Zichligi yuqori bo’lgan Polietilen ishlab chiqarish jarayonida ketma-ket joylashgan reaktor qurilmalarini takomillashtirish

Информация о документе

Цена	20000UZS
Размер	294.5KB
Покупки	0
Дата загрузки	03 Июнь 2025
Расширение	docx
Раздел	Курсовые работы
Предмет	Экономика

Продавец

Nurali Axmedov

Дата регистрации 24 Октябрь 2024

13 Продаж

Zichligi yuqori bo’lgan Polietilen ishlab chiqarish jarayonida ketma-ket joylashgan reaktor qurilmalarini takomillashtirish

Купить

КИРИШ
Айни вақтда мамлакатимиз босиб ўтган тараққиёт йўлининг чуқур
таҳлили, бугунги кунда жаҳон бозори конъюнктураси кескин ўзгариб,
глобаллашув шароитида рақобат тобора кучайиб бораётгани давлатимизни
янада барқарор ва жадал суръатлар билан ривожлантириш учун мутлақо
янгича ёндашув ҳамда тамойилларни ишлаб чиқиш ва рўёбга чиқаришни
тақозо этмоқда.
Мамлакатимиз Рахбари Ш.М.Мирзиёев ташаббуслари билан аҳоли
тадбиркорларни ўйлантираётган долзарб масалаларни ҳар томонлама
ўрганиш, амалдаги қонунчилик, ҳуқуқни қўллаш амалиёти ва илғор хорижий
тажрибани таҳлил қилиш, шунингдек кенг жамоатчилик муҳокамаси
натижасида ишлаб чиқилган 2017-2021 йилларда Ўзбекистон
Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича
Ҳаракатлар стратегияси ишлаб чиқилди.
Ўзбекистоннинг иновацион ривожланиш турининг ҳозирги замон
моделига ўтиш учун ҳамма зарур шароитларга эга. Бу модель вужудга
келтирган илмий-техникавий салоҳиятдан кенг ва самарали фойдаланишга,
фундаментал ва амалий ютуқларни, чуқур илмий талаб қилинадиган
технологияларни амалиётга кенг жорий этишга, юқори малакали, иқтидорли
илмий кадрлар сонини кўпайтиришга асосланади. Бу – мамлакатимиз
жаҳондаги иқтисодиёти ва саноати ривожланган давлатлар қаторига кириб
боришининг зарур шарти ва мустаҳкам пойдевори бўлиб ҳизмат қилади [1].
Шу сабабдан ҳам мамлакатимиз салоҳияти юксакларга тобора
кўтарилмоқда. Президентимиз Ш.М.Мирзиёев раҳнамолигида иқтисодиётни
модернизациялаш ва диверсификациялаш , замонавий бизнес
инфратузилмасини ривожлантириш борасида улкан ишлар амалга
оширилмоқда . Юртимиздаги макроиқтисодий барқарорлик ва қулай
сармоявий муҳит таъсирида энг ривожланган давлатлар , нуфузли молия
муассасалари мамлакатимиз билан ҳамкорлик қилмоқда .
2

Натижада хорижнинг илғор ва тежамкор технологик линиялари билан
жихозланган корхоналар сони тобора кўпайиб, улар ички бозорни импорт
ўрнини босувчи махсулотлар билан таъминлашга муносиб улуш қўшмоқда.
Замонавий кимё саноатининг характерли аломатларидан бири органик
синтезнинг тез суръатлар билан ўсишидир. Кимё саноатининг
ривожланишини мухим вазифаларидан бири саноатнинг барча тармоқларида
ва турмушда замонавий кимё ютуқларидан тўла фойдаланишдир, янги,
мукаммалроқ ва арзон ишлаб чиқариш воситалари ва халқ истеъмол моллари
ишлаб чиқаришдир.
Ҳозирги кунда фан ва техниканинг ривожини саноатни деярли барча
тармоқларида кенг қўлланиладиган полимер материалларсиз тасаввур қилиб
бўлмайди. Полимерларни рангли ва қора металларни ўрнига қўллаганда
буюмларни таннархи ва оғирлиги камаяди. Полимерлар автомобилсозлик,
сув, ҳаво ва ер транспортида,радиоэлектроника ва электроника саноатида,
қурилишда, қишлоқ хўжалигида, тиббиётда, озиқ-овқат ва енгил саноатда
кенг қўлланилмоқда. Аммо саноат тармоқларининг полимерларга бўлган
талаби, уларни ишлаб чиқариш суръатларидан илгарилаб кетмоқда. Шунга
монан юртимизда нефть махсулотларини ишлаб чиқарувчи ва қайта ишловчи
бир қатор замонавий технологоялар асосида ишловчи мажмуалар барпо
этилган ва режалаштирилган.
Шундай корхоналардан «Узнефтгаз» миллий холдинг компаниясига
қарашли Шўртан газ кимё мажмуаси.
Мамлакатимизнинг нефть ва газ саноати тармоғида табиий газ хом
ашёси компонентларидан самарали ва оқилона фойдаланиш, (метан, этан,
пропан, бутан каби хом ашё маҳсулотларини ажратиб олиш) импорт ўрнини
босувчи ва экспорт маҳсулотлари ишлаб чиқаришга мўлжалланган
корхоналарни қуриш мақсадида Вазирлар Маҳкамасининг 1996 йил 11
ноябрдаги 395-сонли “Полиэтилен ишлаб чиқариш бўйича Шўртан газ кимё
мажмуасининг қурилиши тўғрисидаги қарори қабул қилинди ва 2001
3

йилнинг 21 декабрда мажмуанинг ишга туширилиши бўйича расмий
тақдимот маросими бўлиб ўтди.
Шўртангаз кимё мажмуаси (ШГКМ) 2001 йилдан бошлаб йилига:
-125 минг тонна полиэтилен хом ашёси;
-102 минг тонна газ конденсати;
-142 минг тонна суюлтирилган газ махсулотлари;
-6 минг тонна бутен-1 ишлаб чиқара бошлади
ШГКМ қурилишига АҚШ, Германия, Япония, Италия ва бошқа
мамлакатларнинг нуфузли компаниялари жалб этилиб 650 миллион АҚШ
доллари миқдорида сармоя сарфланади. Технологик жараён Нова Чеми c алс
томонидан ишлаб чиқилган. Реакция ва ресикл қурилмалари бош
лойиҳаловчиси - АББ Гроуп C онсортиум. Лойиҳани бажарувчи-Тоё
Энгинеэринг C орпоратион. Бу корхона ишга тушгач нафақат полиэтилен
грануласи ва плёнка, айни вақтда экспортбоп ва рақобатбардош уй-рўзғор
буюмлари, газ ва сув қувурлари, техник ускуналар каби халқ хўжалик
эхтиёжлари учун зарур махсулотларини хам ўзимизда тайёрлаш имкониятига
эга бўламиз. Ҳозирги кунда ишлаб чиқарилаётган маҳсулотларнинг етмиш
фоизга яқини Европа, Осиё ва Мустақил ҳамдўстлик мамлакатларига экспорт
қилинмоқда.
4

