Bolalar faoliyatida ta'lim-tarbiya vazifalarini amalga oshirish va rahbarlik qilish - Дошкольное и начальное образование - Курсовые работы

Информация о документе

Цена	40000UZS
Размер	28.0KB
Покупки	0
Дата загрузки	24 Февраль 2025
Расширение	docx
Раздел	Курсовые работы
Предмет	Дошкольное и начальное образование

Продавец

Hulkar Ahatova

Дата регистрации 24 Февраль 2025

0 Продаж

Bolalar faoliyatida ta'lim-tarbiya vazifalarini amalga oshirish va rahbarlik qilish

Купить

Mavzu: Bolalar faoliyatida ta'lim-tarbiya vazifalarini amalga oshirish va
rahbarlik qilish
Mundarija:
Kirish
I-bob. Nazariy asoslar
1.1. Bolalar faoliyati tushunchasi uning turlari, shakllari va usullari.
1.2. Ta'lim-tarbiya jarayonida bolalar faoliyatining o'rni.
II-bob. Bolalar faoliyatiga rahbarlik qilish
2.1. Bolalar faoliyatiga rahbarlik qilishning uslub va metodlari.
2.2. Pedagogning bolalar bilan o'zaro munosabatlari.
Xulosa va tavsiyalar
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

Kirish
Bugungi kunda yurtimizda ta’lim-tarbiya sohasiga qaratilayotgan e’tibor,
uning sifatini oshirish va rivojlantirishga qaratilgan islohotlar o‘zining ijobiy
natijalarini bermoqda. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston
Respublikasi ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash
to‘g‘risida”gi farmoni ta’lim sohasidagi davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishlarini
belgilab berdi. Ushbu hujjatda ta'lim-tarbiya jarayonini takomillashtirish,
o'quvchilarda mustaqil fikrlash qobiliyatini rivojlantirish, ularni zamonaviy bilim
va ko'nikmalar bilan qurollantirish masalalari alohida ta'kidlangan.
Maktabgacha ta’lim tashkilotlari va boshlang‘ich sinf o‘quvchilari hayotida
faoliyat muhim ahamiyatga ega. Aynan shu davrda bolalarning shaxs sifatida
shakllanishi, ularning dunyoqarashi, qiziqishlari va qobiliyatlari rivojlanadi.
Bolalar faoliyati orqali ta’lim-tarbiya vazifalarini samarali amalga oshirish
pedagogdan yuksak mahorat, ijodkorlik va bolalarga muhabbat bilan yondashishni
talab etadi. Ta’lim-tarbiya jarayonida bolalar faoliyatiga to‘g‘ri rahbarlik qilish,
ularning o‘z-o‘zini anglashiga, mustaqil fikrlashiga va o‘zini namoyon qilishiga
imkon beradi.
Shu nuqtai nazardan, “Bolalar faoliyatida ta’lim-tarbiya vazifalarini amalga
oshirish va rahbarlik qilish” mavzusi o‘zining dolzarbligi va ahamiyatini saqlab
kelmoqda. Ushbu mavzu doirasida o‘tkazilgan tadqiqotlar bolalar faoliyatini
tashkil etishning zamonaviy shakllari, usullari va vositalarini aniqlashga,
pedagogik jarayonga rahbarlik qilishning samarali yo‘llarini ishlab chiqishga
xizmat qiladi.

Tadqiqotning maqsadi: Bolalar faoliyatida ta'lim-tarbiya vazifalarini amalga
oshirish va rahbarlik qilishning nazariy va amaliy jihatlarini o'rganish, hamda
ushbu yo'nalishda pedagoglarga metodik yordam ko'rsatish.
Tadqiqot vazifalari:
1. Bolalar faoliyati tushunchasini, uning turlarini va ta'lim-tarbiya jarayonidagi
o'rnini aniqlash.
2. Ta'lim-tarbiya vazifalarini amalga oshirishning nazariy asoslarini o'rganish.
3. Bolalar faoliyatiga rahbarlik qilishning pedagogik asoslarini tahlil qilish.
4. Bolalar faoliyatini tashkil etishning shakllari, usullari va vositalarini aniqlash.
5. Pedagogning bolalar faoliyatiga rahbarlik qilishdagi rolini yoritish.
6. Tadqiqot natijalari asosida xulosa va amaliy takliflar ishlab chiqish.
Tadqiqot obyekti: Maktabgacha ta'lim tashkilotlari va boshlang‘ich sinflar
o‘quvchilarining ta’lim-tarbiya jarayoni.
Tadqiqot predmeti: Bolalar faoliyatida ta’lim-tarbiya vazifalarini amalga oshirish
va rahbarlik qilishning pedagogik shart-sharoitlari va usullari.
Tadqiqot metodlari:
• Ilmiy-nazariy adabiyotlarni tahlil qilish.
• Pedagogik kuzatuv.
• Anketalashtirish.

