Alifbe davrida yozuv ko‘nikmalarini shakllantirish kurs ishi - Pedagogika - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	35000UZS
Hajmi	64.5KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	09 Oktyabr 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Pedagogika

Sotuvchi

Amriddin Hamroqulov

Ro'yxatga olish sanasi 23 Fevral 2025

35 Sotish

Alifbe davrida yozuv ko‘nikmalarini shakllantirish kurs ishi

Sotib olish

1O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM FAN VA
INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
“INTERNATIONAL SCHOOL OF FINANCE TECHNOLOGY AND
SCIENCE” INSTITUTI
“FILOLOGIYA VA TILLARNI O‘QITISH” KAFEDRASI
ONA TILI O‘QITISH METODIKASI
fanidan kurs ishi
Mavzu: Alifbe davrida yozuv ko‘nikmalarini shakllantirish
BAJARDI: YULDOSHEVA MADINA TO‘LQIN QIZI
GURUH 22-BTK-07
ILMIY RAHBAR: f.f.n. D.SH.SHADIYEVA
Toshkent - 2025

2Mavzu: Alifbe davrida yozuv ko‘nikmalarini shakllantirish
MUNDAREJA
Kirish ………………………………………………………………….………..3
I BOB. ALIFBE DAVRIDA YOZUV KO‘NIKMALARINI
SHAKLLANTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI
1.1. Alifbe davrining mazmun-mohiyati va ta’limdagi o‘rni ………………..….7
1.2. Yozuv ko‘nikmasi shakllanishining psixologik va pedagogik asoslari …...11
1.3. Alifbe darslarida yozuv o‘rgatishning metodik asoslari …………………..14
II BOB. ALIFBE DAVRIDA YOZUV KO‘NIKMALARINI
SHAKLLANTIRISHNING AMALIY JIHATLARI
2.1.Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida yozuv malakalarini shakllantirish
usullari …………………………………………………………………………18
2.2. Yozuv ko‘nikmalarini mustahkamlashda innovatsion metodlar ………….21
2.3. Alifbe davrida yozuv ko‘nikmalarini shakllantirishda uchraydigan xatolar
va ularni bartaraf etish yo‘llari ……………………………………………...…23
Xulosa ……………………………………………………………………..…..27
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati ……………………………………...….29

3 Kirish
Kurs ishi mavzusining dolzarbligi Boshlang‘ich ta’lim inson hayotidagi
eng muhim bosqichlardan biri bo‘lib, unda bola shaxsining intellektual,
ma’naviy, axloqiy va ijtimoiy jihatdan shakllanishi uchun zamin yaratiladi.
Ayniqsa, savod o‘rgatish jarayoni — alifbe davri bola tafakkurini o‘stirish,
nutqini rivojlantirish va yozuv madaniyatini shakllantirishda poydevor bo‘lib
xizmat qiladi. Shu davrda o‘quvchi ilk bor yozuv vositasida o‘z fikrini
ifodalash, harf, bo‘g‘in, so‘z va gaplarni yozish malakasini hosil qiladi.
Bugungi ta’lim tizimida innovatsion yondashuvlar, zamonaviy pedagogik
texnologiyalar va raqamli vositalardan foydalanish savod o‘rgatish jarayonini
takomillashtirishga xizmat qilmoqda. Alifbe davrida o‘quvchilarning yozuv
ko‘nikmalarini shakllantirishga yangicha qarash, dars jarayonini interfaol
metodlar asosida tashkil etish, shuningdek, har bir o‘quvchining individual
xususiyatini hisobga olish dolzarb masalaga aylanmoqda 1
.
Yozuv ko‘nikmasi faqat harflarni yozish emas, balki tafakkur, nutq va
diqqatni boshqarish, harakatlarni muvofiqlashtirishni ham o‘z ichiga oladi. Shu
sababli, o‘quvchilarni alifbe davridayoq yozuvga to‘g‘ri o‘rgatish keyingi
bosqichlarda ularning savodxonligi, mantiqiy fikrlashi va mustaqil yozma ifoda
qobiliyatini belgilaydi. Mazkur jihatlar alifbe davrida yozuv ko‘nikmalarini
shakllantirish mavzusining bugungi ta’lim amaliyotida dolzarbligini yanada
oshirmoqda.
Kurs ishi mavzusining o‘rganilganlik darajasi Alifbe davrida yozuv
ko‘nikmalarini shakllantirish muammosi pedagogika tarixida alohida o‘rin
tutadi. Mazkur masala yuzasidan mahalliy va xorijiy olimlar tomonidan ko‘plab
tadqiqotlar olib borilgan. O‘zbekistonlik pedagog olimalar — M. Qurbonova,
N. Jo‘raeva, X. G‘ulomova, M. Yo‘ldosheva, R. Jo‘rayeva, A. Raxmatullaeva
1
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. M. Mirziyoyev. “Mamlakatni qudratli, millatni
buyuk qiladigan kuch bu – ilm-fan, ta’lim va tarbiyadir.” – Daryo.uz , 2023 yil 9 dekabr.
https://daryo.uz/2023/12/09/mamlakatni-qudratli-millatni-buyuk-qiladigan-kuch-bu-ilm-fan-
talim-va-tarbiyadir-shavkat-mirziyoyev

4kabilar boshlang‘ich ta’limda savod o‘rgatish, o‘qish va yozuvni o‘rgatishning
metodik asoslarini chuqur tahlil qilib berganlar. L.S. Vygotskiy, D.B. Elkonin,
A.N. Leontyev, V.V. Davydov singari rus pedagoglari yozuv jarayonining
psixologik mexanizmlarini tadqiq etgan bo‘lib, ularning ishlari o‘quvchilarning
yozuv faoliyatini bosqichma-bosqich shakllantirishda muhim manba
hisoblanadi. Zamonaviy o‘zbek metodistlari esa alifbe darslarida axborot
texnologiyalarini joriy etish, interfaol usullardan foydalanish, differensial
yondashuv asosida yozuvni o‘rgatish bo‘yicha yangi ilmiy qarashlarni ilgari
surmoqdalar. yozuv ko‘nikmalarini shakllantirish jarayonini hozirgi sharoitda,
ya’ni elektron resurslar, multimediya va interfaol vositalar bilan uyg‘un holda
o‘rganish masalasi yetarlicha ishlab chiqilmagan. Shu sababli, “Alifbe davrida
yozuv ko‘nikmalarini shakllantirish” mavzusining ilmiy-amaliy jihatdan chuqur
o‘rganilishi bugungi kunda dolzarb ilmiy yo‘nalishlardan biri hisoblanadi.
Kurs ishi mavzusining nazariy va amaliy ahamiyati Mazkur kurs
ishining nazariy ahamiyati shundan iboratki, u alifbe davrida yozuv
ko‘nikmalarini shakllantirish jarayoniga oid mavjud ilmiy-nazariy qarashlarni
chuqurlashtiradi va zamonaviy pedagogika talablari asosida boyitadi. Yozuv
ko‘nikmasini shakllantirishning psixologik, pedagogik va metodik asoslarini
tahlil qilish orqali boshlang‘ich ta’limda savod o‘rgatish jarayonining mohiyati,
bosqichlari hamda samaradorlik omillari yanada aniqlashtiriladi. Bu orqali
o‘qituvchilarga o‘quvchilarni yozuvga o‘rgatishda ilmiy asoslangan
yondashuvni shakllantirish imkoniyati yaratiladi.
Kurs ishining amaliy ahamiyati esa shundaki, tadqiqot natijasida ishlab
chiqilgan metodik tavsiyalar, interfaol usullar va mashq turlari amaliyotda,
xususan boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari faoliyatida bevosita qo‘llanishi
mumkin. Ishda keltirilgan ilg‘or tajribalar, yozuv jarayonida uchraydigan
xatolarni bartaraf etish yo‘llari, differensial yondashuv asosida mashg‘ulotlarni
tashkil etish kabi g‘oyalar o‘quvchilarning yozuv malakasini mustahkamlashda
samarali natija beradi.Bundan tashqari, mazkur ish pedagogik amaliyot

5o‘tkazuvchi talabalarga, o‘qituvchi-metodistlarga, shuningdek, boshlang‘ich
ta’lim sohasida ilmiy izlanish olib borayotgan tadqiqotchilarga amaliy
qo‘llanma sifatida xizmat qiladi. Shu tariqa, mazkur kurs ishi boshlang‘ich
ta’limda savod o‘rgatish sifatini oshirish, o‘quvchilarda yozma nutq
madaniyatini rivojlantirish va zamonaviy metodikalardan foydalanish tizimini
takomillashtirishga xizmat qiladi.
Kurs ishi mavzusining obyekti — boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida alifbe
davrida yozuv ko‘nikmalarini shakllantirish jarayoni hisoblanadi.
Kurs ishi mavzusining predmeti — alifbe darslarida yozuv ko‘nikmalarini
shakllantirishga oid metodik usullar, pedagogik yondashuvlar va amaliy
mashg‘ulotlar tizimidir.
Kurs ishi mavzusining maqsadi — alifbe davrida boshlang‘ich sinf
o‘quvchilarida yozuv ko‘nikmalarini shakllantirishning nazariy asoslarini
o‘rganish, samarali metod va texnologiyalarni aniqlash hamda amaliy tavsiyalar
ishlab chiqishdan iborat.
Kurs ishi mavzusining vazifalari
 Alifbe davrining ta’lim jarayonidagi o‘rni va ahamiyatini tahlil qilish;
 Yozuv ko‘nikmasi shakllanishining psixologik-pedagogik asoslarini
o‘rganish;
 Alifbe darslarida yozuv o‘rgatish metodlarini tahlil qilish;
 Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida yozuvni o‘rgatishning samarali usullarini
aniqlash;
 Zamonaviy texnologiyalar asosida yozuv ko‘nikmalarini mustahkamlash
imkoniyatlarini ko‘rsatish;
 Yozuv jarayonida uchraydigan xatolarni aniqlash va ularni bartaraf etish
yo‘llarini ishlab chiqish;
 Olingan natijalar asosida amaliy tavsiyalar ishlab chiqish.
Kurs ishi mavzusining metodlari
 ilmiy-nazariy tahlil;

6 pedagogik kuzatuv va tajriba;
 o‘quvchilarning yozma ishlari tahlili;
 interfaol mashg‘ulotlar asosida sinov ishlari;
 umumlashtirish va xulosa chiqarish metodlari.
Kurs ishi mavzusining tuzilishi Kurs ishi kirish, ikki bob, xulosa va
foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat. Birinchi bobda yozuv
ko‘nikmalarini shakllantirishning nazariy asoslari, ikkinchi bobda esa amaliy
jihatlari yoritilgan.