I . УМУМИЙ ҚИСМ :
Реакторлар системаси ва уларни ишлаш режимлари.
ШГКМ да 3 та реактор мавжуд.
Автоклав реактори.
Трубасимон реактори.
Тример реактори.
Учта реакторни ҳар хил комбинастия қилиш орқали (параллел ёки
кетма-кет жойлаштириш) полимерни ҳар хил чегаравий катталикдаги
молекула ва молекуляр массавий катталикдаги молекула ва молекуляр
массавий тақсимотига эришиш мумкин.
Берилган молекула массавий тақсимот полимерланишни уч хил
режимда олиб бориш натижасида эришилади, яъни:
Реактор №1 режими
Реактор №3+1 (уч плюс бир) режими
Реактор №3→1 (учдан бирга) режими
Шу режимларда ишлаш полимерланиш ҳароратини бошқариш ва
полиэтиленнинг сифатини назоратқилиш имконини беради. Реакторлардаги
жараён режимига биноан ҳароратнинг ошиб кетиши полиэтиленнинг
сифатига ва ишлаб чиқаришнинг техник хавфсизлигига салбий таъсир
кўрсатади.
5

II. ТЕХНОЛОГИК ҚИСМ:
2.1. .Полиэтилен олиш технологик схемаси
Циклогексанни 50 ÷ 80 0Cгача совитилган оқими, 22 ÷ 35 0C гача
совитилиш учун ЭА-2101 сувли совитгичга узатилади. Ушбу иссиқ
алмашгични юзаси 477 м2 ни ташкил этади. Узатиш қувирларнинг ХСА
(хаво билан совитиш аппарати) ЭС-2101 дан чиқишида ҳароратни юқори “Ҳ”
ва қуйи “Л” катталикларида ишловчи ҳароратни сигналли (овозли)
индикатори ўрнатилган.
Иссиқ алмашгичдан чиқиш жойида бутена-1 ни ўтказувчи қувир
уланган бўлиб, асосий оқим 22 ÷ 35°C ҳарорат ва 500 - 860 кПа босимда
циклогексанни тозалагичлари ФФ-2101 А/Б га узатилади ва у эрда
катализаторни заҳарловчилардан тозаланади. Қўшимчалар (аралашмалар)
силикагелда адсорбцияланиб йўқотиладилар. ФФ-2101 А/Б га кириш жойида
С-105 намуна олиш асбоби ўрнатилган бўлиб, у намлик ва қўшимчаларни
таҳлил қилади. Ундан ташқари киришда ҳароратни юқори “Ҳ” қийматида
сигнал берадиган ТИ-21007 индикатори ҳам ўрнатилган.
ФФ-2101 А/Б ни айланиб ўтувчи айланма (бундан кейин – байпас) йўли
бўлиб, ушбу йўлда сарф назоратчи ФИC-21036 ни ФВ-21036 клапани орқали
оқимни тутиш ҳажмига паст босимли сепаратор (бундан кейин ЛПС)
ташловчи (ўтказиб юборувчи) назоратчи ёрдамида ушлаб турилади.
Сомономер колоннаси (CМ)нинг суғориш насосидан ГА-2215 47 ÷ 57
0C ҳароратли ва 1000 ÷ 1200 кРа босимли сомономер бутен-1 иссиқ
алмашгич ЭА-2114га тушади. ЭА-2114 дан чиқиш қувир ўтказгичида
босимни ортиб кетишини олдини олиш мақсадида, 1665 кРа босимга
мўлжалланган сақлагич клапани (СППК) ПСВ-189 ўрнатилган. Сақлагич
клапанидан ортиқча босим факелга ташлаб юборилади. Ҳарорат жойида ТГ-
21099 монометри ёрдамида ўлчанади. Совитилган сомономер оқими (25 ÷ 35
0 C ) ФТ-21002 сарфни ўлчагичи орқали ўтади. Оқимни сарфи, оқим
қийматини юқори “Ҳ”, паст “Л” ва жуда паст “ЛЛ” қийматларини сигнал
орқали билдириб турувчи контролёр (назорат қилувчи) ФИ C -21002 орқали
7

ушлаб турилади. Сомономер қийматини ростлаш эса сарф клапани ФВ-
21002А/В орқали амалга оширилиб,ссиклогексан оқимига ФФ-2101 А/Б га
кириш ёки ФФ-2101А/Б дан чиқиш жойида узатилади.Иссиқлик алмашгич
ЭА-2101 дан чиқаётган оқимдан ҳамда ФД-2104А/В дан чиқаётган оқимдан,
оқим таркибида сув бор-йўқлигини аниқлаш мақсадида намуна олинади.
Жавоб сувни юқори “Ҳ” қийматида сигнал берувчи АИ-21019 таҳлил қилиш
асбобидан Д C С га чиқарилади. ФФ-2101 А/Б дан чиқаётган оқимдаги сувни
миқдори 2 ррм бўлса, ФФ-2101 A / V ни ишини тўхтатиб, фильтрловчи
қаватни (қатлам) регенирлаш керак. Регенирлаш иссиқ азот ёрдамида
ўтказилади. [19].
Циклогексан тозалагичи ФФ-2101 А/Бда 10,2 тонна силикагел ва 0,4
тонна фаоллаштирилган алюминий оксиди шарчалари бўлиб, улар бутен-1
васиклогексан эритмасидан сув ва кетонлар каби аралашмаларни
адсорбциялаб ажратадилар. Алюминий оксиди устидан умумий қалинлиги
200 мм ли, 6, 12 и 20 мм, катталикидаги инерт керамик шарчалар билан уч
қават қилиб беркитилган. Ушбу керамик шарлар регенирлаш жараёнида
адсорбент материалларини жойидан силжишини, ҳамда уларни юмшаб
суюқликка аралашишини олдини оладилар. Силикагел ва алюминий оксиди
30 0C ҳароратда ўз оғирлигига нисбатан тахминан 1,0 % кетонларни
адсорбциялайдилар. Шунинг учун тозаланиб чиқаётган циклогексан оқимини
ҳар куни таркибидаги кетонларга таҳлил қилиб туриб ютилаётган кетонларни
умумий миқдорини аниқлаш зарур. Шунда тозалагичларни регенирлаш вақти
аниқланади ва улар оқим йўлидан бўшатилиб регенирланади. Силикагел
кетонлардан ташқари сув, атсетиласетон (фаолсизлантирувчи) ва бошқа
аралашмаларни ҳам адсорбциялайди. Силикагел регенирлашда ҳарорат
кўтарилиши жараёнида кўп миқдордаги сувни ютгач майдалана
бошлайди.Мўътадил(нормал) шароитларда эксплуатация қилинганда
тозаловчи агент(модда) тозалаш йўлида уч кун ишлайди ва ундан кейин уни
регенирлаш зарур. Мўътадил шароит бўлиб 22-35 0C ва 500-860 кПа
ҳисобланади.
8

