Bulutli texnologiyalar va ularni o'quv jarayoniga qo'llash - Pedagogika - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	12000UZS
Hajmi	1.2MB
Xaridlar	5
Yuklab olingan sana	14 Fevral 2024
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Pedagogika

Sotuvchi

Kenjayev Kenja

Ro'yxatga olish sanasi 27 Yanvar 2024

792 Sotish

Bulutli texnologiyalar va ularni o'quv jarayoniga qo'llash

Sotib olish

Bulutli texnologiyalar va ularning didaktik imkoniyatlari
Reja:
Kirish
I.Bob.B u l u tli t e x n o l o giy a l a r m o d e ll a r i va v u j u dga k e lis h
ja r a yo n i
1.1.B u l u tli t e x n o l o giy a l a r m o d e ll a r i va v u j u dga k e lis h ja r a yo n i
1.2 Ta’lim tizimida masofali o‘qitishda bulutli texnologiyalar
google bulutli xizmatlaridan foydalangan holda o‘quv jarayonini
va axborot resurslarni takomillashtirish
II.Bob. Masofaviy o'qitishda bulutli texnologiyalarning o'rni
2.1 Masofaviy o'qitishda bulutli texnologiyalarning o'rni
2.2. Bulutli texnologiyalar: tushuncha, mazmun, tasnif
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

MUNDARIJA:
Kirish 3
I.Bob.B u l u tli t e x n o l o giy a l a r m o d e ll a r i va v u j u dga k e lis h
ja r a yo n i ……………………………………………………………… 4
1.1.B u l u tli t e x n o l o giy a l a r m o d e ll a r i va v u j u dga k e lis h ja r a yo n i…….. 4
1.2 Ta’lim tizimida masofali o‘qitishda bulutli texnologiyalar google
bulutli xizmatlaridan foydalangan holda o‘quv jarayonini va axborot
resurslarni takomillashtirish…………………………………………… 7
II.Bob. Masofaviy o'qitishda bulutli texnologiyalarning o'rni……. 10
2.1 Masofaviy o'qitishda bulutli texnologiyalarning o'rni…………….. 10
2.2. Bulutli texnologiyalar: tushuncha, mazmun, tasnif………………. 13
Xulosa ………………………………………………………………… 29
Foydalanilgan adabiyotlar ………………………………………….. 30

Kirish
Birinchi qarashda “Bulutli texnologiyalar” tushunarsiz ko’rinsada: bu model
o’zida biror bir tizmdagi (serverlar, ilovalar, saqlash tizmlari va xizmatlar) dan tez,
qulay, samarali foydalanish imkonini beradi. Ortiqcha urinishlarsiz, tez va aniq
taqdim etiladi faqatgina provayder orqali tarmoqqa ulanganda.
Bulutli texnologiyalardan foydalanishdagi afzalliklar. Bulut ichida
saqlanayotgan ma’lumotlardan har kim foydalanish mumkin bunga faqatgina,
kompyuter, planshet, mobil telefon internet tarmog’iga ulangan bo’lishi kerak.
Bulut haqida umumiy tushuncha: bulutli texnologiyalar, bulutli hisoblash,
virtualizatsiya, servis va taqdimlash modellari, bulutli texnologiyalarni
afzalliklari va kamchiliklari.
Ikkinchi bo’lim. Bulutli texnologiyalarda amalga oshiriladigan hujumlar
ularni bartaraf etish, axborot himoyasi, apparat va dasturiy ta’minotlarning
qo’llash imkoniyatlari va tahdidlarga qarshi kurashish metodlarining qiyosiy
tahlili.
Uchinchi bo’limda. Bulutli texnologiyalar hamda telekommunikatsiya
tizimlari va tarmoqlarining o‘zaro integratsiyalari taxlili:Servis modellari va
asosiy yetkazib beruvchilar,bulutli texnologiyalardan foydalanishda
afzalliklari va kamchiliklari,bulutli texnologiyalarda tarmoqlarning o‘zaro
integratsiyalari jarayoni,bulutli texnologiyada ma’lumot himoyasini ta’minlashda
asosiy metodlar va foydalanishda axborot himoyasi,bulutli texnologiyalarda
apparat va dasturiy vositalarning qo‘llash imkoniyatlari.

I.Bob.B u l u tli t e x n o l o giy a l a r m o d e ll a r i va v u j u dga k e lis h ja r a yo n i
1.1.B u l u tli t e x n o l o giy a l a r m o d e ll a r i va v u j u dga k e lis h ja r a yo n i
Bul u tli t e x n o l og i y a l a r - b u m o d e l iste’ m o l c hi g a A T ni s e r v is si f a tid a
int e r n e t o rq a li n a m o yo n qil a d i . Bu l ut l i his ob l a shl a rn i n g y u za g a k e lishi d a
“ v irtu a li za tsi y a” t e x n o l og i y a l a rinin g ah a m i y a ti jud a k a tt a his ob l a n a di.
Bir i n c h i bo ’li b 1960 - y ilda v irtu a li za tsi y a t e x n o lo g i y a l a ri I BM t a k li f
qilin g a n am m o qi mma t m e y n f re y m k o m p y ut e r t e x n o l og i y a l a rini a r z o n
x 8 6 p r o ts e s o rli k o m p y ut e r s e r v e rl a riga o ’t g a nd a n s o ’n g v irtu a li za tsi y a
t e r m ini a n c h a v a qt g a ch a e sd a n c hiq a ri l di. 2 0 00- y ild a n bo shl a ni b h o l a t o ’ z g a r a
b o shl a di, s h u y ill a r g a q a d a r WMw a r e x 86 r az r y a dli v irtu a li za tsi y a d a
m o no po li y a ni q o ’l g a k iritdi. 2 0 0 5- y ild a W M w a r e k o m p a ni y a si v irtu a l
m a shin a l a rni D T d a n f o y d a l a n g a n xo ld a b e p ul t a d b iq qi l di. 2 00 6- y ild a
Mi c r o so f t k o m p a ni y a si “Mi c r o s o f t v irtu a l PC” Wi n d o ws v e rsi y a sini
ish g a tushi r il d i . 2 0 0 6- y ild a A m az o n k o m p a ni y a si o ’ z qur i l m a l a rid a v irtu a l
s e r v e rl a rni k e n g a y tirish o rq a li “A m az o n El a sti c Co m p ut e Cl o ud” y u za g a
k e ldi b un i n g y a na a s o si y s a b a b l a rid a n b iri v irtu a l s e r v e rl a rni bo shq a
q uril m a l a r g a (ist e ’ m o l c hil a r g a ) ij a r a g a b e rish o rq a li b ulu t li t e x n o l og i y a l a rni
k e li b c hiqi s hi g a tu r t k i bo ’ldi.
Bul u t - AT - in f r a tu z il m a t a sh k il o tl a rinin g i n n a v a tsi o n m o d e li
( ko ns e p si y a ) x is ob l a ni b , u a l o hida a jr a til g a n v a t a qsi m l a ng a n
ko n f i g ur a tsi y a l a n g a n a pp a r a t v a t a r m o q r e sursl a rid a n, d a sturi y t a ’ m in o td a n
t a sh k il t opg a n v a ul a r m a so f a d a g i p ro v a y d e rl a rni m a ’lu m o tl a r m a rk az id a
y o t a di.
M o d e l y a go n a p uld a g i t a r m o qd a n q ul a y v a b ir v a qtnin g
o ’ z id a ko n f i g uratsi y a l a n g a n his ob l a sh r e sursl a r i d a n b ir g a li k d a f o y d a lanis h
i m ko ni y a tini y a r a t a di ( m is o l u c hu n , t a r m o ql a r, s e r v e rl a r, m a ’lu m o tl a r
b a za si, il o v a l a r v a s e r v isl a r) shu b il a n b ir g a m ini m a l bo shq a rishd a h a m
op a r a ti v v a e r k in ishl a s h i m k o ni y a tini t a qdi m e t a di. Bu l u t nin g b u m o d e li 5
t a a s o si y h a r a k t e risti k a , 3 ta s e r v is m o d e l v a 4 t a t a q d i m l a sh m o d e ll a rid a n
i bo r a t.

