• Всего документов: 5844
  • Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена 9000UZS
Размер 527.0KB
Покупки 0
Дата загрузки 19 Май 2025
Расширение docx
Категория Механика

Продавец

Aliberdiyev

Дата регистрации 19 Май 2025

2 Продаж

Elektronika asoslari

b) takrorlanmaydigan kuchlanish bo‘yicha: b 2 = K N' ( 1 + ∆ U c 100 ) U vmax U Np ∙ K NP + b 2' = 1.5 ∙( 1 + 6 100 ) ∙ 7128.68 10788 ∙ 1.8 + 0.2 = 2 bunda: KN' – ketma-ket ulangan ventillar o‘rtasidagi kuchlanishlar notekis taqsimlanishini hisobga oluvchi koeffitsiyent (ko‘chkisiz ventillar uchun KN' = 1,1 – 1,5 ); ΔU C – ta’minlash tarmog‘idagi kuchlanish tebranishi, %; KP , KNP – ishlab chiqilayotgan o‘zgartgichda yuzaga keluvchi o‘ta kuchlanishlarning kattaligini hisobga oluvchi koeffitsiyentlar; b1 ',b2 ' – hisoblashni butunga qadar yaxlitlovchi sonlar; UP,UNP – tanlangan ventil ruxsat etuvchi takrorlanuvchi va takrorlanmaydigan kuchlanishlar, V. Bu kuchlanishlarning qiymatlari ventil sinfiga bog‘liq bo‘lib, 4- jadvaldagi ma’lumotlarga ko‘ra hisoblanishi mumkin. 4-jadval U P,U NP ,U L kuchlanishlarning K ventil sinfiga bog‘liqligi Parametr Diodlar Tiristorlar ko‘chkisiz ko‘chkili ko‘chkisiz ko‘chkili UP , V 100 K 100 K 100 K 100 K UNP , V 116 K -- 111K -- UL - 125 K _ 120 K bunda: UL – ko’chki hosil bo‘lish kuchlanishi , V . b1 va b2 larni hisoblashlar natijasiga ko‘ra katta qiymatli variant tanlanadi . Agar ventil sifatida ko‘chkili ventil berilgan bo‘lsa , u holda hisoblash faqat takrorlanuvchi kuchlanish bo‘yicha olib boriladi va bunda KN0' =1deb olinadi . PAGE \* MERGEFORMAT16 Emallangan simli rezistorlarning texnik xarakteristikalari Rezistor tipiR Rezistor tipi R PE-15 3,0 Om  5,1 kOm PEV-10 1,8 Om  10 kOm PE-20 2,4 "  5,1 " PEV-15 3,9 "  15 " PE-25 4,7 "  5,6 " PEV-20 4,7 "  20 " PE-50 1,0 "  16 " PEV-25 10 "  24 " PE-75 1,0 "  30 " PEV-30 10 "  30 " PE-150 1,0 "  51 " PEV-40 18 "  51 " PEV-50 18 "  51 " PEV-75 47 "  56 " PEV-100 47 "  56 " Izoh: Rezistorning belgilanishidagi son sochilish quvvati Pmax qiymatini ko‘rsatadi. 8-ilova Metall qog‘ozli kondensatorlarning texnik xarakteristikalari Номинал кучланиш UCном , V К ondensator tiplari uchun sig‘im Сqiymatlari , mkF MBM MBGS MBGP 500 0,025  0,5 0,25  4 0,25  10 600 - - - 750 0,01  0,25 0,25  2 0,1  10 1000 0,01  0,1 0,25  1,0 0,5  10 1500 0,005  0,1 - 0,25  10 PAGE \* MERGEFORMAT16 ST1,34 Pd 1,11 Pd 1,26 Pd 1,05 Pd 1,02 Pd 1 2 3 4 5 6 7 P 2 6 12 Kuchlanishdagi garmonika Ud n n= k⋅p , bunda k= 1,2,3 ...,∞ 2 k 6 k 1 2 k fn fn= fCn= fCkp fC 2 k fC 6 k fC 1 2 k tokdagi garmonika i1 n n= k⋅p± 1 , bunda k= 0,1,2 ...,∞ 2 k  1 6 k  1 1 2 k  1 fn fn= fC(kp ±1) fC ( 2 k  1) fC ( 6 k  1) fC ( 1 2 k  1) PAGE \* MERGEFORMAT16 Tasdiqlayman “TYET” kefedra mudiri _____________ prof.Amirov S.F <<____>> ______________2021y “ Elektronika asoslari ” fanining << Uch fazali o`zgaruvchan tok to`g`irlagichlarini ventellar sonini hisoblash >> mavzusida bajarilgan KURS ISHIGA TOPSHIRIQ To‘g‘rilash – terslash o‘zgartgichining berilgan sxemasi uchun dastlabki ma’lumotlar asosida quyidagilarni bajaring: 1. O‘zgartiruvchi transformatorlarning loyiha parametrlarini hisoblang. 2. To‘girlagichning (аv ) va terslagichning ( аi ) parallel ulangan ventillari sonini aniqlang. 3. To‘g‘rilagich ( bv ) va terslagichning ( bi ) ketma-ketulangan ventillari sonini aniqlang. 4. Hisoblangan to‘g‘rilash – terslash o‘zgartgichining kuch sxemasini ishlab chiqing. 5. Ishlab chiqilgan o‘zgartgichning nar x ini aniqlang. 6. To‘g‘r i lagichning tashqi tavsifini hisoblang va quring. Yuklama zanjirida tekislovchi reaktor ( xα→ ∞ bo‘lgan) mavjud deb hisoblab berilgan rostlash burchagi α uchun kuchlanishlar va toklarning vaqt diagrammalarini quring. 7. Terslagichning tabiiy tashqi va cheklash tavsiflarini hisoblang va quring. 