Войти Регистрация

Docx

  • Рефераты
  • Дипломные работы
  • Прочее
    • Презентации
    • Рефераты
    • Курсовые работы
    • Дипломные работы
    • Диссертациии
    • Образовательные программы
    • Инфографика
    • Книги
    • Тесты

Информация о документе

Цена 15000UZS
Размер 704.0KB
Покупки 2
Дата загрузки 17 Декабрь 2023
Расширение doc
Раздел Курсовые работы
Предмет Экономика

Продавец

abror dehqanov

Дата регистрации 17 Декабрь 2023

17 Продаж

Boshqaruv iqtisodiy usulining mohiyati va korxona uchun ahamiyati

Купить
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY TA'LIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
NAMANGAN MUHANDISLIK-QURILISH INSTITUTI
“IQTISODIYOT VA   B OSHQARUV ”  KAFEDRASI
Menejment   yo‘nalishi
“Iqtisodiyot nazariyasi” fan bo‘yicha
KURS ISHI
Mavzu:  Boshqaruvning iqtisodiy usulining mohiyati va korxona
uchun ahamiyati  
                                     
                                                             
                                               Talaba :  Menejment yo‘nalishi 2-bosqich 
9-MJ-22 guruh talabasi Jo'ramirzayev Muhammadrizo
Ilmiy rahbar :  Nasirova N.T.
NAMANGAN – 2023 Mavzu:   Boshqaruvning iqtisodiy usulining mohiyati va
korxona uchun ahamiyati
Reja:
Kirish
I-bob.     Asosiy qism
1.1. Boshqarish maqsadlari
1.2. Boshqarish usullari haqida tushuncha. 
1.3. Boshqarishning iqtisodiy usullari.
II-bob.  
2.1.  Tashkiliy-ma’muriy usulning korxona va tashkilotlar miqyosidagi tavsifi
2.2.  Boshqarishda kadrlar salohiyatidan maqsadli foydalanishda xorij tajribasi
2.3.  Boshqaruvning tashkiliy farmoyish usuli va ijtimoiy-psixologik usullari
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati     Kirish
Hozirgi vaqtda bizning iqtisodiy taraqqiyotimizning birdan – bir yo’li
–   bu   ijtimoiy   yo’naltirilgan   bozor   munosabatlaridir.   Tabiiyki   bu   yangi
uslubning shakllanishiga olib keladi.
Madaniy   taraqqiyot   darajasi   yuqori   bo’lgan   davlatlarning   bozor
iqtisodiyoti   davrini   tahlil   qila   turib,   birinchi   qadamlar   qo’yayotgan
mustaqil   davlatlarning   Boshqaruv   uslubini   aniqlab   beruvchi   ba’zi   bir
belgilarni ajratish mumkin.
Birinchi   guruh   belgilari   –   bu   iqtisodiy   fikr   yuritishning   yangi   turi
bo’lib,   u   yoki   bu   tavsiflarni   faoliyat   tomonini   qayta   baholanishini   o’z
ichiga   oladi.   Gap   shundaki,   bozor   iqtisodiyoti   yangi   turdagi   iqtisodiy
munosabatlarni,   erkin   tadbirkorlik   munosabatlarini   taqazo   etadi.   Bu
munosabatlarga  davlat idoralarining  aralashishi  avvalgidan bir  oz kamroq
bo’ladi.   Shunday   ekan,   bozor   munosabatlarini   shakllanishida   ishbilarmon
odamlarni   tayyorlash   zarur.   Boshqacha   aytganda   tadbirkorlik,   ishda
faollik,   erkinlik,   yaxshi   ishga   va   maoshga   intilishlik   kabi   sifatlar   birinchi
darajali ro’l o’ynashi mumkin.
Ikkinchi   guruh   belgilari   –   yangi   uslubdagi   Boshqaruvni   aniqlab
beradi.   Bunda   Boshqaruv   mehnat   bilan   band,   ishbilarmonlikda   bilimdan
odamlarni   belgilari   majmuasini   kiritish   mumkin.   Bu   eng   avval   o’z
sohasida   o’ta   bilimdan,   madaniy,   taraqqiyot   darajasi   yuqori   davlatlarda
to’plangan   tajribani   o’zlashtirgan,   bozor   iqtisodiyotini   barcha   zamonaviy
sohalarini,   ya’ni   tadbirkorlik,   menejment,   marketing,   bank   ishi,   soliq
solishni   va   boshqalarni   biluvchi   mutaxasis   bo’lmog’i   kerak.   So’z   asosan keng   armiyadagi   ishbilarmon   odamlar   –   mutaxasislar,   o’ta   yuqori
darajadagi kasb egalari haqida bormoqda.
Boshqaruv   jarayoni   tartibga   solingan   bo‘lishi   kerak,   aks   holda   u
samarasiz bo‘lib qolishi mumkin. Boshqaruv jarayonini tashkil etish - uni
har   tomonlama   tartibga   solishi   jarayonni   amalga   oshirishdagi   aniqlik,
ketma   -ketlik   va   ruxsat   etilgan   chegaralarni   aniqlovchi   vositadir.
Boshqacha qilib aytganda, boshqaruv jarayonini tashkil etish bu ijtimoiy -
iqtisodiy   tizimda   hamkorlikda   mehnat   qilish   bitimlari   talablariga   asosan
boshqaruv   jarayonining   maqsadga   muvofiq   vaqt   va   fazoda   qurish
demakdir.   Boshqaruv   jarayonini   tashkil   etish,   umuman   olganda
quyidagilardan   tashkil   topadi:   ishlarni   bosqichlar   bo‘yicha   taqsimlash   va
biriktirish,   ularni   ketma   -   ketligi   va   muddatlarini   belgilash,   me’yorlash,
intizomli   jazo   choralarini   belgilash   va   boshqaruv   jarayonini   amalga
oshirish bo‘yicha majburiy talablarni kiritish; boshqaruv jarayonini tashkil
etishning ahamiyati va mohiyati. 
   Agar boshqaruvni samarali takomillashuvi boshqaruv strukturalarini
oqilona   qurish   hisobiga   erishilsa,   boshqaruvning   takomillashuvi   ko‘p
jihatdan   uni   tashkil   etish   bilan   aniqlanadi.   Ya’ni   boshqaruv   tizimidagi
kerakli bo‘g‘inlarni borligi, ularni belgilangan tashkiliy maqomda faoliyat
ko‘rsatishi,  ushbu bo‘g‘inlarni  turli  boshqaruv jarayonlarida  ishtirok  etish
mezonlari o‘zgarib turishi; hozirgi vaqtda boshqaruv jarayoni xarakteri uni
strukturasi emas, balki aksincha boshqaruv jarayoni strukturasi xarakterini
aniqlaydi;
ilmiy   -   texnik   taraqqiyot   sohasida   shakllanayotgan   tendensiyalar
boshqaruv   jarayonini   tashkil   etish   darajasini   oshirishda   salmoqli   rol
o‘ynaydi.   Hozirgi   kunda   ishlab   chiqarishni   boshqarishda   ko‘proq kompleks xaraktyerdagi muammolar kelib chiqmoqda. Ularni yechimi esa,
tashkiliy   jihatdan   tarqoq   tashkilot   yoki   boshqaruv   tizimi   bo‘g‘inlari
ixtiyorida   bo‘lmoqda.   Ularning   muloqotlari   va   hamkorliklari   amaldagi
nizomlarda   ko‘zda   tutilmagan   va   boshqaruvni   o‘zgarmasligiga
qaratilmagan;  
boshqaruv jarayonini tashkil etish ilmiy – texnik sharoitida boshqaruv
tizimi   birligini   ta’minlashda   muhim   omil   deb   hisoblanadi.   Boshqaruv
jarayonini   tashkil   etish   boshqaruv   tizimi   tarkibidagi   ma’lum   bir
kamchiliklar   o‘rnini   to‘ldirishga   imkon   beradi.   Lekin   boshqaruv   tarkibini
kamchiliklari   ayrim   holatlarda   boshqaruv   jarayonini   tashkil   etishdagi
kamchiliklardan kelib chiqadi.  
Boshqaruv jarayoni tashkil  etishni  takomillashtirishga  oid zamonaviy
masalalar quyidagilardan tashkil topadi:
 boshqaruv   jarayonlarini   jadallashtirish,   uni   ilmiy   tashkil   etish,
murakkab jarayonlarni mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish;
 boshqaruv   jarayonini   maqsadli   yo‘naltirilganligini,   ishlab   chiqarishni
rivojlantirish   muammolarini   hal   etishda   maqsadli   ketma-ketlikni
ta’minlash;
 boshqaruv   qarorlarini   ishlab   chiqarish   sikllarini   boshqaruv
jarayonidagi muolajalarini qisqartirish imkoniyatlaridan kelib chiqqan
holda qisqartirish;
 boshqaruv   jarayonini   axborot   jihatdan   tartibga   solish,   boshqaruv
qarorini vaqt va sifat xarakteristikalar bo‘yicha tartibga solish.
Boshqaruv jarayonini tashkil etish quyidagilarni belgilashni:  uni   har   xil   sikllarini,   bosqichlarini   va   jarayonlarini   bajarish   ketma-
ketligini, shuningdek ayrim sharoitlarda birdaniga barobariga bir necha
ishlarni baja-rish;
 ba’zi   bir   turdagi   ishlarni   bajarish   muddatlari   va   ularni   boshqaruvini
intensifikatsiyalash omillari bo‘yicha guruhlarga ajratish;
 boshqaruv   jarayoni   va   uni   barcha   jarayonlarini   me’yoriy   darajada   va
o‘z vaqtida bajarish uchun kerakli axborotlarni kelishi;
 boshqaruv   tizimining   turli   bo‘g‘inlarini   boshqaruv   jarayonini
bosqichlari bo‘yicha ishtirok etish tartibini;
 ma’lum   bir   ish   turlari   uchun   zarur   bo‘lgan   boshqaruv   jarayonining
muolajalarini   (kelishuv,   muhokama,   munosabatni   bildirish,   tasdiqlash,
ma’lumot berish va h.k. operatsiyalar) o‘z ichiga oladi.
Mavzuning dolzarbligi:   Boshqaruvning iqtisodiy usulining mohiyati
va korxona uchun ahamiyati  
Bu usul korxona uchun katta rol o’ynaydi chunki korxona faoliyatini
olib borish uchun iqtisodiy ahamiyati eng muhim rol tashkil etadi sababa
iqtisodi               muammoni kelib chiqiqshi bu ishchilar uchun ham korxona
