Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	13000UZS
Размер	2.7MB
Покупки	0
Дата загрузки	22 Сентябрь 2025
Расширение	docx
Категория	Экономика

Corel Draw dasturida beze instrumenti bilan ishlash

KIRISH
Bugungi globallashuv jarayonida jamiyat taraqqiyotining muhim omillaridan
biri — ilmiy-tadqiqot va amaliy izlanishlarni rivojlantirish hisoblanadi. Ilmiy
tadqiqotlar orqali ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy va texnologik sohalarda mavjud
muammolarni tahlil qilish va ularning yechimlarini taklif etish imkoniyati
yaratiladi. Shu sababli, oliy ta’lim muassasalarida talabalarning ilmiy-tadqiqot
faoliyatlarini rivojlantirish va ularni mustaqil izlanishlarga jalb etish dolzarb vazifa
sanaladi.
Kurs ishining dolzarbligi shundaki, tanlangan mavzu bo’yicha ilmiy-
tadqiqot olib borish orqali talabaning nazariy bilimlari amaliy ko’nikmalar bilan
mustahkamlanadi. Mavzu yuzasidan olib borilgan tahlillar nafaqat mavjud ilmiy
qarashlarni chuqurlashtirish, balki ularni amaliyotda tatbiq etishga xizmat qiladi.
Bundan tashqari, kurs ishi jarayonida zamonaviy axborot texnologiyalari, statistik
ma’lumotlar va ilmiy manbalardan keng foydalanish talabaning izlanish faoliyatiga
ijobiy ta’sir ko’rsatadi.
Kurs ishining maqsadi — tanlangan mavzu bo’yicha ilmiy asoslangan
nazariy va amaliy xulosalar ishlab chiqish, mavjud muammolarni tahlil qilish va
ularning samarali yechimlarini taklif etishdan iborat.
Kurs ishining vazifalari quyidagilardan iborat:
Mavzuga oid nazariy manbalarni o’rganish va umumlashtirish;
Amaliy va statistik ma’lumotlarni yig’ish va tahlil qilish;
Olingan natijalar asosida ilmiy xulosalar ishlab chiqish;
Tadqiqot natijalarini zamonaviy axborot texnologiyalari asosida taqdim
etish.
Mavzuning predmeti va obyekti sifatida (mavzu bo’yicha konkret obyektni
keltirish) tadqiq etiladi. Tadqiqotning nazariy asosi sifatida (asosiy ilmiy manbalar,
qonun hujjatlari yoki o’quv adabiyotlari nomini keltirish) dan foydalaniladi.
4

3.3. Zamonaviy dizayn tendensiyalariga mos loyihalar yaratish
Beze instrumental zamonaviy dizayn tendensiyalarini amalga oshirish uchun
mukammal vosita hisoblanadi. Zamonaviy minimalizm tendensiyasi Beze
instrumenti yordamida ajoyib tarzda amalga oshirilishi mumkin. Minimal
miqdordagi nuqtalar bilan sodda, lekin ta'sirli shakllar yaratish, obyektlar
o'rtasidagi bo'sh joydan unumli foydalanish, bir rangning turli tonlaridan
foydalanib minimalistik dizayn yaratish, nozik gradiyentlar qo'llash va sodda
tipografika elementlarini yaratish mumkin.
Neomaorfizm va Glassmorfizm kabi zamonaviy UI dizayn tendensiyalari
uchun ham Beze instrumenti ajoyib imkoniyatlar yaratadi. Beze obyektlari
yordamida yumshoq soyalar yaratish, yumualoq burchaklar, shaffolik effektlarini
qo'llash orqali glassmorfizm effektini yaratish, qatlamlar effektlarini qo'llash orqali
material ta'sirini yaratish va shisha effektini yaratish uchun blur va transparency
effektlarini qo'llash mumkin.
Organic Design tendensiyasi — tabiiy shakllar va egri chiziqlardan
foydalanish ham Beze instrumenti orqali samarali amalga oshiriladi. Tabiiy
shakllar va fluidlik effektlarini yaratish, erkin formalar va asimmetrik elementlar,
tabiiy o'simlik va biologik strukturalarga asoslangan dizayn, erkin qo'l bilan
chizilgan effektlar - bularning barchasi Beze instrumenti yordamida amalga
oshirilishi mumkin.
Adaptive va Responsive Design tendensiyasi uchun ham Beze instrumenti
foydali. Vektorli beze egri chiziqlari masshtabni o'zgartirish va qayta ishlashga
moslashuvchan. Turli o'lchamlarga moslashuvchan dizayn yaratish, veb va mobil
interfeys dizaynlari yaratish, bir xil elementlarni turli o'lchamlarda qayta ishlatish
uchun Beze instrumenti ajoyib imkoniyatlar yaratadi.
Tipografika dizaynida ham Beze instrumenti muhim rol o'ynaydi. Unikal
shriftlar va logotiplar yaratish, tekstni shablonlarga joylashtirish, variabl shriftlar
dizayni yaratish, ekspressiv va ijodiy shrift kompozitsiyalari, tipografika asosida
36

elementlarni joylashtirish mumkin. Bu effekt ayniqsa kreativ fotokollajlar,
murakkab kompozitsiyalar yoki noodatiy ramkalar yaratishda qo'l keladi.
PowerClip bitta konteynerni bitta kontent bilan cheklanmaydi. Siz bir
konteyner ichiga bir nechta kontenlarni joylashtirishingiz, yoki hatto
konteynerlarni bir-biri ichiga ("nested PowerClip") joylashtirishingiz mumkin. Bu
murakkab maskalar yaratish va vizual iyerarxiyani boshqarish uchun ajoyib
imkoniyat yaratadi. Masalan, siz matnni shakl ichiga joylab, keyin bu shakl-matn
kompozitsiyasini boshqa shakl ichiga joylashtirishingiz mumkin.
PowerClip ichidagi kontentni tahrirlash uchun kontekst menyudan "Edit
Contents" funktsiyasidan foydalanish mumkin. Bu funksiya orqali siz konteyner
ichidagi kontentning pozitsiyasini, o'lchamini va boshqa parametrlarini
o'zgartirishingiz mumkin. Shuningdek, konteynerni tahrirlash uchun "Edit
Container" funksiyasidan foydalanish mumkin. Bu orqali siz konteynerni
o'zgartirganda, uning ichidagi kontent ham avtomatik ravishda moslashadi.
Blend Tool bilan ishlash orqali ikki yoki undan ortiq Beze obyekti o'rtasida
ravon o'tishlar yaratish mumkin. Blend Tool (B tugmasi orqali) ikki obyekt
o'rtasida oraliq obyektlar seriyasini yaratadi. Bu o'tish jarayonida obyektlarning
burilishi, masshtabi va rang o'zgarishini boshqarish imkonini beradi. Bu vosita
orqali siz oddiy doiradan murakkab shaklga o'tish, bir rangdan boshqasiga o'tish
yoki bir shakldan boshqasiga o'tish effektlarini yaratishingiz mumkin.
Blend Tool orqali yaratilgan o'tish qadamlari soni sozlanishi mumkin.
Ko'proq qadam - ravonroq o'tish, kamroq qadam esa ko'proq "pog'onali" o'tish
yaratadi. Property Bar orqali siz qadam sonini, o'tish yo'nalishini va boshqa
parametrlarini sozlashingiz mumkin. Shuningdek, Blend Tool o'tishlarni to'g'ri
chiziq bo'ylab yoki Beze egri chiziqlari orqali yaratilgan yo'l bo'ylab joylashtirish
imkonini beradi. "Path Properties" menyusi orqali siz o'tish yo'lini tanlashingiz
yoki yangi yo'l yaratishingiz mumkin.
38

2. Matnni yo'lga joylashtirish - "Text Tool" ni tanlang va yaratilgan yo'l
ustiga sichqonchani olib keling. Kursor shaklini o'zgarganini ko'rgach, bosing va
matnni kiriting. Matn yo'l bo'ylab joylashadi.
3. Yo'l parametrlarini o'zgartirish - matn joylashtirilgan yo'lning tugunlarini
Shape Tool yordamida o'zgartirish orqali matnning joylashuvini ham o'zgartirish
mumkin.
4. Matn joylashuvi opciyalari - Properties panelidan matnning yo'lga
nisbatan joylashuvi opciyalarini o'zgartirish mumkin (yuqorida, pastda, markazda).
Dekorativ tipografik elementlar
Tipografik loyihalarda dekorativ elementlar va bezaklar yaratish uchun Beze
instrumenti quyidagicha qo'llaniladi:
1. Matn ramkalari - Beze instrumenti yordamida matn uchun dekorativ
ramkalar va chegaralar yaratish mumkin.
2. Drop cap - matnning birinchi harfini kattaroq va dekorativ qilib yaratish
uchun Beze instrumenti qo'llaniladi.
3. Ornamentlar va flourishlar - matn bilan birgalikda ishlatiladigan
ornamental elementlarni Beze instrumenti yordamida yaratish mumkin.
4. Tipografik illyustratsiyalar - harflar va so'zlardan foydalangan holda
illyustratsiyalar yaratish uchun Beze instrumenti juda qulay.
Pull quotes va text highlights
Muim matn parchalarini ajratib ko'rsatish uchun tipografik elementlarni
yaratishda Beze instrumenti yordam beradi:
1. Pull quote ramkalari - iqtiboslar uchun alohida, e'tiborni tortadigan
ramkalar yaratish uchun Beze instrumenti yordamida maxsus shakllar yaratish
mumkin.
2. Text callouts - matndagi muhim qismlarni ajratib ko'rsatadigan strelkali
yoki boshqa ko'rsatkichli elementlarni yaratish mumkin.
24

OLIY TA'LIM FANDA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
SHAHRISABZ DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI
PEDAGOGIKA FAKULTETI
MATEMATIKA VA INFORMATIKA KAFEDRASI
60110600-MATEMATIKA VA INFORMATIKA TA'LIM YO'NALISHI
SIRTQI BO LIM 4-BOSQICH TALABASIʻ
BOBOMURODOVA LAYLONING
Kompyuter grafikasi va vizuallashtirish
fanidan
KURS ISHI
Mavzu: Corel Draw dasturida beze instrumenti bilan ishlash
Ilmiy rahbar:___________________________________
Topshirgan sana: ________________________________
Himoya qilingan sana :____________________________
Baho:___________________________________________
Komissiya raisi :__________________________________
A zolar:_________________________________________
ʼ
_____________________________________
______________________________________
SHAHRISABZ-2025
1