8. To‘g‘rilash rejimi salt ishlash kuchlanishi sathida terslagichning sun’iy gorizontal tashqi tavsifini quring. 9. Tabiiy va gorizontal sun’iy tashqi tavsiflari bo‘yicha ishlash chog‘ida terslagichning chegaraviy ruxsat etilgan tokini aniqlang. 10. O‘zgartgich to‘g‘rilash va terslash rejimlarida ishlash chog‘ida quvvat koeffitsiyentining tokka bog‘lanishini hisoblang va EHM uchun dastur ishlab chiqing . 1 To`g`irlash-invertorlash o`zgartgichi sxemasi Tenglovchi reaktorli ikki teskari yulduz 2 To`g`irlovchi qismi Boshqarilmaydigan ventillar bilan 3 Rostlash burchagi α, 0 4 Takrorlanmaydigan o`ta kuchlanishlar amlitudalarining U bmax ga nisbati, K np 2.2 5 To`g`irlagichning nominal toki I dn , A 2 2 00 6 Invertorlash rejimiga o`tgan chog`idagi kuchlanishning ortish koeffitsienti K i =U 2i /U 2V 1.25 7 Invertorning ilgarilash burchagi β=arccos U 2V U 2i 8 Ventil tipi: a)boshqarilmaydigan to`g`irlagich uchun b) invertor, boshqariluvchi to`g`rlagich uchun VL- 200 TL- 200 9 Sovituvchi havo oqimi tezigi V, m/s 6 10 Ta’minlovchi tarmoq (tarmoq chulg`ami)ning nominal kuchlanishi U 1L ,kv 60 11 Ta`minlovchi tarmoqda kuchanish tebranishi ΔU S , % ± 6 12 Qisqa tutashuv quvvati S qt , MV*A 500 13 α=0 bo`lganda nominal to`g`rlangan kuchlanish U dn , V 6600 14 Transformatorning qisqa tutashuv kuchlanishi U qt , % 7 15 Takrorlanuvchi o`ta kuchlanishlar amplitudalarining U vmax ga nisbati 2 Bajardi: Aliberdiyev SH U Tekshirdi: Saliyev E. PAGE \* MERGEFORMAT16 4.2. Invertorning tashqi xarakteristikasini hisoblash; 24) Ilgarilash burchagi β berilgan salt ishlash chog`idagi invertor kuchlanishining o`rtacha qiymati; U i 0 = 2.34 ∗ U 2 i K i = 2.34 ∙ 3644.07 1.2 = 7105.94 V 25) Invertorning ilgarilash burchagi: β = arccos( U 2 v U 2 i ) = arccos ( 2915.26 3644.07 ) = 36.87 26) Ilgarilash burchagi β ma’lum bo`lganda invertor kuchlanishining o`rtacha qiymati; U ¿=Ui0∗Ki∗¿ 4.3 Invertorning cheklovchi xarakteristikasi 27) U ¿ = U i 0 ∗ K i ( cos β − 0.5 U QT 100 ) = ¿ 6808.34 4.4 Ko`prikli sxemali ВИП kommutatsiya burchaklari 28) γ = arccos ( 1 − I dp ∗ 2 X ab 2.45 U 2 v ) = arccos ( 1 − 2 200 ∙ 2 ∙ 0.0509 2.45 ∙ 2915.26 ) = 18 I d =I dp /2 bo`lgan holda γ = arccos ( 1 − I d ∗ 2 X ab 2.45 U 2 v ) = arccos ( 1 − 11 00 ∙ 2 ∙ 0.0509 2.45 ∙ 2915.26 ) = 10.161 29) Invertor uchun cos (β−γ)−¿cosβ = Ii∙Xn/2.45 ∙U 2v¿ I i =I in Cos(β-γ)-cosβ=cos(36.87-14.39)-cos36.87=0.13 I i =0.5I in PAGE \* MERGEFORMAT16 1 2 3 4 5 6 7 I umumiy munosabatlar A 0,7 0,5 0,26U d0 0,9 U2 1,17 U2 2,34 U2 4,68 U 2λ 2,34 U 2λ U вmax max0 U 3,14 U d0 yoki 2√2 U2 1,57 Ud0 yoki √2 U2 2,09 Ud0 yoki √6U2 1,045 U d0 yoki √6U2 0,525 U d0 yoki √6 U2λ 1,045 U d0 yoki √6U2λ U2 ( E2 ) U d0/0,9 Ud0/1,17 Ud0/2,34 U d0/4,68 U d0/2,34 Ia Id/2 Id/6 Id/3 Id/3 Id/6 Iamax Id Id/2 Id Id Id/2 I2 ( I4 ) Id/√2 Id Id/2√3 √ 2 3 Id I2λ= √ 2 3 Id I2Δ= √2 3 Id I2λ= √ 2 3 Id 2 I2Δ= √2 3 Id 2 I1(I2) Id KT Id KT√6 √ 2 3 Id KT 1,577 Id KT 0,789 Id KT I1n 2⋅√2 n⋅π ¿ Id KT √6 n⋅π ¿ Id 2KT √6 n⋅π ¿ Id KT 2√6 n⋅π ¿ Id KTλ 2√6 n⋅π ¿ Id 2KTλ )1(1I 2⋅√2 π ¿ Id KT √6 π ¿ Id 2KT ¿ Id KT √6 π 2√6 π ¿ Id KTλ √6 π ¿ Id KTλ ν 0 , 9 0,955 0,988 S2 1,57 Pd 1,11 Pd 1,48 Pd 1,045 Pd S2λ=S2Δ= 0,52 Pd S1 1,11 Pd 1,05 Pd 1,02 Pd PAGE \* MERGEFORMAT16 34) Rezistor P quvvati;P= 1 b1(Iomax ∙0.001 ∙a1∙U vmax )= 1 69 ∙(0.01 ∙0.001 ∙6∙7128.68 )=6.2 Wt 35) Shuntlovchi kondensator sig`imi; C 1 = a 1 = ¿ 6 mkF Shuntlovchi kondensatorning ishchi kuchlanishi; U c = 1.5 ∙ U p = ¿ 1.5*9300=13950 V 5.2 Ko`chkili bo`lmagan ventillar T4-320 dagi 36) Invertor uchun shuntlovchi qarshilik quvvati P = 1 b 2 ( I omax ∙ 0.001 ∙ a 2 ∙ U vmax ) = 1 2 ∙ ( 0. 