Войти Регистрация

Docx

  • Рефераты
  • Дипломные работы
  • Прочее
    • Презентации
    • Рефераты
    • Курсовые работы
    • Дипломные работы
    • Диссертациии
    • Образовательные программы
    • Инфографика
    • Книги
    • Тесты

Информация о документе

Цена 12000UZS
Размер 48.7KB
Покупки 16
Дата загрузки 14 Февраль 2024
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Экономика

Продавец

Kenjayev Kenja

Дата регистрации 27 Январь 2024

686 Продаж

Davlat byudjeti xarajatlari tizimi

Купить
DAVLAT BYUDJETI XARAJATLARI TIZIMI
Reja:
I.Kirish
II.Asosiy qism
1.   Byudjet   tashkilotlarida   xarajatlar     smetasi   va   shtatlar   jadvalini   tuzishning
hususiyati, maqsadi va ahamiyati
2. Byudjet tashkilotlarida xarajatlar smetasini va shtatlar jadvalini tuzish ko‘rib
chiqish va tasdiqlash tartibi huquqiy asoslari
3.Byudjet     tashkilotlaridan   mablag’   oluvchilarning     xarajatlar   smetalarni
g’aznachilik  bo’limlariga taqdim etish
III.Xulosa
IV.Foydalanilgan adabiyotlar
1 Kirish
Mavzuning   dolzarbligi: Ko‘rib   chiqilayotgan   ishning   dolzarbligi,
respublikamizdagi byudjet tashkilotlarining  buxgalteriya  hisobi, tahlili va audit
tizimini   xalqaro   buxgalteriya   hisobi   va   audit   standartlari   bilan   taqqoslash
muammolari,   ularning   nazariy   jihatdan   etarli   darajada   ishlab   chiqilmaganligi
hamda  hozirgi   sharoitda alohida  amaliy  ahamiyatga  ega ekanligi   kurs  ishining
mavzusi,   maqsadi   va   vazifasini   hamda   tadqiqot   natijalarining   yo‘nalishini
tanlashni belgilab berdi. 
Kurs   ishining     maqsadi: .   Jahon   moliyaviy   -   iqtisodiy   inqirozi
sharoitida O‘zbekistonning o‘ziga xos hususiyatlarini aks ettirgan holda byudjet
tashkilotlari   rivojlanishiga   ijobiy   tasir   etish   imkoniyatini   beruvchi   va   ayni
paytda   tashkilot   daromadlarining   barqaror,   mustahkam   manbaini
shakllantirishga   qaratilgan   hisob   siyosatini   ishlab   chiqish,   va   amaliyotini
uyg‘unlikda   kompleks   tadqiq   qilishga   yo‘naltirilgan   maxsus   ilmiy-tadqiqot
ishlari amalga oshirilmagan.  
Mana   shu   holat   O‘zbekiston   iqtisodiyotidagi   byudjet   jarayonni   nazariy
jihatdan   tadqiq   qilish   hamda   byudjet   tashkilotlarida   xarajatlar   smetasi   va
shtatlar   jadvalining   buxgalteriya   hisobi   xususiyatlarini   bozor   munosabatlari
talablari   va   mezonlari   darajasida   tashkil   qilish   va   takomillashtirish,   uslubiy
jihatdan   asoslab   berish,   byudjet   tashkilotlari   tomonidan   amalga   oshiriladigan
xarajatlar   smetasi   va   shtatlar   jadvalining     hozirgi   davr   shart-sharoitlariga   mos
keladigan qoidalarini ishlab chiqish zaruratini talab etmoqda. 
Kurs ishining vazifasi:     Kurs ishining maqsadi byudjet tashkilotlarida
xarajatlar   smetasi   va   shtatlar   jadvalining   buxgalteriya   hisobi   xususiyatlarini
tashkil etish va uni takomillashtirishni nazariy asoslash hamda aniq tavsiyalarni
ishlab chiqishdan iboratdir. 
Yuqoridagi maqsadlarga erishish uchun quyidagi vazifalar belgilandi: 
- tasdiqlangan byudjet parametrlari  xarajatlar  smetalari  va shtatlar jadvali
doirasida     birinchi   va   ikkinchi     guruhlarga     kiritilgan     to‘lovlarni     birinchi
navbatda  belgilangan  vaqtda to‘liq  moliyalashtirishni aniqlash; 
2 - uchinchi   guruh   bo‘yicha   kapital   qo‘yilmalar     xarajatlarini     investitsiya
dasturiga     kiritilgan     ob’ektlarning     manzilli   ro‘yxatlari     bo‘yicha   o‘rnatilagn
moliyalashtirish rejalari  doirasida  amalga oshirish; 
            -xarajatlarning     to‘rtinchi     guruhiga     kiritilgan     ustuvor     to‘lovlar,   oziq   -
ovqat    va dori-darmonlar    sotib  olish xarajatlarini    birinchi  va ikkinchi    guruh
to‘lovlari  to‘liq  amalga oshirilgandan keyingina  belgilab berish; 
            -boshqa     moddalar     bo‘yicha     xarajatlarni   (kapital   qo‘yilmalar,   safar   va
o‘quv xarajatlari, kommunal  xizmatlar, xo‘jalik xarajatlari, yumshoq va boshqa
jihozlar     sotib   olish,   kapital   ta’mirlash     va   boshqa   xarajatlar)     yuqoridagi
to‘lovlar     to‘liq     amalga   oshirilgandan     so‘ng   daromadlar     tushumiga     qarab
tartibini aniqlash; 
  -xizmat   kursatuvchi     tijorat   banklari     tomonidan   xarajatlarni   naqd   pul   bilan
ta’minlashning   belgilangan   muddatlari     buzilgan   taqdirda,   uch   kun   ichida
tijorat   banklariga     nisbatan   xo‘jalik   sudlariga     byudjetga   keltirilgan     zararni
qoplash uchun belgilangan tartibi yuzasidan takliflar berish; 
-huquqiy   shaxs   maqomi   berilgan     byudjet   tashkilotlarining   faoliyatlarini
mustaqil       ravishda     amalga   oshirishlari   uchun   buxgalteriya   hisobi
xususiyatlarini hisobga olish tartibini aniqlash. 
Kurs   ishining   ob’ekti     .   faoliyatlari   byudjet   jarayon   bilan   bog‘liq   bo‘lgan
O‘zbekiston Respublikasi hududidagi tashkilotlarlar hisoblanadi. Ishda 
O‘zbekiston   Respublikasi   Davlat   byudjetidan   mablag‘   bilan   ta’minlanadigan
tashkilotlarida   buxgalteriya   hisobini   yuritilishi   haqida,   byudjet   tashkiloti
buxgaltkeriyasi  ma’lumotlaridan foydalanildi. 
Kurs   ishining   predmeti: .   Tadqiqotning   nazariy   asosini   xorij   va
mamlakatimizdagi   iqtisodchi   olimlar   hamda   etakchi   mutaxassislarni   byudjet
tashkilotlarida smetalarni  hamda shtatlar  jadvalini tuzish va uni ijrosi hisobiga
oid   qabul   qilinayotgan   me’yoriy   xuquqiy   xujjatlar,   Respublikamiz   Prezidenti
I.Karimovning   byudjet   tashkilotlari     barqarorligini   mustaxkamlashga   oid
asarlarida  ilgari  surilgan   ilmiy  g‘oyalar   va  fikrlari    ilmiy  izlanishni   nazariy  va
uslubiy asosi sifatida qo‘llanildi. 
3 1. Byudjet tashkilotlarida xarajatlar  smetasi va shtatlar jadvalini
tuzishning hususiyati, maqsadi va ahamiyati
            O‘zbekiston   Respublikasi   Davlat   byudjetida   turuvchi   tashkilotlarning
byudjetdan   ajratilgan   mablag‘lar   bo‘yicha   xarajatlar   smetasini   va   byudjetdan
tashqari mablag‘lar bo‘yicha daromadlar va xarajatlar smetalarini tuzish, ko‘rib
chiqish, tasdiqlash va ro‘yxatdan o‘tkazish, shuningdek shtatlar jadvalini tuzish
va ro‘yxatdan o‘tkazish tartibi bilan belgilangan.  
Mazkur Nizomda quyidagi asosiy tushunchalardan foydalaniladi: 
xarajatlar   smetasi   —   tashkilotlar   tomonidan   joriy   moliya   yili   uchun
tuziladigan   va   tasdiqlanadigan   hujjat   bo‘lib,   unda   tashkilotlar   uchun   xarajatlar
moddalari bo‘yicha ko‘zda tutilgan byudjetdan ajratilgan mablag‘lar (xarajatlar
rejasi) aks ettiriladi; 
byudjetdan   tashqari   mablag‘lar   bo‘yicha   smeta   —   tashkilotlar
tomonidan joriy moliya yili uchun tuziladigan va tasdiqlanadigan hujjat bo‘lib,
unda tashkil bo‘lish manbalari va ushbu mablag‘larning qonunchilikka muvofiq
foydalanish   yo‘nalishlari   ko‘rsatilgan   holda   byudjetdan   tashqari   daromadlar
tushumlarining prognoz hajmlari aks ettiriladi; 
xarajatlar moddasi  — byudjet tasnifining qismi bo‘lib, Davlat byudjeti 
xarajatlarining   iqtisodiy   tayinlanishi   va   to‘lovlarni   aniq   turlarini   ifodalaydi;
vaqtinchalik   xarajatlar   smetasi   —   tashkilotlarning   xarajatlar   smetasi
tasdiqlangunga   va   ro‘yxatdan   o‘tkazilgunga   qadar   amal   qiluvchi   hujjat   bo‘lib,
unda byudjet tashkilotlari uchun ko‘zda tutilgan, qonunchilikka o‘zgartirishlarni
hisobga   olgan   holda,   har   oyda   avvalgi   moliya   yilining   oxirgi   choragidagi
byudjetdan   ajratiladigan   mablag‘larning   uchdan   bir   qismidan   ortiq   bo‘lmagan
miqdorlardagi byudjetdan ajratilgan mablag‘lar (xarajatlar rejasi) aks ettiriladi; 
byudjet   tashkilotlarining   byudjetdan   tashqari   mablag‘lari   —
qonunchilikda   nazarda   tutilgan   byudjetdan   tashqari   manbalar   hisobidan
tashkilotlar   ixtiyoriga   kelib   tushadigan   mablag‘lar.     Shtatlar   jadvalini
tasdiqlangan tashkiliy tuzilma, shtat birliklari, namunaviy shtatlar va byudjetdan
moliyalashtirish me’yorlariga muvofiq ishlab chiqadilar va tasdiqlaydilar. 
4 Byudjet ijrosi jarayonida yuzaga keladigan barcha qo‘shimcha xarajatlarga
tashkilotlarning   xarajatlar   smetalariga   qonunchilikda   belgilangan   tartibda
tegishli o‘zgartirishlar kiritib boriladi 
Bir   vaktning   o‘zida   o‘zlariga   karashli   tashkilotlarga   ijtimoiy
rivojlanishning   iktisodiy   ko‘rsatkichlari   asosida   (sinflar,   o‘kuvchilar,   bolalar,
shifoxonalarda   joy   -   kunlar,   bola-kunlar   soni   va   x.k.)   kelgusi   yil   uchun   ishlab
chikarish   ko‘rsatkichlarini   yozma   ravishda   xabar   kiladilar.   Xarajat   smetalari
bo‘yicha   xarajatlarni   xisoblab   chikish   mablaglarga   bo‘lgan   extiyojga   muvofik
iktisodiy   va   ijtimoiy   rivojlanish   ko‘rsatkichlarini   va   iqtisod   qilishning   qat’iy
tartibini amalga oshirishni xisobga olgan xolda amalga oshiriladi. 
Xarajatlarni   xisoblab   chiqishda   quyidagilarga   amal   qilishi   maqsadga
muvofiqdir: 
- O‘zbekiston Respublikasi qonunlari, O‘zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisining boshqa qarorlari, Prezident farmonlari, O‘zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Maxkamasining qarorlari va farmoyishlari, O‘zbekiston Respublikasi 
Moliya vazirligining idoraviy normativ xujjatlariga; 
- byudjet tashkilotlari xarajatlarini rejalashtirishning normativ uslubiga; 
- tovar   va   xizmatlarini   davlat   tomonidan   tartibga   solinadigan   baholari   va
tariflariga, shuningdek nodavlat korxonalari va tashkilotlarining ayrim tovarlari
va xizmatlari baholariga; 
- O‘zbekiston   Respublikasi   va   Qoraqalpog’iston   Respublikasi   vazirliklari,
idoralarining   rahbarlari,   tegishli   xokimiyatlarning   boshqarmalari   va   bo‘limlari
raxbarlarining   o‘ziga   qarashli   tashkilotlarning   kelgusi   yil   uchun   xarajatlar
smetalarini tuzish masalalari bo‘yicha ko‘rsatmalari va takliflariga, agarda ular
qonun xujjatlariga zid bo‘lmasa. 
Jumladan: 
- Xarajatlar   smetasiga   ish   qaki   uchun   mablaglar   byudjet   to‘grisidagi
maoshlari va ish xaqqi  stavkalari va ularga qo‘shimcha to‘lovlardan, amaldagi
namunaviy   shtatlar   va   normativlarga   rioya   qilishdan   kelib   chiqib   amalga
oshiriladi. Xo‘jalik usuli bilan bajariladigan ishlar uchun ish   haqqi smetalarga
5 byudjet   yili   xarajatlar   smetasida   ko‘zda   tutilgan   ish   hajmlaridan   kelib   chiqib
kiritiladi; 
- pedagoglar   ish   xaqi   uchun   mablaglarni   ajratishda,   qonun   xujjatlarida
belgilangan   ish   xaqi   stavkalaridan   xamda   o‘quv   xajmiga   muvofik   tuzilgan
o‘quv   rejasi,   tasdiqlangan   tarifikatsiyaga   muvofiq   daftar   tekshirish   va   sinf
