Dokument ma'lumotlari

Narxi 20000UZS
Hajmi 1.9MB
Xaridlar 0
Yuklab olingan sana 02 Aprel 2025
Kengaytma docx
Bo'lim Kurs ishlari
Fan Informatika va AT

Sotuvchi

Shahboz Rajabboyev

Ro'yxatga olish sanasi 28 Fevral 2024

11 Sotish

Axborot tizimlarida matn redaktori vositalaridan foydalangan holda qayta ishlash dasturlari

Sotib olish
MAVZU: Axborot tizimlarida matn redaktori vositalaridan foydalangan holda qayta ishlash dasturlari Reja: I. Kirish II. Asosiy qism a) Z amonaviy matn muharirlari b) Matn muharrirlarining asosiy tushunchasi va ishlash prinsplari c) Matn muharirlari va ulardan samarali foydalanish III. Xulosa IV. Foydalanilgan adabiyotlar KIRISH Iqtisodiy axborotlarni qayta ishlash bazasini tashkil qilish tamoyillari . Axborotga bo`lgan talablarning turli-tumanligi , masalalar ko`lamining tobora ortib borishi va boshqalar zamonaviy ATlari oldiga bir qator talablar qo`ymoqda. Bunday talablar jumlasiga quyidagilar kiradi: Iqtisodiy axborotlarni qayta ishlash bazasining aniqligi. Ma`lumki, ma`lumotlar bazasi t е gishli sohaning axborot mod е lini tashkil qiladi. Shu sababli ham MB da saqlanayotgan axborotlar ob` е ktlarning holati, xususiyati va ular o`rtasida aloqalarni to`liq va aniq ifodalash lozim . Aks holda tashkil qilingan MB xatarli bo`lishi va zarar k е ltirishi mumkin Matn redaktori vositalari, axborot tizimlarida matnning tuzilishi, tahrir qilinishi va saqlanishi uchun keng qo'llaniladigan dasturlardir. Bu dasturlar ko'p xil funktsiyalarga ega bo'lib, matn tahririni osonlashtirish, formatlash, imlo va grammatika tekshirish, matn qidirish va almashish imkoniyatlarini taklif qiladi. Ular internet saytlarida, ofis dasturlarida, ma'lumotlar bazalarida va boshqa ommabop axborot tizimlarida ishlatiladi. Qayta ishlash dasturi esa matn redaktori vositalaridan foydalangan holda yozilgan va saqlangan ma'lumotlarni tahrir qilish uchun mo'ljallangan dastur bo'lib, matnlarni avtomatik ravishda tuzatish, to'liq matnlarni o'zgartirish, tarjimonlar, tahrirlar va boshqa o'zgarishlarni qo'llab- quvvatlash imkoniyatlarini taqdim etadi. Bu dasturlar matnlar ustida ommabop tahrir ishlarni bajarishda qulaylik yaratadi va axborot tizimlarining ishlash tezligini oshiradi . Hozirgi kunda axborot texnologiyasi jamiyatning jadal rivojlanishiga ta'sir etuvchi eng muhim omildir. Axborot texnologiyasi insoniyat taraqqiyotining turli bosqichlarida ham mavjud bo’lgan bo’lsa –da, hozirgi zamon axborotlashgan jamiyatining o’ziga xos xususiyati shundaki , sivilizasiya tarixida birinchi marta bilimlarga erishish va ishlab chiqarishga sarflanadigan kuch energiya , xom ashyo, materiallar va moddiy iste'mol buyumlariga sarflanadigan xarajatlardan ustunlik qilmoqda, ya'ni axborot texnologiyalari mavjud yangi texnologiyalar orasida yetakchi o’rinni egallamoqda. Axborot texnologiyalari turmushning barcha sohalariga borgan sari ko’proq, singib borib , uning harakatlantiruvchi kuchiga aylanmoqda. T е zkorlik va unumdorlik. Tizimning