Davlat moliyasini boshqarish institusional tarkibining islohida g'aznachilik xizmati - Iqtisodiyot - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	10000UZS
Hajmi	22.5KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	14 Aprel 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Zokirjon Xolmuhammedov

Ro'yxatga olish sanasi 14 Aprel 2025

2 Sotish

Davlat moliyasini boshqarish institusional tarkibining islohida g'aznachilik xizmati

Sotib olish

Mavzu: Davlat moliyasini boshqarish institusional tarkibining islohida
g'aznachilik xizmati
Reja:
I. Kirish. Davlat moliyasini boshqarish tizimi tushunchasi.
II. 1. Davlat moliyasida institusional tarkibning ahamiyati.
2. Davlat moliyasini boshqarishdagi institusional islohotlar: asosiy
yo‘nalishlar.
3. G‘aznachilik xizmatining mohiyati va funksiyalari.
III. Xulosa.
IV. Foydalanilgan adabiyotlar.

Kirish. Davlat moliyasini boshqarish tizimi tushunchasi va uning tarkibiy
qismlari
Davlat moliyasi – bu davlatning iqtisodiy siyosatini amalga oshirishda
foydalaniladigan moliyaviy resurslar yig‘indisidir. U davlat byudjeti, soliq tizimi,
davlat investitsiyalari, moliyaviy nazorat va boshqa moliyaviy vositalarni o‘z
ichiga oladi. Davlat moliyasi orqali jamiyat ehtiyojlarini qondirish, ijtimoiy
tenglikni ta’minlash, iqtisodiy barqarorlikka erishish va davlat organlarining
faoliyatini moliyalashtirish kabi vazifalar bajariladi.
Davlat moliyasini boshqarish tizimi deganda, davlatning mavjud moliyaviy
resurslarini to‘plash, taqsimlash, boshqarish va nazorat qilishga doir tashkil etilgan
institutlar, qonunchilik me'yorlari va texnologik jarayonlar majmuasi tushuniladi.
Bu tizim orqali davlat o‘zining fiskal siyosatini amalga oshiradi va iqtisodiyotni
tartibga soladi.
Davlat moliyasini boshqarish tizimi quyidagi asosiy yo‘nalishlarni o‘z ichiga
oladi:
1. Byudjet jarayoni – davlat daromad va xarajatlarining rejalashtirilishi,
tasdiqlanishi, ijro etilishi va hisobot berilishi.
2. Soliq siyosati – davlat daromadlarini shakllantirish uchun zarur
bo‘lgan soliqlarni belgilash, yig‘ish va boshqarish tizimi.
3. G‘aznachilik tizimi – byudjet mablag‘larining hisobini yuritish,
ularni to‘g‘ri taqsimlash va harakatini nazorat qilish tizimi.
4. Davlat qarzini boshqarish – ichki va tashqi qarzlarni jalb qilish,
ularni xizmat ko‘rsatish va qaytarish bo‘yicha faoliyat.
5. Moliyaviy nazorat va audit – davlat mablag‘larining qonuniy,
maqsadli va samarali sarflanishini ta’minlash tizimi.
So‘nggi yillarda davlat moliyasini boshqarishda institusional islohotlar
muhim ahamiyat kasb etmoqda. Bu islohotlar orqali moliyaviy boshqaruv
tizimining ochiqligi, samaradorligi va hisobotdorligi kuchaytirilmoqda. Ayniqsa,
byudjet ijrosini to‘liq nazorat qilishga yo‘naltirilgan g‘aznachilik tizimi
institusional islohotlarning markaziy qismiga aylanmoqda.
Xalqaro moliyaviy institutlar (Xalqaro valuta jamg‘armasi, Jahon banki,
OECD va boshqalar) ham davlat moliyasini boshqarish tizimini kuchaytirish
bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqmoqda. Bu tavsiyalarda moliyaviy intizomni
mustahkamlash, raqamlashtirish orqali shaffoflikni ta’minlash va natijadorlikka
asoslangan moliyalashtirish tizimini joriy etish asosiy yo‘nalishlar sifatida
belgilanmoqda.