raxbarligi   uchun   ko‘shimcha   xaq   to‘lash   me’yorlaridan   va   x.k.   dan   kelib
chiqilib amalga oshirilshi darkor; 
- xodimlarning   ayrim   guruhlariga   uy   joylarni   va   kommunal   xizmatlarni
bepul   berish   uchun   ketadigan   xarajatlar   amaldagi   qonun   hujjatlariga   muvofiq
belgilanadi; 
- oliy   va   o‘rta   maxsus   o‘quv   yurtlari,   kasb   -   hunar   texnika   bilim   yurtlari,
kurslar   o‘quvchilari   va   talabalari,   aspirantlar   va   doktorantlar   stipendiyalariga
ketadigan   xarajatlar   stipendiyalar   miqdori   va   amaldagi   stipendiya   ta’minoti
tartibidan kelib chiqqan xolda xisoblanadi; 
- davolash,   bolalar   va   boshqa   ijtimoiy-madaniy   tashkilotlarda
ovqatlanishga   ketadigan   xarajatlar   qonun   hujjatlari   bilan   tasdiqlangan
tashkilotlarning   ayrim   turlari   uchun   belgilangan   ovqatlanish   me’yorlari
ovqatlanish qunining sonidan kelib chiqib hisoblanadi; 
- dori-darmonlarga   ketadigan   xarajatlar   qonun   hujjatlari   bilan   belgilangan
pul   xarajatlari   me’yoriga   qarab:   statsionarlarda   -   har   bir   joy-kunga,
shifoxonalarda - shifokorga xar bir kirishga belgilanadi, agar qonun xujjatlarida
boshqasi ko‘rsatilmagan bo‘lsa; 
- ijtimoiy-madaniy   tashkilotlarni   ayrim   guruhi   uchun   kiyim-kechak,
poyafzal,   choyshab,   yotish   anjomlari   va   boshqa   yumshoq   buyumlar   sotib
olishga   ketadigan   xarajatlar,   moddiy   ta’minotning   amaldagi   me’yorlar
normalari   asosida,   lekin   ajratilgan   mablaglar   doirasida,   hisob   ishlari   amalga
oshiriladi; 
  Yuridik   shaxs   maqomiga   ega   bo‘lgan   va   xarajatlarning   byudjet
mablaglaridan   tashkari   qoplashning   boshqa   manbalariga   ega   bo‘lgan
6 tashkilotlarlar   xam   ko‘shimcha   daromadlar   va   ulardan   kelib   chiqadigan
xarajatlarga smetalar tuzadilar. 
Bu   xarajat   smetalari     bo‘yicha   daromadlar   tushumi   qonun   hujjatlarida
belgilangan mikdorlarga qarab aniqlanadi. 
Tuman, shaxar, shaxar bo‘ysunuvidagi tumanlar byudjetlarida turuvchi va
markazlashgan   buxgalteriyalar   orqali   xizmat   ko‘rsatiladigan   tashkilotlar
bo‘yicha ayrim xollarda umumiy xarajatlar smetalari tuzilishi mumkin: 
- bir   turdagi   kichik   tashkilotlar   bo‘yicha   -   veterenariya   uchastka   va
punktlari,   kishloq   klublari,   kutubxonalar,   feldsher-akusherlik   punktlari   va
boshqa kichik tashkilotlar bo‘yicha; 
- bir   turdagi   yirik   tashkilotlar   bo‘yicha,   qachonki   ularga   xo‘jalik
xizmatlarini ko‘rsatish markazlashgan holda xo‘jalik xizmatlarini ko‘rsatishning
maxsus guruxlari orqali amalga oshirilsa; 
- tegishli   hokimiyatlarning   apparatini   va   ularning   bo‘limlarini   saqlashga;
Umumiy   xarajatlar     smetasi   bir   turdagi   tashkilotlar   guruhini   saqlash
xarajatlariga   byudjetdan   ajratiladigan   mablaglarning   xajmini   maqsadli
yo‘nalishini   va   choraklar   bo‘yicha   taqsimotini   belgilovchi   hujjat   bo‘lib
xisoblanadi.   Tumanlar,   shaxarlar   xokimiyatlarining   tegishli   boshqarma   va
bo‘limlari   raxbarlari   umumiy   xarajatlar   smetalarida   ko‘rsatilgan   mablag’larni
taqsimot qiluvchilar bo‘lib xisoblanadilar. 
Umumiy   xarajat   smetalari,   xizmat   ko‘rsatiladigan   tashkilotlarning
raxbarlaridan   olingan   buyurtmalar   markazlashgan   buxgalteriyada   mavjud
bo‘lgan   iqtisodiy   va   ijtimoiy   rivojlanish   ko‘rsatkichlariga   muvofiq   q   abul
qilingan   xisob-kitob   va   xisobot   ma’lumotlari   asosida   markazlashgan
buxgalteriya tomonidan tuziladi. 
Umumiy   smetalar   tuzish   uchun   buyurtmalar   hokimiyatlarning   tegishli
boshqarma   va   bo‘limlari   tomonidan   belgilangan   shakllar   yoki   ko‘rsatkichlar
ro‘yxati   bo‘yicha   xarajatlarning   guruxlari   bo‘yicha   va   xarajat     smetalariga
qilingan xisoblarni ilova qilgan xolda tashkilotlar tomonidan taqdim kilinadi. 
Buyurtmalarda quyidagi ma’lumotlar ko‘rsatiladi: 
7 - o‘qituvchilar,   tibbiyot   va   boshqa   xodimlarining   uylarini   isitish,   yoritish
va suv bilan ta’minlash uchun yoqilgi, elektroenergiya miqdorini ajratish uchun,
shuningdek   amaldagi   qonun   xujjatlariga   muvofiq   o‘qituvchilarga   bepul
kommunal   xizmatlar   ko‘rsatish   va   bepul   ta’minlash   xarajatlarini   xisoblab
chikarish uchun natural ko‘rsatkichlar; 
- sotib olinishga mo‘ljallangan asbob-uskunalar va jixozlar ro‘yxati; 
- kapital ta’mirlash bo‘yicha asosiy ishlarning ro‘yxati; 
- bepul va imtiyozli ovqat beriladigan o‘quvchilarning soni; 
- bepul   maktab   anjomlarini   oladigan   birinchi   sinf   o‘quvchilarining   soni,
shuningdek   kam   ta’minlangan   oilalar   bolalaridan   qishki   kiyim   va   poyafzal
oladigan boshlang’ich sinf o‘quvchilarining soni; 
- kommunal xizmatlari bo‘yicha imtiyozlar oladigan o‘qituvchilar, tibbiyot
xodimlari va boshqa xodimlarning soni. 
Tashkilotlar   tomonidan   berilgan   buyurtmalar   markazlashgan
buxgalteriyalar tomonidan tegishli tashkilotlarning vakillari ishtirokida oldindan
ko‘rib chikiladi va umumiy smetalarni tuzishda hisobga oladi. 
Ish   xaqi   bo‘yicha   umumiy   smetaga   belgilangan   tartibda   tasdiqlangan
shtatlar jadvali va tarifikatsiya ro‘yxatlari ilova kilinadi. 
  Markazlashgan   buxgalteriya   tomonidan   tuzilgan   umumiy   smetalarning
loyihalari   tuman,   shahar   xokimiyatlarining   tegishli   bo‘limlari   rahbarlari
tomonidan   tegishli   tashkilotlarning   rahbarlari   ishtirokida   ko‘rib   chiqiladi   va
tasdiqlanadi. 
Tashkilotlarning   xarajatlari   smetalari   uch   nusxada   tuziladi   va
tashkilotlarning   rahbarlari,   xamda   hisob   xodimlari   tomonidan   imzolanadi,
smetaning   birinchi   nusxasi   tashkilotda,   ikkinchi   nusxasi   tegishli   maxalliy
moliya organida qoladi va uchinchi nusxasi yukori tashkilotga takdim etiladi. 
Tegishli   moliya   organlari   smetalarni   chuqurrok   o‘rganish   maksadida
vazirliklardan,   idoralardan,   tegishli   hokimiyatlarning   boshqarma   va
bo‘limlaridan   tashkilotlar   smetalarini   tuzish   va   ijro   etish   jarayonning   istalgan
bosqichida   ilovalar   va   xisob-kitoblarni   qaytarib   berish   sharti   bilan   talab   kilish
8 xuquqiga   ega,   byudjetdan   mablag’   oluvchilar   esa   bu   xisob-kitoblarni   moliya
organiga birinchi talab qilinishi bilanoq taqdim qilishi maqsadga muvofiqdir. 
Markazlashgan   buxgalteriyalar   tomonidan   xizmat   ko‘rsatiladigan
tashkilotlarining   xarajatlar   smetasi   markazlashgan   buxgalteriyalar   bosh
buxgalteri yoki iqtisodchisi ishtirokida tuziladi. 
O‘zbekiston   Respublikasi   va   Qoraqlpog’iston   Respublikasi   vazirliklari,
idoralari va xokimiyatlar boshqarmalari va bo‘limlari tomonidan o‘tkaziladigan
byudjetdan moliyalashtiriladigan markazlashgan tadbirlarning xarajatlar smetasi
tegishincha   vazirliklar,   idoralar,   xokimiyatlar   boshqarma   va   bo‘limlari
tomonidan xar bir tadbir bo‘yicha aloxida tuziladi. 
Inventarlar,   asbob-uskuna   va   tashkilotlarning   o‘quv   ko‘llanmalarini   sotib
olish   uchun   mablaglar   tegishli   tashkilotlarning   smetalarida   ko‘zda   tutilishi
lozim. 
Byudjet   tashkilotlarida   ularni   markazlashgan   holda   inventarlar,
asbobuskunalar   va   o‘kuv   ko‘llanmalari   bilan   ta’minlash   zarurati   yuzaga
kelganda, bu maqsadlar  uchun mablag’lar markazlashgan tartibda sotib olishni
amalga oshiruvchi tashkilotlar tomonidan tashkilotlarning xarajatlar smetalarida
belgilangan   mablag‘lar   doirasida   moliya   organlari   bilan   kelishib,   belgilagan
miqdorlarda va muddatlarda o‘tkaziladi. 
Shu   tartibda   O‘zbekiston   Respublikasi   va   Qoraqalpogiston   Respublikasi
tegishli   vazirliklari   va   idoralariga,   viloyatlar   va   Toshkent   shaxar,   shuningdek
tegishli   tuman,   shaxar   xokimiyatlari   boshkarmalari   va   bo‘limlariga
markazlashgan   ta’minot   uchun   mablag’larni   byudjet   tashkilotlari   tomonidan
O‘zbekiston   Respublikasi   va   Qoraqalpogiston   Respublikasi   moliya   vazirliklari
yoki   viloyatlar   moliya   boshqarmalari   bilan   kelishilgan   xolda   tartib     amalga
oshiriladi. 
Choraklar   va     yil   oxirida   byudjet   tashkilotlaridan   ishlatilmay   qolgan
mablag’larning   qoldigi   olib   qo‘yilmaydi,   balki   byudjet   tashkilotlarining
rivojlantirish jamgarmasiga o‘tkaziladi 1
  va byudjet tashkilotlari tegishli  moliya
1  O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 3 sentyabrdagi 414-sonli
Byudjet   tashkilotlarini   mablag   bilan   ta’minlash   tartibini   takomillashtirish   to‘grisidagi   Karori
9 organlarini   O‘zbekiston   Respublikasi   Moliya   vazirligi   tomonidan   byudjet
tashkilotlari   uchun   belgilangan   xisobotlar   tartibi   bo‘yicha   yozma   ravishda
xabardor kiladilar. 
Kelgusi   yilga   ochilishi   kerak   bo‘lgan   tashkilotlarni   tashkil   etish,   saqlash
bo‘yicha   xarajatlar   smetasi   tegishli   xokimiyatlarning   boshqarma,   bo‘limlari
tomonidan  xar   bir   tashkilotga   aloxida   xolda,   ish   xaqining  o‘rtacha   stavkasi   va
faoliyat   ko‘rsatayotgan   tegishli   tashkilotlarda   mavjud   bo‘lgan   xarajatlarining
o‘rtacha me’yorlaridan kelib chiqqan xolda tuziladi. 
Bunda   yangi   tashkilotlarni   saqlash   uchun   ketadigan   xarajatlar   ushbu
tashkilotlar   ochilishi   belgilangan   muddatlardan   kelib   chiqib,   ushbu   muddat
to‘gri keladigan yilning qismiga hisoblanadi. 
Kelgusi   yilda   shaxar   va   qishlok   maktablarining   o‘qituvchilari   uchun   ish
xaki bo‘yicha umumiy smetalarni tuzishda smetaga ilova va o‘qituvchi, xamda
maktabning   boshqa   xodimlari   uchun   tuman   xalq   ta’limi   bo‘limi   smetasi
bo‘yicha nazarda tutilgan ish xaqi fondining xisob-kitobi to‘ldiriladi. 
Yilning   birinchi   qismi   uchun   (yanvar-avgust)   oylik   ish   xaqi   fondi   yil
boshiga   tuman     xalq   ta’limi   bo‘limi   tomonidan   tasdiqlangan   o‘qituvchilarning
tarifikatsiya ro‘yxatiga to‘g‘ri kelgan mikdorda qabul kilinadi. 
Yilning qolgan (sentyabr-dekabr) qismiga o‘qituvchilarning oylik ish xaqi
fondi   rejalashtirilgan   sinflar   soni   va   shu   davrga   pedagoglar   ish   xaqi   stavkasi,
tuman   (shaxar)   xalk   ta’limi   bo‘limlari   tomonidan   o‘quv   yil   boshiga
o‘qituvchilarning  tasdiqlangan   tarifikatsiya   ro‘yxati   bo‘yicha   belgilangan   (1-4,
5-9,   10-12)   sinflarning   guruxlari   bo‘yicha   ish   xakining   o‘rtacha   stavkasi
doirasida xisoblanadi. 
Jami   xarajatlar   smetasiga   tuman   xalq   ta’limi   bo‘limi   mudiri   tomonidan
tasdiqlangan   tarifikatsiya   ro‘yxatining   umumlashtirilgan   axborotnomasi   ilova
qilinishi maqsadga muvofiqdir. 
 