0 1 ∙ 0.001 ∙ 33 ∙ 7128.68 ) = 1.18 Wt Shuntlovchi kondensator sig`imi; C 2 =a 2 =33 mkF Shuntlovchi kondensatorning ishchi kuchlanishi; U c = 1.5 ∙ U p = ¿ 1.5*9300=13950 V PAGE \* MERGEFORMAT16 U dα Ud0(cos α−A⋅uqt 100 ⋅Id Idn)−SVeΔU V yoki Ud0(cos α−A⋅uqt 100 ⋅KZ)−SBeΔU B γ cos α− −cos (α+γ)= =Idxa √6U2 cos α− −cos (α+γ)= =2Idxa √6U2 cosα− −cos(α+γ)= =2Idxa √6U2λ cos α−cos (α+γ)= =Idxa √6U2λ cos ϕв cos (α+ γ/2) χ ν⋅cos (α+γ/2) U n   2 2 2 0 ) ( 1 1 ) ( cos 2 tg kp kp U d    , γ=0 bo‘lganda 4. Terslash rejimi Ui0 ( β=0 ) 0 , 9 U2i 1,17 U2i 2,34 U2i 4,68 U2λi 2,34 U2λi Ui0 0 , 9 U2icos β 1,17 U2i cos β 2,34 U2icos β 4,68 U2λi cos β 2,34 U2λi cos β Ui U i0+ΔU γ+S⋅e⋅ΔU V'; U i0(cos β+A⋅uqt 100 ⋅Ii Iin)+Sn⋅e⋅ΔU V ' ΔU γ 2Ii⋅xa π 3Ii⋅xa 4π 3Ii⋅xa π 3Ii⋅xa π 3Ii⋅xa 4π γ cos (β−γ)−cos β= =Iixa √2U2i cos (β−γ)− −cos β= =Iixa √6U2i cos (β−γ)− −cos β= =2Iixa √6U2i cos (β−γ)− −cos β= =2Idxa √6U2λi cos (β−γ)− −cos β= =Idxa √6U2λi cos ϕ1 cos (β− γ/2) 1 2 3 4 5 6 7 PAGE \* MERGEFORMAT16 Izb=3850 A berilgan ventilzarbli tokining maksimal ruxsat etilgan qiymati, (3-ilova); a 1' = 0. 65 , a 2' = 0. 66 , -- hisoblashlarni yaxlitlovchi sonlar. Natijada parallel ulangan ventillar soni ning katta qiymatli varianti tanlanadi. Invertor uchun 20) Transformator fazasi va tarmoqning invertor ventil cho`lg`ami kuchlanishiga keltirilgan induktiv qarshilik; X a = X ab ∗ K p2 = 0.051 ∙ 2 2 = 0.20397 Om 21) Transformator fazasi va tarmoqning invertor ventil cho`lg`ami kuchlanishiga keltirilgan aktiv qarshilik; R a = R ab ∗ K i 2 = 0.009 ∙ 1.25 2 = 0.014 Om To‘g‘rilagich halokatli rejimining maksimal toki: i zbn = K zb √ 3 U 2 v √( R d + 2 R a ) 2 + ( X d + 2 X a ) 2 + U d 0 R d + 2 R a ∗ ( 1 − e − R d + 2 R a X d + 2 X a ∗ v ) = ¿ 1.2 ∙ √ 3 ∙ 2915.29 √( 0.016 + 2 ∙ 0.014 ) 2 + ( 6.28 + 2 ∙ 0.204 ) 2 + 6821.71 0.0 16 + 2 ∙ 0.014 ∙ ( 1 − 2.7 − 0.0 16 + 2 ∙ 0.014 6.28 + 2 ∙ 0.014 ∙ 31.4 ) = 75919.0459 A Kzb− zarbli koeffitsiyent ( Kз≈¿¿ 1, 2, ......1, 3); Xa – transformator induktiv qarshiligi XT va oziqlantiruvchi tarmoq induuktiv qarshiligi Xc larning ventil chulg‘ami kuchlanishiga nisbatan, Om; Rd = 0.016 Om, Xd = 6.28 Om - silliqlovchi reaktorning aktiv va induktiv qarshiligi, (5-ilova) Kurs loyihasida reaktorlar Ld=4.5mG yoki Ld=11 mG ni olish tavsiya etiladi. ϑ=ωtҳ – radianlarda olingan vaqt, bunda t-tezkor uzgichning halokat tokini uzish vaqti, sek. Qo‘llaniluvchi uzgichlar uchun t≈(0,07 −0,1 ) s. b 1 i = I dn I p ∙ K i K v + b 1' = 2 200 171.25 ∙ 1.25 3 + 0.65 = 6 PAGE \* MERGEFORMAT16 U st– to‘g‘rilagichning to‘g‘rilangan kuchlanishi yoki stabillashgan xarakteristikasi chog‘ida invertorning kirish kuchlanishi , V; Un – n -tartibli garmonika kuchlanishining ta’sir etuvchi qiymati, V; ∆UV,∆Ui' – to‘g‘rilagich va invertorning bitta yelkasidagi o‘rtacha kuchlanish pasayishi, V; Idn – to‘g‘rilagichning nominal toki, A; I1,I2 – ventil va tarmoq chulg‘amlari faza toklarining tavsiya etuvchi qiymatlari, A; IV,IVmax – ventil yelkasi tokining o‘rtacha va maksimal qiymatlari , A; In,I1(1) – tarmoq chulg‘ami n va asosiy garmonika toklarini ta’sir etuvchi qiymatlari, A; Iin – invertorning nominal toki, A; Ii1max – tabiiy tashqi xarakteristika chog‘ida invertor chegaraviy tokining maksimal qiymati, A; Ii2max – gorizontal stabillashgan tashqi xarakteristika chog‘ida invertor chegaraviy tokining maksimal qiymati, A; S2,S1 – ventil va tarmoq chulg‘amlarining hisobiy quvvatlari , kVA; S1n – tarmoq chulg‘amining nominal quvvati , kVA; St – transformatorning namunaviy quvvati , kVA; S qt – ta’minlovchi kuchlanishning yig‘ma shinalaridagi qisqa tutashuv quvvati, MVA; R – to‘g‘rilangan kuchlanishning pulsatsiya soni ; p – yuqori garmonika raqami; f – ta’minlovchi tarmoq chastotasi , Gs; fp – p- tartibli garmonika chastotasi , Gs; k – natural sonlar qatori ; KT= U1 U2 – o‘zgartiruvchi transformatorning transformatsiya koeffitsiyenti; PAGE \* MERGEFORMAT16 I P =√ U 0 2 + 4 K F2 ∗ R D ∗ a R t − U 0 2 K F2 ∗ R D = √ 1,16 2 + 4 ∙ 3 ∙ 0. 11 ∙ 10 − 3 ∙ 100 0. 48 − 1. 