II. 1. Davlat moliyasida institusional tarkibning ahamiyati.
Davlat moliyasini boshqarish tizimi ko‘plab turli institutlardan tashkil topgan
bo‘lib, har biri o‘ziga xos funksiyalarni bajaradi. Bu institutlar bir-biri bilan
chambarchas bog‘langan va o‘zaro aloqada bo‘lib, davlatning moliyaviy siyosatini
amalga oshiradi. Institusional tarkib davlat moliyasini boshqarishda muhim rol
o‘ynaydi, chunki moliyaviy resurslarni to‘plash, taqsimlash, nazorat qilish va
sarflash tizimining samaradorligi aynan bu tuzilmalarning ishlashiga bog‘liq.
Institusional tarkib va uning o‘zaro aloqalari
Davlat moliyasining institusional tarkibi turli tizimlar va organlardan tashkil
topadi, ularning asosiylari quyidagilardir:
1. Davlat organlari va hukumat
Davlat organlari davlat moliyasining boshqaruvini amalga oshirishda muhim rol
o‘ynaydi. Ularning vazifasi soliq siyosatini ishlab chiqish, byudjetni tasdiqlash,
davlat qarzini boshqarish, davlat xarajatlarini nazorat qilish, moliyaviy resurslarni
taqsimlash va boshqa moliyaviy qarorlarni qabul qilishdir.
2. G‘aznachilik xizmati
G‘aznachilik tizimi davlat moliyasi boshqaruvining markaziy qismi hisoblanadi. U
davlat byudjeti ijrosini amalga oshirish, mablag‘larni taqsimlash va sarflash,
moliyaviy nazorat o‘rnatish kabi funksiyalarni bajaradi. G‘aznachilikning samarali
ishlashi davlat moliyasini boshqarish tizimining sifatini oshiradi, ayniqsa
mablag‘lar oqimining shaffofligini va nazoratini ta'minlaydi.
3. Markaziy bank
Markaziy bank davlat moliyasida o‘zining alohida o‘rniga ega. U nafaqat pul-
kredit siyosatini amalga oshiradi, balki davlat qarzlarini boshqarish, inflyatsiyani
nazorat qilish va iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish kabi vazifalarni bajaradi.
4. Soliq organlari
Soliq organlari davlat moliyasining eng muhim institutlaridan biridir. Ular davlatga
kerakli daromadlarni ta'minlash uchun soliq yig‘ish, nazorat qilish, soliq
to‘lovchilarni ro‘yxatdan o‘tkazish, soliqni soxta yoki noto‘g‘ri hisoblash
holatlarini bartaraf etish vazifalarini bajaradi.
5. Nazorat va audit organlari
Davlat moliyasini boshqarish samaradorligini oshirish uchun nazorat va audit
organlari o‘z vazifalarini bajaradi. Ular byudjet mablag‘larining oqilona va
maqsadli sarflanishini nazorat qilish, xatoliklar va korrupsiya holatlarini
aniqlashga qaratilgan ishlarni amalga oshiradi.
Institusional tarkib va samaradorlik
Davlat moliyasini boshqarish tizimining samaradorligi asosida institusional
tarkibning ishlash darajasi yotadi. Bu tashkilotlar va tizimlarning o‘zaro aloqalari,
mas’uliyatni taqsimlash va maqsadga yo‘naltirilganlik muhim omillardir. Agar bu
tizimlar o‘rtasidagi aloqalar zaif bo‘lsa yoki tashkilotlar o‘rtasida to‘g‘ri