ilovasining 22-23 bandlariga muvofik belgilangan tartibda xarajat kilinadi. 
 
10 2. Byudjet  tashkilotlarida xarajatlar  smetasini  va shtatlar jadvalini  tuzish
ko‘rib chiqish va tasdiqlash tartibi huquqiy asoslari
            Shtatlar   jadvali   rejalashtirilayotgan   yilning   1   yanvar   holatiga   har   bir
tashkilot   bo‘yicha   alohida   holda,   ularning   tuzilmaviy   bo‘linmalari   kesimida
mazkur   tashkilot   uchun   o‘rnatilgan   mehnatga   haq   to‘lash   shartlariga   muvofiq
ravishda tuziladi. 
Shtatlar   jadvaliga   kiritiladigan   lavozimlar   nomlari   va
ma’muriyboshqaruv,   o‘quv-yordamchi   va   yordamchi   (xizmat   ko‘rsatuvchi   va
texnik) xodimlarining soni, xodimlar va mehnatga haq to‘lash bo‘yicha ularning
razryadlari (bazaviy stavkalari) quyidagilarga muvofiq bo‘lishi shart: 
belgilangan   tartibda   tasdiqlangan   namunaviy   shtatlar   jadvalida   va
mehnatga   haq   to‘lash   bo‘yicha   razryadlarda   (bazaviy   stavkalarda)   nazarda
tutilgan lavozimlarga; 
xodimlarning  umumiy  birliklari  doirasiga  va  boshqaruv
xizmatchilarining xodimlar birliklariga; 
davlat   boshqaruv   organlarida   xodimlar   toifalarining   me’yoriy
nisbatlarini   Davlat   va   xo‘jalik   boshqaruvi   organlarining   boshqaruv,   xizmat
ko‘rsatuvchi   va   texnik   xodimlari   lavozimlarining   nomenklaturasi 2
  bilan
tarifikatsiya ro‘yxatiga muvofiq mehnatga haq to‘lanishi hisob-kitob qilinadigan
lavozimlar   shtatlar   jadvaliga   stavkalar   soni,   lavozimlarning   har   bir   guruhi
bo‘yicha   (o‘qituvchilar),   to‘lovlarning   turlari   bo‘yicha   oylik   mehnatga   haq
to‘lash   jamg‘armasini   ko‘rsatgan   holda   va   tarifikatsiya   ro‘yxatini   shtatlar
jadvaliga ilova qilgan holda kiritiladi. 
Shtatlar   jadvalida,   shuningdek,   yakun   bo‘yicha   alohida   qatorda
mehnatga   haq   to‘lash   shartlarida   nazarda   tutilgan   mehnatga   haq   to‘lash
jamg‘armasi   va   yil   bo‘yicha   hisob-kitoblar   natijasida   ustamalar   to‘lashga,
qo‘shimchalar   va   xodimlarni   moddiy   rag‘batlantirishga   yo‘naltiriladigan
mablag‘lar ko‘rsatiladi.  masalan, mehnatga haq to‘lash jamg‘armasiga nisbatan
15   foiz   miqdorda   shakllanadigan   Byudjet   tashkilotlari   va   muassasalarini
2  O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari 
axborotnomasi, 2003 y., 23-son.  ro‘yxat raqami   1288,  2003 yil 9 dekabr.  
11 moddiy   rag‘batlantirish   maxsus   jamg‘armasi;   uzoq   yillik   mehnati   uchun   bir
martalik   rag‘batlantirishni   to‘lash,   moddiy   yordam   ko‘rsatish,   mukofotlash
uchun mehnatga haq to‘lash jamg‘armasi va boshqalar. 
O‘zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog‘iston Respublikasining respublika
byudjetlarida   hamda   mahalliy   byudjetlarda   turuvchi   har   bir   maktabni
moliyalashtirish uchun tasdiqdangan  xarajatlar smetalari bo‘ladi  va shu asosda
byudjetdan   moliyalashtirish   amalga   oshiriladi.   Xarajatlar   smetasi   maktabni
saqlashga   hamda   xo‘jalik   va   madaniy   qurilish   bo‘yicha   markazlashtirilgan
tadbirlarni   amalga   oshirishga   byudjetdan   moliyalashtirishning   hajmini,
maqsadli yo‘nalishini va choraklar bo‘yicha taksimotini belgilovchi asosiy reja
hujjati bo‘lib hisoblanadi. 
Maktablar   O‘zbekiston   Respublikasi   Vazirlar   Maxkamasining   1999   yil   3
sentyabrdagi   414-sonli   «Byudjet   tashkilotlarini   mablag‘   bilan   ta’minlash
tartibini   takomillashtirish   to‘g‘risida»gi   qaroriga   va   O‘zbekiston   Respublikasi
Moliya   vazirligi   tomonidan   tasdiqlangan   byudjetdan   moliyalashtirish
normativlariga   asoslangan   holda,   tasdiqlangan   namunaviy   shtatlar   asosida
xarajatlar   smetalari,   shuningdek,   shtat   jadvallarini   mustaqil   ishlab   chiqadi.
Xarajatlar   smetalariga   faqat   Oliy   Majlis   qarorlari,   Prezident   farmonlari,
O‘zbekiston   Respublikasi   Vazirlar   Mahkamasi   qarorlari   va   farmoyishlari,   shu
bilan   birga   belgilangan   xarajatlar,   shuningdek,   Qoraqalpog‘iston   Respublikasi
Vazirlar Kengashi va tegishli hokimiyatlar tomonidan, ularga berilgan huquqlar
doirasida nazarda tutilgan xarajatlar kiritiladi. 
Doimiy   faoliyat   ko‘rsatuvchi   maktab   bo‘yicha   xarajatlar   smetalari   1
yanvardan 31 dekabrgacha bo‘lgan muddatga tuziladi va amal qiladi. Joriy yilda
ishga   tushiriladigan   maktablar   bo‘yicha   esa   ularning   byudjet   yilida   ishlagan
muddatiga tuziladi va amal qiladi. 
Xarajatlar smetalari maktablar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Davlat
byudjeti   xarajatlarining   amaldagi   iqtisodiy   tasnifiga   muvofiq   xarajatlar   guruhi
bo‘yicha,   boshqa   xarajatlar   va   ularning   hisob-kitobini   o‘z   ichiga   olgan   to‘liq
yoyilmasi,   shuningdek,   O‘zbekiston   Respublikasi   Moliya   vazirligi   tomonidan
12 tasdiqlangan   shakllari   asosida   tuziladi.   Maktablarning   xarajatlar   smetalari
tegishli yuqori halq ta’limi organlari rahbarlari tomonidan tasdiqlanadi. 
Xarajatlar   smetasini  tuzish  bo‘yicha  ishlarni  tashkil  etish  davomida  avval
sanab   o‘tilgan   maktablarning   tegishli   yuqori   xalq   ta’limi   organlari   o‘zlarining
tasarrufidagi   maktablarga   xalq   deputatlari   Kengashi   sessiyasining   qarorlaridan
va  moliya   organlarining   ushbu   masala   bo‘yicha   ko‘rsatmalaridan   kelib   chiqib,
kelgusi yil xarajatlar smetalarini tuzish tartibi va muddatlari haqida ko‘rsatmalar
beradilar.   Bir   vaqtning   o‘zida   ularga   ijtimoiiy   rivojlanishning   iqtisodiy
ko‘rsatkichlari asosida (sinflar soni, o‘quvchilar soni va h.k.) kelgusi yil uchun
ishlab chiqarish ko‘rsatkichlarini yozma ravishda xabar qiladilar. 
Maktablar   o‘zlarining  xarajatlarini   hisoblab   chiqishda   quyidagilarga   amal
qilinadi: 
1) O‘zbekiston   Respublikasi   qonunlari,   O‘zbekiston   Respublikasi
Oliy 
Majlisining boshqa qarorlari, Prezident farmonlari, O‘zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasining qarorlari va farmoyishlari, O‘zbekiston Respublikasi 
Moliya vazirligining normativ hujjatlariga; 
2) byudjet   tashkilotlari   xarajatlarini   rejalashtirishning   normativ
uslubiga; 
3) tovar   va   xizmatlarning   davlat   tomonidan   tartibga   solinadigan
baholari   va   tariflariga,   shuningdek   nodavlat   korxonalar   va   tashkilotlarning
ayrim tovarlari va xizmatlari baholariga; 
4) O‘zbekiston   Respublikasi   Xalq   ta’limi   vazirligi,   Qoraqalporiston
Respublikasi   Xalq   ta’limi   vazirligi,   tegishli   hokimiyatlarning   xalq   ta’limi
boshqarmalari   va   bo‘limlari   raxbarlarining   o‘zlari   tasarrufidagi   maktablarning
kelgusi yil uchun xarajatlar smetalarini tuzish masalalari bo‘yicha ko‘rsatmalari
va takliflariga, agarda ular qonun xujjatlariga zid bo‘lmasa, jumladan; 
- xarajatlar     smetasiga   ish   haqi   uchun   mablag‘lar   o‘rnatilgan   ish   haqi
tizimi,   ish   haqi   stavkalari   va   ularga   qo‘shimcha   to‘lovlardan,   amaldagi
namunaviy shtatlar va normativlarga rioya qilishdan kelib chiqib, foydalaniladi;
13 - o‘qituvchilarning   ish   haqi   uchun   kerakli   mablag‘lar   summalarini
aniqlashda, qonun xujjatlarida belgilangan ish haqi  stavkalaridan hamda o‘quv
yuklamalariga   muvofiq   tuzilgan   o‘quv   rejasi,   tasdiqlangan   tarifikatsiyaga
muvofiq   daftar   tekshirish   va   sinf   rahbarligi   uchun   qo‘shimcha   haq   to‘lash
me’yorlaridan kelib chiqiladi; 
- xodimlarning   ish   haqi   summasiga   nisbatan   davlat   ijtimoiy   sug‘urtasiga
o‘tkaziladigan summalar hajmi, O‘zbekistan  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasi
tomonidan   belgilangan   barcha   ish   haqi   summasiga   nisbatan   hisoblanadigan,
qonun   hujjatlariga   muvofiq   davlat   ijtimoiy   sug‘urta     badallari     hisoblanadigan
sug‘urta to‘lovlari tariflariga asosan xarajatlar smetasiga kiritiladi; 
- kommunal   xizmatlar   uchun   xo‘jalik   xarajatlari   kommunal   xizmatlar
uchun amaldagi baho va tariflar asosida hisoblanadi; 
- bolalar   va   boshqa   ijtimoiy-madaniy   tashkilotlarda   ovqatlanishga
