1200 bosh qorako’l qo’ylari uchun qo’yxona - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	25000UZS
Hajmi	110.6KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	22 Mart 2024
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Qishloq va o'rmon xo'jaligi

Sotuvchi

Sanat Jabbarov Mumin o'g'li

Ro'yxatga olish sanasi 08 Fevral 2024

107 Sotish

1200 bosh qorako’l qo’ylari uchun qo’yxona

Sotib olish

Titul uchun joy

Mavzu: 1200 bosh qorako’l qo’ylari uchun qo’yxona. Tirik vazni
60 kg dan , 15% sovuqlikka issiqxona bo’lishi lozim . Buxoro
viloyati , tashqi harorat -4 0
C

Mundarija
Kirish………………….………………………………………………3
I. Chorvachilik fermalarini qurish uchun joy tanlash, qoy’lxonaning
o’lchamlarini normativ asosida hisoblash ...……….…………….…….. ..6
II. Fermani suv bilan ta’minlash va suvga bo’lgan talabini hisoblash .... 9
III.Yorug’likni hisoblash ..………………………….…………….…..11
IV. Suniy ventilyatsiyani namlik bo’yicha hisoblash…………………14
V. Issiqlik balansini hisoblash …………...……………………...…....17
VI. Go’ngni hisoblash va go’ngxona qurish…………...…………...…20
VII. Xulosa ….…………………………………………………………23
VIII. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati…… …...………………… 24

Kirish
Mustaqil O’zbekiston respublikasi iqtisodiy islohatlarni chuqurlashtirish
yo’lidan shiddat bilan rivojlanayotgan bugungi kunda mamlakatimiz tub iqtisodiy
islohotlarni amalga oshirish bozor iqtisodiyoti sharoitida aholining moddiy jihatdan
rivojlantirishni ta’minlash, ishlab chiqarishning barcha soxalarida iqtisodiy
samaradorlikka erishish va sanoatning turli soxalarida maxsulot ishlab chiqarish
holatini kengaytirishda qishloq xo’jaligining sermaxsul soxasi hisoblangan
chorvachilik muhim soxa ahamiyatga ega.
Chorvachilik qishloq xo’jaligining muhim tarmog’i bo’lib u qoramolchilik,
qo’ychilik, parrandachilik, yilqichilik, echkichilik, tuyachilik, qo’ychilik va
mo’ynachilik kabi xususiy qismlardan tashkil topgan .Shu o’rinda kurs ishi
yuzasidan chiqadigan bo’lsak biz o’rganayotgan soha qo’ychilik sifatini go’sht, yog’
sanoatini tivit va jun po’stinbop qorako’l va qorako’l teri kabi qimmatli maxsulot
yetishtirib beradi.
Bugingi kunda oliy malakali chorvador mutaxassislarning oldidagi asosiy
vazifasi oziq-ovqat sanoati va yingil sanoatni xom ashyo bilan taminlash, hayvonlar
va parrandalarni bosh sonini ko’paytirish, hayvonlarni maxsuldorligini oshirish
maxsulot sanoatini yaxshilash, chorvachilikni mexanizatsiyalashtirish va
aftomatlashtirish konisator texnalogiyalarni joriy etish .
Rivojlangan mamlakatlar tajribasi va malakalarini joriy etishdan iborat.
Hayvonlarni saqlash asrash oziqlantirish ulardan foydalanish sog’ish
texnalogiyalarni rivojlantirishda molxonalarda turli xil yuqimli kasalliklarni oldini
olish veterinariya sanitariya qoidalariga qat’iy rioya qilish bevosita zoogigiyena
faniga bog’liq.
Odatda chorvachilik binolarini qurishda, loyihalashda va qayta jihozlashda
zoogigiyena va vetirnariya sanitariya talablariga qat’iy amal qilish shart.
Qishloq xo’jalik hayvonlarini gigiyenasi yoki zoogigiyena fani hayvonlar
sog’ligini saqlash ularni oziqlantirish sug’orish asrash parvarish qilish va o’stirish
yaxshilash hamda chorva mollarini maxsulotlarini ko’paytirishni o’rgatadi.
Zoogigiyena chorvachilik hayvonlarini molxonalarda saqlashda joylardan to’g’ri