Ul a rni, bo shq a tu r d a g i his ob l a shl a rd a n f a rql a sh ( i nt e rn e t r e s ursl a rid a n).
T a l a b bo ’ y i c h a o ’ z o ’ z ig a x iz m a t k o ’rs a tish. F o y d a l a nu v c hi s e r v e r v a qtini,
ma ’lu m o tl a r s a ql a sh o m b o ri x a j m ini, za rur bo ’l g a nd a a v to ma ti k t a ri z d a ,
x i z m a t
ko ’rs a ta yo tgan p ro v a y d e r b il a n o ’ za r o b o g ’liq bo ’l m a g a n x o ld a , his ob l a sh
k u c h i ni m ust a qil t a ri z d a a n i ql a s h v a o ’ z g a rtirish m u m k in.
T a r m o qd a n k e n g h o ld a f o y d a l a n a o lish. H is ob l a sh k u c hi
i m ko ni y a tl a ri t a r m o qd a st a nd a rt m e x a ni z i m l a r o rq a li k a tt a ma so f a d a
f o y d a lan a o lish m u m k in. H a r - x il turd a g i ( y u p q a - q a lin) m ij o z
p l a tf o r m a sid a n (t e r m in a l quril m a l a r) k e ng q a m ro v d a fo y d a l a nish i m ko nini
b e r a di R e sursl a rni b irl a shti r ish. k o n f i g ur a tsi y a l a n g a n p ro v a y d e r
his ob l a sh r e sursl a rini y a go n a xo v u z g a b irl a shtirish o rq a li ko ’ p s o nli

f o y d a l a nu v c hil a r r e sursl a rd a n b ir g a li k d a f o y d a l a nish i m ko ni y a ti g a e g a
b o ’l a dil a r.
R e sursl a rni t ez ko r e l a sti k li g i. Fo y d a l a nu v c hil a rnin g t a l a b i g a q a r a b b ulut
x i zma tl a ri k e n g a y ishi, t ez t a qdi m e tilis h i, qisq a rti r ili s hi m u m k in.
O’l c h a n g a n s e r v is. ( a slid a f o y d a l a nil g a n b u g a lt e ri y a iste m o l s e r v isi
v a t o ’lo v x iz ma tl a rini i m k oni y a tl a ri.) Bu l utl i ti z i m l a r s e r v is turi g a
q a r a b a b str a k si y a nin g b az i b ir d a r a j a l a rid a o ’l c h a shni a m a l g a oshirish o rq a li
r e sursl a rd a n f o y d a l a nishn i op ti m a ll a shtir a di v a ul a r ustid a n a v to ma ti k n az o r a t
qil a d i .

1.2 Ta’lim tizimida masofali o‘qitishda bulutli texnologiyalar google
bulutli xizmatlaridan foydalangan holda o‘quv jarayonini va axborot
resurslarni takomillashtirish
O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlanish
konsepsiyasi tuzildi[1]. Konsepsiya doirasidagi mazmuni O‘zbekistonning milliy
tiklanishdan milliy yuksalish bosqichida oliy ta’lim vazifalari, ta’lim-tarbiya
jarayonlarini tashkil etishning normativ-huquqiy hujjatlari, ilg‘or ta’lim
texnologiyalari va pedagogik mahorat, ta’lim jarayonlarida axborot-
kommunikatsiya texnologiyalarini qo‘llash, o‘quv jaroyonini tashkil etishning
zamonaviy uslublari bo‘yicha so‘nggi yutuqlar, pedagogning kreativ
komponentligini rivojlantirish, global Internet tarmog‘i, multimediya tizimlaridan
foydalanish va masofaviy o‘qitishning zamonaviy shakllarini qo‘llash bo‘yicha
tegishli bilim, ko‘nikma, malaka va kompitentsiyalarni rivojlantirishga

yo‘naltirilgan[1].
Bulutli hisoblash(ing.cloud compyuting) odatda, foydalanuvchiga
kompyuter resurslari va quvvatini internet-xizmat ko‘rinishida taqdim etadi.
Shunday yo‘l bilan foydalanuvchiga “sof” ko‘rinishidagi hisoblash resurslari
taqdim etiladi va foydalanuvchi o‘zining qanday kompyuter ishlov
berayotganligini va qanday turdagi operatsion tizim(OT) boshqaruvida amalga
oshirilayotganligi kabi savollarga javob ololmasligi mumkin va aslida, bu
savollarga javob izlashning zarurati bo‘lmaydi[2].
Ish yuritilishida o‘xshashlik va umumiylik topib, bulutli texnologiyani
“maynfreym”lar bilan taqqoslash mumkin. Biroq “bulut”ning “maynfreym”dan
tamoyil jihatdan ajralib turuvchi farqlari mavjud, xususan “bulut” hisoblash
quvvatlarining nazariy jihatdan cheklanmaganligidir.
Biz bilamizki, ma’lumotlar axborotga aylanishi uchun quyidagi uch sifatga
ega bo‘lishi kerak[2]:
 ma’lumotlar to‘liq bo‘lishi kerak;
 ma’lumotlar ishonchli bo‘lishi kerak;
 ma’lumotlar ma’lum ma’noda qimmatli bo‘lishi kerak;
Dastlab paydo bo‘lgan ma’lumotlarga ishlov berish texnologiyalari orasida
grid-hisoblash(1990 yillarda) bir muncha keng tarqalish ko‘rinishiga ega bo‘ldi. Bu
yo‘nalish texnik vosita prossesorining bo‘sh turgan resurslaridan unumli
foydalahish va hisoblash quvvatlarini ijaraga berish tizimini rivojlantirish
imkoniyati bilan qaraldi. Grid texnologiya bilan “bulut” texnologiya ko‘pgina
o‘xshashliklarga ega, lekin uzoqdagi hisoblash resurslaridan foydalanish uchun
yetarlicha egiluvchan platformaga ega bo‘lganligi bois bulutli hisoblash modeli
istiqbolli texnollogiya dep tan olindi[3].
Bulutli texnologiyadan foydalanish uzluksiz muvaffaqiyatga erishib
borayotganligining sababi oddiy: ularni qo‘llash turli imkoniyatlarga ega hamda,
infra tuzilish, xizmat ko‘rsatish va xodimlarga sarflanadigan xarajatlarni tejaydi.
Masofadagi ma’lumotlar markazida ma’lumotlarga ishlov berish va axborotlarni

saqlashga imkon beruvchi texnik ta’minot yetarli darajada soddalashtirilishi
mumkin[3].
Ommaviy bulut(public cloud) – bunday infratuzilmadagi bulutli hisoblash
xizmatlaridan ta’lim jarayonlarida masofali o‘qitish tizimida foydalanish mumkin,
yetkazib beruvchilar tomonidan ma’lumotlar taqdim etiladi va korporativ
tarmoqdan tashqarida joylashtiriladi. Bunday bulut foydalanuvchilari bulutdagi
ma’lumotlarni boshqarish yoki unga xizmat ko‘rsatish imkoniyatiga ega
bo‘lmaydi, barcha ma’suliyat bulut egasiga yuklatiladi. Bunday usullarni
foydalanuvchilarga Amazon YEC2 i Amazon Simple Storage Service (S3), Google
Apps/Docs, Salesforce.com, Microsoft Office Web onlayn-xizmatlarini misol
sifatida keltirib otish mumkin[4]. Bulutli tarmoq platformasini tashkillashtirish
uchun ko‘plab serverlar bugungi kunda dunyo bo‘ylab tashkil etilgan. Masalan,
ommalashgan bulutli tizimlarga яндекс.disc va disc google misol keltirishimiz
mumkin. Ushbu bulutli serverlar orqali dunyoning istalgan joyidan serverga
ma’lumot joylash, saqlash va boshqarish mumkin. Dropbox bulutli server xizmati
asosida ta’lim tizimida masofali oqitishni tashkillashtirishni ketma-ket ko‘rib
chiqamiz. Dropbox bulutli xizmat tizimi https://www.dropbox.com/ sayti asosida
tashkilashtiriladi. Ushbu saytda tizimni tashkillashtirish va unga ma’lumotlarni
joylashtirish quyidagi ketma-ketlik asosida amalga oshiriladi.
1. Yangi papkalar yaratish
2. Yangi fayllarni yukalsh
3. Yangi kataloglar yaratish va qo‘shish
4. Umumiy ulanishni tashkillashtirish
5. Fayllarni tahrirlash va o‘chirish
Shunday qilib, ushbu texnologiyalar ta’limda masofali oqitish tizimini
samarali tashkillahtirish imkoniyatini beradi. Ta’lim tizimida elektron resurslarni
boshqarish va foydalanish imkoniyatlarini ochib beuvchi zamonaviy texnologiya
sifatida qarash mumkin.