uchun juda qiyin  va ogir vaziyatni olib kelib qolishi  mumkin.  Bu albatta
ishchilarga   yetarlicha   shart-sharoit   yaratib   bera   olmay   qoladi.   Bu   uchun
korxonaning   iqtisodiy   ahamiyati   ishlab   chiqarish   unumini   oshirish   va
mahsulot sifatini yuqori darajada bo’lishini talab qiladi.
Kurs ishini tarkibiy qismi   33 betdan iborat bо‘lib, kirish, 2ta bob, 6
ta paragrf, xulosa, adabiyotlar rо‘yxatidan iborat. I-bob.
1.1. Boshqarish maqsadlari
Hamma   boshqaruvning   uzluksiz   ishlash   jarayoni   menejmentdir.   Bu
boshqaruv   apparatining   mehnat   jarayonidir.   Umumiy   holda   menejmentni
quyidagicha   tavsiflash   mumkin:   texnologiya   nuqtan-nazaridan   (qanday
bajariladi),   tashkillashtirish   (kim   tomonidan   va   qanday   tartibda)   va
mazmunan (aniq nima qilinadi).
Menejment   iqtisodiy   nuqtai-nazaridan   -   bu,   avvalo,   hamma   iqtisodiy
muammolarni   boshqarish   tizimsi,   insonlarni   boshqarish.   Menejment
ijtimoiy   nuqtai-nazaridan   -   bu,   avvalo,   mehnat   jamoalari   ijtimoiy
talablarini   qondirish,   insonni   tarbiyalash.   Menejment   jarayoni
texnologiyasi  esa  boshqaruv  apparati  xodimlarining bajarayotgan amaliy
ishlaridir.
Shunday qilib, menejment jarayoni qo’yilgan masalaga erishish uchun
boshqaruv   apparati   rahbari   va   odamlarning   kelishilgan   holda   hamohang
faoliyat ko’rsatishidir.
Muammolar   bosqichida   tizimni   joriy   holatidagi   asosiy   qarama-
qarshiliklar,   tizim   ishini   yaxshilash   uchun   nimalar   qilish   kerakligi
aniqlanadi.     Yechim   bosqichi   rahbarning   amaliy   ishlarga   o’ tish
faoliyatidir.      Q aror   qabul     qilinishi     bilanoq   boshqariluvchi tizimlarga
aniq   ta’sir   ko’rsatiladi,   alohida   oddiy   boshqaruvga   oid   harakatlar
bajariladi.
Menejment   jarayoni   uslubi   quyidagilar:   axborot-analitik   va   tashkiliy
ishlar. Axborot-analitik ishlar quyidagilardan iborat: axborotlar yig’ish, tahlil
etish, axborotni qayta ishlash va uzatish, boshqaruv  q arorlari  variantlarini
ishlab     chiqish,     boshqaruv     qarorlari   variantlariga   doir   axborotlarni
saqlash va boshqalar.
Tashkiliy      ishlar     quyidagilardan      iborat:      tushintirish,  ishontirish,
rag’batla n tirish, topshiriqlarni taqsimlash, ijroni nazorat qilish, ta’sir etish
va boshqalar.
Insonlarni   boshqarish   nafaqat   qarorlar   qabul   qilish   bilan,   balki   uni
bajarilishni   nazorat   qilishni   h am   ta q ozo   etadi.   Afsuski,   k o’ p   holatlarda
hayotimizda   menejment   jarayoni   bajarilishi   h ar   taraflama   tashkil
etilmaydi,   uni   tashkiliy,   mazmunan,   texnik   tomonlari   o’zaro
bog’lanmaydi.
Boshqaruv maqsadi turlari Boshqaruv maqsadlari juda ham xilma-
xildir. Bu esa ularni muayyan tarzda turkumlashni taqozo etadi. Maqsadni 
turkumlash belgilari: 
1. Umumjamiyat miqyosidagi munosabatlarni aks ettirishiga qarab;
  2. Boshqaruv pog’onalari (darajalari)ga qarab;
  3. Amalga oshirish muddatiga qarab; 
4. Boshqaruvning amalga oshirilishiga qarab; 
5. Kutiladigan natijalarga qarab; 
6. Murakkablik darajasiga qarab, 
Maqsadlar:   1) siyosiy maqsadlar, iqtisodiy maqsadlar, sotsial maqsadlar, ma'rifiy-
ma'naviy   maqsadlar,   xalqaro   munosabatlar   sohasidagi   maqsadlar
va boshq. 
2)   Xududiy   boshqarish   maqsadlari:   -   mamlakat   maqsadlari   -   viloyat
maqsadlari   -   tuman   maqsadlari   -   qishloq   maqsadlari   -   ishlab
chiqarish   maqsadlari   -   xalq   xo’jaligi   maqsadlari   30   -   tarmoq
(sektor)   maqsadlari   -   korxona   (firma)   maqsadlari   -   yakka   shaxs
maqsadi 
3) joriy maqsadlar 
4) istiqboldagi (perspektiv) maqsadlar - uzluksiz (kundalik) maqsadlar
- fursatli maqsadlar - bir martalik maqsadlar
5) pirovard maqsadlar - oraliq maqsadlar 
6)   oddiy,   an'anaviy   maqsadlar   -   muammoli   maqsadlar   -   innovatsion
maqsadlar
  Mazkur turkumlanishdan ko’rinib turibdiki, maqsadlar o’zaro bog’liq
bo’lib, muayyan ierarxiyaga,  ya'ni yuqori va quyi maqsadlarga bo’linishi,
bir maqsad boshqa bir maqsadga bo’ysunishi mumkin.
Joriy   maqsadlar   deganda   bir   yil   ichida,   yil   choragi,   bir   oy   va   undan
ham   kamroq   muddat   mobaynida   amalga   oshiriladigan   maqsadlar
tushuniladi. Masalan, korxona bo’limlari oldida bir yil mobaynida amalga
oshirilishi   mo’ljallangan   quyidagi   funktsional   joriy   maqsadlar   qo’yilgan
bo’lishi mumkin. 
Maqsadlarni belgilashda joriy maqsadlar nuqtai nazaridan yondoshuv,
ya'ni   har   bir   bo’linma   maqsadlari,   ularni   bajarish   muddatlari,   aniq ijrochilar,   aniq   maqsadli   tadbirlar,   resurslar   manbalari,   belgilangan
tadbirlar   bajarilishining   asoslab   berilishi   barcha   bo’g’inlar   va   darajalarda
boshqaruv   ishonchligini   oshirish   kafolatini   beradi.   Butun   boshqaruv
apparati harakatlarining puxta bo’lishini belgilaydi.
Istiqbolli (perspektiv) maqsadlar deganda besh yil yoki undan ko’proq
davr   mobaynida   amalga   oshiriladigan   maqsadlar   tushuniladi.   Masalan,
respublikamizda   ishlab   chiqilgan   "Kadrlarni   tayyorlash   Milliy   dasturi"ni
ro’yobga   chiqarishdek   ulug’vor   maqsad   quyidagi   uch   bosqichdagi
muddatni o’z ichiga oladi:
- 1997-2001 - mavjud kadrlar tayyorlash tizimining ijobiy salohiyatini
caqlab   qolish   asosida   ushbu   tizimni   islox   qilish   va   rivojlantirish   uchun
xuquqiy,   kadrlar   jixatdan,   ilmiy-uslubiy,   moliyaviy-moddiy   shart-
sharoitlar yaratish.
-   2001-2005   -   milliy   dasturni   to’liq   ro’yobga   chiqarish,   mehnat
bozorining rivojlanishi va real ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarni hisobga olgan
holda unga aniqliklar kiritish.
-   2005   va   undan   keyingi   yillar   -   to’plangan   tajribani   tahlil   qilish   va
umumlashtirish   asosida   mamlakatni   ijtimoiy-iqtisodiy   rivojlantirish
istiqbollariga   muvofiq   kadrlar   tayyorlash   tizimini   takomillashtirish   va
yanada rivojlantirish.
Uzluksiz   maqsadlar   deganda   har   kuni   qabul   qilinadigan   va   amalga
oshiriladigan   odatiy   maqsadlar   tushuniladi.   Masalan,   mehnat
unumdorligini   o’stirish,   intizomni   mustahkamlash,   mahsulot   tannarxini
pasaytirish,   mahsulot   sifatini   oshirish   kabilar   muntazam,   kunda   talab
kilinadigan maqsadlardir Boshqarish   jarayonida   bir   martalik   maqsadlarga   ham   zaruriyat
tug’ilishi mumkin. Bunday maqsadlar, odatda, korxona uchun kutilmagan,
favqulodda vujudga kelgan muammoni echish uchun o’rtaga qo’yiladi. Bu
maqsad, masalan, tabiiy ofat 31 yuz bergan xolda shu ofatni bartaraf qilish
uchun zaruriy mablag’ni ajratish ko’rinishida bo’lishi mumkin
Boshqarishga maqsadli yondoshuv namoyandalari barcha maqsadlarni
quyidagi to’rtta guruhga bo’lishadi:
     oddiy, qotib qolgan an'anaviy maqsadlar;
     muammoli maqsadlar;
     innovatsion maqsadlar; 
   xodimlar malakasini, mahoratini oshirish bo’yicha maqsadlar.  1.1. Boshqarish usullari haqida tushuncha
Usul  -  bu   tadqiqot   qilish   yoki   ta ' sir   ko ’ rsatish   usulidir .  Tadqiqot   qilish
nuqtai   nazaridan   uslub   deganda   boshqaruv   ob ' ektini   o ’ rganish   jarayonida
qo ’ llaniladigan   usullar ,  ya ' ni :
 sistema (tizim)li yondoshuv;
 kompleks yondoshuv;
 tarkibiy yondoshuv;
 integratsion yondoshuv;
 modellashtirish;
 iqtisodiy-matematik yondoshuv;
 kuzatish;
 eksperiment;
 sotsiologik kuzatuv kabi tahlilning ilmiy usullari tushuniladi.
Ta'sir   ko’rsatish   nuqtai   nazardan   esa   usul   deganda   boshqarish
funktsiyalarini  amalga oshirish  uchun boshqaruv ob'ektiga ta'sir  o’tkazish
usullari tushuniladi. Bunday usullarga quyidagilar kiradi:
- funktsional tizimosti ob'ektlarini boshqarish usuli;
- boshqarish funktsiyalarini bajarish usullari;
- boshqaruv qarorlarini qabul qilish usullari.
Har   xil   yondashuvlar,   yo’sinlar,   yo’llar   yordamida   amalga
oshiriladigan   turli-tuman   boshqaruv   ishlarining   majmui   -   boshqaruvning
aniq va o’ziga xos usullari deb yuritiladi. 
Boshqaruv   usullari   -   bu   xodimlarga   va   umuman   ishlab   chiqarish