t е zkorligi qo`yilgan talabga javob b е rish vaqti bilan aniqlanadi. Bunda nafaqat EHM ning t е zkorligini , balki ma`lumotlarning joylanishi, izlash usullari , talabning qiyinligini va boshqa olimllarni ham hisobga olish zarur. Tizimning unumdorligi esa vaqt birligi ichida bajarilgan talablarning miqdori orqali aniqlanadi. MBdan foydalanishning odiyligi va qulayligi. Bu talab tizimdan foydalanuvchi barcha is`t е molchilar tomonidan qo`yiladi. Shu sababli ham MB dan foydalanishning oson, sodda va qulay usullarini yaratish muhim ahamiyatga ega. Ma`lumotlarni himoyalash . Tizim ma`lumotlar bazasida saqlanilayotgan axborot va dasturlarni tashqi ta`sirlardan, b е gona foydalanuvchilardan himoyalashni ta`minlashi lozim. Tizimning rivojlanishi . Tizim tarkibi doimo yangi el е m е ntlar , dasturlar bilan taxminlanishi, axborot massivlari o`zgartirilishi va yangilanib borishi zarur. Zamonaviy matn muharirlari. Qog'ozda chop etish uchun mo'ljallangan ko'pgina hujjatlar, hamda elektron hujjatlar matn ko'rinishida bo'ladi, ya'ni matnlarda oddiy simvollar (harflar, raqamlar, tinish belgilari va boshqalar)dan terilgan so'zlardan tuzilgan. Kompyuterda matn hujjatlarini tayyorlashda 3 xil asosiy amal ishlatiladi. Kiritish amali joriy matnni tashqi ko'rinishidan elektron ko'rinishga o'tkazadi, ya'ni matnni fayl ko'rinishida kompyuterda saqlaydi. Kiritish amalida faqat klaviatura orqali axborot kiritish tushunilmaydi. Matnni kiritishning apparat vositalari ham bor, ya'ni matnni originalini skayner orqali kiritish mumkin. Redaktorlash amali (matnni tahrirlash jarayoni) mavjud elektron hujjatga o'zgartirish kiritish, hujjat qismlarini joyini almashtirish, bir nechta kichik fayllarga bo'lib o'zgartirish imkonini beradi. Kiritish va redaktorlash amalidan so'ng matnning mazmuni shakllanadi. Hujjatni jihozlashni shakllash amali orqali bajariladi. Shakllash buyruqlaridan so'ng matnni monitor ekranida yoki printerda chop etilgandan so'ng qog'ozda qanday joylashishini ko'rish mumkin. Matnlar bilan ishlovchi 2 xil programmalar bor: matn redaktorlari va matn prosessorlari (muharrirlari). Matn redaktorlarida kiritilgan matnni shakllash imkoni mavjud emas. Matn prosessorlari matnni shakllash imkonini beradi. Matn prosessorlari rasmiy hujjatlarni tayyorlashda ishlatiladi. Window’s OS ga Bloknot standart matn redaktori va oddiy WordPad matn prosessori kiradi. Shakllanmagan matn fayllari Window’s OS da .TXT fayl kengaytirgichi bilan, matn prosessorlari fayllari esa .DOC kengaytirgichi bilan saqlanadi. Zomanaviy WINDOWS OSli kompyuterlarda Microsoft Word matn prosessori keng tarqalgan. Bu programma Microsoft kompaniyasi mahsuli bo'lib, ko'p yillar mobaynida rivojlandi. Microsoft Word Windows muhitida ishlash uchun mo‘ljallangan Microsoft Office tarkibiga kiruvchi dasturlardan biri bo‘lib, uni matn muharriri deb atashadi. U har xil xatlar, hujjatlar va hisobotlar tayyorlashda qulay vositadir. Shuningdek, uning yordamida blanklar