Davlat byudjeti va davlat maqsadli jamg’armalari byudjeti daromadlari ijrosi hisobi. - Экономика - Курсовые работы

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	366.2KB
Покупки	10
Дата загрузки	10 Август 2023
Расширение	docx
Раздел	Курсовые работы
Предмет	Экономика

Davlat byudjeti va davlat maqsadli jamg’armalari byudjeti daromadlari ijrosi hisobi.

Купить

Davlat byudjeti va davlat maqsadli
jamg’armalari byudjeti daromadlari ijrosi hisobi.

Reja:
Kirish
1. Davlat byudjeti.
2. Davlat byudjetining daromad va xarajatlari
3. Davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlari daromadlarini ijro etish
tartibi.
4. Davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlari daromadlari ijrosi
hisobini maqsadi hamda vazifalari.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati

2

Kirish .
Byudjet tizimida bosqichma-bosqich amalga oshirilgan islohotlar natijasida
Davlat byudjeti ijrosini amalga oshirishning mukammal me’yoriy huquqiy hamda
tashkiliy asosi yaratildi. Jumladan, O’zbekiston Respublikasining Byudjet kodeksi,
“Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi Qonun, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining “Byudjet muassasalarini mablag’ bilan ta’minlashni
takomillashtirish to’g’risida”gi Qarori, “Byudjet tashkilotlari va byudjetdan
mablag’ oluvchilarning xarajatlar smetasi va shtatlar jadvalini tuzish, tasdiqlash va
ro’yxatdan o’tkazish tartibi to’g’risida”gi Nizom, “Byudjet tashkilotlarida
buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi Yo’riqnoma, “O’zbekiston Respublikasi Davlat
byudjetidan mablag’ bilan ta’minlanadigan tashkilotlarning davriy moliyaviy
hisobotlarini tuzish, tasdiqlash hamda taqdim qilish bo’yicha qoidalar” va boshqa
shu kabi me’yoriy hujjatlar qabul qilindi. Davlat byudjeti ijrosining ushbu
me’yoriy hujjatlar doirasida amalga oshirilishi byudjet daromadlari va xarajatlari
o’zaro muvofiqligini ta’minlab kelmoqda.
“Samarali mehnat uchun zarur sharoitlar, munosib ish haqi, zamonaviy
uyjoylar, sifatli ta’lim va tibbiy yordam, dam olish va hordiq chiqarish uchun keng
imkoniyatlar yaratish – bularning barchasi iqtisodiy sohadagi islohotlarimiz
mohiyati va mazmunini belgilab beradigan muhim omillardir. Shu borada nafaqat
eng kam oylik ish haqini, balki byudjet tashkilotlarida ham, xo’jalik yurituvchi
subyektlarda ham o’rtacha ish haqi miqdorini, pensiya, stipendiya va ijtimoiy
nafaqalar hajmini bosqichma-bosqich ko’paytirish e’tiborimiz markazida bo’ladi” -
deydilar Prezidentimiz Sh. M. Mirziyayev o’z ma’ruzalarida.
Byudjet mablag’laridan oqilona va samarali foydalanish, byudjet
taqchilligini oldini olish dolzarb masalalardan biri sanaladi. “Albatta, Davlat
byudjeti o’lchovsiz emas, mablag’larni qattiq tejash, belgilangan maqsad uchun va
oqilona ishlatishni ta’minlash zarur. Bu – hammaga ravshan va rad etib
bo’lmaydigan haqiqat” – deydi Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev o’z nutqlarida .
3

Byudjet tashkilotlari byudjet mablag’larining asosiy iste’molchisi hisoblanib,
Davlat byudjeti xarajatlarini tashkil etadi va xarajatlar smetasi asosida byudjetdan
moliyalashtiriladi. Shuningdek, byudjet tashkiloti qonunchilikka muvofiq
byudjetdan tashqari mablag’lar yuzasidan tashkil bo’lish manbalari va foydalanish
yo’nalishlari ko’rsatilgan holda byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha smetalar
doirasida xarajatlarni amalga oshiradi. Oxirgi yillarda davlat moliyasini isloh qilish
loyihasini amalga oshirish doirasida so’nggi natijaga yo’naltirilgan
byudjetlashtirish tamoyillarining joriy qilinishi, o’rta muddatli byudjet
istiqbollarini belgilash siyosatining ilgari surilishi, davlat byudjetining g’azna
ijrosiga o’tilishi hamda byudjet siyosatidagi boshqa o’zgarishlarning amalga
oshirilishi byudjet tashkilotlarida o’z xarajatlarini aniqlash va smetalarni ishlab
chiqish, byudjetdan tashqari mablag’larni safarbar qilish tartiblarini
takomillashtirishni talab etmoqda.
Byudjetdan mablag’larni taqdim etishning metodlari byudjetdan
moliyalashtirishning muhim elementi bo’lib hisoblanadi. Ularning yordamida
moliya organlari byudjetda ko’zda tutilgan tadbirlarni pul mablag’lari bilan
ta’minlaydi, pul mablag’laridan foydalanishda yuqoriroq natijalarga erishish uchun
mablag’larni qayta o’zgartirib taqdim etishni amalga oshiradi, moliyaviy
resurslarni taqsimlashda tarkib topayotgan proportsiyalarni tartibga soladi.
Davlat tomonidan moddiy ishlab chiqarish sohasi va uy-joy-kommunal
xo’jaligiga qilinadigan xarajatlar mamlakat iqtisodiyotini moliyalashtirish
xarajatlariga kiradi. Bunda byudjet mablag’lari vazirliklar, idoralar va
korxonalarga ishlab chiqarishni kengaytirish bo’yicha xarajatlarga (kapital
quyilmalarga), oddiy takror ishlab chiqarishni ta’minlashga (subsidiyalar,
dotatsiyalar va transfertlar), operatsion xarajatlarga va boshqa xarajatlarga beriladi.
Mamlakat iqtisodiyotini moliyalashtirish xarajatlari vazirliklar, idoralar va
korxonalar bo’yicha rejalashtiriladi hamda bir vaqtning o’zida ma’lum
maqsadlarga mo’ljallanganligi bo’yicha ko’zda tutiladi. Bunda byudjet
mablag’larining asosiy qismi iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlariga, ya’ni sanoat,
energetika, qishloq xo’jaligi va transportga yo’naltiriladi.
4

O’zbekiston Respublikasi Byudjet Kodeksining 4-moddasida byudjet
tashkilotlariga quyidagicha ta’rif berilgan: “Byudjet tashkiloti – davlat
funktsiyalarini amalga oshirish uchun belgilangan tartibda davlat hokimiyati
organlarining qaroriga ko’ra tashkil etilgan, davlat byudjeti mablag’lari hisobidan
saqlab turiladigan notijorat tashkilot”.
Davlat byudjeti hisobiga mablag’ bilan ta’minlanadigan tarmoqlarda
iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish, byudjet tashkilotlarini mablag’ bilan
ta’minlash mexanizmini takomillashtirish, byudjet mablag’laridan samarali va aniq
foydalanish maqsadida 1999 yil 3 sentyabrda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining 414-son Qarori qabul qilindi. Mazkur Qaror 2000 yil 1 yanvardan
boshlab byudjet tashkilotlari xarajatlarini mablag’ bilan ta’minlashning yangi
tartibini belgilab berdi.
Byudjet tashkilotlarini moliyalashtirish shartlari va ularning byudjet hisobini
yuritish tartibi byudjet to’g’risidagi qonun hujjatlari bilan belgilanadi. Davlat
byudjetidan va davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlaridan mablag’lar oladigan
yuridik yoki jismoniy shaxs byudjet mablag’lari oluvchidir. Byudjet mablag’lari
oluvchi byudjet tashkiloti maqomiga ega bo’la olmaydi.
1, Davlat byudjeti.
Davlat byudjeti - Davlat pul mablag’larining (shu jumladan, Davlat maqsadli
jamg’armalari mablag’larining) markazlashtirilgan jamg’armasi bo’lib, unda
daromadlar manbaalari va ulardan tushumlar miqdori, shuningdek moliya yili
mobaynida aniq maqsadlar uchun ajratiladigan mablag’lar sarfi yo’nalishlari va
miqdori nazarda tutiladi. O’zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti tuzilmasi o’z
ichiga Respublika byudjetini, Qoraqalpog’iston Respublikasi byudjeti va mahalliy
byudjetlarni o’z ichiga oladi. Byudjet ijrosi jarayonida belgilangan tartibda byudjet
daromadlari shakllantiriladi va xarajatlar byudjet tasnifi bo’yicha amalga oshiriladi.
Byudjet ijrosi jarayoni haqida axborotlar byudjet hisobini tashkil etish va yuritish
orqali shakllantiriladi.
Byudjet g`azna ijrosi hisobi - bu byudjet g`azna ijrosi jarayoni buxgalteriya
hisobi bo’lib, Davlat byudjeti, Davlat maqsadli va byudjetdan tashqari
5