ketadigan   xarajatlar   summasi   qonun   hujjatlari   bilan   tasdiqlangan
tashkilotlarning   ayrim   turlari   uchun   belgilangan   ovqatlanish   me’yorlari
ovqatlanish kunining sonidan kelib chiqib hisoblanadi; 
- dori-darmonlarga   ketadigan   xarajatlar   summasi   qonun   xujjatlari   bilan
belgilangan pul xarajatlari me’yoriga qarab hisoblab chiqiladi;  
- ijtimoiy-madaniy   tashkilotlarni   ayrim   guruhi   uchun   kiyim-kechak
poyafzal,   choyshab,   yotish   anjomlari   va   boshqa   yumshoq   buyumlar   sotib
olishga ketadigan xarajatlar, moddiy ta’minotning amaldagi me’yorlari asosida,
lekin ajratilgan mablag‘lar doirasida, hisoblanadi. 
Yuridik   shaxs   maqomiga   ega   bo‘lgan   va   xarajatlarning   byudjet
mablag‘laridan tashqari qoplashning boshqa manbalariga ega bo‘lgan maktablar
ham   qo‘shimcha   daromadlar   va   ulardan   kelib   chiqadigan   xarajatlar   uchun
xarajatlar smetasini  tuzadilar.  Bu xarajat smetalari bo‘yicha daromadlar qonun
hujjatlarida belgilangan miqdorlarga qarab aniqlanadi. 
Maktabning   xarajatlar   smetasi   uch   nusxada   tuziladi   va   maktabning
direktori     hamda   bosh   buxgalteri   tomonidan   imzolanadi,   smetaning   birinchi
14 nusxasi maktabda, ikkinchi nusxasi tegishli mahalliy moliya organida qoladi va
uchinchi nusxasi yuqori xalq ta’limi organiga taqdim etiladi. 
Kelgusi   yilga   ochilishi   kerak   bo‘lgan   maktablarni   tashkil   etish,   saqlash
bo‘yicha   xarajatlar   smetasi   xokimiyatlarning   tegishli   xalq   ta’lim   organlari
tomonidan   har   bir   yangi   tashkil   etilayotgan   maktabga   alohida   holda,   ish
haqining   o‘rtacha   stavkasi   va   faoliyat   ko‘rsatayotgan   tegishli   maktablarda
mavjud   bo‘lgan   xarajatlarning   o‘rtacha   me’yorlaridan   kelib   chiqdan   holda
tuziladi.   Bunda   yangi   maktablarni   saqlash   uchun   ketadigan   xarajatlar   ushbu
maktablar   ochilishi   belgilangan   muddatlardan   kelib   chiqib,   ushbu   muddat
to‘g‘ri   keladigan   yilning   qismiga   hisoblanadi.   Kelgusi   yilda   maktablarning
o‘qituvchilari   uchun   ish   haqi   bo‘yicha   umumiy   xarajatlar   smetalarini   tuzishda
smetaga   ilova   va   o‘qituvchi   hamda   maktablarning   boshqa   xodimlari   uchun
tegishli xalq ta’limi organi smetasi bo‘yicha nazarda tutilgan ish haqi fondining
hisob-kitobi to‘ldiriladi. 
Yilning   birinchi   qismi   uchun   (yanvar-avgust)   oylik   ish   haqi   fondi   yil
boshiga   tegishli   xalq   ta’limi   organi   tomonidan   tasdiqlangan   o‘qituvchilarning
tarifikatsiya   ro‘yxatiga   to‘g‘ri   kelgan   miqdorda   qabul   qilinadi.   Yilning   qolgan
(sentyabr-dekabr) qismiga o‘qituvchilarning oylik ish haqi fondi rejalashtirilgan
sinflar   soni   va   shu   davrga   o‘qituvchilar   ish   haqi   stavkasi,   tegishli   xalq   ta’limi
organlari   tomonidan   o‘quv   yil   boshiga   o‘qituvchilarning   tasdiqlangan
tarifikatsiya   ro‘yxati   bo‘yicha   belgilangan   (1—4,   5—9,)   sinflarning   guruhlari
bo‘yicha ish haqining o‘rtacha stavkasi doirasida hisoblanadi. 
  Maktablar   O‘zbekiston   Respublikasi   respublika   byudjetida   turuvchi
maktablarga,   Qoraqalpog‘iston   Respublikasi   respublika   byudjetida   turuvchi
maktablarga,   viloyatlar   byudjetida   turuvchi   maktablarga,   shaharlar   byudjetida
turuvchi   maktablarga   va   tumanlar   byudjetida   turuvchi   maktablarga   bo‘linishi
sababli   ularni   xarajatlar   smetalarini   ham   muayyan   maktab   qaysi   byudjetda
tursa,   shu   byudjetni   ijrosi   bilan   shug‘ullanuvchi   tegishli   moliya   organi   ko‘rib
chiqishga qabul qiladi. 
Maktablar uchun tegishli moliya organi bo‘lib: 
15 O‘zbekiston Respublikasi respublika byudjetida turuvchi maktablar uchun 
-  O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi; 
Qoraqalpog‘iston   Respublikasi   respublika   byudjetida   turuvchi   maktablar
uchun -  Qoraqalpog‘iston Respublikasi Moliya vazirligi; 
Viloyatlar   byudjetida   turuvchi   maktablar   uchun   -   tegishli   viloyat   moliya
boshqarmasi ; 
Shaharlar   byudjetida   turuvchi   maktablar   uchun   -   tegishli   shahar   moliya
bo‘limi ; 
Tumanlar   byudjetida   turuvchi   maktablar   uchun   -   tegishli   tuman   moliya
bo‘limi  hisoblanadi. 
  Maktablar   o‘zlarining   xarajatlar   smetasini   odatda   to‘g‘ridan-to‘g‘ri
tegishli   moliya   organiga   emas,   balki   o‘zining   yuqori   xalq   ta’limi   organiga
taqdim etadi. 
Tegishli  xalq  ta’limi   organlari  o‘z  tasarrufida  bo‘lgan  maktablardan kelib
tushgan   umumiy   va   alohida   xarajatlar   smetalarini   quyidagi   tartibda   ko‘rib
chiqadi: 
- O‘zbekiston   Respublikasi   va   Qoraqalpog‘iston   Respublikasi,   viloyat,
shahar, tuman byudjeti loyihasi tegishli idoralarda ko‘rib chiqilishi bilan tegishli
moliya   organlariga   O‘zbekiston   Respublikasining   tegishli   vazirlik   va   idoralar
bo‘yicha   xarajatlarini   qoplashga   belgilangan   mablag‘larning   summasini,
Qoraqalpog‘iston   Respublikasi,   viloyat,   shahar,   tuman   bo‘yicha   esa   jami
tarmoqlar bo‘yicha, byudjetni tasdiqlashda qabul qilingan summalarni, ish xaqi,
ish haqiga ajratma, kapital qo‘yilmalar va O‘zbekiston Respublikasi  Xukumati
tomonidan   byudjetni   tasdiqlash   paytida   eng   ko‘p   miqdorlari   belgilanadigan
boshqa xarajatlar haqida zudlik bilan xabar qiladilar; 
- xalq ta’limi organlari tegishli moliya organlari tomonidan xabar qilingan
tegishli tarmoqlar bo‘yicha mablag‘lar doirasida, maktablarning bo‘ysunuvidan
va   xarajat   me’yorlaridan   kelib   chiqib,   o‘z   tasarrufidagi   tashkilotlarga   tegishli
byudjetlar   bo‘yicha   (respublika,   viloyat   (Toshkent   shahar)   byudjeti   va   viloyat
16 bo‘ysunuvidagi   tuman   va   shahar,   shuningdek   shahar   bo‘ysunuvidagi   tumanlar
byudjetlari bo‘yicha) mablag‘larining hajmini alohida etkazadi. 
- xalq   ta’limi   organlarining   rahbarlari   o‘zlari   tasarrufidagi   maktabning
xarajatlar   smetasi     loyihalarini   ko‘rib   chiqadilar   va   xarajatlarni   tashkilotlar
smetalari bo‘yicha tegishli byudjetlarda turganlar uchun belgilangan mablag‘lar
doirasida kabul qiladilar. 
Bir   vaqtning   o‘zida   xarajatlar   smetasi     ishlab   chiqarish   ko‘rsatkichlari
hisoblanadi   hamda   ularni   iqtisodiy   va   ijtimoiy   rivojlantirish   ko‘rsatkichlariga
mosligi   tekshiriladi.     Tegishli   xalq   ta’limi   organlari   belgilangan   yillik
byudjetning choraklar bo‘yicha taksimotiga amal qilgan holda, xajmlari byudjet
bilan   har   bir   chorakka   alohida   belgilangan   xarajatlar   smetalarining   umumiy
summasi,   shchuningdek  ish   haki,  ish  haqiga   ajratmalar,  kapital  qo‘yilmalar  va
boshqa   turdagi   xarajatlar   summasini   byudjetning   tasdiqlangan   choraklar
bo‘yicha   taksimotiga   to‘g‘ri   kelishini   ta’minlaydi.   Shunga   muvofiq,   xarajatlar
smetasi   blankasining   «Tasdiqlangan»   grafasida   «I,   II,   III   va   IV   choraklar»
satrlari to‘ldiriladi. 
Maktabning   xarajatlar   smetasida   tasdiqdangan   xarajatlarning   yillik   va
choraklik   summalari   maktab   tomonidan   taqdim   etilgan   smetaning   ikkinchi
nusxasiiga o‘tkaziladi. 
Maktabning   xarajatlar   smetasini   tegishli   xalq   ta’limi   organlari   tomonidan
tasdiqlash   O‘zbekiston   Respublikasi   Vazirlar   Mahkamasining,   qarori   yoki
tegishli   viloyat,   shahar,   tuman   xalq   deputatlari   Kengashlari   sessiyalarining
tegishli   byudjetda   turuvchi   tashkilotlar   uchun   xarajatlar   tasnifi   moddalari
bo‘yicha bo‘lingan byudjet haqida qaror kabul qilgan kundan boshlab ikki hafta
ichida   (ro‘yxatdan   o‘tkazish   esa   40   kun   muddat   ichida)   amalga   oshiriladi   va
maktabning xarajatlar smetalarini tasdiqlagan yuqori xalq ta’limi organi rahbari
(yoki o‘rinbosari) imzosi bilan, tasdiqdangan kuni ko‘rsatilgan holda hamda bu
yuqori xalq ta’limi organining muhri xarajatlar smetasining barcha nusxalariga
bosilib, bir paytning o‘zida smeta xarajatlari bo‘yicha umumiy summasi yuqori