7I BOB. ALIFBE DAVRIDA YOZUV KO‘NIKMALARINI
SHAKLLANTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI
1.1. Alifbe davrining mazmun-mohiyati va ta’limdagi o‘rni
Alifbe davri boshlang‘ich ta’limning eng muhim va mas’uliyatli bosqichi
hisoblanadi. Chunki aynan shu davrda o‘quvchi ilk bor o‘qish va yozish
faoliyati bilan tanishadi, tovush va harf o‘rtasidagi bog‘liqlikni anglaydi, so‘z
tuzish, gap qurish, fikrni yozma ifodalash malakasini shakllantira boshlaydi.
Alifbe davri bola uchun yangi, qiziqarli va murakkab jarayon bo‘lib, u orqali
bola atrofdagi olamni so‘z, harf va yozuv yordamida anglay boshlaydi. 2
Boshlang‘ich sinfda alifbe darslari o‘quvchining savod o‘rganishdagi
birinchi qadami sifatida nihoyatda muhimdir. Bu davrda o‘qituvchi
o‘quvchilarda harf shaklini to‘g‘ri idrok etish, uni yozish va talaffuz qilish,
harflardan bo‘g‘in, bo‘g‘inlardan so‘z hosil qilish kabi ko‘nikmalarni
shakllantiradi. Alifbe darslari faqat savod o‘rgatish jarayoni emas, balki
bolaning tafakkurini, nutqini, estetik didini va diqqatini rivojlantirish vositasi
hamdir. Shu bois alifbe davrining mazmuni juda keng, u bolaning umumiy
rivojlanishiga, dunyoqarashiga ham bevosita ta’sir etadi.
Alifbe davrining asosiy maqsadi o‘quvchilarda o‘qish va yozish malakasini
shakllantirishdan iborat bo‘lsa-da, bu jarayonning mazmuni bundan ancha
kengroqdir. Chunki o‘quvchi bu davrda harflarni o‘rganish bilan birga, so‘z
boyligini kengaytiradi, nutq madaniyati va axloqiy tushunchalarni ham
o‘zlashtiradi. Masalan, “Ona”, “Vatan”, “Do‘stlik”, “Kitob” kabi so‘zlar orqali
bolalarga ijobiy his-tuyg‘ular singdiriladi. Demak, alifbe darslari faqat o‘qitish
emas, balki tarbiyaviy ahamiyatga ham egadir.
Alifbe davrining mazmunini belgilovchi asosiy omillardan biri — bu o‘quv
dasturi va darslikdir. Bugungi kunda O‘zbekiston ta’lim tizimida ishlab
2
Tursunova Sevara. “Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari bilan nutq o‘stirish mashg‘ulotlari.” –
Toshkent: Noshir, 2019. – B. 10–42.

8chiqilgan yangi “Alifbe” darsligi zamonaviy talablar asosida tuzilgan bo‘lib,
unda milliy qadriyatlar, estetik tarbiya va axloqiy tushunchalarga alohida
e’tibor qaratilgan. Darslikdagi har bir mavzu bola hayotiga yaqin, tanish
voqealar asosida tuzilgani sababli, o‘quvchilarda o‘rganishga qiziqish
uyg‘otadi. Shu orqali harf, so‘z, gapni o‘zlashtirish jarayoni tabiiy, quvonchli
va samarali kechadi.
Alifbe davrining mazmun-mohiyatini tushunish uchun, avvalo, uning
bosqichlariga e’tibor qaratish lozim. Alifbe davri odatda uch bosqichdan iborat
bo‘ladi: tayyorlov bosqichi, asosiy alifbe bosqichi va alifbedan keyingi bosqich.
Tayyorlov bosqichida o‘quvchilar yozuv qurollaridan foydalanishni
o‘rganadilar, daftarda to‘g‘ri o‘tirish, ruchkani to‘g‘ri ushlash, satrni to‘g‘ri
chizish, chiziqlarni tortish kabi mashqlarni bajaradilar. Bu bosqich bola
harakatini boshqarish, qo‘l mushaklarini yozuvga tayyorlash uchun xizmat
qiladi.
Asosiy alifbe bosqichida esa o‘quvchilar harflar bilan tanishadilar, har bir
harfning grafik shaklini, yozilish tartibini, tovushini va bo‘g‘in tarkibini
o‘rganadilar. Bu jarayonda o‘qituvchi o‘quvchilarga yozuv elementlarini
bosqichma-bosqich o‘rgatadi, ularni tovushlarni eshitish, so‘zlarni tahlil qilish,
tovush-harf tahlilini amalga oshirishga o‘rgatadi. Har bir harfni o‘rganish
jarayonida o‘quvchilarda idrok, diqqat, xotira va tafakkur kabi ruhiy jarayonlar
faol ishtirok etadi.
Alifbedan keyingi bosqichda o‘quvchilar o‘zlashtirgan bilim va
ko‘nikmalarni mustahkamlaydilar. Bu davrda ularning o‘qish tezligi, so‘z
boyligi, yozuvdagi aniqlik va tozalikka e’tibor kuchayadi. Shuningdek,
o‘quvchilar o‘z fikrlarini mustaqil tarzda yozma shaklda ifodalashga
o‘rganadilar. Shu tariqa alifbe davrida olingan bilim va malakalar keyingi

9yillarda o‘quvchining muvaffaqiyatli ta’lim olishi uchun poydevor bo‘lib
xizmat qiladi. 3
Alifbe davri o‘qituvchidan katta sabr, ijodkorlik va metodik mahoratni talab
etadi. Chunki bu bosqichda o‘quvchi hali yozuv qurollariga to‘liq ko‘nikmagan,
diqqatini uzoq saqlay olmaydi, harakatlari noaniq bo‘ladi. Shu sababli
o‘qituvchi har bir darsni o‘yin, tasvir, hikoya, qo‘shiq, savol-javob va interfaol
mashg‘ulotlar bilan uyg‘unlashtirib tashkil etishi lozim. Bu o‘quvchilarning
darsga bo‘lgan qiziqishini oshiradi va ularni faol ishtirok etishga undaydi.
Alifbe davrida o‘qituvchi tomonidan tanlanadigan metod va usullar ham
muhim ahamiyatga ega. An’anaviy o‘qitish usullarini zamonaviy yondashuvlar
bilan uyg‘unlashtirish, ya’ni AKT (axborot-kommunikatsiya texnologiyalari),
interfaol o‘yinlar, audio-vizual materiallardan foydalanish o‘quvchilarning
o‘zlashtirish darajasini oshiradi. Masalan, harflarni kompyuter yoki interaktiv
doska yordamida o‘rganish, so‘zlarni tovush bilan bog‘lab o‘rganish
o‘quvchilar uchun yanada qiziqarli kechadi.Shuningdek, alifbe davrida
o‘quvchilar bilan ishlashda differensial yondashuv muhim hisoblanadi. Har bir
bolaning o‘ziga xos qobiliyati, o‘zlashtirish sur’ati bor. Shu sababli o‘qituvchi
kuchli, o‘rta va sust o‘zlashtiruvchi o‘quvchilarni to‘g‘ri aniqlab, ularga
individual yondashuvni amalga oshirishi kerak. Bu orqali har bir o‘quvchi o‘z
imkoniyati darajasida muvaffaqiyatga erishadi, o‘ziga ishonch paydo bo‘ladi va
ta’lim jarayonida faol bo‘lib boradi.
Alifbe davrining mazmuni o‘quvchining shaxsiy rivojlanishini ham
ta’minlaydi. Bu davrda o‘quvchi o‘qish va yozish orqali fikrlashni, eslab
qolishni, ifoda qilishni o‘rganadi. Shu bilan birga, yozuv jarayonida tartiblilik,
ozodalikka rioya qilish, vaqtni to‘g‘ri taqsimlash, diqqatni jamlash kabi hayotiy
ko‘nikmalar ham shakllanadi. Bu esa o‘quvchining kelgusidagi o‘quv
3
Karimova Zulfiya. “Ko‘rgazmali qurollar va o‘quv jarayonida ularning ahamiyati.” –
Toshkent: Fan, 2020. – B. 20–55.