Технологик жараёнга кириш тешигида ўрнатилган оқимни тақсимлаш
халқаси, эритувчи оқимини тўлдиргич қавати сатхи, ҳамда юқориги
регенирлаш технологик йўлининг юқори қавати экрани бўйича бир-хил
қилиб тарқатиб бериб регенирлашсикли давомида тўлдиргични ювиб
чиқилишини (эритувчи билан олиб чиқиб кетилишини) олдини олади.
Тозалаш агенти тубида ўрнатилган тешикли пластина (варақ) силикагел
қатламини сақлаб туради. [11].
Эритувчини узатиш фильтри эса циклогексанни тозаловчи агент
(модда) чиқишида жойлашган. Циклогексанни тозаловчи ФФ-2101А/Б ни
қуйиш жойида босимни ортиб кетишидан сақлаш мақсадида, асбобни қуйиш
жойига ўрнатилган 1765 кПа босимли сақлаш клапанлари ПСВ-102 ва ПСВ-
103 ўрнатилган.
1. Циклогексанни тозаловчи агентлар (моддалар) тозалаш
йўлидан регенирлаш учун қуйидаги ҳоллларда олинадилар:
2. Тозаланган оқава сувлар таркибидаги кетонлар миқдори 0,2
ппм дан ортганида;
3. Тозаланган оқава сувлар таркибидаги атсетилацетон миқдори
0,4 ппм дан ортганида;
Реакторни таъминловчи насос қурилмаси
Реакторни таъминловчи насос эритмани босимли бакдан олиб реакция
зонаси орқали олдинга этказиб беради. ГА-2104 реакторни таъминловчи
насоснинг кириш қисмида ГА-2103 реакторни таъминловчи бустер насоси
жойлашган бўлиб, у реакторни таъминловчи насоснинг сўриш қисмида
етарли босимни таъминлаб беради. Реакторни таъминлаб берувчи бустер
насоси марказдан қочма куч тамойилида ишлайдиган насосдир. ГА-2103
бустер насоси асосий насос ГА-2104 нинг сўриш қисмида етарли босимни
таъминлаб бериш учун ҳам мўлжалланган. ГА-2103 босими 3000-4500 кПа,
ҳарорати 40-550 C бўлган бир жинсли эритмани ҳайдайди. Насосдан
9

чиқишдаги босим ПГ-21016 монометри билан жойида ўлчанади. Реакторни
таъминловчи насосни ва узатиш қутисини мойлашни мойлаш қурилмаси
таъминлаб, унинг ёрдамида мой подшипниклар орқали айланади.
Реакторни таъминловчи насоснинг кириш қисмида жойлашган
пасайтирувчи қувурлар ва қулифли мувозанат қувури зичлагич ишдан чиқиш
ёки сизиб чиқиш топилган ҳолларда қурилмада босимни тушириш имконини
беради. ГА-2103 реакторнинг бустер насосининг сўриш қисмига совуқ ёки
иссиқ азот босим остида қуйиш мумкинки, бу иккала насосларни
зарарсизлантириш имконини беради.
Реакторни таъминловчи насос насосолар оралиғида жойлашган
7900кПа босимга мўлжалланган ПСВ-114 ва ПСВ-114С сақлагич клапанлар
билан ҳимояланган. ГА-2103 насосида босимлар фарқининг қийматини
кузатиш учун ПДИ-21073 босимлар фарқини ўлчаш дифференциал асбоби
ўрнатилган. Босимлар фарқинингқиймати Д C С га юборилади. Босимлар
фарқининг қиймати ПДАЛ-21073 белгиланган қийматдан қуйи бўлганда И-
1053 блокировка фаоллашади. ГА-2104 реакторни таъминловчи насос бу
марказдан қочма куч тамойилидаги насосдир. У эритмани босимли бакдан
ГА-2103 реакторнинг бустер насоси орқали сўриб олади ва материални
сепаратор участкасига реактор орқали ҳайдаш учун босимни кўтарувчи
босимни таъминлаб беради. Технологик жараённи ростлаш учун
қўлланиладиган водород реакторни таъминловчи насоснинг ҳайдовчи
тармоғининг ФА-21077 клапанидан сўнг реакторни таъминловчи оқимгача
қўшилади. Насосдан чиқишдаги босим ПГ-21015 монометри билан жойида
ўлчанади.
Насоснинг чиқиш қисмида жойлашган пуфлаш қувури ЛПС ФА-2201
қуйи босим сепараторини ушлаб туриш бакига уни ишга туширишдан олдин
насосдан газ пуфлаш имконини беради. Қувур сарфни чегаралаш учун
кесими торайиб борадиган диафрагма сарф ўлчагич ФО-21002 ва газ ёки
суюқлик оқимини визуал назорат қилиш учун кўриш ойнаси ФГ-22104 билан
жихозланган. Қулиф ювиш қувурлари кесими торайиб борадиган туйнуклар
10