46 2 ∙ 3 ∙ 0. 11 ∙ 10 − 3 = 171.25 A Bu yerda U 0 =1.16 V ventilning quyi (ostonaviy) kuchlanishi, V; R D =0.11 mOm = 0.11*10 -3 Om, dinamik qarsh il ik, Om; KF=√3 , tok shakli koeffitsiyenti (4 - ilovadan olinadi); [θ]=[θpn]−θc =125-40=85 0 C [θ] – atrof muhit haroratidan ventil haroratining ruxsat etilgan ortishi, bunda : [θpn] – ventil yarim o‘tkazish strukturasining maksimal ruxsat etilgan harorati, 0C (diodlar uchun – 140 o C , tiristorlar uchun – 125 o C ); θc – atrof - mu h itning maksimal harorati. Kattaliklar U 0 , Rd , Rt ning qiymatlari 3-ilovada berilgan, θc harorat 40 0C ga teng deb qabul q il ingan. P arallel ulangan ventillar soni ai ventil yelkasining o‘rtacha toki bo‘yicha nominal yuklama bo‘lgan chog‘ida quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi. a 1 = I dn I p ∙ K i K v + a 1' = 2 200 171.25 ∙ 1.25 3 + 0.65 = 6 Kv=3 sovutuvchi oqim tezligi kamayishigni hisobga oluvchi koeffitsiyent ( Kv =1 deb qabul qilingan). Normal rejim sharoitlariga ko‘ra tanlangan parallel ulangan a1 ventil sonini h a l o katli rejim ning zarb l i toki bo‘yicha tekshirish lozim. Zarbli tok bo‘yicha parallel ulangan ventil soni : a 2 = K N ∙ i zb I zb + a 2' = 1.25 ∙ 99594.19 3850 + 0.66 = 33 bunda : izb – halokatli rejim chog‘ida ventil yelkasining zarbli toki, PAGE \* MERGEFORMAT16 Dastlabki ma’lumotlar Berilganlar: hisoblanuvchi o‘zgartgich sxemasi, foydalanilgan ventillar tipi va sovutish turi (sovuq havo oqimi tezligi), ta’minlash tarmog‘i, to‘g‘rilagich va terslagichlar uchun nominal elektr parametrlar va ularning og‘ishlari. Terslash rejimiga o‘tkazilgan holda chulg‘amlar soni ortadi va unga mos holda ventil chulg‘ami kuchlanishi qiymati U2i gacha ortadi. Transformatorning qisqa tutashuv kuchlanishi har ikki rejim uchun bir xil va uni U kt ga teng deb hisoblash mumkin . Raqamlari 0 dan 6 gacha bo‘lgan variantlarda to‘g‘rilovchi – terslovchi o‘zgartgichlarni 1-rasmda ko‘rsatilganidek alohida to‘g‘rilash va alohida terslash komplektlari bilan ishlab chiqish ko‘zda tutilgan ( 1-jadval ) . To‘g‘rilovchi qism variantda ko‘rsatilganidek boshqarilmas va boshqariluvchi ventillar bilan ishlab chiqiladi. Raqamlari 7 dan 9 gacha bo‘lgan variantlarda to‘g‘rilovchi – terslovchi o‘zgartgichni 2-rasmda ko‘rsatilganidek umumiy tiristor guruhi bilan ishlab chiqish ko‘zda tutilgan. Ko‘prik sxemalaridagi boshqaruvchi impulslar davomiyligi 120 o C ga yaqin deb hisoblanadi. PAGE \* MERGEFORMAT16 Mazkur loyiha ishida o‘zgartiruvchi transformator loyihasi ishlab chiqish ko‘zda tutilganligi sababli bundan keyingi hisoblashlarda uning ba’zi parametrlari bakning nominal quvvatiga nisbatan % da beriladi. Kurs loyihasida transformatorning to‘g‘rilash va invertor rejimidagi nominal quvvatlari bir xil deb qabul qil inadi :S1v=S1i=S1N . 2. Yelkaga parallel ulangan ventillar sonini hisoblash Parallel ulangan ventillar soni 2-ilovadagi formula bo’yicha hisoblanuvchi ventil yelkasi o‘rtacha toki Ia ga va ventil ruxsat etuvchi chegaraviy tok Ich ga bog‘liq. 2.1 To`g`irlagich uchun boshqarilmaydigan ventil tanlaymiz __ VL-200 2.2 Inventor uchun boshqariluvchi ventil tanlaymiz____TL-200 2.3 To`g`irlagich uchun 3.Transformator fazasi va tarmaqning to`g`irlagich ventil cho`lg`ami kuchlanishiga keltirilgan induktiv qarshilik 15) Xab= 3∗U 2v2 10 5 ∗[ 1 10 ∗Skt +U QT S1N]= 3∙2915.3 2 10 5 ∙( 1 10 ∙500 + 6.5 15683 ∙10 3)= 0.051 Om 16) Xuddi shu transformator fazasi va tarmoqning to`g`irlagich ventil cho`lg`ami kuchlanishiga keltirilgan aktiv qarshiligi; Rab= 3∗U 2v2 10 3 ∗[ 15 10 5∗Sk3 +∆PT S1N2 ]= 3∙2915.3 2 10 3 ∙( 15 10 5∙500 + 0.7 ∙S1N S1N∗15683 ∙10 3)=0.0088 Om ∆ P T = ( 0.6 0.8 ) S 1 N = ¿ 0.7 ∙ S 1 N ¿ 17) To`g`irlagichning ventil yelkasi orqali o`tuvchi barqarorlashgan qisqa tutashuv toki amplitudasi; IT= √2∗U 2v √Xab2+Rab2= √2∙2915.26 √0. 