Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	10000UZS
Размер	51.3KB
Покупки	0
Дата загрузки	30 Сентябрь 2025
Расширение	docx
Категория	Экономика

Al Sohiba MCHJ amaliyot hisoboti

boshqa menejerlik vositalari buxgalteriya tashkilotida samarali ishlash
uchun muhimdir.
Ish izohlari va boshqaruv tizimlari buxgalteriya tashkilotlarida ish tashkil
etish va faoliyatni boshqarishda juda muhimdir. Ular, xodimlarga ishlarini
tushunish, mas’uliyatlarni bilish va faoliyatni samarali boshqarish uchun yordam
beradi.
Xodimlarni doimiy rivojlantirish, buxgalteriya tashkilotida samarali
faoliyatni ta’minlashning muhim qismi. Quyidagi usullar xodimlarni
rivojlantirishda yordam berishi mumkin:
Ta’lim va o‘ quv kurslari: Xodimlarga yangi bilim va k o‘ nikmalar olish
uchun ta’lim va o‘ quv kurslariga imkoniyat berish juda muhimdir. Bu kurslar
hisob-kitob, moliya analitikasi, hisobot boshqaruv, IT dasturlari va boshqa muhim
sohalarda b o‘ lishi mumkin.
Ish joyi o‘ quv markazlari va dasturlar: Buxgalteriya tashkiloti xodimlariga,
ish joyi o‘ quv markazlarida yoki tashkilot ichidagi o‘ quv dasturlari orqali
rivojlantirish imkoniyati berilishi kerak. Bu dasturlar, ma’lum bir k o‘ nikma yoki
b o‘ limdagi mahsulotni yaxshilash uchun m o‘ ljallangan b o‘ lishi mumkin. Mentorlik
va boshqaruvning k o‘ rsatishi: Xodimlarga mentorlik qilish va boshqaruvning
k o‘ rsatilishi, ularning rivojlanishlariga yordam beradi. Bu, yangi bilimlarni
o‘ rganish va amaliy tajriba olishda yordam beradi .
O‘z-o‘zini o‘ rganish imkoniyatlari: Xodimlarga o‘z-o‘zini o‘ rganishga
imkoniyat berish juda muhimdir. Buxgalteriya tashkilotida, xodimlarga yangi
vazifalar berish, ularni yangi proyektlar va yordamchilar bilan ishlashga jalb qilish
o‘ z- o‘ zini o‘ rganishlariga yordam beradi.
Feedback va baholash: Xodimlarga mustaqil o‘ rganish va rivojlantirish
uchun joriy ishlar va amaliyotlar t o‘g‘ risida feedback berish juda muhimdir. Bu,
ularning nima qilishlari kerakligini tushunish va o‘ zlarini yangi y o‘ nalishlarda
rivojlantirishga olib keladi.
13

T o‘ lovlar: Buxgalteriya xizmat korsatuvchilari, t o‘ lovlar va t o‘ lov qabul
qilishni boshqarishda yordam beradi. Bu t o‘ lovlar jam g‘ armasi, debitorlar va
kreditorni boshqarishni o‘ z ichiga oladi;
Moliyaviy operatsiyalarni kuzatish: Moliyaviy operatsiyalarni kuzatish,
moliyaviy hisob-kitobni samarali boshqarish uchun kritik amal hisoblanadi.
Buxgalteriya xizmat korsatuvchilari, bu operatsiyalarni boshqarishda yordam
beradi va t o‘g‘ ri hisob-kitob jarayonlari yoki muammoni aniqlashda yordam beradi;
Hisob-kitobni t o‘ liqligini ta’minlash: Bu xizmat, hisob-kitobni t o‘ liqligini
ta’minlash uchun muhimdir. Buxgalteriya xizmat korsatuvchilari, t o‘g‘ ri va
samarali hisob-kitob tizimlarini o‘ rnatish, hisob-kitob jarayonlarini boshqarish va
xato aniqlashda yordam beradi;
Auditorlik hisobotlar tayyorlash: Auditorlik hisobotlar, tashkilotning
moliyaviy holatini va amaloti tekshirishda yordam beradi. Buxgalteriya xizmat
korsatuvchilari, moliyaviy operatsiyalarni tekshirish va moliyaviy holatlarga oid
hisobotlar tayyorlashda o‘ zlarini k o‘ rsatishadi;
Moliyaviy hisob-kitobni boshqarish xizmatlari, tashkilotlarga moliyaviy
holatlarini samarali boshqarishda yordam beradi va ularga moliyaviy hisobotlar,
boshqaruv hisobotlari va audit yoki inspeksiya xizmatlarini taqdim etadi.
Bu xizmatlar, tashkilotlarning moliyaviy boshqaruvini osonlashtirishda va
rivojlanishlarini ta’minlashda muhim rol o‘ ynaydi.
Auditorlik hisobotlar tayyorlash jarayonida, Buxgalteriya xizmat
korsatuvchilari quyidagi asosiy vazifalarni bajaradilar:
Ma’lumotlarni kuzatish: Auditorlik hisobot tayyorlashdan oldin,
Buxgalteriya xizmat korsatuvchilari, tashkilotning moliyaviy holatiga oid
ma’lumotlarni kuzatib borishadi. Bu, hisobot tayyorlash jarayonida q o‘ llaniladigan
ma’lumotlarni aniqlash va t o‘ plashni o‘ z ichiga oladi;
Maqsadlarni belgilash: Auditorlik hisobot tayyorlash davomida, maqsadlarni
belgilash juda muhimdir. Buxgalteriya xizmat korsatuvchilari, hisobotda qanday
7

Zamonaviy tizimlar: zamonaviy tizimlar, tashkilotning faoliyatini avtomatlashtirish
va samarali boshqarishda muhim ahamiyatga ega. Bu tizimlar quyidagilardan iborat
b o‘ lishi mumkin;
Buxgalteriya Dasturlari: zamonaviy buxgalteriya dasturlari, hisob-kitob jarayonlarini
avtomatlashtirish, moliyaviy hisobotlar tayyorlash va ma’lumotlar analizi
jarayonlarini soddalashtirish uchun q o‘ llaniladi;
Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish, tashkilotlar va shaxslar uchun moliyaviy
hisob-kitob va boshqa buxgalteriya xizmatlarini taklif etuvchi sohaga oid texnik va
xizmatlarni o‘ z ichiga oladi. Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish firmalari, kichik va
o‘ rta miqyosdagi tashkilotlarga, shuningdek, shaxslarga xizmat k o‘ rsatish uchun
mavjud b o‘ lib, ularning moliyaviy boshqaruvini osonlashtirish, t o‘ lovlar va
ma’lumotlar tahlili, moliyaviy hisobotlar va boshqa buxgalteriya hizmatlarini
taqdim etish orqali ularning moliyaviy jarayonlarini boshqarishiga yordam beradi.
Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatishda keng qamrovli yondashuv mavjud b o‘ lib, unga
masofaviy va onlayn xizmatlar kiradi. Ba’zi tashkilotlar o‘ z ichiga buxgalteriya
xizmatlarini olib borish uchun xodimlarni ishga oladi, boshqalar esa buning uchun
xizmat korsatuvchilardan xizmat oladi. Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatishga kirish
uchun odatda moliyaviy hisob-kitobda malakali b o‘ lish zarur. Ushbu soha bilan
bo g‘ liq mutaxassislik va sertifikatlarni olish muhimdir. Buning bilan birga,
moliyaviy dasturlar va texnologiyalar b o‘ yicha k o‘ nikmalar ham talab etiladi.
Aniqroq tushuntirish uchun, Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatishning asosiy
k o‘ rsatishlarini va xizmatlarini k o‘ rib chiqamiz:
Moliyaviy Hisob-Kitobni Boshqarish: Bu xizmat, tashkilotlarga yoki shaxslarga
moliyaviy hisob-kitobni boshqarishda yordam beradi. Bu o‘ z ichiga hisob-kitob
jarayonlarini boshqarish, kirim-chiqimlar, t o‘ lovlar va boshqa moliyaviy
operatsiyalarni kuzatish, hisob-kitobni t o‘ liqligini ta’minlash va auditarlik
hisobotlar tayyorlashni o‘ z ichiga oladi.
T o‘ lovlar va ma’lumotlar tahlili: Buxgalteriya xizmat korsatuvchilari t o‘ lov
jarayonlarini boshqarishda va ma’lumotlarni tahlil qilishda yordam berishi
5

Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkilotining umumiy xarajatlari va foydasi
tashkilotning moliyaviy holatini aniqlash va uning samaradorligini baholashda
muhim ahamiyatga ega. Xarajatlarni samarali boshqarish va daromadlarni oshirish
orqali tashkilot o‘ z foydasini maksimal darajada oshirishi mumkin. Bu jarayonlar
muntazam ravishda kuzatilib, tahlil qilinishi kerak, bu esa moliyaviy rejalashtirish
va strategik qarorlar qabul qilishda yordam beradi.
Raqamlarga t o‘ xtalib o‘ tadigan b o‘ lsak, Tashkilot oyiga o‘ rtacha 500-600
mln s o‘ m daromad qiladi. Umumiy xarajatlari esa oyiga o‘ rtacha miqdorda 300 mln
s o‘ mni tashkil etadi. Buni ichiga ijara harajatlari, hodimlar ish haqqilari, oylik
konselyariya mahsulotlari va hokazolar kiradi.
Turli xil raqamlarga t o‘ xtalib o‘ tsak:
29

5. “AL SOHIBA” MCHJ marketing tadqiqotlari va xizmat sotish siyosati
bilan tanishish
Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkilotida marketing tadqiqotlari va xizmat sotish
siyosati muhim rol o‘ ynaydi. Ushbu faoliyatlar orqali tashkilot o‘ z xizmatlarini
samarali ravishda bozorda ilgari surishi va mijozlar bazasini kengaytirishi mumkin.
Quyida marketing tadqiqotlari va xizmat sotish siyosatining asosiy jihatlari
keltirilgan:
Marketing Tadqiqotlari
Marketing tadqiqotlari buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkilotiga bozorni tahlil
qilish, mijozlar ehtiyojlarini tushunish va raqobatchilarni o‘ rganish imkoniyatini
beradi. Asosiy y o‘ nalishlar quyidagicha:
1. Bozor Tahlili
Bozorning Hajmi va Strukturasini Aniqlash: Bozorning hajmi, tendensiyalari va
o‘ sish istiqbollarini aniqlash.
Bozor Segmentatsiyasi: Potensial mijozlar segmentlarini aniqlash va ularning
xususiyatlarini tushunish.
2. Mijozlar Tadqiqotlari
Mijozlarning Ehtiyojlari va Talablari: Mijozlarning ehtiyojlari, afzalliklari va
talablari t o‘g‘ risida ma’lumot yi g‘ ish.
Mijozlar Qoniqishi: Mijozlar qoniqishini o‘ rganish va ularni yaxshilash uchun
takliflar ishlab chiqish.
3. Raqobatchilarni Tahlil Qilish
Raqobatchilar Mahsulotlari va Xizmatlari: Raqobatchilarning mahsulot va
xizmatlarini tahlil qilish.
Raqobatchilarning Kuchli va Zaif Tomonlari: Raqobatchilarning kuchli va zaif
tomonlarini aniqlash va ulardan foydalanish strategiyasini ishlab chiqish.
Mahsulot Sotish Siyosati
Mahsulot sotish siyosati tashkilotning xizmatlarini bozorda samarali sotish va
mijozlar bazasini kengaytirishga y o‘ naltirilgan.
17

MUNDARIJA:
Kirish……………………………………………………………………………….3
1. “ AL SOHIBA ” MCHJ umumiy tavsifi bilan tanishish……………………5
2. “ AL SOHIBA ” MCHJda xizmat ko‘rsatish texnikasi va texnologiyasi bilan
tanishish……………………………………………………………………………10
3. “ AL SOHIBA ” MCHJda mehnatni tashkil etish jarayonlari va mexnat
muhitini tahlil etish shakllari bilan tanishish………………………………………12
4. “ AL SOHIBA ” MCHJda xodimlarni ijtimoiy himoya qilish holati bilan
tanishish……………………………………………………………………………16
5. “ AL SOHIBA ” MCHJda marketing tadqiqotlari va mahsulot sotish siyosati
bilan tanishish……………………………………………………………..18
6. “ AL SOHIBA ” MCHJda iste‘mol, jam g‘ arma va investitsiya fondlarini
shakllanishi bilan tanishish………………………………………………………...21
7. “ AL SOHIBA ” MCHJning umumiy harajatlari va foydasi bilan
tanishish……………………………………………………………………………28
8. Xulosa………………………………………………………………………33
9. Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati…………………………………………34
1

tekshirish, t o‘ lov qo g‘ ozlari orqali t o‘ lov qabul qilish, bank hisobiga o‘ tkazish yoki
elektron t o‘ lov sistemalari kabi shakllarda b o‘ lishi mumkin. T o‘ lovni y o‘ nalish va
ishlab chiqarish: T o‘ lovlar qabul qilingandan s o‘ ng ularni maqbul va ma’lumotlar
bazasiga kiriting. Keyinchalik, bu t o‘ lovlarni ma’lumotlarga y o‘ nalish va moliyaviy
hisobotlar tayyorlash jarayonida ishlatish uchun t o‘g‘ ri tartibda saqlang.
Soliq hisobotlarini tayyorlash: Soliq va t o‘ lov jarayonlarini boshqarishning bir
qismi soliq hisobotlarini tayyorlash va yuborishdir. Bu hisobotlar moliyaviy
boshqaruv organlariga soliqlar, t o‘ lovlar va boshqa moliyaviy tahlillar b o‘ yicha
ma’lumotlar taqdim etadi.
Soliq va t o‘ lov jarayonlarining tekshirilishi: Moliyaviy boshqaruvning bir qismi
soliq va t o‘ lov jarayonlarini tekshirish va taqriz qilishdir. Bu tekshiruvlar soliq va
t o‘ lov jarayonlarining t o‘g‘ ri bajarilishi va t o‘g‘ risidagi ma’lumotlarning
t o‘ liqligini ta’minlash uchun muhimdir.
Soliq va t o‘ lov jarayonlarini boshqarish tashkilotning moliyaviy faoliyatining
muvaffaqiyatini ta’minlashda katta ahamiyatga ega. T o‘ lov jarayonlarini samarali
boshqarish, soliqlar t o‘g‘ risida ma’lumotlarni t o‘ plab olish va hisobotlar tayyorlash,
t o‘ lovlar t o‘g‘ risida ma’lumotlarni amaliyotga o‘ tkazish uchun katta o‘ rin
egallaydi.
26

Xodimlarni doimiy rivojlantirish, buxgalteriya tashkilotida samarali
faoliyatni ta’minlash va uning o‘ z- o‘ zini o‘ rganish uchun muhimdir. Bu,
xodimlarning motivatsiyasini oshiradi va tashkilotda professional darajasini
oshiradi. Zamonaviy tizimlar, tashkilotning faoliyatini avtomatlashtirish, moliyaviy
hisob-kitobni boshqarish va boshqa amallarni samarali boshqarishda katta
ahamiyatga ega. Bu tizimlar quyidagilardan iborat b o‘ lishi mumkin:
Moliyaviy hisob-kitob dasturlari: Zamonaviy moliyaviy hisob-kitob
dasturlari, tashkilotlarga moliyaviy hisob-kitobni samarali boshqarish
imkoniyatlarini taqdim etadi. Bu dasturlar, hisob-kitob jarayonlarini
avtomatlashtirish, t o‘ lovlar va ma’lumotlar tahlili, moliyaviy hisobotlar tayyorlash
va ma’lumotlarni boshqaruv organlari uchun taqdim etish imkoniyatlarini o‘ z
ichiga oladi.
Onlayn hisob-hitob platformalari: Onlayn hisob-kitob platformalari,
tashkilotlar uchun moliyaviy hisob-kitobni avtomatlashtirish va boshqarish
imkoniyatlarini taqdim etadi. Bu platformalar tashkilotlar uchun ma’lumotlar
almashish va o‘ zlashtirishni osonlashtiradi, moliyaviy hisobotlar tayyorlashni
avtomatlashtiradi va moliyaviy holatlarni yaxshi k o‘ rib chiqishga imkon beradi.
Elektron moliyaviy xizmatlar: Zamonaviy tizimlar tashkilotlar uchun
elektron moliyaviy xizmatlarni taqdim etadi. Bu xizmatlar, tashkilotlarga t o‘ lovlar
va moliyaviy ma’lumotlarni onlayn tarzda qabul qilish, ma’lumotlarni k o‘ rib
chiqish va moliyaviy holatlarni boshqarish imkoniyatlarini beradi.
14