foydalanish ferma va kompilek qurish uchun joy tanlash, chorva binolarini
joylashtirish va qo’rish sifati foydalaniladigan yir maydonini normasi binolar holati
va mekro iqlimini havoni aylanish mexanizatsiyalardan foydalanish kabi ishlar bilan
shug’illanadi. Shu bilan bir qatorda zoogigiyena fani sog’lom nasl yitishtirish chorva
hayvonlarining zotini yaxshilash ilg’or yutiqlarga qo’llash orqali chorvachilikda
yuqori sifatli maxso’lot yitishtirish bilan sho’g’illanadi.
Hozirgi kunda mustaqil davlatimizda 11,5 ming bosh qo’y echki bo’lib 20
ming tonna jun yitkazishda hamda go’shtni 20% ga ko’paytirish ko’zda tutilgan.
Bundan tashqari dunyo bo’yicha 7-8 ming bosh qo’y sog’iladi. Jumladan Fransiyada
670 ming, Bolgaryada 300 ming, Italyada 500 ming Ro’menyada 400 ming bosh
qo’y sog’ilib, Bolgaryada 15 tonna pishloq tayyorlanadi.
Shundan ko’rinib turibdiki qo’ychilikni rivojlantirish maxso’lotlarni
ko’paytirish yo’llarini izlash hozirgi ko’nning dolzarb vazefasi hisoblanadi.
Chorvachilik binolarini qurish muhim texnalogik jarayon bo’lib binolar
qurish uchun birinchi navbatda joy tanlanadi. Qurilishda joy tanlashda
zoovetrinariya mutaxasislari ishtirokida komissiya tuziladi. Qurilish uchun ajratilgan
joy gigiyena, zoovetrinariya, va iqtisodiy talablarga lavob berish kerak.
Tanlangan joy oziqalarini qaytarish maxsulotlarini va chiqindilarni chiqarish
va hayvonlarni yaylovga haydash uchun qulay bo’lishi kerak.
Tuproq turli xil infelsiyalar bilan zararlanmagan bo’lishi kerak. Qurilishni
tuman epeztalogik xaritasi asosida olib boriladi. Chunki bino qo’rish uchun
tanlangan joyda yuqimli kasallik chiqmagan bo’lishi kerak.
Bino uchun tanlangan joy chuqur yir osti suvlari o’zoq, havo va suvni yazshi
o’tkazadigan va shimadigan bo’lishi kerak.
Joy organik moddalar chiqindijar bilan ifloslanmagan, botqoq va suv
bosadigan joylari yaramaydi. Qurilish quriladigan joylar ochiq diyarli tekis janubga
yoki janubiy sharqqa qarab 3 C ga qiya bo’lishi kerak. Shuningdek kuchli
shamoldan, qum va qorlarni uyib yuborilishidan to’silgan bo’lishi kerak.
Ferma va yaylov o’rtasidan temir yo’l, katta tosh yo’llar, jarliklar, anhor