jamg’armalari byudjeti ijrosi jarayonida hisobga olinadigan moliyaviy,
nomoliyaviy hamda moliyaviy majburiyatlar xolati bo’yicha pul o’lchovida
axborotlarni yig’ish, ro’yxatga olishning tartiblashtirilgan tizimidir.
Byudjet g`azna ijrosi hisobini yuritishdan maqsad foydalanuvchilarga
byudjet ijrosi jarayoni bo’yicha to’liq hamda aniq buxgalteriya va moliyaviy
axborotlarni shakllantirib berishdan iborat.
Byudjet g`azna ijrosi hisobining predmeti bu byudjet g`azna ijrosi jarayonida
byudjet mablag’lari va ularni manbaalari harakatiga oid iqtisodiy munosabatlar
majmuasidir.
Byudjet g`azna ijrosi hisobining obektlari bo’lib, byudjet g`azna ijrosi
jarayonida byudjet daromadlari va xarajatlari, byudjet pul mablag’lari, byudjet
ssudalari, hisoblashuv bo’yicha mablag’lar, aylanma kassa mablag’lari, byudjet
tashkilotlarining xarajatlari, moliyaviy aktivlar, majburiyatlari va moliyaviy
natijalari hisoblanadi.
Byudjet mablag’larini taqsimlovchi — o’z tasarrufida O’zbekiston
Respublikasining respublika byudjetidan mablag’ oladigan tashkilotlarga ega
bo’lgan yuridik shaxs, shuningdek O’zbekiston Respublikasining respublika
byudjetidan moliyalashtiriladigan byudjet tashkiloti yoki byudjet mablag’lari
oluvchidir.
Byudjet tashkilotlarining faoliyatini yuritishi, ularni moliyalashtirish
masalalarib shuningdek ularni byudjetdan tashqari mablag’larini shakllantirishb
rasmiylashtirish bilan bog’liq tashkiliy huquqiy asos quyidagi me’yoriy xujjatlar
bilan tartibga solinadi.
1. Kapital xarajatlarni qoplash uchun yuridik shaxslarga beriladigan byudjet
transfertlari shaklida;
2. Rezident yuridik shaxslarga va chet el davlatlariga beriladigan byudjet
ssudalari shaklida;
3. Davlat maqsadli jamg’armalariga beriladigan byudjet dotatsiyalari va
byudjet ssudalari shaklida;
6

4. Davlat qarzini qaytarish va unga hizmat ko’rsatish bo’yicha to’lovlar
shaklida;
5. Qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa xarajatlar shaklida.
Davlat byudjeti pul mablag’lari harakati va hisobi O’zbekiston Respublikasi
moliya vazirligi G’aznachiligi va uning hududiy bo’limlari tomonidan yuritiladi.
Byudjet ssudasi - yuqori byudjetdan quyi byudjetga yohud respublika
byudjetidan rezident yuridik shaxsga yoki chet el davlatiga qaytarish sharti bilan
ajratiladigan mablag’dir. Byudjet ssudasi byudjet ijrosi jarayonida yuzaga
keladigan daromadlar bo’yicha kassa uzilishlarini qoplash uchun yuqori
byudjetdan quyi byudjetga ajratiladi.
Davlat byudjet tasdiqlangandan so’ng davlat va mahalliy soliqlar va
daromadlar to’g’risida, ma’muriy-hududiy bo’linishdagi, korxonalar, tashkilotlar
va ho’jalik birlashmalarining bo’ysunishidagi o’zgarishlar, turli xildagi
bo’ysunishidagi qurilish ob’ektlari o’rtasida kapital qo’yilmalar limitlarini
qaytadan taqsimlanishdagi o’zgarishlar bo’yicha qabul qilingan yangi qonunlar,
O’zbekiston Respublikasi Hukumatining qarorlari qabul qilinishi natijasida alohida
olingan byudjetlarga o’zgarishlar kiritilgan hollarda byudjet ijrosi jarayonida
byudjetlar o’rtasida o’zaro hisoblashuvlar amalga oshiriladi.
Byudjet g’azna ijrosi jarayoni natijasi bo’yicha aylanma kassa mablag’lari
qoldig’i shakllantiriladi. Aylanma kassa mablag’lari bo’yicha me’yor belgilanadi.
Aylanma kassa mablag’i me’yori - moliya yilida respublika byudjeti
Qoraqalpog’iston Respublikasi byudjeti va mahalliy byudjetlar hisobvaraqlarida
turishi mumkin bo’lgan pul mablag’larining qonun hujjatlari bilan belgilanadigan
eng kam miqdoridir.
Byudjet tashkilotlari faoliyati xarajatlari byudjet mablag’lari hisobiga
moliyalanadi. Shu bilan birgalikda byudjetdan tashqari mablag’lar manbalari
bo’yicha shakllantiriladi. Byudjet tashkilotlari xarajatlari smeta doirasida xarajatlar
iqtisodiy tasnifi bo’yicha byudjet va byudjetdan tashqari mablag’lar hisobiga
amalga oshiriladi. 1

1 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Bandlik sohasida davlat siyosatini yanada takomillashtirish va mehnat
organlari faoliyati samaradorligini tubdan oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi Farmoni. 2017 yil 24 may
7

Byudjet tashkilotlarining moliyaviy aktivlari ya’ni pul mablag’lari
G’aznachilik va uning hududiy bo’limlarida ochilgan shaxsiy hisobvaraqlarda
byudjet va byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha alohida yuritiladi.
Byudjet tashkilotlari smetalar ijrosi jarayonida belgilangan vazifani bajarish
bo’yicha jismoniy va yuridik shaxslar bilan hisoblashuvlarni amalga oshiradi va
ular bo’yicha majburiyatlar yuzaga keladi.
Byudjet tashkilotlari joriy yilga moliyaviy natijalarni mablag’larni
shakllanishi manbaalari bo’yicha shakllantiradi va yakuniy moliyaviy natijani
aniqlaydi.
Byudjet g’azna ijrosi hisobini tashkil etish moliya organlari va byudjet
tashkilotlarini rahbarlari tomonidan belgilangan tartibda amalga oshiradi.
Byudjet g’azna ijrosi hisobining uslubiy asoslarini byudjet g’azna ijrosi
buxgalteriya hisobiga oid qabul qilingan qonuniy xujjatlar tashkil etadi.
(1.2chizma).

8

Davlat byudjeti har yili mamlakat Oliy Majlisining sessiyasida ko’rib
chiqiladi va tasdiqlanadi. Davlat budjctida milliy daromadning katta qismi
markazlashtiriladi. U taqsimlanadi va ishlab chiqarishni kengaytirish va boshqa
9

1.
Byudjet
g’azna ijrosi hisobini bevosita va bilvosita
tashkil etishini tartibga soluvchi qonunlar va qonuniy
xujjatlar (O’zbekiston Respublikasi qonunlari, O’zbekiston
Respublikasi Prezidenti farmonlari, qarorlari, O’zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qaror lari)

2.
Byudjet
g’azna ijrosi hisobini tashkil etishini bazaviy
tamoyillarini umumlashtiruvchi me’yoriy xujjatlar
( yo’riqnomalar, nizomlar)

3.
Byudjet
g’azna ijrosi xisobini alohida ob’ektlari
hisobini yuritish mexanizmi, hususiyatlarini aks ettiruvchi
hujjatlar (O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining
uslubiy ko’rsatmalari, tavsiyalari)

4.
Byudjet
g’azna ijrosi hisobini tashkiliy, texnik va
uslub iy jihatlarini mujassamlashtirgan ishchi xujjatlar

ijtimoiy ehtiyojlami qondirish uchun yo’naltiriladi. Bulaming hammasi davlat
byudjeti daromadlari o ‘z vaqtida to’la kelib tushishini va byudjet mablagMarining
maqsadli sarflanishini taqozo qiladi. Buni to’g’ri tashkil qilingan davlat byudjeti
ijrosi jarayonining buxgalteriya hisobigina ta’minlashi mumkin. Byudjet hisobi
davlat byudjeti ijrosining buxgalteriya hisobidir. Byudjet hisobi davlat byudjeti
ijrosi bilan bog’liq bo’lgan hamma operatsiyalarni qamrab oladi va m azkur ijro
jarayonida byudjetning holatini tavsiflashni ta’minlaydi. Byudjet hisobi orqali xalq
x o ‘jaligi hamma tarmoqlarining davlat byudjeti bilan o’zaro aloqasi aks ettiriladi.
Buxgalteriya hisobi vositasida bank muassasalaridagi hisobvaraqlarda byudjetning
pul m ablag’lari, daromadlari va xarajatlari, hisob-kitoblardagi m ablag’lar, byudjet
ijrosi jarayonida tashkil qilinadigan fondlar va zaxiralar hamda byudjet
tashkilotlarining moddiy qiymatliklari aks ettiriladi. Byudjetning daromadlari,
xarajatlari va pul mablagMari, byudjet ijrosi jarayonida ularning harakati hamda
byudjetdan moliyalashtiriluvchi tashkilotlarning moddiy qiym atliklari byudjet
hisobining bevosita obyektlari hisoblanadi. Mahalliy byudjetlami, respublika
byudjetini va mamlakatning, umuman davlat byudjetini daromadlar va xarajatlar
bo’yicha rejasining bajarilishini o’z vaqtida, toMa va aniq qayd qilishni ta’minlash
byudjet hisobining vazifasi hisoblanadi. Byudjet ijrosi jarayoni-davlat byudjeti
ijrosi buxgalteriya hisobining predmetidir. Davlat byudjeti ijrosining buxgalteriya
hisobi yordamida mamlakat barcha mustaqil byudjetlarining ijrosi hisobi va
byudjet tashkilotlari xarajatlari smetalari ijrosining hisobi amalga oshiriladi.

