• Всего документов: 5844
  • Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена 22000UZS
Размер 560.9KB
Покупки 0
Дата загрузки 07 Март 2025
Расширение docx
Категория Механика

Продавец

Tohirbek Ziyayev

Дата регистрации 04 Март 2025

2 Продаж

Tormoz mexanizmi

современности, (6), 85-90. 10. Umurzakov, A. K., Turdaliev, V. M., & Khakimov, U. A. (2022). Low- Power Hydraulic Motor for Mobile Micropower Stations and Pumps. Russian Engineering Research, 42(8), 791-793. 11. Imomqulov, U. B., Imomov, M. H., Akbaraliyev, X. X., Nabijonov, U. A., & Mirzaabdullayev, M. M. Substantiation Angle of Incidence of the Device with a Changing Curvilinear Surface to the Drum. International Journal on Integrated Education, 3(12), 481-483. Hulosa Avtomobillar tormozlanishi natijasida hosil bo’lgan zarralar tarkibida Mo(Molibden)ning ulushi: I.Karimov shox ko'chasi. - 0.47 %, Jizzax viloyati, Paxtakor tumani hududida 4r32 “Yangier-Paxtakor-Chimqo’rg’on” avtomobil yo’li yo’l qoplamasi 0.35 % va 4r32 “Yangier- Paxtakor-Chimqo’rg’on” avtomobil yo’lining 76-77 kilometr oralig’i yo’l qoplamasi 0.31% tashkil etdi. Tarkibiga yo’l bitumi, chaqiq tosh, qum va modifikator sifatida ishlatilgan avtomobil shina rezinalarining granulasini qo’shib tayyorlangan asfaltbeton qoplamasidan olingan chang namunalari tarkibida Molibden miqdori oddiy yo’l qoplamasidan olingan chang namunalariga ko’ra 16 % kam miqdorda aniqlandi. Avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’lgan zarralar asosan aravachalardagi bolalar yoki chaqaloqlarga ta'sir qiladi, chunki eng yuqori konsentratsiyalar yerda ya’ne yo’l qoplamasi yuzasida bo'ladi. Avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’lgan zarralar turli metallarning turlarini aniqlash, ular sog'liq uchun xavf tug'dirishini yaxshiroq tushunish uchun foydali bo'ladi. Yo'l harakati bilan bog'liq zararli zarralarning inson salomatligiga ta'siri bo'yicha keyingi tadqiqotlar ham ko'rib chiqilishi kerak. modellarida va uzoqroq vaqt davomida to'plangan ta'sirda aks ettirilmasligi mumkin. 4. Tormoz mexanizmlari va yuritmalariga qo’yiladigan talablar Avtotransport xavfsizligini va yuqori tezlikda ishlash qobiliyatini ta'minlash uchun tormoz tizimi quyidagi talablarga javob berishi kerak Tormozning yaxshi ishlashi. Avtoulovning tormozlanish samaradorligini baholash ko'rsatkichlari tormozlanish masofasi, tormozlanishning pasayishi va tormozlanish vaqtidir Tormozlash paytida boshqarish oson, yo'nalishli barqarorlik. Tormozlash paytida old va orqa g'ildiraklarning tormozlash kuchi oqilona taqsimlanadi va chap va o'ng g'ildiraklarning tormoz kuchi asosan teng bo'lishi kerak, bu esa yo'ldan va yonboshlashning oldini oladi. Tormozning silliqligi yaxshi. Tormoz yumshoq va silliq bo'lishi kerak; Chiqarish tezda va to'liq bo'lishi kerak. Yaxshi issiqlik tarqalishi, sozlash oson. Buning uchun tormoz pabuçlarının ishqalanish qismi yuqori haroratga chidamlilik qobiliyatini talab qiladi, tiklanish qobiliyati namlangandan keyin tez, bo'shliq aşınmadan keyin sozlanishi va changga chidamli, yog'ga chidamli bo'lishi mumkin. Tirkamani biriktirganda, bu tirkamani asosiy transport vositasidan oldin tormozlashiga va keyin asosiy transport vositasidan keyin tormozni qo'yib yuborishiga olib kelishi mumkin; Treyler ilgagidan uzilib qolganida o'z-o'zidan tormozlanishi mumkin. Hozirgi vaqtda avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo ’ ladigan zarralarning salomatlik ta ' siriga nisbatan yuqori sezuvchanligi bo ' lgan shaxslar mexanizmlarining ishga tushish vaqti juda kam, FIK yuqori, massa va o‘lchamlari kichkina, yuritmani avtomobilda kompanovka qilish (joylashtirish) qulay. Gidravlik tormoz yuritmasining kamchiliklari: uzoq vaqt tormozlanish mumkin emas, chunki suyuqlikning bosimi katta bo‘lgani uchun (10.. 