o’tmasligi kerak.
Ferma uchun joy tanlashda sanitariya oralig’i ga e’tibor berilsin. Masalan
qoramolchilik, chuchqachilik, otchilik qo’ychilik fermasi oralig’ida etibor berilsin.
Kamida 150m parrandachilik 200, quyonchilik va mo’ynachilik 1500m
iqtisoslashtirilgan sanoat komplekslari 1500m parrandachilik fermalari 1000m sut va
boshqa mahsulot hayvonlari 1500m ozuqa omborxonalari 300m mineral o’g’it va
yadroximikatlar 300m va yo’llardan 300m. Biotermik chuqurlardan 1000m va
hokozo bo’lishi kerak.
Ferma loyihalanganda va alohida binolar qo’rilishida texnika xavfsizjigi
yong’in va sanitariya qoidalariga zid bo’lmasa asosiy binolar poydevoriga va yoniga
yir qo’shib qo’shimcha binolar qo’shilsa ancha yaxshi bo’ladi. Chorvachilik
binolarining hajmini mollar soniga qarab qo’shiladi, kamida 150m parrandachilik
200m, quyonchilik va mo’ynachilik 2500m, ixtisoslashtirilgan sanoat komlekslari
1500m, parrandachilik fabrikalari 1000m, sut va boshqa mahsulot hajmlari 1500m,
ozuqa omborxonalari 300m mineral o’g’it va yadroximikatlar 300m va yo’llar 300m
biotermik chuqurlardan 1000m va hokozo bo’lishi kerak.
Ferma loyihalashtirishda valohida binolar qurilganda texnika xafsizligi
yong’in va sanitariya qoidalariga zid bo’lishiga asosiy binolar poydevoriga va
yoniga zich qilib qo’shimcha binolar qo’shilsa ancha yaxshi bo’ladi.
Chorvachilik binolarini hajmini mollar soniga qarab quriladi. Masalan,
qo’ylar uchun 0,8 - 2 m 2
joy har bir sog’im sigirlar uchun 10-12m 2
bo’rdoqiga
boqiladigan molar uchun 5m 2
bir bosh ona cho’chqaga 16m 2
bo’rdoqiga boqiladigan
cho’chqa uchun 1,5-2m 2
joy olinadi.
Chorvachilik bilan aholi punkitidan pastda bo’lishi va shamol oqimi ferma
tomonga yo’l oladigan bo’lishi kerak. Binolar qurilishida fermaga qo’shimcha
ravishta 10-20% qo’shimcha joy olinadi. Qo’ychilik binolari qurishda esa 30%
issiqxona binosi qurishadi.
Qo’yxonalar 500-1000 boshga mo’ljallanib G.P.simon va aylanma qo’tan
shaklida quriladi. Qirg’izistonda N.I.Ferapontov tavsiya etgan ko’chma qo’tanlar
ko’p ishlatiladi. Bu qo’tan 600-700ta bosh qo’yga mo’ljallangan bo’lib uzunligi 32m

va eni 800m bo’ladi.
Qo’tanning ustunlari temir trubadan, usti taxta, atrofi zichlangan paxol yoki
yantoq bilan o’ralgan usti paxol bilan yopilgan. Bu qo’tanni 2 kishi 2 ta yuk
aftamashinasida bir joydan ikkinchi joyga 1 soatda ko’chirishi mumkin.
Bu kurs ishida bir bosh qo’yga 1.1 m2, 1000 bosh qo’yga esa 1100 m2 joy
talab etiladi. 15% issiqxona uchun 160m2 joy talab etiladi. Qo’ylar uchun jami yer
maydoni 1265m2, qo’yxonaning uzunligi 105 m, eni esa 12 m.
Derazalar o’lchami 1x1,5 .Qo’yxonaning yuzasi 105x12=1260m2 bo’ladi.
Derazalar sonini topish uchun pol yuzasini oynalangan deraza yuzsiga
bo’lamiz 1260:20=63:1.5=42 ta deraza kerak bo’ladi.
Suv aholi sanoati va qishloq xo’jaligini ehtiyojini qondirish, yong’inga
qarshi kurash va boshqa ishlarda taminlashda ishlatiladi. Qishloq xo’jaligini suv
bilan taminlashda hamma turdagi xo’jaliklar va tuman hududidagi ishlab chiqarish
korxonalarini hammasi kiradi. Suv bilan taminlash quyidagicha bo’ladi.
a) markazlashtirilgan shu oblastdagi hamma suv oladigan joylar bir
vadopiravotdan ichadi.
b} markazlashtirilgan har bir istalgan nuqtasi uchun alohida qurilish bo’ladi.
v} aralash taminlanish- bunga hamma markazlashgan inshootdan va alohida
nuqtalardan suv olinadi.
Chorvachilik binolarini suv bilan taminlashda yer osti va yer usti suvlaridan
foydalaniladi. Yer osti suvlari yer usti suvlariga qaraganda zararsizlantirish talab
qilinmaydi. Hayvonlarni suvga bo’lgan talabi qo’ydagicha sigirlar-80 l, buqa va
g’o’najinlar-50 l, bo’zoqlar 20-30 , ishchi otlar-60 l, baytallar-80 l, nasilli ayg’irlar-
70 l, toylar-10-45 l, qo’ylar- 6-8 l, cho’chqalar-5-60 l, parrandalar-1 l. Veterinariya
davolash joylarida har bir katta molga -80 l maydalariga -60 l tug’ri keladi.
Suv bilan ta’menlanish bir qancha operatsiyalarni bajaradi ;Masalan suv
kelmagunga qadar, tozalash va sifatini yaxshilash va boshqalar.
Suv maxsus suv yig’ish inshoatlarida yig’ilib ular istalgan po’nkitlardan
baland quriladi va nasos orqali suv balandga ko’tariladi. Shahar va yirik aholi