2. Davlat byudjetining daromad va xarajatlari
Byudjetning daromadlari va xarajatlari byudjet hisobining asosiy obyektlari
bo’lib hisoblanadi. Shuning uchun ham ulaming byudjet ijrosi jarayonining ayrim
bosqichlaridagi hisobi muhim ahamiyatga ega. Davlat byudjeti daromadlari
iqtisodiy mazmuni bo’yicha:
1) yuridik shaxslardan tushgan mablag’lar;
2) jismoniy shaxslardan tushgan mablagMarga boMinadi.
Davlat byudjeti daromadlari byudjetga tushish tavsifi bo’yicha:
10

1) soliqlar sifatidagi tushumlar;
2) nosoliq tushumlarga bo’linadi.
Davlat byudjeti daromadlari ulaming hisoblanish va kelib tushish davrlari
bo’yicha:
1) hisoblangan daromadlar;
2) kassa daromadlariga boMinadi. Davlat byudjetining hisoblangan darom
adlari. Byudjetning kassa organiga kelib tushguniga qadar davlat soliq hamda
moliya organlari tomonidan hisoblanishi kerak boMgan daromadlar davlat b u d
jetin in g hisoblangan d arom adlari, deb ataladi. Davlat soliq va m oliya
organlarida hisoblangan daromadlarning faqat tezkor hisobi olib boriladi.
Davlat byudjetining kassa daromadlari. Byudjetning bankdagi schyotlariga
haqiqatda kelib tushgan daromadlar davlat byudjetining kassa darom adlari, deb
ataladi. Kassa daromadlari byudjetning daromad qismining bajarilish darajasini
belgilaydi. Shuning uchun ham byudjet daromadlarining tushumida faqat kassa
daromadlari bo’yicha baho beriladi. D avlat byudjetining kassa xarajatlari.
Byudjetning bankdagi schyotlaridan byudjetda ko’zda tutilgan xarajatlargagina
mablag’ beriladi. Byudjet mablag’ari naqd pul sifatida hamda pulsiz hisob-
kitoblar yoki bilan berilishi mumkin. Byudjetning bankdagi schyotlaridan bank
muassasalari tomonidan berilgan summalar davlat byudjetining kassa
xarajatlari, deb ataladi. Davlat byudjetining haqiqiy x arajatlari. Byudjet
mablag'lari hisobidan haqiqatda qilingan xarajatlar summasi hamda hisoblangan
yoki haqiqatda qilingan, ammo hali to’lanmagan xarajatlar davlat byudjetining
haqiqiy xarajatlari deb ataladi.
Byudjetning haqiqiy xarajatlari moliya organlarida hisobga olinmaydi. Haqiqiy
xarajatlar hisobi faqat bu xarajatlarning paydo bo’lish joylaridagina, ya’ni byudjet
tashkilotlarida va xo’jalik yurituvchi subycktlarda olib boriladi. Moliya organlari
kassa xarajatlari haqidagi ma’lumotlarni bank muassasalaridan, haqiqiy xarajatlar
haqidagi ma’lumotlarni esa byudjet tashkilotlaridan va xo'jalik yurituvchi
subyektlardan oladi. Hisoblangan va kassa daromadlar, kassa va haqiqiy xarajatlar
11

byudjet ijrosi jarayonining turli bosqichlarini tavsiflaydi. Moliya organlari byudjet
ijrosini kassa daromadlari va xarajatlarida qayd etadi.
Davlat byudjeti ijrosida qatnashuvchi barcha organlarda davlat byudjetining
daromadlari va xarajatlarini hisobga olish asosida byudjet tasnifi yotadi. Byudjet
tasnifi davlat byudjetini tuzish, ko’rib chiqish, qabul qilish hamda ijro etish
maqsadida byudjet ma’lumotlarini bir tizimga solish uchun foydalanish va u
byudjet ma’lumotlari xalqaro tasnif tizimlarining aynan shunday ma’lumotlari
bilan qiyoslanishini ta ’minlash maqsadida davlat byudjeti tuzilmasiga kiruvchi
byudjetlar daromadlari va xarajatlarini, shuningdek uning taqchilligini
moliyalashtirish manbalarini guruhlash hisoblanadi. Byudjet tasnifi hamma
byudjetlami bir yagona davlat byudjetiga jamlash imkoniyatini yaratadigan asosiy
tashkiliy funksiyani amalga oshirishuvchi hujjatgina bo’lib qolmay, u katta
iqtisodiy ahamiyatga ham egadir. Tasnifda davlat byudjeti daromadlari va
xarajatlari bir xil alomatlari bo’yicha guruhlanadi va ular boMinmalar deb
yuritiladi. Bo’limlar, paragraflar, boblar va moddalar byudjet tasnifi bo’linmalari
hisoblanadi. Byudjet tasnifi qonunchilikda belgilangan tartibda 0 ‘zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi. Turli
darajadagi byudjetlar yagona byudjet tasnifi k o ‘rsatkichlari doirasida
shakllantiriladi va ijro etiladi, ya’ni tasnif obyektlariga berilgan guruhlashtirish
kodlari bo’yicha daromadlar va xarajatlar guruhlanadi. Byudjet tasnifi:
1) byudjet daromadlari;
2) byudjet xarajatlarining vazifa jihatidan;
3) byudjet xarajatlarining tashkiliy;
4) byudjet xarajatlarining iqtisodiy;
5) davlat byudjeti taqchilligini moliyalashtirish manbalari tasniflarini o’z
ichiga oladi.
Davlat byudjeti daromadlarining tasnifi deganda qonun hujjatlariga muvofiq
davlat byudjeti daromadlarining turlari va manbalari bo’yicha guruhlashtirish
tushuniladi. Davlat byudjeti xarajatlarining vazifa jihatidan tasnifi deganda davlat
boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari, shuningdek, boshqa
12

byudjet tashkilotlari tomonidan ijro ctiladigan asosiy vazifalar bo’yicha davlat
byudjeti xarajatlarini guruhlashtirish tushuniladi. Davlat byudjeti xarajatlarining
tashkiliy tasnifi deganda budjctdan ajratiladigan m ablaglar ulami bevosita
oluvchilar o’rtasida taqsimlanishini aks ettiruvchi xo’jalik yurituvchi subyektlar va
tadbirlar turlari bo’yicha davlat byudjeti xarajatlarini guruhlashtirish tushuniladi.
Davlat byudjeti xarajatlarining iqtisodiy tasnifi deganda to ‘lovlaming iqtisodiy
vazifasi va turlari bo’yicha davlat byudjeti xarajatlarini guruhlashtirish tushuniladi.
Davlat byudjeti taqchilligini moliyalashtirish manbalari tasnifi deganda Davlat
byudjeti taqchilligini moliyalashtirish manbalarini moliyalashtirishning ichki va
tashqi manbalari bo’yicha guruhlashtirish tushuniladi. Byudjet taqchilligi deganda
muayyan davrda byudjet xarajatlarining byudjet daromadlaridan ortiq boMganligi
tushuniladi.
3. Davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlari daromadlarini ijro
etish tartibi.
Davlat byudjeti ijrosining buxgalteriya hisobi mamlakatdagi mavjud bo’lgan
byudjet tuzilmasi asosida amalga oshiriladi. Mamlakatning davlat byudjeti
ijrosining buxgalteriya hisobi bevosita moliya organlari, bank muassasalari va
byudjet tashkilotlari tomonidan amalga oshiriladi. Mamlakatning davlat byudjeti
ijrosining hisobi ustidan umumiy uslubiy rahbarlik 0’zbckiston Respublikasi
Moliya vazirligiga yuklatilgan. Moliya organlarining byudjet ijrosining
buxgaltcriya hisobini olib borishdagi funksiyalari keyingi bobda yoritiladi.
Mamlakat davlat byudjetining kassa ijrosi bank muassasalariga yuklatilgan. Ular
respublika byudjetining kassa daromadlari va kassa xarajatlarini hamda mahalliy
byudjetlar mablag’larining hisobini olib boradi, respublika byudjetining kassa ijrosi
bo’yicha hisobotlami tuzadi, respublika byudjeti daromadlari va xarajatlarining
analitik hisobini olib boradi. Byudjet tashkilotlari xarajatlar smetalari ijrosining
buxgalteriya hisobini amalga oshiradi va bu smetalar ijrosi to’g ‘risida hisobotlami
tuzadi. Byudjet daromadlari va xarajatlari bo’yicha rejaning bajarilishi haqida
ma’lumotlar bilan ta’minlash moliya organiari byudjet hisobining asosiy vazifasi
hisoblanadi. Bu m a’lumotlar asosida byudjet ijrosi jarayoni ustidan nazorat qilish
va tezkor rahbarlik amalga oshiriladi. Bu maqsadlar uchun moliya organiari
13