koordinatsiya mavjud bo‘lmasa, davlat moliyasini boshqarish jarayonida xatoliklar
va isrofgarchiliklar yuzaga keladi. Masalan, byudjet xarajatlarini nazorat qiluvchi
g‘aznachilik xizmati va soliq yig‘ish tizimi o‘rtasida yaxlit aloqaning bo‘lmasligi
soliqlarni o‘z vaqtida to‘lash va byudjet daromadlarini shakllantirishda
qiyinchiliklar yaratadi.
Institusional tarkibning samarali ishlashi uchun quyidagi omillar muhim
hisoblanadi:
1. Ochiqlik va shaffoflik
Moliyaviy boshqaruvda ochiqlik va shaffoflikni ta'minlash davlat moliyasini
boshqarish tizimining samaradorligini oshiradi. G‘aznachilik va boshqa moliyaviy
institutlar o‘rtasida yaxlit axborot tizimi o‘rnatish, mablag‘larning qanday
taqsimlanayotgani va sarflanayotgani haqida jamoatchilikni xabardor qilish zarur.
2. Tizimning modernizatsiyasi
Raqamli texnologiyalarni keng joriy etish, masalan, GFMIS (Government
Financial Management Information System) va ERP (Enterprise Resource
Planning) tizimlari orqali davlat moliyasini boshqarish samaradorligini oshirish
mumkin. Bu tizimlar byudjet ijrosini real vaqt rejimida kuzatish va moliyaviy
operatsiyalarni aniq va tez amalga oshirish imkonini beradi.
3. Resurslarni boshqarish
Davlat moliyasining institusional tarkibi samarali ishlashi uchun resurslarni to‘g‘ri
boshqarish zarur. Bu nafaqat mablag‘larni to‘plash, balki ularni maqsadli va
samarali sarflashni ham o‘z ichiga oladi. Xususan, g‘aznachilik tizimi orqali davlat
mablag‘larini oqilona taqsimlash va sarflashni ta’minlash kerak.
4. Boshqaruvni markazlashtirish va lokalizatsiya
Markaziy hukumat va mahalliy organlar o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirish va
byudjetlarni muvofiqlashtirish davlat moliyasining samarali boshqaruviga xizmat
qiladi. Mahalliy darajada o‘z byudjetlarini mustaqil boshqarish imkoniyatini
yaratish, lekin markaziy hukumat tomonidan nazoratni amalga oshirish tizim
samaradorligini oshiradi.
Davlat moliyasida institusional tarkibning islohotlar va raqamlashtirish
jarayonidagi roli
So‘nggi yillarda O‘zbekistonda davlat moliyasini boshqarish tizimini
modernizatsiya qilish va isloh qilishga alohida e’tibor qaratilmoqda. G‘aznachilik
tizimi, masalan, raqamlashtirish orqali butun tizimning samaradorligini oshirishga
intilmoqda. Yangi texnologiyalar va tizimlar yordamida moliyaviy resurslar
boshqaruvi yanada shaffof va samarali bo‘lishi ta'minlanmoqda.
Institusional islohotlar davlat moliyasini boshqarish tizimining
modernizatsiya qilishida asosiy vosita bo‘lib xizmat qiladi. Bu islohotlar orqali
davlat mablag‘larini sarflash, soliq tizimi, g‘aznachilik xizmatlari va moliyaviy
nazoratni takomillashtirish mumkin.

2. Davlat moliyasini boshqarishdagi institusional islohotlar: asosiy
yo‘nalishlar.
Davlat moliyasini boshqarish tizimi har bir davlatning iqtisodiy barqarorligini
ta’minlashda asosiy rol o‘ynaydi. O‘zbekistonda ham so‘nggi yillarda davlat
moliyasini boshqarish tizimida institusional islohotlar amalga oshirilmoqda. Bu
islohotlar davlat moliyasini boshqarishning samaradorligini oshirish, moliyaviy
intizomni mustahkamlash, korrupsiyaning oldini olish va davlat xarajatlarini
maqsadli sarflashni ta'minlashga qaratilgan.
Davlat moliyasini boshqarish tizimining islohoti — bu tizimning ichki
tuzilmasidagi, jarayonlaridagi, boshqaruv usullaridagi, texnologik
imkoniyatlaridagi va qonuniy asoslaridagi o‘zgarishlarni o‘z ichiga oladi.
O‘zbekistonda amalga oshirilgan asosiy institusional islohotlar quyidagi
yo‘nalishlar bo‘yicha amalga oshirilmoqda.
1. Byudjet tizimini isloh qilish
Byudjet tizimini isloh qilishning asosiy maqsadi — byudjet mablag‘larining
samarali va maqsadli sarflanishini ta'minlash, byudjet tashkilotlarining o‘zaro
hamkorlikda ishlashini kuchaytirish, byudjetning shaffofligini oshirishdir.
O‘zbekistonda byudjet tizimining islohoti quyidagi yo‘nalishlarda amalga
oshirilmoqda:
 Byudjet taqsimoti va boshqaruvni markazlashtirish : Byudjetni
markazlashgan holda boshqarish, mahalliy va markaziy byudjetlar o‘rtasidagi
aloqalarni muvofiqlashtirish va ushbu byudjetlarning o‘zaro hamkorlikda
ishlashini ta’minlash.
 Byudjetni shakllantirishda natijadorlik va samaradorlikni ta’minlash :
Byudjet mablag‘lari natijadorlik asosida rejalashtirilishi va sarflanishi lozim. Bu
jarayon, ayniqsa, davlat dasturlarini amalga oshirishda samarali boshqaruvni talab
qiladi.
 Byudjet jarayonini avtomatlashtirish va raqamlashtirish : GFMIS
(Government Financial Management Information System) tizimi orqali byudjet
jarayonlarini yanada avtomatlashtirish va shaffof qilish. Bu orqali byudjet
mablag‘larining harakati va sarflanishi haqidagi ma'lumotlar real vaqt rejimida
kuzatilib boriladi.
2. G‘aznachilik tizimini takomillashtirish
G‘aznachilik tizimi davlat moliyasini boshqarishning markaziy qismiga
aylanmoqda. O‘zbekistonda g‘aznachilik tizimining islohoti quyidagi
yo‘nalishlarda olib borilmoqda:

 G‘aznachilik tizimining markazlashgan boshqaruvi : Barcha davlat va
mahalliy byudjetlarning mablag‘lari yagona g‘aznachilik tizimi orqali
boshqarilmoqda. Bu esa mablag‘larning maqsadli va samarali sarflanishini
ta’minlaydi.
 Raqamli texnologiyalarni joriy etish : G‘aznachilik tizimi raqamlashtirish
orqali ancha shaffof va samarali bo‘lishi ta’minlanmoqda. GFMIS tizimi davlat
moliyasini boshqarishni avtomatlashtiradi va natijada xatoliklar va korrupsiyaning
oldini olishga yordam beradi.
 G‘aznachilik xodimlarining malakasini oshirish : G‘aznachilik tizimi
ishini optimallashtirish va samaradorligini oshirish uchun uning xodimlari uchun
treninglar tashkil etiladi, zamonaviy malakali kadrlar tayyorlanadi.
3. Soliq tizimini modernizatsiya qilish
Soliq tizimi davlat moliyasini boshqarishda muhim ahamiyatga ega, chunki
soliqlar davlat byudjetining asosiy manbalaridan biridir. O‘zbekistonda soliq
tizimini isloh qilishda quyidagi asosiy yo‘nalishlar amalga oshirilmoqda:
 Soliq yig‘ishning avtomatlashtirilishi : Soliq to‘lovchilarning hisobotlari,
soliq to‘lovlari va soliqlarning o‘z vaqtida yig‘ilishi raqamli tizimlar yordamida
amalga oshirilmoqda. Bu orqali soliqlarni yig‘ish jarayoni tezlashadi va shaffoflik
ta'minlanadi.
 Soliq to‘lovchilarni ro‘yxatga olish va ularning xizmatlarini
optimallashtirish : Soliq to‘lovchilarni raqamli ro‘yxatga olish va ularning soliq
majburiyatlarini nazorat qilish jarayonlarini soddalashtirish va tezlashtirish.
 Soliq siyosatini takomillashtirish : Soliq tizimi orqali iqtisodiyotning turli
sohalariga qo‘llaniladigan soliq imtiyozlarini to‘g‘ri va samarasiz soliqlardan
ajratib, biznes muhitini yaxshilashga qaratilgan soliq siyosatining islohoti.
4. Moliyaviy nazorat va audit tizimini mustahkamlash
Moliyaviy nazorat tizimini mustahkamlash davlat moliyasining ishonchliligi
va shaffofligini ta'minlashda muhim rol o‘ynaydi. O‘zbekistonda moliyaviy
nazoratning islohoti quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha amalga oshirilmoqda:
 Ichki nazorat va audit tizimining rivojlanishi : Har bir davlat idorasi
o‘zining moliyaviy faoliyatini ichki audit yordamida nazorat qilib borishi kerak.
Bu orqali har qanday noxush holatlar va xatoliklar oldini olish mumkin.
 Tashqi audit va audit organlarining mustahkamlanishi : Davlat
moliyaviy faoliyatining samaradorligini oshirish uchun tashqi audit organlarining
roli kuchaytirilmoqda. Bu jarayonda davlat audit palatasi va boshqa nazorat
organlari faoliyatini takomillashtirish yo‘lga qo‘yilmoqda.
Korrupsiyaga qarshi kurashish : Moliyaviy nazorat tizimlari orqali
korrupsiya va suiiste'molliklarni aniqlash va oldini olishga qaratilgan choralar
ko‘rilmoqda.

