Ikkilik sanoq sistemasida amallar bajarish - Informatika va AT - Dars ishlanmalar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	9000UZS
Hajmi	34.2KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	15 Dekabr 2024
Kengaytma	docx
Bo'lim	Dars ishlanmalar
Fan	Informatika va AT

Sotuvchi

Bahrom

Ro'yxatga olish sanasi 05 Dekabr 2024

269 Sotish

Ikkilik sanoq sistemasida amallar bajarish

Sotib olish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
XALQTA’LIMI VAZIRLIGI
NAMANGAN VILOYATI
XALQ TA’LIMI BOSHQARMASI
Uchqo’rg’on tuman xalq ta’limi
bo’limiga qarashli
21-sonli umumiy o’rta ta’lim maktabining informatika fani o’qituvchisi
Turonov Ely orjon Turg’unov ichning
VII-sinflar uchun informatika fanidan
“Ikkilik sanoq sistemasida amallar bajarish”
mavzusida bir soatlik
@ziyoilm DARS ISHLANMA

Darsning mavzusi: Ikkilik sanoq sistemasida amallar bajarish.
Dars maqsadi :
a) ta’limiy maqsad – o’quvchilarga ikkilik sanoq sistemasida qo’shish, ayirish va
ko’paytirish amallarini bajarishni tushuntirish;
b) tarbiyaviy maqsad – o’ quvchilarni vatanga muhabbat ruhida tarbiyash ;
c) rivojlantiruvchi maqsad - o’quvchilarni mustaqil fikrlash, hozirjavoblik
malakasini hosil qilish;
Dars turi: yangi tushuncha, bilimlarni shakllantiruvchi.
Darsda foydalaniladigan metodlar: interfaol, ma’ruza-suhbat, slayd, guruhlarda
ishlash, savol-javoblar.
Darsda foydalaniladigan jihozlar: texnik vositalar, slaydlar, ko’rgazmali va
didaktik materiallar.
I. Tashkiliy qism;
a) Salomlashish;
b) Navbatchi o’quvchi orqali davomatni aniqlash;
c) O’quvchilarni darsga tayyorgarligini tekshirish;
II. Ma’naviyat daqiqasi.
Mustaqillik sharofati bilan amalga oshirilgan ezgu ishlar, sa’y-harakatlar,
iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy, huquqiy, ma’naviy-ma’rifiy sohalarda erishilgan yutuqlarni
o‘quvchilar qalbi va ongiga singdirish. Mustaqillik biz uchun milliy
davlatchiligimizni, o‘zligimiz, insoniy haq-huquq va qadr-qimmatimizni tiklash, urf-
odat va an’analarimizni, muqaddas islom dinimizni, buyuk ajdodlarimizning tabarruk
nomlarini ulug‘lash, sog‘lom va barkamol yangi avlodni shakllantirish ekanligini
hayotiy misollar bilan tushuntirib bеrish. O‘zbеkiston erishayotgan yutuq va
marralarni hayotiy misollar bilan yoritib bеrish.
III. O’tilgan mavzuni takrorlash.
O’tilgan mavzuni takrorlashda o’quvchilar ikki guruhga bo’linadilar.
Tezkor savol-javob o’tkaziladi. Bunda har bir guruhga alohida savollar beriladi.
I – guruhga savollar.
Savollar Javoblar
Hozirgi kunda yoshlarga berilayotgan
@ziyoilm

