Kirish Roʻyxatdan oʻtish

Docx

  • Referatlar
  • Diplom ishlar
  • Boshqa
    • Slaydlar
    • Referatlar
    • Kurs ishlari
    • Diplom ishlar
    • Dissertatsiyalar
    • Dars ishlanmalar
    • Infografika
    • Kitoblar
    • Testlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi 12000UZS
Hajmi 445.4KB
Xaridlar 2
Yuklab olingan sana 14 Fevral 2024
Kengaytma docx
Bo'lim Kurs ishlari
Fan Informatika va AT

Sotuvchi

Kenjayev Kenja

Ro'yxatga olish sanasi 27 Yanvar 2024

737 Sotish

Elektron o'quv-uslubiy majmualar va ulardan foydalanish metodikasi

Sotib olish
ELEKTRON O'QUV-USLUBIY MAJMUALAR VA ULARDAN
FOYDALANISH METODIKASI
MUNDARIJA:
I.Kirish
I.Bob. O’quv-uslubiy majmuaning tuzilishi
1.1 O’quv-uslubiy majmuaning tuzilishi va asosiy xarakteristikalari
1.2 O’quv-uslubiy majmuaning funksional xarakteristikalari.
II. Bob.   Elektron   o’quv-uslubiy   majmua   yaratish   bosqichlari   va
dasturiy vositalari
2.1 Elektron o’quv uslubiy majmualarni yaratish bosqichlari va tamoyillari
2.2  O’quv maqsadli elektron vositalar va  ularning turlari. 
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
1 KIrish
Ishning dolzarbligi.  Hozirgi paytda ta’lim jarayonini avtomatlashtirishga
katta   e’tibor   qaratilmoqda.   Ta’lim   jarayonini   avtomatlashtirishning   qulay
vositalaridan   biri   kompyuter   texnologiyalaridan   foydalanishdir.
Kompyuterlarning   keng   qo’llanilishi   o’qituvchilar   tomonidan   metodik
qo’llanmalarni   tayyorlashdagi   murakkabliklarni   bartaraf   qilish   va  bu   jarayonni
avtomatlashtirish   imkonini   beradi.   Turli   xil   “elektron   o’quv   uslubiy
majmualar”,   metodik   qo’llanmalarning   kompyuterda   taqdim   etilishi   ko’pgina
afzalliklarga ega.
Masalaning   qo’yilishi.   Mazkur   malakaviy   bitiruv   ishi   “Kasbiy
pedogogik faoliyatiga kirish” fanidan elektron o’quv uslubiy majmua yaratishga
qaratilgan,   o’quv  uslubiy   majmua   fan  bo’yicha  to’liq  ma’lumotlarni   va  barcha
meyoriy   hujjatlarni   o’z   ichiga   oladi.   Uslubiy   majmuadan   mazkur   fanni
o’zlashtirishda   TATU   SF   talaba   va   magistrlariga   qulaylik   yaratish   nazarda
tutiladi.
Mavzuning dolzarbligi.   Kasbiy pedogogik faoliyatiga kirish fanidan bir
qancha   uslubiy   ko’rsatmalar   yaratilgan   bo’lib,   fan   bo’yicha   nazariy   va   amaliy
ma’lumotlarni   jamlovchi   elektron   o’quv   uslubiy   ma’mua   mavjud   emas   edi.
Bitiruv   malakaviy   ishda   shunday   majmuani   tayyorlash   maqsad   qilingan   va   bu
ishning dolzarbligini ifodalaydi.
Ishning maqsadi.   Bitiruv malakaviy ishning maqsadi “Kasbiy pedogogik
faoliyatiga kirish” fanidan elektron o’quv uslubiy majmua ishlab chiqish.
Mavzuning   amaliy   ahamiyati.   Bitiruv   malakaviy   ishi   natijasi   sifatida
yaratilgan   elektron   o’quv-uslubiy   majmuadan   “Kasbiy   pedogogik   faoliyatiga
kirish” fanini o’qitishda, shuningdek ixtiyoriy foydalanuvchilarga kerakli
ma’lumiotlarni taqdim etishda foydalanish mumkin.
2 I.Bob. O’quv-uslubiy majmuaning tuzilishi
1. O’quv-uslubiy majmuaning tuzilishi va asosiy xarakteristikalari
O'quv-uslubiy   majmuani   o’qitishning   turli   xil   didaktik   vositalari
majmuasi   sifatida   qarash   mumkin.   Bunday   vositalarga   bosma   o’quv
qo’llanmalar,   o’qitishning   texnik   vositalari,   o’rgatuvchi   dasturlar   va
telekommunikatsiya vositalarini kiritish mumkin.
O'quv-uslubiy majmuaning strukturali tashkil etuvchilari
Umumiy   holda   o'quv-uslubiy   majmuaning   strukturali   tashkil   etuvchilari
quyidagilardan iborat bo’ladi: [2]:
- bosma nashrlar;
- tarmoq   elektron   o ’ quv   nashrlari  ( elektron   o ’ quv   uslubiy   majmua );
- gipermantli va multimediali ko’rinishdagi kompyuterli o’qitish tizimlari;
- audio o’quv-informatsion materiallar;
- video o’quv-informatsion materiallar;
- laboratoriya praktikumlari;
- masofaviy murojaat qilinadigan informatsion ma’lumotlar va bilimlar
bazasi;
- masofaviy murojaat qilinadigan elektron kutubxonalar;
- kompyuterli ta’lim muhitiga asoslangan o’qitish vositalari;
- virtual reallikka asoslangan o’qitish vositalari;
- geoinformatsion tizimlarga asoslangan o’qitish vositalari.
Bosma  nashrlar   - darslik, o’quv qo’llanma,  uslubiy ko’rsatma,  lug’atlar,
spravochniklar   va   h.k.   larning   qog’ozli   tashuvchilardagi   nusxalari.   An’anaviy
darsliklar,   o’quv-uslubiy   va   o’quv-amaliy   qo’llanmalar,   ishchi   daftarlar   va
boshqalar o'quv-uslubiy majmualarni yaratishda keng qo’llaniladi.
O’z   navbatida   qog’ozli’   texnologiya   asosidagi   o'quv-uslubiy   majmua
vositalarining tipik to’plami quyidagilar bo’lishi mumkn:
- o’quv dasturi;
3 - adabiyotlar ro’yxati(asosiy, qo’shimcha, fakultativ);
- o’quv kursini o’rganish bo’yicha uslubiy ko’rsatma;
- o’quv-amaliy qo’llanma;
- testlar (kiruvchi, oraliq, identifikatsion, yakuniy);
- audiokasseta;
- qisqacha ma’ruzalar yozilgan videokasseta yoki qurilmaning ishlashi,
fizika, ximiya va boshqa fanlar bo’yicha tajribalarning video tasviri;
- oddiy va multimedia(CD-ROM) variantidagi kompyuterli o’qitish
dasturlari;
- maqola, darsliklar, normativ materiallarning nusxalari va b.
- amaliy masalalarni yechish uchun namunalar va mustaqil bajarish uchun
topshiriqlarga ega ishchi daftarlar;
- mustaqil ishlashni tashkil etish bo’yicha tavsiyalar va mustaqil ishning
grafik-rejasi.
Tabiiy   fanlarni   o’rganishda   o'quv-uslubiy   majmua   tarkibiga   laboratoriya
praktikumlarini   bajarish   uchun   materiallar   va   topshiriqlar   hamda   laboratoriya
ishlari majmualari kiradi.
1.2 O’quv-uslubiy majmuaning funksional xarakteristikalari.
O’quv-uslubiy   qo’llanma   avtorlari   o'quv-uslubiy   majmua   va   komplekt