va anketalar, maqolalar hamda risolalar tayyorlash mumkin. MS Wordda hujjatlarni yaratishda, uning tarkibiga kiritilgan, ko‘plab shablonlar tizimi va formatlash uslublaridan foydalaniladi. MS Word oddiy holatda ishlash bilan birga, ikkinchi tomondan chegaralanmaganlik imkoniyatlariga ega. U boy shriftlarni, shu jumladan, milliy shriftlarni osongina ishlatish imkoniyatini beradi. Hozircha ingliz va rus hamda xorijiy tillarida yozilgan jumlalarni orfografik va semantik xatolarini avtomatik ravishda tuzata olishi, matnlarni istalgan ko’rinishda va o’lchamda chiqarishi, matnlar bilan ishlashni tez amalga oshirishi, texnikaviy matnlardagi formulalar bilan ishlashning osonligi va yana juda ko’p boshqa jihatlari bilan boshqa matn tahrirlovchilaridan farq qiladi. Uning yana muhim bir xususiyati, agarda turli jadvallar, diagrammalar va grafiklar matnda ishlatilishi talab qilinsa, boshqa amaliy dasturlardan foydalanish (OLE texnologiyasi) imkoniyatini beradi. Xullas, Wordning imkoniyatlari kengayib borib, hozirda u ajoyib chop qiluvchi tizim tarzida shakllandi, desak yanglishmaymiz. Matn muharrirlarining, aynan Microsoft Wordning bir qancha versiyalari mavjud. Masalan, MS Word 2003, MS Word 2007, MS Word 2010, MS Word 2013 va hokazo. Ushbu versiyalari ichidan Microsoft Word 2010 matn muharriri bilan batafsil tanishib chiqamiz. Microsoft Word 2010 dasturi quyidagi menyulardan tashkil topadi: Файл, Главная, Вставка, Разметка страницы, Ссылки, Рассылки, Рецензирование, Вид, Надстройки. Файл menyusi quyidagilarni o ‘ z ichiga oladi : Сохранить - faylni saqlash Сохранить как- faylni yangi nom bilan saqlash Открыть – kerakli faylni ochish Закрыть – joriy faylni yopish Сведения – faylning xususiyatlarini aniqlash , faylga parol qo ‘ yish va boshqalar Последние – oxirgi saqlangan fayllar ro‘yxati Создать – MS Word 2010 da yangi shablonlar yoki Wordning yangi oynasini hosil qilish Печать – Bosmaga chiqarish va sahifa parametrlarini o‘rnatish Сохранить и отправить – faylni turli xil tipda saqlash va elektron pochta orqali jo‘natish yoki web sayt ko‘rinishida saqlash Справка – MS Word 2010 dasturi haqida ma’lumot olish 2 Параметры - MS Word 2010 dasturi parametrlari haqida ma’lumotga Выход - MS Word 2010 dasturidan chiqib ketish Главная menyusi quyidagilarni o‘z ichiga oladi: Вставить – xotiradagi ma’lumotni qo‘yish Вырезать – belgilangan bo‘lakni qirqib olish Копировать – belgilangan bo‘lakni xotirada nusxasini olish Формат по образцу - hujjatning belgilangan qismini bir xil ko‘rinishga keltirish Шрифт - shrift turi Увеличить размер -shrift hajmini kattalashtirish Уменьшить размер - shrift hajmini kichraytirish Регистр - shiriftlarni bir turdan ikkinchi turga o‘tkazish(kattalashtirish yoki kichraytirish) Очистить формат - belgilangan bo‘lakni formatini o‘zgartirish Полужирный - shriftni qalin ko‘rinishga o‘tkazish Курсив - shriftni qiyshiq ko‘rinishga o‘tkazish Подчеркнутый - shriftni osti chizilgan ko‘rinishga o‘tkazish