• Intervyu.
• Tajriba-sinov ishlari.
• Statistik tahlil.
Ishning tuzilishi: Kurs ishi kirish, ikkita bob, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar
ro'yxati va ilovalardan iborat.

I-bob. Nazariy asoslar
1.1. Bolalar faoliyati tushunchasi uning turlari, shakllari va usullari.
Bolalar faoliyati tushunchasi
Bolalar faoliyati — bu bolaning o'z ehtiyojlarini qondirishga, dunyoni o'rganishga,
bilim va ko'nikmalarni egallashga qaratilgan turli xil harakatlari majmuidir. Bu
faoliyatlar bolaning yoshiga, individual xususiyatlariga va rivojlanish darajasiga
bog'liq ravishda namoyon bo'ladi. Bolalar faoliyati passiv kuzatuv emas, balki
bolaning o'zi tomonidan amalga oshiriladigan faol harakatlardir. Bu jarayon
davomida bola atrof-muhit bilan o'zaro ta'sirlashadi, bilim oladi, ko'nikma va
malakalarni shakllantiradi, shaxs sifatida rivojlanadi.
Bolalar faoliyatining turlari
Bolalar faoliyatini turli mezonlarga ko'ra tasniflash mumkin. Eng keng tarqalgan
tasnif quyidagicha:
1. O'yin faoliyati:
• Bolalik davrining asosiy faoliyat turi.
• Bolaning o'z-o'zini namoyon qilish, atrofdagi dunyoni o'rganish, ijtimoiy
ko'nikmalarni shakllantirish vositasi.
• Rolli o'yinlar, didaktik o'yinlar, harakatli o'yinlar, qurilish o'yinlari va boshqa
turlarga bo'linadi.
2. O'quv faoliyati:

• Bolaning bilim, ko'nikma va malakalarni egallashga qaratilgan faoliyati.
• Ta'lim jarayonida o'qituvchi rahbarligida amalga oshiriladi.
• O'qish, yozish, sanash, kuzatish, tahlil qilish kabi harakatlarni o'z ichiga oladi.
3. Mehnat faoliyati:
• Bolaning oddiy mehnat ko'nikmalarini egallashi, o'z-o'ziga xizmat qilishi va
boshqalarga yordam berishga qaratilgan faoliyati.
• O'yinchoqlarni yig'ishtirish, kiyimlarni tartibga keltirish, o'simliklarga
g'amxo'rlik qilish, o'quv qurollarini tayyorlash kabi harakatlarni o'z ichiga oladi.
4. Badiiy faoliyat:
• Bolaning o'z hissiyotlari va kechinmalarini san'at orqali ifodalashga qaratilgan
faoliyati.
• Rasm chizish, haykaltaroshlik, musiqa, qo'shiq aytish, raqs va teatr
tomoshalarida ishtirok etish kabi turlarga bo'linadi.
5. Jismoniy faoliyat:
• Bolaning jismoniy rivojlanishini ta'minlash, sog'lig'ini mustahkamlash va
harakat ko'nikmalarini shakllantirishga qaratilgan faoliyati.
• Sport o'yinlari, gimnastika mashqlari, yugurish, sakrash, yurish kabi
harakatlarni o'z ichiga oladi.
Bolalar faoliyatining shakllari
Faoliyat shakllari — bu faoliyatni tashkil etish va amalga oshirish usullari. Ular
bolalarning yoshiga, individual xususiyatlariga va faoliyatning maqsadiga bog'liq
holda o'zgarishi mumkin. Asosiy shakllari:

• Individual faoliyat: Bola mustaqil ravishda faoliyat olib boradi (masalan, kitob
o'qish, rasm chizish).
• Guruhli faoliyat: Bir necha bola birgalikda faoliyat olib boradi (masalan, o'yin
o'ynash, birgalikda loyihalar tayyorlash).
• Frontal faoliyat: Butun sinf yoki guruh bir xil faoliyat bilan mashg'ul bo'ladi
(masalan, dars, umumiy mashqlar).
• Juftlikda faoliyat: Ikki bola birgalikda faoliyat olib boradi (masalan, bir-biriga
yordam berish, birgalikda o'yin o'ynash).
Bolalar faoliyatining usullari
Faoliyat usullari — bu pedagogning bolalarga ta'sir o'tkazish va ularning
faoliyatini yo'naltirish usullari. Asosiy usullari:
• Ko'rgazmali usul: O'quv materiallarini ko'rsatish, namoyish etish (rasmlar,
sxemalar, modellar).
• So'zlashuv usuli: Savol-javob, tushuntirishlar, hikoya qilish, suhbatlashish.
• Amaliy usul: Bolalarning o'z qo'llari bilan faoliyat olib borishlari (masalan,
tajriba o'tkazish, hunarmandchilik).
• O'yin usuli: O'yin elementlaridan foydalanish (o'yin mashqlari, musobaqalar).
• Rag'batlantirish usuli: Bolalarning faoliyatini maqtash, mukofotlash,
rag'batlantiruvchi so'zlardan foydalanish.
• Nazorat usuli: Bolalarning faoliyati va bilimlarni o'zlashtirish darajasini nazorat
qilish.

Bolalar faoliyati ularning har tomonlama rivojlanishi uchun zarur shartdir.
Pedagoglar faoliyatning turli shakllari, usullari va vositalaridan oqilona foydalanib,
bolalarning qiziqishini qo'llab-quvvatlashi va ularga o'z imkoniyatlarini namoyon
qilishlariga yordam berishi kerak.

1.2. Ta'lim-tarbiya jarayonida bolalar faoliyatining o'rni.
Ta'lim-tarbiya jarayonida bolalar faoliyatining o'rni juda muhimdir. U bolaning
shaxs sifatida rivojlanishining asosiy mexanizmi hisoblanadi. Faoliyatsiz ta'lim-
tarbiya jarayoni samarali bo'lmaydi, chunki bilim faqat faol o'zlashtirilganda
haqiqiy bilim va ko'nikmaga aylanadi.
Bolalar faoliyatining ta'lim-tarbiya jarayonidagi o'rni quyidagi jihatlarda namoyon
bo'ladi:
• Bilimning o'zlashtirilishi: Bilim passiv ravishda qabul qilinmaydi, balki faol
ravishda o'zlashtiriladi. Bolalar o'z faoliyatlari jarayonida bilimlarni amalda
qo'llaydilar, yangi bilimlarni kashf etadilar va o'zlashtiradilar. Masalan, o'yin orqali
matematik tushunchalarni o'rganish, tajriba orqali tabiat hodisalarini o'rganish,
loyiha orqali muammolarni hal qilish.
• Ko'nikma va malakalarni shakllantirish: Faoliyat jarayonida bolalar har xil
ko'nikma va malakalarni egallaydilar. Masalan, o'yin orqali muloqot ko'nikmalarini
rivojlantirish, mehnat orqali uy-ro'zg'or ishlarini bajarish ko'nikmalarini oshirish,
badiiy faoliyat orqali ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish.
• Shaxsiy rivojlanish: Faoliyat bolaning shaxsiy xususiyatlarining rivojlanishiga
katta ta'sir ko'rsatadi. Masalan, o'yin orqali mustaqillik, mas'uliyatlilik, jamoaviylik
hissi rivojlanadi; mehnat orqali tirishqoqlik, matonat, intizomlilik tarbiyalanadi;
ijtimoiy faoliyat orqali kommunikativlik, hamkorlik qilish qobiliyati rivojlanadi.

• Ijtimoiylashuv: Bolalar faoliyat jarayonida boshqa bolalar va kattalar bilan o'zaro
aloqada bo'ladilar, ijtimoiy normani o'rganadilar va ijtimoiy rollarga moslashadilar.
O'yin, guruh ishlari, jamoaviy loyihalar ijtimoiylashuv jarayoniga katta hissa
qo'shadi.
• Dunyoqarashning shakllanishi: Bolalar o'z faoliyatlari orqali atrofdagi dunyoni
o'rganadilar, turli hodisalar va voqealarni tahlil qiladilar, o'z dunyoqarashini
shakllantiradilar. Kuzatishlar, tajribalar, tadqiqotlar bu jarayonga yordam beradi.
• Qiziqish va motivatsiyani oshirish: Qiziqarli va mazmunli faoliyat bolaning
o'rganishga bo'lgan qiziqishini va motivatsiyasini oshiradi. Bu esa ta'lim-tarbiya
jarayonining samaradorligini yaxshilaydi.
Xulosa qilib aytganda, bolalar faoliyati ta'lim-tarbiya jarayonining markaziy qismi
hisoblanadi. Uning turli shakllari va usullaridan oqilona foydalanish orqali
bolalarning har tomonlama rivojlanishi ta'minlanadi va ularning shaxs sifatida
shakllanishiga ijobiy ta'sir ko'rsatiladi. Ta'lim-tarbiya jarayoni faol, ijodiy va
bolaning shaxsiy xususiyatlarini inobatga olgan bo'lishi zarur.