17 o‘ng   burchagida   ko‘rsatilgan   shtatdagi   va   shtatdan   tashqari   xodimlarning   ish
haqi fondining umumiy summasi ajratib ko‘rsatilgan holda rasmiylashtiriladi  
Shu   bilan   bir   vaqtda,   tarmoqlar,   kontingentlar   va   shtatlar   bo‘yicha
umumlashtirilgan ko‘rsatkichlar ham taqdim etiladi. 
Umumiy   xarajat   smetalari   tasdiqlanganidan   so‘ng   tegishli   xalq   ta’limi
organi   (yoki   markazlashtirilgan   buxgalteriya)   bu   xarajatlar   smetalari   bo‘yicha
moliyalashtiriladigan maktablarga quyidagilarni xabar qiladilar: 
1) shtatlar   va   maktab   xodimlari   ish   xaqi   stavkalari   haqidagi
ma’lumotni; 
2) ishlab chiqarish ko‘rsatkichlari (o‘quvchilar, sinflar, bolalar, joylar,
joy-kun, bola-kun va h.k.), bepul yoki imtiyozli ovqat oluvchi o‘quvchilarning
soni, birinchi sinf o‘quvchilarining soni, aholining kam ta’minlangan qismidan
bepul qishqi kiyim va poyafzal ajratiladigan boshlang’ich sinf o‘quvchilarining
soni va boshqa tarmoq ko‘rsatkichlarini; 
3) ovqatlanishga,   dori-darmonlarga   ketadigan   xarajatlarning
me’yorini; 
4) maktabni  xo‘jalik  va  davolash  maqsadlari  uchun 
rejalashtirilayotgan yilga ajratiladigan tegishli natural ko‘rsatkichlarini; 
5) byudjet   mablag‘lari   doirasida   sotib   olishga   muljallangan
inventarlar va asbob-uskunalar ro‘yxatini; 
6) kapital ta’mirlash bo‘yicha asosiy ishlar ro‘yxatini; 
7) tegishli moliya organlari tomonidan, yuqori moliya organlari bilan
kelishilgan  holda,  belgilangan   maktablarga   xabar   beriladigan  ko‘rsatkichlar   va
shakllar ro‘yxatini. 
Maktablarning   belgilangan   tartibda   tasdiqdangan   xarajatlar   smetasi   va
shtat   jadvallari,   shuningdek   amaldagi   smetalarga   va   shtat   jadvallariga
kiritiladigan   o‘gartirishlar   moliya   organlarida   ro‘yxatdan   o‘tkazilgandan   so‘ng
amalga kiritiladi. 
Yuqorida  aytilanidek, maktabning shtat jadvallari va xarajatlar smetalarini
ro‘yxatdan   o‘tkazish   qonun   hujjatlarida   belgilangan   tartibda   tegishli   moliya
18 organlari   tomonidan   amalga   oshiriladi.   Tegishli   bank   muassasalari
maktablarning   ish   haqiga   va   xarajatlariga   mablag‘lar   berishni,   ularning
xarajatlar smetasini tegishli moliya organlarida ro‘yxatdan o‘tkazilgandan so‘ng
amalga oshiradilar. 
Maktab   xarajatlar   smetasining   ijrosi   bevosita   ushbu   maktabning   direktori
tomonidan amalga oshiriladi. 
Maktabda  o‘qituvchilarni tarifikatsiyalash. 
«Umumta’lim  muassasalari  o‘qituvchilarini tarifikatsiyalash va ish haqini
hisoblash   tartibi   bo‘yicha   metodik   ko‘rsatmalar»iga   ko‘ra   o‘qituvchilar
tarifikatsiyasi   har   yili   1   sentyabr   holatida   sinflar,   guruhlar   to‘ldirilgan   hamda
o‘quv   yuklamasi   taqsimlangandan   so‘ng   amalga   oshiriladi 3
.   Tarifikatsiya
bo‘yicha   ishlar   maktab   direktori   buyrug‘i   bilan   tashkil   etiladigan   tarifikatsiya
komissiyalari tomonidan amalga oshiriladi. Bu ishlarni o‘tkazishda umumta’lim
muassasasi   direktori,   direktorning   o‘quv   va   ma’naviy-ma’rifiy   ishlar   bo‘yicha
o‘rinbosarlari hamda ushbu muassasa kasaba uyushmasi raisi ishtirok etadi. 
Tarifikatsiya   komissiyasi   o‘quv   rejasi   asosida   maktabdagi
o‘qituvchilarning   sonini,   ularning   o‘qitadigan   fani   bo‘yicha   mutaxassisligini,
shuningdek,   pedagogik   tajribasini   va   toifasini   hisobga   olgan   holda   har   bir
o‘qituvchiga o‘quv va pedagogik   yuklamalarini taqsimlashni  amalga oshiradi.
O‘qituvchining   umumiy   yuklamasi     o‘quv   va   pedagogik   yuklamadan   iborat
bo‘lib,   u   bir   yilda   1548   soatni   tashkil   etadi.   Pedagogik   yuklama   belgilangan
o‘quv yuklamasidan proportsional ravishda boshlang‘ich sinflarda 1,0 va yuqori
sinflarda   0,8   koeffitsientlarni   qo‘llash   orqali   belgilanadi.   Reja   bo‘yicha
o‘qituvchining umumiy bir oylik yuklamasi 154,8 soatni tashkil qiladi. Xaftalar
soni   bir   oyda   4,3   hafta   deb   qabul   qilingan.   O‘qituvchining   1,0   stavkasi   uchun
haftalik umumiy yuklamasi 36 soatni ( boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining o‘quv
yuklamasi   18   soat   va   pedagogik   yuklamasi     18   soat;   yuqori   sinf
3  O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi hamda Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza 
qilish vazirligining 2006 yil 5 yanvardagi 03 - 01/23-sonli qo‘shma buyrug‘i bilan 
tasdiqlangan,   Tarifikatsiya.   
19 o‘qituvchisining   o‘quv   yuklamasi   20   va   pedagogik   yuklamasi   16   soat)   tashkil
qiladi.    
Lavozimlar qo‘shib olib borilganda yoki xodim asosiy vazifasi bilan bir vaqtda
vaqtincha   ish   joyida   bo‘lmagan   o‘qituvchining   vazifalarini   bajarganda   uning
oylik, chorak va yillik yuklamalari bajarilgan ishlari hisobiga oshadi. Vaqtincha
ishda   bo‘lmagan   o‘qituvchining   vazifalarini   o‘rindoshlik   asosida   bajarganda   u
pedagogik   yuklamani   barcha   komponentlar   bo‘yicha   to‘liq   hajmda   bajarishi
shart.  
  Boshqa   maktablardan   o‘rindoshlik   asosida   jalb   etilgan   pedagog   va
mutaxassislar   mehnatiga   hamda   maktabning   rahbar   xodimlariga   asosiy
lavozimini   haftasiga   10   soatgacha   o‘qituvchilik   lavozimi   bilan   qo‘shib   olib
borib   o‘quv   yuklamasini   bajarishi   mumkin   va   ularga   soatbay   ish   haqi
hisoblanadi.   O‘rindoshlik   asosida   o‘qituvchilik   lavozimida   ishlovchi
xodimlarga   to‘lanadigan   soatbay   haq   bazaviy   tarif   stavkasini   o‘quv
komponentidagi soatlarga 0,8 koeffitsientni qo‘llab aniqlanadi.  
  O‘rindoshlik   asosida   ishlovchi   o‘qituvchi   o‘ziga   yuklatilgan   pedagogik
yuklamalarini   ayrim   komponentlarini   bajarishdan   ozod   qilinishi   mumkin.
Bajarilishi   majburiy   bo‘lmagan   yillik   yuklamaning   ayrim   komponentlari
mehnat   shartnomasida   aniq   belgilangan   bo‘ladi.   Tarifikatsiya   ro‘yxatlari
ma’lumot   va   malaka   toifalarini   berish   haqidagi   hujjatlarning   tasdiqlangan
nusxasi,   qonunchilikda   ko‘zda   tutilgan   ustama   va   qo‘shimcha   to‘lovlar   joriy
etilishi   haqidagi   buyruq   nusxasi   bilan   birga   muayyan   maktab   bo‘ysunuvchi
tegishli yuqori halq ta’limi organiga taqdim etiladi.  
Maktablar o‘qituvchilarining tarifikatsiya ro‘yxati: 
- tuman (shahar) byudjetida turuvchi maktablar bo‘yicha - tegishli tuman 
(shahar) xalq ta’limi bo‘limi mudiri tomonidan; 
- viloyat   byudjetida   turuvchi   maktablar   bo‘yicha   -   tegishli   viloyat   xalq
ta’limi boshqarmasi boshlig‘i tomonidan; 
- Qoraqalpog‘iston   Respublikasi  respublika  byudjetida  turuvchi  maktablar
bo‘yicha - Qoraqalpog‘iston Respublikasi Xalq ta’lim vazirligi tomonidan; 
20 - O‘zbekiston   Respulikasi   respublika   byudjetida   turuvchi   maktablar
bo‘yicha - O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vaziri tomonidan tasdiqlanadi .
  Maktab   direktorining   o‘quv   ishlari   bo‘yicha   o‘rinbosari   har   bir
o‘qituvchining   ishlagan   vaqti   haqidagi   ma’lumotni   o‘z   ichiga   oluvchi   tabelni
to‘ldiradi, bunda umumiy ishlagan vaqt, shuningdek, o‘quv jarayoni va boshqa
pedagogik   jarayonga   sarf   etilgan   vaqt   aks   ettiriladi.   Amaldagi   qonunchilikka
muvofiq   rasmiylashtirilgan   o‘qituvchining   individual   ish   rejasiga   ko‘ra
bajarilmagan   ish   soatlari   tabelga   kiritilmaydi   hamda   ushbu   soatlar   uchun   haq
to‘lanmaydi. Maktab direktorining o‘quv ishlari bo‘yicha o‘rinbosari imzolagan
ish   vaqtini   hisoblash   tabellari   maktab   direktori   tomonidan   tasdiqlanadi   va   ish
haqini   o‘z   vaqtida   hisoblash   va   to‘lashni   ta’minlash   uchun   maktab
buxgalteriyasiga   taqdim   etiladi.   Ish   vaqtini   hisoblash   tabellarini   maktab
buxgalteriyasiga   taqdim   etishning   aniq   muddatlari   direktor   buyrug‘i   bilan
belgilanadi. 
  Maktab   o‘qituvchilariga   ish   haqi   maktab   buxgalteriyasiga   taqdim
etiladigan   tarifikatsiya   ro‘yxatlari,     maktab   xodimlarini   ishga   qabul   qilish
haqidagi   buyruqdan   ko‘chirma   yoki   buyruq   nusxasi,   ish   vaqtini   hisoblash
