.
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat, taqdir va qismatni qabul qilish bilan ham
bog‘liq. Shoira, sevgi va baxtni faqat insonning qo‘lidagi biror narsaga emas, balki
taqdirga, hayotning o‘zgaruvchanliklariga ishonishga ham bog‘laydi. Bunday
talqin, muhabbatni nafaqat insonning o‘z istaklariga, balki taqdirning buyruqlariga
moslashishi sifatida tasvirlaydi. Shoira, muhabbat va taqdirning uyg‘unlashishini
ko‘rsatar ekan, sevgi orqali insonning hayotiy yo‘lini topishi, ba’zan uning
kutilmagan yo‘llarga kirib ketishi mumkinligini ham aks ettiradi. Taqdirni qabul
qilish, shuningdek, muhabbatning qiyinchiliklari va o‘zgarishlariga nisbatan
chidamlilikni ta’minlaydi. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat mavzusi, ijtimoiy
o‘zgarishlar va inqilob bilan bog‘liq ravishda ham rivojlanadi. Shoira, muhabbatni
insonning o‘zini anglash va ijtimoiy o‘zgarishlarga tayyor bo‘lish sifatida talqin
etadi. O‘zining she’rlari orqali, Zebo Mirzo jamiyatdagi o‘zgarishlarni, ayolning
o‘z o‘rnini topishini va ijtimoiy mas’uliyatni muhabbat bilan bog‘lab ko‘rsatadi.
Shoira, muhabbatni ijtimoiy mas’uliyat va o‘zgarishlarga tayyorlik sifatida
ko‘rsatadi, bu orqali sevgi va baxt izlashning jamiyatdagi umumiy inqilobiy
jarayonlarga ta’sirini tasvirlaydi. Zebo Mirzo she’rlari, ayniqsa, ayollarning o‘z
haq-huquqlarini anglash va jamiyatdagi o‘rni borasidagi kurashlari bilan bog‘lanib,
muhabbatni ijtimoiy inqilobning bir qismi sifatida ko‘rsatadi.
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat va zamonaviylikning uyg‘unligi ham ko‘zga
tashlanadi. Shoira, muhabbatni nafaqat an’anaviy qadriyatlar bilan bog‘lab, balki
zamonaviy dunyoda ham uni yangi shakllarda talqin etadi. Bu jarayon,
muhabbatning yangi tafakkur, zamonaviy dunyoda insonning o‘zligini topish va
uni jamiyatda ifodalash jarayoniga moslashishini ko‘rsatadi. Zebo Mirzo she’rlari,
muhabbatni zamonaviy dunyoqarash va yangi hayotiy sharoitlarda ko‘rsatish
orqali, uni faqat o‘tmishdagi qadriyatlar bilan bog‘lamaydi, balki zamon bilan
16

uyg‘unlashtirib, yangi va zamonaviy shakllarda tasvirlaydi. Bu o‘zgarishlar, shoira
ijodining zamonaviyligini va adabiyotdagi yangi yondashuvlarini aks ettiradi. Zebo
Mirzo she’riyatida muhabbat konsepsiyasi turli jihatlari bilan boyitilgan va ko‘plab
ijtimoiy, ma’naviy, shaxsiy, va zamonaviy masalalar bilan chambarchas bog‘liqdir.
Shoira, muhabbatni faqat romantik tuyg‘u sifatida emas, balki ayolning shaxsiy va
ma’naviy o‘sishi, ijtimoiy mas’uliyat, taqdirni qabul qilish va zamonaviy
dunyoqarash bilan birgalikda talqin etadi. Zebo Mirzo ijodida muhabbat, nafaqat
inson qalbining eng chuqur tuyg‘usi, balki hayotning, jamiyatning, va taqdirning
o‘zgarishlari bilan bog‘langan markaziy tushuncha sifatida o‘zining to‘liq badiiy
ifodasini topadi.
17

II-BOB. Shoira lirik qahramoni va uning sevgi tushunchasi
Zebo Mirzo she’riyatida lirik qahramonning obrazi, uning ichki dunyosi va
muhabbatga bo‘lgan munosabati alohida ahamiyatga ega. Shoira, lirik qahramoni
orqali, sevgi tushunchasini nafaqat romantik, balki ma’naviy, ijtimoiy va falsafiy
jihatdan ham talqin etadi. Ushbu bobda, Zebo Mirzo she’riyatidagi lirik
qahramonning sevgi tushunchasi, uning shaxsiy kechinmalari va o‘zini anglash
jarayoni ko‘rib chiqiladi. Zebo Mirzo she’riyatida lirik qahramon, birinchidan, juda
individual va izlanuvchan obraz sifatida namoyon bo‘ladi. Shoira, o‘zining lirik
qahramonlari orqali, insonning qalbi, his-tuyg‘ulari va ma’naviy dunyosini chuqur
talqin qiladi. Lirik qahramonning asosiy xususiyati – uning ichki dunyosidagi
qarama-qarshiliklarni, shaxsiy izlanishlarini va muhabbatga bo‘lgan ehtiyojini aks
ettirishdir. Shoira, lirik qahramonning qalbi va ruhiyatidagi murakkabliklarni,
ba’zida his-tuyg‘ularining to‘lib-toshishini va ichki iztiroblarini tasvirlab,
o‘quvchiga chuqur hissiy tajriba berishni maqsad qiladi. Zebo Mirzo she’riyatidagi
lirik qahramonning muhabbatga bo‘lgan munosabati, uning dunyoqarashi, shaxsiy
tajribalari va ruhiy holatlariga bog‘liq holda shakllanadi. Shoira, muhabbatni
ba’zida idealizatsiya qilib, uni hayotning eng yuksak maqsadi sifatida ko‘rsatadi.
Lirik qahramonning muhabbati, asosan, orzu, umid, va baxt izlash bilan bog‘liq
bo‘ladi. Biroq, shuningdek, u sevgi va baxtni topishda duch keladigan
qiyinchiliklar, iztiroblar va yutqazishlar kabi murakkab jihatlarni ham talqin etadi.
Lirik qahramon, muhabbatni bir necha yo‘nalishda qabul qiladi:
 Ideal muhabbat – sevgi va baxtni bir-birini to‘ldiradigan ideal holat sifatida
talqin etadi.
 Iztirobli muhabbat – ba’zan, muhabbat insonni iztirobga solishi mumkin.
Shoira, bu iztiroblar orqali sevgi va kechinmalarni chuqur tasvirlaydi.
 Taqdir va muhabbat – lirik qahramonning muhabbatga bo‘lgan munosabati
ko‘pincha taqdir bilan bog‘liq bo‘ladi, ya’ni sevgi ba’zan kutilmagan tarzda
18