051 2+0.0088 2= 79675.35 A 18) To`g`irlagich halokatli rejimi toki amlitudasi: i zb = K zb ∗ I T = 1.25 ∙ 7 9675.35 = 99594.19 A Bunda K zb =1.2 zarbaviy koeffisient K zb =(1.2…1.3) 19) Ventil yelkasidagi parallel ulangan ventillar soni esa E yelka toki bo`yicha: PAGE \* MERGEFORMAT16 VS1−6 – umumiy tiristorli guruh; VS 1−6В , VS 1−6i – mos holda to‘g‘rilagich va invertorning tiristorlari. 1. Transformatorning loyiha parametrlarini hisoblash To‘g‘rilovchi va to‘g‘rilovchi-terslovchi agregatlar yarim o‘tkazgichli o‘zgartgichdan tashqari maxsus o‘zgartiruvchi transformatordan iborat bo‘lib, bu transformator tarmoq kuchlanishini o‘zgartgich kirishidagi kuchlanish bilan moslash va yuklama zanjirini ta’minlovchi tarmoqdan galvanik ajratib turish uchun mo‘ljallangan. Kurs loyihasida transformatorning loyiha parametrlarini hisoblash lozim va bundan olingan natijalar keyingi hisoblashlarda qo‘llaniladi. Transformatorning loyiha parametrlarini hisoblash to‘g‘rilangan nominal tok IdN uchun ta’minlovchi tarmoqning kuchlanishi nominal U1l bo‘lgan holda bajariladi. Dastlabki ma’limotlar , to‘g‘rilash va terslash sxemalarining asosiy hisoblash munosabatlari (2 - ilova)dan foydalanib, to‘g‘rilash rejimi uchun transformatorning loyi h a parametrlari hisoblanadi: 1) to‘g‘rilagich salt ishlash chog‘ida uning qisqichlaridagi o‘rtacha kuchlanish qiymati : U d0= U dn (1− 0.5 ∗U QT 100 ) = 6600 (1−0.5 ∙ 65 1000 ) =6821.71 V Bunda U d0 - nominal yuklamada to`g`irlangan o`rtacha kuchlanish, U QT — transformator qisqa tutashuv kuchlanishi; 2) to‘g‘rilagichning hisobiy quvvati: P do = U do IdN =6821.71*2200=15008 kVt; I dn —to`g`irlagichning nominal toki; 3) ventil (ikkilamchi) chulg‘amining faza kuchlanishi ta’sir etuvchi qiymati : U 2 v = U d 0 2.34 = 6821.71 2.34 = 2915.26 V 4) ventil (ikkilamchi) chulg‘am tokining ta’sir etuvchi qiymati : PAGE \* MERGEFORMAT16 χ ν⋅cos (β− γ/2) U01 U i0(β=0)(cos δ− A⋅uqt 100 ⋅Ii Iin)− Sn⋅e⋅ΔU V' yoki Ui0(β=0)cos δ− ΔU γ−Si⋅e⋅ΔUV' Ii1max 100 uqt⋅2A⋅Iin[(cos δ−cos β)− 2⋅Si⋅e⋅ΔU V' Ui0(β=0) ] Ii2max 100 uqt⋅A⋅Iin[cos δ− U ST +¿Si⋅e⋅ΔU V' U i0(β=0) ] 3-ilova Namunaviy sovitgichli shtirli va tabletkali ventillarning asosiy parametrlari Vent il turi sin fi K U0 , V RД , Om  10 −3 R T,∘C /Bт ΔU v Izb , kA I0max , mA venti l narx i, ming so‘m . Sovit - gich turi Sovit - gich narxi , ming so‘m . V=0m/s V=6m/s V= 12 m/s V3- 200 3- 16 1,1 6 0,11 1,23 0,48 0,41 0,8 3,8 5 10 4,8- 12,2 O171- 80 1,3 V3- 250 3- 16 1,1 6 0,88 1,2 0,45 0,38 0,8 4,4 10 5,2- 14,5 O171- 80 1,3 V- 320 1,5 -16 1,0 9 0,426 0,77 0,35 0,29 0,7 7,2 5 6,75- 12,5 OA- 016 2,9 T3- 200 6- 22 1,2 0,103 0,8 0,31 0,27 0,8 3,3 50 12,1- 28,7 OA- 016 2,9 T2- 250 3- 16 1,1 34 0,653 0,75 0,26 0,22 0,73 4,4 50 8,1- 26,5 OA- 016 2,9 T14- 320 3- 16 1,0 5 0,55 0,8 0,35 0,29 0,75 7,7 30 8,9- 30,4 OA- 019 3,1 VL- 200 6- 12 1,1 2 0,7 1,23 0,51 0,48 0,41 0,7 6,0 3 6,3- 8,8 O171- 80 1,3 8,8 VL- 320 6- 12 1,0 9 0,426 0,77 0,28 0,22 0,7 7,2 5 9,3- 11,9 OA- 016 2,9 TL- 4- 0,9 0,9 1,28 0,53 0,46 0,75 4,5 20 21,6- O171- 1,3 PAGE \* MERGEFORMAT16 200 10 0,57 41,8 80 8,8 TL- 250 3- 15 1,4 44 0,392 0,81 0,39 0,33 0,82 4,4 40 19,2- 67,8 OA- 016 2,9 V2- 320 1, 5- 40 1,1 0,78 0,55 0,21 0,18 0,8 7,1 5 20 11,7- 29,1 OA- 026 8,8 V- 500 1, 5- 38 1,2 2 0,58 0,31 0,12 0,1 0,9 9,9 30 18,3- 47,7 O243- 150 13,4 V- 800 1, 5- 24 1,0 4 0,29 0,3 0,11 0,09 0,75 16, 5 20 18,5- 40 O243- 150 13,4 D143 -630 10 - 40 1,0 0,65 0,3 0,11 0,09 0,9 11, 0 50 22,4- 59,5 O243- 150 13,4 D143 -1000 4- 16 0,9 0,26 0,3 0,11 0,09 0,06 5 20, 0 75 17,8- 41,8 O243- 150 13,4 D253 -1600 4- 20 1,0 0,12 0,3 0,102 0,092 0,65 30, 0 100 41,8- 135 O153- 150 14,0 T9- 200 4- 22 1,3 5 0,8 0,71 0,29 0,24 0,83 5,5 40 6,9- 30,7 OA- 020 4,2 T9- 250 4- 16 1,1 6 0,88 0,71 0,29 0,24 0,8 6,1 40 14,7- 23,4 OA- 020 4,2 T- 320 1- 