ва зичлагичларни совитгичлари билан жихозланган. Мойловчи ёғлар
ёрдамида ёғлар узлуксиз подшипниклар орқали айланади. Тезкор сув
совитувчи ва босим пасайтирувчи қурилма зичлагичларни ишдан чиқкан
холатида насосдан босимни тушириш ва қулиф участкаларини совитиш учун
мўлжалланган. ГА-2104 насоснинг чиқиш қисмида иссиқ ёки совуқ азот
берувчи тармоқ мавжуд.
ГА-2104 марказдан қочма типидаги насос полиэтиленни эритмада
олишда тизимга этарли босимни таъминлаб бериш учун мўлжалланган. Оқим
сарфи ФВ-21077 клапани орқали сарфнинг қуйи “Л” қийматида сигнал бериш
билан ФИ C -21077 назоратчи томонидан ростланади. ФВ-1077 клапандан
сўнг оқим 15000-25000 кПа, 48-65 0 C хароратда ва 50000-120000 кг/ҳ сарф
билан ЭА-2103 га келади ва у ерда юқори босимли буғ билан иситилади.
Иситгичга киришда Ж1водород берувчи тармоқ (водородни киритишни
биринчи нуқтаси) бор. Водород (телоген) занжир ўсишини узиш ва
полимерни суюқланиш кўрсаткичини (МИ) ростлаш учун қўлланилади.
Ишлаб чиқарилаётган полиэтиленнинг сифати учун реактордаги ҳарорат ҳал
қилувчи аҳамиятга эга. Ҳароратни белгиланганидан бир градусга ўзгариши
ностандарт маҳсулот олинишига олиб келади. Шу сабабли реактор
ҳароратини аниқ ростлаш талаб этилади. Реакторни таъминловчи насосдан
чиққан оқим реакторда исталган ҳароратни ушлаб туриш учун ЭА-2103
реакторни таъминловчи иситгичдан ёки реакторни таъминловчи иситгичнинг
байпас тармогидан ўтади. Байпас тармоқли қувур ПСВ-117 ва ПСВ-117С
ҳимояловчи клапанлар билан химояланган бўлиб, уларга 18630 кПа босим
қиймати қўйилган. Реакторни таъминловчи иситгич ЭА-2103 “У” симон икки
ўтишли қувурсимон иссиқлик алмашгич бўлиб, унинг иссиқлик алмаштириш
майдони 132 м2, зангламас пўлатдан ясалган. Қувур тарафда технологик
жараён мавжуд. Иссиқлик юқори босимли буғ ёрдамида ҳосил бўлиб,
иссиқлик алмашгичнинг қувурлараро бўшлиғини қиздиради. Иссиқлик
алмашгичнинг қувурлар тарафини иккита ўтказадиган клапанлар
химоялайди. Иссиқлик алмашгичнинг қувурлараро бўшлиғи ҳам ПСВ-119 ва
11

ПСВ-119С химоя клапанлари билан химояланган бўлиб, уларга 4135 кПа
босим қиймати қўйилган. Реакторларга кираётган оқимнинг ҳарорати реактор
таъминотини юмшатиш қурилмасида ростланади. ЭА-2103 ни айланиб
ўтувчи байпас тармоги бўлиб, у реакторларда ҳароратни ростлаш учун
хизмат қилади. Бу тармоқларда ўзаро боғлиқликда ишлайдиган ТВ-21090А ва
ТВ-21090Б клапанлар ўрнатилган ва улар ҳароратни ростлаш учун хизмат
қиладилар. ФА-2124 сиғими ЭА-2103 иссиқлик алмашгичнинг
конденсатйиғувчисидир. ФА-2124 конденсатйиғувчида суюқлик сатхи ЛИ C -
21729 назоратчи томонидан ушлаб турилади. Сатхнинг белгиланган қиймати
сиғимдан конденсат сарфини кўпайтириш ва камайтириш йўли билан ЛВ-
21729 “Ҳ3” клапани томонидан ростланади. Сиғимдаги сатхнинг максимал
“Ҳ” ва минимал “Л” қийматларида Д C С бошқарув пультида сигнализация
фаоллашади. Склартеч технологиясида реакторнинг 3 хил режими мавжуд
бўлиб, улар қувур ва автоклав реакторларнинг турли комбинацияларда
қўлланилишида катта мослашувчанликка эришишни таъминлайди. Бу якуний
маҳсулотда турлича молекуляр масса бўйича таксимланишни олиш
имконини беради. Водород ва уни суюлтирувчиси циклогексан ҲХ-121 қувур
реакторининг тўрта қуйиш участкасидан, Д C -2101 автоклав реакторнинг
таъминловчи қувуридаги участкадан қуйилиши мумкин.Автоклав
реактордаги иккита ёнлама таъминловчи қувурлар турли баландликда ва бир-
бирига қарама-қарши 1800 бурчакда уланган. Реактор қурилмаси ЭА-2103
таъминотни юмшатиш қурилмасидан ҲХ-121 қувур реактордан, таъминлаш
тизимлари билан Д C -2101 автоклав реакторидан ва триммер реакторидан
ташкил топган. Катализатор хамкор катализатор (сокатализатор)
қувурреакторнинг (реактор № 3) қуйилиш участкалари орқали ёки автоклав
реакторнинг (реактор №1) туб қисмига бериш йўли билан қуйилиши мумкин.
Катализатор хамкор катализаторнинг сарфи ва нисбатлари этиленни
максимал даражада конверсияланишига эришиш учун ростланади. [20].
12

Ёнлама таъминотли реактор № 1
Паст суюқланиш кўрсаткичли полимерлар реактор ичида аралашиш
қирқимини кучайтириш учун хом ашёни ён тарафдан берилишини талаб
қилади. Ҳароратни ростлаш режимини реактор №1 нинг ён тарафлари ва туб
қисми оралигида таксимланади. Реакторни юмшоқ таъминлаш қурилмасини
бошқариш ва реактор № 1 ни бошқариш ўртасидаги фарқ шундаки, реактор
№ 1 ни ён деворларидаги қўлда бошқариладиган пона сурилмаси (клиновий
задвижкалар) очиқ булиб, ёнаки таъминловчи сарф “Л” қуйи оқимида сигнал
берувчи ФИ C -21088 назоратчи томонидан ростланади.
Реактор № 1 да полимер ишлаб чиқаришда, ёнаки таъминот оқимини
киритиш реакцияни тўхтатишни талаб қилмайди.
Ёнаки таъминот режимидаги Реактор № 1 да клапанлар холати:
- 50% га очиқ I - ёпиқ
II - очиқ
Бу режимда оқим байпас орқали иссиқ оқим билан бирлашади ва 45-
600C ҳарорат билан ёнаки узатишга 10000-30000 кг/с сарф билан келади ва
оқимнинг бир қисми реактор №3 орқали ўтиб реактор №1 нинг туб қисмига
50000-85000 кг/с сарф билан келади. Термик ишлов берилган катализатор
(бундан кейин - ҲТC) хам реактор №1 нинг қуйи қисмига берилади.
ТИC-21090 назоратчи автоклав реакторнинг олдиндан танланган
участкасида ЭА-2103 реакторни таъминловчи иситгич ва байпас қувурнинг
ростловчи клапани орқали керакли оқимни ўтказиш билан ҳаракатни
ростлайди. Иситгичдан чиқишдаги ҳарорат ТИC-21084 назоратчи ёрдамида
ростланади ва доимий қийматда ушлаб турилади. Реактор №1 да ўртача
ҳароратни ростлаш учун унга кираётган таъминловчи оқимнинг ҳарорати
ўзгартирилади. Реактор №1 да полимер ишлаб чиқариш давомида етарли
даражада аралаштиришни таъминлаш учун аралаштиргич узлуксиз ишлаб
туради.
Ёнаки узатишга оқим ФВ-21088 ва ҲВ-21110 клапанлари орқали ФИC-
21088 назоратчи томонидан ростланади. Реактор №3 га киришда ҳарорат
13