1. Harflarni Beze konturlariga aylantirish - har qanday matnni tanlang va
Ctrl+Q tugmachalar kombinatsiyasini bosing yoki "Convert to curves" buyrug'ini
tanlang. Bu harflarni to'g'ridan-to'g'ri tahrirlash mumkin bo'lgan Beze yo'llariga
aylantiradi.
2. Individual harflarni tahrirlash - Beze yo'llariga aylantirilgan harflarni
"Shape Tool" (F10) yordamida tanlang va tugunlarini ko'chiring, qo'shing yoki
o'chiring. Bunda harflarning proporsiyalarini va umumiy ko'rinishini o'zgartirish
mumkin.
2.3.1-rasm.Shaklni o’zgartirish uskunalari
3. Harflarning bir qismini o'zgartirish - harflarning faqat ayrim elementlarini,
masalan, boshini, oyoqchalarini yoki diagonal chiziqlarini o'zgartirish mumkin.
4. Harflar bilan eksperimentlar - harflarning konturlarini o'zgartirish, yangi
elementlar qo'shish, bo'shliqlar yaratish orqali o'ziga xos tipografik dizayn hosil
qilish mumkin.
Custom shriftlar yaratish
22

XULOSA
Ushbu kurs ishida Corel Draw dasturida Bezier instrumenti bilan ishlash
mavzusi bo’yicha nazariy va amaliy jihatlar atroflicha o’rganildi. Grafik dizayn
sohasining jadal rivojlanishi zamonaviy kompyuter dasturlaridan unumli
foydalanishni talab qiladi. Ayniqsa, vektorli grafika bilan ishlashda Bezier
instrumenti murakkab shakllarni yaratishda keng qo’llaniladi. Bu vosita yuqori
aniqlik va silliqlik talab qilinadigan dizayn elementlarini yaratishga imkon beradi.
Bezier instrumentining ahamiyati shundaki, u tasvirlarni chiziqlar va egri
chiziqlar orqali boshqarish imkoniyatini beradi. Bu usul grafik dizaynda, ayniqsa,
logotip, illyustratsiya va texnik chizmalar yaratishda muhim o’rin tutadi. Bezier
instrumenti yordamida ishlangan tasvirlar o’zining aniqligi va silliqligi bilan
ajralib turadi. Ushbu vosita yordamida har bir chiziq va egri chiziq to’liq
boshqariladi, bu esa grafik elementlarning aniqligini ta’minlaydi.
Tadqiqot davomida Bezier instrumentining ishlash prinsiplari o’rganildi.
Asosiy e’tibor nuqtalar va egri chiziqlar orasidagi bog’liqlikni tushunishga
qaratildi. Bezier instrumenti ikki turdagi nuqtalar yordamida ishlaydi: ankraj
nuqtalar va boshqaruv nuqtalari. Ushbu nuqtalar orqali egri chiziqlarning
yo’nalishi va egiluvchanligi boshqariladi. Bunday yondashuv chizmalarni aniqlik
bilan yaratish va ularni keyinchalik oson tahrirlash imkonini beradi.
Bundan tashqari, Bezier instrumenti yordamida murakkab shakllarni yaratish
bosqichlari tahlil qilindi. Ushbu jarayon quyidagi bosqichlarni o’z ichiga oladi:
boshlang’ich nuqtalarni belgilash, boshqaruv nuqtalarini sozlash va egri chiziqlarni
tahrirlash. Ushbu bosqichlar orqali chizmalar aniqlik va sifat jihatidan
mukammallashtiriladi.
Tadqiqot natijalari shuni ko’rsatadiki, Bezier instrumenti yordamida
yaratilgan tasvirlar boshqa usullarga qaraganda ancha aniqlik va silliqlikka ega.
Ushbu vositadan samarali foydalanish dizaynerlarga yuqori sifatli grafikalarni
yaratishga yordam beradi.
40

instrument, ayniqsa, murakkab logotiplar, illyustratsiyalar, shuningdek tipografika
bilan ishlash va murakkab dizayn loyihalarini yaratishda o'z samarasini beradi.
1.2. Beze instrumentining asosiy funksiyalari va parametrlari
Corel Draw dasturida Beze instrumenti keng qamrovli funksional
imkoniyatlarga ega bo'lib, ularni to'g'ri ishlatish dizaynerlarga o'z ijodiy g'oyalarini
samarali amalga oshirish imkonini beradi. Quyida Beze instrumentining asosiy
funksiyalari va parametrlari batafsilroq ko'rib chiqiladi.
1. Tugun turlari (Node types)
Beze instrumenti bilan yaratilgan yo'llar (path) turli xil tugunlardan iborat
bo'lishi mumkin. Corel Draw dasturida asosan uch turdagi tugunlar mavjud:
- Keskin tugunlar (Cusp nodes) - bu tugunlar ikki tomondan turli xil burchak
ostida keladigan egri yoki to'g'ri chiziqlarni bog'lashga imkon beradi. Ikkala
tomondagi nazorat nuqtalari bir-biridan mustaqil harakatlanishi mumkin.
- Silliq tugunlar (Smooth nodes) - bu tugunlar orqali o'tadigan egri chiziq
uzluksiz va silliq ko'rinishga ega bo'ladi. Ikkala tomondagi nazorat nuqtalari bir-
biriga bog'liq bo'lib, agar bittasi harakatlantirilsa, ikkinchisi ham mos ravishda
o'zgaradi.
- Simmetrik tugunlar (Symmetrical nodes) - bu tugunlar ham silliq
tugunlarga o'xshaydi, lekin nazorat nuqtalari tugundan bir xil masofada joylashadi,
ya'ni egri chiziq tugunda simmetrik ko'rinishga ega bo'ladi.
2. Tugun boshqaruvchi (Node editing)
Beze instrumentidan foydalanish jarayonida yaratilgan tugunlarni turli
usullarda tahrirlash mumkin:
- Tugunlarni ko'chirish - yaratilgan tugunlarni sichqoncha yordamida kerakli
joyga sudrab ko'chirish mumkin.
8

- Kesishgan joylarni qirqish (Trim) - bir obyekt bilan ikkinchisini kesish va
kesishgan qismlarini yangi obyektlar sifatida saqlash.
- Qo'shib olish (Weld) - ikki yoki undan ortiq obyektlarni bitta konturga ega
bo'lgan obyektga aylantirish.
5. Beze instrumentining qo'shimcha parametrlari
Corel Draw dasturining yangi versiyalarida Beze instrumenti bilan ishlashda
qo'shimcha parametrlar ham mavjud:
- Auto-join ends - bu parametr faollashtirilganda, yo'lning boshi va oxiri bir-
biriga yaqin joylashgan bo'lsa, avtomatik ravishda birlashtiriladi.
- Auto-close path - bu parametr faollashtirilganda, yo'l avtomatik ravishda
yopiq konturga aylanadi.
- Freehand smoothing - erkin qo'l harakati bilan chizilgan chiziqlarning
silliqlik darajasini boshqaradi.
1.2.1-rasm.Rastrli rasmni tahrirlash
Beze instrumentining bu keng qamrovli funksiyalari va parametrlari
dizaynerlarga eng murakkab vektor grafikalarini yaratish imkonini beradi. Beze
instrumenti bilan ishlashda bu parametrlarni to'g'ri tanlash va qo'llash juda muhim
10

I BOB. COREL DRAW DASTURIDA BEZE INSTRUMENTI BILAN
ISHLASH
1.1. Corel Draw dasturida beze instrumenti haqida umumiy ma'lumot
Corel Draw dasturida Beze instrumenti (Bezier Tool) - vektor grafikasi bilan
ishlashda eng muhim vositalardan biri hisoblanadi. Bu instrument fransuz
matematigi Pyer Beze (Pierre Bézier) nomi bilan atalgan bo'lib, u 1960-yillarda
Renault avtomobil kompaniyasida ishlash jarayonida egri chiziqlarni matematik
modellashtirish usulini ishlab chiqqan. Bugungi kunda, bu matematika barcha
zamonaviy grafik dasturlarda, shu jumladan Corel Draw dasturida qo'llaniladi.
Beze instrumenti dasturning asosiy asboblar panelida joylashgan bo'lib, u
ko'pincha "Pen tool" (qalam) yoki "Bezier tool" (beze asbobi) nomi bilan ham
ataladi. Corel Draw X7 va undan keyingi versiyalarda ushbu instrument chap
tomondagi asosiy instrumentlar panelida joylashgan. Uni faollashtirish uchun
sichqoncha ko'rsatkichini tegishli tugmachaga olib borib bosish kifoya, yoki
klaviaturadan "B" tugmachasini bosish orqali ham faollashtirish mumkin.
Beze instrumentining asosiy vazifasi - tugun nuqtalar (node) va ularni
bog'lovchi egri yoki to'g'ri chiziqlardan iborat vektor yo'llarini (path) yaratishdir.
Bu instrument nafaqat oddiy chiziqlar, balki eng murakkab shakllar va konturlarni
yaratish imkonini beradi. Beze egri chiziqlari vektorli grafikaning asosida yotadi -
ular turli o'lchamlarga masshtablashtirilganda ham o'zlarining aniqligini va sifatini
saqlab qoladi.
Beze instrumenti quyidagi asosiy elementlardan tashkil topgan:
- Tugunlar (Nodes) - egri yoki to'g'ri chiziqlarning boshlanish, o'zgarish yoki
tugash nuqtalari;
- Nazorat nuqtalari (Control points) - tugunlar bilan bog'langan bo'lib, egri
chiziqlarning egrilik darajasini va yo'nalishini boshqaradi;
- Segment – ikki tugun orasidagi chiziq yoki egri chiziq.
6