o’rtasidagi   muhim   farqlarni   keltirib   o’tishgan.   Shunga   ko’ra   o'quv-uslubiy
majmua atamasi didaktik vositalarning ochiq tizimini belgilash uchun kiritilgan.
O’quv-   uslubiy   komplekt   atamasi   esa   qandaydir   sinf   darsliklari   komplektini,
ya’ni   yopiq   tizimni   belgilash   uchun   kiritilgan.   Shunday   qilib   o'quv-uslubiy
majmua o’qitish vositalari tizimi sifatida muhim ahamiyat kasb etadi. [3].
O'quv-uslubiy   majmualar   qanchalik   turli-tuman   bo’lmasin   funksional
jihatdan pedagogik tizimning modelli tavsifini aks ettiradi.
1. Tanlangan   fan   bo’yicha   o’quv   jarayonini   tizimli-uslubiy   ta’minlash
vositasi sifatida ajralib turadi va bu uning asosiy funksiyasi hisoblanadi.
2. Turli didaktik o’qitish vositalarini birlashtiradi hamda ularni ta’lim va
4 tarbiya uchun yo’naltiradi.
3. O ’ rganilayotgan   fan   mazmuni ,   bitiruvchilarning   bilim   va
ko ’ nikmalariga   bo ’ lgan   talablarini   ochadi   va   shu   asosida   uni   amalga   oshirish
imkonini   beradi .
4. yangi   bilimlar ,   novatorlik   g ’ oyalari   va   ishlanmalarni   to ’ plash   uchun
xizmat   qiladi ,  pedagogning   ijodiy   potensiallarini   oshiradi .  [3].
Shuni   ta ’ kidlash   joizki ,   o ' quv - uslubiy   majmuani   ishlab   chiqarishga
modulli   yondashuv   kafedra   va   fakultetlarga   o ’ zlarining   o ’ quv   va   o ' quv - uslubiy
vositalari   korpusini   yaratish   imkonini   beradi .
O ’ quv - uslubiy   majmuaning   strukturasi
O ' quv - uslubiy   majmua   bir   qancha   o ’ quv   modullaridan   tashkil   topgan
bo ’ ladi   va   bu   modullar   muayyan   predmet   kursining   asosiy   bo ’ limlariga   mos
keladi . [2].
O ’ quv   modullarini   ajratish   qonuniyatlari   o ’ quv   kursini   o ’ qitish
qonuniyatlari   bilan   mos   keladi .   Bunda talabaning fan bo’limini o’zlashtirish va
qayta ishlashga sarflaydigan vaqti hisobga olinadi.
O'quv-uslubiy   majmuaning   eng   umumiy   strukturali   blok-sxemasi
quyidagicha tasvirlanishi mumkin:
Turli   xil   o ’ quv   modullari   ( va   o ' quv - uslubiy   majmuaning   o ’ zi )   yangi
o ' quv -   uslubiy   majmualarga   jamlanishi   yoki   boshqa   o ' quv - uslubiy   majmuaga
5 tarkibiy   qism   sifatida   kirishi   mumkin .
O ' quv - uslubiy   majmuaning   yadroviy   birligi   sifatida   o ’ quv   moduli ,   ya ’ ni
talabaning   mustaqil   o ’ quv   faoliyatini   boshqarish   uchun   zarur   va   yetarli
ma ’ lumotlarga   ega   qo ’ llanma   olinadi .
2. O’quv moduli strukturasi tavsifi
a) dastlabli mulohazalar
Bu   tavsif   o’quv   modulini   ishlab   chiqish   va   foydalanishning   dinamik
modelini   ifodalaydi.   Uning   strukturasiga   o’quv   jarayonini   amalga   oshirish   va
tashkil qilish uchun zarur va yetarli bo’lgan elementlar, matnli shaklda ifodalash
qiyin   yoki   ifodalash   mumkin   bo’lmagan   axborotlarni   uzatish   uchun
foydalaniladigan qo’shimcha elementlar kiradi.
ko’ra o’quv kursining qismiga (bo’lim, bob va sh.k.) mos keladi va talaba
egallashi zarur bo’lgan axborotlarni ifoda etadi.
Agarda   kurs   materiali   qat’iy   strukturali   va   umumlashgan   ko’rinishda
mazmuniga   zarar   yetkazilmagan   holda   taqdim   qilingan   bo’lsa   u   holda,
ko’pincha o’quv modulidagi axborot hajmi an’anaviy o’qitish shaklida talabaga
tavsiya qilinadigan axborot hajmidan kam bo’ladi. Bu o’quv materialini maxsus
6 tashkil etish hisobiga erishiladi.
Talabaning   bilim   olish   faoliyatini   tashkil   etish   maqsadiga   qaratilgan   har
bir o’quv moduli quyidagi struktura birliklarini o’z ichiga olishi mumkin: kirish,
axborot   matnli   modul,   ilova   va   b.   Bevosita   o’quv   axborotlaridan   farqli   bu
birliklarning   har   biri   o’ziga   xos   didaktik   elementlar,   masalan,   materialning
ketma-   ketligi   bo’yicha   ko’rsatmalar,   masofaviy   o’qitish   texnologiyalari
bo’yicha maslahatlar, turli xil mashq va testlar bilan boyitilgan.
3. O’quv-uslubiy majmua va kompyuterli o’qitish muhiti
Tarmoq   axborot   texnologiyalarining   rivojlanishi   kompyuter
texnologiyalarining   ta’lim   jarayonida   qo’llanilishiga   turtki   berdi.
WorldWideWeb   texnologiyasi   asosida   yaratilgan   maxsus   kompyuterli   o’qitish
muhitlari paydo bo’ldi. Bunday muhit ishlab chiqaruvchilari tomonidan ulardan
foydalanishning turli yo’nalishlari taklif etilmoqda: real kursni o’qitishdan tortib
masofaviy   ta’limning   avtonom   tizimlarigacha.   Bu   turdagi   muhit   asosida
kommunikatsiya   va   hamkorlik   go’oyalari   o’rnatilgan   bo’lib,   o’quvchi   va
o’qituvchi, o’quvchi va
o’quvchi o’rtasidagi bevosita muloqotni ta’minlaydi.
Kompyuterli   o’qitish   muhitlari   o'quv-uslubiy   majmuaning   instrumental
komponenti  sifatida qaraladi  hamda o’quv jarayonini  tashkil  etish va o’tkazish
samaradorligini   oshiradi.   Buning   natijasida   kompyuterli   o’qitish   muhitlari
quyidagilarni ta’minlashi kerak:
- o’quv jarayonining mazmunli qismlarini aniqlaydigan axborot
materiallarini tayyorlashning yagona qoidalari va ma’lumotlarning
elektron formatlari;
- talabaning mustaqil ishlashini kuchaytirish va oshirish hisobiga o’quv
jarayonini o’tkazishda o’qituvchiga bo’lgan yuklanishni kamaytirish;
- o’quv kurslarini aktuallashtirishning samarali mexanizmlari;
- talabalar va o’qituvchilar mustaqil ishlarini nazorat qilishning amaliy
mexanizmlari.
7 II.Bob. Elektron o’quv-uslubiy majmua yaratish bosqichlari va
dasturiy vositalari
2.1 Elektron o’quv uslubiy majmualarni yaratish bosqichlari va
tamoyillari
Elektron o’quv uslubiy majmualar yaratish bosqichlari quyidagilar
1. Manbalarni tanlash
2. Mualliflar   bilan   manbalarni   qayta   ishlash   uchun   shartnoma
imzolash