7. “ AL SOHIBA ” MCHJ umumiy harajatlari va foydasi bilan tanishish
Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkilotining umumiy xarajatlari va foydasi
moliyaviy hisobotlarda aks ettiriladi. Bu tashkilotning moliyaviy holatini baholash
va uning samaradorligini aniqlashda muhimdir. Quyida buxgalteriya xizmat
k o‘ rsatish tashkilotining umumiy xarajatlari va foydasi t o‘g‘ risida batafsil
ma’lumot keltirilgan.
Umumiy Xarajatlar
Umumiy xarajatlar buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkilotining faoliyatini amalga
oshirish uchun sarflanadigan barcha mabla g‘ larni o‘ z ichiga oladi. Bu xarajatlar
quyidagi toifalarga b o‘ linadi:
1. Ish Haqi va Xodimlar Xarajatlari
Ish Haqi Va Maoshlar: Xodimlarning asosiy ish haqi va q o‘ shimcha t o‘ lovlar
(bonuslar, mukofotlar).
Ijtimoiy Su g‘ urta Va Pensiya Badallari: Xodimlar uchun ijtimoiy su g‘ urta va
pensiya jam g‘ armalariga t o‘ lanadigan badallar.
Ta’lim Va Rivojlanish: Xodimlarni o‘ qitish va rivojlantirish uchun sarflanadigan
mabla g‘ lar.
2. Operatsion Xarajatlar
Ofis Ijarasi Va Kommunal T o‘ lovlar: Ofis binolarini ijaraga olish va ularni saqlash
uchun sarflanadigan mabla g‘ lar.
Materiallar Va Jihozlar: Ofis jihozlari, texnik vositalar va materiallarni sotib olish.
Tashqi Xizmatlar: Tashqi konsultantlar, IT xizmatlari va boshqa xizmatlar uchun
t o‘ lovlar.
3. Marketing va Reklama XarajatlariReklama Kampaniyalari: Reklama va
marketing kampaniyalari uchun sarflanadigan mabla g‘ lar.
Brend Rivojlantirish: Brendni rivojlantirish va imidj yaratish uchun xarajatlar.
4. Moliyaviy Xarajatlar
Foiz T o‘ lovlari: Kreditlar va qarzlar uchun t o‘ lanadigan foizlar.
Amortizatsiya: Asosiy vositalar va jihozlarning amortizatsiyasi.
27

Asosiy jihatlar quyidagicha:
1. Xizmat Differentsiatsiyasi
Xizmatlarning O‘ ziga Xosligi: Buxgalteriya xizmatlarining boshqa
raqobatchilardan farqli tomonlarini aniqlash va ta’kidlash.
Q o‘ shimcha Xizmatlar: Q o‘ shimcha xizmatlar va qimmatli q o‘ shimchalar orqali
mijozlarga qiymat yaratish.
2. Narx Siyosati
Narxlar Strategiyasi: Bozor holati va mijozlarning t o‘ lov qobiliyatini inobatga olib,
raqobatbardosh narxlar strategiyasini ishlab chiqish.
Chegirmalar va Aksiya Takliflari: Mijozlarni jalb qilish uchun chegirmalar va
aksiyalar o‘ tkazish.
3. Tar g‘ ibot va Reklama
Reklama Kampaniyalari: Tashkilotning xizmatlarini reklama qilish uchun samarali
kampaniyalar o‘ tkazish.
Raqamli Marketing: Internet orqali (veb-sayt, ijtimoiy tarmoqlar, email marketing)
xizmatlarni tar g‘ ib qilish.
4. Mijozlar Bilan Munosabatlar
Mijozlar Bilan Aloqalarni Boshqarish (CRM): Mijozlar bilan uzoq muddatli va
samarali munosabatlarni o‘ rnatish va boshqarish.
Mijozlarga K o‘ mak: Mijozlarga tez va sifatli yordam k o‘ rsatish orqali ularning
qoniqishini oshirish.
Amalga Oshirish Y o‘ llari
Strategik Reja: Marketing tadqiqotlari va mahsulot sotish siyosati b o‘ yicha aniq
strategik rejalar ishlab chiqish.
K o‘ rsatkichlar Va Monitoring: Amalga oshirilgan tadbirlarning samaradorligini
baholash uchun k o‘ rsatkichlar va monitoring tizimini joriy etish.
Innovatsiyalar: Raqobatdosh ustunlikni saqlab qolish uchun innovatsion
yondashuvlarni tatbiq qilish.
18

2. “AL SOHIBA” MCHJ xizmat k o‘ rsatish texnikasi va texnologiyasi bilan
tanishish
Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkilotida xizmat k o‘ rsatish texnikasi va
texnologiyasi bilan tanishish jarayonida quyidagilar haqida o‘ rgandim,
1. Kompyuter Tizimlari va Dasturiy Ta’minot
a. Buxgalteriya Dasturlari
1C Buxgalteriya: Ushbu dastur keng tarqalgan b o‘ lib, u kompaniyaning
moliyaviy hisoblarini avtomatlashtirishga yordam beradi.
QuickBooks: Kichik va o‘ rta bizneslar uchun m o‘ ljallangan, moliyaviy
hisobotlarni yaratish va soliqlarni boshqarishda yordam beradi.
SAP: Katta korporatsiyalar uchun keng qamrovli ERP (Enterprise Resource
Planning) tizimi.
b. Bulutli Hisoblash
Bulutli buxgalteriya dasturlari: Buxgalteriya ma’lumotlarini xavfsiz saqlash
va ularga istalgan joydan kirish imkoniyatini beradi. Misol uchun, Xero,
FreshBooks, va Zoho Books.
2. Raqamli Hujjat Aylanishi
a. Elektron Hisob-fakturalar
EDI (Electronic Data Interchange): Tijorat hujjatlarini elektron shaklda
almashish uchun foydalaniladi.
E-Hisob-faktura: Elektron hujjatlar yaratish, yuborish va qabul qilish tizimi.
b. PDF Imzolash va Tasdiqlash
Elektron imzo: Hujjatlarning huquqiy kuchini oshirish uchun elektron imzo
q o‘ llaniladi. Masalan, DocuSign, Adobe Sign.
3. Moliyaviy Ma’lumotlar Tahlili
a. Ma’lumotlarni Vizualizatsiya qilish Vositalari
Tableau: Moliyaviy ma’lumotlarni grafik shaklida taqdim etish va tahlil
qilish.
Power BI: Microsoft tomonidan ishlab chiqilgan, biznes razvedka vositasi.
9

4. “AL SOHIBA” MCHJ xodimlarni ijtimoiy himoya qilish holati bilan
tanishish
Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkilotida xodimlarni ijtimoiy himoya
qilish, xodimlarning mehnat sharoitlarini yaxshilash va ularning huquqlarini
himoya qilish uchun amalga oshiriladigan tadbirlar va choralardan iborat. Bu
jarayon quyidagi y o‘ nalishlarni o‘ z ichiga oladi:
1. Mehnat Sharoitlari va Mehnat Huquqlari
Xavfsiz Mehnat Sharoitlari: Xodimlar xavfsiz va so g‘ lom mehnat sharoitlari bilan
ta’minlanishi lozim. Bu jarayon yon g‘ in xavfsizligi, elektr xavfsizligi va boshqa
xavfsizlik choralari orqali amalga oshiriladi.
Mehnat Huquqlariga Rioya Qilish: Xodimlarning mehnat huquqlariga rioya
qilish, ularning huquqlarini himoya qilish va ularga nisbatan har qanday noqonuniy
harakatlarga y o‘ l q o‘ ymaslik. Ish va Dam Olish Vaqtlari: Xodimlarning ish vaqti va
dam olish vaqtlari, shuningdek, ta’tillar bilan bo g‘ liq huquqlari ta’minlanishi kerak.
2. Moliyaviy Himoya
Oylik Ish Haqi: Xodimlarga t o‘ lanadigan oylik ish haqlari o‘ z vaqtida va t o‘ liq
miqdorda berilishi kerak.
Bonus va Mukofotlar: Xodimlarning mehnatiga k o‘ ra bonus va mukofotlar taqdim
etilishi.
Pensiya va Su g‘ urta: Xodimlar pensiya jam g‘ armalari va so g‘ liqni saqlash
su g‘ urtalari bilan ta’minlanishi.
3. Ijtimoiy Imtiyozlar
Tibbiy Xizmatlar: Xodimlarga tibbiy xizmatlar k o‘ rsatish va ularning so g‘ li g‘ ini
himoya qilish.
Bolalar Bo g‘ chalari va Ta’lim: Xodimlarning farzandlari uchun bolalar bo g‘ chalari
va ta’lim muassasalari bilan ta’minlash.
Madaniy va Sport Tadbirlar: Xodimlarning b o‘ sh vaqtlarini foydali o‘ tkazishlari
uchun madaniy va sport tadbirlarini tashkil qilish.
4. Kasbiy Rivojlanish
15