tabellari, vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik varaqalari va boshqa  boshlang‘ich
hujjatlar asosida hisoblanadi: 
Umumta’lim   muassasalari   o‘qituvchilarining   bazaviy   tarif   stavkalaridagi
o‘zgartirishlar   ilgari   taqdim   etilgan   tarifikatsiya   ro‘yxatlariga   nisbatan
hukumatning   ish   haqini   oshirish   haqidagi   qarori   chiqqanda,   shuningdek,
attestatsiya   natijalari   bo‘yicha   malaka   toifasi   o‘zgarganda   amalga   oshiriladi.
Bunday   hollarda   tarifikatsiya   ro‘yxatlari   qaytadan   tuziladi   va   maktab
buxgalteriyasiga yoki markazlashtirilgan buxgalteriyaga qayta taqdim etiladi. 
3.Byudjet  tashkilotlaridan mablag’ oluvchilarning  xarajatlar smetalarni
g’aznachilik  bo’limlariga taqdim etish
                          Byudjetdan   mabla ј   oluvchilar   byudjet   xarajatlarini   amalga   oshirish
uchun   g’aznachilik   bo‘linmalariga   quyidagilarni:                       byudjet   mabla ј lari
bo‘yicha: 
21         doimiy xarajatlar smetalari moliya organlarida ro‘yxatga olinguniga qadar
-   birinchi   chorak   uchun   oylar   kesimida   moliya   bo‘limlarida   ro‘yxatga   olingan
vaqtinchalik xarajatlar smetalari nusxalarini; 
        doimiy xarajatlar smetalari moliya organlarida ro‘yxatga olingandan so‘ng
-   moliya   organlarida   ro‘yxatga   olingan,   oylar   kesimida   doimiy   xarajatlar
smetalarini;          byudjetdan tash є ari mabla ј lar bo‘yicha   
              moliya  organlarida  ro‘yxatga   olingan,   byudjetdan  tashqari  mabla ј larning
kelib   tushishi   va   ishlatilishining   cheklanishi   oylar   kesimida   ko‘rsatilgan
vaqtinchalik va aniqlangan xarajatlar smetalari nusxalarini taqdim etadilar  
              Byudjetdan   mablag’   oluvchilar   byudjet   mablag’lari   bo‘yicha   xarajatlar
smetalari   nusxalarini   va   ularga   ilovalarni   hamda   O‘zbekiston   Respublikasi
Vazirlar   Ma і kamasi   Zaxira   jamg’armasi,   Qoraqalpog’iston   Respublikasi
Vazirlar   Kengashi   zaxira   jamg’armasi,   viloyatlar   hamda   Toshkent   shahar
hokimligi   zaxira   jamg’armalari   mablag’lari   hisobiga   va   byudjetdan   tashqari
mablag’lar   bo‘yicha   smetalarni,   ular   moliya   organlarida   o‘rnatilgan   tartibda
ro‘yxatga olinganidan so‘ng, g’aznachilik bo‘linmalariga taqdim qiladilar. 
                    Kapital   qurilish   ob’ektlari   bo‘yicha   kapital   qurilish   buyurtmachilari
g’aznachilik   bo‘linmalariga   tegishli   moliya   organlari   bilan   kelishilgan,
tasdiqlangan   qurilishlarning   manzilli   ro‘yxati     va   qurilishlarning   titul   ro‘yxati
asosida tuzilgan xarajatlarning oylar kesimidagi yoyilmasini taqdim etadilar. 
Kapital qurilish ob’ektlari bo‘yicha xarajatlarning oylar kesimidagi yoyilmasiga
aniqliklar   qurilishlarning   manzilli   va   titul   ro‘yxatlarining   aniqlanishi   asosida
kiritiladi. 
                    G’aznachilik   bo‘linmalari   byudjetdan   mablag’   oluvchilarning   byudjet
tasnifining   tegishli   bo‘lim,   bob   va   paragraflari   bo‘yicha   xarajatlarini   quyidagi
hollarda to‘xtatish quyidagiga ega: 
                  Byudjetdan   mablag’     oluvchilarning   tegishli   moliya   organlariga
O‘zbekiston   Respublikasi   Moliya   vazirligi   tomonidan   belgilangan   hisobotlarni
taqdim   etmagan   hollarda   (moliya   organlari   tomonidan   g’aznachilik
bo‘linmalarini   byudjetdan   mablag’   oluvchilarning   hisobot   topshirmaganligi
22 to‘ ј risidagi   yozma   bildirishnomasi   bo‘yicha),   tegishli   byudjetdan   mablag’
oluvchilarning rahbarlarini xabardor qilgan holda; 
          Tegishli moliya organlari tomonidan tegishli byudjetlarning vaqtinchalik
va doimiy daromadlar va xarajatlar yoyilmalari belgilangan muddatlarda taqdim
etilmaganda   -   ular   taqdim   etilgunga   qadar   muddatga;   moliya   organlari
tomonidan ajratilgan byudjet mablag’larini o‘zgartirishga taqdimnoma kelishish
uchun taqdim qilinganda - ular tomonidan taqdimnomalar asosida tayyorlangan
smetalarga   tegishli   barcha   o‘zgartirishlarni   va   ularning   o‘zaro   muvaffaqiyatli
solishtirishlari   yoki   tegishli   moliya   organining   kiritilayotgan   o‘zgartirishlarni
rad   etganligi   to‘g’risidagi   yozma   xabarnomasi   taqdim   etilgunga   qadar
muddatga; 
                    Tegishli   byudjetlar   daromadlari   va   xarajatlarining   yoyilmasiga,
byudjetdan   mablag’   oluvchilarning   xarajatlar   smetalariga,   qurilishlarning
manzilli   va   titul   ro‘yxatlarga   o‘zgartirishlarning   kiritilishi   moliya   organlari
tomonidan   byudjetdan   mablag’   oluvchilar   va   buyurtmachilar   bilan   birgalikda,
ushbu   o‘zgartirishlar   uchun   so‘rovnomalar   va   taqdimnomalar   tegishli
g’aznachilik bo‘linmalari bilan kelishilgandan so‘ng amalga oshiriladi.  
              Ajratilgan byudjet mablag’lari qoldiqlari summalarining qabul qilingan
yuridik   va   moliyaviy   majburiyatlar,   shuningdek   amalga   oshirilgan   kassa
xarajatlarining   ajratilgan   byudjet   mabla ј lari   qoldiqlari   summalaridan   oshishiga
olib   keladigan   miqdorlarda   byudjet   mablaqlarining   kamaytirilishiga   yo‘l
qo‘yilmaydi. 
                        Tegishli   byudjet   mablag’larining   taqsimlovchilari   (oluvchilari)
tashabbusi bilan byudjet mablag’lari bo‘yicha xarajatlar smetalariga o‘zgartirish
kiritilgan   hollarda,   ular   tomonidan   o‘rnatilgan   tartibda   rasmiylashtirilgan
so‘rovnomalar imzolash uchun g’aznachilik bo‘linmalariga taqdim etiladi. 
              So‘rovnomada ko‘rsatilgan xarajatlar turlari bo‘yicha ajratilgan byudjet
mablag’lariga   taklif   qilinayotgan   o‘zgartirishlar   kiritishning   imkoni   mavjud
bo‘lganda,   g’aznachilik   bo‘linmalari   G’aznachilik   dasturiy   majmuida   ushbu
byudjet   mablag’larini   taqsimlovchilar   (oluvchilar)ning   shaxsiy   g’azna
23 hisobvaraqlaridagi   tegishli   xarajatlar   moddalari   bo‘yicha   keyingi   yuridik   va
moliyaviy   majburiyatlarni   ro‘yxatga   olish   va   kassa   xarajatlarini   amalga
oshirishni to‘xtatib qo‘yadi. 
                      G’aznachilik   dasturiy   majmuida   keyingi   yuridik   va   moliyaviy
majburiyatlarni   ro‘yxatga  olish   va  kassa  xarajatlarini   amalga  oshirish  to‘xtatib
qo‘yilgandan   so‘ng,   byudjetdan   mablag’   oluvchilarning   so‘rovnomasi   tegishli
g’aznachilik   bo‘linmalarining   vakolatli   xodimlari   tomonidan   imzolanadi   va
muh і ri bilan tasdiqlanadi. 
          Imzolangan va muh і r bilan tasdiqlangan xarajatlar smetasiga o‘zgartirish
kiritish to‘g’risidagi so‘rovnoma, uni g’aznachilik bo‘linmasiga taqdim qilingan
kunning   keyingi   ish   kunidan   kechikmagan   muddatda,   byudjet   mablag’ining
taqsimlovchiga keyinchalik uni tegishli moliya organlariga taqdim  etish uchun
qaytariladi.  
                  Yuridik   va   moliyaviy   majburiyatlar   bilan   band   bo‘lmagan   byudjet
mablag’lari   mavjud   bo‘lmaganda   va   byudjet   mablag’lariga   so‘rovnomada
ko‘rsatilgan   xarajat   turlari   bo‘yicha   taklif   qilinayotgan   o‘zgartirishlar
kiritishning   imkoni   mavjud   bo‘lmagan   hollarda,   g’aznachilik   bo‘linmalari
so‘rovnomani   qaytarish   sabablarini   ko‘rsatgan   holda   byudjetdan   mablag’
oluvchilarga qaytaradilar. 
            Byudjet   mablag’lari   bo‘yicha   xarajatlar   smetalariga   tegishli   moliya
organlari   tashabbusi   bilan   o‘zgartirishlar   kiritilgan   hollarda,   ular   tomonidan
o‘rnatilgan   tartibda   rasmiylashtirilgan   taqdimnoma   yoki   ma’lumotnoma-
bildirishnoma   loyihalari   g’aznachilik   bo‘linmalariga   imzolash   uchun   taqdim
etiladi. 
                    G’aznachilik   bo‘linmalari   taqdimnomada   taklif   qilinayotgan
o‘zgartirishlarni   amalga   oshirish   imkonini,   taklif   qilinayotgan   o‘zgartirishlar
summasini tegishli byudjet mablag’larining taqsimlovchilari    bo‘yicha yuridik
va moliyaviy majburiyatlar, shuningdek kassa xarajatlari bilan band qilinmagan
ajratilgan   byudjet   mablag’lari       qoldiqlari   bilan   solishtirish   orqali   amalga
oshiradi. 