3. Mundarija va tushunchalar ro’yxatini (indekslar) ishlab chiqish
4. Moduldagi   matnlarni   bo’limlar   bo’yicha   qayta   ishlash   va   Yordam
(Help) tizimini yaratish
5. Gipermatnlarni elektron shaklda amalga oshirish
6. Texnik talablarni ishlab chiqish
7. Multimedia uchun ma’lumotlarni tanlash
8. Ovozli hamohanglikni ishlab chiqish
9. Ovozli hamohanglikni amalga oshirish
10. Visuallashtirish uchun ma’lumotlarni tayyolash
11. Ma’lumotlarni visuallashtirish
Birinchi   bosqichda   tanlab   olingan   manbalar   quyidagi   talablarga
javob berishi kerak:
- o’quv dasturiga to’la mos kelishi;
- gipermatnlarni yaratish uchun qisqa va qulay bo’lishi kerak;
- ko’p sondagi namunalar va masalalarga ega bo’lishi kerak;
- qulay formatda bo’lishi kerak;
Ikkinchi   bosqichda   olingan   manbalar   to ’ plamidan   sifat   va   narxlari
bo ’ yicha   optimal   nisbatga   ega   bo ’ lganlari   tanlab   olinadi .
Uchinchi   bosqichda   mundarija   ishlab   chiqiladi ,   ya ’ ni   ma ’ lumotlar   hajmi
bo ’ yicha   minimal ,   mazmuniga   ko ’ ra   tugallangan   modullardan   iborat
bo ’ limlarga   ajratiladi .
To ’ rtinchi   bosqichda   mundarija ,   indeks   va   modullar   strukturasiga   mos
holda   manbalardagi   matnlar   qayta   ishlanadi ;   ro ’ yxatga   kirmagan   matnlar   olib
8 tashlanadi ,   manbalarda   yo ’ qlari   esa   yoziladi ;   kontekst   yordam   tizimi   ( Help )
ishlab   chiqiladi ;   modullar   orasidagi   bog ’ lanishlar   va   boshqa   gipermatnli
bog ’ lanishlar   o ’ rnatiladi ;
Shu   tarzda   gipermatn   loyihasi   kompyuterda   amalga   oshirish   uchun
tayyorlanadi.
Beshinchi   bosqichda   gipermatn   elektron   shaklda   amalga   oshiriladi.
Natijada o’quv maqsadlarida foydalanish mumkin bo’lgan oddiy elektron nashr
yaratiladi.
Oltinchi   bosqichda   har   bir   muayan   holatda   kompyuterga   qanday
matematik   amallar   yuklatilishi   va   kompyuter   beradigan   javob   qanday   shaklda
bo’lishi   aniqlanadi;   intellektual   yadro   loyihalanadi   va   amalga   oshiriladi;
matematik   masalalarni   yechishda   intellektual   yadodan   foydalanish   bo’yicha
ko’rsatmalar ishlab chiqiladi.
Natijada talaba va o’qituvchilar uchun muhim va kerakli bo’lgan elektron
o’quv uslubiy majmua yaratiladi. Intellektual yadroni shunday yaratish kerakki
uni   quvvatli   kompyuter   paketlari   masalan   Derive,   Reduse,   Maple,   Matlab   va
h.k.   larga   almashtirish   mumkin   bo’lsin.   Shu   tarzda   elektron   o’quv   uslubiy
majmua   multimedia   vositalari   yordamida   takomillashtirishga   tayyor   holga
keladi.
Yettinchi bosqichda alohida tushuncha va tasdiqlarni tushuntirish usullari
o’zgartiriladi va multimedia ma’lumot’lumotlari bilan almashtiriladigan matnlar
tanlab olinadi.
Sakkizinchi   bosqichda   ekranni   matnli   ma’lumotlardan   xolos   qilish   va
o’rganilayotgan   ma’lumotlarni   tushunish   hamda   eslab   qolishni   yengillashtirish
maqsadida ovozli ma’lumotlar uchun matnlar ishlab chiqiladi.
To’qqizinchi   bosqichda   ovozli   ma’lumotlar   uchun   ishlab   chiqilgan
matnlar diktofonga yoziladi va kompyuterga joriy qilinadi.
O’ninchi   bosqichda   yuqori   darajada   ko’rgazmalilikka   erishish   uchun
modullarni visuallashtirish senariyalari ishlab chiqiladi.
O’n birinchi bosqichda matnlarni visuallashtirish amalga oshiriladi, ya’ni
9 ishlab chiqilgan senariylarni rasmlar, grafiklar, animatsiyalar yordamida amalga
oshiriladi.
Shu   bilan   elketron   darslikni   ishlab   chiqarish   tugaydi   va   uni   foydalanish
uchun tayyorlash boshlanadi.
Elektron o’quv uslubiy majmuani foydalanish uchun tayyorlash quyidagi
bosqichlarda amalga oshiriladi:
1. Testdan o’tkazish
2. Foydalanish uchun ko’rsatmalar yozish
3. Metodik ta’minotni ishlab chiqish
4. Ro’yxatdan o’tkazish uchun materiallarni tayyorlash
5. Elektron   o ’ quv   uslubiy   majmuani   ro ’ yxatdan   o ’ tkazish   va   grif   olish
6. Elektron   o ’ quv   uslubiy   majmuani   himoyalash   va   tarqatish   [12-13]
Elektron   o ’ quv   uslubiy   majmualarni   yaratish   tamoyillari   quyidagilarni   o ’ z
ichiga oladi:
1. Kvantlash   tamoyili :   ma ’ lumotlarni   hajmiga   ko ’ ra   kichik   ammo
mazmunan   tugallangan   modullardan   iborat   qismlarga   ajratish .
2. To’liqlik tamoyili: har bir modul quyidagi komponentlarga ega bo’lishi
kerak:
- nazariy yadro
- nazariya bo’yicha nazorat savollari
- misollar
- mustaqil bajarish uchun masala va mashqlar
- butun modul bo’yicha nazorat savollari
- nazorat ishi
- kontekst yordam (Help)
- tarixiy izohlar
3. Ko ’ rgazmalilik   tamoyili :   har   bir   modul   yangi   tushuncha ,   fikr   va
usullarni   tushunish   va   eslab   qolishni   yengillashtirish   imkonini   beradigan
minimal   darajadagi   matn   va   visualizatsiyaga   ega   kadrlar   kolleksiyasidan   iborat
bo ’ lishi   kerak .
10 4. Tarmoqlanish   tamoyili :   har   bir   modul   boshqa   modullar   bilan
gipermatnli   havolalar   orqali   shunday   bog ’ langan   bo ’ lishi   kerakki   foydalanuvchi
ixtiyoriy   modulga   o ’ tish   imkoni   bo ’ lsin .
5. Boshqarish   tamoyili :   o ’ quvchi   kadrlar   almashishini   mustaqil
boshqaradi ,  ekranga   ixtiyoriy   sondagi   misollarni   chiqarish   imkoniga   ega   bo ’ ladi
(“ misol ”  tushunchasi   keng   ma ’ noga   ega :  o ’ rganilayotgan   tushuncha   va   fikrlarni
tasvirlab   beradigan   misollar ,   muayyan   masalalarni   yechish   uchun   namunalar ,
teskari   misollar   va   h . k ),   o ’ ziga   kerakli   miqdorda   masalalarni   yechish
imkoniyati ,   shuningdek   nazorat   savollariga   javob   berib   yoki   nazorat   ishlarini
bajarib   o ’ zini   tekshirish   imkoniyati .