byudjet daromadlari va xarajatlari, bank muassasalaridagi byudjetning pul
mablag’lari, byudjet bo’yicha ochilgan kreditlar va berilgan mablagMar, byudjetlar
o’rtasidagi o’zaro hisob-kitoblar, ssudalar va boshqalar hisobini yuritadi. Moliya
organiari, shuningdek, bank muassasalari tomonidan umumdavlat daromadlari va
soliqlarining alohida olingan byudjetlar bo’yicha to’g
‘ri taqsimlanishi, byudjet bo’yicha tayinlanishiga qarab byudjet mablag’larini
tasarruf qiluvchilar tomonidan foydalanilishi ustidan nazoratni amalga oshiradi
hamda byudjet mablag’ larining butligini ta’minlaydi. Moliya organiari byudjet
ijrosi to’g ‘risidagi oylik, chorak va yillik hisobotlami tuzadi va byudjet ijrosi
natijalarini aniqlaydi. Moliya organiari o’zlari ijro etayotgan byudjetlar ijrosining
buxgalteriya hisobini bevosita amalga oshiradi. 0 ‘zbekiston Respublikasi M oliya
vazirligi respublika byudjeti ijrosining buxgalteriya hisobini amalga oshiradi.
Qoraqalpog’iston Respublikasi Moliya vazirligi Qoraqalpog’iston Respublikasi
byudjeti ijrosining buxgalteriya hisobini amalga oshiradi. Viloyatlar, shaharlar va
tumanlar moliya organlari viloyatlar, shaharlar, tumanlar byudjetlari ijrosining
buxgalteriya hisobini amalga oshiradi. Moliya organlari muayyan m
a’muriyhududiy birlikdagi barcha boshqa byudjetlar ijrosining buxgalteriya
hisobini tashkil qiladi. Moliya organlari byudjet tashkilotlarining hisob va
hisobotlarini tekshiradi va ularga tegishli ko’rsatmalar beradi. Har bir moliya
organi o’zi ijro etayotgan byudjetning ijrosi to’g’risidagi hisobotni va muayyan
ma’muriy-hududiy birlik byudjeti ijrosi to’g’risidagi yig’ma hisobotni tuzadi.
Davlat byudjeti ijrosining buxgalteriya hisobi bo’yicha moliya organlarining
vazifalariga:
1) byudjet daromadlari buxgalteriya hisobini yuritish va bank muassasalariga
kelib tushgan daromadlaming byudjetlar o’rtasida to’g’ri taqsimlanishi ustidan
nazoratni olib borish;
2) bank muassasalarida saqlanilayotgan byudjetning naqd pulían
buxgalteriya hisobini yuritish;
14

3) byudjet ijrosi bilan bog’liq bo’lgan turli operatsiyalar (byudjetlar o’rtasidagi
o’zaro hisob-kitoblar, byudjetlarga ssudalar berish va byudjetlardan ssudalar olish
bo’yicha operatsiyalar va boshqalar) buxgalteriya hisobini yuritish;
4) byudjetlarda tashkil qilinadigan fondlar va zaxiralar buxgalteriya hisobini
yuritish; 5) o’zlari ijro etayotgan byudjetlar ijrosi to’g’risidagi hisobotlami tuzish;
6) quyi moliya organlarida va byudjet mablag’larini tasarruf qiluvchilarda
buxgalteriya hisobining yuritilishi, hisobotning tuzilishi va uslubi ustidan nazorat
qilish;
7) buxgalteriya hisobi va hisobotini markazlashtirish va mexanizatsiyalashtirish
bo'yicha tadbirlaming amalga oshirilishi ustidan nazorat qilish kiradi. Yuqorida
ko'rsatilgan vazifalar 0’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligida uning davlat
byudjeti bosh boshqarmasiga, boshqa moliya organlarida esa moliya organining
bosh buxgalteri boshqaradigan buxgalteriyaga yuklatilgan.
Respublika byudjeti ijrosining buxgalteriya hisobini 0’zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligi davlat byudjeti bosh boshqarmasi Davlat byudjeti
ijrosi va hisobi bolimi yuritadi. Mahalliy byudjetlar ijrosining buxgalteriya hisobini
tegishli moliya organlarining buxgalteriya xizmatlari yuritadi. O’zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligini davlat byudjeti ijrosining hisobi bo’yicha
funksiyalari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:
1) mamlakatning davlat byudjeti ijrosining buxgalteriya hisobini tashkil qilish
va uning ijrosi to’g’risida hisobot tuzishga uslubiy rahbarlikni amalga oshirish;
2) byudjet ijrosining buxgalteriya hisobi va byudjet ijrosi to’g’risida hisobotlar
tuzish bo’yicha moliya organlari, byudjet tashkilotlari va boshqalar uchun
yo’riqnomalar va uslubiy ko’rsatmalami ishlab chiqish;
3) joriy buxgalteriya hisobining schyotlar rejasini va schyotlar
korrespondensiyalarini, buxgalteriya registrlari va boshlang’ich hujjatlar
shakllarini, hujjatlar aylanishi tartibini, hisobotlaming hajmlari va shakllarini
belgilash;
4) respublika byudjeti ijrosini bevosita amalga oshirish;
5) rcspublika byudjeti ijrosi to’g’risida hisobot tuzish;
15

6) mamlakatning davlat byudjeti ijrosi to’g’risida hisobot tuzish.
Bundan tashqari, 0’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi davlat byudjeti
bosh boshqarmasi davlat byudjeti ijrosi va hisobi bo'limi mahalliy moliya
organlarida byudjet ijrosining buxgalteriya hisobi tashkil qilinishi ustidan bevosita
rahbarlikni amalga oshiradi. Qoraqalpog’iston Respublikasi Moliya vazirligi,
viloyatlar, shaharlar va tumanlar moliya organlarining funksiyalari quyidagilardan
iborat: 2

1) o’zlari ijro etayotgan byudjetlaming hisobini bevosita yuritish va bu
byudjetlar ijrosi to’g’risida hisobotlar tuzish;
2) Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyat, shahar, turnan byudjeti ijrosi
to’g’risida yig’ma hisobotlami tuzish.
Mahalliy moliya organlari tegishli byudjetlar daromadlarini va xarajatlarini,
ulaming pul mablag’larini, fondlarini, ssudalami, byudjetlar o’rtasidagi
hisobkitoblami, boshqa byudjetlarga berilgan va ulardan olingan mablag’larni va
byudjet ijrosi natijalarini hisobga oladi hamda ular tomonidan
moliyalashtirilayotgan byudjet tashkilotlarida hisob va hisobotni tashkil qilinishini
tekshiradi. Mahalliy moliya organlari respublika byudjetini kassa ijrosining hisobi
bo’yicha va moliyalashtirishga doir operatsiyalami banklar tomonidan bajarilishini
nazorat qiladi. Mahalliy moliya organlari mahalliy byudjetlaming daromadlari va
xarajatlarini analitik hisobini olib boradi. Qoraqalpog’iston Respublikasi byudjeti
va mahalliy byudjetlar ijrosining buxgalteriya hisobi 0’zbekiston Respublikasi
Moliya vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan va tasdiqlangan yo’riqnoma asosida
Qoraqalpog’iston Respublikasi Moliya vazirligi, viloyatlar va Toshkcnt shahar
moliya boshqarmalari, shaharlar va tumanlar moliya bo’limlari tomonidan olib
boriladi. Qoraqalpog’iston Respublikasi byudjeti va mahalliy byudjetlar kassa
ijrosi 0 ‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki va 0’zbekiston Respublikasi
Moliya vazirligining « 0’zbekiston Respublikasi davlat byudjeti kassa ijrosi
bo’yichayo’riqnoma»siga muvofiq amalga oshiriladi. Qoraqalpog’iston
Respublikasi respublika byudjeti, viloyatlar, shaharlar va tumanlar byudjetlari
2 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Bandlik sohasida davlat siyosatini yanada takomillashtirish va mehnat
organlari faoliyati samaradorligini tubdan oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi Farmoni. 2017 yil 24 may
16