12 MPa), uzoq vaqt tormozlanganda, zichlovchi rezina xalqalar bu bosimni ushlab tura olmaydi, maxalliy nosozlik bo‘lganda butun tormoz tizimi ishlamay olishi mumkin (masalan, trubkalardan bittasi yorilganda), past haroratda (-30 0 S dan past) FIK ning sezilarli pasayadi. 2. Tormoz mexanizmlari va yuritmalari konstruktsiyasi Tormoz mexanizmlari. Tormoz kuchini hosil qilish vazifasini tormoz mexanizmi bajaradi. Tormoz mexanizmlari g‘ildiraklarda yoki transmissiyada joylashgan bo‘lishi mumkin. Tormoz mexanizmi qancha katta qarshilik xosil qilsa, tormoz kuchi shuncha katta bo‘ladi. Uning maksimal qiymati g‘ildirak va yo‘l orasidagi ilashishga hamda yo‘ldan g‘ildirakka ta’sir qiluvchi vertikal reaksiyaga (Rz) mosli, ya’ni: п т М с = P 3 ; (bu yerda: <p - ilashish koeffitsiyenti) Ilashish koeffitsiyenti ancha katta bo‘lsa, tormoz kuchi shuncha katta bo‘ladi. Masalan, quruq asfalt yo‘lda (^0,8) tormozlanish samaradorligi yaxshi bo‘lsa, xuddi shu yo‘lda yomg‘irdan keyin (^0,5) tormozlanish samaradorligi pasayadi. G‘ildirak bilan yo‘l orasidagi ilashish yaxshi bo‘lishi uchun g‘ildirak g‘ildirashi kerak. Agar g‘ildirak g‘ildirashdan to‘xtasa, ya’ni blokirovkalansa, u holda g‘ildirak yo‘l ustida sirpanadi va ilashish koeffitsiyenti 20...30 % ga kamayadi. Friksion tormoz mexanizmlari keng taralgan bo‘lib, ularning ishlash prinsipi aylanuvchi detallarning qo‘zg‘almas detallarga ishqalanishiga asoslangan. Aylanuvchi detallarning shakliga qarab tormoz mexanizmlari barabanli va diskli ADABIYOTLAR 1. Working Party on Noise and Tyres https://unece.org/transportvehicle- regulations/working- party-noi se-and-tyres-introduction 2. https://sovplym.ru/blogs/8545/ 3. Ismayilov K., Karimova K. Application of used automobile tires granules for road construction in Uzbekistan //Journal of Critical Reviews. - 2020. - Т . 7. - №. 12. - С. 946-948. 4. Karimova K. Пути улучш e ния противокоррозионных свойств моторных мас e л , применяемых в транспортных средствах //Uzbekistan Journal of Engineering and Technology. - 2021. 5. Kubaymurat I., Gulomovna K. K. The Impact of Automobile Tires on the Environment from the Period of Raw Materials to the Disposal of Them //International Journal of Recent Technology and Engineering. - 2019. - Т . 8. - №. 3. - С. 1929-1931. 6. A. Miazgowicz, K. Krennhuber, C. Lanzerstorfer Metals concentrations in road dust from high traffic and low traffic area: a size dependent comparison //International Journal of Environmental Science and Technology (2020) 17:3365- 3372 https://doi.org/10.1007/s13762- 020-02667-3 7. Мелzулов, Н., & Каримжонович, ^. С. (2022). Одновременное действr изгиба и сжатия в пластинах, подкрепленных по контуру упругими тонкостенными стержням. Механzа и технология, 3(8), 64-69. 8. Xolmirzaev, J. Z., Kuchkorov, S. K., & Eksanova, S. SH.(2020). Udarno- Vraщatelьnaya Dinamicheskaya Modelb Rabochego Organa Ochistitelya Xlopka. Kontseptsii I Modeli Ustoychivogo Innovatsionnogo Razvitiya, 137. 9. Турдалrв, В. М., Аскаров, Н. Н., Косимов, А. А., & Махкамов, Г. У. (2018). КИНЕМАТИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ РЕМЕННЫХ ПЕРЕДАЧ С ЭКСЦЕНТРИЧНЫМ НАТЯЖНЫМ РОЛИКОМ. Научное знанr ta'sirining samarali biomarkerlarini ishlab chiqish ham sezilarli darajada yordam beradi, ammo havo ifloslanishining boshqa manbalari va noto'g'ri ovqatlanish bilan bog'liqligini hisobga olsak, bu juda murakkab jarayon hisoblanadi. Bugungi kunga kelib, olimlar tomonidan olib borilayotgan eksperimental tadqiqotlari atrof-muhit avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’ladigan qattiq zararli zarralarning o'ziga xos tarkibiy qismlariga o'tkir biokimyoviy, yallig'lanish va fiziologik hususiyatlari o'rganib chiqildi. Avtomobillar harakatlanishi natijasida tormoz tizimi detallarining yeyilishi orqali hosil bo’lgan