II.Bob. Masofaviy o'qitishda bulutli texnologiyalarning o'rni
2.1 Masofaviy o'qitishda bulutli texnologiyalarning o'rni
Masofaviy o'qitish – ma'lum bir oraliq masofada internet tarmog'ida o'quv
jarayonlari, mazmuni, maqsadi va usullari orqali ta'lim oluvchi talabalar va ta'lim
beruvchi o'qituvchi orasida o'zaro munosabatni shakllantiradi.
Masofaviy o'qitishdagi bulutli texnologiyalar imkoniyatlari masalasi
bugungi kunda yaxshi rivojlanmagan, shuning uchun ushbu mavzuga e'tibor
qaratish lozim. Elektron ta'limdan so'ng Internet trenajorlari , ta'limda bulutli
texnologiyalardan foydalanish rivojlana boshladi. Bu so'nggi yillarda ta'lim
tizimidagi eng istiqbolli yangiliklardan biridir. Bulutli texnologiyalar axborot
infratuzilmasi narxini sezilarli darajada pasaytiradi, shuningdek, ta'lim sifatini
oshirish maqsadida qo'shimcha xizmatlarni yaratishga va tarqatishga imkon beradi.
O'qitish jarayoniga bulutli texnologiyalarni joriy etish bugungi kunda ta'lim
tizimidagi eng istiqbolli yangiliklardan biridir. Ular tufayli, axborot infratuzilmasi
xarajatlari sezilarli darajada kamaytirilib, qo'shimcha xizmatlar yaratilib , ta'lim
muhitida ta'lim sifatini oshirishda foydalanilmoqda. Bundan tashqari, individual
ta'lim usullarini ishlab chiqishda bulutli xizmatlar juda samarali vositadir va bu
o'quv jarayonini yanada samarali va qiziqarli qiladi.
Har qanday texnologiya singari, bulutli texnologiyalar ham o'zining
afzalliklari va kamchiliklariga ega. Asosiy afzalliklarga quyidagilar kiradi:
- mavjudlik - bulutlar hamma uchun va Internet mavjud bo'lgan barcha
joyda, shuningdek brauzer mavjud bo'lgan har qanday qurilmada mavjud;
- arzon narxlar - virtual infratuzilmaga xizmat ko'rsatish xarajatlarini
kamaytirish , faqat manbalardan haqiqiy foydalanish uchun to'lov;
- moslashuvchanlik - cheksiz hisoblash resurslari (xotira, protsessor,
disklar), virtualizatsiya;
- ishonchlilik - maxsus jihozlangan ma'lumotlar markazlarida qo'shimcha
quvvat manbalari, xavfsizlik, professional ishchilar , ma'lumotlarni zaxira nusxasi,
Internet kanalining yuqori o'tkazish qobiliyati;
- xavfsizlik - "bulut" xizmatlari yetarli darajada xavfsizlikka ega.

Barcha afzalliklari bilan bulutli texnologiyalar bir qator kamchiliklarga ega:
- tarmoqqa doimiy ulanish - bulutli xizmatlarga kirish uchun Internetga
doimiy ulanish zarur;
- dasturiy ta'minot - "bulutlarda" o'rnatilishi va foydalanuvchiga taqdim
etilishi mumkin bo'lgan dasturiy ta'minotdan foydalanishda cheklovlar mavjud;
- maxfiylik - bugungi kunda saqlanadigan ma'lumotlarning 100%
maxfiyligini kafolatlaydigan texnologiya mavjud emas ;
- ishonchlilik - "bulut" da ma'lumotlarning yo'qolishi uni qayta tiklashning
mumkin emasligini anglatadi;
- xavfsizlik - bulutning o'zi yetarli darajada ishonchli tizimdir, ammo
tajovuzkor unga kirganda, ulkan ma'lumotlar omboriga kirish huquqini qo'lga
kiritadi.
- uskunaning yuqori narxi - o'z bulutingizni yaratish uchun siz katta moddiy
resurslarni ajratishingiz kerak.
"Bulut" dasturiy ta'minotining odatiy ishlash uslubidan asosiy farqi
shundaki, siz foydalanadigan barcha ma'lumotlar sizning qattiq diskingizda emas ,
balki uzoq serverda saqlanadi. Amalga oshirilgan operatsiyalarga o'xshash narsa:
ular shaxsiy kompyuter yoki noutbukni emas, balki u yoki bu dasturni taqdim
etadigan kompaniyaning serverlarini quvvatlaydi. Siz faqat Internetga monitor
orqali yuborilgan natijani olasiz.
Dasturiy platformalarning "bulutli" modelining asosiy xususiyati shundaki,
tizim talablarini sinchkovlik bilan o'rganishga, tobora qimmatroq tarkibiy
qismlarni sotib olishga va dasturni ko'p bosqichli o'rnatishga hojat yo'q: siz
brauzerni ochishingiz, ma'lum bir saytga o'tishingiz va u yerda qayd yozuvini
yaratishingiz kerak. Buni amalga oshirgandan so'ng, profilni har qanday
qurilmadan (shaxsiy kompyuter, noutbuk, planshet yoki smartfon) ma'lumotni bir
vositadan boshqasiga uzatishda bemalol ishlatishingiz mumkin: u serverda
saqlanadi , unga kirish uchun Internetga ulanish, login va parolga ega bo'lish
yetarli.

Oliy o'quv yurtlari tomonidan bulutli texnologiyalardan foydalanish o'quv
jarayonining samaradorligini oshirish uchun qo'shimcha xarajatlarni kamaytirishga
imkon beradigan istiqbolli yo'nalish hisoblanadi.
Bulutli texnologiyalar zamonaviy axborot dunyosining mashhur va faol
rivojlanayotgan sohalaridan biridir. Bulutli hisoblash texnologiyasi bu turli xil
apparat platformalarining IT-resurslarini yaxlit holda birlashtirish va
foydalanuvchiga mahalliy tarmoq yoki global Internet orqali kirishni
ta'minlaydigan innovatsion texnologiya.
Ko'rib chiqilgan xizmatlar asosida biz bulutli texnologiyalarning didaktik
imkoniyatlarini shakllantiramiz va ulardan o'quv jarayonida foydalanishning
maqsadga muvofiqligini tasdiqlaymiz:

o'qituvchi va talabalarning katta jamoasi uchun birgalikdagi ishlarni tashkil
qilish;
talabalar va o'qituvchilar uchun har xil turdagi hujjatlar almashish va
tahrirlash imkoniyati;
yaratilgan mahsulotlarni xizmat ko'rsatish joyidan foydalanuvchining
hududiy bog'lanishining yo'qligi sababli o'quv jarayoniga tezda kiritish;
interfaol sinflar va jamoaviy o'qitishni tashkil etish.
Axborot texnologiyalari dinamikasi interfaollikning yuqori darajasi bilan
ajralib turadigan va turli mamlakatlarda joylashgan va Internetda har qanday qulay
vaqtda bilim olish imkonini beradigan masofaviy ta'lim tizimlarini rivojlantirishni
rag'batlantiradi. Barcha faol rivojlanayotgan texnologiyalar singari , bulutli
texnologiyalar ham inson hayotining barcha sohalariga kirib bormoqda. Turli
sohalarda ularni amalga oshirish har xil sur'atlarda bo'ladi.
2.2. Bulutli texnologiyalar: tushuncha, mazmun, tasnif
Axborot texnologiyalari sohasida innovatsiyalarni, shu jumladan bulutli
hisoblash va hisoblash ishlarini tezkor joriy etish davom etmoqda. Bulutli
xizmatlarning ommaviylik xususiyati bulut iste'molchilari, shu jumladan turli
sohalardagi korxonalar va xususiy iste'molchilar soni doimiy ravishda o'sib
bormoqda. Bulutli texnologiyalarni aniqlashga turli xil yondashuvlar mavjud.