10faoliyatida muhim rol o‘ynaydi.Shuningdek, alifbe davrining tarbiyaviy
mohiyati ham katta. Dars jarayonida o‘quvchilarga ona Vatanga muhabbat,
mehr-oqibat, do‘stlik, to‘g‘rilik, mehnatsevarlik kabi fazilatlar singdiriladi. Har
bir harf, so‘z, matn orqali bolalarda milliy g‘urur, tilga hurmat, kitobga mehr
uyg‘otiladi. Shu bois alifbe darslarini nafaqat o‘qitish, balki tarbiyaviy jarayon
sifatida tashkil etish har bir pedagogning asosiy vazifasidir.
Alifbe davrining o‘rni butun ta’lim tizimida beqiyosdir. Chunki aynan shu
davrda bola o‘qish va yozish orqali bilim oladi, tafakkurini shakllantiradi,
nutqini rivojlantiradi. Agar bu davrda poydevor mustahkam qo‘yilmasa, keyingi
ta’lim bosqichlarida o‘quvchi ko‘plab qiyinchiliklarga duch keladi. Shu sababli
alifbe davrida o‘qituvchining mas’uliyati, sabr-toqati va ijodkorligi hal qiluvchi
omil hisoblanadi.
Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan qabul
qilingan “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonun, “Ilm-ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni
rivojlantirish yili” doirasidagi islohotlar ham alifbe davrining sifatini oshirishga
xizmat qilmoqda. Yangi darsliklar, o‘quv qo‘llanmalar, multimediya
vositalarining yaratilishi savod o‘rgatish jarayonini zamonaviy bosqichga olib
chiqdi. Shu orqali alifbe davrining mazmuni nafaqat harflarni o‘rgatish, balki
bolaning mustaqil fikrlovchi, izlanuvchan, ijodkor shaxs sifatida shakllanishiga
qaratilmoqda.Alifbe davri boshlang‘ich ta’lim tizimida poydevor vazifasini
bajaradi. Bu davrda o‘quvchi o‘qish, yozish, fikrlash, diqqatni jamlash, eslab
qolish kabi muhim hayotiy ko‘nikmalarni egallaydi. Shu bois bu davrni
samarali tashkil etish, o‘qituvchilarning metodik mahoratini oshirish,
zamonaviy texnologiyalarni o‘quv jarayoniga joriy etish har bir ta’lim
muassasasining ustuvor vazifasidir. Faqat shunda biz savodli, ijodkor, milliy va
umuminsoniy qadriyatlarni anglagan barkamol yoshlarni tarbiyalashga
erishamiz.

111.2. Yozuv ko‘nikmasi shakllanishining psixologik va pedagogik
asoslari
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida yozuv ko‘nikmalarini shakllantirish
murakkab, ko‘p bosqichli jarayon bo‘lib, u bolaning nutqiy, aqliy va motor
faoliyatining uyg‘unlashuvini talab etadi. Yozuv bu faqat harflarni chizish
emas, balki murakkab aqliy faoliyatning natijasidir. Bola yozayotganda
tovushni eshitadi, uni idrok etadi, ongida harf obraziga aylantiradi, so‘ngra qo‘l
harakati orqali qog‘ozda ifodalaydi. Shu bois yozuv ko‘nikmasi bolaning
eshitish, ko‘rish, tafakkur va qo‘l motorikasining uzviy birligida shakllanadi.
Psixolog olimlar, jumladan, L.S. Vygotskiy, A.N. Leontyev, D.B.
Elkoninlarning ta’kidlashicha, yozuv — bu bolaning nutqiy faoliyatining yangi
shakli bo‘lib, u og‘zaki nutqdan farqli ravishda ongli, rejalashtirilgan, mantiqiy
ketma-ketlikda amalga oshiriladi. Yozuv jarayonida bola tovush-harf
munosabatlarini o‘zlashtirib, so‘zlarni tahlil qilish, ularni to‘g‘ri yozish,
ma’nosini tushunish orqali fikrni ifoda etadi. Demak, yozuvni o‘rganish
bolaning tafakkuri, nutqi va idrokining rivojlanishiga kuchli ta’sir ko‘rsatadi.
Yozuv faoliyatini o‘rgatishda pedagogik yondashuvlar muhim o‘rin tutadi.
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi o‘quvchi yosh xususiyatlarini, psixik rivojlanish
darajasini, qo‘l mushaklarining tayyorgarligini va tafakkur imkoniyatlarini
hisobga olishi lozim. Har bir bola yozuv jarayonini turlicha idrok etadi: kimdir
tez, kimdir sekin, kimdir esa motorika jihatidan qiyinchilikka duch keladi. Shu
sababli o‘qituvchi individual va differensial yondashuv asosida mashg‘ulotlarni
tashkil etishi, har bir o‘quvchi uchun qulay sharoit yaratishi zarur. 4
Psixologik jihatdan bola yozuvni o‘rganish jarayonida bir vaqtning o‘zida
bir necha murakkab amallarni bajaradi: diqqatni jamlash, tovushni eshitish,
harfni eslab qolish, qo‘lni muvofiqlashtirish, so‘zni to‘g‘ri joylashtirish. Shu
4
Mirzaahmedov Habib. “Ta’lim jarayonida vizuallik tamoyilining pedagogik asoslari.” –
Toshkent: Ilm Ziyo Nashriyoti, 2018. – B. 25–48.

12bois dastlabki bosqichlarda mashqlar qisqa, sodda va takroriy bo‘lishi kerak.
Bola harfni to‘g‘ri yozish bilan bir qatorda, uni estetik jihatdan chiroyli
shakllantirishni ham o‘rganadi. Bu esa unda yozma madaniyat, tozalik va
aniqlikka o‘rganish odatini hosil qiladi.
Yozuv ko‘nikmasining shakllanishida motivatsiya ham muhim ahamiyatga
ega. Agar bola yozishni foydali, qiziqarli va zarur faoliyat sifatida his qilsa,
uning o‘rganishga bo‘lgan ishtiyoqi oshadi. Shu sababli o‘qituvchi yozuv
darslarida interfaol o‘yinlar, topishmoqlar, rasm asosida hikoya tuzish, harflar
bilan bog‘liq ijodiy mashqlar orqali bolalarda yozishga qiziqishni uyg‘otishi
kerak. Yozuvni o‘rganish jarayoniga emotsional jihatdan ijobiy muhit yaratilsa,
bu o‘quvchining psixologik barqarorligiga ham ijobiy ta’sir etadi.
Pedagogik nuqtai nazardan yozuv ko‘nikmasini shakllantirishda
o‘qituvchining metodik mahorati hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Yozuvni o‘rgatishda
fonetik, grafik, orfografik va sintaktik bosqichlarning uzviy bog‘liqligini
ta’minlash zarur. Dastlab o‘quvchi tovush-harf munosabatini o‘rganadi, so‘ngra
harfni yozishda qo‘l harakatlarini mashq qiladi, keyinchalik esa so‘z, gap va
matn yozish bosqichiga o‘tadi. Bu jarayon ketma-ketlik asosida olib borilsa,
bola o‘qish va yozishni bir vaqtda o‘zlashtiradi.
Psixologik tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, yozuvni o‘rganish jarayonida eng
katta yuklama bolaning diqqat va xotirasiga tushadi. Ayniqsa, 6–7 yoshli
bolalarda diqqatning barqarorligi hali to‘liq shakllanmagan bo‘ladi, shu bois
mashg‘ulotlar qisqa muddatli, ammo sermazmun bo‘lishi lozim. O‘qituvchi
yozuv darslarini harakatli mashqlar, tanaffus mashg‘ulotlari va o‘yin
elementlari bilan uyg‘unlashtirsa, bolaning charchashi kamayadi, o‘quv
samarasi ortadi.
Yozuvning psixologik asoslarini o‘rganish shuni ko‘rsatadiki, yozish
faoliyati bolaning asab tizimi, idrok, xotira, diqqat va tafakkurining
rivojlanganlik darajasiga bevosita bog‘liq. Shu sababli maktabga tayyorlov
davridayoq bola qo‘l motorikasini rivojlantiruvchi mashqlar — chizish, kesish,