Зачеркнутый - shriftni ustidan chizish Подстрочный знак – ma’lumotni qatorni pastki qismiga yozish Надстрочный знак - ma’lumotni qatorni yuqori qismiga yozish Параметры анимации – belgilangan matnni visual effect, ten va boshqa ko‘rinishlarda tasvirlash Цвет выделения текста -belgilangan matnni turli xil ranglarda buyash Цвет текста - matn rangini o‘zgarirish Маркеры - belgilangan matnni turli xil markerlarda ifodalash Нумерация - belgilangan satrlarni avtomatik raqamlash Многоуровневый список - ko‘p tartibli ro‘yxat hosil qilish Уменьшить отступ - absatzni chap tomonga siljitish Увеличить отступ - absatzni o‘ng tomonga siljitish Сортировка – belgilangan matn yoki sonli ma’lumotlarni saralash Отобразить все знаки - barcha xizmatchi belgilarni ko‘rsatish Выровнять по левому краю - matnni chap tomonga bo‘yicha to‘g‘irlash Выровнять по центру - matnni markaz bo‘yicha . MS Word 2010 interfeysida turli –tuman klaviaturada mavjud bo‘lmagan simvollar va matematik formulalarni kiritishga to‘g‘ri keladi. Buning uchun Вставка menyusining Символ yoki Формула tugmalariga murojaat qilamiz. Символ tugmasi bosilgach simvollar oynasi hosil bo‘ladi(7-rasm). Kerakli simvollarni tanlab “ Вставить ” tugmasini bosamiz yoki klaviatura bilan bog‘lab qo‘yish imkoniyatiga ega bo‘lamiz. MS Word 2010 dasturida matematik formulalar bilan ishlash. MS Word 2010 interfeysida turli –tuman klaviaturada mavjud bo‘lmagan simvollar va matematik formulalarni kiritishga to‘g‘ri keladi. Buning uchun Вставка menyusining Символ yoki Формула tugmalariga murojaat qilamiz. Символ tugmasi bosilgach simvollar oynasi hosil bo‘ladi. Kerakli simvollarni tanlab “ Вставить ” tugmasini bosamiz yoki klaviatura bilan bog‘lab qo‘yish imkoniyatiga ega bulamiz. MS Word matn muharririda klaviatura yordamida ishlash. Kompyuterda ishlash jarayonida turli xil vaziyatlar bo‘lishi mumkin. Shulardan eng ko‘p uchraydigan bu sichqonchaning nosozligi. Foydalanuvchilarning katta qismi esa ushbu qurilma orqali asosiy amallarni bajarishadi va shu sabali shunaqa vaziyatlarda ish to‘xtab yoki sekinlab qoladi. Shunaqa vaziyatni yechish uchun biz tezkor tugmalarga murojaat qilamiz. Tezkor tugmalar yordamida biz biror bir amallarni klaviatura yordamida tezkor bajara olamiz. Shuning uchun ushbu tugmalarni bilish foydalanuvchilarga talab deb qo‘yiladi. Quyida asosiy tezkor tugmalar ko‘rsatilgan: 1. Ctrl + N - Yangi hujjatni yaratish 2. Ctrl + O yoki Ctrl + F12 yoki Alt+Ctrl+F2 - Mavjud bo‘lgan (ilgari yaratilgan) hujjatni ko‘rish yoki o‘zgartirish uchun ochish 3. Ctrl + W - Ekranda ochiq bo‘lgan hujjatni berkitish 4. Ctrl + S yoki Shift+F12 yoki Alt+Shift+F2 - Ekranda ochiq bo‘lgan hujjatni saqlash 5. Ctrl + P yoki Ctrl+Shift+F12 - Ekranda ochiq bo‘lgan hujjatni bosmaga chiqarish 6. Ctrl + Z yoki Alt + Backspace - Oxirgi bajarilgan amalni bekor qilish (orqaga qaytish) 7. Ctrl + Y yoki F4 yoki Alt + Enter - Bekor qilingan harakatni qaytarish (oldinga qaytarish) 8. Ctrl + X yoki Shift +Delete -Tanlab olingan matn qismi nusxasini xotiraga ko‘chirib (qirqib) olish. 