yashash joylarida markazlashtirilgan suv bilan taminlanadi. Ko’pgina yir usti suvlari,
suv omborlari qishloq xujalik joylarda artezan quduqlardan foydalaniladi.
Bir bosh qo’yga bir kunda 6 l suv talab qilinadi.
Jami boshga esa
1000x6=6000
Bir ko’nlik suvga 15% yong’in xavfsizligi uchun qo’shimcha suv saqlaydi.
6000---------100%
X-----------15% X=6000x15/100=900
Demak bir ko’nda jami. 6000+900=6900 l
Suv saqlash kerak.
Yoro’g’lik yuqori bialogek ta’sirga ega bo’lib chorva mollari va parrandalar
organezmiga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Molxonalar va parrandaxonalarni yitarli
miqdorda yoro’g’lik bilan ta’menlashni, ko’pchilik kasalliklarni oldini olish muhim
faktor hisoblanadi.
Misol uchun agar yoro’g’lik miqdori yitarli bo’lmasa katta yoshli
hayvonlarda astiomolyatsiya kasalligi , yosh hayvonlarda esa raxit kasalligi kelib
chiqadi. Chorvachilik binolari va parrandaxonalarida tabiy va suniy yoro’g’lik
miqdorlarini aniqlash amalyotda muhim ahamyatga ega hisoblanadi.
Tabiiy yoro’g’likni aniqlashda qo’ydagi usullar ishlatiladi.
1.Giometrik usul- bu usul juda oddiy bo’lib chorvachilik binolarini
loyihalashtirish davrida ishlatiladi. Bu usul yoro’g’lik koyfitsentini aniqlashda
yoro’g’lik koyfitsenti [YoK] deb oynalangan deraza yuzasidan tushayotgan
yoro’g’likning pol yuzasiga bo’lgan nisbatiga aytiladi. Yoro’g’lik koyfitsentining
meyorlari quydagilar.
1. Qoramollar uchun 1;10 , 1;15
2. Qo’ylar uchun 1;20
3. Yilqilar uchun 1;10 , 1;15