13bo‘yash, shakl yasash kabi faoliyatlarni bajarishi kerak. Bu faoliyatlar qo‘l
mushaklarini yozuvga tayyorlaydi va bola qalamni to‘g‘ri tutishni o‘rganadi.
Pedagogik jarayonning samaradorligi o‘quvchining faol ishtirokiga ham
bog‘liq. Yozuv darslarida o‘quvchining mustaqil fikrlashi, o‘z xatosini anglab,
to‘g‘rilash ko‘nikmasini shakllantirish muhim. O‘qituvchi faqat tayyor bilimni
beruvchi emas, balki o‘quvchini mustaqil faoliyatga yo‘naltiruvchi shaxs
sifatida namoyon bo‘ladi. Shuning uchun o‘qituvchi har bir o‘quvchining
muvaffaqiyatini e’tirof etib, unda o‘ziga ishonch va yozuvga ijobiy munosabat
hosil qilishi zarur.
Yozuv ko‘nikmasini shakllantirishda psixolingvistik yondashuv ham muhim
o‘rin tutadi. Bu yondashuvga ko‘ra, yozuv jarayonida til va tafakkur o‘zaro
bog‘liq holda namoyon bo‘ladi. Bola so‘zning tovush tarkibini tahlil qilganida
til tizimini, yozuv orqali esa fikrni ifodalashni o‘rganadi. Demak, yozuvni
o‘rgatish bu nafaqat texnik, balki tafakkuriy jarayon bo‘lib, u nutq madaniyatini
shakllantirishga xizmat qiladi.Shuningdek, zamonaviy pedagogikada
konstruktivistik yondashuvga ko‘ra, o‘quvchi o‘z tajribasiga tayangan holda
yangi bilimlarni o‘zlashtiradi. Yozuvni o‘rganishda ham o‘quvchiga mustaqil
mashqlar berish, xatolarni tahlil qilish, o‘z fikrini yozma ifodalash imkonini
yaratish muhimdir. Bu yondashuv o‘quvchini faollikka undaydi, unda yozuv
jarayoniga ongli munosabatni shakllantiradi.
Yozuv ko‘nikmasining pedagogik asoslari o‘quv dasturlari va
metodikalarda aniq belgilangan. O‘zbekiston Respublikasida qabul qilingan
Davlat ta’lim standarti va “Alifbe” darsligi konsepsiyasiga ko‘ra, birinchi sinfda
o‘quvchining yozma nutqini bosqichma-bosqich rivojlantirish, to‘g‘ri, chiroyli,
tez va ongli yozuv malakasini shakllantirish talab etiladi. Bu maqsadga erishish
uchun darslarda o‘yinli mashg‘ulotlar, interfaol metodlar, grafik diktantlar, qo‘l
yozuvi mashqlari keng qo‘llaniladi.
O‘qituvchi o‘z faoliyatida bolalarning psixofiziologik xususiyatlarini
hisobga olib, ularning qiziqishlarini, hissiy holatini, motivatsiyasini doimo

14nazorat qilib borishi zarur. Yozuvni o‘rgatishda bolaning emotsional holati
barqaror bo‘lishi, o‘zini erkin his etishi, qo‘rqmasdan yozishi kerak. Bu esa
ta’lim jarayonida rag‘bat, ijobiy baholash, qo‘llab-quvvatlash kabi pedagogik
vositalarni to‘g‘ri qo‘llashni talab etadi.Yozuvni o‘rgatishning samarali
usullaridan biri bu ko‘rsatmalilik va amaliy mashg‘ulotlarni uyg‘unlashtirishdir.
Harf shakli, chiziqlari, egilishi, bog‘lanish usullari vizual tarzda ko‘rsatilib, bola
o‘z harakatini namuna bilan solishtiradi. Shuningdek, bolalar yozuv daftarlari,
chiziqli mashqlar, grafomotorik topshiriqlar orqali yozuvni takomillashtiradilar.
Pedagogik faoliyatda yozuvni o‘rganish jarayoni shunchaki texnik mahorat
emas, balki madaniy qadriyat sifatida qaraladi. Yozma nutq inson tafakkurining
ifodasi bo‘lib, uni to‘g‘ri shakllantirish bolani nafaqat savodli, balki mantiqan
fikrlay oladigan shaxs sifatida kamolga yetkazadi. Shu bois alifbe davrida
yozuv ko‘nikmalarini shakllantirish nafaqat o‘quv maqsadi, balki shaxs
tarbiyasi nuqtai nazaridan ham muhim vazifadir.
1.3. Alifbe darslarida yozuv o‘rgatishning metodik asoslari
Alifbe davri — bu bolaning maktab hayotidagi eng muhim, mas’uliyatli va
e’tiborli davr hisoblanadi. Chunki aynan shu bosqichda o‘quvchi o‘qish va
yozish faoliyatini egallaydi, bilim olishga, fikrni yozma ravishda ifodalashga
o‘rganadi. Alifbe darslarining asosiy maqsadi — o‘quvchilarda savodxonlik,
ya’ni to‘g‘ri o‘qish va yozuv ko‘nikmalarini shakllantirishdan iborat. Shu bois
bu davrda darslarni to‘g‘ri metodik asosda tashkil etish o‘qituvchidan yuksak
mahorat, sabr-toqat va ijodkorlikni talab etadi.
Yozuvni o‘rgatishning metodik asoslari, avvalo, bolaning psixologik,
fiziologik va individual xususiyatlarini hisobga olishni talab etadi. Bolalar
yozishni o‘rganishda diqqatini uzoq vaqt jamlay olmaydi, tez charchaydi, shu
sababli dars jarayonini qisqa, ammo mazmunli mashqlar bilan boyitish lozim.
Har bir yozuv mashqi o‘quvchining faol ishtirokiga, qiziqishiga va amaliy
harakatiga asoslanishi kerak.

15Alifbe darslarida yozuvga o‘rgatishda bosqichma-bosqichlik tamoyili
muhim o‘rin tutadi. Dastlab o‘quvchilar chiziqlar, shakllar, qisqa egri chiziqlar,
elementlar chizishni o‘rganadilar. Bu mashqlar qo‘l mushaklarini yozuvga
tayyorlaydi. Keyingi bosqichda o‘qituvchi harflarning elementlarini o‘rgatadi,
har bir elementni qanday yozish, qayerdan boshlash va qayerda tugatishni
ko‘rsatadi. Shundan so‘ng harflarning to‘liq shakllari, ularning bog‘lanish
usullari o‘rgatiladi.
Bu jarayon davomida o‘qituvchi ko‘rsatmalilik prinsipiga amal qiladi: har
bir harf yozilishi doskada, vizual vositalarda yoki elektron ekranda aniq
ko‘rsatiladi. O‘quvchi ko‘rish orqali harf shaklini eslab qoladi, so‘ng uni
mustaqil yozishga harakat qiladi. O‘qituvchi har bir bolaning yozuvini kuzatib,
xatolarni vaqtida to‘g‘rilaydi. Chunki noto‘g‘ri shakllangan yozuv ko‘nikmasi
keyinchalik tuzatish qiyin bo‘lgan odatga aylanadi.
Yozuv o‘rgatish jarayonida fonetik prinsip asosiy metodik tayanch
hisoblanadi. O‘quvchi avvalo tovushni eshitadi, so‘ng uni ifodalovchi harfni
yozadi. Bu usul o‘quvchining tovush-harf bog‘lanishini o‘zlashtirishiga, so‘z
tuzish va yozma nutqni shakllantirishiga yordam beradi. Shuningdek, bu
jarayonda o‘qish va yozuv bir-biri bilan uzviy bog‘lanadi. Har bir yangi harf
o‘rganilganda unga mos so‘z, rasm, gap yoki kichik matnlar o‘qiladi va
yoziladi.
O‘qituvchi dars jarayonida bolalarning individual imkoniyatlarini hisobga
olgan holda differensial yondashuvni qo‘llaydi. Ba’zi bolalar yozuv jarayonini
tez o‘zlashtiradi, boshqalari esa sekinroq. Shu sababli kuchli o‘quvchilarga
mustaqil mashqlar, murakkab so‘zlar berilsa, sustroq o‘quvchilarga ko‘proq
ko‘mak, qo‘shimcha tushuntirish, og‘zaki mashqlar tashkil etiladi. Bunday
yondashuv sinfdagi barcha bolalarning imkonini teng darajada rivojlantirishga
xizmat qiladi.
Yozuv darslarining samaradorligini oshirish uchun interfaol metodlardan
foydalanish muhimdir. “Aqliy hujum”, “Zinama-zina”, “Top, o‘qi, yoz”,

16“Harfni top” kabi o‘yinli mashg‘ulotlar bolalarda yozuvga nisbatan qiziqish
uyg‘otadi. Masalan, o‘qituvchi harflarni rasm shaklida yashirib qo‘yadi, bolalar
ularni topib, yozadilar; yoki harflardan so‘z tuzish bo‘yicha musobaqalar tashkil
etiladi. Bu o‘yinlar o‘quvchilarning diqqatini faollashtiradi, qo‘l-harakat
koordinatsiyasini rivojlantiradi.Metodik jihatdan alifbe darslarida yozuvni
o‘rgatishda quyidagi tamoyillarga amal qilish zarur: tizimlilik, izchillik,
takroriylik, ko‘rsatmalilik va amaliyot bilan bog‘liqlik. Yozuv jarayoni
o‘quvchilarning kundalik nutqiy tajribasi bilan uzviy bog‘liq bo‘lishi kerak.
Masalan, bola o‘z ismini, ota-onasi ismini, yaqin atrofdagi buyumlar nomini
yozish orqali yozuvni hayotiy mazmunda o‘zlashtiradi.Yozuvni o‘rgatishda
vizual materiallardan keng foydalanish zarur. Harflar shakli, yo‘nalishi,
bog‘lanish tartibini aks ettiruvchi plakatlar, elektron slaydlar, animatsion darslar
o‘quvchilarning e’tiborini oshiradi. Hozirgi kunda raqamli texnologiyalar,
jumladan, interaktiv doska, multimedia dasturlari, onlayn yozuv mashqlari dars
jarayonini yanada qiziqarli va samarali qiladi.
O‘qituvchi yozuvni o‘rgatishda nutqni rivojlantirishga ham e’tibor qaratishi
lozim. Chunki yozuv bu fikrni yozma shaklda ifodalash vositasi hisoblanadi.
Har bir yozuv mashqi so‘z boyligini oshirish, to‘g‘ri gap tuzish, nutq
madaniyatini shakllantirish bilan uyg‘un olib borilishi kerak. O‘quvchilarga
rasm asosida so‘z yozish, gap tuzish, kichik hikoyalar yozdirish mashqlari bu
borada samarali natija beradi.
Alifbe darslarida yozuvni o‘rgatish jarayonida o‘quvchilarning xatolarini
tahlil qilish ham metodik jihatdan muhimdir. Xatolar — o‘quvchi uchun bilim
olish vositasi, o‘qituvchi uchun esa diagnostika manbai hisoblanadi. Har bir
xato tahlil qilinib, to‘g‘ri variant bilan taqqoslanadi. O‘qituvchi bolani tanqid
qilmasdan, balki xatoni to‘g‘rilashga yo‘naltirishi zarur. Bu bola o‘ziga bo‘lgan
ishonchni yo‘qotmasdan, o‘rganish jarayonida faol bo‘lishiga yordam beradi.
Yozuvni o‘rgatishda o‘quvchilarni rag‘batlantirish, ularga ijobiy baho
berish, kichik muvaffaqiyatlarini qadrlash juda muhimdir. Yozuvni endigina