hisobvaraqlaridagi hamda bu byudjetlardan moliyalashtirilayotgan tashkilotlaming
hisobvaraqlaridagi byudjet mablag’larining qoldig’i to’g’risidagi m a’lumotni
«0’zbekiston Respublikasi davlat byudjeti kassa ijrosi bo’yicha yo’riqnoma»da
belgilangan tartibda va muddatlarda 0’zbekiston Respublikasi bank muassasalari
tegishli moliya organlariga taqdim etadi. Qoraqalpog’iston Respublikasi byudjeti
va mahalliy byudjetlardan kapital qo’yilmalami moliyalashtirish 0’zbekiston
Respublikasi bank muassasalarida ochilgan hisobvaraqlar orqali bu masala
bo’yicha 0’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va 0’zbekiston Respublikasi
Markaziy bankining amaldagi me’yoriy hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
0’zbekiston Respublikasi tijorat banklari va 0’zbekiston Respublikasi Markaziy
banki muassasalari belgilangan shaklda kapital qo’yilmalami moiiyalashtirish
bo’yicha davriy va yillik hisobotni belgilangan tartibda va muddatlarda tcgishli
moliya organlariga taqdim etadi.
Davlat budjeti quyidagilarni o’z ichiga oladi:
1) respublika byudjeti;
2) QoraqaIpog’iston Rcspublikasining byudjeti va mahalliy byudjetlar.
Davlat byudjeti tarkibida davlat maqsadli fondlari ham jamlanadi.
Qoraqalpog’iston Respublikasi byudjeti Qoraqalpog'iston Respublikasining
respublika byudjetini hamda respublikaga (Qoraqalpog’iston) bo’ysunuvchi
tumanlar va shaharlar byudjetlarini o’z ichiga oladi. Viloyatning byudjeti viloyat
byudjetini, viloyat tarkibiga kiruvchi tumanlar va shaharlar byudjetlarini o ‘z ichiga
oladi. Tumanlarga bolinadigan shahar byudjeti shahar byudjetini va shahar
tarkibiga kiruvchi tumanlar byudjetlarini o’z ichiga oladi. Tumanga bo’ysunadigan
shaharlari bo’lgan tumanning byudjeti tuman byudjeti va tuman tarkibiga kiruvchi
shaharlar byudjetlarini o’z ichiga oladi. Demak, O’zbekiston Respublikasi Davlat
byudjeti o’z ichiga respublika byudjeti, Qoraqalpog’iston Respublikasi byudjeti va
mahalliy byudjetlarni oladi. Bundan tashqari Davlat byudjeti tarkibida Respublika
yo’l fondi, 0’zbekiston Respublikasi Davlat mol-mulki qo’mitasining maxsus
hisobvarag’i, Ish bilan ta’minlashga ko’maklashuvchi davlat fondi hamda
0’zbekiston Respublikasi budjtdan tashqari Pensiya fondi mablaglari jamlanadi.
17

Davlat byudjetiga kclib tushgan mablaglarning to’g’ri va o’z vaqtida kirim
qilinishini ta’minlash maqsadida 0’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining
23402 «Respublika byudjetining mablag'lari» hisobvarag’i Markaziy bankning
Toshkent shahar va hududiy Bosh boshqarmalarining Hisob-kitob kassa
markazlarida hamda tijorat banklarida byudjet daromadlari tasnifiga asosan
ochiladi.
Davlat byudjetining buxgalteri hisobi, byudjetga daromadlar tushumi
ustidan, har bir soliq to’lovchi tomonidan byudjetga to’lovlami o’tkazishi ustidan
tizimli nazoratni ta’minlash vazifasini bajaradi. Byudjet daromadlari asosan bank
muassasalariga tushadi. Buxgalteriya hisobi ma’lumotlaridan foydalanib, moliya
organlari bank muassasalari tomonidan daromadlar tushumlarini respublika
byudjeti va mahalliy byudjetlarga to’g’ri o’tkazayotganligini kuzatib boradi. Yil
boshiga qadar moliya organlari bank muassasalariga har bir turnan yoki shahar
bo’yicha xo’jalik yurituvchi subyektlar va tashkilotlaming ro’yxati va ulardan
undiriladigan to'lovlar ro’yxati, bu to’lovlar qaysi byudjetga va byudjet tasnifining
qaysi boMimiga to’lovlar o’tkazilishi kerakligi to’g’risida xabar beradi. Bir
vaqtning o'zida bank muassasalariga har yili umumdavlat soliqlari va
daromadlarining taqsimlanish hajmlari va bu soliq va daromadlardan mahalliy
byudjetlarga qilinadigan ajratmalar hajmlari haqida xabar beradi. Moliya
organlarida byudjet daromadlarining buxgalteriya hisobini moliya organining
buxgalteriya xizmati olib boradi, ulaming tezkor hisobini esa soliq organlari olib
boradi. Moliya organining buxgalteriya xizmati faqat mazkur byudjetning
daromadlarinigina hisobga olib boradi. Moliya organi funksiyalariga barcha
daromadlaming, qaysi byudjetga kclib tushishidan qat’iy nazar, hisoblanishi, kelib
tushishi, hisobga o’tkazilishi va qaytarilishini hisobga olish kiradi. Soliq organi
daromadlar turlari bo’yicha shaxsiy schyotlar olib boradi, byudjetga tushgan
daromadlaming tezkor ma’lumotlarini aniqlaydi. Byudjet daromadlari turli
hujjatlarga asosan byudjet tasnifi bo’yicha hisobga olinadi. To’lov hujjatlari
tushgan daromadlaming turlari va ulaming to’lovchilarini aniqlash imkonini beradi.
Mahalliy byudjet mablag'lari depozit hisobvarag'i bo’yicha bank muassasasining
ko’chimiasiga ilova qilingan to’lov hujjatlari, mazkur byudjet daromadlarining
18

buxgalteriya hisobi uchun asosiy hujjat bo’lib xizmat qiladi. Mahalliy moliya
organi faqat mazkur byudjetga tushgan daromadlarinigina emas, balki respublika
byudjetiga o’tkaziluvchi daromadlami ham nazorat qiladi. Shuning uchun bank
muassasasi unga qaysi byudjetga tushishidan qat’iy nazar barcha daromadlar
hisobvaraqlari bo'yicha ko’chirmalami ham mahalliy moliya organlariga jo
‘natadi. 3

4. Davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlari daromadlari ijrosi
hisobini maqsadi hamda vazifalari.
Mahalliy byudjet mablaglari depozit hisobvaraglardan ko’chirmani bank
muassasasi moliya organiga har kuni, rcspublika budjctining hisobvarag i ko
chirmalarini esa—har hafta yoki undan uzoqroq muddat oralig’ida va har oyning
1kuniga jo ‘natishga majburdir. Moliya organining budjcti bo’yicha buxgaltcriya
xizmati bank muassasasining mahalliy byudjet mablag’lari depozit hisobvarag’idan
olgan ko’chirmalarning to’g’riligini uning ma’lumotlarini unga ilova qilingan
hujjatlar ma’lumotlari bilan solishtirish yo’li orqali tckshiradi. So’ng, daromad
turlari bo’yicha hujjatlami guruhlab, mahalliy byudjet mablag’lari depozit
hisobvarag’iga tushgan daromadlar to’g’risida ma’lumotnomani tuzadi.
Ma’lumotnoma har kuni tuziladi. Daromadlar unga byudjet tasnifining har bir
bo’linmasi bo’yicha umumiy summalarda yoziladi. Ma’lumotnoma asosida
memorial-order tuziladi va sintetik hisob schyotlari bo’yicha «Boshjurnal» kitobiga
va analitik hisobning schyotiari bo'yicha «Daromadlar” kitobiga yoziladi. Bundan
so’ng to’lov hujjatlarining ikkinchi nusxalari tcgishli soliq organlariga daromadlar
va soliqlar to’lovchilar bilan hisob kitoblar hisobida qayd qilish uchun beriladi.
Respublika byudjetining shaxsiy hisobvarag’laridan ko’chirma to’lov hujjatining
ikkinchi nusxasi bilan moliya organiga kelib tushadi, so’ng to’lovchilaning shaxsiy
schyotlarida qayd qilish uchun tcgishli soliq organiga yuboriladi. O’zbekiston
Respublikasi Markaziy bankining oylik hisoboti 0’zbekiston Respublikasi Moliya
vazirligida respublika byudjeti daromadlarining buxgalteriya hisobi uchun asos
bo’lib xizmat qiladi.
3 www.mf.uz (O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi sayti);
19

Byudjet tashkilotining xarajatlar smetasining ijrosi bo’yicha balansi bir tom
onli yoki ikki tomonli shakldagi jadval ko’rinishida taqdim etilishi m um kin.
Jadvalning bir qism ida mablag’laming turlari yoki joylanishi va foydalanish
bo’yicha qayd qilinsa, boshqa qismida csa byudjet tashkilotining mablag’lari ulam
ing tashkil etilish manbalari bo’yicha qayd qilinadi. Buxgalteriya balansi
mablag’larining turlari, joylanishi va foydalanish bo’yicha qayd qilinadigan qismi
buxgaltcriya balansining aktivi deb ataladi. Mablaglar, ularning tashkil topish
manbalari bo’yicha qayd qilinadigan balansning boshqa qismi buxgaltcriya
balansining passivi deb ataladi.
Byudjet tashkiloti balansining tuzilishi xo’jalik yurituvchi subyektning
balansi tuzilishidan jiddiy ravishda farq qiladi. Byudjet tashkilotlari o’z
faoliyatlarini amalga oshirish uchun kerakli m ablag’larni byudjetdan oladi,
shuning uchun ham ular o’zlarining aylanma mablag’lariga ega bo’lmaydi va
bankdan ssudalar ololmaydi.
Byudjet tashkilotining balansida «Nizom fondi» subschyoti yo’q. Balansning
aktividagi «Asosiy vositalar» schyotidagi ma’lumotlarga balansning passividagi
«Asosiy vositalardagi fond» va «Asosiy vositalam ing eskirishi» subschyotlaridagi
ma’lumotlarga to’g’ri keladi, balansning aktividagi «Kam baholi va tez eskiruvchi
buyumlar» subschyotiga esa balansning passividagi «Kam baholi va tez eskiruvchi
buyumlardagi fond» subschyotidagi ma’lumotlarga to’g’ri keladi. Barcha moddiy
qiymatliklar, pul mablag’lari va hisob-kitoblardagi mablag’lar balans passividagi
umumiy qoida bo’yicha byudjetdan moliyalashtirish va maxsus mablag’larning
daromadlari hamda qisman kreditorlik qarzlari bilan qoplanadi. Byudjet
tashkilotining buxgalteriya balansining xususiyatlari xo’ja lik yurituvchi
subyektlarga nisbatan shulardan iboratdir. Byudjet tashkilotining buxgalteriya
balansi byudjetdan moliyalashtiriladigan xarajatlar smetasini ijrosi, maxsus
mablag’larning smetalari ijrosi va boshqa byudjetdan tashqari mablag’lar bilan
operatsiyalarni qayd qiladi. Byudjet tashkilotining xarajatlar smetalarini ijrosi
bo’yicha buxgalteriya balansining aktivi va passivi quyidagi bo'limlardan iboratdir:
Aktiv:
20