Xalqaro elektraloqa ittifoqi va Xalqaro standartlashtirish tashkiloti (2013 yil aprel)
tomonidan taqdim etilgan ta'rifga ko'ra, bulutli hisoblash bu tarmoqdan mustaqil
ravishda foydalanilishi va tartibga solinishi mumkin bo'lgan hamkorlik uchun
mavjud bo'lgan kengaytiriladigan va moslashuvchan jismoniy yoki virtual
manbalarga ulanishini ta'minlaydigan paradigma.
Intel-da, bulutli hisoblash "oxirgi foydalanuvchilar tomonidan xizmat sifatida
foydalaniladigan umumiy resurslarni virtual ta'minlash" degan ma'noni anglatadi.
TAdvisor analitik kompaniyasi - "bulutli hisoblash" - "hisoblash buluti"
tushunchasi, unga ko'ra dasturlar ishga tushiriladi va mahalliy kompyuterda
standart brauzer oynasida ish natijalari chiqariladi, shu bilan birga ishlash uchun
zarur bo'lgan barcha ilovalar va ularning ma'lumotlari masofaviy serverda
joylashgan. Internet ».
AQSh Milliy standartlar va texnologiyalar instituti tadqiqotchilari quyidagi
ta'rifni taqdim etdilar: "Bulutli hisoblash bu tezkor aniqlanishi mumkin bo'lgan
sozlanadigan hisoblash manbalarining umumiy tarmog'iga (masalan, tarmoqlar,
serverlar, saqlash tizimlari, dasturlar va xizmatlar) talabga binoan tarmoqqa qulay
kirishni ta'minlaydigan model. va minimal boshqarish yoki xizmat ko'rsatuvchi
provayderning minimal aralashuvi bilan ta'minlang. "
Shunday qilib, bulutli hisoblash tushunchasi - bu xizmat ko'rsatish shaklida
axborot resurslarini taqdim etish usullaridan biri bo'lib, ularning umumiy
printsiplari masofaviy serverlarda hisoblash (ma'lumotlarni qayta ishlash, grafika)
hisoblanadi. Masofaviy serverlar birgalikda ishlashga sozlangan, bu sizga jamlama
hisoblash quvvatidan foydalanishga imkon beradi. Xizmatdan foydalanish uchun
foydalanuvchiga oddiy kompyuter moslamasi (kompyuter plansheti, netbuk) va
barqaror Internet aloqasi kerak. Ish jarayoni veb-brauzer yoki mijozning
ixtisoslashtirilgan dasturi orqali amalga oshiriladi.
Bulutli saqlash ma'lumotlar onlayn-saqlash modeli bo'lib, unda ma'lumotlar tarmoq
bo'ylab tarqatiladigan va xaridorlarga, asosan uchinchi tomon tomonidan
foydalanish uchun taqdim etiladigan ko'plab serverlarda saqlanadi. Ma'lumotlar
bulutda saqlanadi va qayta ishlanadi, bu mijoz nuqtai nazaridan bitta yirik virtual

serverdir. Jismoniy jihatdan, bunday serverlar bir-biridan juda uzoq masofada, har
xil qit'alar joylashgan joyga qadar joylashgan bo'lishi mumkin.
Majburiy bulutli hisoblash xususiyatlari quyidagilarni o'z ichiga oladi:
1. iste'molchi mustaqil ravishda mustaqil serverni aniqlash va
o'zgartirish, masalan, server vaqti, kirish va ma'lumotlarni qayta ishlash tezligi,
saqlanadigan ma'lumotlar miqdori, xizmat ko'rsatuvchi provayder vakili bilan
o'zaro aloqa qilmasdan;
2. tarmoq orqali universal kirish, ya'ni. xizmatlar ishlatilgan terminal
qurilmasidan qat'i nazar, iste'molchilar uchun ma'lumotlar tarmog'i orqali mavjud;
3. resurslarni birlashtirish - xizmatlarni taqdim etadigan tashkilot,
quvvatni talabga doimiy ravishda o'zgarishi sharoitida iste'molchilar o'rtasida
hisoblash quvvatini dinamik ravishda taqsimlash uchun ko'p sonli mijozlarga
xizmat ko'rsatish uchun resurslarni bir pulda birlashtiradi; o'z navbatida, mijozlar
faqat xizmatning asosiy parametrlarini nazorat qilishadi, masalan, ma'lumotlar
hajmi, kirish tezligi, lekin iste'molchiga taqdim etilgan resurslarning haqiqiy
taqsimoti xizmat ko'rsatuvchi provayder tomonidan amalga oshiriladi (ba'zi
hollarda iste'molchilar qayta taqsimlashning ba'zi bir fizik parametrlarini
boshqarishi mumkin, masalan, afzal ko'rgan ishlov berish markazini ko'rsatish.
geografik yaqinlik ma'lumotlari);

4.
5. xizmatning egiluvchanligi - xizmatlarni real vaqt rejimida, etkazib
beruvchi bilan qo'shimcha muvofiqlashtirmasdan, odatda avtomatik rejimda
o'zgartirish imkoniyati;
6. iste'mol o'lchovi, ya'ni. xizmat ko'rsatuvchi provayder ma'lum bir
mavhumlik darajasida ishlatiladigan resurslarni avtomatik ravishda ushlaydi
(masalan, saqlangan ma'lumotlar miqdori, o'tkazish qobiliyati, foydalanuvchilar
soni, tranzaktsiyalar soni) va shu ma'lumot asosida iste'molchilarga taqdim
etilayotgan xizmatlar hajmini hisoblab chiqadi.
Bulutli muhitda boshqarish juda muhim sifatdir. An'anaviy tizimlar bilan
taqqoslaganda, bulutli muhitda yuqori darajadagi boshqaruvga erishish uchta omil
bilan murakkablashadi: cheklangan odamlarning aralashuvi, ish yuklari oralig'ida
sezilarli o'zgarish va umumiy infratuzilmaning xilma-xilligi. Ko'pgina hollarda,
dasturchilarga bulutli xizmatlarga asoslangan dasturlarni yaratishda yordam
beradigan ma'lumotlar bazasi yoki tizim ma'murlari bo'lmaydi; platformalarni
boshqarish asosan avtomatik ravishda amalga oshiriladi. Tizimlarni doimo aralash
kontekstda yuklash bilan qiyoslash qiyin, chunki bu kontekstda muqarrar ravishda
yuzaga keladi. Vaqt o'tishi bilan bir xil iste'molchining ish yuki sezilarli darajada
o'zgarishi mumkin: bulutli xizmatlarning elastik taqdim etilishi ushbu xizmatlarni
qisqa vaqt ichida odatdagidan ancha ko'proq resurslarga ehtiyoj sezadigan
foydalanuvchilar uchun iqtisodiy jihatdan qulay qiladi. Bundan tashqari,
xizmatlarni sozlash qobiliyati birgalikda infratuzilmani "virtualizatsiya" usuliga
bog'liq. Bu ko'p darajali resurslarni boshqarish uchun an'anaviy rollar va
majburiyatlarni qayta ko'rib chiqishni talab qiladi.
Bulutli muhitning asosiy xususiyati - bulut modelidan qat'i nazar, texnologik
infratuzilmaning xususiyatlari va murakkabligini foydalanuvchi tomonidan to'liq
yashirish qobiliyati. Bulutli hisoblash modeli foydalanuvchilarga o'ziga xizmat
ko'rsatish, tarmoqqa to'siqsiz kirish va yuqori "egiluvchanlik" bilan resurslar
to'plamini tashkil etish tamoyillari bo'yicha standartlashtirilgan IT xizmatlarini
olishni nazarda tutadi. Ushbu imkoniyatlarni taqdim etish mavhum infratuzilma,

operatsiyalarni avtomatlashtirish va xizmatlarni boshqarish asosida amalga
oshiriladi.
Hozirgi vaqtda bulutlarning quyidagi turlari ajratilgan:
1. xususiy bulutlar (xususiy), bitta tashkilotga xizmat qiladigan, uni
qo'llab-quvvatlaydigan yoki uchinchi tomon kompaniyasi tomonidan qo'llab-
quvvatlanadigan va tashkilot hududida yoki uning tashqarisida joylashgan.
Abonentlar - korporativ ofislar va bo'linmalar, biznes sheriklar, xom ashyo etkazib
beruvchilar, sotuvchilar, ishlab chiqarish zanjiri ishtirokchilari va boshqa
tashkilotlar. Xavfsizlik devori tomonidan himoyalangan, yopiq ichki tarmoqdan
tashqariga chiqmang, yuqori darajadagi himoya ta'minlanadi;
2. umumiy manfaatlar bilan birlashtirilgan bir nechta tashkilotlar
o'rtasida taqsimlangan guruh bulutlari (jamoa) (xizmat va joylashuv shaxsiy
bulutlardan farq qilmaydi);
3. bulut provayderining infratuzilmasi asosida tashkilotlarga yoki
shaxslarga taqdim etiladigan jamoat yoki jamoat bulutlari (ommaviy). Har qanday
kompaniya va individual foydalanuvchi taklif etilayotgan xizmatlarga obuna
bo'lishlari mumkin. Ular saqlashni, shuningdek veb-saytlarni yoki axborot
tizimlarini joylashtirishning oson va arzon usulini, boshqa echimlarda mavjud
bo'lmaydigan katta miqyosdagi imkoniyatlarni taklif qiladilar;
4. gibrid bulutlar har qanday kombinatsiyada sanab o'tilganlarni
birlashtiradi, masalan, ochiq va oshkora xizmatlarni taqdim etish.
Ta'minotchining nuqtai nazari bo'yicha, resurslarning birlashishi va
iste'molchilar tomonidan iste'molning izchil bo'lmaganligi sababli, bulutli echimlar
har bir iste'molchi uchun ajratilgan apparat imkoniyatlaridan talab qilinadigan
darajadan kam apparat resurslaridan foydalanishga imkon beradi va
modifikatsiyalash protseduralarini avtomatlashtirish tufayli resurslarni taqsimlash
sezilarli darajada kamayadi. obuna xizmatlarining narxi. Iste'molchilar nuqtai
nazaridan ushbu xususiyatlar yuqori darajadagi xizmatlarga ega bo'lish va
ishlamay qolish xavfi past bo'lgan xizmatlarni olish, shaxsiy kompyuter