II-bob. Bolalar faoliyatiga rahbarlik qilish
2.1. Bolalar faoliyatiga rahbarlik qilishning uslub va metodlari.
Bolalar faoliyatiga rahbarlik qilish - bu pedagogning bolalar faoliyatini tashkil
etish, yo'naltirish, rivojlantirish va baholashga qaratilgan tizimli pedagogik
faoliyatidir. Bu jarayonda pedagog bolalarning yosh va individual xususiyatlarini,
qiziqishlarini, ehtiyojlarini hisobga olgan holda, ularni har tomonlama
rivojlantirishga intiladi.
Rahbarlik qilishning maqsadi:
• Bolalarning o'z-o'zini rivojlantirishiga sharoit yaratish.
• Bolalarning bilim, ko'nikma va malakalarini o'stirish.
• Bolalarda ijobiy shaxsiy fazilatlarni shakllantirish.
• Bolalarni mustaqil fikrlashga o'rgatish.
• Bolalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish.
Bolalar faoliyatiga rahbarlik qilish qobiliyati – bu pedagogning bolalarning
o'rganish, rivojlanish va ijtimoiylashuv jarayonlarini samarali boshqarish va
qo'llab-quvvatlash qobiliyatidir. Bu qobiliyat turli xil bilim, ko'nikma va shaxsiy
fazilatlar majmuasini o'z ichiga oladi. Samarali rahbarlik qilish uchun pedagog
quyidagi qobiliyatlarga ega bo'lishi kerak:
1. Pedagogik-psixologik bilimlar:

• Bolalar rivojlanish psixologiyasi: Har bir yosh bosqichida bolalarning o'rganish
xususiyatlari, psixologik ehtiyojlari va rivojlanish bosqichlarini chuqur tushunish.
• Individual yondashuv: Har bir bolaning noyob xususiyatlari, qobiliyatlari,
qiziqishlari va ehtiyojlarini hisobga olish va ularga individual yondashuvni amalga
oshirish.
• O'quv jarayonini tashkil qilish: Bolalar faoliyatini rejalashtirish, tashkil qilish va
baholash qobiliyati, shu jumladan turli o'quv uslublari va vositalaridan samarali
foydalanish.
• Muammolarni hal qilish: Bolalar faoliyati davomida yuzaga keladigan
muammolarni aniqlash va hal qilish qobiliyati.
• Motivatsiya va rag'batlantirish: Bolalarning o'rganishga bo'lgan qiziqishini va
motivatsiyasini oshirish uchun samarali usullarni qo'llash.
2. Kommunikativ ko'nikmalar:
• Samarali muloqot: Bolalar bilan ochiq, tushunarli va hurmatli muloqot qilish
qobiliyati. Ularning fikrlarini tinglash, ular bilan empatiya qilish va ularni qo'llab-
quvvatlash.
• Jamoani boshqarish: Bolalar guruhini samarali boshqarish, ular orasida hamkorlik
va o'zaro hurmat muhitini yaratish.
• Konfliktlarni hal qilish: Bolalar o'rtasida yuzaga keladigan konfliktlarni
konstruktiv ravishda hal qilish.
3. Ijodiy qobiliyatlar:

• Innovatsion yondashuv: Ta'lim jarayoniga yangi texnologiyalar va usullarni
qo'llash orqali ta'lim sifatini yaxshilash.
• Moslashuvchanlik: Turli vaziyatlarga moslasha olish va o'zgaruvchan
sharoitlarga mos ravishda o'quv jarayonini o'zgartira olish.
• Ijodiy fikrlash: Yangi g'oyalarni yaratish va ularni amalda qo'llash.
4. Shaxsiy fazilatlar:
• Sabr-toqat: Bolalar bilan ishlashda sabr-toqat va tushunish.
• O'z-o'zini boshqarish: Stressli vaziyatlarda o'zini boshqarish va xotirjamlikni
saqlash.
• Mas'uliyatlilik: O'z ishiga va bolalar taqdiriga mas'uliyatli yondashish.
• Empatiya: Bolalarning his-tuyg'ularini tushunish va ular bilan hissiy aloqada
bo'lish.
• Adolatlilik: Barcha bolalarga adolatli munosabatda bo'lish.
Bolalar faoliyatiga rahbarlik qilish qobiliyati tug'ma emas, balki o'rganilishi va
rivojlantirilishi mumkin bo'lgan ko'nikma hisoblanadi. Pedagoglar doimiy ravishda
o'z bilimlarini oshirishlari, yangi usullarni o'rganishlari va o'z faoliyatlarini
takomillashtirishlari kerak. Ularning doimiy o'z ustida ishlashi va bolalarga bo'lgan
chuqur muhabbati samarali rahbarlikning kalitidir.
Bolalar faoliyatiga rahbarlik qilishning uslublari