- Infografika elementlari - turli xil diagrammalar, grafiklar va vizual
ma'lumotlarni taqdim etish uchun elementlarni yaratishda Beze instrumenti qo'l
keladi.
5. Amaliy maslahatlar
Beze instrumenti bilan amalda ishlash uchun quyidagi maslahatlarni hisobga
olish foydali:
- Minimal tugunlar soni - obyektlarni yaratishda iloji boricha kamroq
tugunlar sonidan foydalanish kerak. Ortiqcha tugunlar faylning hajmini oshiradi va
obyektni tahrirlashni qiyinlashtiradi.
- Nazorat nuqtalari bilan ishlash - tugunlarning nazorat nuqtalarini to'g'ri
sozlash orqali silliq va professional ko'rinishdagi egri chiziqlarni yaratish mumkin.
- Klaviatura shortcutlari - Beze instrumenti bilan ishlashda quyidagi
klaviatura shortcutlaridan foydalanish samaradorlikni oshiradi:
- Shift - to'g'ri chiziqlar chizish yoki 45° burchak ostida harakatlanish
uchun;
- Ctrl - tugunlarni guruh sifatida tanlash uchun;
- Alt - nazorat nuqtalarini alohida-alohida boshqarish uchun.
- Grid va Guideslardan foydalanish - aniq va o'lchab chizish uchun Corel
Draw dasturining Grid (to'r) va Guides (yo'naltiruvchi chiziqlar) funksiyalaridan
foydalanish tavsiya etiladi.
- Eskizlardan foydalanish - murakkab obyektlarni yaratishdan oldin qog'ozda
eskiz chizib olish yoki mavjud rasmni fonga joylashtirish va undan andaza sifatida
foydalanish mumkin.
Beze instrumentini amalda qo'llashning bu usul va texnikalari dizaynerlarga
o'z loyihalarida professional darajadagi grafik elementlarni yaratish imkonini
beradi. Bu instrument bilan qanchalik ko'p tajriba to'plansa, shunchalik uning
imkoniyatlari va funksiyalari kengroq ochila boradi.
13

logos va emblema dizaynlari yaratish — bularning barchasi Beze instrumenti
yordamida amalga oshirilishi mumkin.
Envelope Tool bilan kombinatsiyalash orqali tayyor beze obyektlarini
deformatsiya qilish va yangi shakllar hosil qilish mumkin. Envelope Tool (E
tugmasi orqali) obyektni "konvertga" joylashtirish va shu konvertning shaklini
o'zgartirish orqali obyektni deformatsiya qilish imkonini beradi. Bu ayniqsa tekstni
egri chiziqlar bo'ylab joylashtirish, tayyor shakllarni o'zgartirish uchun foydali.
Masalan, siz to'g'ri to'rtburchak shaklini Envelope Tool yordamida trapetsiya, romb
yoki hatto ixtiyoriy to'lqinsimon shaklga o'zgartirishingiz mumkin.
Tayyor Envelope shablonlaridan foydalanib, tez va samarali deformatsiyalar
yaratish mumkin. CorelDRAW dasturi bir qator tayyor Envelope shablonlarini
taqdim etadi, masalan, "Arch", "Bulge", "Fish-eye" va boshqalar. Bu shablonlar tez
va prognozlanadigan natijalar olish imkonini beradi. Ammo, yanada kreativ va
o'ziga xos effektlar uchun, Beze instrumenti yordamida yaratilgan shakllar asosida
maxsus Envelope yaratish mumkin. Bu usul chegarasiz deformatsiya
imkoniyatlarini taqdim etadi.
Envelope Tool yordamida obyektning razmeri, pozitsiyasi va burchaklarini
ham o'zgartirish mumkin. Bu instrument orqali siz bir vaqtning o'zida keng
ko'lamli transformatsiyalarni amalga oshirishingiz mumkin. Shuningdek, Envelope
deformatsiyasini saqlab qo'yib, keyin boshqa obyektlarga qo'llash ham mumkin.
Bu konsistentlikni ta'minlash va bir xil deformatsiya effektini bir nechta
elemantlarga qo'llashda foydali.
PowerClip effekti va Beze egri chiziqlari kombinatsiyasi juda kuchli va
kreativ effektlar yaratish imkonini beradi. PowerClip funksiyasi (Object >
PowerClip > Place Inside Container menyusi orqali) bir obyektni boshqa obyekt
ichiga "joylash" imkonini beradi. Beze instrumenti yordamida yaratilgan
shakllardan PowerClip konteyner sifatida foydalanib, rasmlar yoki boshqa grafik
37

Rotation va Scale parametrlari ham Blend Tool orqali yaratilgan o'tishlar
uchun muhim. Bu parametrlar orqali siz o'tish jarayonida obyektlarning aylanishini
va o'lchamining o'zgarishini boshqarishingiz mumkin.
Zamonaviy dizayn nafaqat vizual jihatdan, balki funksional jihatdan ham
mukammal bo'lishi kerak. Beze instrumenti yordamida yaratilgan elementlar oson
tahrirlash va qayta ishlash imkonini beradi. Bu dizayndagi xatolarni tuzatish,
loyihalarni yangilash va mijozlar talablariga ko'ra o'zgartirish uchun muhimdir.
CorelDRAW dasturidagi Beze instrumenti zamonaviy dizayn sohasida
cheksiz imkoniyatlar ochib beradi. Professional dizaynerlar uchun bu vositani
mohirona ishlatish, boshqa instrumentlar bilan integratsiya qilish va zamonaviy
tendensiyalarni hisobga olish orqali ajoyib va samarali dizayn loyihalari yaratish
mumkin.
39

1. Gerb r а mkalari - Beze instrumenti yordamida gerb va emblema uchun
mavzuga mos ramkalar yaratish mumkin. Klassik gerb shakllarini yaratish uchun
simmetriya printsiplaridan foydalanish muhim.
2. Simmetriya - Emblemalarning ko'pchiligi simmetrik dizaynga ega. Beze
instrumentida bir tomonni yaratib, so'ngra "Mirror" funksiyasi yordamida
nusxalash va o'rniga keltirish (Ctrl+M) orqali to'liq simmetrik dizayn yaratish
mumkin.
3. Dekorativ elementlar - Emblema dizaynida dekorativ elementlarni
qo'shish uchun Beze instrumentining egiluvchan xususiyatlaridan foydalanish
mumkin. Masalan, daraxt shoxlari, lenta yoki qanot kabi elementlar.
4. Qatlamlar bilan ishlash - Murakkab emblemalarni yaratish uchun bir
nechta qatlamlar bilan ishlash muhim. Har bir elementni alohida qatlamda yaratish
keyingi tahrirlashni osonlashtiradi.
Iconlar va belgilar
Beze instrumenti ikonka va belgilarni yaratishda ham keng qo'llaniladi:
1. Minimal tugunlar - Ikonkalar odatda kichik o'lchamda ishlatiladigan
grafik elementlar bo'lgani uchun, ularni yaratishda minimal tugunlar sonidan
foydalanish muhim. Bu ikonkaning har qanday o'lchamda ham aniq ko'rinishini
ta'minlaydi.
2. Grid (to'r) dan foydalanish - Ikonkalarni yaratishda aniqlik uchun Corel
Draw dasturining Grid funksiyasidan foydalanish tavsiya etiladi.
3. Proporsiyalar - Beze instrumenti orqali ikonkaning har bir elementini
proporsional ravishda joylashtirish muhim. Buning uchun "Align" funksiyasidan
foydalanish mumkin.
4. Set yaratish - Bir loyiha uchun ikonkalar to'plamini yaratishda, barcha
ikonkalarning stil, qalinlik va proporsiyalarda bir xil bo'lishiga e'tibor qarating
Logotip fayllarini tayyorlash
20

5. Keraksiz nusxalar yaratish va har bir nusxaga turli xil effektlar qo'llash
orqali murakkab kompozitsiyani hosil qiling.
Moire patternlari
Moire patternlari - bu ko'zni chalg'ituvchi optik illyuziya effektiga ega
bo'lgan geometrik naqshlar:
1. Beze instrumenti yordamida bir xil oraliqda joylashgan parallel
chiziqlarni yarating.
2. Chiziqlar nusxasini yarating va ularni ma'lum burchak ostida original
chiziqlar ustiga joylashtiring.
3. Naqshning intensivligini o'zgartirish uchun chiziqlar orasidagi oraliqni,
chiziqlar qalinligini yoki ularning burchagini o'zgartiring.
Fractal shakllar
Fractal shakllar - bu o'z-o'zini takrorlaydigan geometrik naqshlar bo'lib,
ularni yaratish uchun:
1. Oddiy shakl, masalan, uchburchak yoki kvadrat yarating.
2. Bu shaklni nusxalang va kichraytirib, asl shaklning ma'lum qismiga
joylashtiring.
3. Yangi kichraytirilgan shakl uchun ham shu jarayonni takrorlang.
4. Bu rekursiv jarayonni kerakli murakkablik darajasiga erishguncha davom
ettiring.
Har bir iteratsiyada shaklni o'zgartirish orqali (masalan, rangi, kontur
qalinligi, o'lchamlari) yanada murakkab va jozibali dizayn yaratish mumkin.
Tessellations (Mozaikalar)
Tessellations - bu bo'shliqsiz yopiq yuzalarni to'ldiradigan takrorlanuvchi
geometrik naqshlar:
1. Asosiy element sifatida bitta geometrik shaklni yarating (masalan,
oltiburchak).
2. Bu elementni nusxalang va asl element bilan yonma-yon joylashtirib,
bo'shliqsiz to'ldirish usulini toping.
16

Beze instrumenti bilan ishlashning ikkita asosiy rejimi mavjud:
1. To'g'ri chiziqli rejim - bu rejimda tugunlar o'rtasida to'g'ri chiziqlar
yaratiladi. Buning uchun sichqonchaning chap tugmachasini bosib, kerakli joyga
ko'rsatkichni olib borib, qo'yib yuborish kifoya.
2. Egri chiziqli rejim - bu rejimda tugunlardan keyin nazorat nuqtalari ham
yaratiladi. Buning uchun sichqonchaning chap tugmachasini bosib turgan holda,
ko'rsatkichni kerakli yo'nalishga harakatlantirish orqali egrilik darajasi va
yo'nalishini belgilash mumkin.
1.1.1-rasm. Corel Draw dasturi logotipi.
ning turli versiyalarida Beze instrumentining joylashuvi va ko'rinishi biroz
farq qilishi mumkin, ammo uning asosiy funksiyalari va ishlash prinsipi
o'zgarmaydi. Masalan, Corel Draw 2020 va 2021 versiyalarida Beze instrumenti
"Curve tools" guruhida joylashgan bo'lib, uni chap tomonidagi asboblar panelida
"B" harfi bilan belgilangan tugmachaga bosib ochish mumkin.
Beze instrumenti bilan ishlash uchun dastlabki ko'nikmalarni hosil qilish
biroz vaqt talab qilishi mumkin, ammo bu instrument ustida tajriba orttirgandan
so'ng, vektor grafikasining deyarli cheksiz imkoniyatlariga ega bo'lasiz. Bu
7