infratuzilmasini yaratmasdan, texnik xizmat ko'rsatmasdan va modernizatsiyasiz
kompyuter tizimining egiluvchanligi sababli tez miqyosda ta'minlanishini
ta'minlaydi. Kirishning qulayligi va universalligi xizmatlarning keng mavjudligi va
terminal qurilmalarining har xil sinflarini (shaxsiy kompyuterlar, mobil telefonlar,
Internet-planshetlar) qo'llab-quvvatlashi bilan ta'minlanadi.
Adabiyotlar xizmat ko'rsatish modelining asosiy versiyasiga muvofiq bulutlarni
tasniflashni taklif qiladi. Xizmatning asosiy modellari quyidagilarni o'z ichiga
oladi.
1. dasturiy ta'minot xizmat sifatida (Software as a service, qisqartirilgan
SaaS) - dasturiy ta'minotni sotish va undan foydalanishning biznes-modeli, bunda
provayder veb-ilovani ishlab chiqadi va boshqaradi, mijozga Internet orqali
dasturiy ta'minotdan foydalanishni ta'minlaydi. SaaS xizmatining iste'molchisi
uchun asosiy afzalligi - uskunani o'rnatish va yangilash va ekspluatatsiya qilish
bilan bog'liq xarajatlarning yo'qligi va ularda ishlaydigan dasturiy ta'minot;

2. xizmat sifatida platforma (Platform a service, qisqartirilgan PaaS) -
bulutli hisob-kitobni taqdim etish modeli, bunda iste'molchi axborot
texnologiyalari platformalaridan foydalanishga kirishadi: operatsion tizimlar,
ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimlari, o'rta dasturlar, ishlab chiqish va sinov
vositalari. bulut ta'minotchisi;
3. xizmat sifatida infratuzilma (Infrastructure a service, qisqartirilgan
IaaS) - kompyuter resurslari va ma'lumotni saqlash, operatsion tizimlar va boshqa
infratuzilmalar uchun uskuna va texnologiyalarni qamrab oladi, ular mahalliy
manbalar sifatida emas, balki bilvosita - yon tomonda joylashgan xizmatlardan
foydalanish orqali ta'minlanadi. provayder. PaaS modelidan farqli o'laroq,
resurslarni mustaqil boshqarish mumkin, iste'molchi server imkoniyatlaridan to'liq
foydalanish imkoniyatiga ega bo'ladi. Uskuna xizmat sifatida (HaaS) modeli ham
ma'lum, ammo IaaS modelining pastki turi bo'lishi mumkin. Yuqoridagi xizmat
modellarining har biri mustaqil ravishda yoki xizmat ko'rsatish havolalarining
boshqa variantlari bilan birgalikda ishlatilishi mumkin.
- iste’molchilar kompuyuterlardan ishlash kuchi harakteristikalariga
qaramaydi. Kompyuterlar yuqori kuchda ishlashi uchun, katta xotira va ko’p
xajimli disklarga ega bo’lgan bo’lishlari shart emas. Chunki barcha ma’lumotlar
va hamma dasturlar bulut serverlarida saqlanadi. Katta hajmga ega bo’lgan shaxsiy
statsionar kompyuterlar, noutbuklar, netbuklar, orqali iste’molchilar bulutga
kirishlari mumkin;
- iste’molchilar uchun kompuyuterlarni ishlash sifati oshdi. Iste’molchilar
kompyuter dasturlar, fayllarni masofadan turib ishga tushirishda kam yukli
qilishlari uchun kam ilovalardan foydalanishlari kerak. Misol uchun, Panda Cloud
Antivirus - antivirus dasturi, vebservis sifatida foydalana olish mumkin. Panda
Cloud Antivirus kuchli server ma’lumotlaridagi viruslarni masofadan turib
skanerlash imkoni beradi. Bu dasturni is’temolchi kompyuterida ishga tushirish
ishlash yoki ikki barobar;
- IT infratuzilmadan foydalanish samaraforligi oshadi va chiqimlar soni
kamayadi. Agar kompaniya uchun server o’rtacha yuklanish boholashini oladigan

bo’lsak u 13% ni tashkil etadi. Ba’zi hollarda kompaniya o’zining qo’shimcha
resurslari kuchini ishlatishga to’g’ri keladi, lekin ba’zi hollarda hisoblash
resurslari bo’sh turadi va ishlatilinmaydi. Bunda esa albatta pulning sarifi bekor
bo’ladi. Agar kompaniya hisoblash resurslaridan masofadigi bulut serverlaridan
foydalansa, bu xolda kompaniya sarflari soni ikki marta kamayadi. Bundan kelib
chiqqan xolda nobarqaror iqtisodiy ishlab chiqarish moslashuvchanligi oshib
boradi. O’zining ma’lumotlari bosha bir tashkilotlarda saqlashiga ishonchlilik
qobilyati yo’qolganda kompaniyaning o’zi shaxsiy bulut yaratib, virtualizatsiya
infratuzilmalarini barcha imkoniyatlaridan to’la qonchiligicha foydalansa bo’ladi;
- xizmat ko’rsatishdagi va DT ni sotib olishdagi harajatlarni kamaytirish.
Bulut hisoblash texnlogiyalarini shaxsiy serverlarda qo’llanilishi kompaniya
ko’lamida kichik xisoblanib, shuning uchun ularga xizmat ko’rsatish onson
bo’ladi. Katta sonli fizik serverlardan voz kechish orqali DT ni sotib
olishdagi muomolar kamayadi. Servis va ilovalar bulut ichida bo’lganligi uchun
iste’molchilar DT sotib olishlari shart bo’lmaydi;
- hisoblash kuchi o’sishi. Shaxsiy kompyuterlar bilan bulutli hisoblash
resurslarini solishtirganda, bulutli hisoblash resurslari katta imkoniyatlarga ega.
Bulutli hisoblash kechi uning serverlari soni bilan o’lchanadi. Is’temolchiga
superkompyuterdan masofadan turib foydalanish imkoniyatini yaratib beradi, bu
albatta oddiy shaxsiy kompyuterda masalalarni yechish imkoniyati bo’lmaganda;
- ma’lumotlar saqlashdagi cheklanilmagan xajimlar. Ma’lumotlarni saqlash
xajmiga qarab bulutli texnologiyalar qulay va avtomatik tarizda (is’temolchi
hohish istagiga qarab) joylashtiradi. Oddiy shaxsiy kompyuter is’temolchisi
ma’lumotlarini saqlashga joy yetmaganda, bunday xolat bulutli hisoblash
istemochilarida yuzaga kelib chiqmaydi;
- operatsion tizim bilan mos kelishi. Bulutli texnologiyalar Iste’molchilarda
qanday operatsion tizim turganligiga qaramaydi. Microsoft Windows operatsion
tizimidan foydalnilayotgan mijoz, Unix mijozlari bilan muammosiz ma’lumotlarni
almashishi mumkin. Servislardan foydalanishda esa har bir operatsion tizim
brauzerga qarab standartlashtiradi;