yuzaga keladi va uni qabul qilish lirik qahramon uchun muhim jarayon
bo‘ladi. 7
Zebo Mirzo she’riyatida lirik qahramon, muhabbatni o‘zini anglash, o‘zini
tushunish va ma’naviy o‘sish jarayoni sifatida ko‘rsatadi. Sevgi, nafaqat boshqa bir
inson bilan bo‘lgan aloqani, balki lirik qahramonning o‘zining ichki dunyosini
anglash, o‘z haq-huquqlarini, orzu va maqsadlarini tushunish sifatida ham talqin
etiladi. Shoira, muhabbat orqali, lirik qahramonning o‘zligini topishi va hayotining
maqsadiga erishishi jarayonini tasvirlaydi. Zebo Mirzo, muhabbatni shaxsiy
rivojlanish va o‘sish uchun zarur bir vosita sifatida ko‘rsatadi. Lirik qahramon
muhabbat orqali o‘zini yangi nuqtai nazardan ko‘rishga, yangi hissiy holatlarni
boshdan kechirishga, va oxir-oqibat, ma’naviy mukammallik sari yo‘l olishga
harakat qiladi. Bu izlanish, shoira asarlarida sevgi va o‘zlikni anglashning
uyg‘unligini yaratadi. Zebo Mirzo she’riyatida sevgi tushunchasi nafaqat romantik
tuyg‘u, balki chuqur falsafiy ma’no kasb etadi. Lirik qahramon sevgi orqali
insoniyatning maqsadi, hayotning mazmuni va taqdir haqida o‘z fikrlarini
shakllantiradi. Shoira, sevgi va baxtni hayotning eng yuqori maqsadi sifatida
ko‘rsatgan holda, sevgi haqida falsafiy va ijtimoiy masalalarni ham ko‘taradi.
Shoira, sevgi tushunchasini insonning ma’naviy o‘sishi, ruhiy yuksalishi va
qalbining poklanishi bilan bog‘laydi. Sevgi – bu nafaqat baxt, balki insonning
o‘zligini va jamiyatdagi o‘rnini topish uchun muhim bir qadamdir. Lirik
qahramonning sevgi haqidagi qarashlari, uning dunyoqarashini va ijtimoiy-
ma’naviy mas’uliyatini aks ettiradi. Sevgi, Zebo Mirzo she’riyatida, bir tarafdan
insonning eng katta orzusi, boshidan kechirayotgan baxti sifatida talqin etilgan
bo‘lsa, boshqa tarafdan, u insonning ma’naviy va ijtimoiy mas’uliyatini anglash
jarayoni sifatida ko‘rsatiladi.
7
Karimov, I. (1998). O‘zbekiston Adabiyotining Zamonaviy Xususiyatlari . Toshkent: O‘zbekiston Noshirlik Uyi. 63-
bet
19

Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat va tabiat o‘rtasida kuchli bog‘liqlik mavjud.
Lirik qahramonning muhabbati, ko‘pincha tabiat bilan uyg‘unlikda ifodalanadi.
Tabiat, lirik qahramonning his-tuyg‘ularini, ichki holatlarini aks ettiruvchi bir
vosita sifatida ishlatiladi. Tabiatdagi o‘zgarishlar (masalan, bahor, gullash,
yomg‘ir) va tabiiy hodisalar lirik qahramonning muhabbatiga bo‘lgan
munosabatini ifodalaydi. 8
Shoira, tabiatni muhabbat bilan bog‘lab ko‘rsatgan holda, sevgi va tabiatning
bir-birini to‘ldiradigan, bir-biriga ta’sir qiladigan elementlar sifatida tasvirlaydi.
Lirik qahramonning muhabbati, tabiatdagi o‘zgarishlar bilan hamohang tarzda
rivojlanadi. Bu esa, Zebo Mirzo she’riyatida muhabbatning chuqur ma’naviy va
estetik o‘lchamlarini yaratadi. Zebo Mirzo she’riyatida lirik qahramonning
muhabbatga bo‘lgan munosabati juda murakkab va ko‘p qatlamlidir. Shoira, sevgi
tushunchasini nafaqat shaxsiy tuyg‘ular, balki ma’naviy izlanish, o‘zlikni anglash,
falsafiy yondashuvlar, ijtimoiy mas’uliyat va tabiat bilan bog‘liq holda talqin etadi.
Lirik qahramon, muhabbat orqali o‘zini anglash va hayotning maqsadini topishga
intiladi. Zebo Mirzo asarlaridagi sevgi tushunchasi, faqat romantik emas, balki
insonning ma’naviy va ijtimoiy rivojlanishining markaziy elementi sifatida talqin
etiladi.
Zebo Mirzo she’riyatida lirik qahramon muhabbatni faqat shaxsiy orzu va
ehtiyojlar nuqtai nazaridan emas, balki taqdir va qismat bilan bog‘lanib qabul
qilish orqali tasvirlaydi. Shoira, sevgi va baxtni taqdirning muqarrar qismati
sifatida ko‘rsatadi. Lirik qahramon, sevgi orqali o‘z taqdiriga bo‘lgan munosabatini
shakllantiradi va uning natijasida shaxsiy izlanishlar va ma’naviy o‘sish yuz
beradi. Shoira, sevgi va qismatni uyg‘unlashtirib, lirik qahramonning hayotiy
yo‘lidagi izlanishlarini va borishidagi o‘zgarishlarni aks ettiradi. Lirik qahramon,
sevgi orqali ba’zan baxtni kashf etadi, lekin ba’zan ham uni qabul qilish,
8
Murodova, D. (2020). Zebo Mirzo va Muhabbat Mavzusining O‘zbek She’riyatidagi Roli . Toshkent: Adabiyot va
San’at Noshirligi. 67-bet
20

o‘zgarmas taqdirni kutish va qismatni yashirin tarzda anglash orqali yuzaga keladi.
Shoira, muhabbatni qismatning bir qismi sifatida, shuningdek, insonni o‘zgarishga,
yangi orzu va g‘oyalar sari yo‘l olishga olib boradigan kuch sifatida tasvirlaydi. Bu
o‘zgarishlar, lirik qahramonning ma’naviy rivojlanishini va uning qalbini anglashni
ta’minlaydi.
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat, ba’zan fojiali tushunchalar bilan
bog‘lanadi. Shoira, sevgi va baxt izlashning bazi holatlarida, lirik qahramonning
qalbida iztirob va og‘riqlarni qo‘zg‘atadi. Lirik qahramon, o‘zining sevgisi orqali
ba’zan salbiy his-tuyg‘ularga duch keladi va bu unga iztirob, umidsizlik, o‘zini
yo‘qotish hissini olib keladi. Shoira, muhabbatning faqat baxt keltiradigan holatini
emas, balki uning murakkab va fojiali tomonlarini ham tasvirlaydi. Sevgi ba’zida
o‘zgarmas iztiroblarni, kechirim yo‘qligini, va o‘zaro tushunmovchiliklarni olib
keladi. Biroq, Zebo Mirzo bu iztiroblarni lirik qahramonning o‘zlikni anglash
jarayoni sifatida ko‘rsatadi. Sevgi va iztirobning uyg‘unligi orqali shoira,
muhabbatning chuqur va murakkab qismlarini o‘quvchiga etkazadi. Zebo Mirzo
she’riyatida muhabbat, nafaqat ikki inson o‘rtasidagi munosabat, balki
insoniyatning umumiy anglash jarayonining bir qismi sifatida tasvirlanadi. Lirik
qahramon, muhabbat orqali insoniyatning umumiy qadriyatlarini va o‘zining ichki
olamini anglashga harakat qiladi. Shoira, muhabbatni biror kishiga nisbatan ehtiros
sifatida emas, balki insonning ma’naviy va ijtimoiy o‘zgarishlarini anglash va
ularga bo‘lgan hurmat sifatida taqdim etadi.
Lirik qahramonning sevgi tushunchasi, ko‘pincha insoniyatning umumiy
tarixi, qadriyatlar va axloqiy masalalar bilan bog‘lanadi. Zebo Mirzo asarlarida
muhabbat, insoniyatning o‘zini anglash va jamiyatdagi o‘rni haqida o‘ylash
jarayoniga aylanadi. Sevgi, faqat shaxsiy his-tuyg‘u sifatida emas, balki insonning
hayotiy maqsadiga erishishdagi bir vosita sifatida ko‘rsatiladi. Shoira, Zebo Mirzo,
lirik qahramonning muhabbatdagi tasvirini ideal va real jihatlarni uyg‘unlashtirib
keltiradi. Lirik qahramon, muhabbatni ba’zan yuqori maqsad sifatida talqin etadi,
lekin uning bu ideal tasviri real hayotning muammolari va qiyinchiliklari bilan
21

