Ro'yxatga olish sanasi 14 Fevral 2025
82 SotishAxborot resurs markazi uchun avtomatlashtirilgan tizim kurs ishi
![Asosiy qisim:
C++ dasturlash tili Bjarne Strastrup tomonidan 1980-yil boshlarida ishlab
chiqilgan. C++ dasturlash tilida yaxshi dastur tuzish uchun “aql, farosat va sabr”
kerak bo‘ladi. Bu dasturlash tili asosan tizim sathida dasturchilar uchun yaratilgan.
C/C++ algoritmik dasturlash tilining alifbosi:
1. 26 ta lotin harflari va 32 ta kirill harflari (katta va kichik);
2. 0 dan 9 gacha bo‘lgan arab raqamlari;
3. Maxsus belgilar: + - * / ; : . , % ? ! = “” № <> { } [ ] ( ) $ # & ^ va hokazo.
Dastur bajarilishi jarayonida o‘z qiymatini o‘zgartira oladigan kattaliklar
o‘zgaruvchi deb ataladi. O‘zgaruvchilarning nomlari harf bilan boshlanuvchi
harflar va raqamlardan iborat bo‘lishi mumkin. O‘zgaruvchilarni belgilashda katta
va kichik harflarning farqlari mavjud. (A va a harflari ikki xil o‘zgaruvchini
bildiradi.) Har bir o‘zgaruvchi o‘z nomiga, toifasiga, xotirada egallagan joyiga va
so‘nggi qiymatiga ega bo‘lishi kerak. O‘zgaruvchiga murojaat qilish uning ismi
orqali amalga oshiriladi. O‘zgaruvchi uchun xotiradan ajratilgan joyning tartib
raqami uning manzili (adresi) hisoblanadi. O‘zgaruvchini ishlatishdan oldin uni
aniqlab olish zarur.
O‘zgaruvchilarning son qiymatlari quyidagi ko‘rinishda yoziladi:
Butun toifali o‘nlik sanoq tizimida: ular faqat butun sondan iborat bo‘ladi.
Masalan: 5; -76; -674 va hokazo.
Sakkizlik sanoq tizimidagi sonlar: 0 (nol) dan boshlanib, 0 dan 7 gacha
bo‘lgan raqamlardan tashkil topadi. Masalan: x = 0453217; s = 077;
O‘n oltlik sanoq tizimidagi sonlar: 0 (nol) dan boshlanadi va undan keyin x
yoki X harfi keladi, so‘ngra 0-9 raqamlari va a-f yoki A-F harflardan iborat ketma-
ketliklar bo‘ladi. Masalan: 10 sanoq sistemasidagi 22 soni sakkizlik sanoq
sistemasida 026, o‘n oltilik sanoq sistemasida esa 0x16 shaklida bo‘ladi.
Haqiqiy toifali sonlar: ular butun va kasr qismlardan iborat bo‘ladilar.
Masalan: 8,1; -12,59 va hokazo. Haqiqiy toifali sonlarning bu ko‘rinishi oddiy
6](https://docx.uz/documents/4119903f-9d6c-49b3-af46-38ea4abeed90/page_6.png?v=1)
![}
cout << "Kitob topilmadi!" << endl;
}
void searchBook(string query) {
bool found = false;
for (int i = 0; i < books.size(); i++) {
if (books[i].title.find(query) != string::npos || books[i].author.find(query) !=
string::npos) {
cout << "ID: " << books[i].id << ", Sarlavha: " << books[i].title
<< ", Muallif: " << books[i].author
<< ", Mavjud: " << (books[i].isAvailable ? "Ha" : "Yo‘q") << endl;
found = true;
}
}
if (!found) cout << "Hech narsa topilmadi!" << endl;
}
void borrowBook(string id) {
for (int i = 0; i < books.size(); i++) {
if (books[i].id == id && books[i].isAvailable) {
books[i].isAvailable = false;
borrowCount++;
cout << "Kitob ijaraga olindi: " << books[i].title << endl;
return;
}
}
cout << "Kitob mavjud emas yoki allaqachon ijarada!" << endl;
20](https://docx.uz/documents/4119903f-9d6c-49b3-af46-38ea4abeed90/page_20.png?v=1)
![}
void returnBook(string id) {
for (int i = 0; i < books.size(); i++) {
if (books[i].id == id && !books[i].isAvailable) {
books[i].isAvailable = true;
cout << "Kitob qaytarildi: " << books[i].title << endl;
return;
}
}
cout << "Kitob topilmadi yoki ijarada emas!" << endl;
}
void generateReport() {
cout << "\n ARM Hisoboti \n";
cout << "Jami kitoblar soni: " << books.size() << endl;
cout << "Ijaraga olingan kitoblar soni: " << borrowCount << endl;
cout << "Mavjud kitoblar:\n";
for (int i = 0; i < books.size(); i++) {
if (books[i].isAvailable) {
cout << "- " << books[i].title << " (Muallif: " << books[i].author << ")\
n";
}
}
cout << "Ijaradagi kitoblar:\n";
for (int i = 0; i < books.size(); i++) {
if (!books[i].isAvailable) {
cout << "- " << books[i].title << endl;
21](https://docx.uz/documents/4119903f-9d6c-49b3-af46-38ea4abeed90/page_21.png?v=1)
![else if (tur == 3) { royxat = &dissertatsiyalar; turNomi = "Dissertatsiyalar"; }
else { cout << "Noto‘g‘ri tanlov!\n"; return; }
if (royxat->empty()) {
cout << turNomi << " ro‘yxati bo‘sh.\n";
return;
}
cout << "\n" << turNomi << ":\n";
for (size_t i = 0; i < royxat->size(); ++i)
cout << i + 1 << ". " << (*royxat)[i].muallif << " - " << (*royxat)[i].nom <<
endl;
}
int main() {
int tanlov;
do {
cout << "\nKutubxona ARM\n1. Manba qo‘shish\n2. Adabiyotlar\n3.
Maqolalar\n4. Dissertatsiyalar\n0. Chiqish\nTanlov: ";
cin >> tanlov;
cin.ignore();
if (tanlov == 1) manbaKiritish();
else if (tanlov >= 2 && tanlov <= 4) oynaniKorish(tanlov - 1);
else if (tanlov == 0) cout << "Dastur yakunlandi.\n";
else cout << "Noto‘g‘ri tanlov!\n";
} while (tanlov != 0);
return 0;
}
26](https://docx.uz/documents/4119903f-9d6c-49b3-af46-38ea4abeed90/page_26.png?v=1)
Axborot resurs markazi uchun avtomatlashtirilgan tizim kurs ishi