Uslub - bu pedagogning bolalar bilan o'zaro munosabat o'rnatish va ularga ta'sir
ko'rsatish usuli. Asosiy uslublar:
1. Demokratik uslub: Pedagog bolalar bilan teng huquqli munosabat o'rnatadi,
ularning fikrini tinglaydi, ularni faoliyatga jalb qiladi, ularning tashabbusini
qo'llab-quvvatlaydi. Bu uslub bolalarda mustaqillik, mas'uliyatlilik, ijodkorlikni
rivojlantiradi.
2. Avtoritar uslub: Pedagog o'z fikrini qat'iy o'tkazadi, bolalarning fikri bilan
hisoblashmaydi, ularning faolligini cheklaydi. Bu uslub bolalarda passivlik,
qo'rquv, itoatkorlikni shakllantirishi mumkin.
3. Liberal uslub: Pedagog bolalar faoliyatiga aralashmaydi, ularga ko'rsatma
bermaydi, ularning faolligini yo'naltirmaydi. Bu uslub bolalarda tartibsizlik,
mas'uliyatsizlik, beparvolikni keltirib chiqarishi mumkin.
Eng samarali uslub – demokratik uslubdir. Bu uslubda pedagog bolalarga hurmat
bilan munosabatda bo'ladi, ularning fikrini inobatga oladi va ularni faoliyatga jalb
qilishga harakat qiladi.
Bolalar faoliyatiga rahbarlik qilishning metodlari
Metod - bu pedagogning o'quv-tarbiyaviy maqsadlarga erishish uchun qo'llaydigan
usullari. Asosiy metodlar:
1. Kuzatish: Pedagog bolalarning faoliyatini kuzatadi, ularning qiziqishlarini,
qobiliyatlarini, muammolarini aniqlaydi va shu asosda individual yondashuvni
amalga oshiradi.

2. So'zlashuv: Pedagog bolalar bilan suhbatlashadi, ularga savollar beradi, ularning
fikrini bilishga harakat qiladi. Bu orqali bolalar o'z fikrlarini ifodalashga, tahlil
qilishga va o'zlarini namoyon etishga o'rganadilar.
3. Tushuntirish: Pedagog bolalarga faoliyatning maqsadini, jarayonini va natijasini
tushuntiradi, ularga yo'l-yo'riq ko'rsatadi, yordam beradi.
4. Ko'rgazmalilik: Pedagog o'quv materiallarini namoyish qiladi, misollar
ko'rsatadi, tajribalar o'tkazadi. Bu metod bolalarga yangi bilimlarni osonroq va
tezroq o'zlashtirishga yordam beradi.
5. O'yin metodi: Pedagog o'yinlardan ta'lim va tarbiya vositasi sifatida foydalanadi.
O'yin orqali bolalar bilim oladi, ko'nikma va malakalarni shakllantiradi, ijtimoiy
rollarni o'rganadi va o'zaro munosabatlarni yo'lga qo'yadi.
6. Amaliy metod: Pedagog bolalarga o'z qo'llari bilan harakat qilish imkoniyatini
yaratadi, ularga amaliy topshiriqlar beradi. Bu metod bolalarda mustaqillikni,
tajribaga asoslanib bilim olishni rivojlantiradi.
7. Rag'batlantirish: Pedagog bolalarning faoliyatini baholaydi, ularni maqtaydi,
rag'batlantiradi, ularning ijobiy harakatlarini qo'llab-quvvatlaydi. Bu metod
bolalarda o'ziga ishonchni, motivatsiyani oshiradi.
8. Nazorat: Pedagog bolalarning faoliyatini nazorat qiladi, ularning o'zlashtirish
darajasini aniqlaydi, xato va kamchiliklarni bartaraf etishga yordam beradi.
Rahbarlik qilishda muhim jihatlar:
• Bolalarning yosh va individual xususiyatlarini hisobga olish.
• Faoliyatning maqsadini aniq belgilash.
• Faoliyatni qiziqarli va mazmunli tashkil etish.
• Bolalarning faolligini qo'llab-quvvatlash.