4. Chuchqalar uchun 1;10
5. Parrandalar uchun 1;10 , 1;12
6. Mo’ynali hayvonlar uchun 1;10 , 1;13
7. Bo’rdoqiga boqiladigan hayvonlar uchun 1;25,1;30
Sunday qilib yoro’g’lik koyfotsentini binoning pol yuzasini oynalangan
deraza yuzasiga bo’lib hisoblanadi. Qo’yxonada tabiiy yoro’g’lik geometrik usulda
aniqlashda pol yuzasiga derazalar yuzasining nisbati bilan ulchanadi. Normatev
bo’yicha qo’yxonada bu 1;25 bo’lishi kerak.
Yani yoro’g’lik koyfitsenti YoK 1;20 ga teng.
Sun’iy yoro’g’likni aniqlash.
Buning uchun qo’yxonalarni yoritiladigan lampochkalarning soni aniqlashda
va bir dona lampochkaning quvvatiga ko’paytiriladi.Olingan natejani pol yuzasiga
bo’lamiz. Bo’sh vaqitda 1m 2
pol yo’ziga to’g’ri keladigan solishtirma quvvat topiladi
Vt/m 2
birgalikdagi yoro’g’lik mosga aylantirish uchun tokni yo’nalishiga qarab
qo’ydagi koyfitsentlarga ko’paytiriladi.
Lampochkaning quvvati 100 Vt gacha , 100 Vt va undan yuqori qizdirish
lampasi 2,0 ; 2,5 Lyumendantli lampa 6,5 ; 8,0.
Suniy yoro’g’likni hisoblash
1m 2
pol yuziga to’g’ri keladigan solishtirma quvvat topiladi
S.q=Lampa soni x lampa quvvati/ pol yuzasi
Lampalar soni qo’ydagicha topiladi .
N=Pol yuzasi x Vt/m 2
/lampa qo’vvati=
1260x5/100=63 ta lampochka kerak bo’ladi
Buni lyuksga aylantirish uchun 2ga ko’paytiramiz
5x2=10 lyuks.
Namlik bo’yicha suniy ventilyatsiyani hisoblash qo’yxona ichida namlikissiqlik
rejimini meyorda saqlash va havo tarkibidagi zararli gazlarni qo’yxonalardan
chiqarish uchun xizmat qiladi.

Qo’yxonalardan namlik quydagi manbalardan hosil bo’ladi.
1. Qo’yxonadagi hayvonlar tamonidan ajratilayotgan namlik 75-80%.
2. Atmosfera havosi bilan qo’yxonaga kiritilayotagan namlik 10-15%
3. Poldan ko’tarilayotgan qo;shimcha hamma hayvonlar uchun 10%,
chuchqalar uchun 25% ni tashkil etadi.
Namlik bo’yicha suniy ventiliyatsiya quydagi formula bilan hisoblanadi.
Lm 3
=Q+10(25)%/q
1 -q
2
Suniy ventiliyatsiyani quydagi formula bo’yicha hisoblanadi.
Lm 3
=Q+10%/q
1 -q
2
1. Qo’yxonada jami qo’ylar ajratgan namlikni hisoblaymiz.
a) 1 bosh 60 kg qo’y 1 kunda 151 g/s suv ajratadi.
b) Jami qo’ylar 1 kunda
1000*151=151000 g/s
2. Poldan ko’tariladigan 10% namlikni aniqlaymiz.
151000--------------100%
X=151000*10/100=15100
X----------------10%
3. q
1 -qo’yxona ichidagi mutloq namlikni hisoblaymiz.
Maksimal namlik +8-8.02 g/s
8.02------------------100%
X=8.02*70/100=5.6g/s
X-------------------70%
4. q
2 -Buxoro viloyatida tashqi havoning mutloq namligi.
Noyabr
Dekabr
Yanvar 16,15/4=4 g/s