kondensatsiyalangan va oksidlangan metall bug'lari changi inson salomatligi uchun eng xavfli bo'lgan moddalar orasida alohida o'rin tutadi. Ularning zararli ta'sirining spektri keng - bu tizimli organlar (shu jumladan reproduktiv organlar), gematopoetik organlarning ish faolyatiga sa’biy ta’sir ko’rsatmoqda. Avtomobillar harakatlanishi natijasida tormoz tizimi detallarining yeyilishi orqali hosil bo’lgan zarralar tarkibidagi metalllarning toksik bo'lmagan zarralar deyarli Yo‘q. Aksariyat metall zarralar inson nafas yo'llarining changni tozalash mexanizmiga zarar etkazadi, uni changdan himoya qilishdan mahrum qiladi. Quyidagi jadvalda tormoz mexanizmi yeyilishi natijasida hosil bo’ladigan metall zarralar suv va havo orqali tanaga kirganda inson salomatligi uchun salbiy ta'siri haqidagi ma'lumotlar 1- jadvalda keltirilgan. blishi mumkin (37, 38- rasmlar). Tormoz mexanizmlari quyidagi mezonlar orqali baholanadi: samaradorligi; barqarorligi; muvozanatlashganligi; reversivligi. Barabanli tormoz tizimi. 1-tormoz barabani; 2-tormoz ; 3-tormozning ishchi silindri; 4-tormoz ishchi silindriningporsheni; 5-qaytaruvchi prujina; 6-friksion qoplama; 7-tormoz barabani. Tormoz mexanizmi qancha katta tormoz momenti hosil qilsa, shunchalik samarador hisoblanadi. Tormoz mexanizmidagi ishqalanish koeffitsiyentining o‘zgarishi (qizishi, namlanishi, moylanishi kabilar natijasida) tormoz samaradorligi ta’sir etmasa, bunday tormoz mexanizmlari bararor xisoblanadi. Tormozlanish vaqtida tormoz mexanizmi hosil qilayotgan ishqalanish kuchlari aylanayotgan detallar- ning tayanchiga (podshipnikka) yuklanish hosil qilmasa, bunday tormoz mexanizmlari muvozanatlashgan deyiladi. Avtomobilning oldinga va orqaga harakati davomida tormoz samaradorligi o‘zgarmasa bunday tormoz mexanizmlari reversiv deyiladi. 3. Tormoz yuritmalarining rostlanishi Tormoz Yuritmalarining Rostlanishi Tormoz yuritmalari avtomobil, temir yo'l transporti va boshqa mexanik tizimlarda tezlikni kamaytirish yoki to'xtatish uchun ishlatiladi. Tormoz Yuritmalarining Vazifasi va Turlari Tormoz yuritmalari quyidagi turlarga bo‘linadi: - Gidravlik tormoz yuritmalari – suyuqlik bosimi yordamida ishlaydi. - Pnevmatik tormoz yuritmalari – havo bosimi orqali boshqariladi. - Elektromexanik tormozlar – elektr signallari yordamida ishlaydi. - Mexanik tormoz yuritmalari – kabel yoki shesternyalar orqali ishlaydi. Tormoz Yuritmalarining Rostlanishi Tormoz tizimining samarali ishlashi uchun uning elementlari muntazam tekshirib turilishi va kerak bo‘lsa, rostlanishi lozim. Gidravlik Tormoz Tizimi Rostlanishi - Tormoz suyuqligini tekshirish – suyuqlik sathi va sifati me'yorida bo‘lishi kerak. - Havo chiqarish (prokachka) – tizim ichida havo pufakchalari bo‘lsa, tormoz samaradorligi pasayadi. - Tormoz kolodkalari orasidagi masofani tekshirish – disk yoki baraban bilan yetarli kontakt bo‘lishi lozim. Pnevmatik Tormoz Tizimi Rostlanishi - Havo bosimini nazorat qilish – siqilgan havo bosimi yetarlicha bo‘lishi kerak. - Sovutgich va filtrlarni tekshirish – havo tizimiga kiradigan namlik va changni kamaytirish uchun filtrlar yaxshi ishlashi kerak. - Tormoz kameralarining ishlashini sinash – agar havo sizib chiqayotgan bo‘lsa, tizim nosoz bo‘lishi mumkin. Mexanik tormoz yuritmasi richag, torti, valik va trosslardan iborat bo‘lib, shu detallar orqali tormoz pedalidagi kuch tormoz mexanizmlariga uzatiladi. Mexanik tormoz yuritmasi tormoz mexanizmlarini bir vaqtda ishga tushishini va tormoz mexanizmlariga uzatilayotgan kuchlarni mutanosib taqsimlanishini ta’minlab bera olmaydi. Sharnirli birikmalarning va tayanchlarning ko‘pligi ishqalanishga sarflanadigan energiyani ko‘paytiradi. Shuning uchun bu yuritmalarda FIK ancha past. Yuqorida sanab o‘tilgan kamchiliklari hisobiga mexanik tormoz yuritmasi ishchi tormoz