5. Davlat qarzini boshqarish tizimini modernizatsiya qilish
Davlat qarzi hamda uning boshqaruvi iqtisodiyotning barqarorligini
ta’minlashda muhim omildir. O‘zbekistonda davlat qarzini boshqarish tizimi
quyidagi yo‘nalishlarda isloh qilinmoqda:
 Qarz olish va to‘lashning shaffofligi : Davlat qarzini olish va to‘lash
jarayonlari yanada shaffoflashtirilgan. Bu esa xalqaro moliyaviy institutlar bilan
ishlashda ishonchni oshiradi.
 Qarzni boshqarish strategiyasining takomillashtirilishi : Qarzni
boshqarishda ilg‘or texnologiyalardan foydalanish, qarzning qaytarilishi va xizmat
ko‘rsatilish muddatlari nazorat qilinadi.
 Ichki va tashqi qarzlar balansini saqlash : Tashqi qarzlar va ichki qarzlar
o‘rtasida muvozanatni saqlash va ortiqcha qarz yuki yaratmaslik uchun kerakli
chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.
3. G‘aznachilik xizmatining mohiyati va funksiyalari.
G‘aznachilik xizmati tushunchasi
G‘aznachilik xizmati — bu davlat moliyasini boshqarishning markaziy tizimi
bo‘lib, uning vazifasi davlat byudjeti mablag‘larini boshqarish, davlat xarajatlarini
taqsimlash, shuningdek, davlatning moliyaviy resurslarini shaffof tarzda sarflashni
ta'minlashdir. G‘aznachilik xizmatining asosiy maqsadi — davlat byudjetini
samarali va maqsadga muvofiq ravishda ijro etish, mablag‘larning oqilona
taqsimlanishini ta'minlash va davlat moliyasining nazoratini amalga oshirishdir.
G‘aznachilik xizmati, umuman olganda, davlatning moliyaviy resurslarini
boshqarish bo‘yicha eng muhim institutlardan biridir. U davlatning barcha
moliyaviy oqimlarini nazorat qiladi va davlatning iqtisodiy barqarorligini
ta'minlashda o‘zining alohida rolini o‘ynaydi.
G‘aznachilik xizmati funksiyalari
G‘aznachilik xizmati quyidagi asosiy funksiyalarni bajaradi:
1. Davlat byudjeti ijrosini amalga oshirish
G‘aznachilik xizmati davlat byudjetining ijrosini amalga oshiradi, ya'ni davlat
mablag‘larini to‘plash, taqsimlash va sarflash jarayonlarini nazorat qiladi. Byudjet
mablag‘larining samarali va maqsadga muvofiq sarflanishi, shuningdek, byudjet
daromadlarining o‘z vaqtida yig‘ilishi va sarflanishi g‘aznachilik xizmati orqali
amalga oshiriladi.
2. Moliyaviy resurslarni taqsimlash
G‘aznachilik xizmati, davlat moliyasini boshqarishda markaziy rol o‘ynaydi,
chunki u davlat byudjeti mablag‘larini davlat idoralari va mahalliy hokimiyatlarga