I. Asosiy vositalar.
II. Material zaxiralari.
III. Kam baholi va tez cskiruvchi buyumlar.
IV. Ishlab chiqarishga va boshqa maqsadlarga qilingan xarajatlar.
V. Pul mablag’lari. VI. Hisob-kitoblar.
VII. Xarajatlar.
VIII.Zararlar.
IX. Kapital qo’yilmalarga qilingan xarajatlar.
Passiv:
I. Moliyalashtirish.
II. Maqsadli yo’nalishlar b o ‘yicha m ablag’lar va fondlar. III.
Hisob-kitoblar.
IV. Daromadlar va sotish.
V. Kapital qurilishni moliyalashtirish.
Byudjet tashkilotining xarajatlar smetalarini ijrosi bo’yicha balansini
aktivida: byudjet tashkilotiga tegishli bo’lgan asosiy vositalar, shu jumladan,
ijaraga berilganlari ham; moddiy zaxiralar (omborga kelib tushganlari ham, yo’lda
bo’lganlari ham); byudjet tashkilotining bankdagi hisobvaraqlaridagi va kassadagi
pul mablagiari; hisobdor shaxslar va debitorlar bilan hisobkitoblar; byudjet
tashkilotini saqlashga qilingan xarajatlar; byudjet tashkiloti tarkibiga kiruvchi
nizomga ega boim agan xo’jaliklam ing ishlab chiqarish xarajatlari va zararlari va
boshqalar haqidagi ma’lumotlar keltiriladi. Byudjet tashkilotining xarajatlar
smetalarini ijrosi b o ‘yicha balansini passivida: byudjetdan moliyalashtirish;
maxsus darom adlar; asosiy vositalardagi fond; kam baholi va tez eskiruvchi
buyum lardagi fond; ish haqi bo’yicha ishchi va xizmatchilar bilan tugallanm agan
hisobkitoblar; krcditorlar bilan hisob-kitoblar; byudjet tashkiloti tarkibiga kiruvchi
nizomga ega bo’lmagan yordamchi xo’jaliklam ing daromadlari va foydalari va
boshqalar haqidagi m a’lumotlar keltiriladi. Byudjet tashkilotining xarajatlar
21

smetasining ijrosi bo’yicha balansi shunday tuzish kerakki, m a’lum sanaga
xarajatlar smetasining ijrosi jarayoni holati ko’rinib turadigan bo’lsin.
U byudjet tashkilotining mavjud pul mablag’larini, moddiy zaxiralarini,
xarajatlarini va hisob-kitoblarini va bu mablag’larning manbalarini, ya’ni,
byudjetdan moliyalashtirish miqdorini va boshqa manbalami, to’la qayd qiladi.
Byudjet tashkilotining operatsiyalarini joriy buxgalteriya hisobi 0 ‘zbekiston
Respublikasi M oliya vazirligi tomonidan tasdiqlangan schyotlar rejasi (ro’yxati)
belgilangan tizimi bo’yicha olib boriladi.
Operatsiyalar boshlang’ich hujjatlarda qayd qilinadi, keyin hujjatlardagi
yozuvlar subschyotlar bo’yicha tarqatiladi va buxgalteriya balansida um um
lashtiriladi. Schyotlar rejasi (ro'yxati) byudjet tashkilotining operatsiyalarini joriy
buxgalteriya hisobi uchun tayinlangan va ma’lum tartibda raqamlangan
buxgalteriya hisobining birinchi tartibli va ikkinchi tartibli schyotlarining tizimga
solingan ro ‘yxatidir. Byudjet tashkilotlari uchun subschyotlarning yagona rejasi
o’rnatilgan. Mablag’lar bir turdagi schyotlar rejasida o’xshash guruhlarga
birlashtirilgan alohida-alohida olingan subschyotlarda hisobga olinadi. Schyotlar
birinchi tartibli schyotlarga (sintetik schyotlarga) va ikkinchi tartibli schyotlarga
(subschyotlarga) bo’linadi.
Byudjet tashkilotlarida operatsiyalaming sintetik hisobi ikkinchi tartibli
schyotlar bo’yicha olib boriladi, shuning uchun ham joriy hisobda odatda
subschyotning uch xonali raqami qo’llaniladi. Agar birinchi tartibli schyot ikkinchi
tartibli schyotlarga (subschyotlarga) bolinmagan bo’lsa, u holda ularning ikki
xonali raqamiga nol qo-’shib qo’llaniladi. Joriy buxgalteriya hisobida schyotlar
ro’yxatida belgilangan raqamlanishlarga va nomlariga muvofiq mazkur byudjet
tashkilotiga kcrak bo’lgan subschyotlar aniqlanadi va shu subschyotlargina
ochiladi va qo’llaniladi. Byudjet tashkilotlarining yagona schyotlar ro’yxati tartib
yo ‘sin usuliga xos ravishda raqamlangan. Buning mazmuni shuni bildiradiki,
bo’limlar rim raqamlari bilan raqamlanadi, schyotlar esa arab raqamlari bilan
raqamlanadi.

22

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASINING BYUDJET KODEKSI
Umumiy qism
I bo’lim.
Umumiy qoidalar
1-bob. Asosiy qoidalar
1-modda. Ushbu Kodeks bilan tartibga solinadigan munosabatlar
Ushbu Kodeks O’zbekiston Respublikasining byudjet tizimi byudjetlarini
(bundan buyon matnda byudjet tizimi byudjetlari deb yuritiladi) shakllantirish,
tuzish, ko’rib chiqish, qabul qilish, tasdiqlash, ijro etish, davlat tomonidan mablag’
jalb qilish va byudjet to’g’risidagi qonun hujjatlari ijrosini nazorat qilish sohasidagi
munosabatlarni tartibga soladi.
2-modda. Byudjet to’g’risidagi qonun hujjatlari
Byudjet to’g’risidagi qonun hujjatlari ushbu Kodeks va boshqa qonun
hujjatlaridan iboratdir. 4

Byudjet to’g’risidagi qonun hujjatlarining boshqa qonun hujjatlarida
ko’rsatilgan normalari ushbu Kodeksga muvofiq bo’lishi kerak.
Agar O’zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida O’zbekiston
Respublikasining byudjet to’g’risidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilganidan
boshqacha qoidalar belgilangan bo’lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo’llaniladi. 3-
modda. Ushbu Kodeksda qo’llaniladigan asosiy tushunchalar Ushbu Kodeksda
quyidagi asosiy tushunchalar qo’llaniladi:
aylanma kassa mablag’i — moliya yilida O’zbekiston Respublikasi
respublika byudjetining, Qoraqalpog’iston Respublikasi respublika byudjetining,
viloyatlar viloyat byudjetlarining va Toshkent shahri shahar byudjetining, tumanlar
va shaharlar byudjetlarining shaxsiy g’azna hisobvaraqlarida turgan byudjet
mablag’larining yo’l qo’yiladigan eng kam miqdori; byudjetdan ajratiladigan
4 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish
bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida”gi 2017-yil 7- fevraldagi PF-4947-son Farmoni, Xalq so‘zi,
2017-y., 28 (6722)-son; O‘zbekiston Respublika qonun hujjatlari to‘plami, 2017-y., 6-son, 70-modda.
24