sinovdan o‘tadi. Shoira, muhabbatning idealizatsiya qilinishi va undan yuz
o‘girishni birga ko‘rsatadi.
Ideal muhabbat, lirik qahramon uchun mukammal va yuksak maqsad sifatida
tasvirlanadi. Biroq, uning bu orzulari real hayotning murakkabligi, qiyinchiliklari
va o‘zgaruvchanligi bilan yuzma-yuz keladi. Lirik qahramonning sevgi
tushunchasi bu qarama-qarshiliklar bilan shakllanadi va uning o‘ziga bo‘lgan
munosabati, ideal va real o‘rtasidagi muvozanatni saqlashga intilish sifatida
ifodalanadi. Zebo Mirzo she’riyatidagi lirik qahramon va uning sevgi tushunchasi
chuqur va murakkab bo‘lib, bu tushuncha faqat romantik va shaxsiy tuyg‘ular bilan
cheklanmaydi. Lirik qahramon, muhabbatni hayotning barcha jabhalari, shaxsiy
rivojlanish, ma’naviy o‘sish, taqdirni qabul qilish, iztirob, va ijtimoiy mas’uliyat
bilan bog‘lab talqin etadi. Shoira, muhabbatning idealizatsiya qilingan tasviridan
tashqari, uning real va fojiali tomonlarini ham ko‘rsatadi. Lirik qahramon,
muhabbat orqali o‘zini, jamiyatni va insoniyatni anglash jarayonida chuqur va
mazmunli izlanishlarga kirishadi. Bu jarayon, Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat
tushunchasining markaziy o‘rni va uning badiiy talqini sifatida o‘zining to‘liq
ifodasini topadi.
2.1. Muhabbat mavzusining adabiyotdagi ahamiyati
Muhabbat mavzusi adabiyotda doimo markaziy o‘rin tutgan va u har bir
davrda turli xil nuqtai nazardan yoritilgan. Shu bois, muhabbat adabiyotda nafaqat
inson ruhiyatining chuqur qatlamlarini aks ettiruvchi, balki ijtimoiy, madaniy va
falsafiy jihatlarni ham o‘z ichiga olgan eng keng tarqalgan va ko‘p qirrali
mavzulardan biridir. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat, asosan, insonning
ma’naviy va hissiy rivojlanishini, uning ichki dunyosini ochish uchun muhim
vosita sifatida ishlatiladi. Shoira, muhabbatni insoniyatning eng oliy, eng yuksak
his-tuyg‘usi sifatida ko‘rsatadi va uni o‘z asarlarida chuqur, ma’naviy ma’noda
talqin etadi. Adabiyotda muhabbat mavzusining tarixiy rivoji juda keng. U dastlab
qadimgi epik asarlarda, masalan, Epiq Gomerning Iliada va Odisseya asarlarida
22

tasvirlangan bo‘lsa, keyinchalik romantik adabiyotda sevgi idealizatsiya qilindi.
9
Ayniqsa, Renessans davrida muhabbat nafaqat insonning ehtirosli tuyg‘ularini,
balki uning ma’naviy izlanishlarini, hayot maqsadlarini anglashni ifodalovchi bir
vosita sifatida e’tirof etildi. Muhammad Sadiq, Alisher Navoiy, Fuzuli kabi
adiblarning asarlarida muhabbat nafaqat shaxsiy tuyg‘u, balki badiiy va falsafiy
izlanishlar, insonning o‘zligini tushunishi uchun kerakli bir jarayon sifatida
tasvirlangan.
Muhabbat mavzusining adabiyotdagi ahamiyati, shuningdek, XX asr va
hozirgi zamon adabiyotlarida ham davom etmoqda. Bugungi kunda muhabbat,
nafaqat shaxsiy, balki ijtimoiy, siyosiy va ma’naviy masalalar bilan bog‘lanadi. U
shaxsning hayotidagi eng katta orzu va maqsad sifatida ko‘rsatiladi. Adabiyotdagi
muhabbatning talqini zamon va jamiyatning o‘zgarishi bilan birga rivojlanadi,
yangi ma’nolar va yangi shakllarda ifodalanadi. Muhabbat mavzusi adabiyotda
turli badiiy shakllarda talqin qilinadi. Shoira, yozuvchi yoki adib muhabbatni
tasvirlashda ko‘pincha o‘zining shaxsiy tajribalari, ijtimoiy vaziyatlar va
zamonning muhim muammolariga qarab, bu mavzuga alohida yondashuvlar
izlaydi. Zebo Mirzo asarlarida muhabbat, nafaqat shaxsiy ehtiroslar va orzularni
aks ettirish, balki insonning ma’naviy o‘sishi va hayot maqsadiga erishish
jarayonini ham o‘z ichiga oladi. Shoira, muhabbatni badiiy jihatdan
tasvirlayotganda, nafaqat idealizatsiya qilingan holatlarni ko‘rsatadi, balki
sevgining iztirobli va murakkab tomonlarini ham talqin etadi. Muhabbat, Zebo
Mirzo she’riyatida, insonning qalbi, ruhiy holati, ma’naviy izlanishlari va
jamiyatdagi o‘rni bilan chambarchas bog‘liq bo‘ladi. Shoira, sevgi orqali insonning
ichki dunyosidagi qarama-qarshiliklarni va kechinmalarni, shaxsiy izlanishlarni
ochib beradi. Muhabbat mavzusi, adabiyotda faqat shaxsiy ehtiroslar va tuyg‘ular
bilan bog‘liq bo‘lmay, balki jamiyatdagi ijtimoiy masalalar bilan ham chambarchas
bog‘liqdir. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat, faqat ikki inson o‘rtasidagi his-
tuyg‘u sifatida tasvirlanmaydi, balki u ijtimoiy mas’uliyat, axloqiy qadriyatlar, va
9
Muhammad Ali, R. (2010). O‘zbekiston Adabiyoti Tarixi . Toshkent: Sharq. 27-bet
23

jamiyatning umumiy holati bilan bog‘lanadi. Shoira, sevgi va baxtni ko‘pincha
shaxsning ma’naviy izlanishlari, o‘zlikni anglash jarayoni va jamiyatdagi o‘rnini
topish sifatida tasvirlaydi. Muhabbat mavzusi, shuningdek, adabiyotda inson
huquqlari, tenglik, erkinlik kabi ijtimoiy masalalar bilan bog‘lanib, adabiy asarlarni
zamon va jamiyatning dolzarb muammolariga e’tibor qaratish uchun qulay vosita
sifatida xizmat qiladi. Shoira, o‘z asarlarida, muhabbat orqali insonning
jamiyatdagi o‘rni va axloqiy mas’uliyatlarini ko‘rsatish orqali o‘quvchining
ma’naviy va ijtimoiy anglashini rivojlantirishga harakat qiladi.
Muhabbat mavzusi adabiyotda nafaqat badiiy va ijtimoiy masalalarni aks
ettiradi, balki madaniy qadriyatlar, an’analar va urf-odatlar bilan bog‘liq bo‘ladi.
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat nafaqat shaxsiy orzu, balki milliy va madaniy
qadriyatlarni saqlash, ular orqali insoniyatning ruhiy holatini va jamiyatdagi o‘rni
haqida chuqur fikrlar bildirishga yordam beradi. Shoira, muhabbatni milliy
madaniyat va qadriyatlar orqali ifodalab, uni xalqning umumiy ruhiyatini aks
ettiruvchi bir vosita sifatida tasvirlaydi. Muhabbat mavzusi adabiyotda nafaqat
insonning shaxsiy ehtiroslarini va tuyg‘ularini ifodalash uchun, balki uning
ma’naviy, ijtimoiy va madaniy jihatlarini yoritish uchun ham ahamiyatli. Zebo
Mirzo she’riyatida muhabbat, nafaqat romantik sevgi, balki shaxsiy izlanishlar,
o‘zlikni anglash va ma’naviy o‘sish jarayonining ajralmas qismi sifatida talqin
etiladi. Shoira, muhabbatni zamon va jamiyatning dolzarb masalalari bilan bog‘lab,
uni badiiy va ijtimoiy jihatdan o‘zgacha talqin qiladi. Bu esa, Zebo Mirzo
asarlarini nafaqat adabiyot tarixida, balki jamiyat va madaniyatda o‘ziga xos o‘rin
egallashiga sabab bo‘ladi. Muhabbat mavzusining adabiyotdagi ahamiyati nafaqat
uning badiiy, estetik va falsafiy jihatlari bilan bog‘liq, balki u ijtimoiy, siyosiy va
ma’naviy jihatlarni ham o‘z ichiga oladi. Adabiyotda muhabbat mavzusining
izlanishi, insonning ruhiy va ma’naviy holatini, uning jamiyatdagi o‘rni va jamiyat
bilan munosabatlarini o‘rganish imkonini beradi. Shoiralar, yozuvchilar
muhabbatni nafaqat romantik tuyg‘ular, balki insoniyatning yuksak maqsadlari,
orzulari va ma’naviy izlanishlarini aks ettirishda asosiy vosita sifatida ko‘rishgan.
24