Fevral
5. 1 soatda almashinadigan havo hajmini hisoblang.
Lm 3
=Q+10%/ q
1 -q
2 =151000+15100/5.6-4=166100/1.2=103812.5 g/s
6. 1 soatda havo almashinish soni topiladi.
Am 3
=105*12*3=3780
Lm 3
/ Am 3
=103812.5/3780=27 marta
7. 1 bosh qo’yga to’g’ri keladigan sof havo hajmini topamiz.
Lm 3
/n=103812.5/1000=103.8125 m 3
8. Havo chiqaruvchi ventiliyatsiya trubalari umumiy ko’ndalang kesimi
yuzasini topamiz. Buning uchun ichki va tashqi haroratlar farqi topiladi.
+80C-(-4)=120C
X= Lm 3
/V*t=103812.5/1.15*3600=103812.5/4140=25 m 3
9. Havo chiqaruvchi trubalar sonini hisoblab topamiz.
X/0=25/0,8*0,8=25/0,64=39 dona.
10.Havo kitituvchi kanallar ko’ndalang kesm yuzasi havo chiqaruvchi
trubalar yuzasining 70% ni tashkil qiladi. Kirituvchi 0,4 х 0,4
25 -------------- 100%
X=25*70/100=17.5m2
X --------------- 70%
11. Havo kirituvch kanallarning soni topiladi. Buning uchun umumiy yuzasi
1 dona kirituvchi kanalning yuzasiga bulinadi.
X=17.5/0,16=109dona.
Qo’yxonada issiqlik balansini hisoblash.
Qj= Δ t*(L*0,24+ Σ KF)+W
1. Qo’yxonada hosil bo’ladigan issiqlikni topamiz.

a) 1 bosh qo’y -316 kkal/s issiqlik ajratadi.
b) 1000 bosh qo’y esa
1000*316=316000 kkal/s
2. Sarflanadigan issiqlik hisoblaymiz.
Qvent= Δ t*(L*0,24)
Havoni isitish uchun sarflangan issiqlikni topamiz.
Δ t harorat farqi +6-(-4)=10
Lm3-ventilyatsiya havosini kg ga aylantiramiz 1m3 havo 745 millimetr
simob ustuniga teng havo og’irligi 1,286kg og’irlikka teng.
103812.5*1,286=133502.87 kg 10 C ga isitish uchun
133502.87*0,24=32040.6
Jami havo miqdori harorat farqigacha isitiladi.
32040.6*12=384487.2kkal/s
3. Tusiqlarni isitish uchun sariflangan issiqlikni hisoblaymiz.
a) Pol yuzasi X=105*12=1260 m2
Issiqlik utkazuvchanligi 1260*0,04=50.4
b) Shift yuzasi 105*12=1260 m3
Issiqlik utkazuvchanligi 1260*0,05=63
c) Deraza (1*1,5)*42=63 m2
Issiqlik utkazuvchanligi 63*5=315
d) Eshik (2,2*2,5)*5=27.5 m2
Issiqlik utkazuvchanligi 27.5*4=110
e) Umumiy devor (105+81+12*2)*3=630 m2
f) Sof devor yuzasi
630-(63+27.5)=630-90.5=539.5 m2
Qish oylarida O’zbekiston sharoitida deraza, eshik, devor issiqlikni
utkazuvchanligi 13% ga oshadi.
315+110+431.6=856.6 kkal/s
856.6----------100%
x--------------13% X= 856.6*13/100=111.3 kkal/s
50.4+63+315+110+431.6+111.3=1081.3 kkal/s