унинг қуйи “Л” қийматида сигналлаштириш билан ТИ-21112 харорат
индикатори билан ўлчанади. Реакторга берилаэтган оқим босими уни
ўрнатилган қийматидан юқори ёки паст қийматларга эришганда сигнал
берилиши билан ПИ-21111А асбоби билан ўлчанади.
Реакторга киришда босимнинг рухсат этилган қиймати ортиб ёки
камайиб кетганда ПАҲҲ-21111 босимнинг жуда юқори қиймати ва ПАЛЛ-
21111 босимнинг жуда қуйи қиймати бўйича сигнализация ишга тушиши
содир бўлади. Бу сигналлар фаоллашганда И-1054 блокировкаси
фаоллашади. Бу блокировка ДC-2101 реакторнинг аралаштиргичи (мешалка)
ни тўхтатади. Киришдаги босим ПГ-21017 орқали жойида ўлчанади. Реактор
№3 га кириш қувури ПСВ-120 химоя клапани билан химояланган бўлиб, у
18930 кПа босимга урнатилган. ҲТ C системаси қўлланилганда полимерни
суюқланиш кўрсаткичини ростлаш учун водород иккинчи ( Ж2) нуқтадан
берилади. Полимерланиш жараёни иссиқлик ажралиши (экзотермик реакция)
билан кетади. Этилен конверсиясининг хар 1% ига ҳарорат 12-130 C га
ортади. Полимер оқими (РА) 234-3100 C харорат билан Д C -2101 реактор №1
дан чиқиб, триммер реактор орқали ўтади. Д C -2101 дан чиқишда ПСВ-157
химоя клапани бўлиб, у 19130 кПа босимга урнатилган.
Катализатор реактор №1 га ҳайдалади, шу сабабли реакция фақат
реактор №1 да кетади ва қувур реактор ҲХ-121, яъни реактор №3 бундан
истисно. Бу режим тор молекуляр масса бўйича тақсимланишга эга полимер
ишлаб чиқариш учун қўлланилади. Оқим реактор таъминотини юмшатиш
учун реактор №3 нинг кириш туйнугига йўналтирилади. Қўлда
бошқариладиган пона сурилмаси “ИИ” ёпиқ бўлади, қўлда бошқариладиган
пона сурилмаси “ИИИ” очиқ бўлади. ҲС-21110, ҲС-21089 ва ҲС-21091лар
реактор №1 режимини танлайди. Холат ўзгартиргичларни ва клапанларнинг
холатларини Реактор №1 нинг ишлаш режимига мос келганлигини текшириб
қўйиш лозим. [13].
Реактор №1 дан ўтадиган Реактор №3 режими
14

Реактор №3 → №1 режимида реакция реактор №3 да кетади ва реактор
№1 да охирига этказилади. Бу режим кенг молекуляр масса бўйича
тақсимланишига эга бўлган полимерлар ишлаб чиқаришда қўлланилади.
Бу режимда реактор №3 нинг кириш қисмида хом ашё ҳарорати 103 о C
дан тушмаслиги керак. Акс холда хосил бўлган полимер эритмада қуйқа
сифатида чўкмага тушиши, реактор деворларини ураб олиши ва қисқа вақт
ичида реактор деворининг бутун сатхини қоплаб қуйиши мумкин. ТИ C -
21090 назоратчи технологик жараённинг оқимларини йўналишини реактор
таъминотини юмшатувчи қурилма орқали ўтказиш йўли билан реактор №3
нинг кириш туйнигидаги ҳароратни назорат қилади. Қувур реакторнинг
кириш туйнугидаги оқим хароратини назорат ўлчаш нуқтаси – ТЕ – 21112.
ЭА-2103 реакторни таъминловчи иситгичнинг чиқиш қисмидаги ҳарорат
ТИ C -21084 назоратчи орқали ростланади. Реактор №3 га кираётган оқим
хароратининг қиймати 1030 C дан 1200 C гача оралиқда тебранади.
C АБ ва C Т катализаторлари реактор №3 нинг кириш қисмидан,
водород эса 1 ва 3 (ёки 4,5,6) нукталаридан берилади. Берилиш нукталарини
ўзгартириш хисобига Цех кучланиш экспонентасининг қийматини ростлаш
мумкин. Ж3 , Ж4 , Ж5 , Ж6 қуйиш нукталарида соплони ювиш учун ФО-
21021,ФО-21022,ФО- 21027, ФО-21026 сарфни чекловчилар орқали юқори
босимда суюлтирувчи берилади. Бу соплоларнинг тиқилиб қолишини олдини
олади. Реакторнинг таъминотини юмшатувчи қурилмасидан оқим реактор
№3 нинг кириш туйнигига йўналтирилади. Қўлда бошқариш ИИИ пона
сурилмаси очилади, қўлда бошқариш ИИ сурилмаси ёпилади. Бу реактор №1
да режимни ростлаш каби қувурлар системасини росташ бўлиб, ундан фарқи
реактор №1 даги каби оқим билан ёнаки таъминлаш истисно қилинган.
Реактор қурилмасини ювишда ёнаки таъминлаш участкалари ҳам эритувчи
билан ювилиши керак. Бу уларни полимер билан тўлиб қолиш олдини олади.
Реактор №1 да ёнаки таъминлашнинг пона сурилмалари ёпилади. ҲС-
15

21089,ҲС-21091 ва ҲС-21110 лар учун реактор №3 га реактор №1 орқали
режими танлансин.
Реактор №3 қўшилган реактор №1
Реактор таъминотини юмшатувчи оқим билан реакторларни
таъминловчи оқим реактор №1 нинг ёнаки таъминловчисига ва реактор №3
нинг кириш туйнигига турли нисбатларда берилади. ТИ C -21088 орқали
реакторни таъминловчи иситгичдан келаётган иссиқ оқимни ростлаш билан
реактор №1 да ўртача хароратни назорат қилади. Технологик жараённинг
оқимининг хароратини Реактор №3 га кираверишда ТИ C -21084 назоратчи
ростлаб, у реакторни таъминловчи иситгичга келаётган иссиқлик
ташувчининг ТВ-1084 буғ клапанини бошқаради. Қўлда бошқариш ИИ
канали сурилма ва ёнаки таъминотнинг иккита канали очилади. ҲВ-21110
100%га очиқлигини текшириш керак. ҲС-21089, ҲС-21091 ва ҲС-21110 учун
реактор №3 га реактор №1 орқали ишлаш режими танланади. Қўлда
бошқариш ИИИ понали сурилма ёпилади. Бундай режим учун ЭА-2103
реакторни таъминловчи иситгичнинг чиқишидаги технологик жараённинг
хароратини ростлаш керак. Бу белгиланган участкалар эксплуатация бўйича
йўриқномада кўрсатилади. Катализатор/хамкор катализатор оқимини реактор
№3 нинг қуйилиш туйнигига ва реактор №1 нинг қуйилиш участкасига улаш
керак. Бу режим оралиқ молекуляр масса бўйича тақсимланишга эга
полимерлар ишлаб чиқариш учун қўлланилади.
Триммер реактор
Триммер реактор адиабатик қувурдир. Триммер реактордан
фойдаланишдан мақсад реакцион масса адсорбернинг иситгичига
узатилгунча полимерланиш реакциясини охирлатиб олишдир. Бу қўшимча
вақт мавжудлиги туфайли реактор №1 конверсиянинг қуйи даражасида кам
миқдордаги катализатор билан ишлайди ва бутун реактор қурилмасида
этиленни полимерга ўтиш даражаси бир хил ушлаб турилади.
Фаолсизлантирувчи пеларгон кислотаси реакциянинг асосий қисмини
16