taqsimlaydi. Bunda, g‘aznachilik xizmatining vazifasi — mablag‘larning oqilona,
samarali va adolatli taqsimlanishini ta'minlashdir.
3. Davlat mablag‘larini boshqarish va nazorat qilish
G‘aznachilik xizmati davlat mablag‘larini boshqarish bilan birga, ularni tasdiqlash,
nazorat qilish va boshqarishni amalga oshiradi. Bu funktsiya davlat byudjeti
mablag‘larining noqonuniy ishlatilishini oldini olish, shaffoflikni ta'minlash va
korrupsiya xavfini kamaytirishga xizmat qiladi.
4. Moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirish
G‘aznachilik tizimi barcha davlat moliyaviy operatsiyalarini amalga oshiradi. Bu
o‘z ichiga naqd pul operatsiyalarini, bank hisobvarag‘idagi mablag‘lar harakatini,
davlat qarzlarini boshqarishni va boshqa moliyaviy faoliyatlarni o‘z ichiga oladi.
G‘aznachilik xizmati, davlatning moliyaviy operatsiyalarini to‘liq nazorat qilib,
ular bilan bog‘liq risklarni kamaytiradi.
5. Xalqaro moliya institutlari bilan aloqalar
G‘aznachilik xizmati xalqaro moliya institutlari va tashkilotlari bilan hamkorlik
qilib, davlat moliyasini boshqarish, qarzlarni to‘lash va moliyaviy yordam olishda
muhim rol o‘ynaydi. G‘aznachilik xizmati, shuningdek, xalqaro moliyaviy
bozorlar bilan ham aloqalar o‘rnatadi va davlatning moliyaviy siyosatini
shakllantirishda ishtirok etadi.
6. Korrupsiyaga qarshi kurashish
G‘aznachilik xizmati davlat mablag‘larining shaffofligini ta'minlash va ularni
maqsadli sarflashga yordam berish orqali korrupsiyaga qarshi kurashadi.
G‘aznachilik tizimi nafaqat byudjet mablag‘larini to‘g‘ri taqsimlash, balki davlat
organlari tomonidan mablag‘larni noqonuniy ishlatishga yo‘l qo‘ymaslik uchun
nazoratni amalga oshiradi.
7. Hisobot berish va moliyaviy axborotning oshkoraligi
G‘aznachilik xizmati davlat moliyasining barcha operatsiyalariga oid hisobotlarni
tuzadi va jamoatchilikka oshkora tarzda taqdim etadi. Bu davlat moliyasining
shaffofligini oshiradi va soliq to‘lovchilarni davlat mablag‘larining qanday
ishlatilayotganligi haqida xabardor qiladi. Hisobotlar yordamida davlatning
moliyaviy holati va byudjet ijrosi haqida aniq ma'lumot olish mumkin bo‘ladi.
8. Ommaviy xarajatlarni monitoring qilish
G‘aznachilik xizmati davlat tomonidan amalga oshirilayotgan ommaviy
xarajatlarni monitoring qilib, ularning samaradorligini baholaydi. Bunda
xarajatlarning maqsadli sarflanishini va mablag‘larning oqilona ishlatilishini
ta'minlash juda muhim hisoblanadi.
9. Kredit va qarz siyosatining boshqarilishi
G‘aznachilik xizmati davlat qarzini boshqarish va kredit olish siyosatining amalga
oshirilishida ishtirok etadi. U davlatning ichki va tashqi qarzlarini boshqarish,
qarzning qaytarilish muddatlari va foiz stavkalarini tartibga solishda ishtirok etadi.
Bu davlat moliyasining barqarorligini ta'minlashga yordam beradi.
10. Moliyaviy tavsiyalar va siyosatni ishlab chiqish
G‘aznachilik xizmati davlatning moliyaviy siyosatini ishlab chiqishda muhim
tavsiyalar beradi. Bular davlat byudjeti, soliq siyosati, moliya va iqtisodiyotni
boshqarish bilan bog‘liq masalalarda asosiy qarorlar qabul qilishda yordam beradi.

G‘aznachilik xizmatining ahamiyati
G‘aznachilik xizmati davlat moliyasining samarali boshqarilishi uchun juda
muhim. Uning ishlash samaradorligi davlatning iqtisodiy barqarorligiga, soliqlarni
o‘z vaqtida to‘lashga, davlat qarzini boshqarishga, korrupsiya va xato
sarflanishning oldini olishga ta'sir qiladi. G‘aznachilik xizmati orqali davlat
mablag‘larining oqilona sarflanishi, shaffoflik va hisobdorlik ta'minlanadi.
G‘aznachilik tizimi iqtisodiyotning barcha sohalarida muhim o‘rin tutadi va
davlat byudjeti ijrosining boshqarilishini nazorat qiladi. Davlatning iqtisodiy
siyosatining muvaffaqiyati ko‘p jihatdan g‘aznachilik xizmatining samarali
ishlashiga bog‘liq.
G‘aznachilik xizmati va raqamli texnologiyalar
So‘nggi yillarda g‘aznachilik tizimining samaradorligini oshirish uchun
raqamli texnologiyalarni keng joriy etish muhim ahamiyat kasb etmoqda. Elektron
tizimlar yordamida mablag‘larni boshqarish, bank hisoblaridagi operatsiyalarni
tezda amalga oshirish, soliq to‘lovchilarni onlayn tizimda ro‘yxatga olish, byudjet
ijrosini real vaqt rejimida kuzatish kabi funksiyalar amalga oshirilmoqda. Bular
orqali g‘aznachilik tizimi ancha samarali va shaffof bo‘lishi ta'minlanadi.
III. Xulosa.
Davlat moliyasini boshqarish tizimi, mamlakatning iqtisodiy barqarorligini
ta'minlashda, ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyotga erishishda muhim rol o‘ynaydi.
O‘zbekistonda davlat moliyasini boshqarishdagi institusional islohotlar, davlat
moliyasining samaradorligini oshirish, byudjet mablag‘larining maqsadli va
shaffof sarflanishini ta'minlash, iqtisodiy tizimni raqamlashtirish kabi ko‘plab
yo‘nalishlarni o‘z ichiga oladi.
G‘aznachilik xizmati davlat moliyasini boshqarishning markaziy tizimi
sifatida, davlat byudjetini ijro etish, davlat mablag‘larini samarali taqsimlash,
nazorat qilish va shaffoflikni ta'minlashda muhim rol o‘ynaydi. G‘aznachilik tizimi
orqali davlatning moliyaviy resurslari boshqariladi, va shu bilan birga,