17o‘rganayotgan bola uchun har bir harfni to‘g‘ri yozish — katta yutuqdir.
O‘qituvchi buni e’tirof etishi, o‘quvchini qo‘llab-quvvatlashi, uni yanada faol
bo‘lishga undashi lozim.Shuningdek, metodik asos sifatida darsda “ko‘rsatma
— bajarish — mustaqil yozish” tizimi qo‘llaniladi. Avval o‘qituvchi namuna
ko‘rsatadi, so‘ng o‘quvchilar bilan birgalikda mashq qilinadi, keyinchalik ular
mustaqil yozuv topshiriqlarini bajaradilar. Bu tizim bosqichma-bosqich
ko‘nikmani shakllantirishga yordam beradi.
Pedagogik amaliyotda yozuvni o‘rgatishda “kichikdan kattaga” tamoyiliga
amal qilish kerak. Avval alohida elementlar, so‘ngra harflar, bo‘g‘inlar, so‘zlar
va gaplar yozdiriladi. Har bir bosqichda takrorlash va mustahkamlash mashqlari
muhim ahamiyatga ega. Masalan, harfni bir necha marotaba yozish orqali bola
uni eslab qoladi, qo‘l mushaklari esa avtomatik harakatga o‘rganadi.
Metodik yondashuvda estetik tarbiya ham muhim. Yozuv daftari toza,
tartibli, chiroyli yozilgan bo‘lishi, qog‘ozdagi joydan to‘g‘ri foydalanish
odatiga o‘rgatiladi. Bu bolada nafaqat yozuv madaniyatini, balki intizom va
mas’uliyat hissini ham shakllantiradi.
Zamonaviy ta’limda yozuv o‘rgatishda axborot texnologiyalaridan
foydalanish yangi bosqichni boshlab berdi. Interaktiv dasturlar yordamida harf
shakllarini o‘rganish, virtual yozuv mashqlari bajarish, tovush va harf mosligini
tinglab yozish imkoniyati mavjud. Bu usullar bolalarning diqqatini jalb etadi va
o‘quv jarayonini samaraliroq qiladi.Yozuv darslari shunchaki texnik mashg‘ulot
emas, balki ijodiy faoliyat sifatida tashkil etilishi kerak. O‘qituvchi darsni jonli,
har bir bola uchun qiziqarli shaklda o‘tishi zarur. Darsda qo‘shiqlar, she’rlar,
topishmoqlar, o‘yin elementlari qo‘llansa, bolalar yozuvni osonroq va quvonch
bilan o‘rganadilar.

18II BOB. ALIFBE DAVRIDA YOZUV KO‘NIKMALARINI
SHAKLLANTIRISHNING AMALIY JIHATLARI
2.1. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida yozuv malakalarini shakllantirish
usullari
Boshlang‘ich ta’limda o‘quvchilarda yozuv malakalarini shakllantirish
jarayoni o‘ta murakkab va mas’uliyatli bosqich hisoblanadi. Bu jarayon nafaqat
o‘quvchining harf yozishni o‘rganishi, balki u orqali tafakkurini, diqqatini,
xotirasini, estetik didini, nutq madaniyatini shakllantirishni ham o‘z ichiga
oladi. Yozuv o‘rganish — bu o‘quvchining og‘zaki nutqini yozma nutqqa
aylantirishdagi dastlabki qadami bo‘lib, u mantiqiy fikrlash, kuzatish, analiz va
sintez qilish kabi aqliy faoliyatlarni rivojlantiradi. Shu bois yozuv malakalarini
to‘g‘ri, bosqichma-bosqich, metodik asosda shakllantirish har bir o‘qituvchidan
yuksak pedagogik mahoratni talab etadi.
Yozuv malakasini shakllantirishda eng avvalo bolalarda yozuvga nisbatan
ijobiy munosabatni tarbiyalash muhimdir. O‘quvchi yozishni majburiyat emas,
balki o‘z fikrini ifoda etishning qulay vositasi sifatida qabul qilishi lozim.
Buning uchun o‘qituvchi darsda quvnoq, o‘yinli mashg‘ulotlardan, rasm,
topishmoq, hikoya va ertaklardan, interfaol metodlardan keng foydalanadi.
Masalan, harf bilan bog‘liq o‘yinlar, yozuv harakatlarini mashq qildirish
jarayonida “qiziqarli topshiriqlar” tizimi o‘quvchilarni faol ishtirok etishga
undaydi. 5
Yozuv ko‘nikmalarini shakllantirishda dastlab o‘quvchilarni to‘g‘ri o‘tirish,
ruchkani to‘g‘ri ushlash, daftarni to‘g‘ri joylashtirish kabi gigiyenik talablarni
o‘rgatish zarur. Bu jihatlar o‘quvchining yozish tezligiga, chiroyli yozuv
shakllanishiga bevosita ta’sir qiladi. O‘qituvchi yozuv jarayonida bolalarning
5
Abdullayeva Nilufar. “Innovatsion ta’lim va ko‘rgazmali vositalarning o‘rni.” – Toshkent:
Innovatsiya, 2021. – B. 18–50.

19barmoqlari, qo‘l muskullari harakatini, orqa va bo‘y holatini kuzatib boradi,
zarur hollarda individual yordam ko‘rsatadi.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun yozuv mashqlari qisqa, aniq va tizimli
bo‘lishi kerak. Dastlabki bosqichda harf elementlari, egri chiziqlar, to‘g‘ri
chiziqlar, aylana shakllarini yozish mashqlari bajariladi. So‘ngra bu elementlar
asosida harflar, bo‘g‘inlar, so‘zlar va gaplar yozish mashqlariga o‘tiladi. Bu
jarayon har kuni muntazam takrorlanib borilishi zarur. Yozuvni o‘rgatishda
“ko‘rsat – tushuntir – yozdir – tekshir” tamoyili eng samarali metodlardan
biridir. O‘qituvchi avval yozuvni doskada namunali tarzda yozib ko‘rsatadi,
keyin o‘quvchilar bilan birgalikda yozadi, so‘ng ularni mustaqil yozishga
o‘tkazadi.Yozuv ko‘nikmalarini shakllantirishda vizual idrok muhim rol
o‘ynaydi. O‘quvchi yozilayotgan harf shaklini ko‘rib, uning tuzilishini xotirada
mustahkamlaydi, so‘ngra uni harakat orqali ifodalaydi. Shu sababli, o‘qituvchi
dars jarayonida doskadagi yozuvni, darslikdagi namunalarni, slayd yoki
multimedia vositalarini uyg‘unlashtirib qo‘llashi lozim. Zamonaviy
texnologiyalar yordamida o‘quvchilarga harflar tuzilishini harakatli grafiklar
orqali ko‘rsatish ularning idrokini kuchaytiradi va eslab qolishni osonlashtiradi.
Yozuv mashg‘ulotlarida o‘qituvchi o‘quvchilarni nafaqat chiroyli, balki
savodli yozishga ham o‘rgatadi. Har bir harfning shakli, bog‘lanish joyi,
balandligi, satrga nisbati aniq tushuntiriladi. Harflar orasidagi masofa, so‘zlar
orasidagi bo‘shliq, satrlar orasidagi oraliq kabi texnik jihatlar ham e’tibordan
chetda qolmasligi kerak. Yozuv jarayonida xatolarni tuzatish yumshoq, ijobiy
shaklda olib boriladi — o‘qituvchi o‘quvchini tanqid qilmasdan, to‘g‘ri shaklni
yana bir bor ko‘rsatib, o‘z xatosini tahlil qilishga o‘rgatadi.Yozuv malakasini
rivojlantirishda o‘qituvchining individual yondashuvi alohida ahamiyatga ega.
Har bir bola o‘ziga xos: kimdir tez yozadi, kimdir sekin; kimning diqqat
markazi yuqori, kimning diqqatini tez chalg‘itish mumkin. Shu bois o‘qituvchi
mashg‘ulotlarni differensial asosda tashkil etadi. Ba’zi o‘quvchilar uchun harf
yozish, boshqalar uchun so‘z tuzish, yana boshqalar uchun gap yozish

