Фонд бозори профессионал иштирокчилари

Фонд бозори 
профессионал 
иштирокчилари  РЕЖА :
1.   Фонд  бозорининг  профессионал 
иштирокчиларининг ташкилий - ҳуқуқий шакли
2.   Фонд  бозорининг  профессионал 
иштирокчиларининг вазифалари Ўзбекистон  Республикасининг  «Қимматли  қоғозлар 
бозори  тўғрисида»ги  2015  йил  3  июндаги  ЎРҚ-387-
сонли Қонунига	 мувофиқ,
қимматли  қоғозлар  бозорининг  профессионал 
иштирокчиси  	
—  қимматли  қоғозлар  бозорида 
профессионал  фаолиятни  амалга  оширувчи  юридик 
шахс
Қимматли  қоғозлар  бозорида  профессионал 
фаолият  қимматли  қоғозлар  бозорини  тартибга 
солиш  бўйича  ваколатли  давлат  органи  томонидан 
бериладиган лицензия асосида амалга оширилади. Қимматли қоғозлар бозорида профессионал фаолият:
•
инвестиция воситачиси (брокер, дилер);
•
инвестиция маслаҳатчиси;
•
инвестиция фонди;
•
инвестиция активларини ишончли бошқарувчи;
•
депозитарий;
•
ҳисоб-китоб — клиринг палатаси;
•
трансфер-агент;
•
қимматли қоғозларнинг биржадан ташқари савдоси 
ташкилотчиси. Брокер ва Дилер
Воситачилик  ёки  топшириқ  шартномаси  ёхуд  мижознинг 
воситачиси  ёки  ишончли  вакили  сифатида  қимматли 
қоғозларга  доир  битимларни  тузиш  учун  берилган 
ишончнома  асосида  иш  олиб  борувчи  юридик  шахс 
брокер дир.
Қимматли  қоғозларни  сотиб  олиш  ва  сотиш  нархини 
ошкора  эълон  қилиш  орқали  ушбу  қимматли  қоғозларни 
ўзи  эълон  қилган  нархларда  сотиб  олиш  ва  сотиш 
мажбурияти  билан  ўз  номидан  ҳамда  ўз  ҳисобидан 
қимматли қоғозларга доир олди-сотди битимлари тузувчи 
юридик шахс  дилер дир Брокерлик идоралари рейтинги (Top10) - 30 кун
( Битимлар сони буйича)  
Брокерлик идоралари номи Битимлар сони
Брокер № :00476   ИП ООО " Freedom Finance" 2441
Брокер № :00443 
  ООО " Kapital Depozit" 1521
Брокер № :00382 
  ООО " DALAL STANDARD" 1201
Брокер № :00479 
  ООО " SILK CAPITAL" 636
Брокер № :00439 
  ООО "ТашИнвестКом" 452
Брокер № :00487 
  ООО «YES INVEST MANAGE» 373
Брокер № :00447 
  АО " Mulk-Sarmoya Brokerlik UYI" 343
Брокер № :00463 
   OOO "NEFTGAZDEPOZIT " 265
Брокер № :00440 
  ООО " Leader Finance" 233
Брокер № :00454 
  ООО " Portfolio Investments" 224 Чет  эл  корхоналарига  лицензия  берилганлиги  учун 
давлат  божидан  ва  аризани  кўриб  чиқганлик  учун 
йиғимдан озод қилинади.
Қимматли  қоғозлар  бозори  мутахассисининг  малака 
гувоҳномаси  бўлган  камида  икки  ходимга  эга  юридик 
шахсларгагина  қимматли  қоғозлар  бозорининг 
профессионал иштирокчилари бўла олади.
Қимматли  қоғозлар  бозори  мутахассисига  малака 
гувоҳномаси 3 йил муддатга берилади.    Инвестиция маслаҳатчисининг фаолияти
Қимматли  қоғозларни  чиқариш,  жойлаштириш,  уларнинг 
муомаласи  масалалари,  қимматли  қоғозлар  бозори  ва  унинг 
иштирокчилари  ҳолатини  таҳлил  этиш  ҳамда  истиқболини 
белгилаш  бўйича  маслаҳат  хизматлари  кўрсатувчи,  шунингдек 
қимматли  қоғозлар  бозори  мутахассисларини  қайта 
тайёрлашни  амалга  оширувчи  юридик  шахс  инвестиция 
маслаҳатчиси ҳисобланади.