14 1,3 0,78 0,56 0,21 0,16 0,9 5,5 40 13,1- 29,8 OA- 026 8,8 T- 500 1- 16 1,3 0,5 0,31 0,12 0,098 0,9 7,7 50 17,9- 38,2 O243- 150 13,4 T153 -630 13 - 24 1,2 5 0,56 0,302 0,102 0,087 1,0 15, 5 50 89,9- 148, 2 O153- 150 14,0 T153 -800 10 - 18 1,1 5 0,34 0,302 0,102 0,087 0,9 17, 5 50 72,4- 114, 2 O153- 150 14,0 T253 -1000 10 - 18 1,1 0,25 0,301 0,101 0,085 0,8 22, 0 70 99,8- 161, 2 O153- 150 14,0 T253 -1250 4- 12 1,0 0,14 0,301 0,101 0,085 0,8 28, 5 70 67,6- 156, 2 O153- 150 14,0 DL1 23- 320 4- 14 0,9 0,63 0,87 0,358 0,236 0,9 6,0 25 14,0- 26,7 O123- 100 5,6 PAGE \* MERGEFORMAT16 xa– ventil chulg‘ami kuchlanishiga keltirilgan transformator va ta’minlovchi tarmoq fazasining induktiv qarshiligi, Om; xT – o‘zgartiruvchi transformatorning induktiv qarshiligi , Om; xC – ta’minlovchi liniyaning induktiv qarshiligi, Om; γ – kommutatsiya burchagi , rad; α – boshqariluvchi to‘g‘rilagichning ulanishi (rostlanishi)ni ushlab qolish burchagi , rad; β – invertorning ilgarilash burchagi , rad; δ – zaxira burchagi, rad; λ – ventilning tok o‘tkazish vaqti , rad; A – tashqi xarakteristikaning qiyalik koeffitsiyenti; cos ϕ1 – tok asosiy garmonikasining kuchlanishiga nisbatan siljish koeffitsiyenti ; ν – tarmoq chulg‘ami tokining buzilishi koeffitsiyenti ; χ – quvvat koeffitsiyenti; Kju – yuklanish koeffitsiyent; B – ketma-ket ulangan ventillar soni; ye – o‘zgartgichning ketma-ket ishlovchi yelkalari soni, dona ; A – parallel ulangan ventillar soni. 2-ilova To‘g‘rilovchi va to‘g‘rilovchi-terslovchi o‘zgartgichlar sxemalarining Xα =∞ bo‘lganda asosiy hisoblash formulalar i ikki pulsli olti pulsli o‘n ikki pulsli nolli ko‘prikli λ/λ ko‘prikli ketma- ket parallel PAGE \* MERGEFORMAT16 I 2 v = 0.816 ∗ I dn = 0.816 ∗ 2 200 = 1795.2 A 5) ikkilamchi chulg‘amning nominal hisobiy quvvati :S2v=1.05 ∗Pd0=1.05 ∗¿ 15008 = 15758 kVA 6) transformatorning transformatsiya koeffitsiyenti : K T . r = U 1 L 1.73 ∗ U 2 v = 6000 1.73 ∙ 2915.26 = 1. 19 7) tarmoq (birlamchi) chulg‘am tokining ta’sir etuvchi qiymati : I 1 N = I 2 v K T . r = 1795.2 1. 19 = 1508 . 98 A 8) tarmoq chulg‘amining nominal quvvati : S 1 N = 1.04 ∗ P d 0 = 1.04 5 ∗ 15008 = 15683 kVA 9) transformatorning namunaviy quvvat : ST= S1=S2=1.05 ∗Pd0=1.05 ∗15008 =15758 kVA 10)A gar invertor va to‘g‘rilagich toklari quyidagi munosabat bilan bog‘liq bo‘lsa, b u formula o‘rinli bo‘ladi : I ¿ = I dn ∙ U 2 v U 2 i = 2200 ∗ 2915 3644 = 17 60 A bunda : U2i=KiU2vҳ . 11) Inventorlash rejimida transformator cho`lg`amidagi faza kuch ta’sir etuvchi qiymati: U 2 i = U 2 v ∗ K i = 2915 ∗ 1.25 = 36 44 V 12) Inventorlash rejimida transformatorning toki; I 2 i = I 2 v K i = 1795.2 1.25 = 1436.16 A 13) Inventorlash rejimida transformatorning transformatsiya koiffisenti; K T . r . i = K T . r K p = 1.19 2 = ¿ 0.6 14) Invertorlash rejimida; I 1 i = I 2 i K T . r . i = 1436.16 0.6 = 2414.4 A Namunaviy quvvat qiymati bo‘yicha standart transformator baki (magnit tizimi) tanlanadi. Sanoat tomonidan uch fazali transformatorlar quyidagi quvvat shkalasi bo‘yicha ishlab chiqariladi: 100, 125, 160, 250, 400, 630, 800*10 n kVA, bunda n = 0, 1, 2, 3,..... PAGE \* MERGEFORMAT16 DL1 33- 500 4- 14 1, 05 0,5 0,567 0,196 0,157 0,76 8,0 25 16,1- 33,9 O143- 150 7,6 4-ilova Ventil toki shakl koeffitsiyentining qiymati Koeffi t siyent Sxemalar nomi Ikkipulsli Olti pulsli ( oddiy 6-fazalidan tashqari ) O‘n ikki pulsliKF √2 √3 √3 5-ilova Silliqlovchi reaktor xarakteristikalari RBFA-6500/3250 Nominal tok Iα , A Induktivlik Lα , mg Aktiv qarshilik Rα , 0m Induktiv qarshilik xα , Om 3250 4,5 0,008 2,82 3250 11,0 0,016 6,28 3250 20,0 0,024 12,56 3250 25,0 0,032 15,7 6- ilova Rezistorlarning nominal qarshiliklari shkalasi R⋅10 n bunda n= 0,1,2,...6 1,0 1,1 1,2 1,3 1,5 1,6 1,8 2,0 2,2 2,4 2,7 3,0 3,3 3,6 3,9 4,3 4,7 5,1 5,6 6,2 6,8 7,5 8,2 9,1 Izoh: Rezistorning belgilanishidagi son sochilish quvvati Pmax qiymatini ko‘rsatadi. 