3. “AL SOHIBA” MCHJ mehnatni tashkil etish jarayonlari va mexnat
muhitini tahlil etish shakllari bilan tanishish
Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkilotlari, muvaffaqiyatli boshqarish uchun
kerakli tizim va protsesslarga ega b o‘ lishlari kerak. Bu, mehnatni tashkil etish
jarayonlarini o‘ rganishda va ularni boshqarishda yordam beradi. Mehnatni tashkil
etish jarayonlari:
Ish izohlari va boshqaruv tizimlari: buxgalteriya tashkilotida ish tashkil etish
jarayonlarini boshlashda, har bir vazifa uchun izohlar, maqsadlar va mas’uliyatlar
belgilanishi kerak. Boshqaruv tizimlari, masalan, HR dasturlarida o‘ zini k o‘ rsatishi
kerak.
Xodimlarni doimiy rivojlantirish: Bu, xodimlarni yangi bilim va k o‘ nikmalar
bilan ta’minlash va ularga yangi imkoniyatlar berishni o‘ z ichiga oladi. T o‘g‘ ri
bilimlarga ega b o‘ lgan xodimlar, buxgalteriya tashkilotidagi samarali faoliyat
uchun juda muhimdir.
Q o‘ llab-quvvatlash tizimlari: Xodimlarga t o‘g‘ ri ta’lim va q o‘ llab-quvvatlash
tizimlari taqdim etilishi kerak. Bu, ularning mahsulotiviyatini oshirish va
motivatsiyalarini saqlashda yordam beradi.
Xodimlar o‘ rtasidagi munosabatlar: Buxgalteriya tashkilotidagi xodimlar
o‘ rtasidagi munosabatlar, jamoa ichidagi ishonch va hamkorlik uchun kritikdir. Bir
nechta b o‘ limlar o‘ rtasidagi tashqi aloqalar, misol uchun, xizmat k o‘ rsatish
b o‘ yicha b o‘g‘ liq huquqiy masalalar, tajribalar va fikrlar, muhimdir.
Mehnat joyi imkoniyatlari: Xodimlarga yangi o‘ rganish imkoniyatlari, uning
il g‘ or q o‘ llanmasi va rivojlanishi, tashkilotdagi ish muhitini oshiradi. Maqbul
b o‘ lish va taqdir etish: Xodimlarning mehnatlarini taqdir etish va ularning qabul
qilishlarini ta’minlash muhimdir. Bu, ularning motivatsiyasini oshiradi va
faolliklarini kuchaytiradi.
Tahlil va baholash: Mehnat tashkiloti barcha jarayonlarni baholash va k o‘ rib
chiqish uchun kritik ma’lumotlarni t o‘ plashi kerak. Bu, qanday y o‘ nalishda
takomillashtirish mumkinligini aniqlashda yordam beradi.
11

8.Xulosa
Amaliyot o‘tagan kompaniyam iqtisodiyotga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Bu
qanday bo‘ladi, kompaniya o‘z mijozlariga sifatli xizmat ko‘rsatsa o‘z o‘zidan
mijozlari davlat soliqlarida qochmaydi, kommunal xizmatlaridan noqonuniy yo‘llar
orqali foydalanmaydi. Bu esa davlatga va iqtisodiyotga albatta foyda keltiradi. Bu
yo‘nalishni kelajagi bor. Uni rivojlantirilsa yana ham katta yutuqlarga erishilsa
bo‘ladi. Bu kompaniyada juda ko‘p narsalarni o‘rgandim. Korxona ochishdan
boshlab uni tugatishgacha puxta o‘rgandim. Korxona buxgalteriyasini qanday
yuritish kerak, korxonaning o‘zining mijozlari bilan qanday muomalada bo‘lish
kerak, banklar bilan qanday ishlash kerak, soliq organi bilan qanday ishlash kerak
va hokazolarni amaliyot davrimda k o‘ rdim. Bu sohani rivojlantirish uchun albatta
sohada ish olib boruvchi hodimlarni tez-tez malakasini oshirib borish kerak,
qonunchilikdagi o‘zgarishlarni muntazam o‘rganib turish kerak.
Amaliyot davrida qanday ishlarni o‘rganganim hamda bajarganimga to‘xtalib
o‘tadigan b o‘ lsam. Firmalarga elektron hisob fakturalar chiqarishni, qabul qilishni,
ularni hisob kitob qilishni va shartnomalar tuzish, ularni tahlil qilish. Eng asosiysi
buxgalteriyada eng kerakli narsa, 1C platformasida qanday ishlash kerakligini
o‘rgandim.
30

Marketing tadqiqotlari va mahsulot sotish siyosatini t o‘g‘ ri amalga oshirish orqali
buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkiloti o‘ z bozor ulushini oshirishi va mijozlar
ehtiyojlarini yanada yaxshiroq qondirishi mumkin.
SWOT tahlili
a) Korxonaning kuchli tomonlari o‘ zi faoliyat korsatayotgan hududda yagona,
hodimlarni tez tez malakasini oshirib turishi, kulturani juda murakkab
shakllanganigi, brendi.
b) Korxonaning kuchsiz tomonlari, xizmatlari sifati tufayli xizmat narxi
qimmatroq va o‘ z navbatida bu klientlarni arzon va sifatsiz xizmatiga ega
b o‘ lgan buxgalteriya firmalariga ketib qolishlari mumkin.
c) Imkoniyatlari, hozirgi kunda korxonalarda bitta buxgalter kamida 10 mln
maosh olishni talab qiladi bu o‘ z o‘ zidan korxona uchun xarajatdir. Shunda
har qanday korxona o‘ z buxgalteriya hamda moliya b o‘ limini bizning
kompaniyaga olib keladi. Undan tashqari klient t o‘ laydigan summa uchun
birgina hodim ishlamaydi balki, komanda ishlaydi.
d) Xavf-xatarlari, bular qonunchilikda b o‘ lib turadigan turli xil o‘ zgarishlar ular
kompaniya foydasiga ham b o‘ lishi mumkin, vaqti kelsa zarariga ham ishlashi
mumkin.
19

t o‘ lovlarini qabul qilish, hisobotlar tayyorlash va t o‘ lov jarayonlarida muammolar
yuzaga kelganda yordam berish uchun tayyor b o‘ ladi.
Yordamchi xojaliklar, tashkilotning moliyaviy muvaffaqiyatini ta’minlashda
katta rol o‘ ynaydilar, chunki ular moliyaviy jarayonlarni nazorat qilish, moliyaviy
qoidalar va tartiblarga rioya qilish, t o‘ lovlar haqida ma’lumotlar berish va t o‘ lov
jarayonlarini boshqarishda xodimlarga yordam berishadi. Bu jarayat tashkilotning
ifratini ta’minlashda kritik o‘ rin egallaydi va tashkilotning moliyaviy holatini
barqarorligini ta’minlashda muhim b o‘ lib qoladi.
Moliyaviy nazorat, bir tashkilotning moliyaviy faoliyatini, amaliyotlarini va
hisob-kitob jarayonlarini boshqarish va t o‘g‘ ri bajarishni ta’minlash uchun olib
boriladigan qadam va faoliyatlar barchasini o‘ z ichiga oladi. U moliyaviy
jarayonlarni q o‘ llab-quvvatlash, xatolarni aniqlash, moliyaviy hisob-kitobni
boshqarish va hisobotlar tayyorlash, soliq va t o‘ lov jarayonlarini boshqarish va
moliyaviy qoida va qarorlarga rioya qilishni o‘ z ichiga oladi. Moliyaviy nazorat
quyidagi asosiy vazifalarni o‘ z ichiga oladi:
1. Moliyaviy jarayonlarni kuzatish: Moliyaviy nazorat, tashkilotning barcha
moliyaviy jarayonlarini kuzatishdan iboratdir. Bu jarayatda, kirim-chiqimlar,
t o‘ lovlar, xarajatlar, daromadlar va boshqa moliyaviy operatsiyalar kuzatiladi
va hisoblanadi.
2. Xatolarni aniqlash va hal qilish: Moliyaviy nazorat tashkilotning
amaliyotlarida yuzaga kelgan xatolarni aniqlash, ularga t o‘g‘ ri topshiriq
berish va muammoni hal qilishda muhim rol o‘ ynaydi. Bu xatolar hisob-
kitobda, t o‘ lov jarayonlarida yoki boshqa moliyaviy operatsiyalarda yuzaga
kelishi mumkin.
3. Moliyaviy hisob-kitobni boshqarish: Moliyaviy nazorat, tashkilotning
moliyaviy hisob-kitobini boshqarishda muhim bir vazifadur. Bu hisob-kitob
jarayonlarini amaliyotlarni t o‘ liq va t o‘g‘ ri bajarish, t o‘ lovlar va xarajatlar
kabi muhim moliyaviy k o‘ rsatkichlarni boshqarishni o‘ z ichiga oladi.
24