6. Moslashuvchanlik   tamoyili :   o ’ quv   jarayonida   elektron   o ’ quv   uslubiy
majmua   muayan   foydalanuvchining   ehtiyojlariga   moslashish   imkoniyatiga   ega
bo ’ lishi ,   o ’ rganilayotgan   materiallarning   chuqurligi   va   murakkabligini
o ’ zgartirishga   imkon   berishi ,   foydalanuvchining   ehtiyojlariga   mos   ravishda
qo ’ shimcha   ko ’ rgazmali   materiallarni   yuzaga   keltirishi ,   o ’ rganilayotgan
tushunchalar   va   masalalar   natijalarini   grafik   va   geometrik   interpretatsiyasini
taqdim   etishi   kerak .
7. Kompyuterli   yordam   tamoyili :   o ’ quvchi   ixtiyoriy   paytda   uni   zerikarli
ishlardan   ozod   etuvchi   va   o ’ rganilayotgam   materialning   mohiyatiga   e ’ tiborini
qaratishga ,  ko ’ proq   misollarni   ko ’ rish   va   yechishga   imkon   beradigan   kompyuter
yordamidan   foydalanishi   mumkin .   Bunda   kompyuter   nafaqat   qo ’ pol
almashtirishlarni ,   har   xil   hisoblashlarni   va   grafiklarni   qurishni   bajaradi ,   balki
ixtyoriy   qiyinlik   darajasidagi   matematik   amallarni   bajaradi ,   shuningdek
ixtiyoriy   bosqichda   olingan   natijalarni   tekshiradi .
8. Yig ’ iluvchanlik   tamoyili :   elektron   o ’ quv   uslubiy   majmualar   ularni
yagona   elektron   majmualarga   birlashtirish   imkonini   beradigan   formatlarda
bajarilishi   kerak ,   ularni   kengaytirish   va   yangi   mavzular   hamda   bo ’ limlar   bilan
to ’ ldirish   imkoniga   ega   bo ’ lishi   kerak ,   alohida   fanlar   bo ’ yicha   elektron
kutubxonalarni   shakllantirish   imkonini   berishi   kerak  [2-4].
1. Elektron   o’quv   uslubiy   majmualarni   yaratishning   dasturiy
11 vositalari
Elektron   o’quv   uslubiy   majmualarni   yaratish   vositalarini   maqsadi   va
bajaradigan   funksiyalari,   texnik   ta’minotga   bo’lgan   talablar,   qo’llash
xususiyatlarini o’z ichiga olgan kompleks mezonlar bo’yicha guruhlarga ajratish
mumkin.   Bu   mezonlarga   mos   ravishda   elektron   o’quv   uslubiy   majmualarni
yaratish vositalarini quyidagicha sinflarga ajratish mumkin:
- an’anaviy dasturlash tillari;
- umumiy maqsadlarga mo’ljallangan instrumental vositalar;
- multimedia vositalari;
- gipermatn va gipermedia vositalari;
Quyida   bu   sinflarning   xususiyatlari   va   qisqacha   tavsiflarini   keltiramiz.
Texnik asos sifatida hozirda keng tarqalgan IBM PC ga muvofiq kompyuterlar
nazarda tutiladi.
Elektron majmuani lo y ihalash
Bu   bobda   “AutoPlay”   dasturida   multimediali   elektron   o’quv   majmua
komponentlarini   yaratish   jarayonini   loihalashni   ko’rib   chiqishni   lozim   deb
topdik.
Hozirgi kunda oliy ta’lim tizimida zamonaviy talablarga javob beradigan
va   davlat   ta’lim   standartlariga   to’g’ri   keladigan   o’quv   uslubiy   majmualar
quyidagi   tartibda   joylashgan   elementlarning   ketme-ketligidan   iborat   shaklda
tashkil qilinmoqda:
1. O’quv dasturi
2. Ishchi dasturi
3. Kalendar reja
4. Baholash me’zonlari va texnalogik xarita
5. Ta’lim texnologiyalari
6. Tarqatma materiallar
7. Nazorat uchun savollar (jn, on, yan)
8. Testlar
9. Referat mavzulari
12 10. Kurs ishi
11. Mavzular bo’yicha annotasiyalar
12. Ma’ruza matni
13. Amaliy mashg’ ulotlar
14. Laboratoriya ishi
15. Prezentasiyalar
16. Mustaqil ish topshiriqlari
17. Glossariy
18. Adabiyotlar ro’yxati
19. Xorijiy manbalar
20. Muallif tug’risida ma’lumot
Bu   komponentalarning   har   biri   o'quv   resursida   keltirilgan   tartibda
joylashtiriladi   va   yaxlit   bir   tizim   ko’rinishida   taqdim   etiladi.   Shuni   alohida
ta’kidlash   kerakki,   ro’yxatdagi   komponentalardan   barchasi   ham   doim   bo’lishi
shart emas, ya’ni ayrim fanlardan reja bo’yicha 20 ta komponentaning hammasi
ham   kiritilgan   bo’lavermaydi.   Kurs   ishi,   laboratoriya,   mustaqil   ish   kabi
komponentalar hamma fanda ham uchrayvermaydi.
Elektron   o’quv   majmuada   biz   yuqorida   sanab   o'tilgan   komponentalarni
yaratishimiz   kerak   bo'ladi.   “AutoPlay”   dasturdan   elektron   o’quv   majmua
komponentalarini yaratish algoritmini ko'rib o'tamiz.
“AutoPlay” dasturini ishchi stoldagi yorlig'i yordamida ishga tushiramiz.
Yorliq   ustiga   sichqonchaning   chap   tugmasini   bosib   murojaatni   amalga
oshirganimizda ,   yangi   ochilgan   oynada   bizga   quyidagicha   variantlar   taklif
etiladi ,   yangi   xujjat   yaratishimiz ,   oxirgi   murojaat   qilingan   xujjatga   murojaat
13 qilishimiz   va   saqlangan   xujjatni   chaqirib   olishimiz   mumkin   bo ' lgan   oyna
ochiladi .
«Создать   новый   проект»   bandidan   yaratayotgan   platformamizning
shablonini   tanlaymiz .
Shablonni   tanlaganimizdan   so ' ng ,   sahifamizning   fonini   o ' zgartirish
uchun ,   uning   ustiga   sichqonchaning   chap   tugmachasini   ikki   marta   bossak
quyidagi   oyna   ochiladi .  Bunda rasm joylashgan manzilni ko'rsatamiz.
14 Sahifamizga   murojaatlarni   amalga   oshiruvchi   tugmalarni   hosil   qilish
uchun ,   uskunalar   satridan   ko ' rsatilgan   tugmani   tanlasak ,   bizga   murojaatlar
uchun   tugmalar   turlari   oynasi   ochiladi .
Yangi   hosil   qilingan   tugma   ko'rinishi   quyidagi   turlarda   bo'ladi.Bu
tugmaga   matnli   ma’lumotlar   joylashtirish   uchun   uning   ustiga   sichqoncha   chap
tugmasini   ikki   marta   bosish   kerak   va   bizga   quyidagi   oyna   ochiladi.   Sahifa
elementlarini birma-bir yaratib olamiz.
15[ Отмена | [ Справка | Biz   har   bir   bandni   yaratib   olganimizdan   so'ng,   quyidagicha   oyna   hosil
bo'ladi.
Bugungi   kunda   oliy   ta’lim   muassasalaridagi   axborot   ta’lim   muhitiga
o‘zaro   axborotli   ta’sir   muhiti   sifatida   qaralib,   talabalar,   magistrantlar   hamda