7-ilova PAGE \* MERGEFORMAT16 1-rasm 2-rasm QFV , QF i – mos holda to‘g‘rilovchi va invertorlash rejimini ulagichlar ; PAGE \* MERGEFORMAT16 3. Boshqariluvchi to‘g‘rilagich rejimi (α > 0) 1 2 3 4 5 6 7 U d0 0,9 U2 1,17 U2 2,34 U 2 4,68 U2 2,34 U 2λ PAGE \* MERGEFORMAT162. Boshqarilmaydigan to‘g‘rilagich rejimi ( α = 0) 1 2 3 4 5 6 7 Ud U d0(1− A uqt⋅Id 100 ⋅Idn )−SB⋅e⋅ΔU v U d0(1− A⋅ uqt 100 K з)− SV⋅e⋅ΔU V U d0 U dH (1− A⋅uqt 100 ) γ arccos (1−2Idxa √2U2) arccos (1− Idxa √6U2) arccos (1−2Idxa √6U2) arccos (1−2Idxa √6U2) arccos (1− Idxa √6U 2) uqt uqt+uKC ; uKC =uqt⋅xC xT xa xT+xC xT U1 I1n ⋅uqt 100 ⋅1 kT2 U1 I1n ⋅uqt 100 ⋅1 kT2 yoki 3⋅U 22⋅uqt S1n ⋅10 −5 , Om ΔU в0 2√2U 2sin γ √2U 2sin γ √6U 2sin γ √6U 2λsin γ cos ϕ1 cos (γ/2) ν 0,9 0,955 0,988 χ ν⋅cos (γ/2) λ π+γ 2π/3+γ Un √2 (kp )2−1 ⋅U d0 , γ=0 bo‘lganda 3.2. To‘g‘rilagichning ventil yelkasi narxini hisoblash hisoblash Tanlangan ventil tipi VL-200 Yelkadagi ventilning umumiy soni _12 Yelka narxi:__1300 so`m 3.3. Invertor uchun Ventil yelkasiga beruvchi maxsimal teskari kuchlanish U vmax = 7184.4 V Boshqariluvchi ventillarning bir tomondan tanlangan sinfi K ni invertor uchun tadbiq etamiz. U P =100*K= 100*93=9300 V U NP =116*K=116*93=10788 V 22) Ventil yelkaga ketma-ket ulangan ventillar soni;b1= KN'(1+∆U c 100 )U vmax U p ∙K p+b1'= 1.5 ∙(1+ 6 100 )∙7128.68 9300 ∙1.8 +0.8 =3 b 2 = K N' ( 1 + ∆ U c 100 ) U vmax U Np ∙ K NP + b 2' = 1.5 ∙ ( 1 + 6 100 ) ∙ 7128.68 10788 ∙ 1.8 + 0.8 = ¿ 2 Ketma- ket ulangan ventillar sonini 12 ta deb tanlaymiz. 3.4. Invertorli yelkadagi ventillar sonini hisoblash Yelkaning ventillar umumiy soni_24 ta Yelkaning sovutgich bilan birga narxi:1300 so`m 4.O`zgartgich xarakteristikasini hisoblash 4.1. To`g`rlagichning tashqi xarakteristikasini hisoblash; U d0= U dn (1− 0.5 ∗U QT 100 ) = 6600 (1−0.5 ∙6.5 100 ) =6821.7 Om PAGE \* MERGEFORMAT16 Kirish Elektrlashgan temir yo‘llarning elektr harakat tarkibi o‘zgarmas tok energiyasining asosiy iste ’ molchilaridan biridir. Shu sababli elektr stansiyalarda ishlab chiqariluvchi o‘zgaruvchan tok elektr energiyasini o‘zgarmas tokka o‘zgartirish zarur. Poyezd tormozlanishi (ya’ni to‘xtashi) chog‘ida elektr harakat tarkibi o‘zgarmas tok elektr energiyasini ishlab chiqaradi, o‘z navbatida bu energiyadan o‘zgaruvchan tok iste’molchilari energiya bilan ta’minlanishi uchun uni o‘zgaruvchan tokka o‘zgartirish kerak. Bu amallarni to‘g‘rilovchi va to‘g‘rilovchi-terslovchi (inver slovchi ) o‘zgartgichlar bajaradi. To‘g‘rilagichlar oddiy va ko‘chkili diod (VD) lardan , boshqariluvchi to‘g‘rilagich va invertorlar – tiristor (ya’ni, boshqariluvchi ventil VS) lardan yig‘iladi. Uslubiy ko‘rsatmalarda umumiy qoidalar va hisoblash formulalariga ega bo‘lgan bo‘limlarida diod (VD) va tiristor (VS) lar uchun qisqacha “ventil”degan umumiy atamadan foydalanamiz. Faqat tiristor qo‘llanilgan sxemalarda “tiristor”nomi saqlanadi. Kurs loyhasini bajarishdan avval berilgan sxemaning to‘g‘rilash va terslash(inverslash) rejimida (topshiriq variantlarida ko‘rsatilgandek) ishlash nazariyasini chuqur o‘rganish, parallel va ketma-ket ulangan ventillarning zarur sonlarini hisoblashlarni EHMda bajarish usuli va tartibini bilish lozim. Kurs loyihasining mazmuni Kurs loyihasini bajarishdan maqsad: talabalarning elektr energiyani to‘g‘rilash va invers (ters)lash sxemalari bo‘yicha olgan nazariy bilimlarini umumiylashtirish va chuqurlashtirish, ventillarni tanlash, o‘zgartgichlarning kuch sxemalarini hisoblash va ularni ishlab chiqish, EHMdan foydalangan holda o‘zgartgichning xarakteristikalari va energetik ko‘rsatkichlarini tahlil qilish bo‘yicha mustaqil ko‘nikmalarini rivojlantirish. Kurs loyihasida qabul qilingan asosiy belgilashlarning izohi