Mosaic  Financial   компанияси  маҳаллий  капитал  бозорида 
инвестиция воситачиси ва инвестицион активларнинг ишончли 
бошқарувчиси,  шунингдек  инвестиция  маслаҳатчиси  сифатида 
фаолият  юритади.  Шу	
 билан  бирга,  Инвестиция  институтлари 
миллий уюшмаси аъзоси хисобланади. Инвестиция фондининг фаолияти
Инвесторларнинг  пул  маблағларини  жалб  қилиш  ва 
уларни  қонун  ҳужжатларига  мувофиқ  қимматли 
қоғозларга,  бошқа  инвестиция  активларига, 
шунингдек  банклардаги  ҳисобварақларга  ва 
омонатларга  қўйиш  мақсадида  акциялар 
чиқарадиган  юридик шахс  — акциядорлик жамияти 
инвестиция фондидир.  “ BARAKA”  инвестиция фонди акциядорлик жамияти
Инвестиция  Фондининг  асосий  мақсади  жисмоний  ва  юридик 
шахсларнинг  пул  маблағларини  йиғиб  ва  шу  маблағларни  фонд 
номидан,  таваккалчиликларни  камайтирган  ҳолда,  фойда 
(даромад)  олиши  учун  қимматли  қоғозларга,  масъулияти 
чекланган  жамият  пайларига,  банк  счетлари  ва  омонатларга, 
давлат қимматли қоғозларига қўйиш.
Инвестиция  Фондининг  асосий  фаолият  тури  бу  қимматли 
қоғозларга  инвестиция    қилиш,  қимматли  қоғозлар  бозорида 
фаолият    кўрсатиш,  қимматли  қоғозлар  билан  бошқа  битимларни 
амалга  ошириш,  шунингдек  корхоналар  акцияларига  эгалик   
қилиш  негизида  уларни  самарадорлигини  оширишда  фаолият   
кўрсатиш. Инвестиция активларини ишончли 
бошқарувчининг фаолияти
Юридик  шахснинг  —  ишончли  бошқарувчининг  унга  эгалик 
қилиш учун топширилган ва бошқа шахсга тегишли бўлган:
•
қимматли  қоғозларни,  шу  жумладан  инвестиция  активларини 
бошқариш жараёнида олинадиган қимматли қоғозларни;
•
қимматли  қоғозларга  инвестиция  қилиш  учун  мўлжалланган  ва 
инвестиция  активларини  бошқариш  жараёнида  олинадиган  пул 
маблағларини  шу  шахснинг  ёки  у  кўрсатган  шахснинг 
манфаатларини  кўзлаб,  ўз  номидан  ишончли  бошқарувни 
белгиланган  муддат  мобайнида  амалга  ошириши  инвестиция 
активларини бошқариш бўйича фаолиятдир. Вазирлар Маҳкамасининг 2003 йил 19 апрелдаги 
189 - сон қарорининг 3 - иловаси “Инвестиция 
активларининг ишончли бошқарувчилари 
тўғрисида НИЗОМ   Депозитарий фаолияти
Қимматли  қоғозларни  сақлаш,  уларга  бўлган 
ҳуқуқларни  ҳисобга  олиш  ва  тасдиқлаш  бўйича 
хизматлар кўрсатувчи юридик шахс депозитарийдир.
Ўзбекистон  Республикаси  ҳудудидаги  депозитарийлар 
тизими Қимматли қоғозлар марказий депозитарийсини 
ва  Қимматли  қоғозлар  марказий  депозитарийсида 
вакиллик  ҳисобварақларини  очган  депозитарийларни 
ўз ичига олади. Қимматли  қоғозлар  марказий  депозитарийсининг 
мутлақ вазифалари қуйидагилардан иборат:
•
қимматли  қоғозларни  ҳисобга  қўйиш;  ҳужжатли  қимматли  қоғозларни 
сақлаш;
•
қимматли қоғозлар чиқарилганлигини тасдиқловчи ҳужжатларни сақлаш;
•
қимматли қоғозлар эгаларининг реестрларини юритиш;
•
давлатнинг  қимматли  қоғозларга  бўлган  ҳуқуқларини,  шунингдек 
қимматли  қоғозларни  бошқариш  бўйича  давлат  ваколат  берган 
шахсларнинг қимматли қоғозларга бўлган ҳуқуқларини ҳисобга олиш;
•
инвестиция воситачиларининг депо ҳисобварақларини юритиш;
•
қимматли  қоғозлардаги  ҳисоб-китобларни  белгиланган  тартибда  амалга 
ошириш. Ҳисоб-китоб-клиринг палатасининг фаолияти
Ўзаро  мажбуриятларни  (қимматли  қоғозларга  доир 
битимлар  бўйича  ахборотни  тўплаш,  солиштириш, 
тузатиш  ва  уларга  доир  бухгалтерия  ҳужжатларини 
тайёрлаш)  аниқлаш  ҳамда  қимматли  қоғозларни 
етказиб  бериш  ва  улар  юзасидан  ҳисоб-китоблар 
бўйича ўзаро мажбуриятларни ҳисобга олиш бўйича 
фаолиятни  амалга  оширувчи  юридик  шахс  ҳисоб-
китоб-клиринг палатасидир. Трансфер-агент фаолияти
Қимматли қоғозларга бўлган ҳуқуқларни ҳисобга олиш 
тизимига тааллуқли ҳужжатларни қабул қилиш, уларга ишлов 
бериш ва уларни топшириш бўйича хизматлар кўрсатувчи 
юридик шахс трансфер-агентдир.