tizimlarida ishlatilmaydi. Lekin avtomobillarni o‘z joyida chegaralanmagan vaqt mobaynida ushlab turish uchun mexanik tormoz yuritmasi to‘xtatib turish tormoz tizimidan keng qo‘llaniladi. Amaliyotdagi tajribadan kelib chiqgan holda shuni aytish joizki, gidravlik kuchaytirgich bilan jihozlangan transport vositalarini to‘xtatish bir muncha yengilroqdir. Kun davomida oddiy tormoz tizimiga ega bo‘lgan avtomobilni boshqarib borayotgan haydovchining oyoqlari kechga borib toliqadi. Gidravlik kuchaytirgichga ega bo‘lgan tormoz tizimi bilan jihozlangan avtomobil haydovchisi esa unga nisbatan o‘zini ancha tetik hisoblaydi, chunki gidravlik kuchaytirgich haydovchi tormoz tepkisiga ta’sir etiyotgan kuchni bir necha bor kuchaytirib beradi. Shuning uchun barcha katta o‘lchamli, og‘ir yuk tashuvchi avtomobillar bunday tormoz tizimi bilan jihozlangan. Gidravlik tormoz yuritmasi gidrostatik hisoblanadi, ya’ni tormoz- lanish vaqtida gidravlik tormoz yuritmasining hamma qismida suyuqlik bosimi bir xil oshadi va shu bosim hisobiga pedaldagi kuch tormoz mexanizmlariga uzatiladi. Gidravlik yuritmali ishchi tormoz tizimining prinsipial sxemasi 69- rasmda ko‘rsatilgan. Yuritma tormoz pedalidan, vakuum kuchaytir- gichdan, asosiy tormoz silindridan, oldingi va orqa g‘ildirak tormoz mexanizmlarining silindrlaridan, tormoz kuchi rostlagichidan va hamma silindrlarni birlashtiruvchi trubkalarlardan tuzilgan. Asosiy tormoz silindri va g‘ildirak silindrlari, shuningdek barcha trubkalar suyuqlik O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG’LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI FARG’ONA JAMOAT SALOMATLIGI TIBBIYOT INSTITUTI _______________________________________ KAFEDRASI ___________________________________________FANIDAN __________ GURUH TALABASI __________________________________________________NING KURS ISHI MAVZU: TORMOZ MEHANIZMI TOPSHIR DI: ___________________________________ QABUL QILDI: ___________________________________ FARG’ONA – 202 5 Talyum 0,01 mg/m3 Markaziy asab tizimi, oshqozon-ichak tizimi, jigar, buyraklarning shikastlanishi. Oyoqlarda og'riq, uyqu buzilishi. Xrom 0,5 mg/l 0,01 mg/m3 Jigar va buyraklar faoliyatining buzilishi. Bronxit. Dermatit, ekzema Ruh 1,0 mg/l Markaziy asab tizimining ishidagi o'zgarishlar, buyraklar va jigarning shikastlanishi. anemiya. Tormoz mexanizmlari yeyilishi natijasida hosil bo’ladigan changining ba'zi tarkibiy qismlari nafaqat odamlarga, balki oziq-ovqat manbai - qishloq xo'jaligiga ham zararli. Qishloq xo'jaligi ekinlarining hosildorligining pasayishi va kasalliklar sonining ko'payishi sanoat ishlab chiqarish o’zaro bog’liqdir.Metodologiya Epidemiologik tadqiqotlarning cheklangan sonidan olingan natijalarga ko’ra, Ayrim avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’ladigan qattiq zarrali zarralar tarkib elementlari yoki manba omillariga alohida e'tibor qaratilgan. Avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’ladigan yo'l chang tarkibida Zn ning inson organizmiga zararlilik omillari quydagi o'tkir va surunkali yurak-qon tomir kasalliklari, shuningdek, markaziy asab tizimining ishidagi o'zgarishlar, buyraklar va jigarning shikastlanishi, anemiya bilan bog'liq kasalliklarni rivojlanishi mumkinligini ko'rsatadi. Ushbu tadqiqotlar ba'zi tushunchalarni taqdim etdi, ammo natijalar ko'pincha va qo'shimcha tadqiqotlarni talab qiladi. Olib borilgan ilmiy tadqiqot ishimda avtomobilni tormozlash paytida zarrachalar miqdorini aniqlash Jizzax viloyatining I.Karimov shoh ko’chasi, 4r32 “Yangiyer-Paxtakor- Chimqo‘rg‘on” avtomobil yo‘li va 4r32 “Yangiyer-Paxtakor- Chimqo‘rg‘on” avtomobil yo‘lining 76-77 kilometr oralig‘i yo’l qoplamasida amalga oshirildi[3,4,5]. Olib borilgan tadqiqot ko’ra, avtomobillar tormozlanishi natijasida Kirish Avtomobillar tormoz mexanizmlari, shinalar