20mashqlari taklif qilinadi. Bu yondashuv bolalarning imkoniyatini hisobga olgan
holda ularni yozuv jarayoniga jalb qiladi.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining yozuv malakasini shakllantirishda
og‘zaki nutq bilan uzviy bog‘liqlikni saqlash zarur. O‘qituvchi har bir yozuv
mashqini og‘zaki mashq bilan bog‘laydi — masalan, “So‘zni ayt, bo‘g‘inlarga
ajrat, keyin yoz” tamoyili asosida ishlaydi. Bu metod o‘quvchining fonetik,
grammatik va yozma faoliyatini uyg‘unlashtiradi. O‘quvchi nafaqat yozishni,
balki har bir harfning tovushdagi o‘rnini ham tushunib boradi.
Yozuv ko‘nikmalarini shakllantirishda o‘yinli metodlar, musobaqalar, “kim
chiroyli yozadi” kabi rag‘batlantiruvchi mashg‘ulotlar juda samarali natija
beradi. Rag‘bat va baholash o‘quvchining yozishga bo‘lgan qiziqishini
kuchaytiradi. Shu bilan birga, o‘qituvchi rag‘batni shaxsga emas, harakatga
berishi lozim, ya’ni “Sening yozuving yaxshilandi”, “Sen harflarni to‘g‘ri
yozding” kabi ijobiy fikrlar bolani ruhlantiradi.
Yozuv mashg‘ulotlarini tashkil etishda vaqt me’yoriga ham amal qilinadi.
Juda uzoq davom etgan mashqlar o‘quvchilarni charchatadi, ularning diqqatini
pasaytiradi. Shu sababli, yozuv darslari qisqa dam olish mashqlari, qo‘l
mushaklarini bo‘shashtiruvchi harakatlar, musiqiy tanaffuslar bilan boyitilishi
kerak. “Qo‘l mashqlari”, “harf gimnastikasi” kabi qisqa harakatli mashqlar
o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligini saqlab turadi.
Yozuv ko‘nikmasini shakllantirishning muhim sharti — darsdan tashqari
mashg‘ulotlarni yo‘lga qo‘yishdir. Uyga beriladigan yozma topshiriqlar
o‘quvchini mustaqil ishlashga o‘rgatadi. Bunda ota-onalarning hamkorligi katta
ahamiyatga ega. O‘qituvchi ota-onalarni bolaga yordam berish, lekin uning
o‘rniga yozmaslik haqida ogohlantiradi. Shuningdek, o‘quvchining uy
sharoitida yozuv mashq qilish uchun qulay joyga ega bo‘lishi, yoritilishi to‘g‘ri
bo‘lishi ham muhim.Yozuv o‘rganish jarayonida zamonaviy raqamli vositalar,
masalan, planshetlar yoki interaktiv doskalar yordamida harflarni yozish
mashqlari o‘quvchilarda yuqori motivatsiya uyg‘otadi. Yangi texnologiyalarni

21o‘quv jarayoniga qo‘shish bolalarda yozuv jarayonini qiziqarli, ko‘rgazmali va
interfaol shaklda amalga oshirish imkonini beradi .
2.2. Yozuv ko‘nikmalarini mustahkamlashda innovatsion metodlar
Zamonaviy ta’lim jarayonida o‘quvchilarda yozuv ko‘nikmalarini
shakllantirish va mustahkamlash an’anaviy usullar bilan bir qatorda,
innovatsion metodlar asosida tashkil etilishi bugungi kunda dolzarb ahamiyat
kasb etmoqda. Chunki ta’lim tizimida raqamli texnologiyalar, interfaol o‘yinlar,
axborot-kommunikatsiya vositalari keng joriy etilayotgan bir paytda,
o‘quvchilarni yozuv jarayoniga faollik, mustaqillik va ijodkorlik bilan jalb etish
zamon talabi hisoblanadi. Yozuvni o‘rgatish va mustahkamlashning
samaradorligi, avvalo, o‘qituvchining zamonaviy metodlardan to‘g‘ri
foydalanishiga bog‘liqdir.
Innovatsion metodlar o‘quvchining faol fikrlashini, o‘rganish jarayonida
ishtirokini kuchaytiradi, yozuv mashg‘ulotlarini qiziqarli va samarali shaklda
o‘tkazishga yordam beradi. Bunday yondashuvlarda o‘qituvchi faqat bilim
beruvchi emas, balki o‘quvchi faoliyatini tashkil etuvchi, yo‘naltiruvchi,
rag‘batlantiruvchi shaxs sifatida namoyon bo‘ladi. Innovatsion metodlarning
eng muhim jihati — ular o‘quvchini “men o‘rganaman”, “men yozaman”, “men
tahlil qilaman” degan faol subyekt sifatida shakllantiradi.
Yozuv ko‘nikmalarini mustahkamlashda eng samarali innovatsion
metodlardan biri bu **“interfaol o‘yinli yondashuv”**dir. O‘yinli darslarda
o‘quvchilar yozuv mashqlarini o‘yin elementlari orqali bajaradilar. Masalan,
“Yashirin harf”, “Topshiriq xati”, “Eng chiroyli so‘z” kabi o‘yinlar bolalarda
yozishga bo‘lgan qiziqishni oshiradi. O‘qituvchi o‘yin orqali o‘quvchilarning
e’tiborini faol saqlab turadi, bu esa yozuv malakalarini mustahkamlashda
muhim omil hisoblanadi.Shuningdek, axborot-kommunikatsiya
texnologiyalaridan foydalanish yozuv o‘rgatish jarayonida yuqori samaradorlik
beradi. Bugungi kunda interaktiv doskalar, kompyuter dasturlari, planshetlar va
smartfon ilovalari yordamida harf, bo‘g‘in va so‘z yozish jarayonini jonli,

22harakatli ko‘rinishda namoyish etish mumkin. Bunday vositalar bolalarning
diqqatini jamlaydi, ularni faol harakatga undaydi, vizual va motorik idrokni
uyg‘unlashtiradi. Masalan, “Learning Apps”, “Live Worksheets” kabi
platformalarda o‘qituvchi maxsus yozuv mashqlarini tayyorlab, o‘quvchilarga
elektron shaklda topshiriqlar berishi mumkin.
Yana bir samarali metod — bu “klaster” usulidir. Ushbu metod yordamida
o‘quvchilar so‘zlarni guruhlarga ajratish, bog‘lanishlarini aniqlash, har bir
so‘zning yozilishini to‘g‘ri tushunish ko‘nikmasini shakllantiradilar. Masalan,
o‘qituvchi “B” harfi bilan boshlanadigan so‘zlar klasterini tuzishni topshiradi,
o‘quvchilar esa so‘zlarni yozma shaklda tartibga keltiradilar. Bu jarayon
nafaqat yozuvni mashq qilish, balki fikrlashni ham faollashtiradi.
Yozuv ko‘nikmalarini mustahkamlashda “aqliy hujum” (brainstorming)
metodi ham juda foydalidir. Bu metod orqali o‘quvchilar biror mavzu yoki rasm
asosida fikrlarini yozma tarzda ifodalashadi. Masalan, o‘qituvchi “Bahor keldi”
mavzusida kichik hikoya yozishni taklif etadi. O‘quvchilar fikrlarini erkin
bayon etadilar, har bir gapni mustaqil tuzadilar, shu orqali yozuv malakasini
mustahkamlaydilar. “Aqliy hujum” metodi bolalarda ijodiy tafakkur, yozma
nutq madaniyatini rivojlantiradi.
Innovatsion metodlardan biri sifatida “konseptual jadval” usulini ham
keltirish mumkin. Bu metod o‘quvchilarning yozuv jarayonini rejalashtirish,
tizimli fikrlash va yozuvni mantiqan izchil tashkil etishga yordam beradi.
O‘qituvchi har bir mavzu uchun jadval asosida yozuv topshiriqlarini beradi:
“Harf – so‘z – gap – matn” ketma-ketligida o‘quvchi o‘z fikrini yozma shaklda
ifodalaydi. Bu jarayon yozuv malakasini mustahkamlashning samarali vositasi
bo‘lib, o‘quvchini yozuv jarayoniga faol jalb etadi.
Yozuvni mustahkamlashda “blits-so‘rov”, “fikrlar zanjiri”, “juftlikda
ishlash”, “kichik guruhda yozish” kabi interfaol usullar ham muhim o‘rin tutadi.
Masalan, o‘quvchilar juftlikda bir-birining yozuvini tekshiradilar, xatolarni