• Individual yondashuvni amalga oshirish.
• Bolalarga o'z imkoniyatlarini namoyon etishga imkon yaratish.
Pedagog bolalar faoliyatiga rahbarlik qilishda uslub va metodlarni o'zaro
uyg'unlikda qo'llashi va bolalarning har tomonlama rivojlanishiga hissa qo'shishi
kerak.

2.2. Pedagogning bolalar bilan o'zaro munosabatlari.
Pedagogning bolalar bilan o'zaro munosabatlari ta'lim-tarbiya jarayonining muhim
jihati hisoblanadi. Bu munosabatlar nafaqat ta'lim jarayonining samaradorligini,
balki bolalar psixologik, ijtimoiy va emocional rivojlanishini ham belgilaydi.
Pedagogning faoliyatida o'zaro munosabatlarini samarali tashkil etish uchun bir
necha muhim jihatlarni e'tiborga olish zarur.
▌Pedagogning bolalar bilan o'zaro munosabatlarining asosiy tamoyillari
1. Muhabbat va e'tibor:
- Pedagog bolalarni shaxs sifatida qabul qilishi va ularga muhabbat bilan
yondashishi kerak. Bu, bolalarning o'zlarini qulay his qilishi va o'qituvchiga
ishonishi uchun muhimdir.
2. Qabul qilish va hurmat:
- Har bir bola o'ziga xos xususiyatlarga ega, shuning uchun pedagogning har bir
bolaning fikri va his-tuyg'ularini hurmat qilishi lozim. Bolalarning fikrini tinglash
va ularga e'tibor berish, o'zaro munosabatlarni mustahkamlaydi.
3. Ijtimoiy-sentimental aloqalar:
- Pedagog bolalar bilan ijtimoiy-sentimental aloqalar o'rnatishi muhim. Bu o'zaro
ishontirish, qiziqtirish, samarali muloqot va jamoaviy ishga qaratilgan
munosabatlarni o'z ichiga oladi.

4. Pedagogik kommunikatsiya:
- Pedagog o'z fikrini aniq va sodda ifodalashi, bolalar bilan samimiy va ochiq
suhbatlar o'tkazishi lozim. Yoshlarga mos kommunikatsiya usullaridan
foydalanish, ularning qiziqishlari va tajribalarini hisobga olish zarur.
5. Raqobat va qo'llab-quvvatlash:
- Pedagog o'zaro raqobatni uyg'unlikda olib borishi, bolalar o'rtasida sog'lom
raqobatni rag'batlantirishi va ularni qo'llab-quvvatlashi lozim. Har bir bolaning
muvaffaqiyatini e'tirof etish va uni rag'batlantirish, bolalarda o'ziga ishonchni
oshiradi.
6. Individuallik va o'lchovlik:
- Har bir bola o'ziga xos va individualdir. Pedagog bolalarning ko'nikma va
qobiliyatlarini hisobga olib, individual yondashuvni amalga oshirishi kerak. Bu
bolalarning o'z qobiliyatlarini namoyon etishlariga yordam beradi.
▌Pedagogning bolalar bilan o'zaro munosabatlarida muhim masalalar
1. O'zaro ishonch va xavfsizlik:
- Munosabatlar ishonchli bo'lishi va bolalar o'zlarini xavfsiz his qilishi lozim.
Pedagog o'z vazifasini bajarishda qat'iyatli va adolatli bo'lishi, bolalarni intizom va
tartibga o'rgatishda salbiy xarakterli usullardan qochishi zarur.
2. Shaxsiy misol:

- Pedagog o'z shaxsiy misoli orqali bolalarga ta'sir ko'rsatadi. O'zi ko'rsatadigan
xulq-atvor, intizom, ijtimoiy va etik qadriyatlar bolalar uchun o'rnak bo'lib xizmat
qiladi.
3. O'quv jarayonini qo'llab-quvvatlash:
- Pedagog bolalar o'z bilim va ko'nikmalarini rivojlantirishlari uchun muhit
yaratishi kerak. Bu jarayonda, o'zaro munosabatlar faoliyati yo'nalishida amalga
oshirilib, o'zaro ko'mak berish muhimdir.
▌Xulosa
Pedagogning bolalar bilan o'zaro munosabatlari ta'lim-tarbiya jarayonining asosiy
tarkibiy qismi bo'lib, ularning qiziqishlari, ko'nikmalarini rivojlantirish va
kelajakdagi ijtimoiy hayotga tayyorgarlik ko'rishdagi ahamiyati katta. Samarali
o'zaro munosabatlar orqali pedagog bolalar orasida ijobiy muhit yaratadi,
shuningdek, ularning shaxsiy va ijtimoiy ko'nikmalarini rivojlantirishga yordam
beradi. Pedagogning bu jarayondagi roli bolalarning ta'lim sifatini va ularning
shaxs sifatida rivojlanishini belgilaydi.