Qo’yxonadagi jami to’siqlarni isitish uchun quydagi miqdorda issiqlik
saqlanadi.
Qto’s= Δ t*( Σ KF)=12*1081.3=12975.6kkal/s
4. Qnam-W6*0,595
Poldan ko’tariladigan qo’shimcha namlik uchun sariflangan issiqlik miqdori
topiladi.
15100*0,595=8984.5kkal/s
5. Hosil bo’layotgan va sariflanayotgan issiqlik orasidagi farq topiladi.
Df=Qj-(Qvent+Qto’s +Qnam)
Df=316000-(384487.2+12975.6+8984.5)=316000-406447.3=-90447.3kkal/s
6. Qo’yxonadagi ____ balans aniqlanadi.
Dt=Qj-W6/L*0,24+ Σ 13%
Dt=316000-8984.5/103812.5*0.24+1081.3=307015.5/25996.3=11.8
7. Qo’yxonaning ichki harorati aniqlanadi.
t 0
C
ichki = Δ t 0
nol-t 0
tash
t 0
C
ichki =11.8-4=7.8
8. Qo’yxonadagi nisbiy namlik.
R=q1*100/
Eichki =5.6*100/7.91=70.7%
Hayvonlar tamonidan ajratiladigan gung doimo halq xo’jaligida mahalliy
o’g’it sifatida ishlatilib kelingan. Gung tarkibida o’simlik uchun zarur bo’lgan azot
birikmalari 42-43% ga yetadi. Molxonadan hayvonlar tomonidan ajratilgan gung
quydagi usullarda saqlanadi.
1. Sovuq usul-bu usulda kunlik chiqarilayotgan gung bosib boriladi. Bunda
gung orasida anaerob sharoit vujutga keladi. Gung orasidagi harorat +300C-350C.
Lekin gungni sanitariya sharoiti pasayadi.
2. Issiq usul-Bunda kunlik chiqarilgan gung 4-5 kun davomida
zichlanmaydi. Buning natijasida gung orasida aerob sharoit vujutga keladi. Harorat
gung orasida +600C-700C gacha kutarilib ketadi.
Shunday qilib xujaliklarda issiq usulda gungni saqlash vetrinariya nuqtai

nazardan katta ahamiyatga ega.
Chorvachilik fermalarida gungxonalar ikki xil usulda quritiladi.
1.Yer ustida nam o’tkazmaydigan quriladi. Gungxonalarning chekka
balandligi 25-30 m gacha bo’ladi.
Qishloq xo’jalik hayvonlari va parrandalari tamonidan ajratilayotgan gung
quydagi usullar yordamida aniqlanadi.
1.L
emmerman usuli-bu usul bir sutgada 1 tonna og’irlikdagi hayvonlarning
ajratgan gungi quydagi formula bilan aniqlanadi.
X=(24/2+n)*4
Bunda:
X=1 tonna og’irlikdagi hayvonlarning 1 sutkada ajratgan gung kg hisobida.
24/2 -1 tonna og’irlikdagi hayvonlarning 1 sutkada 24 kg quruq ozuqa esa
shuning 50% tezak bo’lib ajraladi.
n-1 tonna og’irlikdagi hayvonlarga tushaladigan tushama kg.
φ -kayfitsent
1.Pereturin usuli-bu usul hayvonlarga normal ozuqa berilganda va sutkada 1
tonna og’irlikdagi hayvonlar qancha gung ajratishi aniqlanadi.
Masalan: 1 tonna og’irlikdagi qoramol 87,8 kg, ot 53 kg, quy 48 kg, chuchqa
29 kg gung ajratadi.
Pereturin usuli buyicha kafedra professor o’qituvchilari olib brogan
tekshirishlar natijasida 1 yilda 1 bosh hayvon quydagi miqdorda gung ajratishi
aniqlangan.
Qoramol 10 tonna, otlar 7 tonna, quylar 0,5-0,7 tonna, chuchqa 1,2 tonna,
tovuq 5,5 kg, g’oz 11 kg, o’rdak 8,5 kg, kabutar 2,75 kg.
Gungxonalarning ulchamlari hisoblash payitida 1 m3 hajmdagi gung qancha
og’irlikka ega ekanligi etiborga olinadi.
1.Yangi gung bo’lsa 300-400 kg.
2.Zichlangan gung bo’lsa 700 kg.
3.Yarim chirigan gung bo’lsa 800 kg.
4.To’liq chirigan gung bo’lsa 900 kg.