mablag’lar — O’zbekiston Respublikasining Davlat byudjetidan va davlat
maqsadli jamg’armalari byudjetlaridan byudjet tashkilotlari hamda byudjet
mablag’lari oluvchilar uchun nazarda tutiladigan pul mablag’lari; Qarang: Mazkur
Kodeksning 16-moddasi.
byudjet jarayoni ishtirokchilari — davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari,
davlat moliyaviy nazorat organlari, byudjet tashkilotlari va byudjet mablag’lari
oluvchilar; byudjet mablag’larini taqsimlovchi — o’z tasarrufida O’zbekiston
Respublikasining respublika byudjetidan mablag’ oladigan tashkilotlarga ega
bo’lgan yuridik shaxs, shuningdek O’zbekiston Respublikasining respublika
byudjetidan moliyalashtiriladigan byudjet tashkiloti yoki byudjet mablag’lari
oluvchi; byudjet sohasidagi vakolatlar — byudjet jarayoni ishtirokchilarining
byudjet
munosabatlari sohasidagi vakolatlari; byudjet ssudasi — qaytarish sharti bilan
yuqori turuvchi byudjetdan quyi turuvchi byudjetga, shuningdek davlat maqsadli
jamg’armalariga, rezident-yuridik shaxsga ajratiladigan pul mablag’lari; byudjet
tashkilotlarining byudjetdan tashqari jamg’armalari — qonun hujjatlarida nazarda
tutilgan manbalar hisobidan byudjet tashkiloti tasarrufiga kelib tushadigan
mablag’lar; byudjet tizimi byudjetlari — O’zbekiston Respublikasining Davlat
byudjeti, davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlari va byudjet tashkilotlarining
byudjetdan tashqari jamg’armalari; byudjetlararo transfertlar — O’zbekiston
Respublikasining respublika byudjetidan Qoraqalpog’iston Respublikasi
byudjetiga, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy byudjetlariga, davlat maqsadli
jamg’armalariga hamda buning aksicha o’tkaziladigan, shuningdek
Qoraqalpog’iston Respublikasining respublika byudjetidan, viloyatlarning viloyat
byudjetlaridan va Toshkent shahrining shahar byudjetidan tumanlar va shaharlar
byudjetlariga hamda buning aksicha o’tkaziladigan mablag’lar; vaqtinchalik kassa
uzilishi — joriy moliya yilining muayyan davrida byudjet
tizimi byudjetlarining xarajatlari daromadlaridan vaqtinchalik oshib ketishi;
vaqtinchalik xarajatlar smetasi — byudjet tashkilotining yoki byudjet mablag’lari
oluvchining xarajatlar smetasi tasdiqlanguniga va ro’yxatdan o’tkazilguniga qadar
amal qiladigan hujjat bo’lib, unda qonun hujjatlaridagi o’zgartirishlar hisobga
25

olingan holda uning uchun nazarda tutilgan byudjetdan ajratiladigan mablag’lar har
oy uchun aks ettiriladi;
Davlat byudjeti profitsiti — muayyan davrda O’zbekiston Respublikasining
Davlat byudjeti daromadlarining uning xarajatlaridan oshib ketishi;
Davlat byudjeti taqchilligi — muayyan davrda O’zbekiston
Respublikasining Davlat byudjeti xarajatlarining uning daromadlaridan oshib
ketishi; davlat tomonidan mablag’ jalb qilish — aktivlarni jalb etish, bu bo’yicha
O’zbekiston Respublikasining qarz oluvchi sifatidagi yoki qarz oluvchi-
rezidentlarning kreditlarini (qarzlarini) to’lashga
kafil sifatidagi majburiyatlari yuzaga kelishi; davlat xaridlari — byudjet tizimi
byudjetlarining mablag’lari hisobidan
amalga oshiriladigan tovarlar (ishlar, xizmatlar) xaridlari; davlat qarzi —
O’zbekiston Respublikasining ichki va tashqi mablag’larni
jalb qilish natijasida vujudga kelgan majburiyatlari; daromadlar va xarajatlar
smetasi — byudjet tashkilotlari byudjetdan tashqari jamg’armalarining tegishli yil
choragi yoki moliya yili uchun kutilayotgan tushumlari va xarajatlari aks
ettiriladigan hujjat;
donorlar — O’zbekiston Respublikasiga, O’zbekiston Respublikasi
Hukumatiga, fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organlariga, faoliyati
O’zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga zid bo’lmagan yuridik va
jismoniy shaxslarga beg’araz asosda mablag’lar ajratadigan davlatlar, davlatlarning
hukumatlari, xalqaro va chet el hukumat tashkilotlari, chet el fuqarolari,
shuningdek O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi
tomonidan belgilanadigan ro’yxatga kiritilgan xalqaro va chet el nohukumat
tashkilotlari; dotatsiya — byudjet tizimi byudjetlariga ularning o’z daromadlari
etishmagan taqdirda daromadlar bilan xarajatlar o’rtasidagi farqni qoplash uchun
qaytarmaslik sharti bilan ajratiladigan pul mablag’lari; jamlanma xarajatlar smetasi
— byudjet mablag’larini taqsimlovchi tomonidan o’z tasarrufidagi byudjet
tashkilotlarining va byudjet mablag’lari oluvchilarning xarajatlar smetalari asosida
tuziladigan xarajatlar smetasi; moliya yili — birinchi yanvardan o’ttiz birinchi
dekabr kuni oxirigacha
26

bo’lgan vaqtni o’z ichiga oluvchi davr; moliyaviy majburiyatlar — byudjet
tashkilotlarida va byudjet mablag’lari oluvchilarda ularga pul mablag’larini
o’tkazish majburiyatini yuklovchi hujjatlar, shu jumladan ijro hujjatlari asosida
yuzaga keladigan majburiyatlar; subventsiya — muayyan maqsadlarga sarflash
sharti bilan yuqori turuvchi byudjetdan quyi turuvchi byudjetga qaytarmaslik sharti
bilan ajratiladigan pul mablag’lari; subsidiya — tovarlar ishlab chiqarish, ishlar
bajarish, xizmatlar ko’rsatish va ularni realizatsiya qilishni moliyalashtirish yoki
birgalikda moliyalashtirish yoxud maqsadli xarajatlarning o’rnini qisman qoplash
uchun byudjet tizimi byudjetlari hisobidan yuridik va jismoniy shaxslarga
beriladigan pul mablag’lari; tartibga soluvchi daromadlar — byudjet tizimi
byudjetlari o’rtasida ajratmalar normativlari belgilanadigan umumdavlat soliqlari
va boshqa majburiy to’lovlar, shuningdek soliq bo’lmagan to’lovlar. Soliq
bo’lmagan to’lovlarga byudjet tizimi byudjetlariga kelib tushadigan soliqlar va
boshqa majburiy to’lovlar bo’lmagan to’lovlar kiradi; xarajatlar moddasi —
byudjet tizimi byudjetlari xarajatlarining iqtisodiy yo’nalishi va to’lovlarning aniq
turlari bo’yicha belgilovchi byudjet tasnifining bir qismi; xarajatlar smetasi —
byudjet tashkiloti yoki byudjet mablag’lari oluvchi tomonidan moliya yili uchun
tuziladigan va tasdiqlanadigan, uning uchun nazarda tutilgan byudjetdan
ajratiladigan mablag’lar xarajatlar moddalari bo’yicha aks ettiriladigan hujjat; shtat
jadvali — doimiy xodimlar lavozimlari va bo’sh o’rinlar nomlarining
soni va lavozim maoshlarining miqdorlari ko’rsatilgan ro’yxatni o’z ichiga
oladigan, byudjet tashkiloti tomonidan tuziladigan hujjat; shaxsiy g’azna
hisobvaraqlari — O’zbekiston Respublikasi Moliya
vazirligining axborot tizimida ochiladigan, byudjet tizimi byudjetlari ijrosi bilan
bog’liq operatsiyalarni aks ettirish uchun mo’ljallangan tahliliy hisob registrlari;
yuridik majburiyatlar — tuzilgan shartnomalar, shuningdek tegishli davlat
hokimiyati va boshqaruv organlarining qarorlari asosida byudjet tashkilotlarida va
byudjetdan mablag’ oluvchilarda yuzaga keladigan majburiyatlar; o’tkazib
beriladigan daromadlar — tegishli ma’muriy-hududiy birlikda shakllanadigan va
yuqori turuvchi byudjetga o’tkaziladigan, ular qaerda shakllangan bo’lsa,
27

keyinchalik o’sha ma’muriy-hududiy birlik byudjetiga o’tkazib beriladigan
daromadlar;
O’zbekiston Respublikasining Davlat byudjeti (Davlat byudjeti) —
davlatning davlat vazifalari va funktsiyalarini moliyaviy jihatdan ta’minlash uchun
mo’ljallangan markazlashtirilgan pul jamg’armasi; g’aznachilik bo’linmalari —
O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi
G’aznachiligi, Qoraqalpog’iston Respublikasi viloyatlar va Toshkent shahri
bo’yicha G’aznachilik boshqarmalari, tumanlar
va shaharlar bo’yicha G’aznachilik bo’linmalari; g’aznachilik memorial orderi —
mablag’larni bir shaxsiy g’azna hisobvarag’idan boshqa shaxsiy g’azna
hisobvarag’iga o’tkazish uchun foydalaniladigan to’lov hujjati; hududiy moliya
organlari — Qoraqalpog’iston Respublikasining Moliya vazirligi, viloyatlar va
Toshkent shahar hokimliklarining moliya boshqarmalari, tumanlar va shaharlar
hokimliklarining moliya bo’limlari;
4-modda. Byudjet tashkiloti
Davlat funktsiyalarini amalga oshirish uchun belgilangan tartibda davlat
hokimiyati organlarining qaroriga ko’ra tashkil etilgan, Davlat byudjeti mablag’lari
hisobidan saqlab turiladigan notijorat tashkilot byudjet tashkilotidir.
Byudjet tashkilotlarini moliyalashtirish shartlari va ularning byudjet hisobini
yuritish tartibi byudjet to’g’risidagi qonun hujjatlari bilan belgilanadi.
5-modda. Byudjet mablag’lari oluvchi
Davlat byudjetidan va davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlaridan
mablag’lar oladigan yuridik yoki jismoniy shaxs byudjet mablag’lari oluvchidir.
Byudjet mablag’lari oluvchi byudjet tashkiloti maqomiga ega bo’la olmaydi.
Byudjet mablag’lari oluvchini Davlat byudjeti va davlat maqsadli
jamg’armalari byudjetlari mablag’lari hisobidan moliyalashtirish shartlari byudjet
to’g’risidagi qonun hujjatlari bilan belgilanadi.