Muhabbat adabiyotda ko‘pincha inson ruhiyatining eng chuqur qatlamlarini
ochish uchun vosita sifatida ishlatiladi. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat, lirik
qahramonning ichki dunyosini, uning his-tuyg‘ularini, orzularini va qayg‘ularini
ifodalovchi asosiy elementlardan biridir. Shoira, muhabbat orqali insonning o‘zini
anglash, o‘zlikni qabul qilish va o‘zining ichki muammolarini yechishga bo‘lgan
intilishlarini tasvirlaydi. Shu tarzda, muhabbat insonning ruhiy holatini ifodalovchi
kuchli vosita sifatida ko‘riladi. Muhabbat, shuningdek, insonning qalbida
o‘zgarishlar yaratib, uni yangi orzular, g‘oyalar va maqsadlar sari yetaklaydi.
Shoira, muhabbat orqali, qalbning eng chuqur tuyg‘ularidan tortib, shaxsiy
izlanishlar va o‘zlikni topish jarayonigacha bo‘lgan transformatsiyani yoritadi 10
.
Muhabbat mavzusi faqat shaxsiy izlanishlar bilan cheklanmay, balki jamiyat bilan
ham bog‘lanadi. Zebo Mirzo asarlarida muhabbat, shaxsning ijtimoiy roli, uning
jamiyatdagi o‘rni, jamiyatning qadriyatlari va normativlari bilan ham chambarchas
bog‘liq bo‘ladi. Shoira, muhabbatni insonning o‘z maqsadlarini anglash va ularga
erishish yo‘lida muhim vosita sifatida ko‘rsatadi. Biroq, lirik qahramon, muhabbat
orqali faqat o‘zining ichki holatini emas, balki jamiyat bilan bo‘lgan
munosabatlarini, ijtimoiy mas’uliyatini ham o‘rganadi. Bu jarayon, lirik
qahramonning nafaqat shaxsiy, balki ijtimoiy izlanishlarini ham ifodalaydi.
Jamiyatning qadriyatlar tizimi va ijtimoiy normalar muhabbatning adabiyotdagi
talqiniga katta ta’sir ko‘rsatadi. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat, ba’zan
an’anaviy qadriyatlar bilan, ba’zan esa yangi zamonaviy g‘oyalar bilan bog‘lanadi.
Shoira, muhabbatni ko‘pincha shaxsning o‘z orzulari va jamiyatning talablarining
uyg‘unlashuvi sifatida tasvirlaydi.
Adabiyotda muhabbat mavzusi, asosan, ma’naviy o‘sish, qalbni tozalash va
yuksak maqsadlarga erishish bilan bog‘liqdir. Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat,
nafaqat shaxsiy his-tuyg‘u, balki insonning ma’naviy izlanishi, o‘zligini topish va
ma’naviy yuksalish sifatida talqin etiladi. Shoira, muhabbatni ma’naviy va ruhiy
10
Qurbonov, M. (2019). Zebo Mirzo va Uning She’riyatida Muhabbat Tasviri . Samarqand: Samarqand Davlat
Universiteti Noshirligi. 143-bet
25

rivojlanishning bir shakli sifatida tasvirlaydi. Bu yerda muhabbat, shaxsning eng
oliy qadriyatlarni, oliy g‘oyalarni va insoniyatning umumiy maqsadlarini
anglashga yordam beruvchi vosita sifatida ishlatiladi. Shoira, muhabbatni nafaqat
romantik tuyg‘u sifatida, balki insonning ruhiy, ma’naviy va ijtimoiy izlanishlarini
qo‘llab-quvvatlovchi kuch sifatida tasvirlaydi. Bu jarayon, lirik qahramonning
ma’naviy o‘sishini va uning insoniy qadriyatlar sari intilishining tasviridir. Shoira,
muhabbatni yuksak maqsadlar sari intilishning bir vositasi sifatida ko‘rsatadi va bu
orqali insonning ma’naviy rivojlanishini ta’minlashga harakat qiladi.
Muhabbat mavzusi, shuningdek, adabiyotda badiiy asarning mazmunini
shakllantirishda muhim rol o‘ynaydi. Zebo Mirzo asarlarida muhabbat, faqat
tuyg‘ularni ifodalash bilan cheklanmay, balki insonning hayotiga mazmun, ma’no
va maqsad kirituvchi asosiy elementlardan biri sifatida taqdim etiladi. Shoira,
muhabbatni badiiy vosita sifatida ishlatib, insonning hayotidagi o‘zgarishlar,
ma’naviy izlanishlar va jamiyat bilan bo‘lgan munosabatlarni yoritadi. Muhabbat,
Zebo Mirzo she’riyatida, faqat romantik tuyg‘ularni tasvirlamaydi, balki hayotning
ma’nosini, insonning o‘zligini anglash jarayonini va ma’naviy o‘sishni aks ettiradi.
Shoira, muhabbat orqali o‘quvchining hayotga, jamiyatga, insoniyatga bo‘lgan
qarashlarini shakllantiradi. Muhabbatning badiiy talqini, shaxsning o‘z hayotiga
ma’no kiritish, o‘z orzulari va g‘oyalarini amalga oshirishdagi izlanishlariga
yordam beradi. Muhabbat mavzusi adabiyotda nafaqat shaxsiy ehtiroslar va
tuyg‘ularni ifodalash uchun, balki insonning ma’naviy, ijtimoiy va madaniy
izlanishlarini ifodalovchi asosiy vosita sifatida ham ahamiyatlidir. 11
Zebo Mirzo
she’riyatida muhabbat, lirik qahramonning ma’naviy o‘sishini, shaxsiy
izlanishlarni, jamiyat bilan munosabatlarni va ma’naviy qadriyatlarni aks ettiradi.
Shoira, muhabbatni o‘zining badiiy va falsafiy talqinlari orqali, o‘quvchiga
insoniyatning eng oliy va chuqur tuyg‘ularini, o‘zlikni anglash va ma’naviy
rivojlanish jarayonlarini etkazadi.
11
Oltinbekov, A. (2005). Zebo Mirzo va O‘zbek Shoiralarining Poetikasidagi Muhabbat . Buxoro: Buxoro
Universiteti. 75-bet
26