тўхтатиш учун триммер реактордан сўнг берилади. Атсетилацетон эса
реакцияни батамом тўхтатиш учун адсорбернинг иситгичидан кейин
қўшилади.
2.3 Материалларни сарф баланси
Йилига 150 минг тонна полиэтилен ишлаб чиқаришда хом ашёни сарф
баланси
Технологик жараён бўйича йилига 7000 тонна бутен-1 ишлаб
чиқарилиб, полиэтилен олишда сомономер сифатида ишлатилади.утен-1
ишлаб чиқаришда этиленни бутен-1 га айланиш миқдори 85% ни ташкил
этади. Демак, йилига 7000 тонна бутен-1 ишлаб чиқариш учун сарф
бўладиган этиленни миқдори
7000------85
X------- 100 x=7000*100/85=8235 тоннани ташкил этади.
Реакцияга киришмаган этилен миқдори 15% ни ташкил этади, шундан
5% ёқилги газлари сифатида ажралиб чиқади ва ёқиб юборилади. Қолган 10%
жараёнга қайтардур.
150 000 тонна полиэтилен олишда ишлатиладиган этиленни миқдорини
аниқлаймиз. Бир йилда сарф бўладиган этиленнинг умумий миқдори 153440
тоннани ташкил этади.
153440-8235=145205 тонна этилен.
Демак, 150 000 тонна полиэтилен ишлаб чиқариш учун 145205 тонна
этилен ва 7000 тонна бутен-1 сарф қилинади.
150 000 тонна полиэтилен ишлаб чиқариш учун харажат қилинаётган
мономерларни миқдорини аниқлаймиз.
145205+7000=152205 тонна
Технологик жараёнда мономерларнинг полимерга айланиш миқдори
(конверцияси) 95% ни ташкил этади.
17

Демак, 152205 тонна мономерлари аралашмасидан полимерга айланадиган
миқдорини аниқлаймиз.
152205--------100%
Х--------------95%
Х=144394,75 тонна
Демак, полимерланиш жараёнида полимерга айланмаган мономерлар
миқдори 2% ни ташкил этади:
152205----------100%
Х-----------------2% Х=3044.1 тоннани такил этади.
Бу миқдордаги мономерлар аралашмаси технологик жараёнда қайтмас
йўқотилади.
Демак, бутен-1 ва полиэтилен ишлаб чиқариш жараёнида хаммаси
бўлиб 411.75+3044.1=3455.85 тонна етилен (етилен+бутен-1 аралашмаси)
қайтмас йуқотилаяпти.Энди полиэтилен ишлаб чиқариш технологик жараёни
охиридан олимерланишда ҳосил бўлган йўқотишларни ҳисоблаб
топамиз.Ҳосил бўлган полиэтилен гранулаларини элашда катталиги тўғри
келмаган гранулалар миқдори, полимерга айланаётган мономерлар
миқдорини 0.296% ни ташкил этади.
144394,75-------100
Х--------------0.296
Х=144394,75*0.296/100=427.4 тонна
Гранулага қирқиш вақтида совутиш сувида яиғилиб қолган поимерни
майда заррачалари, полимерга айланаётган мономерлар микдорини 0.23%
ини ташкил этади.
144394,75-------100
Х--------------0.23 Х=144394,75*0.23/100=332.1 тонна
18

Экструдерлаш жараёнида учиб чиқаётган циклагексанни чиқариб
юбориш тирқишидан йўқотилаётган полимер миқдори, полимерга
айланаётган мономерлар микдорини 0.6574% ини ташкил этади.
144394,75-------100
Х--------------0.6574 Х=144394,75*0.6574/100=949.25 тонна
Қолдиқ циклогександан тозалашда (буғлатгичда) циклогексан буғлари
билан олиб чиқилаётган полимер миқдори, полимерга айланаётган
мономерлар микдорини 0.183% ини ташкил этади.
144394,75-------100
Х--------------0.183 Х=144394,75*0.183/100=264.24 тонна
Циклогександа эриган мономолекуляр (паст молекулала) полиэтилен
миқдори, полимерга айланаётган мономерлар микдорини 1.8% ини ташкил
этади.
144394,75-------100
Х--------------1.8 Х=144394,75*1.8/100=2599.1 тонна
Фаолсизлантирилган катализаторлар билан чўкмага тушиб, олиб чиқиб
кетилаётган полимер миқдори, полимерга айланаётган мономерлар
микдорини 0.0424% ини ташкил этади.
144394,75-------100
Х--------------0.0424 Х=144394,75*0.0424/100=61.22 тонна
Бутен-1 ишлаб чикариш материал баланси жадвали
2.1 жадвал
кириш чиқиш
номимиқдори номи миқдори
этилен 8235 т
1. бутен– 1 7000 т
19

2. ёқилғи газлар билан 411.75 т (қайтмас)
чиқадиган ва қайтмас
газлар
3.жараёнга қайтадиган 823.25 т (қайтар)
бутен-1 миқдори
жами 8235 т жами 8235 т
Бутен-1 ва полиэтилен ишлаб чиқаришнинг умумий материал
баланси жадвали
2.2 жадвалкириш
чиқиш
номи Миқдори (т)
номи Миқдори (т)
1.Бутен-1 олиш
8235 1. Полиэтилен 140 000
учун 2. Бутен-1 олишда
411.75
қайтмас йўқотиладиган
2.Полимерланишга
145 205 этилен
олинган этилен 3. Бутен-1 олишда қайтар
823.25
йўқотиладиган этилен
3.Полиэтилен ишлаб 8749.15
чиқаришда ҳосил
бўладиган қайтар
чиқиндилар
4.Полиэтилен ишлаб 3455.85
чиқаришдаги қайтмас
йўқотишлар
Жами
153440 Жами 153440
Жараён эритувчиси циклогексан учун сарф баланси
Полиэтилен ишлаб чикариш учун эритувчи (этиленни, бутен-1ни,
катализаторланрни ва присадкаларни эритиш учун) циклогексаннинг сарфи
87,7 тонна/соат.
- Шундан CAB-2 катализаторини тайёрлаш учун 22,4 кг/соат
- CDкатализаторини тайёрлаш учун 22,44 кг/соат
20