va ularning o‘lchov birliklari 2-ilovada keltirilgan. PAGE \* MERGEFORMAT16 1 - ilova Kurs loyhasida va 2-ilovada kiritilgan belgilashlarUd0 – salt ishlash chog‘idagi to‘g‘rilangan kuchlanish ning o‘rtacha qiymati, V; U1 , U2 ,( E2 ) – tarmoq va ventil chulg‘amlari faza kuchlanishlari ta’sir etuvchi qiymatlari, V; U qtr – o‘zgartiruvchi transformatorning qisqa tutashuv kuchlanishi, %; U qtr – ta’minlovchi tarmoqning qisqa tutashuv kuchlanishi, %; U Vmax – ventil yelkasiga qo‘yiluvchi maksimal teskari kuchlanish, V; ∆ U V 0 – teskari kuchlanish sakrashi, V; Ud – tok Id bo‘lganida to‘g‘rilangan kuchlanish o‘rtacha qiymati, V; Udα – rostlash burchagi α va tok Id bo‘lganda boshqariluvchi to‘g‘rilagichning to‘g‘rilangan kuchlanishi o‘rtacha qiymati, V; U i 0 ( β = 0 ) – shartli salt ishlash (β=0) bo‘lganda invertor kirish kuchlanishining o‘rtacha qiymati, V; U i0 – salt ishlash (β≠0) bo‘lganda invertor kirish kuchlanishining o‘rtacha qiymati, V; U i – ilgarilash burchagi β va toki Ii bo‘lgan invertorning kirish kuchlanishi o‘rtacha qiymati , V; ∆U γ – kuchlanishning kommutatsion pasayishi o‘rtacha qiymati, V; PAGE \* MERGEFORMAT16 A dabiyotlar 1. Лачин В.И., Савёлов Н. С. Электроника. Учебное пособие. Р. /на-Дону. И зд. “Фенникс” 2005. – 704 с. 2 . Либерман Ф.Я. Электроника на железнодорожном транспорте. Учебное пособие для вузов ж.д. Транспорт. -М. Транспорт.1987. 288 с. 3 . Бурков А. Т. Электронная техника и преобразователи. Учебник для вузов ж.д. транспорта. - М.: Транспорт. 19 99.– 464 с. 4 . Жеребцов И.П. Основы электроники. -Л.: Энергоатомиздат, 1989. 352 с . 5. Safarov A.M. Elektronika asoslari . Ma’ruzalar matni, elektron varianti, ToshTYMI. 2006. 90 b. PAGE \* MERGEFORMAT16 Cos(β-γ)-cosβ=cos(36.87-10.16)-cos36.87=0.094 4.5 Ko`prik sxemali ВИП ning quvvat koeffitsientlari 30) X = V ∗ cos( γ 2 ) , V=0.955 , I d =I dn bo`lgan holda X=0.955*cos(14.39/2)=0.947 I d =I dn /2 bo`lgan holda X=0.94*cos(10.16/2)=0.951 31) Invertor uchun X = V ∙ cos ( β − γ 2 ) , V=0.955 , I d =I dn bo`lgan holda X=0.955 ∙cos (36.87 − 14.39 2 )=0.83 I d =I dn /2 bo`lgan holda X = 0.955 ∙ cos ( 36.87 − 10.16 2 ) = 0.8 12 4.6 Invertorning maksimal toklari 32) I nmax = ( 100 0.5 U QT ) ∙ I ¿ ∙ ¿ β= const bo`lganda Suniy xarakteristika bo`yicha invertor ishlagan holda U n =U n0 =U d0 bo`lgan holda I nmax = ( 100 0.5 U QT ) ∙ I ¿ ∙ ¿ 5. Kuchlanishni tekislovchi qurilma parametrlarini hisoblash 5.1. Ko`chkili ventillar VL-200 dagi to`g`irlagich uchun 33) R w = ( b 1 ∙ U p − U vmax ) ( b 1 − 1 ) ∙ a ∙ I 0 max ∙ 0.001 = ( 3 ∗ 300 − 7128.68 ) 2 ∗ 6 ∗ 0.01 ∗ 0.00 1 = 173 Om PAGE \* MERGEFORMAT16 b 2 i = K N ∙ i zbn I zb + a 2' = 1.25 ∙ 75919.04 3850 + 0.35 = 25 3. Ketma-ket ulangan ventillar sonini hisoblash 3.1 To`g`irlagich uchun Ketma - ket ulangan ventil soni ventil yelkasining maksimal teskari kuchlanishiUvmax ga (2- ilova ) va qo‘llaniluvchi ventil sinfi K ga (3- ilova ) bog‘liq . U vmax =1.045*U d0 =1.045*6821.7=7128.68 V Ventil sinfi quy i dagi shart asosida aniqlanadi : K≥ KpUvmax 100 . K = K i ∗ U vmax 100 = 1.3 ∙ 7128.68 100 = 92.67 Ventil sinfi qiymatiga ko‘ ra s anoatda ishlab chiqariluvchi aniq ventil turi tanlanadi (3-ilovada ko‘rsatilgan). Kurs loyihasida 15 sinfdan yuqori bo‘lmagan ventillardan foydalanishga ruxsat etiladi . Boshqarilmaydigan ventillarning bir tomondan tashlangan sinfi K ni to`g`irlagich uchun tadbiq etamiz. Sinfi 13ventil narxi 1300 ming so`m Takrorlanuvchi kuchlanish U P =100*K=100*93=9300 V Bunda K boshqarilmaydigan ventil sinfi; Takrorlanmaydigan kuchlanish; U NP =116*K=116*93=10788 V Ketma-ket ulanishi zarur bo‘lgan ventillar soni quyidagi ifodalardan topiladi: a) takrorlanuvchi kuchlanish bo‘yicha: b1= KN'(1+∆U c 100 )U vmax U p ∙K p+b1'= 1.5 ∙(1+ 6 100 )∙7128.68 9300 ∙1.8 +0.8 =3 PAGE \* MERGEFORMAT16
Купить