jamoalariga   ta'sir   ko’rsatish   usullari   bo’lib,   bu   usullar   qo’yilgan
maqsadlarga   erishish   jarayonida   mazkur   xodimlar   va   jamoalarning
faoliyatini uyg’unlashtirishni nazarda tutadi. Boshqarish   usullari   ishlab   chiqarish   yoki   xizmat   ko’rsatish
jarayonidagi mavjud munosabatlardan ob'ektiv tarzda kelib chiqadi.
Funktsional   tizim-osti   ob'ektlarini   boshqarish   usuli
boshqariladigan ob'ektning tuzilishi bilan bog’liq bo’lib, uning tarkibidagi
bo’limlarni   boshqarishda   qo’llaniladigan   o’ziga   xos   usullarni   o’z   ichiga
oladi. Ularni quyidagi tizimosti bo’limlar misolida ko’rish mumkin.
Tizimosti bo’limlar:
1. "Ishlab chiqarish"  bo’limi
 mahsulotning pishiq (ishonchli) ligini tahlil qilish;
 mahsulot sifatini nazorat qilish;
 omilli tahlil;
 funktsional tahlil;
 ishchi   kuchi,   uskuna   va   materiallardan   foydalanishni   nazorat
qilish;
 ishlab chiqarish operatsiyalarini o’rganish;
 ishlab   chiqarishni   programmalashtirish,   rejalashtirish   va   nazorat
qilish;
 harajatlarni hisob-kitob qilish va boshqalar.
2. "Marketing" bo’limi
-  tovarlar bozorida korxonaning mavqeini diagnostika qilish;
-  korxonaning bozorga chiqish imkoniyatlarini tahlil qilish;
-   yangi   mahsulot   va   yangi   bozorlarga   chiqish   bo’yicha   talab   va
ehtiyojlarni aniqlash;
- marketing kontseptsiyasini ishlab chiqish va h.k.
3.  "Xodim" bo’limi
 ishchi kuchini rejalashtirish;  xodimlar mehnatini va ish xaqini tashkil qilish;
 xodimlar va ularning martabalarini boshqarish;
 xodimlarni   boshqarish   tizimini   shakllantirish,   tahlil   qilish   va
boshqalar.    
Bu   usullarni   qo’llash   yordamida   boshqariladigan   ob'ekt   tarkibidagi
bo’limlarning   maqsadlari   va   ularning   yechimi   bo’yicha   zarur   tadbirlar
aniqlab olinadi.
Bu usullar boshqarish funktsiyalarini, ya'ni:
 rejalashtirish;
 tashkil qilish;
 nazorat qilish;
 muvofiqlashtirish;
 motivatsiya   (vajlar,   isbotlar   keltirish)   kabilarni   bajarish   uchun
qo’llaniladigan   usullardir.   Masalan,   rejalashtirish   funktsiyasini   bajarishda
mutaxassislar:
   prognoz (oldindan aytish);
   ekstrapolyatsiya;
   regression tahlil;
   modellashtirish;
   hujum;
   Delfa;
   omilli tahlil;
   Maqsadlar shajarasi va uni yechish kabi usullarni qo’llaydi.
Boshqarishning   nazorat   funktsiyasini   bajarishda   qo’llaniladigan
usullar tezkor, buxgalteriya hisobi va statistika holatiga bog’liq va shularga asoslanadi.   Motivatsiya   usullari   xodimlarni   mehnatga   undaydigan   barcha
usullarni, ya'ni:
   ish haqi;
   rag’batlantirish tizimi;
   foyda taqsimotida qatnashish;
   ma'naviy rag’batlar;
   yuqori  lavozimlarga tayinlash, malakani oshirish kabilarni o’z
ichiga oladi.
Boshqaruv   qarorlarini   qabul   qilish   quyidagi   uslublarga   asoslangan
holda amalga oshiriladi:
   muammoni qo’yish;
   muammoni hal qilish;
   qarorni tanlash;
   qilingan qarorlarning bajarilishini ta'minlash.
Muammoni   qo’yish   bosqichida   qo’llaniladigan   uslublar   muammoni
batafsil   yoritishga,   muammoga   ta'sir   qiluvchi   ichki   va   tashqi   omillarni
aniqlashga,   vaziyatni   baxolashga   va   shu   asosda   muammoli   vaziyatni
ifodalashga imkon yaratadi. Bu usullar tarkibiga: 
-  ma'lumotlarni    yig’ish, saqlash, ularni qayta ishlash va tahlil qilish
usullari;
-  muhim voqealarni qayd qilish usullari;
-  qiyoslash usullari;
-  dekompozitsiya va modellashtirish usullariga muhim o’rin beriladi.
Muammoni   hal   qilish,   ya'ni   yechim   variantlarini   ishlab   chiqish
bosqichida   ham   ma'lumotlarni   yig’ishda   qo’llaniladigan   usullardan
foydalaniladi. Ammo bu usullarni qo’llashga "Nima sodir bo’ldi" va "qaysi sabablar   ta'siri   ostida   bo’ldi"   degan   muammoni   hal   qilishiga   emas,   balki
"Muammoni   qay   tarzda   hal   qilish,   qanday   boshqaruv   usulini   qo’llash
lozim" degan savolga javob topish nuqtai nazardan yondoshiladi.
Qarorni   tanlash   bosqichida,   eng   avvalo   tanlash   me'yor   (kriteriya)
larini   shakllantirishga   e'tibor   beriladi.   Bu   erda   so’z   ko’pincha
maksimumlashtiradigan   yoki   minimumlashtiradigan   maqsadli   funktsiya
to’g’risida   boradi.   Odatda   bunday   tanlovni   optimallashtirish   deb   ataladi.
Optimallashtirish kriteriyalariga quyidagilar misol bo’la oladi:
 foydani,   daromadni,   mehnat   unumdorligini,   samaradorlikni
maksimumlashtirish;
 harajatni,   qo’nimsizlikni,   unumsiz   ish   vaqtlari   va   hokazolarni
minimumlashtirish.
Qabul qilingan qarorlarning bajarilishini ta'minlash bo’yicha tadbirlar
qaror qabul qilinib, tasdiqlangandan so’ng tuziladi. Bu bosqichda qarorlar
shajarasi tuzilib, unda maqsadga erishishning  barcha yo’nalish va yo’llari
ikir-chikirigacha aniqlab chiqiladi.
Delfa   usuli   aksariyat   hollarda   qaror   qabul   qilish   jarayonida
qatnashuvchi   a'zolarni   to’plash   imkoniyati   bo’lmagan   hollarda,   ya'ni
boshqaruvning   markaziy   apparatidan   uzoqda   yashaydigan,   filial   va
bo’limlarda ishlayotgan xodimlarni yig’ish maqsadga muvofiq bo’lmagan
hollarda qo’llaniladi. Bu usulga binoan yechilishi lozim bo’lgan muammo
bo’yicha qaror qabul qilish jarayonida qatnashuvchi guruh a'zolarining bir-
biri bilan uchrashish va fikr almashishiga ruxsat etilmaydi.
Delfa usulini qo’llash quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi:
1)       muammo   yuzasidan   tuzilgan   savollar   javob   berilishi   uchun
qatnashchilarga tarqatiladi; 2)         har   bir   qatnashchi   savollarga   mustaqil   va   xufiya   tarzda   javob
beradi;
3)   javoblar   markaziy   apparatda   yig’iladi   va   ulardagi   takliflar   asosida
umumlashgan hujjat tayyorlanadi;
4)   tayyorlangan hujjatning nusxasi har bir qatnashchiga jo’natiladi;
5)   har bir qatnashuvchining umumlashgan hujjatga nisbatan bildirgan
fikri   yana   markaziy   apparatda   to’planadi.   U   ko’rilayotgan   muammo
yechimiga o’zgargirish kiritishga asos bo’lishi mumkin. Shu sababli:
6)   bu ish umumiy qarorga kelinmagunga qadar takrorlanaveradi.
Bu usulning o’ziga xos xususiyati shundaki, unda har bir qatnashuvchi
fikrining mustaqilligi ta'minlanadi. 1.3. Boshqaruvning iqtisodiy usullari
Boshqaruvning   iqtisodiy   usullari   kishilarga   iqtisodiy   manfaatlar
orqali ta’sir ko’rsatadi.
Iqtisodiy   usullarning   mohiyati   xodimlar   va   ishlab   chiqarish
jamoasiga   ular   manfaati   bo’lishini   ta’minlovchi   iqtisodiy   sharoit
yaratishdan   iboratdir.   Boshqaruv   usullari   tizimida   iqtisodiy   usullar
yetakchi o’rinni egalaydi.
Iqtisodiy usullar iqtisodiy ta’sir vositalari yig’indisidan (narx, kredit,
biznes-reja, foyda, soliqlar, ish haqi, iqtisodiy rag’batlantirish va hokazo),
ya’ni   xo’jalik   faoliyatiga   ta’sir   etishning   har   bir   jamoa   mos   xo’jalik
bo’g’ini   bilan   uzviy   aloqada   amal   qilishini   ta’minlovchi   tadbirlaridan
iboratdir.
Shunday   qilib,   boshqaruvning   iqtisodiy   usullari   juda   keng
imkoniyatlarga   ega   bo’lib,   ular   mohirona   va   o’z   vaqtida   tashkiliy-
farmoyish,   ijtimoiy-psixologik   va   huquqiy   usullar   bilan   qo’shib   olib
borilgan taqdirda yaxshi natijalarga erishish mumkin. 
Korxonalar,   aksioner   jamiyatlari,   firmalarda   muhim   boshqaruv
usullaridan   biri   -   biznes-rejalardir.   U   iqtisodiy   jarayonlarni   umummilliy
manfaatlarni   ko’zlab,   xo’jalik   amaliyotida   ob’ektiv   iqtisodiy   qonunlardan
foydalanish   asosida,   ongli   ravishda,   bir   maqsadga   intilgan   holda
boshqarishning o’zaro uzviy bog’liq tizimidan iboratdir.
Biznes-reja   vositasida   hal   etiladigan   asosiy   vazifalar   quyidagilardan
iborat:   iqtisodiyot   rivojlanishi   yo’nalishlari   va   maqsadlarni   amalga
oshirish yo’llarini ko’rsatish, iqtisodiyotning barqaror, mutanosib o’sishini ta’minlash,   moddiy,   mehnat   va   moliyaviy   resurslarni   tarmoqlar   va   ishlab
chiqarishlar   o’rtasida   taqsimlash   va   qayta   taqsimlash,   fan-texnika
taraqqiyoti   yutuqlarini   joriy   etishni   ta’minlash;   tarmoqlararo   integratsiya,
tarmoq   ichida   ixtisoslashuv   va   sanoat   kooperatsiyasini   chuqurlashtirish;