•
Эмитент, шунингдек қимматли қоғозларга доир битимлар 
тузувчи шахслар трансфер-агентнинг мижозларидир.
•
Трансфер-агент эмитентга акциядорларнинг умумий 
йиғилишини ташкил этиш ва ўтказиш юзасидан хизматлар 
кўрсатишга ҳақлидир. “ Трансфер - агент  фаолияти  тўғрисидаги”  НИЗОМга  кўра :
Трансфер-агент,  инвесторлар  ва  мулкдорларга  қуйидаги 
хизматларни ко`рсатишга, яъни:
•
улар  томонидан  қимматли  қо ғ озлар  билан  битимлар  бўйича 
зарур бўлган ҳужжатларни тўлдиришда ёрдам ко`рсатиш;
•
улар  номидан  қимматли  қоғозлар  билан  битимларни  рўйхатдан 
ўтказиш  учун  Марказий  депозитарий  ёки  инвестиция 
воситачисига ҳужжатларни тақдим этиш;
•
эгаси  томонидан  бегоналаштирилган  қимматли  қоғозларни 
уларга  ега  бўлган  инвесторнинг  ҳисобварағига  чиқариш  учун 
зарур  бўлган  ҳужжатларни  Марказий  депозитарий  ёки 
инвестиция воситачисига тақдим етиш; •
шартномани  тузиш  учун,  шартномага  тааллуқли  бўлган, 
шунингдек  инвестор  эга  бўлган  қимматли  қоғозларни 
ўтказиш  учун  зарур  бўлган  ҳужжатларни  Марказий 
депозитарийга ёки инвестиция воситачисига тақдим этиш;
•
улар  номидан  қимматли  қоғозлар  билан  биржадан  ташқари 
савдолар ташкилотчисига қимматли қоғозларни сотиб олиш 
ёки сотиш юзасидан буюртмаларни тақдим этиш;
•
ўз  мижозларига  уларнинг  қимматли  қоғозлар  билан 
битимларини  рўйхатдан  ўтказиш  якунлари  бўйича 
ҳужжатларни,  шунингдек  депозитар  операцияларнинг 
бажарилиши бўйича ҳисоботларни топширишга ҳақли. Трансфер-агент  эмитент га қуйидаги хизматларни кўрсатишга ҳақлидир:
•
эмитентнинг  қимматли  қоғозлар  эгалари  реестрларини 
шакллантириш  юзасидан  расмий  талабларини  Марказий 
депозитарийга топшириш;
•
трансфер-агент  томонидан  тақдим  етилган  эмитентнинг  расмий 
талаблари  бўйича  шаклланган  қимматли  қоғозлар  эгаларининг 
реестрларини Марказий депозитарийдан қабул қилиб олиш;
•
Марказий  депозитарийдан  олинган  қимматли  қоғозлар  эгаларининг 
реестрларини эмитентга етказиб бериш;
•
акциядорларнинг умумий йиғилишларини ташкил этиш ва ўтказиш. Маркет-мейкер
Қимматли  қоғозларга  доир  нархлар,  талаб  ва  таклиф 
даражасини  сақлаб  туриш  учун  биржа  битимларини  тузиш 
мажбуриятини ўз зиммасига олган инвестиция воситачиси.
Маркет-мейкер  -  бу  савдо  пайтида  биржа  воситаларига  нарх 
даражасини, талаб ва таклифни ушлаб туриш мақсадида биржа 
битимларини тузиш мажбуриятини олган дилер.