6. “AL SOHIBA” MCHJ iste’mol, jam g‘ arma va investitsiya fondlarini
shakllanishi bilan tanishish
Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkilotida iste’mol, jam g‘ arma va investitsiya
fondlarini shakllantirish muhim moliyaviy jarayonlardan biridir. Ushbu fondlar
tashkilotning barqaror moliyaviy holatini ta’minlash, rivojlanish uchun resurslarni
yaratish va kelajakda investitsiyalarni amalga oshirish uchun zarurdir. Quyida har
bir fondning shakllanishi va ularning xususiyatlari haqida ma’lumot keltirilgan.
1. Iste’mol Fondi
Iste’mol foni tashkilotning kundalik faoliyatini amalga oshirish uchun zarur
b o‘ lgan mabla g‘ larni o‘ z ichiga oladi. Bu fond quyidagi elementlardan iborat
b o‘ lishi mumkin:
Operatsion Xarajatlar: Xodimlarning ish haqi, kommunal t o‘ lovlar, ofis
ijarasi, materiallar va boshqa operatsion xarajatlarni qoplash uchun mabla g‘ lar.
Soliqlar va T o‘ lovlar: Davlat soliqlari va boshqa majburiy t o‘ lovlarni amalga
oshirish uchun ajratmalar.
Marketing va Reklama Xarajatlari: Marketing va reklama kampaniyalarini amalga
oshirish uchun zarur b o‘ lgan mabla g‘ lar.
2. Jam g‘ arma Fondi
Jam g‘ arma foni tashkilotning moliyaviy barqarorligini ta’minlash va kutilmagan
xarajatlarni qoplash uchun zarur. Bu fond quyidagi elementlarni o‘ z ichiga olishi
mumkin:
Favqulodda Holatlar Uchun Zahira: Kutilmagan holatlar va moliyaviy
qiyinchiliklarga tayyor turish uchun ajratiladigan mabla g‘ lar.
Pensiya va Su g‘ urta Jam g‘ armalari: Xodimlar uchun pensiya va su g‘ urta
jam g‘ armalari uchun ajratmalar.
Kelajakdagi Xarajatlar: Rejalashtirilgan kelajakdagi katta xarajatlar, masalan,
texnik jihozlar yangilanishi yoki binolarni ta’mirlash uchun jam g‘ armalar.
3. Investitsiya Fondi
20

4. Hisobotlar tayyorlash: Moliyaviy nazorat, moliyaviy hisobotlar tayyorlash
va ularga asoslangan karorlarni qabul qilishda ham muhim rol o‘ ynaydi. Bu
hisobotlar tashkilot rahbariyati va boshqa interesga ega b o‘ lgan shaxslar
uchun moliyaviy holat haqida t o‘ liq va aniq ma’lumotlar taqdim etadi.
5. Soliq va t o‘ lov jarayonlarini boshqarish: Moliyaviy nazorat, soliq va
t o‘ lov jarayonlarini kuzatish va ularni boshqarishda ham faol ishlaydi. Bu
jarayonlarda soliq t o‘ lovlari, daromadlar va xarajatlar bilan bo g‘ liq
moliyaviy operatsiyalarni boshqarishda muhim rol o‘ ynaydi.
Moliyaviy nazorat tashkilotning moliyaviy faoliyatini samarali va barqaror
boshqarishda muhim vazifalardan biridir. Bu nazorat tizimli va tartiblangan
b o‘ lishi, tashkilotning moliyaviy holatining aniq va t o‘ liq aniqlanishini
ta’minlashda muhimdir. Soliq va t o‘ lov jarayonlarini boshqarish, bir tashkilotning
moliyaviy faoliyatining kritik qismlaridan biridir. Bu jarayonlar moliyaviy
boshqaruvning asosiy vazifalaridan biri b o‘ lib, soliqlar va t o‘ lovlar tashkilotning
daromad va xarajatlari bilan bo g‘ liqdir. Quyidagi bosqichlar orqali soliq va t o‘ lov
jarayonlarini boshqarishning muhimligi va usullari haqida k o‘ proq ma’lumot
olishingiz mumkin:
Soliq va t o‘ lov qonunchiligining tushunchasi: Soliq va t o‘ lov jarayonlarini
boshqarishda muhim qadam, soliq va t o‘ lov qonunchiligini tushunishdir. Bu
qonunchilik moliyaviy faoliyatda soliq turi, soliq stavkasi, t o‘ lov muddatlari, soliq
cheklovlari kabi asosiy elementlarni o‘ z ichiga oladi.
Moliyaviy boshqaruv sistemining tuzilishi: Soliq va t o‘ lov jarayonlarini
samarali boshqarish uchun tashkilotning moliyaviy boshqaruv tizimining tuzilishi
va tizimli b o‘ lishi zarur. Bu tizim soliq va t o‘ lov jarayonlarini boshqarishda
majburiy b o‘ lgan qonuniy va amaliyotiy qarorlarni o‘ z ichiga oladi.
T o‘ lov qabul qilish usullari: Tashkilot tomonidan foydalaniladigan soliq va
t o‘ lov qabul qilish usullarini aniqlash muhimdir. Bu usullar hisob-kitob hisobini
25

KIRISH
Hozirgi kunda buxgalteriya hisobi ishlarini tashkil qilishga qo‘yilgan eng
asosiy talab - bu, uning kam xarajatli va sodda b o‘ lishidir. Korxonada hisob ishlari
ana shunday tashkil etilgandagina, buxgalteriya hisobi yuqori samaraga hamda
yaxshi natijalarga erishish mumkin. Buning uchun eng avvalo, har bir korxonaning
o‘ziga xos tarmoq xususiyatlarini va boshqa jihatlarini chuqur o‘rganish lozim.
Mamlakatimizda buxgalteriya faoliyatni rivojlantirish bilan birga bu boradagi
qonunchilikni tartibga solish va mustahkamlash bo‘yicha katta ishlar amalga
oshirilmoqda. Buxgalteriya faoliyatni rivojlantirish huquqiy-meyoriy va amaliy
tashkil etish jihatlarini ilmiy asoslangan holda takomillashtirish maqsadida 2016 yil
13 aprelda yangi tahrirdagi «Buxgalteriya hisobi to‘ g‘ risida» qonun qabul qilindi.
Mamlakatimiz hayotida muhim iqtisodiy o ‘ zgarishlar r o‘ y bermoqda. Bozor
iqtisodiyoti munosabatlarining tarkib topishi va shakllanish jarayoni o‘ ziga xos
k o‘ rinishda amalga oshmoqda. Bu sharoitda x o‘ jalik sub’ektlarining yangi
shakllarining hosil b o‘ lishi va ularni boshqarish bilan bo g‘ liq b o‘ lgan muammolar,
ayniqsa, dolzarb ahamiyatga ega. Olib borilayotgan iqtisodiy islohotlarning
muvaffaqiyati k o‘ p jihatdan tayyorlanayotgan rahbarlar ularning zamonaviy
boshqaruv sanatidan boxabarligi, bozor qonunlarini oldindan k o‘ ra bilishi,
xodimlarni boshqarishda tez va adolatli qaror qabul qila olishi, zamonaviy
bilimlarga egaligi, ishni t o‘g‘ ri tashkil etishi va boshqarishga bo g‘ liq. Rahbarning
faoliyati boshqa faoliyat turlari kabi doimiylikka ega emas, u har xilligi, tezkorlikni
talab etib turishi, vaqti-vaqti bilan boshqa tur faoliyat bilan t o‘ qnash kelishi bilan
ajralib turadi. Boshqaruv faoliyatining yana bir xususiyati shundaki, unda
k o‘ pchilik harakatlar, qarorlar, hozirni o‘ zida hal qilinishni talab etadi. Demak,
rahbar o‘ z faoliyati va xodimlariga juda talabchan, vaziyatni t o‘g‘ ri tushunishi va
baholashi, maxsus bilim va k o‘ nikmalarga ega b o‘ lishi lozim.
Har bir korxonada tashkil etilgan buxgalteriya hisobi x o‘ jalik faoliyati
jarayonida sodir b o‘ layotgan x o‘ jalik muomalalarini uzluksiz kuzatish va uning
natijalarini son k o‘ rsatkichlarida ifodalash, keyin ularni yoppasiga maxsus
2