xo’jalik   yurituvchi   sub’ektlar   faoliyatini   tezkor   tartibga   solish   va
koordinatsiya qilish.
Biznes-reja   korxona,   aksionerlar   jamiyati,   konsernlar   faoliyatining
hamma   tomonlarini:   mahsulot   ishlab   chiqarish   va   sotish;   moddiy-
texnikaviy ta’minot va ishlab chiqarish fondlaridan foydalanish, mehnat va
ish   haqi,   jamoada   ijtimoiy   jarayonlar   va   x.k.larni   qamrab   oladi.   Bozor
munosabatlari   sharoitida   ularga   rejalashtirish   borasida   keng   huquqlar
beriladi.
Boshqarishning   iqtisodiy   usullari   -   iqtisodiy   manfaatlardan
foydalanishga   asoslanadi.   Zero,   har   qanday   jamiyatning   iqtisodiy
munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo’ladi. Manfaatlar uch
xil bo’ladi:
   umumjamiyag manfaatlari;
   jamoa manfaatlari;
   shaxsiy manfaatlar.
Bu   manfaatlarni   uyg’un   sur'atda   bog’lab   olib   borish   muammosi   bir
qator   muammolarni   hal   qilishga,   har   bir   davr   sharoitlariga   muvofiq
keladigan munosabatlarni o’rnatishni talab qiladi.
Masalan,   bozor   iqtisodiyoti   sharoitida   umumjamiyag   manfaatlarini
ro’yobga   chiqarish   maqsadida   quyidagi   iqtisodiy   boshqaruv   usullariga,
ya'ni:    korxonalar   va   xo’jaliklarga   faoliyat   yuritishlarida   erkinlik   va
mustaqillik berish;
   xo’jaliklarni   pirovard   natijalariga   binoan   moddiy
rag’batlantirish, soliq imtiyozlarini berish;
   korxona   va   xo’jaliklar   o’rtasidagi   o’zaro   shartnomalarning
bajarilish intizomini mustahkamlash va ularning rolini oshirish;
   moliya-kredit munosabatlarini takomillashtirish;
   bozor   munosabatlari   mexanizmlari:   baho,   foyda,   soliq,
rentabellik, raqobat va hokazolarga keng e'tibor beriladi.
Iqtisodiy boshqaruv usullarining asosiy vazifasi ishlab chiqariladigan
mahsulot   (xizmat)   birligiga   sarflanadigan   xarajatni   kamaytirishga   imkon
beruvchi   xo’jalik   mexanizmlarining   yangi   usullarini,   shuningdek,
manfaatdorlik   muhitini   vujudga   keltirish   va   ulardan   samarali
foydalanishdir.
Bu   usulda   kishilarning   shaxsiy   va   guruhiy   manfaatlarini   yuzaga
chiqarish   orqali   ularning   samarali   ishlashi   ta'minlanadi.   Bu   maqsadga
qo’shimcha   ish   xaqi   to’lash,   mukofotlar   berish,   bir   yo’la   katta   pul   bilan
taqdirlash   kabilar   muhim   ahamiyat   kasb   etadi.   Iqtisodiy   metodlar
boshqarishning   barcha   metodlari   ichida   etakchi   o’rinni   egallaydi.   Har
qanday darajadagi   rahbar  bu usulning   mazmunini  yaxshi  bilishi   va ularni
to’gri qo’llay olishi kerak. Boshqariluvchi ob'ektga iqtisodiy usullar orqali
ko’rsatiladigan ta’sir korxonalarni:
   jiddiy rejalar qabul qilishga:
   mehnat   va   moliya   resurslaridan   yanada   unumliroq
foydalanishga;
   yangi texnologiyalarni joriy qilishga;    mehnat unumdorligini oshirishga;
   raqobatbop mahsulotlarni ishlab chiqarishga rag’batlantiruvchi
va shunga da'vat etuvchi bo’lishi kerak.
Shu bilan birga iqtisodiy metodlar shunday tanlanishi va qo’llanilishi
kerakki,   bunda   jamoalar   va   har   bir   xodimning   manfaatlarigagina   emas,
balki   butun   jamiyat   manfaatlariga   rioya   qilinadigan   bo’lsin.   Bir   korxona
uchun foydali tadbir davlatga ham foydali bo’lsin.
Boshqarishning iqtisodiy usullari jumlasiga:
 kredit va foiz stavkasi;
 soliq va soliq yuki;
 boj to’lovlari;
 subsidiya va sanktsiya;
 litsenziya;
 transfert to’lovlari;
 narx-navo va hokazolar kiradi.
Boshqaruv   organlari,   xususan,   davlat   bu   usullarni   qo’llab,   bozorni
shakllantirish chog’ida ham, uning o’zini o’zi boshqarishi bosqichida ham
g’oyat muhim jarayonlarni boshqaradi.
Agar   ma'muriy   boshqarish   usullari   o’zini   o’zi   boshqaradigan   bozor
mexanizmlariga   qarshilik   ko’rsatsa,   ularga   to’sqinlik   qilsa,   iqtisodiy
usullar   esa   aksincha,   ulardan   foydalanishga   tayanadi.   Xo’jalik   sohasiga
davlatning   ta'siri   ham   tubdan   o’zgaradi.   Binobarin,   ma'muriy   boshqarish
usulida   davlat   korxonalarga   o’z   ta'sirini   qat’iy   belgilangan   reja   orqali
o’tkazadi.  II-Bob
2.1.  Boshqarishning tashkiliy-ma’muriy usuli mohiyati va ahamiyati
                  Xo’jalik   tashkilotlarining   ishlab   chiqarishni   boshqarish   bo’yicha
faoliyati   Boshqaruvning   turli   tashkiliy-farmoyish   usullarini   qo’llash   bilan
bog’liqdir.   Boshqaruvning   tashkiliy-farmoyish   usullari   boshqaruvchi   va
boshqariluvchi   tizimlar   samarali   faoliyat   yuritishini   ta’minlovchi   ta’sir
etish   tizimidan   iboratdir.   Boshqaruvning   tashkiliy-farmoyish   usullari
iqtisodiy usullarni to’ldirib, bozor iqtisodiyoti qonunlari. Huquqiy aktlarni
hisobga olish va bajarishga asoslanadi.
                  Davlat   maxsus   tuzilgan   boshqaruv   tashkilotlari   vositasida
boshqariladigan   tizimga   ma’muriy   va   tashkiliy   jihatdan   ta’sir   o’tkazadi.
Menejment   tizimida   tashkiliy   usullar   umumiy   maqsadga   erishish   uchun
ishlab   chiqaruvchilarning   hamkorlikdagi   harakati   tartibga   solinadigan
ma’muriy   hujjatlar   asosida   amalga   oshadi.   Tashkiliy-farmoyish   usulini
qo’llash   asosini   boshqaruvning   barcha   tamoyilariga   rioya   qilish   tashkil
etadi.
                    Nima   sababdan   boshqaruvning   ma’muriy-farmoyish   usullari
ma’muriy   shakllar   bilan   qo’shib   olib   boriladi.   Bu   ko’p   hollarda   tashkiliy
ta’sir   ma’muriy   huquqni   qo’llash,   ya’ni   qaror   va   farmoyishlarni   amalga
oshirishga   asoslanadi.   Lekin,   «Boshqaruvning   tashkiliy-farmoyish   usuli»
tushunchasi   «ma’muriy   boshqaruv   usuli»   tushunchasidan   bir   muncha
kengdir,   chunki   tashkiliy   farmoyish   usullari   boshqaruvning   turli
darajalariga   turli   ko’lamda   va   shaklda   tashkiliy   ta’sir   etishni   o’rganish
masalalarini   ham   qamrab   oladi.   Tashkiliy-farmoyish   usullari   tashkiliy
aniqlikni   ta’minlaydilar,   tashkiy   tizim,   boshqaruvning   har   bir   bug’ini
vazifalarini   belgilab   beradi,   boshqaruv   apparati   intizomi   va   faoliyati samaradorligini   ta’minlaydi,   ishda   tartib   o’rnatadi,   qaror.   Farmoyishlarni
bajaradi,   kadrlarni   tanlaydi   va   joy-joyiga   qo’yadi   va   x.k.   Boshqaruvning
tashkiliy   farmoyish   usullari   ularning   ishlab   chiqaruvchilarga   ta’sir   etish
manbaalari   va   yo’nalishlari   bo’yicha   turlarga   ajratiladi.   Bunga   bog’liq
holda   ta’sir   etishning   tashkiliy-farmoyish   usullari   uch   guruhga   bo’linadi:
tashkiliy-barqarorlashtiruvchi, farmoyish va intizom. 
            Ta’sir etishning tashkiliy-barqarorlashtirish usullari asosiy maqsadi
hamkorlikda   ishlash   uchun   tashkiliy   asos   yaratishdir,   ya’ni,   vazifa,
majburiyat. Javobgarlik va vakolatlarni taqsimlash, tartib o’rnatish va x.k.
Ma’muriy ta’sirning tashkiliy shakllarining ikki tashkiliy reglamentlash va
tashkiliy   me’yorlash   turi   mavjud.   Tashkiliy   reglamentlash   vositasida
davlat boshqaruvchi va boshqariladigan tizimga ularning maqbul nisbatini,
tashkiliy   tizimini   va   har   bir   darajada   boshqaruv   chegaralarini   aniqlash
maqsadida   ta’sir   etadi.   Tashkiliy   reglamentlashga   misol   qilib   lavozimlar
haqida   Nizomni   ko’rsatish   mumkin.   Tashkiliy   me’yorlash   hujjatlari
vositasida   xom-ashyo,   materiallar   sarfini   me’yorlash,   mahsulotlar   ishlab
chiqarishga   mehnat   sarfi   ishlab   chiqarish   fondlaridan   foydalanish
texnikaviy   va   texnologik   me’yorlar   (standartlar,   me’yorlar,   qayta   ishlov
berish   usuli,   tartibi   va   h.k.)   ishlab   chiqarishini   tashkil   etish   me’yorlari
(maqbul ishlanma ko’lami).
               Ta’sir etishning farmoyish usullari cheklovchi hujjatlarda ko’zda
tutilmagan   mavjud   vaziyatdan   kelib   chiqqan   holda   kundalik   jadal
boshqarish   maqsadida   qo’llaniladi.   Farmoyish   ta’sirining   asosiy   maqsadi
boshqaruv apparatining  aniq xarakati, Boshqaruvning barcha bo’linma  va