24           G’aznachilik   dasturiy   majmuida   keyingi   yuridik   va   moliyaviy
majburiyatlarni   ro‘yxatga  olish   va  kassa  xarajatlarini   amalga  oshirish  to‘xtatib
qo‘yilgandan   so‘ng,   moliya   organining   taqdimnomasi   tegishli   g’aznachilik
bo‘linmasining vakolatli xodimlari tomonidan imzolanadi va uning muh і ri bilan
tasdiqlanadi. 
      Imzolangan va muh і r bilan tasdiqlangan xarajatlar smetasiga o‘zgartirishlar
kiritish   to‘g’risidagi   tasdiqnoma,   u   g’aznachilik   bo‘linmasiga   taqdim   qilingan
kunning keyingi  ish kunidan kechikmagan muddatda, tegishli  moliya organiga
qaytariladi.  
          Moliya organlari tomonidan qonun hujjatlari asosida byudjet mablag’lari
bo‘yicha xarajatlar smetalariga o‘zgartirishlar    kiritilgan hollarda, g’aznachilik
bo‘linmalariga 11-sonli shaklda ma’lumotnoma-bildirishnoma loyihalari taqdim
qilinadi   (respublika   byudjeti   bo‘yicha   -   Moliya   vazirligining   tarmoq
boshqarmalari   O‘zbekiston   Respublikasi   moliya   vazirligi   G’aznachiligiga
17sonli shaklda ma’lumotnoma-bildirishnoma loyihasini taqdim etadi). 
                  G’aznachilik   bo‘linmalari   taklif   qilinayotgan   o‘zgartirishlarni   amalga
oshirish   imkonini   tekshirishni,   taklif   qilinayotgan   o‘zgartirishlar   summasini
yuridik   va   moliyaviy   majburiyatlar,   shuningdek   tegishli   byudjetda   turuvchi,
barcha   byudjet   mablag’larini   taqsimlovchilar   (oluvchilar)ning   tegishli   bo‘lim,
bob,   paragraf   va   xarajatlar   moddalari   bo‘yicha   kassa   xarajatlari   bilan   band
qilinmagan   ajratilgan   byudjet   mablag’lari   qoldiqlari   bilan   solishtirish   orqali
amalga oshiradilar. 
              Ma’lumotnoma-bildirishnomada  ko‘rsatilgan  ajratilgan  byudjet
mablag’lari   limitlariga   taklif   qilinayotgan   o‘zgartirishlarni   kiritish   imkoni
mavjud bo‘lganda, g’aznachilik bo‘linmalari: 
            G’aznachilik  dasturiy  majmuida  tegishli  byudjet  
mabla ј larini   taqsimlovchilar   (oluvchilar)ning   tegishli   bo‘lim,   bob,
paragraf   va   xarajatlar   moddalari   bo‘yicha   keyingi   yuridik   va   moliyaviy
majburiyatlar olishni va kassa xarajatlarini amalga oshirishni to‘xtatib qo‘yadi;
ma’lumotnoma-bildirishnoma   loyihasi   taqdim   qilingan   kunning   keyingi   ish
25 kunidan   kechikmagan   muddatda   ijobiy   xulosa   tuzadi   va   uni   tegishli   moliya
organlariga taqdim etadi. 
                       Yuridik va moliyaviy majburiyatlar  bilan  band bo‘lmagan ajratilgan
byudjet   mablag’lari   mavjud   bo‘lmagan   hollarda   va   so‘rovnomada   ko‘rsatilgan
xarajat   turlari   bo‘yicha   ajratilgan   byudjet   mablag’lari   limitlariga   taklif
qilinayotgan   o‘zgartirishlar   kiritishning   imkoni   mavjud   bo‘lmaganda,
g’aznachilik   bo‘linmalari,   ma’lumotnoma-bildirishnoma   loyihasi   taqdim
qilingan   kunning   keyingi   ish   kunidan   kechikmagan   muddatda,   unga
o‘zgartirishlar   kiritish   imkoni   yo‘qligi   sabablari   ko‘rsatilgan   holda   xulosa
tuzadi. 
            Ma’lumotnoma-bildirishnomaga salbiy xulosa olingandan so‘ng, tegishli
moliya   organlari   ularni   o‘zgartirish   yoki   bekor   qilish   bo‘yicha   choralarni
ko‘radilar. 
        Yuridik   va   moliyaviy   majburiyatlarni   qabul     qilish   va   kassa   xarajatlarini
amalga   oshirishni   to‘xtatib   qo‘yishni   yechish,   g’aznachilik   bo‘linmalari
tomonidan   moliya   organlari   tegishli   ma’lumotnoma-bildirishnomalar   va   ularni
o‘zaro   solishtirish   asosida   tayyorlangan   byudjet   mablag’lari
taqsimlovchilarning   xarajatlar   smetalariga   o‘zgartirishlar   ro‘yxatining   barcha
nusxalarini taqdim qilganidan keyin amalga oshiriladi.  
26 Xulosa
Biz   O‘zbekiston   Respublikasi   byudjet   tashkilotlarida   xarajatlar   smetasi
hamda shtatlar jadvalini  tuzish va uning  ijrosi hisobini tashkil etishning muhim
tarkibiy qismi hisoblangan byudjet nazoratining nazariy va huquqiy asoslariga,
uning zarurligi va mohiyati, turlari va usullariga tayangan holda ushbu mavzuni
yoritishga harakat qildik. O‘zbekiston Respublikasi  mustaqillikka erishganidan
so‘ng   bozor   talabalariga   javob   bera   oladigan   milliy   byudjet   tizimi   shakllana
boshladi.   Avvalambor,  byudjet   tizimining   huquqiy  asosi   bo‘lgan   Konstitutsiya
qabul   qilindi,   byudjet   siyosatining   institutsional   asoslari   bo‘lgan   davlat
hokimiyati   idoralarining   huquqiy   maqomi,   moliya-byudjet   siyosati   sohasidagi
vakolatlari   va   vazifalari   belgilab   berildi.   Konstitutsiyada   mustahkamlangan
mahalliy   hokimiyatlarining   mustaqilligi,   moliya   sohasida   qat’iy
o‘zgartirishlarni   va   davlat   byudjeti   ijrosining   g‘aznachilik   tizimini   bosqichma-
bosqich joriy etish yo‘nalishlarini tadqiq etishni talab qildi. 
Iqtisodiyot   taraqqiyotining   hozirgi   sharoitidan   kelib   chiqqan   holda   shtatlar
jadvali,   xarajatlar   smetasi   va   byudjet   nazoratini   takomillashtirishning   muhim
xususiyatli tomonlarini quyidagicha ifodalash mumkin: 
 Birinchidan,   ijtimoiy   soha   xarajatlarini   o‘z   vaqtida   va   kerakli   miqdorda
moliyalashtirish     uchun     byudjet   tashkilotlarida     shtatlar     jadvali   va   xarajatlar
smetasini puxta ishlab chiqish maqsadga muvofiqdir;  
 Ikkinchidan,   aholining   birinchi   navbatdagi   ehtiyojlarini   qondirish   bilan
bevosita   bog‘liq   bo‘lgan   iqtisodiy   sohalarni   zarur   darajada   rivojlantirishni
yanada jonlantirish lozim; 
 Uchinchidan,   ishbilarmonlar   xo‘jalik   faoliyatini   rag‘batlantirish   uchun
yanada qulay shart-sharoit yaratib berish zarurdir; 
 Davlat   byudjeti   ijrosining   g‘aznachilik   tizimi   joriy   etilishi   bilan
moliyaviy   nazoratning   dastlabki   va   joriy   shakllarini   yuritish   bo‘yicha,   byudjet
tashkilotining bosh buxgalterlari bilan seminarlar tashqil qilish zarur;  
 Byudjet   mablag‘larini   oluvchilarning   mahsulot   etkazib   beruvchilar   (ish
bajaruvchi,   xizmat   ko‘rsatuvchilar)   bilan   tuzilayotgan   shartnomalari   xarajatlar
27 smetasida   nazarda   tutilgan   mablag‘lar   doirasida   tuzilishi,   ta’minlanishi,
shuningdek,   to‘lovlarning   faqat   g‘aznachilik   tomonidan   ro‘yxatga   olingan
shartnomalar   bo‘yicha   xarajatlar   smetasida   ko‘zda   tutilgan   mablag‘lar
qoldig‘idan   kelib   chiqib   to‘lanishi   byudjet   mablag‘ini   oluvchilar   kreditorlik
qarzlarini minimallashtirishga xizmat qiladi deb o‘ylaymiz; 
 Yuqoridagilardan   kelib  chiqib,   byudjet   tashkilotlarida   shtatlar   jadvali   va
xarajatlar   smetasini   tuzishda   bo‘sh   o‘rinlarning   bo‘lmaslagiga   va   iqtisod
qilingan,   tejalgan,   ishlatilmay   qolgan   mablag‘larni   mavjud   bo‘lishiga   yo‘l
qo‘ygan tuzuvchilarga ma’suliyatini oshirish maqsadga muvofiqdir. 
  Yuqori   tashkilot   moliya   organiga     xarajatlar   guruhlari   bo’yicha     xarajatlar
yig’ma   smetasini,   xarajatlarning   to’liq   yoyilmasini     va   xarajatlar   smetasiga
hisob-kitoblarni     ilova   qilgan   holda,   shunungdek     qaramog’idagi     barcha
tashkilotlar   bo’yicha esa ro’yhatdan   o’tkazish uchun hamma talablarga va m\
belgilangan muddattta malga oshirilishi kerak.  
    Tashkilotlarning xarajatlar smetasi va shtatlar jadvalini  ro’yhatdan o’tkazish
paytida     molya   organalari     o’z   vakolatlri     doirasida   ortiqcha     shtatlarni
yo’qotishlari   lozim.   Aniqlangan   kamchiliklar     bartaraf     etilganidan   keyingina
ro’yhatdan o’tkazishni amalga oshirish kerak.  
    Tashkilotlardagi   xarajatlar   smetasini     tuzishda   kompyuter   texnikasi   mavjud
bo’lishi   va   har   bitta   jurnallar       avtomatlashtirilgan   tarzda   yuritilishi     va
programmalshtirilgan bo’lishi kerak.  
  O’tkan   yilda   qolgan   summani   yuqori   byudjetga   qaytarmasdan   u   uchun   ham
alohida smeta tuzilishi  va favqulotta vaziyatlar   bo’p qolganda o’sha summani
ishlatilish   kerak.   Bu   byudjet   tashkilotlarini     har   qandan   noqulay   vaziyatlardan
olib chiqishi mumkin.  
 