- hujjat formatlari bilan mos kelishi. Shaxsiy kompyuterdagi fayl Microsoft
Word 2007 dasturi asosida bajarilgan bo’lsa, eski versiyalarida yani Microsoft
Word 2003 da ochish imkoniyati mavjud emas. Bulutli hisoblashlarda esa to’gri
kelmagan hujjatlarni ochish muomosi kelib chiqmaydi;
- iste’molchilarning bir guruh bo’lib ishlashidagi qulayliklari. Bulutli
hisoblash tizimlarida bir vaqtning o’zida bir necha iste’molchilar ish olib borishlari
mumkin. Hujjatlarni bir kompyuterdan boshqasiga ko’chirib o’tkazish kerak
bo’lmaydi. Hujjatlarni tahrirlash tez aks etadi, bundan tashqari iste’molchilar
hujjatning yangilash imkoniyati mavjud;
- bulutli hisoblashlarda fayllardan erkin foydalanish imkoniyati mavjudligi.
Agar ma’lumotlar bulutda saqlanilayotgan bo’lsa, bu ma’lumotlardan istalgan
vaqtda iste’molchilar foydalanishlari mumkin faqatgina internet tarmog’i mavjud
bo’lgandagina. Iste’molchilar uchun keng qamrovdagi qurulmalardan internetga
kirish orqali foydalanishlari mumkin. Bulut mijozi shaxsiy kompyuter, planshet,
netbook, smartfon, notebooklardan foydalanishlari mumkin;
- tabiiy resurslardan foydalanishni kamaytirish. Bulutli hisoblash
texnologiyalarida hisoblash kuchlarini tejash nafaqat elektroenergiya bo’yicha
balki fizik maydon va tabiy resurslarni kamaytirish imkoniyati mavjud.
Ma’lumotlarga ishlov berish markazi (U,O) ma’lum bo’lgan salqin hududlarda
ham saqlash imkoniyati bor. Ma’lumotlardan foydalana oladigan qurilmalar
xozirda juda ixcham xisoblanib, ishlab chiqarishda kamroq materiallar ketadi;
- ma’lumotlarni yoqolishiga bardoshligi. Bulutda saqlanilayotgan
ma’lumotlar, o’zlarining nusxalarini bir necha serverlarga joylashtiradi. Shuning
uchun bulutda saqlanilayotgan ma’lumotlarni yoqolishi ehtimoli juda ham kam
albatta buni is’temolchining shaxsiy kompyuteri bilan solishtirganda.
Kamchiliklari:
- doimiy internet tarmog’i bilan aloqada bo’lishi lozim. Bulutli hisoblash
texnologiyalaridan foydalanishda har vaqt tarmoq internetga ulangan
bo’lishi lozim. Bundan tashqari bir necha ilovalar mavjud bo’lib, ular
kompyuterlarga yuklanadi va ulardan uzoq muddatgacha ishlash imkoniyati

bo’ladi. Boshqa holatlarda esa har doimgidek oddiy xisoblanib, ulanish bo’lmasa
ish ham bo’lmaydi. Ko’pchilikning fikricha bu bulutli hisoblashlarning eng katta
kamchiligi deb yurutishadi. Axborot texnologiyalari rivojlanishini xisobga olgan
xolda shuni aytishimiz mumkunki internet tarmog’i xozirgi kunda har bir joyda
mavjud. Shuning uchun bu muomoli qarashlar tez vaqatlar ichida umuman
e’tiborda chiqadi;
- ishlash tezligi sekinligi. Ko’pgina bulutli servislar to’la qonligicha
ishlashlari uchun normal internet - ulanishni talab qiladi. Bu muammoni kelib
chiqishini oldini olishda choralar ko’rilyapti va bu muammo tez kunlarda judlik
bilan to’g’irlanishiga ishonch yuqori darajada;
- dasturlarni sekin ishlashi va to’iq funksional imkoniyatlarga ega bo’lmagan
xolda. Bir necha dasturlar bulutli tizimlarda sekin ishlashlari mumkin lokal
kompyuter tizimiga qaraganda. Bu uzoq masofadagi serverlarni yuklash
qiyinchiliklari tufayli yuzaga kelishi mumkin;
- ma’lumotlar xavfsizligiga xavf borligi. Iste’molchilar tomonidan bulut
texnologiyalariga qo’yilgan har bir ma’lumot xavfsizligi xavf ostida bo’lishi
mumkin. Lekin bunda birinchi masala provayderga is’temolchining ishonish
muxim o’rinda turadi. Agar bulutli texnologiyalar provayderi ma’lumotlar
almashishini ishonchli shifrlasa, zahira nusxalasa va bulutli texnologiyalar soxasi
bozorida o’ziga yarasha tajribaga ega bo’lsa bu holda xavfsizlik borasida
muomolar tug’ilmaydi. Fakt sifatida shuni aytish mumkinki bulutda yo’qolgan
ma’lumotlarni qaytarish mumkin emas.
2.3 B u l u t l i t e x n o l o g i y a l a r d a t a r mo q l a r n i n g o ‘ z a r o i n t e g r a t s i y a l a r i
j a r ay o n i
Bul u t his ob l a sh k u c h i ni f o y d a l a ni b , k o m p y ut e r ti z i m i r e sursl a ri hi m o y a ta ' sir
k a m a y tirish “j a m o a a ql ” inn o v a tsi o n t e x n o l og i y a l a r a s o sl a ng a n.Anti v irus s e r v e rl a ri
d u n y o d a gi m illi o nl a b fo y d a l a nu v c hil a rn i n g P a nd a a nti v iru s
ma hsul o tl a rid a n o lin g a n m a ’lu m o tl a rd a n h a r k uni p a y d o b o ' l g a n za r a rli

d a sturl a r n in g y a n g i turl a rin i a v to m a ti k ra v ishd a a niql a s h v a t a sni f lash u c h u n
f o y d a l a n a dil a r .Qisq a si, b u k a b i n a rs a l a r h a q i d a h a li ko ’ p n a rs a l a r m a v jud
b o ' lsa - d a , a mm o si z a y t a di g a n n a rs a l a r ko ’ p bo ' lsa - d a , k e y in si z urus h v a tin c hli k
h a j m ini y o z ishin g i z k e r a k.
“O‘zbektelekom” aksiyadorlik kompaniyasida mahalliy axborot
texnologiyalari korxonalari xodimlari uchun bulutli tizimlar negizidagi
axborot tarmoqlarini barpo etish va boshqarishga bag‘ishlangan seminar
o‘tkazildi.Unda O‘zbekiston Respublikasi axborot texnologiyalari va
kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi, “O‘zbektelekom” aksiyadorlik
kompaniyasi, xorijiy va mahalliy axborot texnologiyalari vakillari, aloqa va
telekommunikatsiyalar sohasi xodimlari ishtirok etdi.Tadbir nazariy, amaliy va
laboratoriya mashg‘ulotlaridan iborat bo’lib, ularda mutaxassislar axborot
tarmoqlarini yaratish sohasidagi eng So’nggi texnik ishlanmalar bilan tanishdi.
Mashg‘ulotlar davomida ishtirokchilar professional darajasini oshirib,
tarmoqlararo ekranlarning yangi nusxalarini sozlash jarayonini o‘zlashtirdi,
tarmoqlarni sozlashga ixtisoslashgan dasturiy ta’minotdan
foydalanishga oid ko‘nikmalarga ega bo‘ldi. Shuningdek, turli tarmoq
uskunalari, jumladan, tarmoqlararo ekranlar va xavfsizlik shlyuzlarining yangi
lineykalari prototipining so’nggi modellari namoyish qilindi.Seminar dasturining
asosiy qismi tarmoqlarni barpo etish va boshqarishning bulutli tizimlariga
bag‘ishlandi. Bu kabi innovatsiyalarni mahalliy korxonalar faoliyatiga joriy
etishning mutlaqo amaliy jihatlariga alohida e’tibor qaratildi.Seminarda xorijlik
mutaxassislarning ma’ruzalari tinglandi.
B u l u tli t e x n o l o gi ya l a r da a pp a r a t v a d a st u r i y v o sit a l a r n ing q o ‘ll a s h
i m k o niy a tl a r i
A pp a r a t vo sit a l a rd a t o ’ x t a lishl a rnin g a s o si y t a sdiqi si f a tid a
ko rp a r a ti v t a r m o ql a rd a m a x f i y a x bo r o tl a rni q a y t a ishl a sh i y a x shi ri v o jlan g a n
x is ob l a n a di . a pp a r a t vo sit a l a rid a n f o y d a l a nishd a g i a f za lli k l a r, si f a ti g a k af o lati,
i s h j a r oyo nid a ish o n c hl i v a b a rd o shili g i u c h u n a jr a li b t ur a d i. A pp a r a t