9. Ctrl + C yoki Ctrl + Insert yoki Ctrl + Num0 - Tanlab olingan matn qismi nusxasini xotiraga olish. 10. Ctrl + V yoki Shift + Insert yoki Shift+Num0 - Xotirada joylashgan matn qismini chiqarib kursor turgan joyiga qo‘uyish 11. Ctrl + A yoki Ctrl + Num5 - Butun matnni tanlash 12. Ctrl + F - Butun matnda biror bir so‘z yoki jumlani izlash 13. Ctrl + H - Butun matnda biror bir so‘z yoki jumlani topib uning o‘rniga boshqa so‘z yoki jumla bilan almashtirish 14. Delete - Tanlab olingan matn qismi yoki kursordan o‘ng tomonda joylashgan belgilarni uchirish 15. F7 - Butun matnning imlo xatolarini tekshirish Matn muharrirlarining asosiy tushunchasi va ishlash prinsplari Matn muharriri — dasturchi kod yozishi uchun maxsus ilova hisoblanadi. Ya’ni dasturchi biron bir kod yozayotganda uni qog’ozga yoki boshqa joyga emas maxsus ilovaga yozishi kerak. Matnlar ustida ishlash dasturiy ta’minoti matnli fayllarni yaratish, o‘zgartirish, formatlash,nashr qilish va saqlash uchun xizmat qiladi.Word protsessorlari eng ko‘p tarqalgan dasturiy ta’minot ilovalari dan hisoblanadi. Kompyuter texnologiyalardan foydalanish inson uchun bilim olish soxasida ham prinsipial yangi imkoniyatlarni yaratadi. Masofada o’qitish tizimining rivojlanishi butun dunyoni birlashtirgan elektron kutubxonalar va yangi tipdagi universitetlarning yaratilishiga olib keladi. Axboriy inqilob bevosita insonlarning iqtisodiy xayotiga ta'sir ko’rsatdi. Hozirgi iqtisod maxsulot, resurs va materiallar xarakatiga emas, balki fikr va bilimlarga asoslanadi. Bu jarayon dunyoning barcha mamlakatlarida ro’y bermoqda. Insonlarning faoliyati asosan axborotni qayta ishlashga qaratiladi, iqtisodiy ishlab chiqarish esa mashinalarga yuklanib boradi. Industrial jamiyatdan farqli ravishda axboriy jamiyatda xamma narsa maxsulotlarning ishlab chiqarish va iste'mol qilishiga emas, balki ziyolik va bilimlar ishlab chiqarish va iste'mol qilishiga qaratilgan, bunda aqliy mehnatning axamiyati o’sib, insondan ko’proq ijodkorlik faoliyati ta'lab qilinadi Informatika inson faoliyatining turli sohalaridagi axborotlarni yig'ish, saqlash, uzatish, o'zgartirish va qayta ishlash hamda undan foydalanish masalalari bilan shug'ullanuvchi fan sohasidan iborat bo'lib, uning asosiy ashyosi axborotdan iborat. Hozirgi kunda matematik masalalarni yechishda ko’pgina dasturlar yaratilib , matematik fanlarini o’qitishda qo’llanib kelmoqda. Matematik amalarni bajarish ya’ni hisob ishlarini olib borish fanlarni o’qitishda Excel dasturidan foydalanib ham kerakli natijalarni olishimiz mumkin. Zamonaviy kompyuterlarning dasturiy ta’minotining tarkibiy qismiga kiruvchi MICROSOFT OFFICE paketidagi asosiy dasturiy vositalari MS Word matn muharri va jadval protsessori deb ataluvchi MS Excel dasturidir. WINDOWS operatsion qobig’i boshqaruvida bu dasturlar matn yozish va electron jadvallarni tayyorlash hamda ularga ishlov berishga