- CJкатализаторини тайёрлаш учун 18,83 кг/соат
- Антиоксидант (присадка) тайёрлаш учун 57 кг/соат
- Стабилизатор (присадка) тайёрлаш учун 23,1 кг/соат
- Кемамид (присадка) тайёрлаш учун 47,7 кг/соат сарфларда
циклогексан ишлатилади.
Жами 22,4+22,44+18,83+57+23,1+47,7=191,47 кг/соат Циклогексаннинг
қолган қисми этилен ва бутен-1 ни эритишда ишлатилади.
Демак, энди циклогексаннинг жараёнда қайтмас йўқотишларини
ҳисоблаймиз;
1. Катализатор тайёрлашдаги йўқотиш Ц
кат = 0.26%
2. Присадка тайёрлашдаги йўқотиш Ц
кат = 0.4%
3. Адсорбердаги тайёрлашдаги йўқотиш Ц
кат = 0.081%
4. LBколоннасидаги йўқотиш Ц
кат = 0.8%
5. HBколоннасидаги йўқотиш Ц
кат = 0.12%
6. Циклогексанни регенерлашдаги йўқотиш Ц
кат = 0.45%
7. Буғлатиш колоннасидаги йўқотиш Ц
кат = 0.018%
Жами ; 0.26+0.4+0.081+0.8+0.12+0.45+0.018=2.129%
Бундан жами йўқотишлар миқдорини топамиз
87.7---------100%
Х------------2.129%
Х=1.867 тонна/соат
87.7-1.867=85.833 тонна/соат жараёнга қайтади.
Агар завод йилига 8000 соат ишласа, жами йиллик керак бўладиган соф
хом ашё ва йўқотишни топамиз;
8000*85.833=686664 тонна.
8000*1.867=14936 тонна.
21

Жараён эритувчиси циклогексан учун сарф баланси жадвали
2.3жадвал
Жами керак Жами ЖараёнгаНоми
бўдаиган
миқдор
йўқотиш
лар қайтадиган
миқдор
Циклогексан
701600 тонна 14936 686664 тонна
тонна
2.4. Иссиқлик баланси.
Лойиҳалашда берилган йиллик ишлаб чиқариш унумдорлигидан, ҳамда
ҳар бир жиҳоз ва дастгоҳни ишлаб чиқариш унумдорлигидан келиб чиқиб,
ушбу жиҳоз ва дастгоҳларни технологик жараёнда ишлатилиши лозим
бўлган сони ҳисоблаб топилади. Биз лойиҳада ишлаб чиқарилиши кўзда
тутилган маҳсулотни ишлаб чиқариш корхонасида узлуксиз амалга
оширилишини билган ҳолатда ушбу ҳисоб ишларини бажаришимиз зарур.
Бир йил давомида 365 кун бўладиган бўлса , шундан 333 куни узлуксиз иш
куни ва 32 куни эса фақатгина таъмирлаш учун ажратилган кунлардир.
Демак , ишлаб чиқариш жараёни узлуксиз жараён эканлигидан (24 соат) , бир
йиллик иш соатлари
333 * 24 = 7992 ~ 8000 соатни ташкил этади
Ушбу соатлар ҳисобланиб топилгач ҳар бир танланган жиҳоз ва
дастгоҳни бир соатлик ишлаб чиқариш унумдорлигига топилган сонини
кўпайтирилса, ушбу жиҳозни бир йилда ишлаб чиқариши мумкин бўлган
22

маҳсулот миқдори аниқланади. Соатига 12,512 т. полиэтилен ишлаб
чиқарувчи корхонанинг охирги ишлов бериш зонасининг асосий (Экструдер)
ва ёрдамчи жиҳозлар (қолган жихозлар) ни бир йиллик ишлаб чиқариш
унумдорлиги
8000 * 12,5 = 100 096 т. ни ташкил этади
Агар ушбу полимердан йилига 100 000 т. ишлаб чиқариш режалаштирилган
бўлса , корхона учун керак бўлган асосий жиҳозларни сони
100 000 : 100 096 = 0,999 ~ 1 та деб қабул қилинади.
Бунда жихозларни фойдали иш коэффитсиэнти
0,999 : 1 = 0,999 ни ташкил этади.
Ҳамма технологик жараёнларни берилган темпратурада сақлаш учун
иссиқлик чиқиши жараёнида ҳисобга оилиниб, иссиқлик баланси тузилади.
Умумий кўринишда иссиқлик баланс қуйидагича бўлади ( кж )./
bu yerda :
физик иссиқлик, берилган материалга боғлиқ.
махсус иситувчи буғ, иссиқ сув ва бошқа иссиқлик ташувчи ёки
совитувчи агентдан чиққан иссиқлик.
бу иссиқликни ютилиши билан борадиган ва физикавий
ўзгаришнинг иссиқлик эффекти.
реактордан маҳсулот реакциясига бериладиган иссиқлик.
ректорнинг иситишига сарфланган иссиқлик.
атроф-муҳитга сарф бўладиган иссиқлик миқдори.
23

Берилган материалларга ёки маҳсулот реакциясига берадиган иссиқлик
қуйидаги тенглик орқали топилади:
= 15 625 08 300=3 730 000 kj .
бу ерда: модданинг массаси, кг; солиштирма иссиқлик сиғими;
материалнинг охирги темпратураси; º C
бу ерда: жараёнда иштирок этивчи моддалр масси, кг;
моддаларнинг солиштирма иссиқлик сиғими,
Реаторнинг бошқа қисмини қиздиришга керак бўлган иссиқлик
қуйидаги тенглама орқали топилади:
Атроф-муҳитга сарфланган темпратура ( К.ж).
бу ерда: иссиқлик йўқотилаётган аппарат юзаси, .
Кимёвий реакциянинг иссиқлик эффекти темпратура константасидан
топилади.Материал учун:
Suv uchun :
=
Иссиқликни ютилиши билан борадиган кимёвий ва функсавий
ўзгаришини иссиқлик эффекти қуйидагича топилади.
24