Zebo Mirzo she ’ riyatida muhabbat mavzusi turli shakllarda talqin etilgan.
Quyida uning “ Sevgi ” nomli she'rini tahlil qilaylik:
Sevgi — qalbni o‘zgartirgan tuyg‘u, Yorug‘likka olib borar yo‘l, Dunyo fojialari,
azob-uqubatlardan, Keng yo‘lga, yuksak maqsad sari olib borar.
Sevgi — bir yurakdagi umid charog‘idir, Dardni yengillatadigan shirin bir davo,
Har bir so‘zda, har bir qarashda Mehrni topish, jonni poklashni boshlashga yordam
berar.
Sevgi — bu yuksak bir ma’naviyat, Ishq va sadoqatning nozik sirri, O‘zaro
iztiroblar, baxt va qayg‘u Birinchi qadamni tashlaydi muhabbat sari.
Tahlil:
 She’rning umumiy mazmuni : She ’ r muhabbatning inson qalbini o‘zgartirish
va uni yuksak maqsadlarga yetaklash qudratini aks ettiradi. Zebo Mirzo
sevgi mavzusini insonning ma’naviy o‘sishi va o‘zligini anglashning bir
vositasi sifatida tasvirlaydi. She’rda muhabbatning ichki dunyo, qalb va
ruhiyatdagi o‘zgarishlarni keltirib chiqarishdagi roli yoritilgan.
 Kirish (Birinc h i qatorlar) : She’r sevgi haqida umumiy, lekin kuchli bir
tasavvur bilan boshlanadi. “ Sevgi — qalbni o‘zgartirgan tuyg‘u ” degan
ibora, muhabbatning inson qalbida, uning ruhiyatida chuqur iz qoldiruvchi
qudratini ta'kidlaydi. “ Yorug‘likka olib borar yo‘l ” degan so‘zlar sevgi,
insonni karanlikdan yoritilgan, yuksak maqsadlarga erishish yo‘lini
ochadigan bir nur sifatida ko‘rsatiladi.
 Birinchi tasvirlar (Dunyo fojialari va baxt) : She’rning ikkinchi qatorida
sevgi dunyo fojialari va azoblarini yengib, insonni yuksak yo‘lga boshlashi
ifodalanadi. Bu tasvirlar, sevgi nafaqat shaxsiy, balki jamiyatdagi og‘ir
holatlarni o‘zgartirish, ularga qarshi turish kuchiga ega ekanligini ko‘rsatadi.
 Ikkinchi tasvirlar (Sevgi va ma’naviyat) : She ’ rning keyingi qatorlarida sevgi
"yuksak bir ma’naviyat" sifatida tasvirlanadi. Bu yerda sevgi, faqat shaxsiy
hissiyotlardan iborat emas, balki insonning ma’naviy izlanishlari, ichki
dunyosidagi o‘zgarishlarga olib keladigan kuch sifatida ko‘rsatiladi. “ Ishq
27

va sadoqatning nozik sirri ” - sevgi nafaqat tuyg‘ular, balki sodiqlik va
samimiylikning ifodasi sifatida tasvirlanadi.
 She’rning pirovard qismi (Iztirob va baxt) : “ O‘zaro iztiroblar, baxt va
qayg‘u ” iboralari sevgi jarayonining murakkabligini va uning o‘zaro
munosabatlar, kechinmalar bilan bog‘liqligini ta'kidlaydi. Bu yerda sevgi
nafaqat baxt, balki iztirob va qayg‘ularni ham o‘z ichiga oladi, lekin ular
muhabbatni rivojlantirish va yuksaltirish uchun zarur bosqichlardir.
 Umumiy xulosa : She'rda Zebo Mirzo muhabbatni bir qarashda oddiy,
romantik tuyg‘u sifatida emas, balki insonning ma’naviy va ruhiy
o‘sishining ajralmas qismi sifatida ko‘rsatadi. Muhabbat orqali inson nafaqat
baxtni, balki iztirob va qayg‘ularni ham yengib, yangi yuksak maqsadlarga
erishadi. Shoira, muhabbatni insonning ichki olami, qalbi va ma'naviy
izlanishlaridagi o‘zgarishlarni ifodalovchi kuch sifatida tasvirlaydi.
Bu she ’ r, Zebo Mirzo she'riyatida muhabbatning ma'naviy o‘sish va o‘zlikni
anglashdagi ahamiyatini yoritadi.
2.2. Badiiy tasvir vositalari va poetik uslub
Zebo Mirzo she’riyatining ajralmas qismi badiiy tasvir vositalarining boyligi
va poetik uslubining nozikligi hisoblanadi. Shoira, asarlarida muhabbat, baxt,
iztirob kabi insonning ichki holatlarini tasvirlashda turli badiiy vositalardan
foydalanadi. Badiiy tasvirlar va poetik uslub, Zebo Mirzo she’riyatida bir-birini
mukammal tarzda to‘ldiradi, ular bir-birining ma’nosini yoritib, she’rlarga chuqur
mazmun beradi. Zebo Mirzo she’riyatining asosiy badiiy vositalaridan biri —
metaforalar va tasvirlar dir. 12
Shoira, muhabbat va boshqa his-tuyg‘ularni
ifodalashda keng miqyosdagi tasviriy vositalarni ishlatadi. Masalan, uning
she’rlarida “ yorug‘lik ” , “ qorong‘ulik ” , “ yuksak maqsad ” kabi obrazlar sevgi va
ma’naviy o‘sishning ramziga aylanadi. Bu tasvirlar, sevgi va uning inson qalbidagi
o‘rnini jonli tarzda aks ettiradi. 13
12
Yuldashev, A. (2006). O‘zbek Shoiralarining She’riy Tahlili . Toshkent: O‘zbekiston Yozuvchilar Uyushmasi. 84-
bet
28

Metaforalar orqali Zebo Mirzo muhabbatni, ba’zan “charog‘on nur” , ba’zan
esa “to‘siqlar va iztiroblar” sifatida tasvirlaydi. Bu obrazlar, muhabbatning inson
ruhiyatidagi murakkab va turli holatlarni aks ettirishda qudratli vosita sifatida
ishlatiladi.
Misol : “Sevgi — qalbni o‘zgartirgan tuyg‘u,
Yorug‘likka olib borar yo‘l”
Bu yerda "yorug‘lik" tasviri, muhabbatning insonni yangi boshlanishlarga olib
borish, uni yuksaltirishdagi rolini ochib beradi.
Zebo Mirzo she’riyatida personifikatsiya (insonlashtirish) ham keng
qo‘llaniladi. Shoira, turli tabiiy elementlarni, masalan, osmon , yulduzlar ,
mo‘tadillik , muhabbat kabi tushunchalarni shaxs sifatida tasvirlaydi. Bu orqali
shoira, o‘quvchiga ma'lum bir tuyg‘u yoki holatni jonlantirgan holda taqdim etadi.
Misol :
“Sevgi — bir yurakdagi umid charog‘idir”
Bu yerda "charog‘on" va "yurak" tasvirlari personifikatsiya orqali his-tuyg‘ularni
o‘quvchiga aniq, jonli tarzda yetkazadi. Sevgi - bir ruhni yorug‘likka aylantiruvchi,
umid va baxtni o‘stiruvchi kuch sifatida talqin etiladi.
Shoira she’rlarida takror va ritm ning o‘rni juda katta. Takror, Zebo Mirzo
asarlarida ma’lum bir tushunchalarni va obrazlarni kuchaytirish, ularga alohida
ahamiyat berish uchun ishlatiladi. Misol uchun, sevgi, qayg‘u, orzu kabi mavzular
takrorlanadi, bu orqali ularning kuchi va ta’siri yanada aniqroq ko‘rsatiladi. Takror
yordamida shoira she’rga ma’lum bir to‘la jozibadorlikni qo‘shadi.
Misol :
“Sevgi — qalbni o‘zgartirgan tuyg‘u,
Sevgi — bir yurakdagi umid charog‘idir”
Bu o‘xshash tuzilmalar takroriy ravishda ishlatilgan bo‘lib, sevgi haqida o‘ylashni
va uning ma’nosini chuqurlashtirishni maqsad qiladi. 14
13
Jabborov, F. (2003). O‘zbekiston Adabiyotida She’riyat va Poetika . Toshkent: O‘zbekiston Adabiyot Noshirlik.
38-bet
14
Iskandarov, R. (2014). O‘zbek Shoiralarining Lirik Maqsadlari . Toshkent: Milliy Ensiklopediyalar. 74-bet
29