va yo'l qoplamalarining yeyilishi natijasida hosil bo’ladigan zarrachalar miqdori davlat standartlariga asosan tartibga solinmaydi ammo atrof-muhitga ta’siri bo’yicha chiqindi gazlarga nisbatan ko’p miqdorda salbiy ta’sir ko’rsatadi. Shunga qaramay, epidemiologik va toksikologik tadqiqotlarning yetishmasligi tufayli mamlakatimizda ularning sog'liq uchun xavfliligi to‘g‘risida aniq ma’lumotlar mavjud emas. Bu inson salomatligini himoya qilish uchun samarali va tegishli dalillarga asoslangan qonunchilik va kamaytirish strategiyalarini ishlab chiqish uchun ko'p tarmoqli tadqiqot ishlarini talab qiladi. Turli xil uslubiy yondashuvlar va ko'plab murakkab o'zgaruvchilar, shu jumladan turli xil avtomobil parklari, atrof-muhit meteorologik sharoitlar, haydash uslublari (masalan, qishloq, shahar, avtomobil yo'li), ekspluatatsiya xususiyatlari (masalan, avtomobil tezligi, tezlashuv, sekinlashuv) va fizik omillar (masalan, avtomobil massasi, tormoz, shinalar, yo‘l qoplamalari tarkibi va xususiyatlari) tufayli avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’ladigan zarralarning miqdori aniqlash uslublari bo'yicha ma'lumotlar juda kam va noaniq. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Shovqin va shinalar bo'yicha Yevropa Iqtisodiy Komissiyasi va avtomobillar tormoz mexanizmi va shinalar yeyilishidan hosil bo’ladigan zarrachalari umumiy miqdorini o'lchash uchun standartlashtirilgan sinov usullari ishlab chiqmoqda. Zarrachalarni o'lchash dasturi ishchi guruhi tormoz zarralari zararlilik miqdorini o'lchash uchun minimal ruhsat etilgan miqdorni tavsiya qildi, ammo yakuniy hulosa emasligi ma’lum. Yo'l changining hosil bo’lishi yoki namunalarini o'lchash olib borilgan tadqiqotlari dastlabki bosqichida. Avtmobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’ladigan zarralarni aniqlash qo'shimcha sarmoya kiritishni talab qiladi. Avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’ladigan qattiq zararli zarralarning salomatligiga ta’sirini o’rganishda qon yoki siydikda zarralarning TORMOZ MEHANIZMI Mundarija Kirsih………………………………………………………………………………3 I. Asosiy qisim 1. Tormoz tizimlari vazifasi, konstruktsiyasi va turlari …………………………..5 2. Tormoz mexanizmlari va yuritmalari konstruktsiyasi …………………………10 3. Tormoz yuritmalarining rostlanishi …………………………………………….16 4. Tormoz mexanizmlari va yuritmalariga qo’yiladigan talablar ………………..18 II. Xulosa……………………………………………………………………………. III. Foydalanilgan adabiyotlar……………………………………………………. foydasini kelgusi yillarda yanada ustun bo'lishni mumkin. Shunday qilib, avtomobillar tormozlanishi natijasida hosil bo’lgan zarralar tarkibida Zn(ruh)ning ulushi: I.Karimov shox ko'chasi. - 0.87 %, Jizzax viloyati, Paxtakor tumani hududida 4r32 “Yangier-Paxtakor-Chimqo’rg’on” avtomobil yo’li yo’l qoplamasi 0.79 % va 4r32 “Yangier-Paxtakor-Chimqo’rg’on” avtomobil yo’lining 76-77 kilometr oralig’i yo’l qoplamasi 0.67 % tashkil etdi. Tarkibiga yo’l bitumi, chaqiq tosh, qum va modifikator sifatida ishlatilgan avtomobil shina rezinalarining granulasini qo’shib tayyorlangan asfaltbeton qoplamasidan olingan chang namunalari tarkibida Molibden miqdori oddiy yo’l qoplamasidan olingan chang namunalariga ko’ra 20 % kam miqdorda aniqlandi. 1-jadval Tormoz mexanizmlari yeyilishi natijasida hosil bo’ladigan changning suv va havo orqali __________ __________ tanaga kirganida organizmga ta’siri ___________________________ Metall MPC: suvda (mg/l) va havoda (mg/m 3 ) Inson tanasida erta intoksikatsiyaning biomarkerlari Alyuminiy 0,5 mg/l 0,1 mg/m3 Neyrotoksik ta'sir Eritil 0,001 mg/m3 O'pka shikastlanishi yurak va o'pka etishmovchiligi Temir 0,3 mg/l Qon kasalliklari. Allergik reaktsiyalar. Kadmiy 0,01 mg/m3 Ko'p qutbli harakat - gipertenziyadan kanserogenezgacha Kobalt 0,1 mg/l 0,5 mg/m3 Funktsional markaziy asab