xizmatlari barqaror ishlashini ta’minlab berishdan iborat.                 Ta’sir etishning farmoyish usullari bo’yruq, farmoyish, ko’rsatma
va   boshqa   me’yoriy   hujjatlar   asosida   amalga   oshiriladi.   Buyruq   -   bu
rahbarning   qo’l   ostidagi   xodimlardan   ma’lum   vazifani   bajarishni   yozma
yoki og’zaki ravishda anglab kilishidadir. 
                          Bo’yruq   faqat   chiziqli   boshqaruv   tizimi   rahbari   tomonidan
beriladi.   Farmoyish   -   xodimlardan   ayrim   ishlab   chiqarish   va   xo’jalik
masalalarini   hal   etishni   talab   qilishdir.   Farmoyish   boshliq   o’rinbosarlari,
xizmatlar   boshliqlari,   ular   ega   bo’lgan   vakolatlari   doirasida   beriladi.
Boshqaruv   amaliyotida   qo’llaniladigan   ta’sir   qilish   usullaridan   biri   -
og’zaki ko’rsatmadir. Ta’sir qilish usullaridan biri - og’zaki ko’rsatmadir.
Ta’sir   etishning   bunday   shaklini   barcha   darajadagi   rahbarlar,   lekin
ko’pincha   quyi   darajadagi   komandirlar,   brigada   boshliqlari,   ustalar
qo’llaydilar.
              Boshqarishning farmoyishli ta’sir o’tkazish usulidan amaliyotda
foydalanish  ma’lum talablarga javob berishi kerak.
  •   birinchidan ,   qaror   nimaga   asoslanib   chiqarilganligi   aniq   ko’rsatilishi
shart; 
  •   ikkinchidan ,   qabul   qilingan   qaror   mohiyati   qisqa   va   ravshan   bayon
etilishi lozim; 
  •   uchinchidan ,   ijroni   nazorat   qilish   shakli,   farmoyishning   kuchga   kirish
va bajarilish muddati ko’rsatilishi zarur;
  •   to’rtinchidan , buyruq va farmoyishlar qisqa, tushunarli va aniq bo’lishi
kerak;
  •   beshinchidan ,   buyruq   va   farmoyishlarni   eng   qulay   muddatlarga
chiqarish va ijrochilarga yetkazish kerak.                         Farmoyish  vositasida   ta’sir  etish   bajarish   muddatlari   bilan   farq
qiladi.   bo’yruq   va   farmoyishlar   uzoq   yoki   qisqa   muddatda   mo’ljallangan
bo’ladi. 
             Har bir bo’yruq yoki farmoyishda qanday vazifa bajarilishi, qachon
bajarilishi kerakligi  belgilanadi.  Ta’sir etishning  farmoyish  usuli tashkiliy
ta’sirga   nisbatan   uning   bajarilishini   nazorat   qilishni   ko’prok   talab   etadi.
Ijro etishning borishi nazorat qilingandan so’ng yana farmoyish bilan ta’sir
etishga   ehtiyoj   tug’iladi.   Farmoyish   usulining   qo’llanish   ko’lami
boshqaruv kadrlari malakasi, tashabbuskorligi va qobiliyatiga bog’liqdir. 
             Korxonani boshqarishda farmoyish bilan ta’sir etish faqat qonunga
zid   bo’lmagan   holdagina   bajarilishi   qat’iy   bo’lgan   huquqiy   kuchga   ega
bo’ladi. Shu sababli barcha tizimdagi tashkiliy farmoyish faoliyati mavjud
qonunchilikka bo’ysungan holda amalga oshishi lozim. 
             Intizomiy ta’sir usullari tashkiliy barqarorlashtiruvchi va farmoyish
vositasida   ta’sir   etish   usullarini   to’ldirib,   intizomiy   talablar   va
majburiyatlar   tizimi   vositasida   tashkiliy   aloqalar   barqarorligini
ta’minlashga qaratilgandir.
Tashkiliy–ma’muriy usulning shakllari.
              Tashkiliy-ma’muriy usullar  boshqarish usullari tizimida alohida
o’rin tutadi. 
              Bu usullarga: 
                 boshqarish apparatining muayyan strukturasini tuzish; 
                 har bir boshqaruv bo’g’inining funktsiyalarini belgilash; 
                 kadrlarni to’g’ri tanlash;
                             buyruqlar,   farmoyishlar   va   qo’llanmalar   chiqarish,   ularning
bajarilishini nazorat qilish;                    topshiriqlar va direktiv ko’rsatmalarni bajarmayotgan bo’linma
va shaxslarga nisbatan majburiy choralarni qo’llash kiradi. 
              Tashkiliy-ma’muriy usullar yuqori organlar hokimiyatiga va quyi
organlarning   bo’ysunishiga   asoslanadi.   Shuning   uchun   ularni   ko’pincha
ma’muriy usullar deb yuritiladi. Yuqori ma’muriy organlar boshqariluvchi
ob’ektning   bajarishi   majburiy   bo’lgan   tartib-qoidalarni   ishlab   chiqadi,
shuningdek bo’ysunuvchi organlarga farmoyishlar beradi. 
                          Tashkiliy usullar shu yo’l bilan boshqarish tizimida ichki ongli
aloqalarning   tarkib   topishiga   yordam   beradi.   Bu   uslublar   boshqarish
funktsiyalari bajarilishining:
                 tashkiliy barqarorligini;
                 intizomliligini;
                 muvofiqliligini; 
                 uzluksizligini ta’minlaydi. 
                          Tashkiliy-ma’muriy   usullar   boshqaruv   organlarining   o’zaro
aloqada   ishlashini,   boshqaruv   munosabatlarini   aks   ettirib,   boshqariluvchi
ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko’rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi.
              Shu bilan birga, ma’muriy yoki to’g’ridan-to’g’ri boshqaruv usuli
xo’jalik   yurituvchi   sub’ektning   tanlash   erkinligini   cheklab   qo’yadi,
muayyan   huquqiy   chegaralarini   belgilaydi.   O’z   mohiyatiga   ko’ra
ma’muriy   boshqarish   bozorga   xos   bo’lgan   tartibga   solish   harakatiga
to’sqinlik qiladi. 
              Biroq, rivojlangan bozor sharoitida ham boshqarishning ma’muriy
usullari   o’z   ahamiyatini   saqlab   qoladi   va   zarur   bo’lganda   ulardan
foydalaniladi.   Xususan,   bozor   iqtisodiyoti   rivojlangan   hamma
mamlakatlarda   ma’muriy   usullar   vositasida   monopoliyaga   qarshi   siyosat amalga   oshiriladi.   Davlat   bozorning   monopollashtirilishiga   to’sqinlik
qiladigan ma’muriy cheklovlar tizimini belgilaydi, monopol kompaniyalar
faoliyatini direktiv yo’sinda boshqaradi.
              Ma’muriy usullardan: 
                iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish; 
                atrof-muhitni muhofaza qilish;
                           xavfli   texnologiyalardan   foydalanish,   zararli   ishlab   chiqarish
chiqitlarini chiqarib tashlashni ta’qiqlash;
                odamlar sog’lig’iga zararli mahsulotni reklama qilishni ta’qiqlash
kabi sohalarda faol foydalaniladi.
              Boshqarishning tashkiliy-ma’muriy  usullari ikki shaklda: 
                 tashkiliy ta’sir ko’rsatish usullari;
                 farmoyish berish usullari shakllarida namoyon bo’ladi
          1-chizma. Tashkiliy-ma’muriy  usullar shakllari.  Tashkiliy usullarning
bu   ikkala   shakli   birgalikda   qo’llaniladi,   bir-birini   to’ldiradi   va
rivojlantiradi.   Har   ikkala   shaklning   uyg’unlashuvi   ishlab   chiqarish
sharoitlarini hisobga olingan holda optimal bo’lishi kerak.
Tashkiliy-ma’muriy usullardan foydalanish samaradorligi. Tashkiliy   -   farmoyish   usullari   -   xodimlar   va   zvenolar   o’rtasidagi
ob’ektiv   ravishda   mavjud   munosabatlarini   hisobga   olgan   holda   ta’sir
o’tkazish   yo’llari   va   yo’riqlari   majmuasidir.   Bu   usullar   belgilangan
maqsadga   erishish   uchun   rahbarning   buysinuvchiga,   yuqori   pog’onaning
quyi   pog’onaga   to’g’ridan-to’g’ri   ta’sir   o’tkazishini   ifodalaydi   hamda
boshqarish ob’ektining tuzilishi va faoliyat - tartib qoidalarini belgilaydi.
Ushbu usullarni ikki tomonlama ifodalash mumkin:
   tashkiliy   usullar   majmui   (nizomlar,   ustavlar,   yo’riqnoma,   ko’rsatma   va
boshqalar);
   farmoyish   usullari   (farmonlar,   farmoyishlar,   qarorlar,   bo’yruqlar   va
boshqalar). 
Farmoyish   usullari   oldindan   belgilangan   tartibdan   chetga   chiqish
holatlarini muvofiqlashtiradi. 
              Bu usullar ma’muriy boshqaruvda yakkaboshchilik munosabatlarini,
intizomni   va   mas’uliyatni   ta’minlaydi.   Tashkiliy   -   ma’muriy   ta’sir
kursatish   -   bu   boshqaruvning   aniq   boshqarilayotgan   ob’ektga   yoki
shaxslarga   qaratilgan   majburiy   tavsifidagi   to’g’ridan   -   to’g’ri   ma’muriy
ko’rsatmalaridir. Quyi pog’ona rahbarlari bajarishi shart bo’lgan farmoyish
va   ko’rsatmalarini   berish,   ularni   bajarilishini   nazorat   qilish,   normalarini
ishlab chiqish, xodimlarni to’g’ri tanlash va joy-joyiga qo’yish, ishchilarni
bir joydan boshqa joyga o’tkazish, taqdirlash yoki jazolash yuqori pog’ona
rahbarlarining vazifasiga kiradi. Davlat rahbarlarni ishchanlik xislatlari va
qobiliyatlariga ko’ra tanlaydi va joy-joyiga qo’yadi. 2-chizma. Boshqaruvning ma’muriy usullining unsurlari.
       