kompaniya yurgazib bermoqda. Albatta bunda men ham ishtirok etdim. Undagi
amalga oshirilgan ishlardan biri bu “FINMODEL” tuzib berish. Finmodel bu
(finance model) korxonani pul oqimi hamda uning boshqarilishini control ya’ni
boshqarish imkonini beradi. Bundan tashqari bir qancha korxonalarga yuridik
xizmat ham k o‘ rsatildi.
Buxgalteriya tashkilotlarining yordamchi xojaliklar faoliyati, tashkilotning o‘ z
faoliyatida muhim bir o‘ rin egallaydi. Bu faoliyat, tashkilotning moliyaviy hisob-
kitobining barqarorligini ta’minlash, moliyaviy natijalarni aniq va t o‘ liq hisoblash,
soliqlar va t o‘ lovlar jarayonlarini boshqarish, asosiy operatsiyalarni bajarish va
xodimlar bilan moliyaviy muommolar yechish kabi vazifalarni o‘ z ichiga oladi.
Quyidagi bosqichlar orqali bu faoliyat haqida k o‘ proq ma’lumot olishingiz
mumkin:
1. Moliyaviy hisob-kitobning tashqi k o‘ rsatkichlari: Buxgalteriya
tashkilotlari, moliyaviy hisob-kitobning aniq va t o‘ liq b o‘ lishini ta’minlash
uchun yordamchi xojaliklar faoliyatini bajaradi. Bu faoliyat shu jumladan
kirim-chiqimlar, xarajatlar, daromadlar, foyda-karlik nisbatlari va boshqalar
kabi moliyaviy korsatkichlarni o‘ z ichiga oladi.
2. Moliyaviy natijalar tahlili va hisobotlar tayyorlash: Buxgalteriya
tashkilotlari, moliyaviy natijalarni tahlil qilish va moliyaviy hisobotlar
tayyorlashda yordamchi xojaliklar bilan faol ishlaydi. Bu faoliyat tashkilot
3. rahbariyati va q o‘ shma ishlab chiqaruvchilar uchun aniq va t o‘ liq
ma’lumotlar taqdim etishni ta’minlaydi.
4. Soliq va t o‘ lovlar jarayonlarini boshqarish: Yordamchi xojaliklar, soliqlar
va t o‘ lovlar jarayonlarini boshqarishda ham muhim rol o‘ ynaydi. Ular
soliqlar t o‘g‘ risida ma’lumotlarni t o‘ plash, soliqlar t o‘g‘ risida hisobotlar
tayyorlash, soliq t o‘ lovlarini amalga oshirish va davlat organlariga murojaat
qilish kabi vazifalarni bajarishda yordam beradi.
5. Operatsiyalarni bajarish: Buxgalteriya tashkilotlarida yordamchi
xojaliklar, asosiy operatsiyalarni bajarishda muhim rol o‘ ynayadi. Bu
22

operatsiyalar shu jumladan kassa hisobi, moliyaviy dokumentlar yi g‘ ilish va
ruxsatnomalar olish kabi jarayonlarni o‘ z ichiga oladi.
6. Xodimlar bilan moliyaviy muommolar yechish: Yordamchi xojaliklar,
tashkilotning xodimlari bilan moliyaviy muommolar yechishda ham faol
ishlaydi. Ular xodimlarga moliyaviy nazorat, moliyaviy qoidalar va tartiblar,
t o‘ lovlar haqida ma’lumotlar berish va xodimlar t o‘ lovlarini qabul qilishda
yordam beradi.
Buxgalteriya tashkilotlarining yordamchi xojaliklar faoliyati, tashkilotning
moliyaviy hisob-kitobini boshqarishda va boshqaruv q o‘ llanmalari o‘ rganilishida
katta ahamiyatga ega. Ular tashkilotning moliyaviy samaradorligini ta’minlash,
t o‘ lovlar va soliqlar jarayonlarini samarali boshqarish, va xodimlar bilan moliyaviy
muommolar yechishda yordam berishadi.
Xodimlar bilan moliyaviy muommolar yechish, tashkilotning moliyaviy
muvaffaqiyatining asosiy k o‘ rsatkichlari bilan bo g‘ liqdir. Yordamchi xojaliklar bu
jarayatda katta o‘ rin egallaydi. Ular quyidagi vazifalarni o‘ zlariga oladi:
Moliyaviy nazorat: Yordamchi xojaliklar, tashkilotning moliyaviy holatini nazorat
qilishda muvaffaqiyatli ishlar k o‘ rsatadi. Ular moliyaviy jarayonlarni kuzatish,
moliyaviy xatolar va muammolarni aniqlash va hal qilishda katta r o‘ l o‘ ynaydilar.
Moliyaviy qoidalar va tartiblar: Xodimlarga moliyaviy qoidalar va tartiblar
haqida ma’lumot berish, ularni qoidalar va tartiblarga rioya qilishga o‘ rgatish
yordamchi x o‘ jaliklar uchun katta vazifadir. Bu, xodimlarning moliyaviy
amaliyotlarda qoidalar va tartiblarga rioya qilishini ta’minlashga yordam beradi.
T o‘ lovlar haqida ma’lumotlar: Xodimlarga t o‘ lovlar va moliyaviy imtiyozlar
b o‘ yicha ma’lumot berish yordamchi xojaliklar uchun muhimdir. Bu, xodimlarning
t o‘ lov jadvalidan, t o‘ lov qonunchiligidan, moliyaviy ma’lumotlardan
foydalanishlarini ta’minlaydi.
Xodimlar t o‘ lovlarini qabul qilish: Xodimlar t o‘ lovlarini qabul qilish va
t o‘ lov jarayonlarini boshqarishda yordamchi xojaliklar ham faol ishlaydi. Ular
23

Foyda
Foyda buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkilotining umumiy daromadlari va
umumiy xarajatlari orasidagi farqdir. Foyda quyidagi y o‘ nalishlardan olinishi
mumkin:
1. Xizmatlardan Olinadigan Daromadlar
Xizmat Haqilari: Buxgalteriya xizmatlarini k o‘ rsatish uchun mijozlardan
olinadigan xizmat haqilari.
Q o‘ shimcha Xizmatlar: Q o‘ shimcha xizmatlar, masalan, konsultatsiyalar, soliq
rejalashtirish va audit xizmatlaridan olinadigan daromadlar.
2. Investitsiya Daromadlari
Foiz Daromadlari: Bankdagi omonatlar va boshqa moliyaviy instrumentlardan
olinadigan foizlar.
Dividendlar: Boshqa kompaniyalarning aksiyalariga investitsiya qilgan holda
olinadigan dividendlar.
3. Boshqa Daromadlar
Subsidiyalar Va Grantlar: Davlat yoki nodavlat tashkilotlardan olinadigan
subsidiyalar va grantlar.
Savdo Va Ijaradan Daromadlar: Asosiy vositalarni sotish yoki ijara berishdan
olinadigan daromadlar.
Moliyaviy Natijalar
Moliyaviy natijalarni baholashda quyidagi k o‘ rsatkichlar hisobga olinadi:
Sof Foyda: Umumiy daromadlardan umumiy xarajatlar va soliqlar chiqarilgandan
keyin qoladigan foyda.
Operatsion Foyda: Operatsion faoliyatdan olinadigan daromadlar va
xarajatlar orasidagi farq.
Daromadlilik Ko‘rsatkichi: Tashkilotning daromadlilik darajasini
k o‘ rsatadigan k o‘ rsatkichlar, masalan, aktivlar rentabelligi (ROA) va o‘ z kapital
rentabelligi (ROE).
Xulosa
28