ilmiy   izlanuvchilarning   axborotga,   maxsus   apparat   va   dasturiy   vositalarga
bo‘lgan talab-ehtiyojlarini qondirish maqsadi ko‘zda tutiladi.
Mazkur   axborotli   o‘zaroaloqa   tarkibiga:   insonlararo   kommunikatsiya
vositalari   (elektron   pochta,   telefon   aloqasi,   chatlar,   forumlar,
videokonferensiyalar va boshqalar), tashqi va ichki axborot resurslariga ulanish,
shuningdek,  o‘quvchilarga  taqdim   etiladigan  axborot   resurslarining  o‘zi  kiradi.
16 Oliy   ta’lim   muassasa lari   (OTM)   asosiy   axborot   resurslarini   turli   fanlarni
o‘rganishga   oid   elektron   o‘quv-metodik   majmualar   (EO‘MM)   tashkil   etadi.
EO‘MM   deyarli   barcha   axborotli   materiallarni   yagona   axborot   majmuasiga
jamlash  imkonini  beradi.  Bundan  tashqari,   unda  hozirgi  kunda   talab  etiladigan
zarur interaktivlik, ko‘rgazmalilik, mobillik, ixchamlik va ularni ko‘paytirishda
kam xarajat sarflash, ko‘p variantlilik, ko‘p bosqichlilik hamda tekshirish uchun
topshiriqlar   va   testlar   hajmi ning   ko‘p   bo‘lishini   ta’minlaydi.   Zamonaviy
elektron   o‘quv-metodik   majmualarining   afzalligi,   avvalo,   o‘quv   jarayonida
o‘quvchilarning   mustaqillik   va   faollik   rolini   samarali   tashkil   etishdan   iborat.
Ta’lim   jarayoniga   EO‘MMni   joriy   etish   talabalarga   fan   bo‘yicha   axborotning
to‘liq   manzarasini   namoyish   etish,   o‘quv   materialini   mustaqil   o‘zlashtirishini
ta’minlash,   o‘qitishni   individuallashtirish,   nazorat   va   o‘z-o‘zini   nazoratni
takomillashtirish,   o‘quv   jarayonini   natija viy ligini   oshirishga   yordam   beradi.
Bundan tashqari, zamonaviy elekt ron o‘quv-metodik majmualarning afzalligiga
dars   jarayonining   yanada   qiziqarli   o‘tishini   ta’minlash   xususiyatini   kiritish
mumkin.
Talabalar   mustaqil   tayyorgarligi   jarayonida   mazkur   vositalardan
foydalanish ta’lim tizimidagi odatiy bo‘lgan o‘qitish vazifasi faqat o‘qituvchiga
taalluqli   bo‘lgan,   tipik   vaziyatni   o‘zgartiradi.   EO‘MM   talabaga   taqdim
etilayotgan   o‘quv   axborotlarini   erkin   qabul   qilish,   ularni   individuallik
xususiyatiga ko‘ra, o‘zlashtirishida o‘qituvchining o‘qitish funksiyasi talabaning
o‘ziga   o‘tadi.   Bunda   o‘qituvchi   o‘quvchini   faqat   qo‘llab-quvvatlaydi,   o‘quv
axborotlari   oqimidan   samarali   foydalanish   hamda   yuzaga   keladigan
muammolarni hal etishga yordam beradi.
Tuzilmaviy   elektron   o‘quv-metodik   majmualar   o‘quv   kursi   bo‘ yicha
ishchi   dasturga   ega   bo‘lishi,   fan   bo‘yicha   nazariy   materialni   mantiqiy
turkumlashtirish, talabalar  mustaqil bilim  olishi  va o‘zini nazorat  qilishi  uchun
tipik masala, topshiriq va testlar, imtihon yoki sinovlar uchun savollar bo‘lishi,
zarur   me’yoriy-ma’lumotnoma   axborotlarini   batafsil   ta’riflab,   bayon   etilgan
misollar   berilishi   shart.   Bundan   tashqari,   unda   muallif   haqidagi   ma’lumotlar
17 (familiyasi,   ismi,   otasining   ismi,   muloqot   telefoni,   elektron   pochtasining
manzili),   o‘quv   fanining   nomi,   ixtisoslik   nomining   shifri,   shuningdek,   butun
o‘quv kursi uchun talab etiladigan taxminiy soatlar hajmi aniq ko‘rsatilishi ham
shart.   Elektron   o‘quv-metodik   majmualar   dasturiy   platformasi   mavjud
operatsion   tizim   va   dasturiy   mahsulotlar   o‘quv   markazi   boshqaruvida   bexato
hamda to‘g‘ri ishlashi zarur.
Elektron   o‘quv-metodik   majmualarni   yaratishda   uning   ayrim   muhim
jihatlariga   alohida   e’tibor   qaratish   zarur.   Bugungi   kunda   EO‘MM   mazmuni
albatta   yangi   avlod   talablariga   muvofiq   kelishi,   shuningdek,   bilimlar   sohasida
zamonaviy   ilmiy-texnik   taraqqiyot   darajasiga   javob   berishi   shart.   Elektron
o‘quv-metodik   majmualar   tuzilmasi   ikki   mantiqiy   o‘zaro   aloqador   elementlar
yoki   modullardan   iborat   bo‘lishi   shart.   Alohida   modulni   ishlab   chiqish   yoki
ko‘rib   chiqishda   ular   turli   xususiy   masalalarni   hal   etishga   yo‘naltirilgan
xususiyatga   ega   bo‘lsada,   umumiy   maqsadli   alohida   elektron   o‘quv   material
mazmunida ochilishi shart. EO‘MM interfeysi shunday tashkil etiladiki, u qat’iy
ifodali   ko‘rinishga   ega   bo‘lishi,   ko‘rgazmali   vositalar   paneli   foydalanuvchi
uchun ishlash texnologiyasini o‘zlashtirishda sodda bo‘lishi shart.
EO‘MMdan   foydalanishda   o‘quv   kursi   mazmunining   kelgusida
takomillashuvi   va   modernizatsiyasi   texnologik   jihatdan   murak kablashmasligi
imkoniyatini hisobga olish shart. EO‘MM maksimal darajada interaktiv bo‘lishi
18 zarur,   yetarli   darajada   multimediyali   ma’lumotlarga   ega   bo‘lishi,   zarur   o‘quv
axborotlarini izlashda qulaylikka ega bo‘lishi lozim.
Talabalarni   kasbiy-mutaxassislik   bo‘yicha   elektron   o‘quv   re surslaridan
foydalanishga   o‘rgatishda   o‘qituvchi   ularni   o‘quv   fao liyatini   to‘g‘ri
taqsimlashga   o‘rgatishi   zarur.   Quyi   bosqich   talabalari   o‘quv   materiali   bilan
ishlashda yetarli darajada tajriba va malaka larga ega emasliklarini hisobga olish
lozim   va   shu   sababli   o‘qituvchidan   talabalarga   mustaqil   ishlash   usullari   va
metodlarini   o‘zlashtirishlariga   yordam   berib,   katta   e’tibor   bilan   mazkur   jara -
yonni boshqarish talab etiladi. Talabalarning yuqori bosqich kurslarga ko‘tarilib
borishlari bilan bunday ish usullari o‘zgarib boradi.
O‘qituvchi   muntazam   ravishda,   talabalarga   o‘quv   topshiriqlarini
murakkablashtirib borib, mustaqil ishlash vaqtini o‘zgartirish, ularda individual
ishlashga   qiziqishni,   mustaqil   ta’limga   intilishini   kuchaytirishi   zarur.   Yuqori