tizimining, qalqonsimon bezning buzilishi. Surunkali rinofaringit. Marganets 0,1 mg/l 0,3 mg/m3 Markaziy asab tizimining funktsional holatini buzish, anemiya Mis 1,0 mg/l Homilaning shikastlanishi, tug'ish va laktatsiya jarayoni. Jigar va buyraklarning shikastlanishi. Metabolizmning o'zgarishi. Molibden 0,25 mg/l Endemik guatr, podagra kasalliklari, teri kasalliklari Nikel 0,1 mg/l 0,5 mg/m3 Yurak, jigar, yuqori nafas yo'llari, ko'rish organlarining shikastlanishi Qo'rg'oshin 0,03 mg/l 0,01 mg/m3 Markaziy asab tizimi, buyraklar, gematopoetik organlar, beriberi shikastlanishi guruhlari mavjudligi noma ' lum . Ba'zi avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’ladigan zarralarning tarkibida Cu, Zn va Fe ning yuqori miqdorini hisobga olgan holda, ushbu metallarning biologik uzatilishida genetik nuqsonlari bo'lgan shaxslar (masalan, irsiy gemokromatozi bo'lgan shaxslar) kattaroq xavf ostida [6] deb taxmin qilinadi. Fe, Zn va Cu ham mikroblarning o'sishi uchun zarurdir va shuning uchun kelajakdagi tadqiqotlar tug'ma immunitetga ega bo'lgan odamlarda nafas olish mikrobiomidagi o'zgarishlarni o’rganish zarur. Yuqorida tavsiflangan tadqiqot natijalariga ko’ra tormoz mexanizmlari, shinalar, yo‘l qoplamasi materiallari eskirishidan hosil bo’ladigan yo‘l changi uchun minimal past zararlilik standartini ishlab chiqish va ushbu normalarni qonunlashtirish muhum ahamiyatga egadir. Standartlarni ishlab chiqish strategiyalari orasida eskirish xossalari kamaygan tormoz materiallarini ishlab chiqish, shinalar uchun kauchukga muqobil materiallarni aniqlash, avtomobilda tormoz, shinalar yeyilishi natijasida hosil bo’ladigan zarralarning ushlab turish, chang bog‘lash vositalaridan yuqori vakuumli tozalash vositalaridan foydalanish va yo’l changini kamaytirish uchun yo’l qoplamalarini yuqori bosimli suv bilan yuvish ishlari kiradi. Shuningdek, g’ildirakni yer bilan ilashish koeffesentini yaxshilash, tezlikni pasaytirish, ravon haydash xatti- harakatlarini rag'batlantirish va avtomobil massasini kamaytirish bo'yicha umumiy chora-tadbirlar kiradi. Bunday tashabbuslar ortidagi keyingi texnik innovatsiyalar rag'batlantiriladi. Avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’ladigan zararli zarralarning kamaytirish uchun yo’l qoplamasi tarkibiga yangi materiallardan ya’ni asfaltbeton qoplamasi tarkibiga modifikator sifatida maydalangan shina rezinalarini qo’shib yo’llar qurish yuqori toksiklik bilan bog'liq emasligini ta'minlash, yechimlarning samaradorligi va xavfsizligini aniqlaydigan tadqiqotlar bilan birgalikda amalga oshirilishi kerak. Bu esa prognoz qilinayotgan transport vositalarining ifloslanishining ushbu tartibga solinmagan tomonining sog'liq uchun Diskli tormoz tizimi. 1- korpus; 2-porshen; 3-birikturuvchi trubka;4-oldingi chap g‘ildirak tormoz diski; 5-friksion qoplamali tormozkalodkasi; 6-porshen; 7-oldingi chap g‘ildirak ichki ishchi silindri. Tormoz pedaliga ta’sir etayotgan kuch olinganda pedal prujina ta’sirida o‘zining avvalgi holatiga qaytadi. Shuningdek, prujina ta’sirida asosiy tormoz silindrining porshenlari ham o‘zining avvalgi holatiga qaytadi. Tormoz mexanizmidagi prujinalar xisobiga kolodkalar xam avvalgi holatiga qaytib, g‘ildirak silindrlarining porshenlari orqali suyuqlikni trubkalardan asosiy silindrga siqib chiqaradi. Tormoz tizimi ishlashining ishonchliligini oshirish uchun gidravlik tormoz yuritmasi ikki konturli qilib tayyorlanadi. Masalan: Neksiya, VAZ avtomobillarining ishchi tormoz tizimi ikki konturli qilib ishlangan. Gidravlik tormoz yuritmasining afzalliklari quyidagilardir: g‘ildi- rak silindrlari porshenlarining o‘lchamlarini o‘zgartirish hisobiga g‘ildi- raklar va ko‘priklarga taqsimlanayotgan tormoz kuchlarining kerakli qiymatini hosil qilish mumkin, tormoz Avtomobillar tormozlanishi