Xulosa va tavsiyalar
Ushbu kurs ishida bolalar faoliyatining ta’lim-tarbiya jarayonidagi o‘rni,
bolalar faoliyatiga rahbarlik qilishning nazariy va amaliy jihatlari, shuningdek,
ta’lim-tarbiya vazifalarini amalga oshirishning usullari va vositalari o‘rganildi.
Tadqiqot davomida quyidagi xulosalarga kelindi:
• Bolalar faoliyati ularning shaxs sifatida rivojlanishining asosiy mexanizmi bo'lib,
ta'lim-tarbiya jarayonining ajralmas qismi hisoblanadi. O'yin, o'quv, mehnat,
badiiy va jismoniy faoliyatlar bolalarning bilim, ko'nikma, malaka va ijtimoiy-
emosional rivojlanishida muhim rol o'ynaydi.
• Ta'lim-tarbiya vazifalarini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun pedagogdan
bolalar psixologiyasi, o'quv metodikasi, shuningdek, individual yondashuv
bo'yicha chuqur bilim va ko'nikmalarga ega bo'lish talab etiladi. Pedagog
bolalarning yosh xususiyatlarini, individual qobiliyatlarini, qiziqishlarini va
ehtiyojlarini hisobga olishi zarur.
• Bolalar faoliyatiga rahbarlik qilish – bu nafaqat faoliyatni tashkil etish, balki
bolalarni o‘z-o‘zini rivojlantirishga, ijodiy fikrlashga, mustaqil qarorlar qabul
qilishga, hamda o'z imkoniyatlarini namoyon qilishga yordam berish demakdir.
Bunda, demokratik uslub va ta’lim berishning interaktiv metodlaridan foydalanish
maqsadga muvofiqdir.
• Pedagogning bolalar bilan o'zaro munosabatlari ta'lim-tarbiya jarayonining
muhim jihati hisoblanadi. O'zaro ishonch, hurmat va samimiy munosabatlar

o'quvchilarning o'ziga bo'lgan ishonchini oshiradi, ularning ta’lim olish
motivatsiyasini kuchaytiradi va shaxs sifatida rivojlanishiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi.
• Tadqiqot davomida, shuningdek, bolalar faoliyatida ta’lim-tarbiya vazifalarini
amalga oshirishda pedagoglar tomonidan qo'llaniladigan metodlar va vositalarni
takomillashtirish zarurligi aniqlandi. Bunda, o'quv jarayoniga zamonaviy
texnologiyalarni, interaktiv usullarni va o'yin elementlarini integratsiya qilish katta
ahamiyatga ega.
Tavsiyalar
Tadqiqot natijalari asosida quyidagi amaliy tavsiyalar ishlab chiqildi:
1. Pedagoglar malakasini oshirish:
• Maktabgacha ta’lim tashkilotlari va boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining
malakasini oshirishga qaratilgan kurslarni tashkil etish, ularga bolalar
psixologiyasi, pedagogik texnologiyalar, individual yondashuv, inklyuziv ta’lim
kabi yo'nalishlar bo'yicha bilim berish.
• Pedagoglarni zamonaviy o'quv-metodik adabiyotlar bilan ta'minlash, ularning
ilg'or pedagogik tajribalar bilan tanishishini tashkil etish.
2. O'quv jarayonini takomillashtirish:
• O'quv jarayonini bolalarning yosh xususiyatlari va qiziqishlariga moslashtirish,
o'quv materiallarini qiziqarli va tushunarli shaklda taqdim etish.