28

Xulosa
Biz byudjet tashkilotlarini smeta asosida rejalashtirish va moliyalashtirish
tartiblarini o’rgandik, bu borada bugungi kunda olib borilayotgan islohotlarning
mazmunmohiyatini ochib berishga harakat qildik, byudjet tashkilotlarini
byudjetdan tashqari manbalar hisobidan mustahkamlash yo’llarini tadqiq qilib,
byudjet amaliyotida byudjetdan tashqari markazlashgan va markazlashmagan
manbalardan foydalanish imkoniyatlari va shart-sharoitlarini o’rganib chiqib,
quyidagi xulosalarni shakllantirishga muvaffaq bo’ldik.
- bizning fikrimizcha, davlat, mamlakatdagi bozor munosabatlarining qay
darajada shakllangan va rivojlangan bo’lishiga qaramay, ijtimoiy sohalarni
boshqarish, ularning faoliyatini tashkil etish va moliyalashtirishda ishtirok etishi
zarur, ularning normal darajada faoliyat qilishi uchun davlat barcha huquqiy,
tashkiliy va iqtisodiy shart-sharoitlarni yaratib berishi shart:
- byudjetdan moliyalanadigan sohalarga mablag’larni to’liq hajmda safarbar
etish imkoniyatini ta’minlash maqsadida davlat daromadlarining barqarorligini
ta’minlash va xarajatlarning aniq hisob-kitobini olib borish lozim;
- ijtimoiy sohalardagi ta’lim, sog’liqni saqlash muassasalari tomonidan
ko’rsatilayotgan xizmatlarning sifat standartlarini o’rnatish va ularga amal
qilinishini nazorat qilishni yo’lga qo’yish lozim, aks xolda xizmatlar narxining
oshib borishi bilan ularning sifati o’rtasidagi bog’liqlik uzilib bormoqda, malakali
xizmat qimmat turishi bilan birga, sifat standartiga ham javob berishi kerak, deb
hisoblaymiz;
- aholining nochor, ijtimoiy muhofazaga muhtoj qatlamlariga bepul xizmatlar
ko’rsatilishini davlat bundan keyin ham o’z zimmasiga olishi, bu xizmatlarning
to’liq moliyalashtirilishiga erishishi lozim;
- byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari mablag’larni jalb qilishga
bo’lgan harakati ularning asosiy faoliyatiga, tashkilotning missiyasini bajarishga
putur etkazmasligi kerak, shuni unutmaslik lozimki, byudjet tashkiloti notijorat
asosida faoliyat yurituvchi muassasa, shuning uchun unda marketing masalalari
o’ylab, jamiyatning talab va ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda hal etilishi kerak;
29

- aksariyat aholi ongida ta’lim, va ayniqsa, sog’liqni saqlash xizmatlarining
bepul taqdim etilishi kerak, degan stereotiplar mustahkam o’rnashgan, bu esa
byudjet tashkilotlarini pullik asosga o’tkazish jarayonida aholi tomonidan
noroziliklarga olib kelmoqda, lekin bozor iqtisodiyoti talablari, qolaversa, “pullik
narsa qadrli bo’ladi” degan naqldan kelib chiqib, byudjetning chegaralanganligi
sharoitida byudjet tashkilotlarining ortib borayotgan ehtiyojlarini faqat davlat
mablag’lari hisobiga qoplashning ob’ektiv tarzda imkoni yo’qligini tushunib etish
vaqti keldi;
- hozirgi kunda byudjet tashkilotlarining barcha byudjetdan tashqari
daromadlari barcha soliqlar va majburiy to’lovlardan ozod etilganligini e’tirof
etgan holda, byudjet tashkilotlarining tijorat faoliyatlarini davlat bundan keyin ham
rag’batlantirib borishi maqsadga muvofiq.
- byudjet tashkilotida shunday muhitni yaratish kerakki, byudjet tashkiloti
tomonidan ko’rsatilayotgan xizmatlar natijasidan unda ishlayotgan ko’p sonli
xodimlarning shaxsiy manfaatlari emas, tashkilot manfaatlari ustuvor bo’lishi
lozim, deb hisblaymiz.
Ushbu xulosalarimizdan kelib chiqqan holda istiqbolda byudjet
tashkilotlarini mablag’larini shakllantirish va ulardan samarali foydalanishni
tashkil etish bo’yicha quyidagi tavsiyalarni berishni lozim topdik:
Davlat byudjetini shakllantirish va uning mablag’laridan foydalanish ustidan
operativ nazoratni ta’minlash maqsadida o’z faoliyatlari bilan bog’ liq
munosabatlar doirasida byudjet tizimini boshqarish organlari doirasida
integrallashgan axborot tizimlarini yaratish lozim.
Mudofa sektoridagi harajatlar tizimini davlat byudjeti gazna ijrosi bilan
qamrab olish mehanizmini ishlab chiqish lozim. Bunda horijiy mamalakatlarda
ushbu sohaning gazna ijrosi bilan qamrab olish mehanizmini urganish orqali
erishish;

30

Foydalanilgan a dabiyotlar r o’ y xati
1. Me’yoriy-huquqiy hujjatlar:
1. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “O’zbekiston Respublikasini
yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risida”gi 2017-yil 7-
fevraldagi PF-4947-son Farmoni, Xalq so’zi, 2017-y., 28 (6722)-son; O’zbekiston
Respublika qonun hujjatlari to’plami, 2017-y., 6-son, 70-modda.
2. O’zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksi- T., O’zbekiston 2010-yil
(o’zgartirish va qo’shimchalar bilan).
3. “Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili” Davlat dasturini ishlab
chiqish va amalga oshirishning tashkiliy chora-tadbirlari to’g’risida”gi O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2016-yil 17-dekabr F-4760-son farmoyishi,
O’zbekiston Respublika qonun hujjatlari to’plami, 2017-y., 8-son, 119-modda
4. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Bandlik sohasida davlat siyosatini
yanada takomillashtirish va mehnat organlari faoliyati samaradorligini tubdan
oshirish chora-tadbirlari to’g’risida” gi Farmoni. 2017 yil 24 may
5. Byudjet tashkilotlarini mablag’ bilan ta’minlash tartibini takomillashtirish
to’g’risida” O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 3 sentyabr
414-son Qarori (O’zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 16.06.2007 yil
148-son qarori bilan tasdiqlangan yangi tahriri).
2. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari va ma’ruzalari:
1. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan
birga quramiz. – Toshkent: “O’zbekiston ” NMIU, 2017. – 488 b.
2. Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy
javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak. –
Toshkent: “O’zbekiston ” NMIU, 2017. – 104 b.
3. Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini
birgalikda barpo etamiz. – Toshkent: “O’zbekiston ” NMIU, 2017. – 56 b.
31

4. . Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash –
yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. – Toshkent: “O’zbekiston ” NMIU,
2017. – 48 b.
3. Darslik va o’quv adabiyotlari:
1. O’zbekiston Respublikasi Byudjet Kodeksi 2018 yil 1-yanvar.
2.Mehmonov S.U., Ubaydullaev D.Y. Byudjet tashkilo tlarida buxgalteriya
hisobi. Darslik . “Sano- standart”, Toshkent-2013
3. Haydarov M., Suvonqulov A., Sugirbaev B., Nurmatov B. Davlat byudjeti
ijrosining g’aznachilik tizimi. O’quv qo’llanma. T.: “IQTISOD- MOLIYA”,
2010.235b.
3. Azizova I.A. “Natijaga yo’naltirilgan byudjetlashtirish” T.: 2010 y.
“infoCOM.UZ MChJ” nashriyoti 152 bet.

32

Internet saytlari:
- www.mf.uz (O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi sayti);
- www.gov.uz (O’zbekiston Respublikasi Hukumat sayti);
- www.lex.uz (O’zbekiston Respublikasi qonunlari bazasi sayti);
- www.tfi.uz (Toshkent moliya instituti sayti);
- www.minfin.ru (Rossiya Federatsiyasi Moliya vazirligi sayti).

33

Davlat byudjeti va davlat maqsadli jamg’armalari byudjeti daromadlari ijrosi hisobi.

Купить