Islohotlar va q o‘ llash: Kamchiliklarni aniqlaganingizda, ularni yechish uchun
islohotlar va qollashni belgilash muhimdir. Bu, q o‘ llab-quvvatlash va tashkilni
rivojlantirish jarayonlarini o‘ z ichiga oladi.
Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkilotlarida mehnatni tashkil etish va
muhitni tahlil qilishning muhimligi anglash, tashkilotning samarali boshqarilishini
ta’minlashda asosiy b o‘ lib qoladi.
Ish izohlari va boshqaruv tizimlari, buxgalteriya tashkilotlarida samarali
boshqaruvni ta’minlash uchun juda muhimdir. Quyidagi qadamlarni o‘ z ichiga
oladi:
1. Ish izohlari (job descriptions): Har bir vazifani aniq va tushunarli shaklda
belgilash juda muhimdir. Ish izohlarida quyidagi ma’lumotlar b o‘ lishi kerak:
 Lavozim nomi: Masalan, "Hisobchi", "Moliya b o‘ limi mudiri" kabi.
 Vazifa va maqsadlar: Har bir vazifaning asosiy maqsadi va qilinishi
kerak b o‘ lgan ishlari.
 Kerakli bilim va k o‘ nikmalar: Har bir vazifa uchun zarur b o‘ lgan
bilim va k o‘ nikmalar.
 Mas’uliyatlar va t o‘ lov shartlari: Har bir vazifa uchun belgilangan
mas’uliyatlar va t o‘ lov shartlari.
 Ish haqida q o‘ shimcha ma’lumotlar: Masalan, ish grafigi, ish joyi,
tajribasi va q o‘ shimcha talablar.
2. Boshqaruv tizimlari:
 HR dasturlari: Kadrlar b o‘ limi dasturlari, yangi ishchilarni tanlash,
xodimlarni qabul qilish va ularni tizimli ravishda boshqarish
jarayonlarini o‘ z ichiga oladi. Bu dasturlar HR b o‘ limi xodimlari va
boshqaruv organlariga ishni tizimli ravishda boshqarish imkonini
beradi.
 Boshqaruv tizimlari va dasturlari: Boshqaruv tizimlari, masalan,
projekt boshqaruv dasturlari, xodimlar bilan muloqotlar tizimi va
12

Investitsiya foni tashkilotning rivojlanishiga y o‘ naltirilgan mabla g‘ lardan iborat
b o‘ lib, yangi imkoniyatlarni yaratish va daromadlarni oshirish maqsadida
foydalaniladi. Bu fond quyidagi elementlarni o‘ z ichiga olishi mumkin:
Asosiy Vositalarni Yangilash: Yangi texnologiyalar, asbob-uskunalar va dasturiy
ta’minotlarni sotib olish uchun mabla g‘ lar.
Yangi Loyihalar: Yangi xizmatlar yoki bozorlar kashf qilish uchun investitsiyalar.
Moliyaviy Investitsiyalar: Moliyaviy instrumentlarga (aksiyalar, obligatsiyalar va
boshqalar) investitsiyalar kiritish.
Fondlarni Shakllantirish Jarayoni
1. Byudjetlash
Har bir fond uchun zarur b o‘ lgan mabla g‘ lar aniqlanadi va yillik yoki choraklik
byudjet tuziladi. Byudjetlash jarayoni tashkilotning moliyaviy rejalashtirish
jarayonining bir qismidir.
2. Moliya Manbalarini Belgilash
Fondlar uchun mabla g‘ lar tashkilotning daromadlari, zaxiralari yoki tashqi
manbalardan jalb qilinishi mumkin. Tashqi manbalar kreditlar, investitsiyalar yoki
grantlar b o‘ lishi mumkin.
3. Fondlarni AjratishHar bir fond uchun zarur mabla g‘ lar belgilanganidan s o‘ ng,
ushbu mabla g‘ lar ajratiladi va tegishli hisobvaraqlarda saqlanadi. Buning uchun
maxsus hisobvaraqlar ochilishi mumkin.
4. Monitoring va Nazorat
Fondlarning t o‘g‘ ri foydalanilishini ta’minlash uchun muntazam monitoring va
nazorat amalga oshiriladi. Bu jarayon fondlarning samarali va maqsadga muvofiq
foydalanilishini ta’minlashga yordam beradi. Ushbu tashkilotda amaliyot o‘ tar
ekanman, tashkilot nafaqat buxgalteriya xizmat k o‘ rsatadi balki, yuridik va moliya
tomonlama ham mijozlarga xizmat k o‘ rsatadi. Shuni ta’kidlab o‘ tishim kerak,
Toshkent Shahar sobiq hokimi Jahongir Ortiqx o‘ jayev yaqinda yangi investitsion
loyiha ishlab chiqdi. Uning nomi “WAYLL” bu loyiha haqida deyarli butun
O‘ zbekiston eshitdi. Ushbu loyihani moliyaviy holatini men amaliyot o‘ tagan
21

mumkin. Bu, t o‘ lovlar, qarzlarning boshqarilishi, yillik hisobotlar va moliyaviy
tahlillar kabi moliyaviy ma’lumotlarni taqdim etishni o‘ z ichiga oladi.
Moliyaviy hisobotlar tayyorlash: Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatuvchilari,
tashkilotlarga yoki shaxslarga yillik, chorak, oylik yoki boshqa davraviy moliyaviy
hisobotlar tayyorlashda yordam beradi. Ular bu hisobotlarni ma’lumotlarni
t o‘ plash, k o‘ rsatilgan ma’lumotlar analizi va moliyaviy holatlarga oid tahlillar bilan
taqdim etishda mutaxassislar.
Moliyaviy qarorlarning qabul qilinishida yordam berish: Buxgalteriya xizmat
korsatuvchilari, moliyaviy qarorlarning qabul qilinishida, maslahatlarda va
strategik maqsadlarda tashkilotlarga yordam berishadi. Ular moliyaviy tahlillar,
proyektsiyalar va investitsiya strategiyalari bilan shu g‘ ullanishadi.
Bu xizmatlar, tashkilotlarga moliyaviy boshqaruvni osonlashtirishda, hisob-kitob
jarayonlarini samarali boshqarishda, moliyaviy natijalarga oid ma’lumotlarni tahlil
qilishda va moliyaviy qarorlarning qabul qilinishida yordam berishda o‘ ziga xosdir.
Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish firmalari, tashkilotlar va shaxslar uchun bu
xizmatlarni taklif etish orqali moliyaviy holatlarini mustahkamlash va samarali
rivojlanishga y o‘ l q o‘ yishadi.
T o‘g‘ ri, bu xizmat Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish sohasining asosiy qismidir. Bu
xizmatni tashkil etuvchilar va tashkilotlar, shuningdek, shaxslar boshqaradigan
moliyaviy hisob-kitob jarayonlarini samarali boshqarish va o‘ rganish uchun
q o‘ llab-quvvatlashadi. Quyidagi jarayonlarni o‘ z ichiga oladi:
Hisob-kitob jarayonlarini boshqarish: Buxgalteriya xizmat korsatuvchilari,
tashkilotlarga yoki shaxslarga hisob-kitob jarayonlarini boshqarishda yordam
beradi. Bu jarayonlar kirish-chiqishlar, moliyaviy hujjatlarni tayyorlash, t o‘ lovlar
va qarzlar bilan bo g‘ liq hisob-kitob amallarini o‘ z ichiga oladi ;
Kirim-chiqimlarni kuzatish: Bu xizmat shaxslar yoki tashkilotlar uchun
kirim-chiqimlarni kuzatishni o‘ z ichiga oladi. Bu, savdo operatsiyalari, tovarlarni
qabul qilish, sotish va xizmatlarni taqdim etish kabi amallar orqali moliyaviy kirim-
chiqimlarni kuzatishni o‘ z ichiga oladi;
6