Tashkiliy ta’sir ko’rsatish turli tashkiliy choralarni, yani:  
                •   ishlab   chiqarish   va   boshqarishning   tashkiliy   strukturalarini
belgilash;
         •   ichki tartib-qoidalarini o’rnatish;
                •   boshqariluvchi   va   boshqaruvchi   tizimlar   o’rtasida   optimallik   va
oqilona nisbatni o’rnatish kabilarni o’z ichiga oladi.
                Farmoyish   berish   yo’li   bilan   ta’sir   ko’rsatish   barcha   boshqarish
bo’limlari   va   organlarining   (uyg’un)   ishlashini   joriy   ta’minlab   turishdan
iborat   bo’lib,   bunga   e’lon   qilinadigan   yozma   yoki   og’zaki   ko’rsatmalar berish, yozma shaklda nashr etilgan  yoki og’zaki buyruqlar vositasi  bilan
erishiladi. 
              Tashkiliy   ta’sir   ko’rsatish   boshqariladigan   ob’ekt   (korxona)ni
loyihalash   bosqichidan   boshlanadi.   So’ngra   reglamentlash,   normalash
ishlari bajariladi. 2.2. Boshqarishda kadrlar salohiyatidan maqsadli foydalanishda
xorij tajriba.
Xodimlar   boshqaruvning   fundamental   bilimlariga   tayanib,   eng   kam
boshqaruv   harajatlari   bilan   eng   ko’p   ijtimoiy   samara   olishga   intiladi.
Oxirgi   natija   qanchalik   yuqori,   boshqaruv   yo’qotishlari   qanchalik   kam
bo’lsa,   ijtimoiy   menejmentning   samaradorligi   shunchalik   yuqori   bo’ladi.
Bu   boradagi   nazariyalarning   paydo   bo’lishi   XX   -   asr   80-90   yillarda
G’arbdagi   boshqaruvchanlik   revolutsiyasi   natijasida   yuzaga   kelgan.   U
ijtimoiy   sohadagi   samarali   boshqarish   ta’siri   va   uning   bozor   strukturasi,
moliya,   iqtisod,   boshqaruv   tuzulmalarining   teskari   bog’likliklari   bilan
aloqador. Ijtimoiy boshqaruv sohasi ham ta’sir etish ob’ekti, ham sub’ekti
nuqtai-nazaridan   mustaqil,   ko’p   tuzilmali   va   ommaviy   bo’lib   bormoqda,
bu   sohada   o’zgacha   boshqaruvchi-mutaxassis   paydo   bo’lmokda.
Shartnoma   bo’yicha   yollangan,   natijalar   bo’yicha   boshqaruv   faoliyatiga
mas’ul   bo’lgan   har   bir   menejer   boshqaruv   sohasida   tadbirkorga
aylanmoqda.
Boshqaruv   va   boshqaruvchilarning   alohida   instituti-bozor
shakllanmoqda.   U   davlat   boshqaruvi   bilan   munosib   raqobatlashmoqda.
Jahon   tajribasi   shuni   ko’rsatdiki,   bu   nafaqat   menejerlar,   balki   davlat
boshqaruv   organlarining   ham   mas’uliyatli   va   professional   jamoasini
shakllantirishda   asosiy   mexanizm   ekan.   Avval   aytilganidek,   nafaqat
menejmentning   klassik   holatlari   rivojlanishi   va   chuqurlashuvi   sodir
bo’lmoqda,   balki   «kovboylik   menejmenti»   ni   ommaviy   siqib   chiqarish
kuzatilmoqda.   Uning o’rniga   madaniy  hamkorlik  tamoyillari,  avvalambor
ijtimoiy tashkilotda bozor raqobatida hamkorlik kelmoqda. Ijtimoiy sohada
ko’rsatkichlar   va   statistika   to’rt   darajaga   bo’linadi:   xalqaro,   milliy, regional,   mahalliy.   Ular   yagona   kontseptual   asosda   qurilgan,   yagona
ahborot tizimi doirasida birlashgan va xalqaro me’yorlarga mos.
Umuman jahon tajribasi shundan dalolat beradiki, federal va regional
rivojlanish   dasturlarini   mukammallashtirish   -   bu   inqirozni   yengib,
«o’quvchi»dan   «o’qituvchi»ga   aylanishga   imkon   beradigan   ustuvor
yo’nalishlar   emas.   Yaponiya   tajribasi   buning   yaqqol   isboti.   AQShda
korxonalarni   sotib   olib,   yaponlar   odatda   moddiy-texnik   jihozlarni,
texnologiya,   personalni   o’zgartirmaydilar,   lekin   personalni   o‘qitish   va
mehnatga rag‘batlantirish, ishni tashkil etish yo’li bilan boshqaruv tizimini
yangidan   tashkil   etadilar.   Boshqaruv   va   tashkilotchilik   madaniyatining
yangi   tamoyillaridan   foydalanib,   aqliy   faoliyat   salohiyatini   oshirib,   ular
qisqa   vaqtda   mahsulot   sifati   va   mehnat   unumdorligining   yuqori
natijalariga  erishadilar.  Boshqaruvda aql deganda maqsad sari  boshlovchi
«xulqni   to’g’irlash   yo’li   bilan   turli,   ayniqsa   yangi   holatlarga
muvoffaqiyatli   ta’sir   ko’rsatishga   qobiliyatlilik»   tushuniladi.   Bunday
qobiliyat   inson   tomonidan   o’qish   va   o’z-o’zini   tarbiyalash   jarayonida
egallanadi va rivojlanadi.
U   aqliy   qobiliyatlarni   doimo   mukammallashtirishga   chorlovchi   har
kunlik   amaliyot   natijasida   rivojlanishi   ham   mumkin.   Aqliy   qobiliyat   va
mutaxassislik madaniy qimmatlikka ega bo‘lib, xizmatlar bozorida yuqori
baholanadi.   Bunday   mulk   egalari   -   menejerlar   nafaqat   katta   haq   oladilar,
balki   yirik   kapital,   qimmatli   qog‘ozlar,   jamiyatda   yuqori   martabaga   ega
bo’ladilar. Boshqaruv ilmi jamiyatning muhim resursi bo‘lib, ham jamiyat,
ham   alohida   shaxsning   umumiy   madaniyatining   bir   qismi   hisoblanadi.
Boshqaruvning aqliy tizimlarida aqlni tashuvchi shaxslar tashkil etiladi va
o’zaro   faoliyat   yuritadi.   Undan   tashqari,   ular   o’z   aqliy   imkoniyatlarini doimo   mukammallashtirib   boradilar.   Shuni   esda   tutish   kerakki,   nafaqat
mablag’lar,   qobiliyat,   tajriba,   tashkilotchilik   tuzilmalari,   balki   shaxslar
tashkilotchiligi   ham   amalga   oshiriladi.   Boshqaruv   mutaxassisining   aqliy
madaniyati   degan   tushunchaga   ham   e’tibor   berish   lozim.   U   boshqaruv
faoliyatida   muvaffaqiyatlarga   eltuvchi   qator   kasbiy   bilimlar,   uslubiy
fikrlashga ega bo‘lishi kerak.
Mutaxassisning   aqliy   madaniyati   masalalari   ilmiy   adabiyotlari
endigina   muhokama   qilinmokda,   bu   munosabatda   birinchi   qadam
tashlanmoqda.   Lekin   hayot   hozirdan   uning   shakllanishining   aniq
mexanizimini talab qilmoqda. 2.3.  Boshqaruvning tashkiliy farmoyish usuli va ijtimoiy-
psixologik usullari
Xo’jalik   tashkilotlarining   ishlab   chiqarishni   boshqarish   bo’yicha
faoliyati   boshqaruvning   turli   tashkiliy-farmoyish   usullarini   qo’llash   bilan
bog’liqdir.   Boshqaruvning   tashkiliy-farmoyish   usullari   boshqaruvchi   va
boshqariluvchi   tizimlar   samarali   faoliyat   yuritishini   ta’minlovchi   ta’sir
etish   tizimidan   iboratdir.   Boshqaruvning   tashkiliy-farmoyish   usullari
iqtisodiy usullarni to’ldirib, bozor iqtisodiyoti qonunlari. Huquqiy aktlarni