korrupsiyaning oldini olish, mablag‘larni oqilona sarflash, davlat qarzini
boshqarish va xalqaro moliya institutlari bilan aloqalarni yaxshilashga erishiladi.
G‘aznachilik xizmati bajaradigan funksiyalar, davlat byudjetining ijrosini
to‘g‘ri va samarali ta'minlash, soliq to‘lovchilari va boshqa davlat idoralari bilan
o‘zaro aloqalarni markazlashtirish, moliyaviy operatsiyalarni nazorat qilish, davlat
mablag‘larini shaffof tarzda taqsimlash kabi vazifalarni o‘z ichiga oladi. Raqamli
texnologiyalarni joriy etish orqali g‘aznachilik tizimining samaradorligi yanada
oshmoqda, bu esa davlatning moliyaviy siyosatini yanada samarali amalga
oshirishga yordam beradi.
Institusional islohotlar, davlat moliyasini boshqarish jarayonlarini
takomillashtirishga, byudjet jarayonlarini soddalashtirishga, shaffoflikni
ta'minlashga va korrupsiyani kamaytirishga qaratilgan. O‘zbekistonda amalga
oshirilayotgan g‘aznachilik va boshqa davlat moliyasini boshqarish sohasidagi
islohotlar, nafaqat iqtisodiy barqarorlikni ta'minlash, balki mamlakatning xalqaro
moliyaviy bozorlar bilan integratsiyasini kuchaytirishga xizmat qiladi.
Bundan tashqari, g‘aznachilik tizimining samarali ishlashini ta'minlash uchun
malakali kadrlarni tayyorlash, texnologiyalarni yangilash va davlat moliyasining
barcha jarayonlarida shaffoflikni oshirish zarur. Shu tariqa, davlat moliyasini
boshqarish tizimi o‘zgarib, yanada rivojlanib, iqtisodiyotning barqaror o‘sishini
ta'minlashda muhim omilga aylanishi mumkin.

IV. Foydalanilgan adabiyotlar.
 O‘zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti . (2024). O‘zbekiston Respublikasi Moliya
Vazirligi, Tashqi moliya resurslari va Byudjet siyosati boshqarmasi.
 Shavkatov, A. M. (2020). Davlat moliyasini boshqarish va byudjet tizimining islohoti.
Tashkent: O‘zbekiston iqtisodiyot nashriyoti.
 Abdullaev, K. R. (2021). G‘aznachilik xizmati va uning iqtisodiy roli. Toshkent: Iqtisodiyot va
moliya instituti.
 Vasilenko, V. G. (2018). Moliyaviy boshqaruv tizimlari: nazariy asoslar va amaliyot. Moskva:
Ekonomika nashriyoti.
 Xodjaev, A. F. (2022). Davlat moliyasining islohoti va g‘aznachilik xizmatining yangi
yo‘nalishlari. Toshkent: "O‘zbekiston moliyasi" jurnali, 15(7), 34-42 betlar.
 Raqamli iqtisodiyot va davlat moliyasining kelajagi . (2023). Global moliya va iqtisodiy
tahlil jurnali, 6(2), 58-72 betlar.
 Ursulov, E. V. (2019). Davlat qarzini boshqarish: muammolar va yechimlar. Moskva: Inson
resurslari va iqtisodiy boshqaruv nashriyoti.
 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari va qarorlari . (2022). O‘zbekiston
Respublikasi Prezidenti rasmiy sayti.
 G‘aznachilik xizmati va uning jamiyatdagi roli . (2021). O‘zbekistonning iqtisodiy
rivojlanishi nashri, 10(4), 21-30 betlar.
 OECD (2020). Public Financial Management in OECD Countries . Paris: OECD Publishing.

Davlat moliyasini boshqarish institusional tarkibining islohida g'aznachilik xizmati

Sotib olish