  Компания  HB  Capital   –  Ўзбекистон  фонд  биржасида  биринчи 
маркет - мейкер Қимматли қоғозларнинг биржадан ташқари 
савдоси ташкилотчиси фаолияти
Инвесторларга воситачиларни жалб этмай туриб савдода иштирок 
этиш имкониятини берувчи, қимматли қоғозлар савдосини ташкил 
этиш  бўйича  фаолиятни  буюртмалар  қабул  қилиш  пунктларидан, 
махсус компьютер савдо тизимларидан фойдаланган ҳолда амалга 
оширувчи  юридик  шахс  (ўз  қимматли  қоғозларини  биржадан 
ташқари  савдони  ташкил  этиш  орқали  мустақил  равишда 
реализация  қилувчи  қимматли  қоғозлар  мулкдори  ёки  қимматли 
қоғозларга  бўлган  мулк  ҳуқуқи  эгаси  бундан  мустасно)  қимматли 
қоғозларнинг биржадан ташқари савдоси ташкилотчисидир. Қимматли қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиси инвесторнинг 
талабига биноан:
•
давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисидаги ҳужжатнинг кўчирма нусхасини;
•
қимматли қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни амалга ошириш ҳуқуқини 
берувчи лицензиянинг кўчирма нусхасини;
•
қимматли қоғозлар бозори профессионал иштирокчисининг устав фонди, ўз 
маблағларининг миқдори ва захира фонди тўғрисидаги маълумотларни;
•
инвестор оладиган қимматли қоғозлар чиқарилишининг давлат рўйхатидан 
ўтказилганлиги тўғрисидаги маълумотларни;
•
инвестор оладиган қимматли қоғозларнинг эмиссия рисоласидаги 
маълумотларни, шунингдек ушбу қимматли қоғозларнинг инвестор томонидан 
ахборот тақдим этиш ҳақида талаб қўйилган санадан олдинги олти ҳафта 
давомидаги нархлари ҳақидаги маълумотларни;
•
қимматли қоғозларга доир битимларнинг натижалари бўйича ҳисоботни 
шартномада келишилган муддатларда тақдим этади.  Ўзбекистон  фонд бозори  фаолиятига таъсир этувчи 
омиллар
ИЧ
КИ 
ОМ
ИЛ
ЛАР ТА
Ш
Қ
И 
О
М
И
Л
Л
АРДавлатнинг иқтисодий 
ривожланиш ҳолати
Молиявий инструментларнинг 
турлари ва уларнинг айланмаси
Мавжуд инструментларнинг 
шакллантирилганлиги
Инвесторлар қонуний 
манфаатларининг 
ҳимояланганлиги
Жисмоний ва юридик 
шахсларнинг даромадлари Ташқи иқтисодий алоқалар ва 
интеграция жараёнлари
Халқаро иқтисодий, ижтимоий ва 
бошқа ҳамкорлик ташкилотларига 
аъзолик
Халқаро ташкилотлар томонидан 
эълон қилинадиган рейтинглар ва 
индекслар
Жаҳонда юз бераётган иқтисодий 
ҳолат (инқирозлар, инфляция 
жараёнлари, пул - кредит соҳасидаги 
ўзгаришлар
Давлатнинг пул - кредит ва молиявий 
сиёсати 1/1/2011 1/1/2012 1/1/2013 1/1/2014 1/1/2015 1/1/2016 1/1/2017 1/1/2018 1/1/2019 1/1/202002004006008001000120014001600
59360360665971410901232127613091402 Ўзбекистонда фаолият кўрсатган акциядорлик жамиятлари 
сони  “ Тошкент” Республика фонд биржасининг САВДО 
ТИЗИМИ СЕГМЕНТЛАРИ
Акциялар 
бозори
“ STOCK 
MARKET” Облигациялар 
бозори
“ BOND 
MARKET” Хорижий 
валютадаги 
қимматли 
қоғозлар 
бозори
“ FTC market” Маркет -
мейкер 
иштирокидаги 
сегмент 
“ Market-
Making ”   Акселератор -  Start-up  accelerators
Start-up 
лар бошланғич бизнес ркжани ишга туширишга қаратилган лойиҳа
 ҳисобланади. 
Aкселератор  —  бизнеси   бошқа   компанияларга  (акселератор 
резидентларига )  ёрдам   беришдан   иборат   бўлган  компания.
A кселераторлар   компанияда   улушга   э га   бўлиб ,  кейинроқ   ушбу  
улушни   сотишдан   даромад  олади.  Масалан , акселератор Н 
лойиҳасидан  10  фоиз   ҳажмида   улушга   э га   бўлди . Н  лойиҳаси
 акселерация  дастуридан   ўтди ,  ўсди   ва   бозорнинг   кўзга  
кўринадиган   иштирокчисига   айланди . ХХХ  корпорацияси   ушбу  
стартапни  10 миллион  долларга   сотиб   олишга   қарор   қилди .  Бу  
ҳолатда  акселератор  харид   қийматининг  10  фоизи  — 1 миллион 
долларга   э га   бўлади . Top Startup Accelerator Programs
•
Y  Combinator                                                                 
•
Techstars
•
500  Startups
•
Plug and Play
•
Google for  Startups  Accelerator  
•
Alchemist Accelerator
•
Dreamit  Ventures
•
Founders Factory
•
MassChallenge
•
Startupbootcamp
•
AngelPad
•
Amplify.LA Plug and Play
стартаплар,  корпорациялар,  венчур  капитал 
фирмалари,  университетлар  ва  давлат  идораларини 
бирлаштирган  дунёдаги  етакчи  инновацион 
платформалардан  бири.  Компания  беш  қитъада  47 
дан  ортиқ  жойда  мавжуд  ва  штаб-квартираси 
Силикон водийсида жойлашган.
https://www.plugandplaytechcenter.com/startups/