hisobga olish va bajarishga asoslanadi.
Nima   sababdan   boshqaruvning   ma’muriy-farmoyish   usullari
ma’muriy   shakllar   bilan   qo’shib   olib   boriladi.   Bu   ko’p   hollarda   tashkiliy
ta’sir   ma’muriy   huquqni   qo’llash,   ya’ni   qaror   va   farmoyishlarni   amalga
oshirishga   asoslanadi.   Lekin,   «boshqaruvning   tashkiliy-farmoyish   usuli»
tushunchasi   «ma’muriy   boshqaruv   usuli»   tushunchasidan   bir   muncha
kengdir,   chunki   tashkiliy-farmoyish   usullari   boshqaruvning   turli
darajalariga   turli   ko’lamda   va   shaklda   tashkiliy   ta’sir   etishni   o’rganish
masalalarini   ham   qamrab   oladi.   Tashkiliy-farmoyish   usullari   tashkiliy
aniqlikni   ta’minlaydilar,   tashkiy   tizim,   boshqaruvning   har   bir   bo’g’ini
vazifalarini   belgilab   beradi,   boshqaruv   apparati   intizomi   va   faoliyati
samaradorligini   ta’minlaydi,   ishda   tartib   o’rnatadi,   qaror,   farmoyishlarni
bajaradi,   kadrlarni   tanlaydi   va   joy-joyiga   qo’yadi   va   x.k.   Boshqaruvning
tashkiliy   farmoyish   usullari   ularning   ishlab   chiqaruvchilarga   ta’sir   etish
manbaalari   va   yo’nalishlari   bo’yicha   turlarga   ajratiladi.   Bunga   bog’liq
holda   ta’sir   etishning   tashkiliy-farmoyish   usullari   uch   guruhga   bo’linadi:
tashkiliy-barqarorlashtiruvchi, farmoyish va intizom. Ta’sir   etishning   farmoyish   usullari   cheklovchi   hujjatlarda   ko’zda
tutilmagan   mavjud   vaziyatdan   kelib   chiqqan   holda   kundalik   jadal
boshqarish   maqsadida   qo’llaniladi.   Farmoyish   ta’sirining   asosiy   maqsadi
boshqaruv   apparatining   aniq   harakati,   boshqaruvning   barcha   bo’linma   va
xizmatlari  barqaror   ishlashini  ta’minlab   berishdan   iborat.   Ta’sir   etishning
farmoyish   usullari   buyruq,   farmoyish,   ko’rsatma   va   boshqa   me’yoriy
hujjatlar asosida amalga oshiriladi.
Buyruq   -   bu   rahbarning   qo’l   ostidagi   xodimlardan   ma’lum   vazifani
bajarishni   yozma   yoki   og’zaki   ravishda   alab   qilishidadir.   Buyruq   faqat
chiziqli   boshqaruv   tizimi   rahbari   tomonidan   beriladi.   Farmoyish   -
xodimlardan   ayrim   ishlab   chiqarish   va   xo’jalik   masalalarini   hal   etishni
talab qilishdir. Farmoyish boshliq o’rinbosarlari, xizmatlar boshliqlari, ular
ega   bo’lgan   vakolatlari   doirasida   beriladi.   Boshqaruv   amaliyotida
qo’llaniladigan   ta’sir   qilish   usullaridan   biri   -  og’zaki   ko’rsatmadir.   Ta’sir
qilish   usullaridan   biri   -   og’zaki   ko’rsatmadir.   Ta’sir   etishning   bunday
shaklini   barcha   darajadagi   rahbarlar,   lekin   ko’pincha   quyi   darajadagi
komandirlar, brigada boshliqlari, ustalar qo’llaydilar. 
Farmoyish vositasida ta’sir etish bajarish muddatlari bilan farq qiladi.
buyruq va farmoyishlar uzoq yoki qisqa muddatda mo’ljallangan bo’ladi.
Boshqaruvning ijtimoiy-psixologik usullari
Boshqaruvning ijtimoiy-psixologik usullari - bu ishlab chiqaruvchi va
ayrim   shaxslarga   ularning   ijtimoiy   ehtiyojlari   va   psixologik
xususiyatlariga   ta’sir   etish   bilan   boshqarish   vositasidir.   Boshqaruvning
ijtimoiy-psixologik   usullarini  qo’llash  korxonada  yuz berayotgan  ijtimoiy hodisalarni   chuqur   o’rganish   xodimlar   nerv   tizimsi   kayfiyatiga   ta’sir
etuvchi psixologik (ruhiy) omillarni bilishni talab etadi.
Ishlab   chiqarish   sharoitida   sotsiologiya   kishilar   ijtimoiy   aloqasi
shakllanishining   asosi   bo’lgan   mehnat   omillarini   o’rganadi,   ijtimoiy
tizimlar,   shu   jumladan,   ishlab   chiqarish   tizimi   rivojlanishi   va   amal   qilish
qonuniyatlari,   kishilarning   jamiyatning   turli   qatlamidagi   xulq-atvori
qonuniyatlarini   tadqiq   qiladi.   ijtimoiy   psixologiya   guruh   va   omma
psixologiyasining xususiyatlari, ularning shaxsning ongi va xulqiga ta’siri,
kishilar   faoliyatini   rag’batlantiruvchi   omillar,   kayfiyat,   ijtimoiy   fikrni
shakllantiruvchi   omillarni   o’rganadi.   Shaxs   psixologiyasi   oliy   nerv
faoliyati   turlari   va   inson   temperamenti,   xarakteri,   shaxsning   irodasi,
qobiliyati,   xissiyoti,   xotirasi,   anglash   va   xis   etish   qobiliyatini   o’rganadi,
mehnat   psixologiyasi   mehnat   faoliyatlari,   shu   jumladan,   rahbar   va
mutaxassislar (kasbiy xususiyat va qobiliyatlari, kadrlarni o’qitish usullari,
ish   va   dam   olish   tartibi,   kadrlarni   tanlash   va   baholash   usullari,   mehnat
jarayonining psixologik jihatlari) faoliyatini o’rganadi.
Ijtimoiy   tartibga   solish  usullari   turli   guruhlar  va  shaxslar  maqsadi   va
manfaatlarini   aniqlash   va   rostlash   yo’li   bilan   ijtimoiy   munosabatlarni
tartibga solish va uyg’unlashtirish maqsadida qo’llaniladi.
Ular   jumlasiga   ijtimoiy   tashkilotlar   nizomlari,   shartnomalar,   o’zaro
majburiyatlar,   ishchilarni   tanlash,   taqsimlash   va   ijtimoiy   ehtiyojlarni
qondirish   tizimi   kiradi.   Ijtimoiy   tartibga   solish   usullari   inson   omili
faolligini   oshirish,   boshqaruvni   demokratlashtirish   maqsadida   ham
qo’llaniladi. Boshqaruvning   psixologik   usullari   jamoada   maqbul   psixologik   holat
tashkil   etish   yo’li   bilan   kishilar   o’rtasidagi   munosabatlarni   tartibga
solishga   qaratilgandir.   Psixologik   usullarga   kichik   guruh   va   jamoalarni
tashkil etish, mehnatni insoniylashtirish, malakali kadrlar tanlash va ularni
o’qitish va x.k.lar kiradi.
Shaxsning   ruhiy   xususiyatlarini   inson   faoliyatida   ajratib   tushunib
bo’lmaydi, chunki kishi qobiliyati va fe’li xususiyatlari uning faoliyati va
xulqida  namoyon bo’ladi.  Inson  hayoti va ommaviy  faoliyati  uning ruhiy
holatini   shakllantiradi.   Insonning   qanday   hayot   kechirishi,   nima   bilan
shug’ulanishini   bilmay   vujudga     kelganligi,   u   yoki   bu   narsaga   qobiliyat
rivojlanganligi, fe’li shakllanganligini anglab bo’lmaydi.
Inson   avvalo   o’zini   ijodiy   shaxs   sifatida   baholaydi.   Ishchi   mehnatga
bunday   nuqtai   nazardan   qarashga   darrov   kelmaydi:   moddiy   ehtiyojlar
birlamchi   bo’lib,   ular   qoniqqandan   so’ng   nisbatan   yuksak   insoniy