natijasida hosil bo’lgan zarralar tarkibida Zn(ruh)ning ulushi 3-jadval Avtomobillar tormozlanishi natijasida hosil bo’lgan zarralar tarkibida Mo(Molibden) ulushi I.Karimov shoh ko’chasi 4r32 “Yangiyer-Paxtakor- Chimqo‘rg‘on” avtomobil yo‘li 4r32 “Yangiyer-Paxtakor- Chimqo‘rg‘on” avtomobil yo‘lining 76-77 kilometr oralig‘i Element Og‘irlik, Jami Element Og‘irlik, Jami Element Og‘irlik, Jami % og‘irlik, % % og‘irlik, % % og‘irlik, % Mo 0.47 0.13 Mo 0.35 0.10 Mo 0.31 0.09 bilan to‘ldirilgan. Tormoz pedali bosilganda asosiy tormoz silindrining porsheni suyuqlikni trubkalar orsali g‘ildirak silindrlariga siqib chiqaradi. Suyuqlik g‘ildirak silindrlarining porshenlarini siljitadi va shuning natijasida tormoz kolodkalari barabanga siqiladi. Kolodka va baraban orasidagi tirqish yuqolgandan keyin asosiy silindrdagi suyuqlikning g‘ildirak silindrlariga uzatilishi to‘xtaydi. Agar tormoz pedaliga qo‘yilgan kuch yana davom ettirilsa, yuritmadagisuyuqlik bosimi osha boshlaydi va bir vaqtda hamma g‘ildiraklarda tormozlanish hosil bo‘ladi. Gidravlik tormoz tizimining sxemasi. 1-oldg‘ildirak tormoz silindri; 2-old tormoz tizimining quvuri; 3-orqa tormoz tizimining quvuri; 4-orqa g‘ildirak tormoz silindri; 5-asosiy tormoz tizimi bachogi;6- asosiy tormoz silindri; 7-asosiy tormoz silindri porsheni; 8-shtok;9tormoz pedali. G’ildiraklardagi tormozlanishning baravar boshlanishi va tormoz pedalidagi kuch bilan tormoz mexanizmlarini ishga tushiruvchi kuchlarning o‘zaro mosliligini gidravlik yuritmaning ishlash prinsipi ta’minlab beradi. Mexanik Tormoz Tizimi Rostlanishi - Tormoz troslari va prujinalarni tekshirish – tortish kuchi teng bo‘lishi va troslar haddan tashqari bo‘sh bo‘lmasligi kerak. - Ishqalanish qismlarining yeyilishini baholash – agar tormoz kolodkalari yoki disklari juda yeyilgan bo‘lsa, ularni almashtirish kerak. Tormoz Tizimini Diagnostika Qilish - Tormoz yo‘lining uzunligini o‘lchash – normativ qiymatlarga mos kelishi kerak. - Pedal bosimining samaradorligi – juda yumshoq yoki qattiq bo‘lsa, nosozlik borligini bildiradi. - Tormoz tizimidan g‘ayritabiiy shovqin yoki vibratsiya chiqishini tekshirish – g‘ichirlagan yoki zarba beruvchi tovushlar mavjud bo‘lsa, muammo bor. Avtomobillar tormozlanishi natijasida hosil bo’lgan zarralar tarkibida Mo(Molibden) ulushi Natijalar Avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’ladigan zarralarning inson organizmiga zararsiz ta’siri bo'lgan ko'plab metallar oksidlanish reaktsiyalarini katalizlashi mumkinligi sababli, ularning atrof-muhit zarralarning oksidlanish ulushigaga (zarrachalar ifloslanishining zararli oksidlanish reaktsiyalarini keltirib chiqarish qobiliyati) qo'shgan hissasini hisobga olish zarur. Darhaqiqat, oldingi tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, ular ushbu ko'rsatkichga sezilarli hissa qo'shadi va PM 2.5 va PM 10 zarrachalar ifloslanishining zararli oksidlanish reaktsiyalarini keltirib chiqarish qobiliyati yo'l qoplamsi yuzasining chetki qismida yuqori ko’rsatkichni ko’rsatdi. Shuningdek, avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’ladigan zarralarning metall bo'lmagan komponentlariga, xususan, tormozlanish natijasida hosil bo’ladigan organik komponentlarga ko'proq e'tibor qaratish lozim. Bundan tashqari, hujayralar va to'qimalarning metallning so'rilishini tartibga solish va bu ionlarni ferritin va metallotionin kabi endogen xelyatsiya oqsillarida saqlash qobiliyatini hisobga olgan holda, ularning haqiqiy xavfi o'tkir ta'sir qilish hosil bo’gan zarralarning elementlar tarkibi tahlil qilindi. 