Shoira, asarlarida epitetlar (xos sifatlar) va o‘xshatishlar orqali o‘quvchiga
tuyg‘u va obrazlarni yanada aniqroq taqdim etadi. Epitetlar yordamida, sevgi, baxt,
qayg‘u kabi tushunchalarga juda aniq va xususiy ma’nolar beriladi. Bu
o‘xshatishlar yordamida Zebo Mirzo, sevgi va uning turli rang-barang holatlarini
tasvirlaydi.
Misol :
“Sevgi — bir yurakdagi umid charog‘idir”
Bu yerda "charog‘on" epiteti, sevgi va uning kuchini yorug‘lik sifatida ifodalaydi,
u yurakdagi umidni, orzularni yoritadi.
Shoira she’riyatida allegoriya (ramziy tasvir) uslubi ham keng qo‘llaniladi.
Badiiy tasvirlar orqali shoira, o‘quvchiga ma’lum bir hayotiy ma’nolarni,
g‘oyalarni yoki falsafiy nuqtai nazarni taqdim etadi. Allegoriya orqali Zebo Mirzo,
sevgi va uning ichki ko‘rinishlarini yanada chuqurroq anglashga yordam beradi.
Misol :
“Sevgi — bir yurakdagi umid charog‘idir”
Bu allegorik tasvir, sevgi va uning kuchini bir yorituvchi nurni, umidning manbai
sifatida tasvirlaydi.
Zebo Mirzo she’riyatining poetik uslubi, o‘ziga xos, nozik va hissiyotlarga
boy. Shoira, muhabbat, orzu, baxt va qayg‘u kabi ma’naviy mavzularni juda sof va
tinch, lekin bir vaqtning o‘zida teran hissiyot bilan tasvirlaydi. Uning she’rlarida
ko‘pincha lyrik, hissiy , va romantik tonlar mavjud, bu uning uslubiga xos.
Poetikaning umumiy uslubi, inson ruhiyatining eng chuqur holatlarini yoritishga
yordam beradi. Zebo Mirzo she’riyatida badiiy tasvir vositalari va poetik uslub bir-
birini mukammal tarzda to‘ldiradi, ular muayyan tuyg‘ularni va g‘oyalarni
ta’sirchan va samarali tarzda aks ettiradi. Shoira, turli badiiy vositalar —
metaforalar, personifikatsiya, takror, epitetlar va allegoriyalar orqali o‘quvchiga
sevgi va uning inson qalbida yaratgan o‘zgarishlarini chuqur va to‘liq anglash
imkonini beradi. Zebo Mirzo she’rlari, nafaqat badiiy, balki ma’naviy va estetik
jihatdan ham juda boydir. Zebo Mirzo she’riyatida badiiy tasvir vositalari va poetik
uslubning chuqur izlanishlari, she’rlarning estetik va emosional yuksalishiga katta
30

hissa qo‘shadi. Shoira, o‘z she’rlarida an’anaviy badiiy vositalar bilan birga,
zamonaviy poetik tendentsiyalarni ham qo‘llaydi, bu esa uning uslubini yanada
boy va ta’sirchan qiladi. She’rlarda ishlatiladigan badiiy vositalar har bir so‘zning
chuqur ma’nosini ochib beradi va o‘quvchini lirik qahramon bilan birga ichki
dunyolariga safar qilishga undaydi. Zebo Mirzo she’riyatida simvolizm uslubi
keng qo‘llaniladi. Shoira muayyan tushunchalarni yoki holatlarni ramziy obrazlar
orqali tasvirlaydi. Simvolizm ni tasvirlashda ko‘pincha tabiiy elementlar, masalan,
yulduzlar , oy , dengiz kabi tasvirlar ishlatiladi. Bu obrazlar ko‘pincha
muhabbatning abadiyligini, inson qalbidagi yuksak tuyg‘ularni, shuningdek, hayot
va o‘lim o‘rtasidagi murakkab munosabatlarni simvolik tarzda yoritadi.
Misol :
“Yulduzlar bir-biriga bo‘lgan sadoqatni,
Oy esa yuksak muhabbatni izhor etar.”
Bu yerda yulduzlar va oy simvolik obrazlar sifatida ishlatiladi, ular sevgi va
sadoqatning abadiy va yorqinligini anglatadi.
Zebo Mirzo she’rlarida hissiy tasvirlar va poetik ohang muhim rol o‘ynaydi.
Shoira sevgi, qayg‘u, umid, orzu kabi tuyg‘ularni tasvirlashda sehrli va nozik
poetik ohanglarni ishlatadi. Uning she’rlarida o‘quvchiga sezdirmay, boshqacha
holatlar yoki fazoviy tasvirlar orqali qahramonning ichki dunyosi ochiladi. Bu
ohanglar orqali shoira muhabbatning nafaqat tashqi ko‘rinishini, balki uning inson
qalbida qanday o‘zgarishlarga olib kelishini ham yoritadi.
Misol :
“Sevgi yurakda yashagan bir lahza,
Qayg‘u, baxt bilan birga, o‘zgarar va hech so‘zga aylanar.”
Bu satrda, "lahza" va "so‘z" kabi tasvirlar orqali shoira, sevgi va uning izlarini
yashirin tarzda aks ettiradi. Ohangda noaniqlik va sir mavjud bo‘lib, sevgi nafaqat
so‘zlarda, balki his-tuyg‘ularda ham aks etadi.
Metafora Zebo Mirzo she’riyatida juda keng qo‘llaniladigan vosita bo‘lib, u
chuqur ma’no va hissiyotlarni ifodalashda katta rol o‘ynaydi. Shoira, odatiy
hayotiy tasvirlarni o‘zining badiiy dunyosida yangi ma’nolar bilan boyitadi.
31

Metafora orqali Zebo Mirzo she’rlarida oddiy tushunchalar, masalan, yurak , dard ,
o‘lmas tuyg‘u kabi kontseptsiyalarni yanada kuchaytiradi.
Misol :
“Yurakdan o‘tgan dard, tunda yulduzlarga aylandi,
Sevgi esa, o‘sha yulduzning nurini tarqatdi.”
Bu yerda “dard” va “yulduz” kabi obrazlar bir-biriga ulanadi. Yurakdagi dardni
yulduzlar orqali ifodalash, Zebo Mirzo she’rida metaforaning qanday chuqur,
o‘ziga xos va hissiyotlarga boy tarzda ishlatilganini ko‘rsatadi.
Shoira she’rlarida poetik uyushma (metaforalar, epitetlar, takrorlar va
o‘xshatishlar o‘rtasidagi bog‘lanish) ishlatish orqali ma’lum bir obrazni
ta’kidlaydi. Shu bilan birga, Zebo Mirzo takrorni ishlatishda yangi ma’nolar va
o‘xshashliklarni yaratadi. Takror va uyushmalar she’rning asosiy mazmunini
yuksaltiradi, uning tasvirlarini aniq va to‘g‘ri aks ettirishga yordam beradi.
Misol :
“Sevgi — har bir yurakda yashar,
Sevgi — har bir qalbda azizdir.”
Bu takror orqali sevgi kontseptsiyasining qanchalik kuchli va hayotda aks
etadiganligini ko‘rsatish mumkin. U har bir qalbda yashaydi va azizdir.
Zebo Mirzo she’riyatida hiperbola uslubi ham ishlatiladi. Shoira, sevgi va
baxt kabi tuyg‘ularni haddan tashqari kuchaytirib tasvirlaydi, bu orqali sevgi va
uning ta’sirini yanada kuchliroq ifodalaydi. Hiperbola, she’rga dramatiklik
qo‘shadi va uning emosional yuksalishini ta’minlaydi.
Misol :
“Sevgi — butun dunyoni bir nechta daqiqada o‘zgartiradi,
Yuraklarni bir-biriga bog‘laydi, hammasini birlashtiradi.”
Bu misolda, sevgi dunyoni va yuraklarni o‘zgartiruvchi kuch sifatida ko‘rsatilgan.
Zebo Mirzo she’riyatida badiiy tasvir vositalari va poetik uslub ning
ishlatilishi uning asarlariga chuqur ma'no va estetik qimmatlilik beradi. Shoira,
32