bosqich   talabalari   uchun   ijodiy   tafakkurni   rivojlantirishga   yordam   beruvchi
individual   toshiriqlardan   foydalanish   mumkin.   Talabalar   bilan   o‘zaro
hamkorlikda   EO‘MMdan   foydalanish   в a   o‘quv   jarayonini   tashkil   etish
an’anaviy o‘quv vositalariga nisbatan quyidagi afzalliklarga ega, jumladan:
 har   qanday   geografik   nuqtadan   o‘quv   materiallariga   ulanish
kafolatlanishi;
 elektron materiallarni o‘z vaqtida yetkazib berilishi;
 materiallarni   izlashni   osonlashtirish,   imtihonlarga   tayyorgarlikni
yengillashtirilishi;
 o‘quv   materiallaridan   ish   joylarida,   uyda   va   mobil   telefoni
qurilmasini   Internet   tarmog‘iga   ulab,   yo‘lda   ham   foydalanish   imkoniyatining
mavjudligi;
 elektron   materiallarning   o‘z   vaqtida   va   operativ   yangilanishi
kabilardan iborat.
Bugungi   kunda   elektron   o‘quv-metodik   majmualarning   texnologik
asoslari va mazmun-mohiyati tubdan o‘zgarib bormoqda. Tekstografik axborotli
19 mazmunga ega ta’lim majmualari o‘rniga ovoz, animatsiya, video imkoniyatiga
ega, virtual laboratoriya amaliyotlari, qidirish va ekspert tizimlari moduli hamda
ichki dasturiy-didaktik algoritmlar, talaba   — pedagog   — o‘quv materiali o‘zaro
munosabati orqali amalga oshiriluvchi multimediyali va interaktiv komplekslar
kirib   keldi.   Xulosa   qilib   aytganda,   elektron   o‘quv-metodik   majmualar   o‘qitish
jarayonini   o‘qitishning   boshqa   shakllari,   jumladan,   innovatsion   pedagogik
texnologiyalar hamda masofaviy ta’lim texnologiyalari bilan tashkil etishda o‘z
dolzarbli gini yo‘qotmaydi, balki  ta’lim istiqbollarini  ta’minlashda yanada katta
e’tiborni talab etadi.
2.2  O’quv maqsadli elektron vositalar va  ularning turlari. 
Elektron   pedagogikaning   asosiy   ma q sadi   shundan   iboratki,   zamonaviy
AKT   muhitda   o’qitish-ta’lim   jarayonini   samarali   tashkil   etish.   Elektron
pedagogikaning   predmeti   pedagogik   tizim   hisoblanadi.   Pedagogik   tizim
qo’yidagi   komponentlarni   o’z   ichiga   oladi:   o’qituvchi,   o’quvchi,   ta’limning
maqsad   va   vazifalari,   o’qitish   mazmuni,   o’qitish   shakl,   usul   va   vositalari.
Zamonaviy   AKT   ushbu   barcha   komponentlariga   o’zini   hissasini   qo’shib
kelmoqda. 
An’anaviy va zamonaviy AKT muhitida tashkil etilgan ta’limni qiyosiy
tahlili
№ An’anaviy ta’lim ZAMONAVIY TA’LIM
1 Yangi   avlodga   bilim   va
tajriba berish Talabalarning shaxsiy barkamolligini
ta’minlash va rivojlantirish
2 Talabalarni   hayotga
tayyorlash Qiyinchiliklarsiz yashashga o’rgatish
. Hozirgidan   kelgusida   yaxshi
bo’lishga tayyorlash Doimiy   o’zgarish   jarayonida
yashashga o’rgatish
4 Ta’lim maqsadi – bilim olish Ta’lim   maqsadi   –   o’zini
rivojlantirish, barkamol li lik
20 5 Talabalar   maqsadini   tayyor
holda oladilar O’zining   huquqiy   maqsadlarini
qo’yishi va unga erishish yo’llarini tanlash
6 Talabalar   nazorat   turlaridan
qochadilar Ob’ektiv   va   o’z   vaqtda   nazoratga
intilish
7 O’quv   muassasalari   o’zaro
o’xshash Har   bir   o’quv   muassasasi   yuksalish
sari intiladi.
8 Aniq o’qituvchi O’qituvchi tanlash imkoniyati
Elektron   o’quv-uslubiy   majmua   –   zamonaviy   AKT   muhitida   fanning
asosiy   komponenti   hisoblanadi,   chunki   unda   fanning   maqsad   va   vazifalari,
mazmuni, o’qitishning zamonaviy shakl, usul va vositalari hisobga olingan. 
O’quv   maqsadli   elektron   vositalarni   yaratish   quyidagi   uchta   muhim
bosqichning o’zaro bog’liqligini ta’minlaydi:
 mazmun  bosqichi  –  bu  bosqichda  elektron  vositalarning  axborot-ta’lim
resurslarini shakllantirish va uning axborot ta’minoti mazmuni yaratiladi; 
 tashkiliy   bosqich   –  bu   bosqichda   elektron  vositalar   yaratishning   texnik
jihatlari   bilan   bir   qatorda,   foydalanuvchilarning   toifalarini   aniqlashtirish,
mavjud   resurslarni   tizimlashtirish   va   yangilab   borish   mexanizmlarini   ishlab
chiqish,   ta’lim   muassasalaridagi   mavjud   resurslarni   integratsiyalash,   elektron
ta’limni   tashkil   etish,   axborot-ta’lim   resurslariga   bo’lgan   talabni   aniqlash
maqsadida   foydalanuvchilar   bo’yicha   statistik   ma’lumotlarni   yig’ish   va   tahlil
etish amalga oshiriladi; 
 metodik   ta’minot   bosqichi   –   bu   bosqichda   elektron   vositalardan   o’quv
jarayonida   foydalanish   metodikasini   ishlab   chiqish,   maslahat   xizmatlarini
bajarish yo’lga qo’yiladi.
O’quv   maqsadli   elektron   vositalarni   yaratish   quyidagi   kontseptual
tamoyillarga ega bo’lishi lozim:
1. Maqsadga yo’naltirilganlik tamoyili.  
2. Integratsiya tamoyili.  
3. To’laqonlilik tamoyili.  
21 4. Yaxlitlik tamoyili. 
5. Ochiqlik tamoyili.  
Elektron   darslik   –   kompyuter   texnologiyalariga   asoslangan   o’qitish
metodlaridan   foydalanishga   mo’ljallangan   o’qitish   vositasi   bo’lib,   undan
mustaqil   ta’lim   olishda   va   o’quv   materiallarini   har   tomonlama   samarali
o’zlashtirishda foydalanish mumkin. 
Elektron   darslikda   fanning   o’quv   materiallari   talabaga   interaktiv   usullar
bilan,   psixologik   va   pedagogik   jihatlar,   zamonaviy   axborot   texnologiyalari,
audio va video animatsiyalar imkoniyatlaridan o’rinli foydalaniladi.
Elektron darsliklar quyidagi qismlardan iborat bo’lishi zarur:
1.   O’rgatuvchi   qism   –   gipertekstga   asoslangan   va   statik,   dinamik
rasmlardan iborat.
2.   Mashq   qildiruvchi   qism   –   xatolarni   ko’rsatib   beruvchi   va   to’g’ri
xulosaga olib keluvchi.
3.   Nazorat   qiluvchi   –   testlar   orqali   nazorat   qiluvchi   tizim   asosida
shakllanadi.
Elektron darsliklar quyidagi asosiy xossalari bilan ajralib turadi:
 ta’limni   va   o’quv   mashg’ulotlarini   yuqori   sifatli   darajada   olib
borilishini ta’minlashi;
 mustaqil   ta’lim   olish   va   egallangan   bilimlarni   mustaqil   baholash
imkoniyatining berilishi;
 ma’ruza va amaliy mashg’ulotlarning uyg’unligi;
 axborot-ta’lim   resurslarini   rivojlantirish   va   tezkor   yangilab   borish
imkoniyatining mavjudligi;
 matn,   shuningdek,   boshqa   axborot   materiallarini   maxsus
navigatsiya   (gipermatn)   va   illyustratsiya   (multimedia   vositalari,   rasmlar,
diagrammalar va jadvallar) orqali taqdim etilishi.
Elektron   darsliklarning   quyidagi   belgilariga   ko’ra   o’zaro   farqlash
mumkin:
22 I.   Foydalanish   maqsadlariga   ko’ra:   jamoa   bo’lib   va   individual
foydalaniladigan elektron darsliklar. 
Jamoa   bo’lib   foydalaniladigan   elektron   darsliklar   kompyuterning   katta
tizim   resurslarini   talab   qilmaydigan   bo’lishi   maqsadga   muvofiq   bo’lib,   ular
server   kompyuterga   joylashtiriladi   va   ulardan   kompyuter   tarmoqlari   (Internet
yoki Intranet) orqali foydalanish mumkin.
Individual   foydalaniladigan   elektron   darsliklar   o’quv   materiallarini
o’qituvchining ishtirokisiz o’rganishga mo’ljallangan bo’ladi.
Elektron   darsliklarning   bu   ikki   turidan   auditoriya   mashg’ulotlarida   ham
foydalanish mumkin.
II.   O’quv   materiallarini   taqdim   etishi   bo’yicha:   tartibli   va   ixtiyoriy.
Tartibli   elektron   darsliklar   ma’lum   bir   bo’lim   o’quv   materiallarini
o’zlashtirmasdan keyingi bo’limga o’tishga imkoniyat bermaydi. 
III.   O’quv   materiallari   va   axborotlarni   yangilash   bo’yicha:   uzluksiz   va
davriy   yangilanuvchi.   Uzluksiz   ravishda   yangilanadigan   elektron   darsliklar
odatda elektron o’quv bazalar (portallar, veb-saytlar va boshqalar)ga va elektron
kutubxonalarga joylashtiriladi. Davriy yangilanadigan elektron darsliklar asosan
elektron  axborot   eltuvchilar   (disketa,   CD-disk   va   boshqa)   kabilar   bilan  taqdim
etiladi.
O’quv   jarayonlarini   axborotlashtirish   maqsadlariga   ko’ra   elektron
darsliklar quyidagi tamoyillarga javob berishi kerak: 
1. Kvantlash tamoyili: o’quv materiallarini mazmunan yopiq, minimal
hajmga   ega   modullarga   ajratish.   Modullar   bir   necha   tashkil   etuvchidan   iborat
bo’ladi. 
2. To’laqonlilik   tamoyili:   o’quv   materiallarining   asosiy   mazmunini
qamrab   olgan   har   bir   modul   o’zida   quyidagilarni   mujassamlashtirgan   bo’lishi
kerak:
gipermurojaatga ega kalit so’zlar;
nazariy materiallar;
nazariy materiallar bo’yicha nazorat savollari;
23 namunalar;
mustaqil yechish uchun masalalar;
modul bo’yicha nazorat savollari.
SHuningdek, modul tarkibiga quyidagi qo’shimchalar kiritilishi maqsadga
muvofiq hisoblanadi:
testlar;
nazorat ishi;
yordamchi ma’lumotnoma;
tahlillar.
3.   Ko’rgazmalilik   tamoyili:   Elektron   darsliklar   modullari   matn   va
vizuallashtirilgan   materiallarning   ma’lum   nisbatini   saqlagan   holda
illyustratsiyalar va kadrlar jamlanmasidan iborat bo’lishi zarur.
4. Erkin boshqarish tamoyili: talabalar kompyuter ekranidagi kadrlarning
almashishini mustaqil boshqarishlari, zarur materiallarni istalgan marta ekranga
chiqarishlari   va   nazorat   topshiriqlarini   bajarish   orqali   bilimlarini   mustaqil
sinashlari imkoniyatlariga ega bo’lishlari kerak.
5.   Moslashuvchanlik   tamoyili:   elektron   darsliklar   o’quv   jarayonida
ma’lum   bir   foydalanuvchining   ehtiyojlariga   moslanishni   ta’minlashi,
o’rganilayotgan   materialning   murakkabligini   va   chuqurligini,   uning   amaliy
yo’naltirilganligini   o’zgartirish,   foydalanuvchining   ehtiyojlaridan   kelib   chiqib,
qo’shimcha illyustrjativ materiallarni shakllantirish imkoniyatlariga ega bo’lishi
kerak.
6.   Kompyuter   ko’magi   tamoyili:   o’quv   materiallarining   mohiyatiga
e’tibor   qaratish   maqsadida   talaba   istalgan   vaqtda   kompyuter   ko’magiga   ega
bo’lishi   kerak.   Bunday   qo’llash   kompyuter   yordamida   uzundan-uzun
hisoblashlarni amalga oshirishda, turli grafiklar chizishda va olingan natijalarni
istalgan bosqichda tekshirishda foydalidir.
24 1-модул.
Маълумотнома
2-модул.
Фойдаланувчиларни 
рўйхатга олиш 3-модул.
Бошқарув модули 4-модул.
Мундарижа
6-модул.
Тест назорати ўтказиш 
модули
9-модул.
Белги ўрнатиш ва 
белгига ўтиш модули5-модул.
Мавзуни баён қилиш 
модули
8-модул.
Анимацияларни 
намойиш қилиш 7-модул.
Ички қисм дастурга 
ўтиш модули
10-модул. 
Созлаш модули
Elektron darslikni modullari
Elektron   darslik   yaratishda   amal   qilinishi   zarur   bo’lgan   tamoyillar
( kvantlashtirish,   to’liqliligi ,   ko’rgazmaliligi,   tarmoqlashuvi ,   boshqarish ,
moslashtirish,   kompyuterli   ta’minot,   to’planuvchanligi )   hisobga   olinib,
Elektron darslik yaratish texnologiyasini loyihalashtirish  7 bosqichni o’z ichiga
oladi:
1)  kontseptsiyasini  ishlab chiqish (fan standarti  va mashg’ulot    o’tkazish
metodikasiga   tayanuvchi     elektron   darslik   yaratishning   asosiy   g’oyasini   ishlab
chiqish, darslikning mazmunli qismini tuzish);
25 2)   loyihalashtirish   (ko’rinishida   ishchi   namunasini,     axborot   bloklari   va
ekran   shakllari   andozalari   to’plamini,   murojaatlar     interfaolligini   ta’minlovchi
giperilovalar tuzilmasining tartibli sxemasini ishlab chiqish);
3)   ekran   shakli   va   axborot   bloklari   dizayni   (aniq   o’quv   jarayoni,
psixologik-pedagogik   xususiyatlari,   ergonomika   talablari,   o’quv   materiallari
tuzilishi va  mazmuniga mos ravishda dizayn tuzilishini qurish);
4)   o’quv   materiallarini   elektron   shaklda   tayyorlash   va   ularni   bo’limlar