k o m pon e nt a l a r i ni i s hl ab c hiq a ru v c hi ko m p a ni y a l a r ul a rn i k a f o l a ti g a
ja vob b e r a dil a r. S h u n i n g d e k m a’lu m o tl a r g a ishlo v b e rish m a rk az id a g i
a p p a r a t qis m ini n oqo nuni y f o y d a l a na o lishd a n t a s h k ili y v a t e x ni k m uh o f az a
qilib unin g b a rt a r a f e t a di. Ch u n k i sh u nd a y xo l a tl a r y u za g a k e li b c hiq a di k i,
x a kk e r a x bo r o t xa v f si z li g i r e ji m ini b u za d i .
Sh u n i n g u c h u n y o nd o sh si g n a ll a r ni v a e l e k tro m a g nit t a sirl a rn i
a n i ql a shd a d o y i m i y m o nit o rin g o li b bo ril a di. Bu n d a y h o l a tl a rd a a niq m e t o dl a r
b il a n si g n a ll a r t a dq i q o ti v a t a shqi ta’sird a n hi m o y a o li b b o ril a di.
Bu nd a y h a r a k a tl a rd a n f o y d a l a nish a s o s a n a n a l og xo l a tl a rd a , b ulutli his ob l a sh
ti z i m l a rid a ijti m o i y k irish o rq a li b a j a ril a di .
I shl a sh p rins p i i kk ita a s o si y me t o dl a r g a q a r a til g a n: I P - p a k e tl a rni
a pp a r a t v a d a sturi y t a ’ m in o tl a r yo rda m ida shi f rl a sh, y o k i o di y g ina o chiq
tr a f i k o rq a li. De y a rli h a r d o i m k o m p a ni y a l a r k o rp a r a ti v t a r m o ql a rida ishl o v
b e ril g a n sh a x si y ko n f id e nsi a l m a’lu m o tl a r I P - t a r m o q o rq a li k irish i m ko ni y a ti
m a v jud bo ’lishli g i u c h u n s a ql a n a d i. B a r c h a p a k e tl a rni ko dir ovk a qilis h
ti z i m da r e sursl a rn i ko ’p qis m i s a ri f l a nishi g a s a b a b b o ’l a di. Shi f rl a sh
pog ’ o n a sini p a sa y ishi o c hiq tr a f i k l a rni ko ’pa y ishi g a s a b a b b o ’l a di v a b u
ko n f e d e nsi a l a x b o r o tl a r hi m o y a p og ’ o n a si sus a y ishi g a o li b k e l a di. I ns o n
f a o li y a ti s o x a l a rid a b und a y h o l a t n o ma q b ul x is ob l a n a di. B u n u n g y e chi m i
I P - shi f rl a sh t ez li g ini o shiri s h o rq a l i x a l e ts a Ist e ’mol c hi l arn i n g a p pa r at
v a d asturi y ta’m i n o t b il a n t a’m i nl a sh. H o z ir g i k unl a r g a k e li b , is’t em o l c hi ish
j o y id a I P - o qi m l a rni SS L p r o t o k o li o rq a li shi f rl a sh d a sturi y v a a p p a r a t
v o sit a l a ri y o nd a shishd a x ec h q a n d a y m uo m o l a rni k e ltirib c hiq a r m a y di.
T ez li k q a y t a ishl a shsi z 1 M b it/ t g a c h i qish i m u m k in. H o z ir g i k unl a rd a
b u n d a y x iz m a tl a r ko ’rs a t a di g a n s e rti f i k a tsi y a l a sh g a n fir m a l a r y e t a rli c ha
x is ob l a n a di. I st e ’ m o l c hil a r op e r a tsi o n ti z i m l a rid a g i k a litl a r v a k or p a r a ti v
b ulutd a g i sh a x si y a x bo r o tl a r hi m o y asi a x b o r o t x a v fsi z li g ini t a m inl a shd a k a tt a
m uo m o l a rd a n b iri x is ob l a n a di. I s’te m o l c hinin g sh a x si y k o m p y ut e rl a rda
e l e k tr o n q u lu f o ’rn a til a di . B u n d a y b l a k iro vk a ni n a f a q a t is’t e m o l c hi b a l k i,
ko m p a ni y a a x borot x a v f si z li g i x iz ma ti h a m n az o r a t qilish i m ko ni y a ti g a e g a .

L e k in b ul a rn i n g h a m ma si f a q a t sh a x si y b ulutd a m a v jud bo ’li b ijti m o i y b ulutd a b u
i m ko ni y a tl a r yo ’q.
G ip e r v i z o r, d a sturi y vo sit a si f a tid a a p p a r a t r e sursl a rini bo sh q a rishd a
v a r e sursl a rni m e x m o n o per a tsi o n ti z i m l a r o ’rt a sid a t a qsi m la y di, s h un i n g
u c h u n v irtu a l m u x itd a e n g za i f qis m i x is ob l a n a di. un i n g h a r q a n d a y
b u z il g a n xo l a ti, me x m o n op e r a tsi o n ti z i m id a n o s o z li k ni y u za g a k e li b
c hiq a r a di. G i p e r v i z o rd a n f o y d a l a n a o lish o ’ z o ’rnid a y o v u z ni y a td a g i
sh a xsl a rg a turli x i l i m ko ni y a tl a r k e lib c hiq a r a d i . F a k t ji x a td a n bu nd a y k irish
i m k o ni y a ti g i p e r v i z o r o rq a li o ’t a di g a n b a r c h a a x bo r o t o qi m l a rini n az o r a t
qilish g a i m ko ni y a t b e r a di. B u nd a y i m ko ni y a tlar v irtu a l m u x itd a n
u m u m fo y d a l a nish x uq u q i ni b e r a di y a ni: v irtual stru k tur a a d m istr a t o ri
c h e k lo v si z h a r q a n d a y m a ’lu m o tl a rd a n f o y d a l a n a olish xu q u qi g a e g a bo ’l a di.
Sh u n i n g u c h u n a xbo r o t r e sursl a ri x a v f si z li g ini v irtu a l m uhit i c h i d a x a l e tis h
m u m k in. M a nt i qi y v irtu a l in f r a tu z il m a f i z i k in f r a tu z il m a d a n f a rq qil m a y di shun g a
ko ’ra b irin c hid a g i t a x didl a r i kk in c hi g a h a m t a lu q l i x is ob l a n a di. S h un d a a xbo r o t
hi m o y a v o sit a l a ri v irtu a l in f r a tu z il m a hi m o y a sini t a m inl a shd a , a pp a r a t r e sursl a rini
op i m i za tsi y a l a sh q ob il y a ti g a e g a bo lishl a ri l o z i m .
Windows Azurure-ning ta'lim sohasidagi taklifi yordamida o'qituvchilar o'zlarining
o'quv jarayonini nazariy jihatdan va uning amaliy qismida ham eng innovatsion va
jadal rivojlanayotgan texnologiyalardan birini o'z ichiga olish imkoniyatiga ega.
Hech kimga sir emaski, bir necha yil ichida bulutli hisoblash mutaxassislari
mehnat bozoriga bo'lgan talab sezilarli darajada oshadi, derazalardagi ta'lim
sohasidagi derazalar, universitetlar bunday mutaxassislarni tayyorlashga qodir.
Bulut texnologiyalari Internet orqali tarqatilgan taqsimlangan kodlarda joylashgan
serverlardagi arizalarni yoki saqlashni taklif qiladi. Bunday dasturlarni ishlab
chiqish va bajarish uchun maxsus bulut platformasi talab qilinadi. Bunday
platforma - bu Windows Server operatsion tizimining "bulut" analogi. Biroq, agar
Windows Server siz sotib olgan va mahalliy ma'lumotlar markazida serverlarga

o'rnatilgan dasturiy ta'minot bo'lsa, unda Windows Azure platformasi Microsoft-da
joylashgan va arizalarni ishlab chiqish va bajarish uchun vosita sifatida mavjud.
Siz dasturiy ta'minotni sotib olishingiz va o'rnatishingiz shart emas, faqat hisoblash
resurslarini ijaraga olish uchun pul to'laysiz va Microsoft Central platformasining
imkoniyatlari uchun pul to'laysiz.
Windows Azure qanday ishlaydi?
Windows Azure-ga asoslangan har bir dastur instanolida virtual mashinaning ishga
tushirilishiga asoslanadi. Ishlab chiquvchi ma'lumotlar va kerakli hisoblashning
(soni sonini) saqlash uchun kerakli miqdorni belgilaydi, shundan keyin platforma
tegishli resurslarni beradi. Dastlabki resursning yangi mijozning so'roviga muvofiq
o'zgarishi kerak bo'lganda, platforma CDAning foydalanilmayotgan mablag'larini
qo'shimcha yoki kamaytirishni buyuradi.
Paas modelining o'ziga xos xususiyati ("Platforma-kak-xizmati") - bu ariza va
infratuzilmani ajratish: ishlab chiqaruvchi talabnoma uchun zarur bo'lgan resurs
miqdorini va talab qilingan resurslarni taqdim etish uchun barcha harakatlar,
menejmentni boshqarish uchun etarli. , Dinamik taqsimlash, monitoring, o'lchov va
boshqalar provayderni amalga oshiradi.
Bulut texnologiyalarini mustaqil ravishda o'rganishni istagan yoki bulutli hisoblash
loyihalari bo'yicha o'qishni istagan talabalar, shuningdek, hech qanday
cheklovlarsiz o'quv jarayoniga sho'ng'ishga yordam berishga imkon beradigan
Windows Azure-ga bepul kirish imkoniyatini beradi.
O'qituvchilar:
5 oylik kirish
2 kichik hisoblash tugunlari
3GB omborlari
2 xizmat avtobusiga ulanish