625 + 375 + 3125 = 375 + 370 + 3741,8
4125 = 4125
2.5 Механик ҳисоб.
Biror bir kimyoviy moddalarni ishlab chiqarish texnologiya yoki loyihasini
tuzishda katolog yoki normadan sig ’ im uskunasi tanlanadi . Reaktorni tanlashda
material hisobidan , uning hajmini bilish lozim . Agar reaktorda xom - ashyoni
polimerlanish uchun qabul qilinsa , unda umumiy xom - ashyo reaktor hajmiga qarab
beriladi . Reaktor maksimal hajmi qabul qinadi. Uning soni va konstruktiv
razmerlari hisoblanadi. Reaktor hajmini balandlikni diametriga nisbati qabul
qilinadi.
Oraliq mahsulotlarni saqlashga mo’ljallangan idishlar, sig’imli reaktorni
ishlashi, sharoit va harakatlanganligi taminlangan bo’lishi kerak.Apparatlar
suyuqlik м assasiga nisbatan reaktordan bir jarayonga bog’liq holda, tog’rilagich
vositalar soniga qarab qabul qilinadi.
Reaktorning to’ldirgich koeffisienti.
Silindrik apparatning geometric sig’imi.
bu yerda: reaktor silindr qismi hajmi, ;
25

bu yerda: apparatning ichki diametri, ; silindrik obechayka
uzunligi,
; qopqoq hajmi,
bu yerda: tub sferasi radiusi, tub kengligi, ;
0,3 ; 0,3 ; SHGKM ni reaktorlari pasportidan olingan.
Reaktori hajmini hisoblash va qabul qilishda xom-ashyoni fizikaviy tarkibini
xom-ashyoni reaktordagi zichligi, hajmiy koeffisienti, tempraturasini bilish talab
etiladi.
Xom-ashyoni hajmi quyidagi tenglama orqali topiladi:
bu yerda: xom-ashyo massasi, kg; xom-ashyo zichligi, kg;
1,55 kg va 0,82 kg / SHGKM reglamentidan olingan.
Reaktor shartli hajmi:
= = 2,1
= 1,88 + 0 + 0,22 = 2,1
26

D =
0,928 (1,168 0,24) M
l =
2,790 = 1,89
Bu yerda apparat o’lchamlari SHGKM reaktorlar pasportidan olingan.
Tayanch hisobi.
l =0,2 m
G = 100 mm /
Qobiq hisobi:
Shtuser hisobi.
Suv uchun:
Modda uchun:
27

$бири бўлиб ҳисобланади. Мен курс лойиҳа мавзусини ёритишда барча маълумотлардан фойдаландим: жумладан, малакавий амалиёт даврида ишлаб чиқариш корхоналаридан олинган маълумотлар, технологик қурилмаларнинг чизмалари, уларнинг ишлаш принциплари, техник тавсифлари, хом-ашё ва тайёр маҳсулотларнинг тавсифлари, ишлаб чиқариш корхоналарида ҳосил бўладиган чиқиндилар ва уларни қайта ишлаш усуллари, интернет маълумотлари ва бошқалардан фойдаландим. Ушбу маълумотларга таянган ҳолда « Зичлиги юқори бўлган ПЭ ишлаб чиқариш жараёнида кетма –кет жойлашган реактор қурилмаларини такомиллаштириш Q=150000т\й.» номли курс лойиҳа ишини лойиҳаладим. Натижада танланган технологияга мос келадиган технологик режимлар баён қилинди ва ортиқча сарф-харажатларга йўл қўйилмади. Мен бажарган курс лойиҳада кириш, умумий қисм, технологик қисм, иқтисодий қисм, меҳнат мухофазаси, атроф-муҳит муҳофазаси, хулоса, фойдаланилган адабиётлар руйхати, иловалар келтирилган. Технологик қисмда маҳсулот ишлаб чиқариш технологияси, конкрет турдаги маҳсулотлар учун тегишли технологик, механик, иссиқлик ва бошқа ҳисоблар, уларнинг таҳлили, асосий қурилмалар ҳамда моддий баланс ҳисоблари келтирилган. Чизмаларда асосий ишлаб чиқариш технологик линияси, асосий қурилма ва унинг қирқимлари, шунинг билан биргаликда иқтисодий кўрсаткичлар жадвали берилган. Ишлаб чиқариш жараёнида эътиборга олиниши керак бўладиган меҳнат муҳофазаси ва атроф-муҳит муҳофазаси, иш жараёнида ажралиши мумкин бўлган зарарли технологик чиқиндилар ва уларни олдини олиш чоралари берилган. 28$

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР
1. Ислом Каримов “Мамлакатимизни демократик янгилаш ва
модернизация қилишга қаратилган тараққиёт йўлимизни қатъият билан
давом эттириш – бош мақсадимиздир”, Тошкент, “Ўзбекистон”, 2014 йил, 5
декабрь.
2. Ислом Каримов “Бош мақсадимиз – кенг кўламли ислоҳотлар ва
модернизация йўлини қатъият билан давом эттириш”, Тошкент,
“Ўзбекистон”, 2013 йил, 18 январь.
3. И.А. Каримов “Мамлакатимизда 2013 йилда ижтимоий-иқтисодий
ривожлантириш якунлари ва 2014 йилга мулжалланган иқтисодий
дастурнинг энг муҳим устувор йўналишлари”. 18.01.2014 йил маърузаси.
4. Ислом Каримов “Барча режа ва дастурларимиз Ватанимиз
тараққиётини юксалтириш, халқимиз фаравонлигини оширишга хизмат
қилади”, Тошкент – “Ўзбекистон” – 2011.
5. «Основе технологии переработки пластмасс» под ред. В.Н.Кулезнева
и В.К.Гусева. Москва. «Химия» 2004.
6. «Технология пластических масс». Под ред. В.В.Коршака,
Е.В.Кузнецова и др. Москва. «Химия» 1987.
7. Гул В.Е., Aкутин М.С. «Основе переработки пластмасс». Москва.
«Химия» 1987.
8. «Основе технологии переработки пластмасс» Бортников В.Г., Казан,
2000.
9. « Полимерные композиционные материалы » М.Л.Кербер,
В.М.Виноградова, Г.С.Головкин и др. под ред. А . А. Берлина . Санкт-
Петербург. « Профессия » 2008 .
10. «Polimer materiallarni sinashga oid praktikum» Y.M.Maqsudov.
Toshkent kimyo-texnologiya instituti. Toshkent. «O‘qituvchi» 1984 y.
11. S.SH.Lutfullayev «Polimerlarni qayta ishlash texnologiyasi» fanidan
o‘quv-uslubiy majmua. Qarshi-2011.
29

Zichligi yuqori bo’lgan Polietilen ishlab chiqarish jarayonida ketma-ket joylashgan reaktor qurilmalarini takomillashtirish

Купить

Информация о документе

Продавец

Zichligi yuqori bo’lgan Polietilen ishlab chiqarish jarayonida ketma-ket joylashgan reaktor qurilmalarini takomillashtirish

Похожие документы