bo’yicha bir ish seansi, ya’ni bir dars uchun mo’ljallangan elementar qismlarga–
modullarga ajratish;
5)   ilova   tuzilmasi   elementlarini   to’ldirish   (tayyorlangan   materiallarni
ishlab   chiqilgan   andozalar   va   ekran   shakllariga   joylashtirish,   ilovalar   tizimini
to’ldirish hamda  foydalanuvchi bilan qayta aloqa tashkil qilish);
6)   test   sinovlari   va   sozlash   (har   bir   ilova,     aloqa   ishlari   to’g’riligini   va
foydalanuvchi harakatiga dasturning javobini to’g’riligini tekshirish);
7) o’quv jarayoniga tatbiq etish (albatta, ta’lim beruvchilar va o’quvchilar
refleksiyasi     to’g’risidagi   ma’lumotlarni   to’plash   bilan   umumiy   o’rta   ta’lim
maktablarida  elektron  darslikni   qo’llash).   Zamonaviy  AKT   muhitida   o’qitishni
internet resurslaridan foydalanishsiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Internet tarmog’i
ta’lim   xizmatlarining   juda   katta   potentsialiga   ega.   Elektron   pochta,   virtual
kutubxona   va   muzeylar,   ta’limiy   portal   va   saytlar,   mavzuli   blog   va   forumlar,
telekonferentsiyalar,   elektron   olimpiadalar   va   viktorinalar,     zamonaviy
ta’limning   tarkibiy   qismiga   aylanmoqda.   Ushbu   ta’lim   xizmatlaridan,   ham
darsda,   ham   darsdan   tashqari   faoliyatda   foydalanish   uchun   keng   imkoniyatlar
yaratadi.   Internet   ta’lim   resurslaridan   foydalanish   o’qituvchini   ta’lim
jarayonining menedjeriga aylanishga undaydi. 
26 XULOSA
Hozirgi   paytda   ta’lim   jarayonini   avtomatlashtirishga   katta   e’tibor
qaratilmoqda.   Ta’lim   jarayonini   avtomatlashtirishning   qulay   vositalaridan   biri
kompyuter   texnologiyalaridan   foydalanishdir.   Kompyuterlarning   keng
qo’llanilishi   o’qituvchilar   tomonidan   metodik   qo’llanmalarni   tayyorlashdagi
murakkabliklarni   bartaraf   qilish   va   bu   jarayonni   avtomatlashtirish   imkonini
beradi. Turli xil “elektron o’quv uslubiy majmualar”, metodik qo’llanmalarning
kompyuterda   taqdim   etilishi   ko’pgina   afzalliklarga   ega.   Ushbu   bitiruv
malakaviy ishida “Kasbiy pedogogik faoliyatiga kirish” fanidan elektron o’quv
uslubiy   majmua   yaratishning   barcha   nazariy   va   amaliy   asoslari   ishlab   chiqildi
va quyidagi natijalar olindi:
- o’quv-uslubiy   majmuaning   tuzilishi   va   asosiy   xarakteristikalari
o’rganildi;
- o’quv   moduli   strukturasi   tavsifi,   o'quv-uslubiy   majmua   va
kompyuterli o’qitish muhiti tahlil qilindi;
- O'quv-uslubiy   majmua   va   kompyuterli   o’qitish   muhiti   tamoyillari
o’rganildi;
- Elektron   o’quv   uslubiy   majmualar   yaratish   bosqichlari   va
tamoyillari o’rganildi;
- “Kasbiy   pedogogik   faoliyatiga   kirish”   fanidan   elektron   o’quv
uslubiy majmuaning tuzilishi ishlab chiqildi;
- “Kasbiy   pedogogik   faoliyatiga   kirish”   fanidan   elektron   o’quv
uslubiy majmua yaratildi;
- elektron o’quv uslubiy majmuadan foydalanish uchun ko’rsatmalar
ishlab chiqildi; Yaratilgan multimediali elektron o’quv uslubiy majmua mazkur
fan   bo’yicha   ma’ruza,   amaliy   mashg’ulotlar,   mustaqil   ta’limga   doir   bilimlarni
o’z ichiga oladi. Bundan tashqari mazkur fan bo’yicha Davlat ta’lim standartlari
me’yoriy   hujjatlari   va   qo’shimcha   ma’lumotlar   ham   o’rin   olgan,   talabalarning
o’zlashtirish darajasini baholash uchun test o’tkazish vositasiga ega. 
27 - ADABIYOTLAR
1. Islom   Karimov .   “ Jahon   moliyaviy - iqtisodiy   inqirozi ,   O ’ zbekiston
sharoitida   uni   bartaraf   etishning   yo ’ llari   va   choralari ”   Toshkent :   O ’ zbekiston ,
2009. -58  b .
2. Мархель   И.   И.,   Овакимян   Ю.   О.   Комплексный   подход   к
использованию технических средств обучения. М.: Высшая школа, 1987.
3. Савельев   А.   Я.,   Новиков   В.   А.,   Лобанов   Ю.   И.   Подготовка
информации для автоматизированных обучающих систем: Метод, пособие
для   преподавателей   и   студентов   вузов/Под   ред.   А.   Я.   Савельева.   М.:
Высшая школа, 1986.
4. Глушаков С.В., Жакин И.А., Хачиров Т.С. "Программирование
Web - страниц", Изд-во "Фолио", М:. 2003г.
5. Фленов М. Е. «Библия  Delphi .» - СПб.: БХВ-Петербург, 2004. -
880 с.
6. Гофман   В.Э.,   Хомоненко   А.Д.   « Delphi   6».   -   СПб,   БХВ-Санк-
Петербург. 1152 с.
7. Фаронов   В.   В.   « Delphi   2005.   Разработка   приложений   для   баз
данных и Интернета». - СПб.: Питер, 2006. - 603 с.
8. Флёнов   М.   Е.   « Delphi   2005.   Секреты   программирования».   -
СПб.: Питер, 2006. - 266 с.
9. Бурлаков   М.   В.   Путеводитель   по   Adobe   Photoshop   CS 2.   —
СПб.: БХВ- Петербург, 2005. - 688 с.
- А.   Божко   « Dreamweaver   4.   Базовый   курс».   -   Москва:   «ДЕСС
КОМ», 2001. 448 с.
10. Хомоненко   А.   Д.,   Хомоненко   Н.   А.   «Самоучитель   Microsoft
Word  2003».- СПб.: БХВ-Петербург, 2004. - 672 с.
11. Новые   педагогические   и   информационные   технологии   в
системе образования. Под ред. Е.С. Полат. Изд. центр «Академия» Москва
2002 г.
Г ол иттт  Л.В., Файзуллаева ДМ. Педагогик технологияларни
28

Elektron O'quv-Uslubiy Majmualar Va Ulardan Foydalanish Metodikasi

Sotib olish
  • O'xshash dokumentlar

  • Access dasturi yordamida “dorixona” ma‘lumotlar bazasini yaratish
  • Agile va Scrum metodologiyalari dasturiy ta'minot ishlab chiqish
  • Tashkilot miqyosida masofadan muloqot qilish.
  • Talabalar haqida ma'lumot saqlovchi tizim
  • HTML tili, uning asosiy elementlari. Jadval va rasm hosil qilish. Gipermatn va freymlar joylashtirish

Xaridni tasdiqlang

Ha Yo'q

© Copyright 2019-2025. Created by Foreach.Soft

  • Balansdan chiqarish bo'yicha ko'rsatmalar
  • Biz bilan aloqa
  • Saytdan foydalanish yuriqnomasi
  • Fayl yuklash yuriqnomasi
  • Русский