Soyalar va yoritish effektlari beze obyektlariga hajm va chuqurlik qo'shishda
muhim rol o'ynaydi. CorelDRAW dasturining "Drop Shadow" funktsiyasi
obyektlarga soya qo'shish imkonini beradi. Bu funktsiya orqali soyaning
pozitsiyasi, rangi, xiralik darajasi va boshqa parametrlarini sozlash mumkin.
Shuningdek, "Contour" effekti orqali obyekt atrofida konsentrik chiziqlar
yaratish mumkin, bu esa obyektga hajm beradi.
Shaffoflik effektlari ham Beze obyektlari bilan ishlashda muhim rol
o'ynaydi. CorelDRAW dasturining "Transparency" instrumenti obyektlarning
shaffoflik darajasini boshqarish imkonini beradi. Shaffoflik oddiy (bir xil) yoki
gradiyentli (o'zgaruvchan) bo'lishi mumkin. Bu effekt orqali siz obyektlarning
o'zaro ustma-ust tushgan qismlarida ranglarnin aralashishini yoki pastdagi
elementlarning ko'rinishini ta'minlashingiz mumkin.
Professional dizayn elementlarini yaratishda yana bir muhim jihat - bu
obyektlar va elementlar o'rtasidagi munosabatlar. Kompozitsiya prinsiplari, vizual
ierarxiya, element vaznlari va balans kabi kontsepsiyalar dizaynning umumiy
ta'sirini belgilaydi. Beze instrumenti yordamida yaratilgan elementlar shu
prinsiplarga muvofiq joylashtirilishi va o'zaro bog'lanishi kerak. Masalan,
muhimroq elementlar odatda kattaroq, rangdor yoki markazroq joylashtiriladi.
CorelDRAW dasturida "Object Manager" paneli orqali loyihadagi barcha
elementlarni boshqarish, ularni guruhlash, qatlamlarga ajratish va nomlar berish
mumkin. Bu murakkab loyihalarda tartibni saqlashda juda muhim. Professional
dizaynerlar odatda har bir elementni aniq nomlashadi va ularni mantiqiy
guruhlarga yoki qatlamlarga ajratishadi. Bu loyiha ustida boshqa dizaynerlar ham
ishlaydigan holatlarda ayniqsa muhim.
Beze instrumenti yordamida yaratilgan obyektlarni eksport qilish ham
muhim masala. CorelDRAW dasturi bir qator formatlarni qo'llab-quvvatlaydi,
jumladan AI, EPS, PDF, SVG va boshqalar. Har bir format o'zining afzalliklari va
cheklovlariga ega. Masalan, SVG formati veb-dizayn uchun mos keladi, chunki u
31

3.2. Beze instrumentini boshqa instrumentlar bilan birgalikda qo'llash
Beze instrumentining haqiqiy kuchi boshqa CorelDRAW vositalari bilan
birgalikda ishlatilinganda namoyon bo'ladi. Shape Tool bilan integratsiya qilish
orqali beze egri chiziqlari va nuqtalarini samarali tahrirlash mumkin. Shape Tool
yordamida nuqtalarni qo'shish yoki o'chirish, to'g'ri chiziqlarni egri chiziqlarga
aylantirish, yaqin nuqtalarni birlashtirish kabi operatsiyalarni bajarish mumkin.
Beze instrumentining haqiqiy kuchi boshqa CorelDRAW vositalari bilan
birgalikda ishlatilinganda namoyon bo'ladi. Bu boshqa instrumentlar bilan
integratsiya qilish orqali siz yanada samaraliroq ishlashingiz va yanada murakkab
va professional dizayn elementlarini yaratishingiz mumkin. CorelDRAW
dasturining har bir instrumenti o'ziga xos vazifalarni bajaradi, ammo ularni Beze
instrumenti bilan birgalikda ishlatilganda, ularning imkoniyatlari sezilarli darajada
kengayadi.
Envelope Tool bilan kombinatsiyalash orqali tayyor beze obyektlarini
deformatsiya qilish va yangi shakllar hosil qilish mumkin. Bu ayniqsa tekstni egri
chiziqlar bo'ylab joylashtirish, tayyor shakllarni o'zgartirish uchun foydali. Tayyor
Envelope shablonlaridan foydalanib, tez va samarali deformatsiyalar yaratish yoki
Beze instrumenti yordamida yaratilgan shakllar asosida maxsus Envelope yaratish
mumkin.
Shape Tool bilan integratsiya qilish orqali beze egri chiziqlari va nuqtalarini
samarali tahrirlash mumkin. Shape Tool (F10 tugmasi orqali) Beze egri chiziqlari
ustida ishlaydigan asosiy vosita hisoblanadi. Bu instrument orqali siz avval
yaratilgan beze egri chiziqlaridagi nuqtalarni tanlashingiz va ularni boshqarishingiz
mumkin. Nuqtalar koordinatalarini o'zgartirish, ularni siljitish, dastalarni
boshqarish - bularning barchasi Shape Tool orqali amalga oshiriladi. Bu instrument
ayniqsa mavjud dizayn elementlarini nozik tarzda tuzatish uchun foydali.
Shape Tool yordamida nuqtalarni qo'shish yoki o'chirish ham mumkin. Egri
chiziq ustiga ikki marta bosish orqali yangi nuqta qo'shiladi, mavjud nuqtani tanlab
"Delete" tugmasini bosish orqali esa nuqta o'chiriladi. Bu katta imkoniyat yaratadi
33

13. https://www.design.tutsplus.com – Grafik dizayn va Corel Draw
bo’yicha darsliklar
14. https://www.w3schools.com/graphics – Vektorli grafika asoslari
15. https://www.freepik.com – Corel Draw shablonlari va grafik materiallari
Qo’shimcha adabiyotlar
16. Smith D. "Graphic Design with Corel Draw". — New York: Wiley, 2020.
17. Brown T. "Mastering Bezier Curves". — London: Design Press, 2019.
18. Adobe Systems. "Digital Design Basics". — California: Adobe Press,
2021.
19. Khan R. "Computer Graphics and Multimedia". — Delhi: Tech Books
International, 2020.
20. Thompson L. "Vector Graphics for Beginners". — Boston: Pearson,
2021.
43

MUNDARIJA
KIRISH ...................................................................................................................... 4
I BOB. COREL DRAW DASTURIDA BEZE INSTRUMENTI BILAN ISHLASH
................................................................................................................................... 6
1.1. Corel Draw dasturida beze instrumenti haqida umumiy ma'lumot .................... 6
1.2. Beze instrumentining asosiy funksiyalari va parametrlari ................................. 8
1.3. Beze instrumentini amalda qo'llash usullari ..................................................... 11
II BOB. BEZE INSTRUMENTI BILAN MURAKKAB OBYEKTLAR
YARATISH .............................................................................................................. 14
2.1. Murakkab geometrik shakllar yaratish ............................................................. 14
2.2. Logotiplar va emblema dizayni yaratish .......................................................... 17
2.3. Tipografika elementlarini yaratishda beze instrumentidan foydalanish ........... 21
III BOB. BEZE INSTRUMENTI BILAN ISHLASHNING OPTIMAL
USULLARI ............................................................................................................. 26
3.1. Professional dizayn elementlari yaratish uchun tavsiyalar ............................... 26
3.2. Beze instrumentini boshqa instrumentlar bilan birgalikda qo'llash .................. 33
3.3. Zamonaviy dizayn tendensiyalariga mos loyihalar yaratish ............................ 36
XULOSA ................................................................................................................. 40
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO YXATIʻ ............................................. 42
3

uchun "Simplify" funktsiyasini ishlatgandan so'ng, natijani diqqat bilan tekshirish
va kerak bo'lganda tuzatishlar kiritish muhim.
Murakkab loyihalarda nuqtalarni qo'lda tanlab va birlashtirish orqali ham
egri chiziqlarni optimallashtirishingiz mumkin. Bu usul vaqt talab qiladi, lekin eng
yuqori aniqlik va sifat ta'minlaydi. Shape tool yordamida qo'shni nuqtalarni tanlab,
ularni "Merge" (Birlashtirish) funktsiyasi orqali birlashtirishingiz mumkin. Bunday
qo'lda optimallashtirish alohida detallar muhim bo'lgan murakkab logotiplar,
ikonkalar va boshqa aniq elementlar uchun ayniqsa muhim.
Aniq pozitsiyalash va tekislash ham professional dizayn yaratishda muhim
rol o'ynaydi. CorelDRAW dasturi buning uchun bir qator foydali vositalarni taqdim
etadi. "Smart Guides" (Alt+Shift+D kombinatsiyasi orqali) obyektlarni boshqa
obyektlarga nisbatan aniq pozitsiyalashda yordam beradi. Bu funktsiya faol
bo'lganda, obyektlarni boshqa obyektlarning markaziga, chekkasiga yoki boshqa
muhim nuqtalariga nisbatan aniq joylashtirishingiz mumkin. Bu ayniqsa simmetrik
dizaynlar yaratishda foydali.
"Snap to Objects" funktsiyasi beze egri chiziqlari va nuqtalarini boshqa
obyektlarga "yopishtirib" qo'yish imkonini beradi. Bu funktsiya faol bo'lganda, siz
chizayotgan chiziqlar mavjud obyektlarning konturlari, markazlari, chorrahalari
yoki boshqa muhim nuqtalariga avtomatik ravishda "yopishadi". Bu murakkab
kompozitsiyalar yaratishda juda qo'l keladi va vaqtni tejaydi. Shuningdek, "Snap to
Grid" va "Snap to Guidelines" funktsiyalari ham aniq pozitsiyalashda yordam
beradi.
Object Properties paneli orqali nuqtalar koordinatalarini aniq raqamlar bilan
boshqarish mumkin. Bu panel orqali har bir nuqtaning x va y koordinatalarini
raqamlar bilan kiritish yoki o'zgartirish mumkin. Bu usul ayniqsa texnik chizmalar,
aniq geometrik shakllar yoki simmetrik obyektlar yaratishda juda foydali. Masalan,
bir xil o'lchamdagi bir nechta doira yoki to'rtburchak yaratish uchun
koordinatalarni aniq belgilash eng yaxshi usul hisoblanadi.
28