23aniqlaydilar va birgalikda tuzatadilar. Bu jarayon o‘quvchilarda o‘z-o‘zini
nazorat qilish, tahlil qilish, mas’uliyat hissini tarbiyalaydi.
Yozuv ko‘nikmalarini mustahkamlashda “loyiha metodi” ham zamonaviy
yondashuvlardan biridir. O‘quvchilar kichik yozma loyihalar yaratadilar:
masalan, “Mening oilam”, “Mening sevimli hayvonim” kabi mavzularda kichik
matnlar yozadilar, rasm bilan bezaydilar va taqdim etadilar. Bu metod orqali
bola nafaqat yozuvni mashq qiladi, balki mustaqil fikrlash, matn tuzish, o‘z
ishini namoyish etish ko‘nikmalarini rivojlantiradi.
Yozuv mashg‘ulotlarini mustahkamlashda multimedia texnologiyalaridan
foydalanish ham samarali natijalar beradi. Yozuv darslari davomida harflarning
yozilish tartibini ko‘rsatuvchi videolar, audio qo‘llanmalar, animatsiyalar
o‘quvchilar uchun qulay muhit yaratadi. O‘qituvchi masalan, “Harf yozish
animatsiyasi”ni ekranga chiqarib, bolalardan shu harakatni daftarlarida
takrorlashni so‘raydi. Bu usul ko‘rish, eshitish va motorik sezgilarni bir vaqtda
ishga soladi, natijada yozuv malakasi tezroq shakllanadi.Shuningdek,
“Gamifikatsiya” (o‘yinlashtirish) prinsipi bugungi ta’limda juda samarali
hisoblanadi. Yozuv mashqlarini o‘yinlar asosida tashkil etish — bu innovatsion
yondashuvning amaliy ifodasidir. Masalan, o‘qituvchi “Topshiriqlar darajasi”,
“Yozuv poygasi”, “Xatolarni yeng” kabi raqamli o‘yinlar orqali o‘quvchilarda
raqobat va qiziqish uyg‘otadi. Har bir muvaffaqiyat uchun yulduzcha, ball yoki
sertifikat berilishi bolani rag‘batlantiradi.Yozuv ko‘nikmalarini
mustahkamlashda innovatsion metodlardan foydalanishning yana bir muhim
tomoni — darsni tahlilga yo‘naltirishdir. O‘quvchilar o‘z yozuv ishlarini tahlil
qiladilar, xatolarini ko‘radilar, to‘g‘rilash yo‘llarini muhokama qiladilar. Bu
jarayon o‘quvchini passiv ijrochidan faol o‘rganuvchiga aylantiradi.O‘qituvchi
innovatsion metodlarni qo‘llar ekan, har bir o‘quvchining psixologik
tayyorgarligini, individual imkoniyatlarini hisobga olishi zarur. Chunki har bir
bolaning idrok darajasi, harf shaklini o‘zlashtirish tezligi, diqqatni jamlash

24qobiliyati turlicha. Shu bois interfaol metodlar differensial yondashuv asosida
tatbiq etilishi lozim.
Jadval 1. Yozuv ko‘nikmalarini mustahkamlashda qo‘llaniladigan
innovatsion metodlar
№ Innovatsion
metod nomi Asosiy maqsadi Qo‘llanish shakli Kutilayotgan
natija
1 Interfaol o‘yinli
metodlar Yozuv
mashg‘ulotlarini
qiziqarli va faol
shaklda tashkil etish “Top harfni”, “Yashirin
so‘z” kabi o‘yinlar O‘quvchilarda
yozuvga nisbatan
ijobiy motivatsiya
shakllanadi
2 AKT (axborot-
kommunikatsiya
texnologiyalari) Yozuv jarayonini
vizual va texnologik
vositalar bilan
boyitish Interaktiv doska, planshet,
video, ilovalar Yozuv
harakatlarini eslab
qolish
osonlashadi,
diqqat va idrok
kuchayadi
3 Klaster metodi So‘z va harflarni
guruhlab o‘rganish
orqali mantiqiy
yozuvni rivojlantirish Harf asosida so‘z klasteri
tuzish Fikrni tizimli
ifodalash, yozuvni
rejalashtirish
malakasi
shakllanadi
4 Aqliy hujum
(brainstorming) O‘quvchilarda erkin
fikr yozish va
ijodkorlikni
rivojlantirish Rasm, mavzu yoki so‘z
asosida yozma topshiriq Mustaqil yozma
fikr bildirish va
tafakkur faoliyati
kuchayadi
5 Loyiha metodi Yozuv malakasini
real hayotiy mavzular
bilan bog‘lash “Mening oilam”, “Mening
maktabim” mavzularida
kichik matnlar yozish O‘quvchilarda
mustaqillik,
ijodkorlik, matn
tuzish ko‘nikmasi
rivojlanadi
6 Juftlikda yoki
guruhda ishlash Hamkorlikda
o‘rganish orqali tahlil
va nazorat malakasini
rivojlantirish Bir-birining yozuvini
tekshirish, tahrir qilish O‘z-o‘zini va
boshqani
baholash, muloqot
madaniyati
shakllanadi
7 Gamifikatsiya
(o‘yinlashtirish) Dars jarayonini
raqamli o‘yinlar
orqali jonlantirish Ball, yulduzcha, darajali
topshiriqlar tizimi Raqobat,
motivatsiya,
darsga faol
ishtirok kuchayadi
8 Konseptual
jadval metodi Yozuvni bosqichma-
bosqich o‘rganish va
mustahkamlash “Harf–so‘z–gap–matn”
jadvali asosida ishlash Yozuv jarayoni
izchil, tizimli va
mantiqiy tarzda
amalga oshiriladi

252.3. Alifbe davrida yozuv ko‘nikmalarini shakllantirishda uchraydigan
xatolar va ularni bartaraf etish yo‘llari
Boshlang‘ich sinfda yozuv ko‘nikmalarini shakllantirish jarayonida har bir
o‘quvchi turli xatolarga yo‘l qo‘yadi. Bu xatolar tabiiy va psixologik jihatdan
normal holat hisoblanadi, chunki bolaning motorik harakatlari, vizual-idrok va
diqqat kuchi hali to‘liq rivojlanmagan. Shu bilan birga, xatolarni to‘g‘ri
aniqlash va ularni bartaraf etish metodik jihatdan muhim vazifa hisoblanadi.
Yozuvda uchraydigan asosiy xatolardan biri — harflarning noto‘g‘ri
shakllanishidir. Ba’zan o‘quvchi harfni qayerdan boshlash, qaysi yo‘nalishda
chizish kerakligini bilmaydi. Masalan, “б” harfi uchun egri chiziq noto‘g‘ri
boshlanishi yoki “д” harfi balandligi buzilishi mumkin. Bu xatolar dastlab
kichik bo‘lib, keyinchalik odatga aylanadi. Shu sababli o‘qituvchi har bir
harfning yozilish tartibini ko‘rsatishi, bolani namuna asosida yozishga
o‘rgatishi kerak. 6
Ikkinchi ko‘p uchraydigan xato — harflar orasidagi masofa va so‘z
bo‘shliqlarining noto‘g‘ri bo‘lishidir. O‘quvchi ba’zan harflarni bir-biriga juda
yaqin yoki juda uzoq yozadi, bu esa so‘zni o‘qishni qiyinlashtiradi. Xatoni
bartaraf etish uchun o‘qituvchi qog‘ozdagi chiziqlar, satr va bo‘shliqni belgilash
orqali vizual yordam beradi. Shu bilan birga, “harfni to‘g‘ri joylashtirish”
mashqlari muntazam o‘tkazilishi zarur.
Uchinchi xato turi — harflarning noto‘g‘ri bog‘lanishidir. Harflar bir-biri
bilan noto‘g‘ri bog‘langanida so‘z noto‘g‘ri yoziladi. Masalan, “мама”
6
Saidova Gulnora. “Boshlang‘ich sinflarda ona tili fanini o‘qitishda ko‘rgazmalilik va
interfaollik.” – Buxoro: BuxDU nashriyoti, 2023. – B. 11–48.

26so‘zidagi harflar orasidagi bog‘lanish to‘g‘ri bo‘lmasa, so‘z tushunarsiz bo‘ladi.
Bu xatoni tuzatish uchun o‘qituvchi dastlab harflar orasidagi bog‘lanishni
alohida mashq sifatida o‘rgatadi, so‘ngra so‘z yozishga o‘tadi.
To‘rtinchi xato — harflarning noto‘g‘ri o‘lchamlari va balandligidir. Ba’zi
o‘quvchilar kichik yoki katta harflarni noto‘g‘ri yozadi, satrga moslashtira
olmaydi. Shu sababli o‘qituvchi harflar balandligi, satrga joylashuvi va nisbati
bo‘yicha ko‘rsatmalar beradi, har bir bola alohida nazorat qilinadi. Bu xato
ko‘pincha motorik ko‘nikmalar yetarli darajada shakllanmaganda yuzaga
keladi.
Beshinchi xato turi — xatolarni takrorlash orqali odatga aylanishidir.
O‘quvchi bir marta xato qilsa, uni o‘qituvchi vaqtida tuzatmasa, bola bu xatoni
odat sifatida davom ettiradi. Shu bois xatolarni darhol aniqlash va ijobiy rag‘bat
bilan tuzatish metodik jihatdan muhimdir. O‘qituvchi xatoni tanqid qilmasdan,
to‘g‘ri variantni ko‘rsatishi kerak.
Yozuv xatolarini bartaraf etishda samarali metodlardan biri — takrorlash va
mustahkamlashdir. O‘quvchilar bir harf yoki so‘zni bir necha marotaba
yozadilar, shu orqali motorik harakat avtomatlashtiriladi. Takrorlash mashqlari
qisqa, ammo tez-tez o‘tkazilishi lozim, bu esa diqqatni charchatmay, yozuvni
mustahkamlaydi.Shuningdek, xatolarni bartaraf etishda vizual va kinestetik
yondashuvlar muhim rol o‘ynaydi. O‘quvchi harfni ko‘rib, so‘ng qo‘l harakati
bilan chizadi. Bu kombinatsiya yozuvni tezroq o‘zlashtirishga yordam beradi.
Misol uchun, o‘qituvchi harfni doskada chizadi, o‘quvchi esa havo bo‘shlig‘ida
yoki qog‘ozda takrorlaydi.
Yana bir muhim yo‘l — differensial yondashuv. Har bir bola individual
tarzda kuzatiladi. Ba’zi bolalar tez yozadi, lekin xatolarga ko‘p yo‘l qo‘yadi,
boshqalar sekin, ammo aniqlik bilan yozadi. Shu sababli mashqlar intensivligi
va murakkabligi har bir bola uchun alohida belgilanadi.
Xatolarni bartaraf etishda interfaol metodlar va o‘yinlar ham samarali
hisoblanadi. Masalan, “Top xatoni”, “Harfni to‘g‘ri yoz” kabi o‘yinlar bolalarni