2-jadval Avtomobillar tormozlanishi natijasida hosil bo’lgan zarralar tarkibida Zn(ruh)ning ulushi I.Karimov shoh ko’chasi 4r32 “Yangiyer- Paxtakor- Chimqo‘rg‘on” avtomobil yo‘li 4r32 “Yangiyer- Paxtakor- Chimqo‘rg‘on” avtomobil yo‘lining 76- 77 kilometr oralig‘i Element Og‘irli k, % Jami og‘irli k, % Element Og‘irli k, % Jami og‘irli k, % Element Og‘irli k, % Jami og‘irli k, % Zn 0.87 0.13 Zn 0.79 0.12 Zn 0.67 0.13 Avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’ladigan zarralarning zararlilik va zaharligining nisbiy xavfini o'rganuvchi toksikologik dalillar ham cheklangan. Avtomobillar harakatlanishi natijasida hosil bo’ladigan zarralarning bir nechta shakllari o'pkada nojo'ya ta'sirlarni keltirib chiqarish qobiliyatiga ega. Tormoz yuritmasi. Tormoz yuritmasi. Tormoz tizimining ishlashi uchun kerakli bo‘lgan energiya bilan ta’minlovchi tuzilmalar yig‘indisi energiya manbai deb ataladi. Energiya manbaidan tormoz mexanizmlariga energiya uzatuvchi tuzilmalar yig‘indisi tormoz yuritmasi deb ataladi. Tormoz yuritmalari mexanik, gidravlik (suyuqlik yordamida), pnevmatik (havo yordamida), elektrik yoki kombinatsiyalashgan (pnevmogidravlik, pnevmoelektrik va h.k.) turlarga bo‘linadi. Tormoz yuritmasi quyidagi elementlardan tashkil topgan: • boshqarish organi vositasida energiya manbaidan tormoz mexanizmlariga uzatilayotgan energiya miqdor jihatdan rostlab turiladi. Bularga tormoz krani, asosiy tormoz silindri, to‘xtatib turish va yordamchi tormoz tizimiining qo‘l yuritmasi kiradi; • ijro etuvchi organ tormoz yuritmasidan tormoz mexanizmiga energiyani uzatuvchi tuzilma. Pnevmatik yuritmali tizimida ijro etuvchi organ sifatida tormoz kameralari yoki silindrlari, gidravlik yuritmali tizimida esa g‘ildirak tormoz silindrlari ishlatiladi. Avtomobilning harakatlanishiga majburiy qarshilik ko‘rsatish va qarshilik kuchini o‘zgartirish uchun mo‘ljallangan tuzilma tormoz mexanizmi deb ataladi. Zamonaviy avtomobillarning ishchi, yordamchi va to‘xtatib turish tormoz tizimlarida tormoz mexanizmi sifatida friksion tuzilmalar ishlatiladi. Bularda majburiy qarshilik aylanuvchi (rotorli) va aylanmaydigan (statorli) qismlar vositasida ishqalanish kuchini o‘zgartirib hosil qilinadi. Demak, avtomobil tezligini kamaytirish uchun uning kinetik energiyasining bir qismini, batamom to‘xtatish uchun esa bu energiyaning xammasini ishqalanish hisobiga yo‘qotish kerak. Hozirgi zamonaviy avtomobillarda, xususan DEU avtomobillarida SAE I 1703 DOT3 (CROWN B - 121) rusumidagi tormoz suyuqliklari qo‘llaniladi. I. Asosiy qisim 1. Tormoz tizimlari vazifasi, konstruktsiyasi va turlari Avtomobilning o‘z harakati davomida, vaziyatga qarab, sekinlatish yoki to‘xtatish zaruriyati tug‘iladi. Agar dvigatelni yetakchi sildirak- lardan ajratib qo‘yilsa, avtomobil o‘zining inersiyasi o‘z hisobiga hara- katini davom ettiradi. Avtomobilning harakatlanishiga qarshilik kuchlarining hisobiga (yo‘lning, havoning qarshilik kuchlari, transmissiyadagi ishqalanish kuchi va x.z.) avtomobilning tezligi pasayib boradi va nihoyat avtomobil to‘xtaydi. Bu holda to‘xtash yo‘li katta bo‘ladi. To‘xtash yo‘lini qisartirish uchun qo‘shimcha tormoz kuchidan foydalaniladi. Tormoz kuchi g‘ildirak bilan yo‘l orasida hosil bo‘ladi. Tormoz tizimi harakatlanayotgan avtomobil tezligini kamaytirish, to‘xtatish va to‘xtab turgan avtomobilni o‘z joyida ushlab turish uchun xizmat qiladi. Zamonaviy yengil avtomobillarga quyidagi tormoz tizimlari qo‘llaniladi: • ishchi tormoz; • to‘xtab turish tormoz tizimi. Ish tormoz tizimi avtomobil har xil sharoitda harakatlanganda uning tezligini kamaytirish yoki darhol to‘xtatish vazifasini o‘taydi. To‘xtatib turish tormoz tizimi to‘xtab turgan avtomobilni o‘z joyida qo‘zg‘almasdan turishini ta’minlaydi. Avtomobillarda qo‘llanila- digan tormoz tizimlari qanday vazifani bajarishidan qat’iynazar, ular energiya manbai va bitta yoki bir nechta tormoz mexanizmlaridan iborat bo‘ladi. Ishchi tormoz tizim quyidagi qismlardan tashkil topgan: • tormoz yuritmasi; • tormoz mexanizmi.

Tormoz mexanizmi

Купить