3. "Object > Transform > Position" buyrug'idan foydalanib, shaklni
avtomatik ravishda ko'paytirish va joylashtirish mumkin.
Turli xil ranglar yoki effektlar qo'llash orqali mozaikaga o'ziga xos ko'rinish
berish mumkin.
3D effektlar
Beze instrumentidan foydalanib, 2D hujjatlarda 3D effektlarni simulyatsiya
qilish mumkin:
1. Asosiy shakl (masalan, kub yoki silindr) ning old tomonini yarating.
2. Perspektiva qoidalariga amal qilgan holda, shaklning boshqa tomonlarini
ham chizing.
3. Tomonlarni "Fill Tool" yordamida turli ranglar bilan to'ldiring.
4. To'q rangdan och rangga o'tadigan gradient effektini qo'llash orqali hajm
effektini yarating.
Corel Draw dasturining "Extrude" effektidan ham foydalanish mumkin,
lekin Beze instrumenti yordamida yaratilgan 3D effektlar ko'proq nazorat va
moslashuvchanlik imkonini beradi.
2.2. Logotiplar va emblema dizayni yaratish
Corel Draw dasturining Beze instrumenti logotiplar va emblema dizaynlarini
yaratish uchun eng ko'p ishlatiladigan vositalardan biridir. Bu bo'limda logotip va
emblema dizaynlarini yaratishda Beze instrumentidan samarali foydalanish usullari
ko'rib chiqiladi
Logotiplar yaratishning asosiy tamoyillari
Beze instrumenti yordamida professional logotiplar yaratish uchun quyidagi
tamoyillarga rioya qilish muhim:
1. Soddalik - Samarali logotiplar odatda sodda shaklga ega. Ularni
yaratishda Beze instrumenti yordamida minimal tugun nuqtalar sonidan
foydalanish kerak.
17

Ushbu kurs ishi quyidagi tuzilish ga ega: kirish, ikki bobdan iborat asosiy
qism, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. Tadqiqot jarayonida olingan
natijalar ilmiy asoslangan holda bayon etiladi va muammolarni bartaraf etishga
qaratilgan takliflar ilgari suriladi.
5

Beze instrumenti yordamida noldan boshlab to'liq shrift yaratish yoki
mavjud shriftni modifikatsiya qilish mumkin:
1. Asosiy shrift parametrlarini o'rnatish - yaratilayotgan shriftning balandligi,
kengligi, qalinligi va boshqa asosiy parametrlarini belgilang.
2. Har bir harfni alohida yaratish - Beze instrumenti yordamida har bir harfni
noldan yarating yoki mavjud harfni asosiy shakl sifatida olib, o'zgartiring.
3. Harflar orasidagi spacing - harflar orasidagi masofani ham inobatga olish
muhim. Shrift dizaynida harflar orasidagi masofa juda muhim rol o'ynaydi.
4. Shrift oilasi - shriftning bir nechta variantlari (normal, bold, italic) ni
yaratish uchun asosiy dizaynni bir nechta variatlarda tahrirlang.
Headline va sarlavhalar uchun maxsus tipografika
Sarlavha va headline matnlari uchun e'tiborni jalb qiluvchi tipografik dizayn
yaratishda Beze instrumentini quyidagicha qo'llash mumkin:
1. 3D effektlar - headline harflariga hajm berish uchun harflarning
konturlarini nusxalang va perspektiva bilan joylashtiring. So'ngra, Beze
instrumenti yordamida nusxaning tugunlarini sozlash orqali hajm effektini
yarating.
2. Shadow effektlar - harflarning soyasini yaratish uchun harflarni nusxalang
va nusxani asl harflarga nisbatan siljiting. So'ngra, Beze instrumenti yordamida
soyaning formasi va intensivligini sozlang.
3. Custom sarlavha dizayni - muhim sarlavhalar uchun Beze instrumenti
yordamida maxsus, loyihaga mos tipografik dizayn yaratish mumkin.
Matn uchun yo'llar (Text on Path)
Beze instrumenti yordamida matn uchun egri chiziqli yo'llar yaratish orqali
qiziqarli tipografik effektlar hosil qilish mumkin:
1. Egri yo'llar yaratish - Beze instrumenti yordamida egri chiziq, aylana yoki
boshqa shakldagi yo'lni yarating.
23

Tipografika elementlarini yaratishda Beze instrumenti dizaynerlarga keng
imkoniyatlar taqdim etadi. Bu instrument yordamida yaratilgan tipografik
elementlar o'ziga xos, esda qolarli va professional ko'rinishga ega bo'ladi. Shuning
uchun ham Corel Draw dasturi tipografika bilan ishlaydigan dizaynerlar orasida
keng qo'llaniladi.
III BOB. BEZE INSTRUMENTI BILAN ISHLASHNING OPTIMAL
USULLARI
3.1. Professional dizayn elementlari yaratish uchun tavsiyalar
Beze instrumenti CorelDRAW dasturining eng kuchli va ko'p qirrali
vositalaridan biri hisoblanadi. Professional dizaynlar yaratishda uning to'liq
potensialidan foydalanish muhimdir. Dizayn elementlarining sifati ko'p jihatdan
egri chiziqlarning silliqligiga, nuqtalar joylashuviga va ularning boshqaruv
dastalariga bog'liq.
Professional dizayn elementlari yaratish uchun avvalo nuqtalarni
optimallashtirish muhim. Har bir egri chiziq uchun zarur bo'lgan eng kam
miqdordagi nuqtalardan foydalanish dizayningiz toza va professional ko'rinishga
ega bo'lishini ta'minlaydi. CorelDRAW dasturidagi "Simplify" funktsiyasi (Ctrl+S)
ortiqcha nuqtalarni avtomatik ravishda olib tashlash imkonini beradi. Shuningdek,
murakkab loyihalarda nuqtalarni qo'lda tanlab va birlashtirish orqali ham egri
chiziqlarni optimallashtirishingiz mumkin.
Aniq pozitsiyalash va tekislash ham professional dizayn yaratishda muhim
rol o'ynaydi. Smart Guides (Alt+Shift+D), Snap to Objects funksiyalari,
shuningdek Grid va Guides panellaridan foydalanish obyektlarni aniq joylashtirish
imkonini beradi. Object Properties paneli orqali nuqtalar koordinatalarini aniq
raqamlar bilan boshqarish mumkin.
Turli turdagi Beze nuqtalari va dastalarini mohirona ishlatish ham
professional dizayn yaratishning kalitidir. Silliq nuqtalar (Smooth) ravon o'tishlar
26

vektorli ma'lumotlarni saqlaydi va veb-brauzerlar tomonidan qo'llab-quvvatlanadi.
PDF formati esa bosma materiallar uchun ko'proq mos keladi.
Professional dizayn elementlarini yaratishda texnologik cheklovlarni ham
hisobga olish kerak. Bosma materiallar uchun ranglar CMYK formatida bo'lishi
kerak, chunki bosma qurilmalar RGB ranglarni to'liq takrorlay olmaydi. Veb-
dizayn uchun esa RGB ranglar optimal hisoblanadi. Shuningdek, bosma
materiallar uchun yuqori rezolyutsiyaga ega rasmlar zarur, veb uchun esa kichikroq
hajmdagi fayllar afzal.
Professional dizayn elementlarini yaratishda dizayn konsistentligini
ta'minlash muhim. Bu barcha elementlar bir xil uslubda bo'lishini, ranglar uyg'un
va tipografika izchil bo'lishini anglatadi. CorelDRAW dasturining "Styles" va
"Color Styles" panellari orqali siz ko'p ishlatiladigan elementlar uslublarini
saqlashingiz va keyinchalik qayta ishlatishingiz mumkin. Bu sizga konsistentlikni
ta'minlashda yordam beradi va vaqtni tejaydi.
Beze instrumenti yordamida dizayn yaratishda shriftlar ham muhim rol
o'ynaydi. CorelDRAW dasturi keng ko'lamli shriftlarni qo'llab-quvvatlaydi va
ularni beze egri chiziqlari orqali yaratilgan yo'llar bo'ylab joylashtirish imkonini
beradi. "Text on Path" funktsiyasi orqali matnni egri chiziq bo'ylab joylashtirish
mumkin, bu esa logotiplar, yorliqlar va boshqa kreativ dizayn elementlarini
yaratishda qo'l keladi.
Shuningdek, shriftlarning o'zini ham beze egri chiziqlari orqali yaratish
mumkin. Custom Font Creation funksiyasi orqali siz o'zingizning unikal
shriftlaringizni yaratishingiz va ularni TrueType yoki OpenType formatida
saqlashingiz mumkin. Bu sizning brendingiz uchun unikal vizual identifikatsiyani
yaratishda muhim rol o'ynashi mumkin.
32

Beze instrumenti yordamida yaratilgan logotip va emblemalar turli
maqsadlarda ishlatilishi mumkin. Shuning uchun ularni turli formatlarada eksport
qilish imkoniyatlari mavjud:
1. Vektor formatlar - logotipni .cdr (Corel Draw), .ai (Adobe Illustrator), .eps
yoki .svg formatlariga eksport qilish mumkin.
2. Raster formatlar - logotipni .png, .jpg yoki .gif formatlariga ham eksport
qilish mumkin. Bunda yuqori aniqlik uchun yetarli dpi (dots per inch) o'lchamni
tanlash muhim.
3. Ranglar - Logotipni CMYK (bosma uchun) va RGB (digital media uchun)
ranglar modellari variantlarida saqlash ham tavsiya etiladi.
4. Fonli va fonsiz versiyalar - Logotipning shaffof fonli va oq fonli
versiyalarini ham tayyorlash kerak.
Beze instrumenti yordamida yaratilgan logotip va emblemalar professional
ko'rinishga ega bo'lishi bilan birga, har qanday o'lcham va formatda samarali
ishlatilishi mumkin. Bu esa Corel Draw dasturining ushbu instrumentini logotip
dizayni uchun eng mos tanlov qiladi.
2.3. Tipografika elementlarini yaratishda beze instrumentidan foydalanish
Tipografika - bu matnning vizual ko'rinishini va joylashuvini loyihalash
san'ati bo'lib, grafik dizaynning muhim komponenti hisoblanadi. Corel Draw
dasturidagi Beze instrumenti tipografika elementlarini yaratish va ularni
modifikatsiya qilishda juda katta imkoniyatlar beradi. Bu bo'limda Beze
instrumenti yordamida tipografika elementlarini yaratish usullari batafsil ko'rib
chiqiladi.
Harflar va shriftlarni modifikatsiya qilish
Corel Draw dasturida mavjud shriftlarni o'zgartirish va yangi dizayn yaratish
uchun Beze instrumentidan foydalanish mumkin:
21