mo’ljallangan. MATN MUHARRIRLARI VA ULARDAN SAMARALI FOYDALANISH Muharrir (lot. – tartibga keltirilgan) – kompyuterning ob’ektlari (matn, jadval, grafika, dasturlar) bilan ishlashni amalga oshiruvchi dasturiy ta’minot tizimidir. Matnli hujjatlarni tayyorlovchi dasturlar guruxini asosan ikkiga ajratishadi: matn muharrirlari va matn protsessorlari. Matn muharrirlari deb asosan matnli fayllarni formatlash elementlari ishlatilmasdan tayyorlaydigan dasturlarga aytiladi. Formatlash elementlari deganda matn qismlarini xar xil shriftlar va boshqalar bilan ajratib ko`rsatilmaganligi tushiniladi. Bunday muharrirlar asosan kompyuter dasturlari matnini yaratishda ishlatiladi. Matn prsessorlari matnni formatlash, hujjatga grafika va boshqa ob’ektlar joylash imkoniyatini beradigan dasturdir. Ayrim matn protsessorlari WYSIWYG – muharriri deb ataladi. Buning ma’nosi What You See Is What You Get – nimani ko`rayotgan bo`lsang shuni olasan degani. Boshqacha qilib aytganda kompyuter ekranida hujjatni qanday ko`rsang uni chop etganda qog‘ozdagi nus’hasida xam shundayligicha ko`rasan. Bunday turdagi muharrirlarga Wordni misol qilish mumkin. Matn elementlari Matn ma’lum kodlashtirish (KOI, UNICODE) orqali ifodalangan belgilar to`plamidan tashkil topadi. Belgi deb klaviatura yordamida kiritiladigan va monitor ekranida ko`rinadigan xar qanday harf, raqam, tinish belgisi, arifmetik amal belgisi va boshqalar tushiniladi. So`z ikki tarafidan bo`sh joy yoki tinish belgilari bilan ajratilgan xar qanday belgilar ketma-ketligidan tashkil topadi. Satr deb sahifaning xar bir qatorini tashkil qilgan belgilar ketma-ketligiga aytiladi. Abzas — Enter tugmasi bosilguncha bo`lgan belgilar ketma-ketligidir. Bo`lim — Вставка tavsiyanomasidagi Разрыв buyrug‘i yordamida matnni aloxida qismlarga ajratish. Shaxsiy kompyuterlar paydo bo’lgandan buyon foydalanuvchilar uchun kundalik yumushlarini u yoki bu tartibda yengillashtirib beruvchi yuzla b dasturlar yaratildi. Ma`lumki inson ish faoliyati davomida ko’plab matnlarni qayta ishlashiga to’g’ri keladi. Kompyuterning yaratilishi bu borada katta imkoniyatlarni ochib berdi. Masalan: “Microsoft”, “MultiEdit” va shu kabi dasturlar ish yuritishni ancha yengillashtirdi. Eng ko’p tarqalgan dasturlar majmui “Microsoft Office” bilan tanishamiz. Majmua tarkibiga kuyidagi dasturlar kiradi: “Microsoft Word” – universal matn muxarriri. “Excel” – elektron jadvali. “Access” – ma`lumotlar bazasi tizimini boshkarish. “Power Point” – zamonaviy reklamaning eng asosiy dasturi. Matnli processorlarni yozish uchun quyidagi ikki gurux taxrirlagichlar ishlab chiqilgan. Birinchi gurux xar xil darajali kiyinchilikdagi xujjatlarni tuzadi, xamda anik vositali formatlash va grafiklarni uz ichiga oladi. Bu guruxning tipik vakili “WINWORD”. Matnli processorlarning ikkinchi guruxi (ularni kupincha matn muxarrirlari deb yuritiladi) fakat matnli fayllar bilan ishlashga moslashtirilgan. Bu guruxga “ReadMe”, “Write”, “Bloknot” kabi