imko niyatlar haqida qisqacha so ’ zlab
bering .
Informatika faniga qachon asos solingan? XX asrning 50 yillarida
„Informatsiya" so'zining ma’nosi? lotincha informatio so'zidan olingan
bo'lib, „ma'lumot”, „tushuntirish”,
„tavsiflash” degan ma'nolari anglatadi
Axborot qanday muhim xususiyatga ega
bo ’ lishi lozim ? Axborot ma’lum darajada qimmatli,
to’liqlik, ishonchli bo’lishi lozim
4 lik sanoq sistemasida 100 gacha sanab
bering. 0,1,2,3,10,11,12,13,20,21,22,23
30,31,32,33,100
10 lik sanoq sistemasidagi 8 raqami, 2 lik
sanoq sistemasida nechaga teng bo’ladi? 1000
Bir kitobda 512 ta sahifa bo ’ lib , har bir
sahifa 30 ta satrdan va har bir satr 72 ta
belgidan iborat bo ’ lsa , kitobdagi axborotni
18 Kbt / sek tezlik bilan uzatilganda necha
daqiqa vaqt sarflanadi ? Kitobdagi axborot hajmi: 640*30*60=
1228800 bayt = 1200 Kbt.
Sarflanadigan vaqt:
1200 kbt:20Kbt/sek = 60 sek=
1daqiqa
II – guruhga savollar.
Savollar Javoblar
O‘zbеkiston erishayotgan yutuq va
marralarga hayotiy misollar keltiring
Axborotlar ustida bajariladigan asosiy
amallarni ayting. Axborotlarni to`plash, axborotlarni
qayta ishlash, axborotlarni uzatish.
Informatika nimani o’rganadi? K ompyuter texnikasining
qo‘llanishiga asoslangan fan bo‘lib, u
axborotni izlash, to‘plash, saqlash va
inson faoliyatining turli sohalarida
ishlatish bilan bog‘liq bo‘lgan
masalalarni o‘rganuvchi sohadir.
Axborot qanday turlarga ajratiladi ? Uzluksiz (analog) va uzlukli (diskret,
raqamli) turlarga ajratiladi
@ziyoilm

16 lik sanoq sistemasida 20 gacha sanab
bering. 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F,
10,11,12,12,14,15,16,17,18,19,
1A,1B,1C,1D,1E,1F,20
10 lik sanoq sistemasidagi 7 raqami, 2 lik
sanoq sistemasida nechaga teng bo’ladi? 111
Bir kitobda 512 ta sahifa bo ’ lib , har bir
sahifa 30 ta satrdan va har bir satr 72 ta
belgidan iborat bo ’ lsa , kitobdagi axborotni
18 Kbt / sek tezlik bilan uzatilganda necha
daqiqa vaqt sarflanadi ? Kitobdagi axborot hajmi: 510*30*72=
1105920 bayt = 1080 Kbt.
Sarflanadigan vaqt:
1080 kbt:18Kbt/sek = 60 sek=
1daqiqa
IV. Yangi mavzuni tushuntirish.
Kompyuterlar ishlab chiqarila boshlanganda kompyuterlarning ishlash prinsipi
bilan bog’liq boigan axborotlarni ikkilik sanoq sistemasida kodlash va amallar bajarish
masalasi yuzaga keldi. Chunki, kompyuterga biror amalni bajarishni o’rgatish uchun
inson shu amalni qanday bajarilishini tasavvur qilishi zarurdir. Demak, kompyuterlarni
ishlash prinsipini o’rganish uchun ikkilik sanoq sistemasida amallar qanday
bajarilishini bilishimiz maqsadga muvofiqdir.
Kundalik hayotimizda ishlatiladigan o’nlik sanoq sistemasidagi sonlar ustida
arifmetik amallar bajarish usullarini bilamiz. Mazkur usullar boshqa barcha pozitsiyali
sanoq sistemalari uchun ham o’rinlidir.
O’nlik sanoq sistemasida qo’shish amalini ko’rsak, biz avval birliklarni, so’ng
o’nliklarni, keyin yuzliklar va hokazolarni o’zaro qo’shib boramiz. Bu jarayon barcha
pozitsiyali sanoq sistemalari uchun o’rinli bo’lib, toki oxirgi qiymat bo’yicha eng katta
razryadni qo’shishgacha davom etadi. Mazkur jarayonda shu narsani doim eslash
kerakki, agar biror razryad sonlarini qo’shganimizda natija sanoq sistema asosi
qiymatidan katta chiqsa, yig’indining sanoq sistema asosidan katta qismini keyingi
razryadga o’tkazish kerak.
Masalan, o’nlik sanoq sistemasida:
Misol: 3645789 32547945
+ 58714 - 926586
2543 6327
3707046 31615032
@ziyoilm