II BOB. BEZE INSTRUMENTI BILAN MURAKKAB OBYEKTLAR
YARATISH
2.1. Murakkab geometrik shakllar yaratish
Beze instrumenti oddiy geometrik shakllardan tashqari murakkab geometrik
kompozitsiyalarni yaratishda ham keng qo'llaniladi. Bu bo'limda siz murakkab
geometrik shakllarni yaratish uchun Beze instrumentidan qanday foydalanish
metodikasi bilan tanishasiz.
Yulduzsimon shakllar yaratish
Yulduzsimon shakllar va boshqa ko'p qirrali obyektlarni yaratish uchun Beze
instrumentining aniqlik va moslashuvchanlik xususiyatlaridan foydalanish
mumkin:
1. Dastlab markaziy nuqtani belgilang va bu nuqtadan bir xil masofada
joylashgan tugunlarni yarating.
2. Har bir tugun uchun nazorat nuqtalarini markazga qarab yo'naltiring va
kerakli chuqurlikni belgilang.
3. Agar yulduzning tashqi qirralarini o'tkir burchakli qilmoqchi bo'lsangiz,
tugunlarni "Cusp node" (o'tkir tugun) turida qoldiring, agar yumshoq yulduz hosil
qilmoqchi bo'lsangiz, tugunlarni "Smooth node" (silliq tugun) ga o'zgartiring
Masalan, besh qirrali yulduz yasash uchun:
- 5 ta asosiy tugun yarating va ularni bir xil burchak ostida joylashtiring (har
biri 72° burchak ostida).
- 5 ta qo'shimcha tugun har bir asosiy tugun orasida, markazga yaqinroq
joylashishi kerak.
- Tugunlarni almashlab bog'lash orqali yulduz shaklini hosil qiling.
Spirallar yaratish
Corel Draw dasturida Beze instrumenti yordamida turli xil spirallar,
jumladan, Arximed spirali, logarifmik spiral va boshqa spiral turlarini yaratish
mumkin:
1. Markaziy tugundan boshlang.
14

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO YXATIʻ
Qonun va me'yoriy hujjatlar
1. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Axborot texnologiyalari
sohasida kadrlar tayyorlashni rivojlantirish to’g’risida”gi Qarori. — T.:
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining rasmiy veb-sayti, 2018.
2. O’zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim muassasalari Davlat ta’lim
standartlari. — T.: O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi,
2020.
Asosiy o’quv adabiyotlari
3. Abdullayev I. "Kompyuter grafikasi". — T.: O’zbekiston, 2019.
4. Ahmedov S. "Raqamli texnologiyalar va dizayn". — T.: “Fan va
texnologiya”, 2021.
5. Ismailov M. "Corel Draw asoslari". — T.: Akademiya, 2020.
6. Karimov U. "Kompyuter grafikasi va dizayn asoslari". — T.: Sharq, 2018.
7. Xudoyberdiyev I. "Grafik dizayn asoslari". — T.: Mehnat, 2022.
8. Nurmatov N. "Axborot texnologiyalari". — T.: Fan, 2019.
Ilmiy maqolalar va monografiyalar
9. O’rozboyev M. "Vektorli grafikaga oid zamonaviy yondashuvlar". //
Axborot texnologiyalari jurnali, 2020.
10. Sobirov H. "Corel Draw dasturida Bezier instrumenti bilan ishlash
xususiyatlari". // O’zMU Ilmiy xabarnoma, 2021.
Internet manbalari
11. https://www.coreldraw.com – Corel Draw rasmiy veb-sayti
12. https://www.tutorialspoint.com/coreldraw – Corel Draw darsliklari
42

2. Keyingi tugunlarni aylana bo'ylab joylashtiring, har bir tugunni oldingi
tugundangina ma'lum masofada joylashtiring.
3. Tugunlarni "Smooth node" (silliq tugun) ga o'zgartiring.
4. Nazorat nuqtalarini spiral yo'nalishiga mos ravishda sozlang.
Eng yaxshi natijaga erishish uchun spiralning har bir aylanishida kamida 4 ta
tugun joylashtirish tavsiya etiladi.
Ko'p qatlamli kompozitsiyalar
Murakkab geometrik shakllarga bir necha qatlamli effektlar berish uchun:
1. Dastlab asosiy shakl konturini Beze instrumenti yordamida yarating.
2. "Object > Copy" va "Object > Paste" buyruqlaridan foydalanib, shaklning
nusxasini yarating.
2.1.1-rasm.Ranglar bilan ishlash
3. Nusxani kichraytiring ("Ctrl+Shift" tugmachalarini bosgan holda
sichqoncha bilan nusxani kichraytiring).
4. Nusxa bilan asl shakl orasidagi farqlarni yaratish uchun tugunlarni
alohida-alohida o'zgartiring.
15

- siz dastlab oddiy shakldan boshlab, keyinchalik unga nuqtalar qo'shib, murakkab
shaklga aylantirish mumkin. Bu iterativ protsess, ya'ni bosqichma-bosqich amalga
oshiriladigan jarayon bo'lib, dizayn evolyutsiyasini ta'minlaydi.
Shuningdek, Shape Tool orqali to'g'ri chiziqlarni egri chiziqlarga yoki
aksincha aylantirish mumkin. Nuqtani tanlab "To Line" yoki "To Curve"
buyruqlarini tanlash orqali, siz chiziq segmentining turini o'zgartirishingiz
mumkin. Bu xususiyat ayniqsa aralash geometrik shakllar yaratishda foydali,
masalan, bir qismi to'g'ri chiziqlar, boshqa qismi esa egri chiziqlardan iborat
obyektlar yaratishda.
Shape Tool yordamida yaqin nuqtalarni birlashtirish orqali shaklllarni
soddalashtirish va ixchamlashtirishingiz mumkin. Ikki yoki undan ortiq nuqtalarni
tanlab, "Join Nodes" buyrug'ini tanlash orqali, siz ularni bitta nuqtaga
birlashtirishingiz mumkin. Bu ortiqcha murakkablikni kamaytirish va dizaynni
soddalashtirish uchun foydali.
"Auto-Close Path" funksiyasi orqali ochiq yo'llarni avtomatik ravishda
yopish mumkin. Bu funksiya ochiq yo'lning boshlanishi va oxiri o'rtasida to'g'ri
chiziq yaratadi. Bu tez va samarali ishlash usuli bo'lib, ayniqsa ko'p sonli obyektlar
bilan ishlashda vaqtni tejaydi. Auto-Close Path Property Bar menyusidan yoki
nuqtani o'ng tugma bilan bosib kontekst menyudan tanlanadi.
Knife Tool (instrument) bilan integratsiya qilish ham ko'p foydalaniladigan
texnika hisoblanadi. Knife Tool (K tugmasi orqali) mavjud beze obyektlarini kesib,
bir nechta mustaqil qismga ajratish imkonini beradi. Bu instrument orqali siz
obyektlarni xohlagancha kesib, har bir qismga alohida rang, to'ldirish yoki effektlar
qo'llashingiz mumkin. Bu ayniqsa kollaj, mozaika-uslubdagi dizayn yoki
murakkab kompozitsiyalar yaratishda foydali.
Knife Tool orqali kesishlarni oddiy to'g'ri chiziqlar yoki murakkab egri
chiziqlar orqali amalga oshirish mumkin. "Double-click" rejimida Knife Tool Beze
instrumentiga o'xshab ishlaydi, bu esa murakkab kesishlar yaratish imkonini
34

2.2.1-rasm.Obyekt atrofidagi qora rangdagi obyektlar
Beze instrumenti yordamida tipografik logotiplar va monogrammalar
yaratish uchun:
1. Alifbo harflarini modifikatsiya qilish - mavjud shriftni tanlang va uni
"Convert to curves" (Ctrl+Q) buyrug'i orqali Beze yo'llariga aylantiring. So'ngra,
harflarning tugunlarini va nazorat nuqtalarini o'zgartirish orqali unikal tipografik
dizayn yarating.
2. Harflarni birlashtirish - bir nechta harflarni "Weld" operatsiyasi
yordamida birlashtirish orqali noyob va yaxlit monogrammalar yaratish mumkin.
3. Harflar uchun konturlar - harflarni konturlar bilan qoplash yoki
harflarning ichini o'yib olish uchun "Contour" va "Trim" operatsiyalaridan
foydalanish mumkin.
4. Custom shriftlar - Beze instrumenti yordamida noldan boshlab to'liq alifbo
yoki individual harflar yaratish ham mumkin.
Emblema va gerb dizaynlari
Emblema va gerb tipidagi logotiplarni yaratishda Beze instrumenti quyidagi
usullarda qo'llaniladi:
19

bo'lib, bu yaratilayotgan dizaynning professional ko'rinishini ta'minlashda katta
ahamiyatga ega.
1.3. Beze instrumentini amalda qo'llash usullari
Beze instrumentini amalda qo'llash orqali dizayner turli xil grafik
elementlarni yaratish imkoniyatiga ega bo'ladi. Quyida bu instrumentning amaliy
qo'llanilishi uchun asosiy usullar va texnikalar batafsilroq ko'rib chiqiladi.
1. Oddiy geometrik shakllarni yaratish
Beze instrumenti oddiy geometrik shakllarni yaratishda eng samarali
vositalardan biri hisoblanadi:
- To'rtburchaklar va kvadratlar - Beze instrumenti yordamida to'rtburchak
yasash uchun 4 ta tugun nuqtasi yaratish kerak. Buning uchun instrumentni
tanlagan holda birinchi nuqtani qo'ying, so'ngra to'g'ri chiziq chizish rejimida
(Shift tugmachasini bosib turgan holda) navbati bilan qolgan 3 ta nuqtani belgilang
va oxirida birinchi nuqtaga qaytib, yo'lni yoping.
- Aylana va ellipslar - Beze instrumenti yordamida aylana yasash biroz
murakkab bo'lib, kamida 4 ta silliq tugundan foydalanishni talab qiladi. Dastlab 4
ta tugun qo'yib chiqiladi, so'ngra har bir tugunning nazorat nuqtalarini shunday
sozlash kerakki, ular bir-biriga perpendikular bo'lishi va aylana shaklini hosil
qilishi kerak.
- Ko'pburchaklar - Beze instrumenti yordamida turli xil ko'pburchaklarni
ham yasash mumkin. Buning uchun kerakli sonli tugunlarni bir xil oraliqda
joylashtirish kerak.
2. Murakkab konturlar va chiziqlarni yaratish
Beze instrumenti murakkab konturlar va egri chiziqlarni yaratishda o'zining
haqiqiy qudratini namoyon etadi:
- Tabiat elementlarini chizish - daraxt barglari, gullar, bulutlar va boshqa
tabiat elementlarini chizishda Beze instrumentidan foydalanish mumkin. Buning
11