programmalar kiradi. “Bloknot” eng sodda matnli muxarrirlardan biri, uning imkoniyat darajasi “Norton Commander” dagi {F4} kabi, ya`ni fakat taxrirlab buladi, shriftlarni uzgartirib bulmayd Matn muharrirlari imkoniyatlari Deyarli xamma matn muharrirlari quyidagi masalalarni xal qilishga yordam beradi:  matn terish;  xatolarni tuzatish;  matnni formatlash;  matnni fayl ko`rinishida saqlash;  hujjatni chop etish. Barcha matn muharrirlari bajaradigan amallar:  Ko`rsatkich(kursor)ni xarakatlantirish,  Belgilarni matn ustidan yoki matn orasiga yozish rejimlari bilan ishlash,  Matnning ajratilgan qismi bilan ishlash,  Matnda so`zlarni qidirish va kerak bo`lsa almashtirish,  Muharrir ma’lumotnomasi — qisqacha yordam. Mant muharrirlarining bir nechta turlari mavjud. Ba’zilari MS-DOS orerastion tizimida ishlaydi, boshqalari windows operastion tizimida ishlaydi. MS-DOS o.t ishlaydigan mant muharrirlariga LATES, FOTON, PE2RUS, QEDIT, LEXICON, WD kabi dasturlarni misol keltirishimiz mumkin. Windows o.t da ishlaydigan matn muharrirlaridan WordPad, Microsoft Word, Works kabi dasturlarni ko`rsatish mumkin. Mant muharrirlari bir oynali va ko`p oynali bo`lishi mumkin. Bir oynali mant muharrirlari bir vaqtning o`zida faqat bir fayl bilan ishlay oladi. Boshqa faylni ochganda avvalgisi yopiladi. Ko`p oynali matn muharrirlari esa bir vaqtning o`zida bir nechta fayl bilan ishlay oladi. Bu esa foydolanuvchiga bir qancha qulayliklarni tug`diradi, ya’ni bir fayldagi matndan boshqa bir faylda faydolanish, bir nechta fayl ma’lumotlaridan bir vaqtnig o`zida faydolanish imkonini beradi. XULOSA Uchinchi ming yillikka qadam qo’ydik. XXI asrni o’z navbatida axborot asri desak, adashmaymiz. Bunda axborotsiz ishlab chiqarish rivojlanishini tasavvur etib bo’lmaydi. Hozirda ommabop texnik vositalardan unumli foydalanish fan, ishlab chiqarish, iqtisodiyot va hokazo barcha sohalarda juda muhimdir. Bilim axborotlar majmuining idrok qilinishidir. Axborot esa ma’lumot berish, tushuntirish, izohdir. Biz atrofga qarasak, ko’rish sezgisi, biror narsa eshitsak , eshitish sezgisi orqali axborot olamiz. Biror narsa so’zlasak yoki ko’rsatsak, axborot beramiz. Demak, qiladigan ishimiz, vazifamiz, asosan, axborot olish, yig’ish, qayta ishlash va uzatishdan iborat ekan. Uni eng zamonaviy texnika vositasi bo’lgan kompyuterlar orqali bajarsak, tez va soz amalga oshiramiz. Bugungi kun kompyuter hayotimizning barcha sohalariga jadallik bilan kirib bormoqda. Bugun kompyuterda hisoblash, yozish, o’qish, o’rganish, gapirish, saqlash, chizish, qayta ishlash, saralash, musiqa yozish, axborotni olish va biror manzilga yuborish , tahrirlash, maketlar tayyorlash, audio va video yaratish, o’ynash, eng asosiysi, har qanday muammoni dasturlash mumkin. Uning imkoniyatlari kundan-kunga ko’paymoqda, shuning uchun u ishda, o’qishda, uyda va hatto dam olishda insonning eng ishonchli do’stiga aylandi. Hozirgi kunda axborot texnologiyasi jamiyatning jadal rivojlanishiga ta'sir