metafora, personifikatsiya, allegoriya, simvolizm kabi vositalar orqali sevgi va
boshqa ijtimoiy, ma'naviy mavzularni yorqin va aniq tasvirlaydi. Bu badiiy
vositalar Zebo Mirzo she’riyatiga juda o‘ziga xos uslubiy xususiyatlar qo‘shadi,
uning she’rlariga o‘quvchini o‘ziga jalb etadigan, chuqur tasvirlangan dunyo
yaratadi.
Xulosa .
Zebo Mirzo she’riyatida muhabbat mavzusi nafaqat lirik jihatdan, balki
badiiy va ma'naviy nuqtai nazardan ham muhim o‘rin tutadi. Shoira sevgi va
boshqa insoniy tuyg‘ularni tasvirlashda zamonaviy poetik uslublarni qo‘llagan
holda, o‘zining she’riyati orqali o‘quvchiga chuqur ma'no va estetik zavq taqdim
etadi. Zebo Mirzo asarlaridagi muhabbat — bu nafaqat romantik tuyg‘ular, balki
insonning qalbi, ruhiy holati va ma’naviy yuksalishining ifodasi sifatida
33

ko‘rsatiladi. Shoira, sevgi va dardni tabiiy elementlar, ramzlar va tasvirlar orqali
jonlantirib, bu tuyg‘ularni kengroq, umumiy va chuqurroq tushunishga yordam
beradi. Shoiraning poetik uslubi va ishlatilgan badiiy tasvir vositalari uning
she’rlari orqali nafaqat tashqi dunyo, balki ichki, hissiy va ruhiy holatlarni ham
ifodalaydi. Zebo Mirzo she’riyatida metafora , simvolizm , personifikatsiya kabi
badiiy vositalar keng qo‘llaniladi. Bu vositalar orqali sevgi va uning o‘zgarishlari,
dard, orzu, baxt kabi tuyg‘ular tasvirlanadi, bu esa o‘quvchiga har bir his-tuyg‘uni
chuqurroq anglash imkonini beradi. Shoira badiiy tasvirlar yordamida muhabbatni
abadiy, nozik va mutlaq holat sifatida taqdim etadi.
Shoira she’rlari o‘quvchini ichki dunyosiga olib kiradi, uning qalbida yuzaga
keladigan turli hissiyotlar va his-tuyg‘ularni tasvirlashda nozik badiiy vositalardan
foydalanadi. Zebo Mirzo, sevgi va uning ma’nosini, inson ruhiyatidagi eng chuqur
o‘zgarishlarni poetik vositalar bilan yorqin va ta’sirli tarzda ko‘rsatadi. Bu esa
uning she’riyatini o‘quvchi uchun yanada jozibador, o‘ylantiruvchi va ruhiy
jihatdan boyituvchi qiladi.
Xulosa qilish o‘rnida :
 Zebo Mirzo she’riyati sevgi mavzusini o‘ziga xos badiiy tasvirlar va poetik
uslub yordamida tasvirlaydi. Shoira o‘z asarlarida simvolizm , metafora ,
personifikatsiya kabi vositalardan foydalanib, sevgi, dard, baxt kabi
tuyg‘ularni chuqur va ta’sirli tarzda yoritadi.
 Poetik uslub va badiiy vositalar Zebo Mirzo she’riyatining o‘ziga xosligini
ta’minlaydi va uni boshqa shoirlarning asarlaridan ajratib turadi.
 Zebo Mirzo asarlari o‘quvchiga nafaqat estetik zavq, balki ruhiy va ma'naviy
qoniqish ham taqdim etadi. Uning she’rlari sevgi ni faqat tashqi
ko‘rinishlarda emas, balki inson qalbida, ruhiyatida yuz beradigan
o‘zgarishlarni ham ifodalaydi.
Umuman olganda, Zebo Mirzo she’riyatidagi muhabbat mavzusi — bu inson
qalbidagi eng nozik, eng chuqur va eng yuqori tuyg‘u sifatida yoritiladi. Shoira,
badiiy tasvirlar va poetik vositalar yordamida sevgi va boshqa tuyg‘ularni idealize
34

qilgan holda, o‘quvchini ularning haqiqiy va abadiy mohiyatini anglashga undaydi.
Bu, o‘z navbatida, Zebo Mirzo she’riyatining zamonaviy o‘ziga xosligini, uning
badiiy kuchini va insoniyatga bo‘lgan ma'naviy xizmatini yanada oshiradi. Zebo
Mirzo she’riyatida badiiy tasvir vositalari va poetik uslubning ahamiyati katta
bo‘lib, ularning chuqur va nozik ishlatilishi shoira ijodining o‘ziga xosligini tashkil
etadi. Shoira, o‘z asarlarida badiiy vositalardan samarali foydalangan holda, sevgi,
qayg‘u, baxt, iztirob kabi inson qalbida joy olgan tuyg‘ularni tasvirlashda o‘ziga
xos uslub yaratgan. Badiiy tasvirlarning to‘g‘ri va nozik ishlatilishi, Zebo Mirzo
she’riyatining estetik yuksalishini ta’minlaydi, uni o‘quvchiga ta’sirli va chuqur
etkazadi. Shoira asarlarida ko‘p ishlatiladigan metaforalar va simvolizm badiiy
vositalari orqali sevgi va boshqa ma’naviy holatlar ramzlar va obrazlar yordamida
aks ettiriladi. Metaforalar, Zebo Mirzo she’riyatida, sevgi kabi murakkab
tushunchalarni o‘ziga xos, tinglashda yoqimli va tasavvur qilishda jozibali tarzda
ifodalash imkonini beradi. Sevgi va uning ruhiy holatlari ko‘plab turli obrazlar
orqali tushuntiriladi, masalan, yulduzlar, oy, yurak kabi ramziy tasvirlar orqali.
Personifikatsiya orqali shoira o‘quvchiga muhabbatni yoki dardni jonlantirgan
tarzda tasvirlaydi. Muhabbatni insonlashtirish, shoira asarlarining muhim badiiy
vositalaridan biridir. Tabiatdagi elementlar, masalan, oy yoki yulduzlar, odatdagi
obyektlardan ko‘ra inson tuyg‘ularini aks ettiradigan vositalarga aylanadi. Takror
va ritmik uslublar esa shoira she’rlariga o‘ziga xos musiqiy ohang va ma’no beradi.
Takrorlar, o‘xshatishlar va rang-barang poetik strukturalar orqali Zebo Mirzo sevgi
va uning muhim holatlarini yanada chuqurlashtirib ko‘rsatadi. U takror yordamida
o‘quvchini o‘zi taqdim etgan fikrni yanada chuqurroq tushunishga undaydi.
Zebo Mirzo she’rlarida hissiy tasvirlar va poetik ohang orqali qalbdagi
iztirob, baxt, orzu va muhabbatning eng nozik hissiyotlari bevosita o‘quvchiga
yetkaziladi. Shoira, badiiy tasvirlar orqali o‘quvchiga ma’lum bir tuyg‘u yoki
holatni jonlantirgan holda, uni to‘liq anglashga yordam beradi. Shuningdek,
she’rlarning poetik uyushmalari va ularning bir-biriga uyg‘un ishlatilishi, shoira
ijodining noyobligini ta’minlaydi. Zebo Mirzo she’riyatida badiiy tasvir
35