uchun avval umuniy shaklni belgilab olish, so'ngra tugunlarni va ularning nazorat
nuqtalarini moslash orqali tabiiy ko'rinish berish mumkin.
- Portretlar va illyustratsiyalar - Beze instrumenti yoradamida insonlar yoki
hayvonlar portretlarini chizish ham mumkin. Buning uchun dastlab fotosurat yoki
eskizni Corel Draw dasturiga import qilish va uning ustidan Beze instrumenti
yordamida konturlarni chizib chiqish mumkin.
- Abstract shakllar - erkin ijodiy konturlar va shakllarni yaratishda Beze
instrumenti cheksiz imkoniyatlar beradi.
3. Tipografika bilan ishlash
Beze instrumenti tipografika bilan ishlashda ham juda foydali:
- Harflarni qayta ishlash - mavjud shriftlarni o'zgartirish, ularni bezash yoki
yangi elementlar qo'shish uchun harflarni Beze yo'llariga aylantirish mumkin.
Buning uchun matnni tanlab, "Convert to curves" (Ctrl+Q) buyrug'ini tanlash
kerak.
- Maxsus tipografik effektlar - harflarni o'zgartirish, ularni deformatsiya
qilish, konturlarini bezatish kabi ishlarni bajarish mumkin.
- Logotiplar va emblema yaratish - kompaniya nomini yoki emblemani
yaratishda Beze instrumenti orqali maxsus tipografik elementlarni qo'llash
mumkin.
4. Dizayn elementlarini yaratish
Beze instrumenti turli dizayn elementlarini yaratishda keng qo'llaniladi:
- Ikonkalar (Icons) - kichik o'lchamdagi, ammo aniq va ifodali ikonkalarni
yaratishda Beze instrumenti eng yaxshi tanlov bo'lishi mumkin. Bunda
instrumentning aniqlik bilan ishlash qobiliyati juda foydali.
- Bannerlar va ramkalar - veb-dizayn yoki bosma mahsulotlar uchun
bannerlar, ramkalar va boshqa dekorativ elementlarni yaratishda Beze instrumenti
keng qo'llaniladi.
12

- Tugunlarni qo'shish - mavjud yo'lga yangi tugunlar qo'shish uchun Shape
Tool (F10) instrumentini tanlab, yo'lning kerakli joidagi segmentiga ikki marta
bosish orqali yangi tugun qo'shish mumkin.
- Tugunlarni o'chirish - ortiqcha tugunlarni yo'qotish uchun o'chirilishi kerak
bo'lgan tugunni tanlab, Delete tugmachasi orqali o'chirish mumkin.
- Tugun turini o'zgartirish - tanlangan tugunning turini o'zgartirish uchun
xususiyatlar panelidan tegishli tugmachalarni bosish yetarli.
3. Beze egri chiziqlari parametrlari
Beze instrumenti yordamida yaratilgan egri chiziqlarning bir qator
parametrlarini sozlash imkoniyatlari mavjud:
- Chiziq qalinligi (Line width) - egri chiziqning qalinligini o'zgartirish uchun
xususiyatlar panelida "Outline pen" bo'limidan foydalanish mumkin. O'lchov
birliklari sifatida nuqta (pt), millimetr (mm) yoki piksel (px) tanlanishi mumkin.
- Chiziq rangi (Line color) - chiziqning rangini o'zgartirish uchun ranglar
paletasidan kerakli rangni tanlash mumkin. Bundan tashqari, rang gradientini ham
qo'llash imkoniyati mavjud.
- Chiziq stili (Line style) - chiziqni uzluksiz, nuqtali, chiziqli yoki boshqa
ko'rinishdagi stillar bilan bezash mumkin. Bu parametrlar "Outline pen" dialog
oynasining "Style" bo'limida joylashgan.
- Uchi va burchak turi (Cap and corner styles) - chiziqning uchlarini va
burchaklarini turli ko'rinishdagi stillar bilan bezash imkoniyatlari ham mavjud.
4. Beze obyektlari bilan ishlash
Beze instrumenti yordamida yaratilgan obyektlar bilan quyidagi
operatsiyalarni bajarish mumkin:
- Obyektlarni birlashtirish (Combine) - bir nechta obyektlarni bitta yo'lga
birlashtirish (Ctrl+L).
- Obyektlarni ajratish (Break apart) - birlashtirilgan obyektlarni alohida
elementlarga ajratish (Ctrl+K).
9

Mazkur kurs ishi davomida olib borilgan izlanishlar Bezier instrumenti bilan
ishlash ko’nikmalarini shakllantirishga va ushbu vositadan samarali foydalanish
bo’yicha tavsiyalar ishlab chiqishga xizmat qildi. Bezier instrumentining nazariy
asoslarini puxta o’rganish va amaliyotda qo’llash zamonaviy grafik dizayn
sohasida yuqori natijalarga erishish uchun muhim ahamiyatga ega.
Ushbu tadqiqotning natijalari shuni ko’rsatadiki, Bezier instrumenti bilan
ishlash o’rganilayotgan sohada samarali natijalarga erishish imkonini beradi.
Mavzuning nazariy va amaliy jihatlari kelgusida grafik dizayn sohasida chuqurroq
tadqiqotlar olib borishga turtki bo’lishi mumkin.
41

o'zgartirish imkonini beradi. Bu ayniqsa qo'lda chizilgan effektlarni yaratishda yoki
kalligrafik chiziqlar chizishda foydali. Bosim sezgir planshetdan foydalanib, siz
har bir chiziqning o'ziga xos xususiyatlarini yaratishingiz mumkin.
Ranglar va gradiyentlar ham beze obyektlari bilan ishlashda muhim rol
o'ynaydi. Uyg'un ranglar kombinatsiyasi dizaynni yanada professional va esda
qolarli qiladi. CorelDRAW dasturida bir nechta usulda rang tanlash mumkin: Rang
palitrasidan, Rang dialogidan yoki Eyedropper instrumenti yordamida.
Professional dizaynerlar ko'pincha "Color Harmony" funksiyasidan foydalanishadi,
bu funksiya bir-biriga uyg'un keladigan ranglar kombinatsiyasini tanlashda yordam
beradi.
Gradient Fill Tool beze obyektlarini to'ldirishning eng kuchli usullaridan biri
hisoblanadi. Bu vosita yordamida chiziqli, radial, konussimon yoki kvadrat
gradiyentlar yaratish mumkin. Har bir gradiyent bir nechta rang nuqtalaridan iborat
bo'lib, ular orasidagi o'tishlar ravon bo'ladi. Gradiyent to'ldirish vektorda hajm va
chuqurlik effektini yaratish uchun ajoyib usul hisoblanadi. Masalan, doirani
gradiyent bilan to'ldirib, shar (sharsimon) effektini yaratish mumkin.
Kontur va to'ldirish ranglari o'rtasidagi munosabat ham muhim. Kontur rangi
odatda to'ldirish rangidan to'qroq bo'lishi kerak, bu esa elementlarning aniq
chegarasini ta'minlaydi. Ammo zamonaviy dizayn tendensiyalari ba'zida kontur
rangini umuman yo'q qilish yoki aksincha, to'ldirish rangini yo'q qilib, faqat kontur
bilan ishlashni taklif qiladi. Bu dizaynning uslubi va maqsadiga bog'liq.
Pattern Fill funktsiyasi orqali murakkab rang effektlarini yaratish mumkin.
Bu funksiya orqali beze obyektlarini turli naqshlar, teksturalar yoki takrorlanadigan
elementlar bilan to'ldirish mumkin. CorelDRAW dasturi o'z ichiga bir qator tayyor
naqshlarni oladi, lekin siz o'zingizning naqshlaringizni ham yaratishingiz mumkin.
Bu funktsiya ayniqsa fon elementlari, dekorativ chegaralar yoki tekstil dizayni
uchun ajoyib imkoniyatlar beradi.
30

2. Esda qolarlilik - Noyob va esda qolarli elementlar yaratish uchun Beze
instrumentining egri chiziqlar yaratish imkoniyatlaridan foydalaning.
3. Moslashuvchanlik - Logotip har qanday o'lcham va formatda samarali
ko'rinishi kerak. Beze yo'llari vektor formatida bo'lganligi uchun ular istalgan
o'lchamga masshtablanishi mumkin.
4. Ranglar - Logotip dizaynida ranglarni tanlashda ham ehtiyotkorlik bilan
yondashish kerak. Corel Draw dasturida Beze obyektlarining rangini tanlash va
o'zgartirish imkoniyatlari juda keng.
Logotiplar uchun eskizlarni tayyorlash
Logotipni Beze instrumenti yordamida yaratishdan avval, quyidagi yo'l bilan
eskiz tayyorlash tavsiya etiladi:
1. Qog'ozda qo'lda eskiz chizing yoki boshqa grafik dasturda konsept
yarating.
2. Eskizni skanerlang yoki raqamli formatga o'tkazing.
3. Corel Draw dasturiga eskizni import qiling ("File > Import" yoki Ctrl+I).
4. Eskizni orqa fonga joylashtiring va shaffofligini kamaytiring.
5. Eskiz asosida Beze instrumenti yordamida logotipning aniq konturlarini
yaratishni boshlang.
Monogramma va tipografik logotiplar
18