27diqqatli bo‘lishga undaydi. Shu orqali ular xatolarni mustaqil aniqlashni
o‘rganadilar va yozuv ko‘nikmasi mustahkamlanadi.
Xulosa
Men ushbu kurs ishini bajarish jarayonida Alifbe davrida yozuv
ko‘nikmalarini shakllantirish masalasini chuqur o‘rgandim. Men uchun ma’lum
bo‘ldiki, boshlang‘ich ta’lim — bu bolaning shaxsiy rivojlanishi, tafakkur va
nutq madaniyati poydevorini yaratadigan eng muhim bosqich hisoblanadi.
Ayniqsa, yozuv ko‘nikmalarini egallash, ya’ni alifbe davri, o‘quvchining o‘qish
va yozish malakasini shakllantirishda asosiy rol o‘ynaydi. Men alifbe davrida
harflar, bo‘g‘inlar, so‘zlar va gaplarni yozish jarayonida o‘quvchilarning
psixologik va motorik xususiyatlarini hisobga olishning muhimligini angladim.
Men o‘rganish jarayonida yozuv ko‘nikmalarini shakllantirishning
psixologik va pedagogik asoslarini chuqur tahlil qildim. Men uchun aniq
bo‘ldiki, yozuv malakasini rivojlantirish — bu nafaqat harflarni yozishni
o‘rgatish, balki bolalarda diqqat, eslash, motorik koordinatsiya, fikrni tizimli
ifodalash va ijodiy tafakkurni rivojlantirish jarayonidir. Men shuningdek,
o‘qituvchining individual yondashuvi, metodik mahorati va darsni to‘g‘ri
tashkil etish yozuv malakasini shakllantirishda katta ahamiyatga ega ekanligini
angladim.Men o‘rganish davomida yozuv ko‘nikmalarini shakllantirishda
innovatsion metodlarning samaradorligini o‘rganib chiqdim. Men interfaol
o‘yinlar, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, loyiha usullari, klaster va
brainstorming metodlari orqali o‘quvchilarning faolligini oshirish, ularning
yozuv malakasini mustahkamlash mumkinligini tahlil qildim. Men innovatsion
yondashuvlar nafaqat yozuvni o‘rgatishda, balki o‘quvchilarda mustaqil fikrlash
va ijodiy tafakkur ko‘nikmalarini rivojlantirishda muhim ekanligini tushundim.
Men yozuv jarayonida uchraydigan xatolarni aniqlash va ularni bartaraf
etish usullarini o‘rgandim. Men uchun ma’lum bo‘ldiki, xatolar tabiiy holat

28bo‘lib, ularni darhol aniqlash, takrorlash va mustahkamlash orqali bartaraf etish
mumkin. Men yozuv xatolarini bartaraf etishda interfaol metodlar, o‘yinlar,
vizual va kinestetik mashqlar, shuningdek, differensial yondashuvning samarali
ekanligini aniqladim.
Men kurs ishini bajarish jarayonida amaliy jihatlarni ham o‘rgandim.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida yozuv malakasini shakllantirish usullari,
ularni mustahkamlashda interfaol va innovatsion metodlardan foydalanish,
o‘quvchi faolligini oshirish yo‘llari — bularning barchasi o‘qituvchi tomonidan
tizimli va izchil tatbiq etilishi kerakligini tushundim. Men yozuv malakasini
shakllantirish jarayoni bosqichma-bosqich, har bir o‘quvchining individual
imkoniyatlari hisobga olinib tashkil qilinishi lozimligini angladim.Men uchun
muhim xulosalardan biri shuki, alifbe davrida yozuv ko‘nikmalarini
shakllantirish o‘quvchining nafaqat texnik yozish ko‘nikmasini rivojlantiradi,
balki uning mantiqiy tafakkuri, nutq madaniyati, diqqat va eslash qobiliyatini
ham mustahkamlaydi. Men yozuv o‘rgatish jarayonida o‘qituvchining
pedagogik mahorati, metodik yondashuvi va zamonaviy texnologiyalardan
foydalanishi natijani samarali qiladi.
Men kurs ishini bajarish davomida alifbe davrida yozuv ko‘nikmalarini
shakllantirish mavzusining dolzarbligini, o‘rganilganlik darajasini, nazariy va
amaliy asoslarini, innovatsion metodlarni va xatolarni bartaraf etish yo‘llarini
batafsil o‘rgandim. Men aniq tushundimki, boshlang‘ich ta’limda yozuv
ko‘nikmalarini puxta shakllantirish — bu o‘quvchining keyingi o‘qish, yozish
va umumiy bilim olish jarayonining asosini tashkil etadi.
Men yakun qilib aytishim mumkinki, alifbe davrida yozuv ko‘nikmalarini
shakllantirish — bu murakkab, ammo muhim pedagogik jarayon bo‘lib, u
o‘quvchining intellektual va ijodiy rivojlanishini ta’minlaydi. Men bu jarayonni
samarali tashkil etish uchun nazariy bilimlar, amaliy metodlar, innovatsion
yondashuvlar va individual yondashuvlarni uyg‘unlashtirish zarurligini
angladim. Shu bilan birga, men o‘qituvchi sifatida kelajakda alifbe davrida

29yozuv ko‘nikmalarini shakllantirish jarayonini yanada takomillashtirish va
bolalarning yozma savodxonligini yuqori darajaga ko‘tarish uchun harakat
qilaman.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
Prezident farmonlari va qarorlari ro‘yxati
1) O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2019-yil 29-
apreldagi “O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi tizimini 2030-yilgacha
rivojlantirish konsepsiyasi to‘g‘risida”gi PF–5712-sonli Farmoni.
2) O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2020-yil 6-
noyabrdagi “Xalq ta’limi tizimini yanada takomillashtirishga oid
qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ–4884-sonli Qarori.
3) O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2022-yil 11-
maydagi “Xalq ta’limi tizimida o‘quv-tarbiya jarayonlarini sifat jihatidan
yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ–220-sonli
Qarori.
Ilmiy adabiyotlar
1) Mahmudov Nodirbek, G‘ulomov Abdurahmon. “Ona tili o‘qitish
metodikasi.” – Toshkent: O‘qituvchi, 2018. – B. 12–45.
2) Qodirova Mohira, Yuldasheva Malika. “Boshlang‘ich ta’limda o‘qitish
metodikasi.” – Toshkent: Fan va texnologiya, 2019. – B. 23–67.
3) Xudoyberganova Dildora. “Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari nutqini
rivojlantirishda innovatsion metodlar.” – Toshkent: Ilm ziyo, 2020. – B. 15–
50.
4) Mirziyoyeva Shahrizoda. “Zamonaviy ta’limda innovatsion yondashuvlar.”
– Toshkent: Yangi asr avlodi, 2021. – B. 8–34.
5) Qodirov Bakhtiyor. “Grammatika va imlo o‘qitishning samarali usullari.” –
Samarqand: SamDU nashriyoti, 2017. – B. 30–72.

306) Tursunova Sevara. “Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari bilan nutq o‘stirish
mashg‘ulotlari.” – Toshkent: Noshir, 2019. – B. 10–42.
7) Karimova Zulfiya. “Ko‘rgazmali qurollar va o‘quv jarayonida ularning
ahamiyati.” – Toshkent: Fan, 2020. – B. 20–55.
8) Jo‘rayev Anvar. “Boshlang‘ich ta’limda pedagogik texnologiyalarni
qo‘llash.” – Toshkent: Universitet, 2021. – B. 17–60.
9) Mirzaahmedov Habib. “Ta’lim jarayonida vizuallik tamoyilining pedagogik
asoslari.” – Toshkent: Ilm Ziyo Nashriyoti, 2018. – B. 25–48.
10) Xolmatova Malohat. “Ona tili darslarida interfaol metodlardan
foydalanish.” – Toshkent: Barkamol avlod, 2022. – B. 14–39.
11) Shirinov Akmal. “Boshlang‘ich ta’limda o‘quvchilarning nutqiy
kompetensiyasini shakllantirish.” – Namangan: NamDU nashriyoti, 2023. –
B. 12–44.
12) Abdullayeva Nilufar. “Innovatsion ta’lim va ko‘rgazmali vositalarning
o‘rni.” – Toshkent: Innovatsiya, 2021. – B. 18–50.
13) Toshpo‘latova Dildora. “Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining psixologik
xususiyatlari va o‘qitish metodikasi.” – Toshkent: Noshir, 2020. – B. 22–57.
14) Jo‘raboyeva Lobar. “O‘qitishda didaktik materiallardan foydalanish
asoslari.” – Toshkent: Ziyo, 2018. – B. 9–36.
15) Saidova Gulnora. “Boshlang‘ich sinflarda ona tili fanini o‘qitishda
ko‘rgazmalilik va interfaollik.” – Buxoro: BuxDU nashriyoti, 2023. – B.
11–48.
Foydalanilgan internet manbalar
www.ziyonet.uz
www.pedagog.uz
https://uzedu.uz
https://president.uz

31https://kitob.uz
https://eduportal.uz
https://school-edu.uz

Alifbe davrida yozuv ko‘nikmalarini shakllantirish

Sotib olish