ehtiyojlar ilgari suriladi.
Inson faoliyati ma’lum rag’batlantiruvchi omillarga asoslangan bo’lib,
ma’lum   maqsadga   erishishga   qaratilgandir.   Rag’batlantiruvchi   omil   -
maqsad   munosabati   inson   faoliyati   o’zagidir.   Umumiy   ma’noda
rag’batlantiruvchi omil - bu insonni faoliyat yuritish uchun undovchi omil
bo’lib, maqsad esa inson uni amalga oshirish natijasida erishishni xoxlagan
narsadir.   Rag’batlantiruvchi   omil   kishi   xulqining   ichki   kuchidir.
Psixologiyada uzoq va qisqa rag’batlantiruvchi omil ajratiladi. Agar inson
faoliyatini   rag’batlantiruvchi   omil   va   o’z   oldiga   qo’ygan   maqsad   yaqin
kelajakka mo’ljallangan bo’lsa, u qisqa muddatli, agar ular uzoq istiqbolni
qamrab olsa uzoq muddatli deyiladi. Rag’batlantiruvchi omil darajasi bilan insonning   mehnatga,   yutuq   va   muvaffaqiyatsizlikka   nisbatan   bo’lgan
munosabati uzviy bog’liqdir. Faqat uzoq muddatli rag’batlantiruvchi omil
mehnatga ijodiy munosabatda bo’lish manbaidir.
Kishi   ruhiy   xususiyatlarning   u   bajaruvchi   ish   talablariga   mos
kelmasligi   o’z   kasbidan   qoniqmaslik   uni   o’zgartirishga   harakat   qilishga,
xato qilish ehtimoli ortishiga va natijada mehnat unumdorligi pasayishiga
olib   keladi..   aksincha,   agar   inson   o’z   qobiliyatini   to’liq   namoyon   qila
oluvchi ish bilan bo’nd bo’lsa, u o’z mehnatidan mamnun bo’ladi, kasbni
tez egallaydi va mehnat unumdorligi yuqori bo’ladi.
Inson   uchun   faqat   moddiy   rag’bat   muhim   deb   hisoblash   noto’g’ri.
Unga   juda   ko’p   narsa   katta   umumiy   ishda   o’z   xissasi   borligini   xis   etish,
o’zini   mehnat   orqali   namoyon   etish,   o’z   malakasi   bilan   g’ururlanishi,
o’rtoqlari hurmatiga sazovor bo’lish va x.k.lar ham muhimdir. Ko’pchilik
kishilar   shaxsiy   farovonlikka   boshqalar   hisobiga   erishilgan   shaxsiy
muvaffaqiyat   orqali   emas,   mamlakat   iqtisodiyotiga   qo’shgan   mehnati
hisobiga erishish lozimligini ta’kidlaydilar. Xulosa
Respublikamizda   olib   borilayotgan   iqtisodiy   islohotlarni   hayotga
tadbiq   etishda,   aholinig   ijtimoiy   turmush   tarzini   yanada   ko’tarishda,
qolaversa xalqning farovon hayoti uchun bevosita o’z ta’sirini ma’lum bir
ma’noda   o’tkazishda,   siyosiy-ijtimoiy   nuqtai   nazardan   ishlab   chiqaruvchi
va   xizmat   ko’rsatuvchi   omil   sifatida   hayotiy   siklda   bevosita   ishtirok
etuvchi korxona-tashkilotlarning o’rni bozor munosabatlari davrida muhim
ahamiyatni  kasb etadi. Bu omillarning  rivojlantirishda  va hamda ularning
iqtisodiy  salohiyatini  oshirib,   sog’lom   raqobat  muhitida  o’z  mavqega  ega
bo’lishda, davr talabiga monand ilmiy texnik va ma’naviy yangiliklarning
o‘z vaqtida amaliyotda tadbiq qila oladigan kadrlarni tayyorlash maqsadga
muvofiqdir.
O‘zbekiston Respublikasining iqtisodiy islohatlarni amalga oshirishda
mamlakat   iqtisodiyotini   rivojlantirishda   bilimdon   va   ishbilarmon
xodimlarni   shakllantirishga   erishish   muhim   ijtimoiy-iqtisodiy   ahamiyatga
egadir.   Bu   borada   hukumatimiz   tomonidan   bir   qator   me’yoriy   qonun
hujjatlari   qabul   qilingan.   Shulardan,   ―Mehnat   kodeksi,   ―Ta’lim
to’g’risidagi,   ―Aholini   ish   bilan   ta’minlash   to’g’risidagi   qonunlari,
―Istiqbolli   yosh   pedagog   va   ilmiy   kadr   malakasini   oshirish   va   tajriba
almashuv   tizimini   takomillashtirish   to‘g‘risidagi   Prezident   Farmoni
kabilarni misol qilib ke ltirish mumkin.
Zamonaviy   korxonalar   faoliyatini   samarali   ta’minlashda   mehnat
qurollari   va   predmetlaridan   inson   resurslari   –   kadrlar   muhim   ahamiyatga
ega. Aynan kadrlar ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatishni boshqarib, joriy
va istiqboldagi rejalashtirishni amalga oshiradi hamda samarali boshqaruv jarayonini   ta’minlaydi.   Kadrlarning   kasbiy   malakasi   qanchalik   yuqori
bo’lsa,   korxona   va   tashkilotning,   iqtisodiy,   moliyaviy   va   ishlab   chiqarish
ko’rsatkichlari shunchalik yaxshi bo’ladi. Foydalanilgan adabiyotlar
1. Iqtisodiyot nazariyasi “Sh.Sh Shodmonov,U.V G’afuro’v”
2. Menejment “M Sharifxo’jayev,Y.Abdullayev”
3.  Вахрушев В. Принципы японского управления. - М., София, 2018
4.   Hamеdov   I.A.,   A limov   A . M .   O ’ zb е kiston   R е spublikasida   tashqi
iqtisodiy   faoliyat   asoslari .
5.Yo’ldoshev   N.Q.,   Umarjonov   A.M.   Iqtisodiyot   va   menejment.   -   T.:
TDIU, 2005
6.Sh.N.Zaynutdinov,   N.R.Qodirxodjaeva.   "Menejment"   fani   bo’yicha
o’quv-uslubiy     majmua.   "Iqtisodiy   ta'limdagi   o’qitish   texnologiyasi"
seriyasidan.   T.:   TDIU,   2006,     7.Sh.N.Zaynutdinov,   N.R.Qodirxodjaeva.
"Menejment"   fani   bo’yicha   o’quv   uslubiy   ta'lim   texnologiyasi.   Uslubiy
qo’llanma.   "Iqtisodiy   ta'limdagi   o’qitish   texnologiyasi"   seriyasidan.   T.:
TDIU, 2006,  
8.Yo’ldoshev N.Q., Qozoqov O.S. Menejment. Darslik. - T.: Fan, 2004 Foydalanilgan Sayatlar
1. https://kompy.info/download/boshqarishning-tashkiliy-mamuriy-   
usullari-boshqarishning-iqtis.doc
2. https://arxiv.uz/uz/documents/referatlar/iqtisodiyot/boshqaruv-   
maqsadi-va-funksiyalari
3. https://fayllar.org/download/mavzu-boshqaruvning-iqtisodiy-   
usullari.doc
4. http://www.genderi.org/download/navoiy-texnika-iqtisodiyot-   
kasb-hunar-kolleji.doc
5. https://kompy.info/download/ozbekiston-aloqa-   
axborotlashtirish-va-kommunikatsiya-texnologi.doc
6. www.Arxiv.uz   
7. www.meti.go.jp – Iqtisodiyot, savdo va sanoat vazirligi;

Boshqaruvning iqtisodiy usulining mohiyati va korxona uchun ahamiyati

Купить
  • Похожие документы

  • Industrial tarmoqlarida kadrlarni tanlash, joy-joyiga qo’yish, tayyorlash va qayta tayyorlash
  • 2016-2023 yillarda O'zbekistonda asosiy makroiqtisodiy ko'rsatkichlar dinamikasi
  • Assotsiatsiya koeffitsienti
  • XXI asrdagi jahon iqtisodiy inqirozlari - sabablari va oqibatlarini tahlil qilish
  • Xizmat sohasida yetakchi bo’lishning zamonaviy tamoyillari

Подтвердить покупку

Да Нет

© Copyright 2019-2025. Created by Foreach.Soft

  • Инструкция по снятию с баланса
  • Контакты
  • Инструкция использования сайта
  • Инструкция загрузки документов
  • O'zbekcha