TAQRIZ
Ushbu kurs ishi “Corel Draw dasturida Bezier instrumenti bilan ishlash”
mavzusiga bag’ishlangan bo’lib, mazkur sohaning dolzarb muammolari va amaliy
ahamiyatini yoritib beradi. Kurs ishida Bezier instrumentining nazariy asoslari,
ishlash prinsiplari va amaliy qo’llanilish usullari keng tahlil qilingan.
Kurs ishining ijobiy tomonlari:
Mavzuning dolzarbligi asoslangan va ilmiy-tadqiqotning maqsad va
vazifalari aniq belgilangan.
Bezier instrumentining nazariy asoslari keng yoritilgan, uning vektorli
grafikadagi ahamiyati to’liq bayon etilgan.
Amaliy tadqiqotlar aniq misollar bilan tasdiqlangan va tasviriy materiallar
yordamida izohlangan.
Tadqiqot davomida zamonaviy ilmiy adabiyotlar va internet manbalaridan
foydalanilgan.
Kurs ishining xulosa va takliflari mavzuning nazariy va amaliy jihatlarini
umumlashtirib beradi.
Kamchiliklari:
Bezier instrumentining ba’zi ilg’or texnik imkoniyatlariga chuqurroq e’tibor
qaratilmagan.
Amaliy misollarni ko’proq kengaytirish va interaktiv darsliklardan
foydalanish taklif etiladi.
Umumiy xulosa:
Mazkur kurs ishi mavzuning nazariy va amaliy jihatlarini ochib berishga
xizmat qiladi. Ish ilmiy asosda yozilgan bo’lib, zamonaviy adabiyotlardan keng
foydalanilgan. Kurs ishi talabaning mustaqil fikrlash qobiliyati va ilmiy-tadqiqot
olib borish ko’nikmalarini namoyon etadi. Ish o’quv rejasiga va kurs ishini bajarish
bo’yicha nizom talablariga to’la mos keladi.
2

Ranglar va gradiyentlar ham beze obyektlari bilan ishlashda muhim rol
o'ynaydi. Uyg'un ranglar kombinatsiyasi, gradient to'ldirish, kontur va to'ldirish
ranglari o'rtasidagi munosabat professional dizayn yaratishning muhim omillaridir.
Gradient Fill Tool va Pattern Fill funktsiyalari orqali murakkab rang effektlarini
yaratish mumkin.
Grid va Guides panellari ham aniq pozitsiyalashda muhim rol o'ynaydi. Grid
(to'r) ekranda ko'rinadigan gorizontal va vertikal chiziqlar to'plami bo'lib, u
obyektlarni aniq joylashtirishda yordam beradi. Guides (yo'llanmalar) esa sizning
loyihangizga moslab yaratilgan chiziqlar bo'lib, ular bo'ylab obyektlarni
joylashtirish mumkin. Bu vositalar ayniqsa sahifa maketi, broshyura yoki veb-
dizayn elementlari yaratishda juda foydali.
Turli turdagi Beze nuqtalari va dastalarini mohirona ishlatish ham
professional dizayn yaratishning kalitidir. CorelDRAW dasturida asosan uch
turdagi nuqtalar mavjud: silliq (Smooth), o'tkir (Cusp) va simmetrik
(Symmetrical). Silliq nuqtalar ravon o'tishlar uchun mo'ljallangan. Bu turdagi
nuqtalarda ikki dasta bir-biriga qarama-qarshi yo'nalishda joylashadi, bu esa egri
chiziqning shu nuqta orqali ravon o'tishini ta'minlaydi. O'tkir nuqtalar esa
burchaklar va keskin burilishlar uchun mo'ljallangan. Bu turdagi nuqtalarda
dastalar bir-biridan mustaqil ravishda harakatlanadi, bu esa keskin burilishlar
yaratish imkonini beradi.
Simmetrik nuqtalar esa ikki tomonga bir xil uzunlikdagi dastalar bilan
tavsiflanadi. Bu turdagi nuqtalar ideal doiralar va simmetrik shakllar yaratishda
qo'llaniladi. Curve panelidan nuqta turini tez o'zgartirish mumkin. Bu panel orqali
nuqtani silliq, o'tkir yoki simmetrik qilish, shuningdek dastalarning uzunligini
o'zgartirish va yo'nalishini boshqarish mumkin.
Beze instrumenti bilan ishlaganda harakat va bosish parametrlarini ham
e'tiborga olish kerak. CorelDRAW dasturi bosim sezgir planshet yoki boshqa
qurilmalardan kirish ma'lumotlarini qabul qilishi mumkin. Bu sizga chizish
jarayonida qalinlik, egrilik va boshqa parametrlarni bosim darajasiga bog'liq holda
29

uchun, o'tkir nuqtalar (Cusp) burchaklar va keskin burilishlar uchun, simmetrik
nuqtalar esa ideal doiralar va simmetrik shakllar uchun mos keladi. Curve
panelidan nuqta turini tez o'zgartirish mumkin.
Ushbu instrument moslashuvchan va aniq bo'lib, murakkab dizayn
elementlarini yaratish, egri chiziqlar, konturlar va turli shakllarni chizishda
foydalaniladi. Professional dizaynlar yaratishda Beze instrumentining to'liq
potensialidan foydalanish dizaynerlar uchun muhim ko'nikma hisoblanadi. Dizayn
elementlarining sifati ko'p jihatdan egri chiziqlarning silliqligiga, nuqtalar
joylashuviga va ularning boshqaruv dastalariga bog'liq.
Beze instrumenti bilan ishlashning markaziy tushunchasi boshqaruv
nuqtalari va ularning dastalari hisoblanadi. Har bir nuqta egri chiziqning
yo'nalishini belgilaydi va ikki dasta yordamida boshqariladi. Ushbu dastalar egri
chiziqning egilish darajasini, yo'nalishini va shaklini aniqlaydi. Professional
dizaynerlar bu dastalarni mahorat bilan boshqara olishadi, bu esa ularga o'z
g'oyalarini aniq va sifatli amalga oshirish imkonini beradi.
Professional dizayn elementlari yaratish uchun avvalo nuqtalarni
optimallashtirish muhim. Har bir egri chiziq uchun zarur bo'lgan eng kam
miqdordagi nuqtalardan foydalanish dizayningiz toza va professional ko'rinishga
ega bo'lishini ta'minlaydi. Ko'pchilik yangi dizaynerlar xatosi - keragidan ortiq
nuqtalar qo'shishdir. Ortiqcha nuqtalar egri chiziqlarning silliqligini buzishi, fayl
hajmini oshirishi va keyinchalik tahrirlashni qiyinlashtirishi mumkin. Maqsad -
minimal miqdordagi nuqtalar bilan maksimal darajada aniq va silliq egri chiziqlar
yaratishdir.
CorelDRAW dasturidagi "Simplify" funktsiyasi (Ctrl+S kombinatsiyasi
orqali) ortiqcha nuqtalarni avtomatik ravishda olib tashlash imkonini beradi. Bu
funktsiya egri chiziqlarning umumiy shaklini saqlab qolgan holda, ortiqcha
nuqtalarni aniqlaydi va olib tashlaydi. Ammo bu funktsiyani qo'llashda ehtiyot
bo'lish kerak, chunki ba'zida u muhim detallarni ham yo'qotishi mumkin. Shuning
27

beradi. Kesish jarayonida obyektning asl nusxasini saqlab qolish uchun, kesishdan
oldin uning nusxasini yaratish tavsiya etiladi.
Eraser Tool (X tugmasi orqali) bilan integratsiya qilish ham samarali ishda
yordam beradi. Bu instrument beze obyektlarining qismlarini o'chirish imkonini
beradi. Eraser Tool ning o'ziga xos xususiyati shundaki, u obyektlarni o'chirganda
yangi beze nuqtalarini yaratadi va yo'llarni avtomatik ravishda yopadi. Bu orqali
siz mavjud obyektlardan yangi shakllar "o'yib" olishingiz mumkin. Masalan, siz
to'g'ri to'rtburchakdan yumaloq burchakli shakl yaratishingiz yoki doiradan yarim
doira yaratishingiz mumkin.
Eraser Tool o'lchami, shakli va bosimi sozlanishi mumkin. Property Bar
orqali siz stirasat (o'chirgich) diametrini, uning shakli (doira yoki kvadrat) ni va
bosim sezgirligini sozlashingiz mumkin. Bosim sezgirligini yoqish orqali, siz
ko'proq bosim bilan o'chirganda kattaroq joyni, kamroq bosim bilan esa kichikroq
joyni o'chirishingiz mumkin.
PowerClip effekti va Beze egri chiziqlari kombinatsiyasi juda kuchli va
kreativ effektlar yaratish imkonini beradi. Beze instrumenti yordamida yaratilgan
shakllardan PowerClip konteyner sifatida foydalanib, rasmlar yoki boshqa grafik
elementlarni joylashtirish mumkin. Bu murakkab maskalar yaratish va vizual
iyerarxiyani boshqarish uchun ajoyib imkoniyat yaratadi.
Blend Tool bilan ishlash orqali ikki yoki undan ortiq Beze obyekti o'rtasida
ravon o'tishlar yaratish mumkin. Bu o'tish jarayonida obyektlarning burilishi,
masshtabi va rang o'zgarishini boshqarish imkonini beradi. Beze egri chiziqlari
o'tish yo'lini boshqarish uchun ham foydalanilishi mumkin.
Contour Tool integratsiyasi orqali Beze obyektlari atrofida konsentrik
shakllar yaratish mumkin. Bu obyekt ichida yoki tashqarisida kontur yaratish,
kontur qadamlari va masofasini boshqarish, konturlar rangining o'zgarishini
sozlash va burchaklar ko'rinishini boshqarish imkonini beradi.
35

3. Text highlighters - matn ostida yoki orqasida joylashadigan, ajratib
ko'rsatadigan elementlarni yaratish uchun Beze instrumentidan foydalanish
mumkin.
Tipografik kompozitsiyalar
Katta tipografik kompozitsiyalar yaratishda Beze instrumenti quyidagicha
qo'llaniladi:
1. Matn bloklarining joylashuvi - turli o'lcham va shakldagi matn bloklarini
loyihada jozibali ko'rinishda joylashtirish uchun Beze instrumenti yordam beradi.
2. Grid-based layouts - to'rga asoslangan maketa yaratish uchun Beze
instrumenti yordamida vertikal va gorizontal yo'naltirgichlarni yaratish mumkin.
3. Matn va grafika integratsiyasi - matn va grafikani birgalikda ishlaydigan
kompozitsiya yaratish uchun Beze instrumenti yordam beradi.
4. Responsive dizayn - turli o'lchamdagi qurilmalarda yaxshi ko'rinadigan
tipografik elementlarni yaratish uchun Beze instrumentining moslashuvchanligidan
foydalanish mumkin.
2.3.2-rasm.Obyekt istiqbollarini qo’shish menyusi
25

Corel Draw dasturida beze instrumenti bilan ishlash

Купить