• Ta'lim jarayoniga o'yin elementlarini, loyiha metodini, tadqiqot faoliyatini va
turli interaktiv texnologiyalarni integratsiya qilish.
• O'quv jarayonida bolalarning faolligini, mustaqilligini va ijodiy qobiliyatlarini
rivojlantirishga alohida e'tibor qaratish.
3. Pedagoglar va ota-onalarning hamkorligini mustahkamlash:
• Bolalarni o'qitish va tarbiyalashda ota-onalarning faol ishtirokini ta'minlash,
ularni pedagogik jarayonga jalb qilish.
• Ota-onalar uchun pedagogik bilimlar bo'yicha maslahatlar va seminar-
treninglar tashkil etish.
• Ota-onalar bilan doimiy aloqada bo'lish, bolalarning rivojlanishiga oid
ma'lumotlar bilan o'rtoqlashish.
4. Bolalar faoliyati uchun shart-sharoitlarni yaratish:
• Maktabgacha ta'lim tashkilotlari va boshlang'ich sinflarni zarur o'quv
materiallari, o'yinchoqlar, metodik qo'llanmalar va texnik vositalar bilan
ta'minlash.
• Bolalarning turli faoliyat turlari (o'yin, o'quv, mehnat, badiiy, jismoniy) bilan
shug'ullanishi uchun sharoit yaratish.
• Bolalar rivojlanishiga yordam beruvchi o'quv-tarbiyaviy muhitni tashkil etish.
5. Doimiy takomillashish:
• Pedagoglar o'z faoliyatlarini muntazam ravishda tahlil qilishlari, o'zlarining
kuchli va zaif tomonlarini aniqlashlari va o'z ustida ishlashlari kerak.

• Ta’lim-tarbiya sohasidagi yangiliklar va ilg’or tajribalar bilan muntazam
tanishib borish, shuningdek, ularni amaliyotda qo’llashga harakat qilish.
Ushbu tavsiyalar bolalar faoliyatida ta'lim-tarbiya vazifalarini amalga oshirish va
rahbarlik qilish jarayonini takomillashtirishga, pedagoglarning kasbiy mahoratini
oshirishga, hamda bolalarning har tomonlama rivojlanishini ta’minlashga xizmat
qiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti va hukumatining normativ-huquqiy hujjatlari:
1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – Toshkent: O‘zbekiston, 2023.
2. O‘zbekiston Respublikasining "Ta’lim to‘g‘risida"gi Qonuni. – Toshkent, 2020
yil 23 sentyabr.
3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasi ta’lim
tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-
5712-sonli Farmoni. – Toshkent, 2019 yil 29 aprel.
4. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Maktabgacha ta’lim
tashkilotlari faoliyatini takomillashtirish to‘g‘risida”gi 997-sonli Qarori. –
Toshkent, 2020 yil 22 dekabr.
Ilmiy-pedagogik adabiyotlar:
5. Abdullayeva, B. S. (2019). Maktabgacha ta’lim pedagogikasi. – Toshkent: Fan.
6. Azizxodjayeva, N. N. (2018). Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat.
– Toshkent: TDPU.
7. Bespalko, V. P. (1989). Sostavlyayushchie pedagogicheskoy texnologii. –
Moskva: Pedagogika.
8. Davletshin, M. G. (2009). Umumiy psixologiya. – Toshkent: TDPU.
9. Djabbarova, R. (2020). Maktabgacha ta’lim metodikasi. – Toshkent:
Innovatsiya.

10. Jalilova, M., & Xaydarova, M. (2023). Maktabgacha ta'lim pedagogikasi va
psixologiyasi. – Toshkent: "Tafakkur".
11. Jurayev, R. X., & Turg'unov, A. (2022). Pedagogika nazariyasi va amaliyoti. –
Toshkent: "Ilm-ziyo".
12. Karimova, G. X. (2015). Yosh psixologiyasi. – Toshkent: TDPU.
13. Leontyev, A. N. (1981). Problemy razvitiya psixiki. – Moskva: MGU.
14. Mahmudova, G. (2018). Bolalarni maktabga tayyorlash metodikasi. –
Toshkent: O‘qituvchi.
15. Mavlonova, R., Vohidov, Sh., Rahmonqulova, N. (2010). Pedagogika. –
Toshkent: O‘qituvchi.
16. Piaget, J. (1969). Izbrannye psixologicheskie trudy. – Moskva: Prosveshenie.
17. Rubinshteyn, S. L. (1989). Osnovy obshey psixologii. – Moskva: Pedagogika.
18. Urunov, A. (2017). Maktabgacha ta’lim didaktikasi. – Toshkent: Ilm Ziyo.
19. Vygotskiy, L. S. (1996). Pedagogicheskaya psixologiya. – Moskva:
Pedagogika-Press.
Metodik qo'llanmalar va o'quv dasturlari:
20. O'zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta'lim vazirligining maktabgacha ta'lim
tashkilotlari uchun o'quv dasturi va metodik qo'llanmalari.
21. O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligining boshlang'ich ta'lim bo'yicha
o'quv dasturlari va metodik qo'llanmalari.

Купить