etuvchi eng muhim omildir. Axborot texnologiyasi insoniyat taraqqiyotining turli bosqichlarida ham mavjud bo’lgan bo’lsa –da, hozirgi zamon axborotlashgan jamiyatining o’ziga xos xususiyati shundaki , sivilizasiya tarixida birinchi marta bilimlarga erishish va ishlab chiqarishga sarflanadigan kuch energiya , xom ashyo, materiallar va moddiy iste'mol buyumlariga sarflanadigan xarajatlardan ustunlik qilmoqda, ya'ni axborot texnologiyalari mavjud yangi texnologiyalar orasida yetakchi o’rinni egallamoqda. Axborot texnologiyalari turmushning barcha sohalariga borgan sari ko’proq, singib borib , uning harakatlantiruvchi kuchiga aylanmoqda. Jamiyatni axborotlashtirish deganda, axborotdan iqtisodni rivojlantirish, mamlakat fan-texnika taraqqiyotini, jamiyatni demokratlashtirish va intellektuallashtirish jarayonlarini jadallashtirishni ta'minlaydigan jamiyat boyligi sifatida foydalanish tushuniladi Matn redaktori vositalari, axborot tizimlarida matnning tuzilishi, tahrir qilinishi va saqlanishi uchun keng qo'llaniladigan dasturlardir. Bu dasturlar ko'p xil funktsiyalarga ega bo'lib, matn tahririni osonlashtirish, formatlash, imlo va grammatika tekshirish, matn qidirish va almashish imkoniyatlarini taklif qiladi. Ular internet saytlarida, ofis dasturlarida, ma'lumotlar bazalarida va boshqa ommabop axborot tizimlarida ishlatiladi. Qayta ishlash dasturi esa matn redaktori vositalaridan foydalangan holda yozilgan va saqlangan ma'lumotlarni tahrir qilish uchun mo'ljallangan dastur bo'lib, matnlarni avtomatik ravishda tuzatish, to'liq matnlarni o'zgartirish, tarjimonlar, tahrirlar va boshqa o'zgarishlarni qo'llab-quvvatlash imkoniyatlarini taqdim etadi. Bu dasturlar matnlar ustida ommabop tahrir ishlarni bajarishda qulaylik yaratadi va axborot tizimlarining ishlash tezligini oshiradi. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. 1.G’ulomov S.S. va boshqalar. Axborot tizimlari va texnologiyalari. – T.: Sharq, 2000. 3. Shafrin Yu. Osnovi kompyuternoy texnologii. Uchebnoi posobie- M: 1997, - 560 b. 4. Figurnov V. E. IBM PC dlya pozovatelya. - M; Finantsi i statistika, 1990 g. 5. Ortiqov A., Mamatqulov A. IBM PC kompyuteridan foydalanish.- Toshkent , " Qonis " 1992 y . 6. Симонич С.В. и другие. Общая информатика. Учебное пособие. – М.: Издательство «АСТПресс», 2001. 7. . M .А rip о v . Internet v а el е ktr о n p о cht а а s о sl а ri . T ., Univ е rsit е t , 2000. 8. Ayupov R . X . Xususiy komputerda ishlash . MS Word matn muharriri. – T.: TMI, 2002, 124 bet. 9. Ayupov R.X., Ilxomova E. Komputer tarmoqlari va Internet tizimi.–T.: TMI, 2002. 10. Nasreddinova Sh. Excel 7.0 da jadval hisoblagichlar. – T.: TMI, 2002. Сагман Стив. MS Power Point 7.0. для Windows.- Санкт-Петербург,
  1. Kirish
  2. Asosiy qism
  3. Zamonaviy matn muharirlari
  4. Matn muharrirlarining asosiy tushunchasi va ishlash prinsplari
  5. Matn muharirlari va ulardan samarali foydalanish
  6. Xulosa
  7. Foydalanilgan adabiyotlar
Sotib olish