2 kvl anmoq veb-nashri (1GB)
Talabalar:
IT-soha eng faol rivojlanayotgan sohadir, bu esa yangi texnologiyalar va
xizmatlarning doimiy paydo bo'lishi bilan ifodalanadi.
Bulut texnologiyalari ham ularning soniga kiradi, shuningdek, faol Internet
foydalanuvchilar ularga har kuni duch kelishadi, ammo ularning hammasi ham
ushbu texnologiyalarning o'ziga xos xususiyatlari va ushbu texnologiyalarni
oldindan tayinlash va ushbu texnologiyalarni tayinlash va ushbu texnologiyalarni
tayinlash va ushbu texnologiyalarni tayinlash to'g'risida batafsil ma'lumot berishi
mumkin emas. Ushbu usulning mohiyatiga o'tishdan oldin, siz uning nomiga
e'tibor berishingiz kerak. Bu nomlanganligi sababli, bulutli rasm grafik belgi
sifatida ishlatiladi. Aslida, ular sizga maxsus dasturni o'rnatmasdan xizmatga
kirishingizga imkon beradi. Masalan, pochta mijozi (BAT, Outlook) yordamida
elektron pochtadan foydalanish doimiy yondashuvdir, ammo pochta orqali pochta
orqali ish allaqachon bulutli texnologiyalar mavjud. Bu soddalashtirilgan misol,
boshqa xizmatlar bulutli texnologiyalarga kiritilishi mumkin:

 Kommunal hisoblash - Ushbu texnologiya kommunal xizmatlarning
printsipida ishlaydi (foydalanuvchi doimiy kirishiga ega), uning afzalligi
shundaki, to'lov faqat taqdim etilgan xizmatlar uchun olinadi.
 MSP (boshqariladigan xizmatlar) bu ushbu xizmatning mohiyati bir nechta
o'zaro bog'liq dasturlarni (Antiirus, elektron pochta dasturi, dasturni
monitoring xizmatiga ko'rsatish imkoniyati mavjud.
 SAAS - Bu bulutli texnologiya foydalanuvchilarga texnik imkoniyatlar va
etkazib beruvchining sozlamalari bilan cheklangan rivojlanish muhitida
taqdim etadi .
 Xizmat tijorat platformalar - Ushbu xizmat ko'p va msp simbiozidir. Ushbu
bulut texnologiyasi savdo sohasida eng ko'p tarqalib ketdi (uning yordami
bilan chiptalar yoki kotibet xizmatlarini tartibga solishingiz mumkin).

XUL O S A
Ushbu kurs ishining asosiy maqsadi zamonaviy bulutli texnologiyalar
axborot tarmoqlarini tashkil etish va boshqarish, xususan, ta’lim tizimi uchun
ko’plab imkoniyatlar yaratadi.
Masalan, ularning negizida yaratilayotgan gibrid tizimlar foydalanish
nuqtalariga ish jarayonidan uzilmagan holda, bir paytning o‘zida bir necha
rejimda ishlash imkonini beradi. Shu bilan birga, yangi texnik ishlanmalar tarmoq
ma’murlari oldida turgan tarmoqlarni boshqarish va ulardan foydalanish bilan
bog’liq ko’plab muammolarni ham hal etish.
Bulut hisoblash kuchini foydalanib, kompyuter tizimi resurslari himoya ta'sir
kamaytirish “jamoa aql” innovatsion texnologiyalar asoslangan.Antivirus
serverlari dunyodagi millionlab foydalanuvchilarning Panda antivirus
mahsulotlaridan olingan ma’lumotlardan har kuni paydo bo'lgan zararli
dasturlarning yangi turlarini avtomatik ravishda aniqlash va tasniflash uchun
foydalanadilar. kompuyuterlardan ishlash kuchi harakteristikalariga qaramaydi.
Kompyuterlar yuqori kuchda ishlashi uchun, katta xotira va ko’p xajimli
disklarga ega bo’lgan bo’lishlari shart emas. Chunki barcha ma’lumotlar
va hamma dasturlar bulut serverlarida saqlanadi. Katta hajmga ega bo’lgan
shaxsiy statsionar kompyuterlar, noutbuklar, netbuklar, orqali iste’molchilar
bulutga kirishlari mumkin;
- iste’molchilar uchun kompuyuterlarni ishlash sifati oshdi. Iste’molchilar
kompyuter dasturlar, fayllarni masofadan turib ishga tushirishda kam yukli
qilishlari uchun kam ilovalardan foydalanishlari kerak. Misol uchun, Panda Cloud
Antivirus - antivirus dasturi, vebservis sifatida foydalana olish mumkin. Panda
Cloud Antivirus kuchli server ma’lumotlaridagi viruslarni masofadan turib
skanerlash imkoni beradi.

F O Y D A L A NI L G A N A DA B IY O T L A R
1.A x m e do v a O.”A x b o r o t x a v fsi z li g i g a o id t e r m inl a rnin g r us c ha -
o ’ z b e k c h a i z o hli lu g ’ a ti” T o sh k e nt, f a n n a shri y o ti, 2 0 0 9 . - b .54 .
2.A m iro v D.M, At a j o no v A.Y, I b r a g i m o v D.A, R a x i m j o no v Z .Y,
S a id xo ’ja y e v S.S . “A xbo r o t - K o m m uni k a tsi y a t e x n o l og i y a lari i z o hli
lu g ’ a ti” BM TT D nin g O’ z b e k ist o nd a g i v a ko lat xo n a si, 2 0 10. - b . 3 2 0 .
3.Us m a no v a N.B. M a ’lu m o tl a r u za tish ti z i m l a ri v a t a r m o ql a ri. O‘qu v
q o ‘ll a n m a . T : T U I T.20 0 6.
4. K ru k B. I . T e l e k o m m uni k a tsi o n sist e m s e ti. S o v re me nn e
t e x n o l o gi.M : G o r y ac ha y a lini y a – T e l e ko m 20 0 3 y il.
5.Oli f e r V.P. K o m p y ut e rn s e ti. M o s kv a – 2 0 0 3 y il
6. M uh a m me do v R.J. I nno v a tsi o n t e x n o l og i y a l a r y o rda m id a t a ’li m
sa ma r a d o rli g ini o shirish y o ‘ll a ri. T : T DPU 20 0 4 y il.
7. I .A. K a ri m o v “O ` z b e k ist o n m ust a qilli kk a e ris h ish o st on a sid a”
T o sh k e nt. “O ` z b e k ist o n ” n a shri y o ti 20 1 1 y il.
8. I .A. K a ri m o v “ Z a m o na v i y a x b o r o t - ko m m uni k a tsi y a t e x n o l og i y a l a rini
y a n a d a
j o ri y e tish v a ri vo jl a ntirish c h o ra - t a d b irl a ri ” t o `g ` risid a PQ - 173 0 - s o n T o sh k e nt
sh. , 2 0 1 2 y il 21 m a rt
9. I .A. K a ri m o v “B a r k a m o l a v l o d y ili ” d a v l a t d a sturi . T o sh k e nt.
” O ` z b e k ist o n ” , 2 0 1 0 .
10. I .A. K a ri m o v “M a m la k a ti m i z d a d em ok r a ti k isl o h o tl a rni y a n a d a
c hu q url a s h tiris h v a f uq a r o li k ja m i y a tini ri vo jl a ntirish ” ko nts e p tsi y a si. 20 1 0 y il
12 n oy a b r.
11. J uh a K o rh o n e n. I ntr o du c ti o n t o 3 G M ob il e C o m m uni ca ti o ns. S ec o nd
E diti o n 2 0 0 3
12. B . W a l k e r S e i d e n b e r g M . P . Al t h o f f . UM T S T h e F u nd a m e nt a ls.
Al l o f Co m m uni ca ti o ns N e tw o r k s, A ac h e n Uni v e rsit y (RWT H ), G e r ma n y
T r a nsl a t e d b y H e dwi g J o urd a n vo n S c h m o e g e r, U K 200 3 .
13 . Willi a m W e bb . Und e rst a n din g C e l lul a r R a di o L o nd o n 1 9 9 8

Bulutli texnologiyalar va ularni o'quv jarayoniga qo'llash

Sotib olish