28 Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. O‘zbekiston   Respublikasining   2019   yil   26   avgustdagi   «Davlat   byudjetining
g‘azna ijrosi to‘g‘risida»gi Qonuni, № 664-II sonli. 
O‘zbekiston   Respublikasining   2020   yil     14   dekabrdagi   «Byudjet   tizimi
to‘g‘risida»gi Qonuni, № 158- II sonli  
2. O‘zbekiston Respublikasi buxgalteriya hisobining 19-sonli 
«Inventarizatsiyani   o‘tkazish   va   tashkil   etish»   milliy   standarti   (O‘zbekiston
Respublikasi   Adliya   vazirligida   2019   yil   2   noyabrda   833-son   bilan   ro‘yxatga
olingan).  
3. “Inventarizatsiya   jarayonida   aniqlangan   mol-mulk   kamomadi   va
ortiqchasining buxgalteriya hisobi va soliqqa tortish tartibi to‘g‘risida”gi Nizom,
O‘zbekiston   Respublikasi   Moliya   vazirligi,   O‘zbekiston   Respublikasi   Davlat
Soliq qo‘mitasi va 
O‘zbekiston   Respublikasi   Mehnat   va   aholini   ijtimoiy   muhofaza   qilish
vazirligining 2021 yil 10 martdagi 37,2004-26,20/1-sonli qo‘shma qarori. 
4. “O‘zbekiston   Respublikasi     davlat   byudjetini   tuzish   va   ijro   etish   qoidalari”
O‘zR 
AV. tomonidan  2022 yil 14 martda № 1111- son bilan ro‘yxatdan o‘tgan; 
5. Byudjet   tashkilotlari   tomonidan   yagona   ijtimoiy   to‘lovni   hisoblash,   o‘tkazib
berish   va   to‘lashni   buxgalteriya   hisobi   va   hisobotida   qayd   etishning   vaqtincha
tartibi   (O‘zbekiston   Respublikasi   Moliya   vazirligining   2023   yil   22   apreldagi
dk/03-04-04/181-sonli xati). 
6. Asosiy   vositalarni   balans   hisobidan   chiqarish   tartibi   to‘g‘risidagi   Nizom
(O‘zbekiston   Respublikasi   Adliya   vazirligida   2021   yil   29   avgustda   1401-son
bilan ro‘yxatga olingan). 
7. “Yuridik   tashkilotlar   tomonidan   kassa   operatsiyalarini   yuritish   qoidalari”.
swO‘z.R   AV.   tomonidan   2018   yil   17   dekabrda   №   565-son   bilan   ro‘yxatdan
o‘tgan; 
29 30

DAVLAT BYUDJETI XARAJATLARI TIZIMI

Купить
  • Похожие документы

  • Industrial tarmoqlarida kadrlarni tanlash, joy-joyiga qo’yish, tayyorlash va qayta tayyorlash
  • 2016-2023 yillarda O'zbekistonda asosiy makroiqtisodiy ko'rsatkichlar dinamikasi
  • Assotsiatsiya koeffitsienti
  • XXI asrdagi jahon iqtisodiy inqirozlari - sabablari va oqibatlarini tahlil qilish
  • Xizmat sohasida yetakchi bo’lishning zamonaviy tamoyillari

Подтвердить покупку

Да Нет

© Copyright 2019-2025. Created by Foreach.Soft

  • Инструкция по снятию с баланса
  • Контакты
  • Инструкция использования сайта
  • Инструкция загрузки документов
  • O'zbekcha