Ma'lumki ikkilik sanoq sistemasi faqat ikkita: 0 va 1 raqamlaridan tashkil
topgan. Shu sistemada qo'shish, ayirish va ko'paytirish amallari quyidagicha
bajariladi:
Qo’shish Ayirish Ko’paytirish
0 + 0 = 0
0 + 1 = 1
1 + 0 = 1
1 + 1 = 10 0 – 0 = 0
1 – 0 = 1
10 – 0 = 10
10 – 1 = 1 0  0 = 0
0  1 = 0
1  0 = 0
1  1 = 1
Endi yuqoridagi jadvallar yordamida ikkilik sanoq sistemasidagi sonlar ustida turli
arifmetik amallar bajarishga doir misollar ko'ramiz.
1-misol. Ikkilik sanoq sistemasidagi sonlarni qo’shing.
a) 1010 + 1110 c) 11001 + 1011
Yechish . 1010 Yechish . 11001
1110 1011
11000 100100
Javob : 11000 Javob : 100100

b) 110101,01 + 10011,11 d) 10011011 + 11001,001
Yechish. 110101,01 Yechish. 10011011,000
10011,11 11001,001
1001001,00 10110100,001
Javob : 1001001 Javob : 10110100,001
2-misol. Ikkilik sanoq sistemasidagi sonlarni ayiring.
a) 1010 – 1001 c) 110001 – 1111
Yechish. 1010 Yechish. 110001
1001 1111
0001 100010
Javob : 1 Javob : 100010
@ziyoilm

b) 1001001,101 – 11011,011 d) 101101 – 111,101
Yechish. 1001001,101 Yechish. 101101,000
11011,011 111,101
101110,010 100101,011
Javob : 101110,01 Javob : 100101,011
3-misol. Ikkilik sanoq sistemasidagi sonlarni ko’paytiring.
a) 101·11 c) 1010111 · 101
Yechish. 101 Yechish. 1010111
11 101
101 1010111
101 1010111 .
1111 110110011
Javob : 1111 Javob : 110110011
b) 110011,101 · 1101 d) 1000101,11 · 0,1101
Yechish. 110011,101 Yechish. 1000101,11
1101 0,1101
110011101 100010111
110011101 100010111
110011101 100010111 _
1010011111,001 111000,101011
Javob : 1010011111,001 Javob : 111000,101011
V. Yangi mavzuni mustahkamlash .
Yangi mavzuni mustahkamlash uchun guruhdagi har bir o’quvchiga
quyidagi topshiriqlar beriladi: Ikkilik sanoq sistemasida quyidagi amallarni bajaring.
1 – o’quvchiga 2 – o’quvchiga 3 – o’quvchiga
a) 1011 + 1101
b) 1011 – 11,0101
c) 10101 · 111 a) 101,01 + 111
b) 101,11 – 11,01
c) 101011 · 11 a) 1011,101 + 1101
b) 1011001 – 1101
c) 101101 · 1,01
4 – o’quvchiga 5 – o’quvchiga 6 – o’quvchiga
a) 111 + 1100,01
b) 111 – 11,01
c) 111010 · 101 a) 1101 + 1101
b) 11001 – 1,101
c) 111,01 · 1,01 a) 111,11 + 11,001
b) 11011 – 11,011
c) 11 · 10011
@ziyoilm

7 – o’quvchiga 8 – o’quvchiga
a) 111 + 110101
b) 1011,1001 – 11,01
c) 101,01 · 0,111 a) 11100 + 110,1
b) 1011000 – 110101
c) 110,10101 · 1,1
Uyga vazifa: darslikdagi 1-4 mashqlar.
Foydalanilgan adabiyotlar :
1. Informatika 7 - sinf darsligi .
2. Informatika fanidan DTS talablari .
@ziyoilm

Ikkilik sanoq sistemasida amallar bajarish

Sotib olish