vositalarining ishlatilishi faqatgina tashqi ko‘rinishlarni tasvirlash bilan
cheklanmaydi, balki ular o‘quvchiga chuqur ma'no va his-tuyg‘ularni yetkazishga
xizmat qiladi. Shoira, nafaqat tasvirlar orqali, balki tasvirlangan obrazlar va
tushunchalarni umumlashtirib, ular orqali inson ruhiyatining eng teran holatlarini
o‘quvchiga etkazishga intiladi. Zebo Mirzo she’rlari nafaqat badiiy, balki ma’naviy
va estetik jihatdan ham yuqori darajada. Shoiraning she’rlari o‘quvchini ichki
dunyosida chuqur izlanishlar qilishga undaydi, sevgi va boshqa ma’naviy
holatlarni qayta anglashga yordam beradi. Poetik uslub, uning ishlatgan badiiy
vositalari va tasvirlari Zebo Mirzo she’riyatini noyob va betakror qiladi. She’rlarda
ishlatilgan metaforalar, personifikatsiya, simvolizm, takrorlar va boshqa poetik
vositalar Zebo Mirzo asarlarini o‘qishdan nafaqat estetik zavq olish, balki chuqur
ma’no va fikrlar olish imkoniyatini yaratadi. Shoira, o‘z she’rlarida sevgining
ko‘plab ko‘rinishlarini yoritadi, ularning har birida insonning ma'naviy hayotidagi
turli darajadagi o‘zgarishlarni aks ettiradi. Sevgi — uning she’rlari uchun nafaqat
romantik his-tuyg‘ular, balki insonning ma’naviy yuksalishi va o‘zini anglash
jarayoni sifatida tasvirlanadi.
Zebo Mirzo she’riyatidagi badiiy tasvir vositalari va poetik uslub, uning
o‘ziga xos ijodiy dunyosini yaratishda, o‘quvchiga nafaqat mazmunli, balki estetik
jihatdan ham jozibador bo‘lgan asarlar taqdim etishda katta rol o‘ynaydi.
Shoiraning ishlatgan poetik vositalari va uslubi uning she’rlari orqali insonga
haqiqiy sevgi va baxtning mohiyatini, ular orqali inson qalbidagi nozik tuyg‘ularni
anglashni ta’minlaydi.
Foydalanilgan a dabiyotlar
1. Zebo Mirzo. (2002). Sevgi va Sadoqat . Toshkent: O‘zbekistan Milliy
Ensiklopediyasi.
2. Muhammad Ali, R. (2010). O‘zbekiston Adabiyoti Tarixi . Toshkent: Sharq.
3. Shamsi, T. (2015). Zebo Mirzo She'riyatida Poetika . Toshkent:
Akademnashr.
36

4. Rashidov, I. (2008). Zebo Mirzo: Adabiy Tahlil va Interpretatsiyalar .
Toshkent: O‘zbekiston Yozuvchilar Uyushmasi.
5. Sodikova, N. (2016). Zebo Mirzo va Uning She’riyatida Muhabbat Temasi .
Toshkent: Adabiyot.
6. Karimov, I. (1998). O‘zbekiston Adabiyotining Zamonaviy Xususiyatlari .
Toshkent: O‘zbekiston Noshirlik Uyi.
7. Oltinbekov, A. (2005). Zebo Mirzo va O‘zbek Shoiralarining Poetikasidagi
Muhabbat . Buxoro: Buxoro Universiteti.
8. Jabborov, F. (2003). O‘zbekiston Adabiyotida She’riyat va Poetika .
Toshkent: O‘zbekiston Adabiyot Noshirlik.
9. Zulfiya, A. (2010). Zebo Mirzo: Adabiy Hayoti va Ijodi . Toshkent: G‘azal
Nashriyoti.
10. Qahhor, A. (2007). O‘zbek Shoiralarining Zamonaviy Trendlari . Toshkent:
O‘zbekiston Yozuvchilar Uyushmasi.
11. Mansurova, S. (2017). Zebo Mirzo va Uning Ijodi: Lirik Tahlil . Toshkent:
Sharq Nashriyoti.
12. Sultonova, N. (2011). Zebo Mirzo: She’riyatining Estetik Asoslari . Toshkent:
O‘zbekiston Yozuvchilar Uyushmasi.
13. Iskandarov, R. (2014). O‘zbek Shoiralarining Lirik Maqsadlari . Toshkent:
Milliy Ensiklopediyalar.
14. Qurbonov, M. (2019). Zebo Mirzo va Uning She’riyatida Muhabbat Tasviri .
Samarqand: Samarqand Davlat Universiteti Noshirligi.
15. Mirodilova, A. (2018). Zebo Mirzo: Poetika va Tahlil . Buxoro: Buxoro
Matbuot.
16. Yuldashev, A. (2006). O‘zbek Shoiralarining She’riy Tahlili . Toshkent:
O‘zbekiston Yozuvchilar Uyushmasi.
17. Rahmatullaeva, N. (2013). Zebo Mirzo She'riyatidagi Poetika Asoslari .
Toshkent: Sharq Nashriyoti.
18. Murodova, D. (2020). Zebo Mirzo va Muhabbat Mavzusining O‘zbek
She’riyatidagi Roli . Toshkent: Adabiyot va San’at Noshirligi.
37

19. Khudoyberganov, A. (2012). Adabiyotdagi Tushunchalar va Tasvirlar: Zebo
Mirzo Misolida . Toshkent: O‘zbekistonda Nashr Etuvchi.
20. Kadyrova, S. (2014). O‘zbek Shoira va Poeziyasi: Zebo Mirzo. Toshkent:
O‘zbek Adabiyoti Tahriri.
Kurs ishi T oshkent amaliy fanlar universiteti O‘zbek tili va adabiyoti
kafedrasida bajarilgan.
Ilmiy rahbar: _______________
Himoya 2025-yil _______ oyining ____ kuni soat_____ da T oshkent
amaliy fanlar universiteti O‘zbek tili va adabiyoti kafedrasida kurs ishlari himoyasi
yig‘ilishida o‘tkaziladi.
38

Manzil: Toshkent shahri Chilonzor tumani Gavhar ko‘chasi 1-uy
Kurs ishi 2025-yil ________oyining ___ kunida kafedraga topshirildi.
Kurs ishi bilan T oshkent amaliy fanlar universiteti O‘zbek tili va adabiyoti
kafedrasida tanishish mumkin.
Manzil: Toshkent shahri Chilonzor tumani Gavhar ko‘chasi 1-uy
Yig‘ilish kotibi: _______________

Toshkent amaliy fanlar universiteti 3 -kurs ______ -guruh talabasi
_______________________________________________ ning
______________________________________________ mavzusida yozilgan kurs
ishiga
X U L O S A
39

Kurs ishi mavzusining dolzarbligi, o‘rganilganlik darajasining
aniqlanganligi_ ______________________________________________________
__________________________________________________________________
________________________________
Kurs ishining maqsad va vazifalari, tadqiq usullarining to‘g‘ri
belgilanganligi ______________________________________________________
__________________________________________________________________
_________________________________
Kurs ishi mavzusiga oid daliliy materiallarning to‘planganligi, mavjud ilmiy
manbalarning qay darajada tahlil
qilinganligi_________ _____________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________
Kurs ishi mavzusi yuzasidan talabaning o‘z nuqtayi nazarini haqqoniy aks
ettira olganligi, ko‘tarilgan muammoni hal etishga ijodiy
yondashuvi________________________________________
______ ____________________________________________________________
____________________________________________
Talabaning kurs ishi mavzusini yozma madaniy nutq talablari asosida
chuqur ilmiy mushohada bilan izchillikda yoritib berganlik
darajasi________________________________________________
____________ ______________________________________________________
__________________________________________________________________
_________________________________
Talabaning kurs ishida ko‘rarilgan muammo yuzasidan umumlashma ilmiy-
nazariy xulosalar chiqara
olganligi ________________________________________________
40

__________________________________________________________________
____________________________________________
Talabaning kurs ishini rasmiylashtirishi va ochiq himoya qilishi. Himoya
vaqtida talabaning mavzuni ilmiy nutq malakasi asosida izchil yorita berish
mahorati, uning axborot texnologiyalaridan to‘g‘ri va samarali foydalanganlik
darajasi_________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________
Ilmiy rahbar _____________________________
Kafеdra mudiri PhD B.R.Tojiboyev
41

Sotib olish