O‘ quv Kurslari va Seminarlar: Xodimlarning malakasini oshirish uchun o‘ quv
kurslari va seminarlar tashkil etish.
Kasbiy K o‘ tarilish: Xodimlarning kasbiy rivojlanishi uchun imkoniyatlar yaratish,
lavozim o‘ sishlarini q o‘ llab-quvvatlash.
5. Ruhiy va Emotsional Q o‘ llab-quvvatlash
Psixologik Q o‘ llab-quvvatlash: Xodimlarga psixologik yordam k o‘ rsatish
xizmatlarini tashkil etish.
Stressni Boshqarish: Xodimlarning stressni boshqarish qobiliyatlarini oshirish
uchun trening va mash g‘ ulotlar o‘ tkazish.
Korxona hamda hodimlar uchun ligota ya’ni imtiyozlar ham mavjud. Masalan:
1) korxonada 25 yoshga t o‘ lmagan hodimlar mavjud. Ushbu hodimlar ish haqqisi
soli g‘ idan imtiyoz mavjud. U qanday b o‘ ladi, hodim ish haqqi oladi, lekin korxona
hodim ish haqqisidan 12 % ijtimoiy soliq emas, balki ma’lum bir miqdorda
kamaygan holatda t o‘ laydi.
2) hodimga ham ligotalar mavjud, agar hodim biron bir Oliy Ta’lim Muassasasida
tahsil olsa, kontrakt t o‘ lovini amalga oshirsa, t o‘ lagan kontrakt summasining 12%
qismini qaytarib olishi mumkin, ya’ni daromad soli g‘ ini.
3) hodimlarga har yili turli sanatoriyalarga y o‘ llanmalar beriladi
4) hodimlarga chet el safari uchun harjatlarning ma’lum bir qismini qoplab beradi
16

hujjatlarda aks ettirishni ta’minlash lozim. Shu bilan birgalikda korxona biznes-
rejasini va kelgusidagi strategik dasturlarini tuzishda kerakli ma’lumotlar bilan
ta’minlashi va ularning bajarilishi ustidan amaliy ravishda nazorat olib borishi
kerak.
Buxgalteriya hisobi - bu, kundalik va umumiy ma’lumotlar olish maqsadida
ayrim korxona, hissadorlik jamiyati, muassasa, tashkilot va boshqalarning x o‘ jalik
faoliyatini uzluksiz ravishda kuzatish va nazorat qilish tizimidan iboratdir.
Buxgalteriya hisobining maqsadi foydalanuvchilarni to‘liq, ishonarli, o‘ z
vaqtida tuzilgan moliyaviy va buxgalteriya hisobining boshqa axborotlari bilan
ta’minlashdan iborat.
3

ma’lumotlarni o‘ z ichiga olish, qanday tekshirishni amalga oshirish, va maqsadlarni
qanday yetkazishni aniqlashadi;
Ma’lumotlar analizi: Auditorlik hisobot tayyorlashning bir qismi ma’lumotlar
tahlili hisoblanadi. Buxgalteriya xizmat korsatuvchilari, tashkilotning moliyaviy
holatiga oid ma’lumotlarni tahlil qilishadi, moliyaviy operatsiyalarni o‘ rganib
chiqishadi va aniqlangan muammolarni yechish uchun maslahatlar taklif qilishadi;
Hisobot tayyorlash: Auditarlik hisobot tayyorlashning asosiy vazifalardan
biri, auditarlik natijalarini q o‘ llab-quvvatlayuvchi ma’lumotnomani tayyorlashdir.
Bu hisobot, tashkilotning moliyaviy holatini, auditarlik natijalarini, maslahatlarni
va takliflarni batafsil k o‘ rsatadi;
Maslahat berish: Buxgalteriya xizmat korsatuvchilari, auditarlik hisobotni
tayyorlash natijalariga asosan, tashkilotning moliyaviy holatiga oid maslahatlar va
takliflar taklif qilishadi. Bu maslahatlar, tashkilotning moliyaviy holatini
mustahkamlash, moliyaviy risklarni kamaytirish va q o‘ llanuvchi moliyaviy
strategiyalarni rivojlantirishga yordam berishi mumkin.
Barcha bu vazifalarni o‘ z ichiga olgan holda, Buxgalteriya xizmat
k o‘ rsatuvchilari auditorlik hisobotlar tayyorlash jarayonida tashkilotlar uchun kritik
ma’lumotlarni taqdim etadilar va ularga moliyaviy hisobotlar, hisob-kitob tahlillari
va moliyaviy strategiyalarni rivojlantirishda yordam beradilar.
8

b. AI va Machine Learning
Moliyaviy prognozlash: AI yordamida kelajakdagi moliyaviy natijalarni
prognoz qilish.
Anomaliya aniqlash: AI yordamida moliyaviy firibgarliklarni aniqlash.
4. Xavfsizlik va Maxfiylik
a. Ma’lumotlar Xavfsizligi
Shifrlash texnologiyalari: Buxgalteriya ma’lumotlarini shifrlash va xavfsiz
saqlash.
Ikki faktorli autentifikatsiya: Foydalanuvchilarni xavfsiz identifikatsiyalash
uchun q o‘ shimcha xavfsizlik chorasi.
b. Ma’lumotlar Zaxiralash
Zaxira nusxa yaratish: Ma’lumotlarning muntazam zaxira nusxalarini
yaratish va saqlash.
5. Xizmat K o‘ rsatish Jarayoni
a. Mijozlarga Q o‘ llab-quvvatlash
CRM tizimlari: Mijozlar bilan munosabatlarni boshqarish. Masalan,
Salesforce, HubSpot.
Chatbotlar: Mijozlar savollariga tezkor javob berish uchun AI asosidagi
chatbotlar.
10

9. Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1) O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi
2) O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi
3) https://www.lex.uz/uz/ sayti
4) Buxgalteriya Xisobi Milliy Standartlari kitobi 1-21 qismlar
31

1. “ AL SOHIBA ” MCHJ umumiy tavsifi bilan tanishish
“AL SOHIBA ” MCHJ tashkiloti buxgаlterlik hisobi sohаsidаgi fаoliyatini
2021-yil 24-oktiyabrda boshlagan. Hozirgi kunda Qo’qon shaxarlarida o‘ z
faoliyatini olib bormoqda.
Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, yirik mijozlar uchun keng qamrovli xizmatlar
uchun eng qulay shartnomalar, ya’ni moliyaviy yil davomida har chorakda
buxgalteriya hujjatlari va mijozning moliyaviy hisobotlarini tekshirish, doimiy
ravishda (kerak bo‘lganda) soliq, moliya va menejment bo‘yicha maslahatlar berib,
ma’lumot bilan ta’minlash. Bunday holda, yuqori ehtimollik bilan " AL SOHIBA "
tashkiloti yil yakunlari bo‘yicha ijobiy auditorlik xulosasini berishi mumkin, chunki
auditorlarning barcha mumkin bo‘lgan sharhlari va mijoz bilan kelishmovchiliklar
moliyaviy yil davomida ish tartibida o‘zaro qoniqish orqali hal qilinadi va mijoz
o‘zining moliyaviy strategiyasini tavsiyalarni hisobga olgan holda tuzish
imkoniyatiga ega.
“ AL SOHIBA ” tashkiloti yondashuvi mijozning loyihasini tushunishga,
shuningdek rejalashtirishga vaqt va resurslarni sarflashga qaratilgan. Bu
xodimlarning xabardorligini ta’minlaydi, bu ularga ushbu vazifani samarali bajarish
imkonini beradi.
Buxgalteriya xizmat k o‘ rsatish tashkilotining tashkiliy tuzilmalari,
tashkilotning qanday boshqarilishi va faoliyatining qanday olib borilishi haqida
tushuncha beradi. Bu tuzilmalar quyidagilardan iborat b o‘ lishi mumkin:
Boshqaruv tuzilmalari: tashkilotni boshqarishda qanday tuzilmalar q o‘ llanilishi,
boshqaruv organlari va ularning vazifalari bilan bo g‘ liq ma’lumotlar berishi kerak;
B o‘ limlar va vazifalar: Tashkilotda mavjud b o‘ limlar, ularning vazifalari va ularga
q o‘ yilgan mas’uliyatlari haqida t o‘ liq tushuncha berish kerak. Masalan, buxgalteriya
b o‘ limi, moliya b o‘ limi, marketing b o‘ limi va kadrlar b o‘ limi kabi;
4

Купить