Quyxonani gungdan tozalash va gungni hisoblash.
1.Limmerman usulda 1 tonna vaznidagi quylar 1kunda ajratgan gungni
hisoblaymiz.
X=(24/2+4)*4=(12+4)*4=64 kg.
2.Jami quylar tirik vazning hisoblaymiz. 1 bosh 60 kg X=1600*40=60000
kg=60 tonna.
3.Jami quylar 1 kunda ajratgan gungni hisobi.
60 tonna*64 kg=3840 kg=3.840t.
4.Jami quylar esa 90 kuda ajratgan gungini hisoblaymiz 90*3.840=345.600
tonna.
5.Gungxona qurish 1 m 3
ga 700 kg gung joylasak 161,28 tonnasiga m 3
ga
joylashishi hisobi.
1m3-------------700
x-----------345.6 =1*345.6/700=493.7 ≈ 494m 3
6.Gungxona yuzasini hisoblaymiz
S
uchburchak 8*2/2=8m 2
S
trapetsiya 8+6/2*1=7m 2
S
gungxona 8+7=11m 2
7.Gungxona yuzasini payonmetrga aylantiramiz. 11m2*1=11m3.
8.Gungxona uzunligini topamiz.
494/11=45 m.
45/2= 22.5uzunlikdagi 2 ta gungxona quramiz.
Tushamani hisoblaymiz.
1 tonna tirik vazinli quyga 4kg tushama sarflasak jami boshga 1 kunda
60*1000=60000 ; 60*4=240 kg tushama kerak.
Jami quylarga 90 kunda sariflanadigan tushamani hisoblaymiz.240
kg*90=21600=21.6 tonna.

Xulosa

O’zbekiston Respo’blikasi mustaqillikka erishgach qishloq xo’jalik
tarmoqlarini rivojlantirishga, ulardan olinadigan chorva mahsulotlarini sifatini
yaxshilashga va aholi istemoli uchun kerakli vitaminlar va moddalarni yetkazib
berishga alohida e’tibor berilmoqda.
Qo’ychilik ushbu chorvachilik tarmoqlari uchun alohida ahamiyatga ega.
Bizning kurs ishi mavzusiga berilgan 1000 bosh qo’yga mo’ljallangan qo’yxona
Buxoro viloyatida joylashgan bo’lib, binoning uzunligi normativ asosida 105m,
balandligi 3m,eni esa 12m qilib qurilgan. Ushbu qo’ylar tomonidan ajratilgan
go’ngni saqlash uchun 2 ta 22.5m uzunlikdagi go’ngxona qurilgan. Qo’yxonadagi
issiqlik balansi esa -160537kkal/s.
Qo’ylarning yorug’likga bo’lgan talabini qondirish uchun tabiiy va sun’iy
yorug’lik bilan taminlanadi. 1000 boshga mo’ljallangan qo’yxonada tabiiy yorug’lik
1;20 nisbatan sun’iy yorug’lik esa 10 lyuks ya’ni 55ta lampochka bilan yoritiladi.
Qo’yxonadagi namlik 70% ni tashkil qilgan.
Ushbu xo’jalik Buxoro viloyati chorva mahsulotlari bilan taminlashga va
chorvachilikni rivojlantirishga va chorvachilikni rivojlantirishga o’z hisobini qo’shib
rivojlanib bormoqda.
Foydalanilgan adabiyotlar

1.Zoogigiyena.Amaliy mashg’ulotlar ishlanmasi.Musinov Y.X.Chalaboyev
A.Sh Samarqand-2009.
2.Zoogigiyena “Maruzalar kursi’’ Izbosarov U.K. Musinov Y.X.
Chalaboyev A.Sh. Samarqand-2009.
3.Qishloq xo’jalik hayvonlar gigiyenasi Suvonqulov Y.A.Toshkent
’’Mehnat’’-1994.
4.Qishloq xo’jalik hayvonlari gigiyenasidan amaliy mashg’ulotlar.
Toshkent ’’Mehnat-1990.
5.Zoogigiyena. Kojsh.I.I. Kamojniy.I.S. Volyakova.L.A. Iysterov.V.V.
Moskva-2008.

1200 bosh qorako’l qo’ylari uchun qo’yxona

Sotib olish