• Всего документов: 5844
  • Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена 20000UZS
Размер 527.7KB
Покупки 27
Дата загрузки 16 Май 2024
Расширение docx
Категория Экономика

Продавец

Asadbek Mamarizayev

Дата регистрации 09 Апрель 2024

141 Продаж

"ipoteka bank" bitiruv oldi amaliyot hisoboti

mijozlarning xohish – istaklarining va qaror qabul qilish shaklining o’zgarishiga olib keldi, bular aynan quyidagilar: mijozlar, ayniqsa, jismoniy shaxslar uchun, ularga qulay bo’lgan istalgan texnologiyadan foydalanib, yer sharining istalgan nuqtasidan turib, bank xizmatlaridan kuniga 24 soat foydalanish imkoniyatiga ega bo’lishi o’ta muhim ahamiyat kasb etmoqda; - xizmat ko’rsatishning tezligiga va xizmatlarni shaxsiylashtirishga bo’lgan talablar jiddiy tarzda o’smoqda; - mijozlar bank xizmatlari ularning biznes – jarayonlari va kundalik amaliyotlari bilan o’zaro bog`liqligi yanada ortishini istashmoqda; - ijtimoiy tarmoqlarning va umuman internet makonining jadal sur’atlarda rivojlanishi natijasida, mijozlar bank takliflari to’g`risida keragidan ortiq ma’lumotlarga ega. Shu tarzda, qaror qabul qilishda his – hayajon va nufuz ta’siri o’sib boradi. Bunday sharoitlarda an’naviy banking endi oldingi ahamiyatga ega emas. Soha raqamli mahsulotlar va xizmatlar sotiladigan, masofadan xizmat ko’rsatish kanallariga o’tmoqda. Shu bilan birga, texnologiyalarning rivojlanishi barcha mijozlarga ham bir xilda ta’sir qilmaydi va bank mijozlarga xizmat ko’rsatishning turli ko’rinishlariga ega bo’lishi lozim. Kesk in raqobat . Rentabellikning pasayishi va mijozlar ehtiyojlarining 37 bank zaxira kapitalini samarali boshqarish kabi masalalarga bog’liq. Ma’lum bir darajada global inqirozning asoratlarini kamaytirish sharoitida mamlakat bank tizimini barqaror faoliyat yuritishini ta’minlash maqsadida jahon mamlakatlari miqyosida orttirilgan tajribalarni o’rganish va yo’l qo’yilgan kamchiliklarni takrorlamaslik hamda ular erishgan yutuqlarni tijorat banklari amaliyotiga joriy yetish maqsadga muvofiqdir. Xulosa Bitiruv oldi amaliyoti bo’yicha shuni xulоsа qilish mumkinki, mаmlаkаtimiz iqtisоdiyоtining yеtаkchi tаrmоg‘i bо‘lmish bаnk tizimimiz bugungi kun zаmоn tаlаbigа jаvоb bеrishi uchun о‘z fаоliyаtidа zаmоnаviy tеxnоlоgiyаlаrni qо‘llаshi birinchi dаrаjаli dоlzаrb mаsаlа hisоblаnаdi. Shundаy zаmоnаviy tеxnоlоgiyаlаr аsоsidа mаsоfаviy bаnk xizmаtlаri, xususаn Intеrnеt-bаnking xizmаtining fаоl jоriy еtilishi еng muhim mаsаlа еkаnligi shubhаsiz. Xо‘jаlik yurituvchi sub’еktlаr, kichik biznеs vа xususiy tаdbirkоrlik sub’еktlаri tоmоnidаn еlеktrоn tijоrаt vа еlеktrоn tо‘lоvlаr imkоniyаtlаridаn оqilоnа fоydаlаnilgаnligi tufаyli tijоrаt ishidа hаmkоrlаrni tоpish, shаrtnоmаlаrni tuzish, tаshqi bоzоrgа tеzkоr chiqishdа kеng imkоniyаtlаr yаrаtilib, ushbu imkоniyаtlаr ulаrning rаqоbаtbаrdоshligini оshirishdа аsоs bо‘lib xizmаt qilmоqdа. О‘z nаvbаtidа, bundаy hоlаt milliy 42 Bank xatarlarini nazorat qilish bo’limsi. Bank tavakkalchiligini nazorat qilish bo‘yicha bo’limning vazifalariga tavakkalchilikni boshqarish bo‘yicha bank siyosatini ko‘rib chiqish va kelishish kiradi. Tavakkalchilikni boshqarish bo’yicha taomillarni kelishib olishda Bo’lim qonunchilik normalari va bank Ustavi talablariga rioya etilgan holda, shuningdek bankning ijroiya organi, uning bo‘limlari va bank ishchilarining faoliyatini to‘g‘ri rag‘batlantirish tizimini ishlab chiqishda, bank uchun tavakkalchilik va foydalilik o‘rtasidagi maqbul muvozanatga erishishga intilishi kerak. Xodimlarni baholash, rivojlantirish va mukofotlar bo’limsi ning vazifalari: - bank xodimlarini boshqarish va rivojlantirish sohasidagi asosiy qoidalarni amalga oshirish; - qo'yilgan vazifalarni samarali bajarish uchun bank va uning tarkibiy bo'linmalarining sanoqli xodimlarini monitoring qilish va optimallashtirish; - korporativ qadriyatlarni rivojlantirish va bankning korporativ madaniyatini joriy etish; - bankning barcha xodimlariga individual ustamalar va boshqa turdagi rag'batlantirish to'lovlarini belgilash to'g'risida qaror qabul qilish (zarur bo'lganda); - bank va uning tarkibiy bo'linmalari xodimlariga ish haqi va boshqa to'lov turlari bo'yicha ustamalar shkalasini belgilash; - bank xodimlarini o'qitish (qatnab o'qish va kechki o'qish) uchun to'lash to'g'risida qarorlar qabul qilish; - kollegial qarorga muhtoj bo'lgan xodimlar bilan ishlash masalalarini ko'rib chiqish. Bankdagi manfaatlar to'qnashuvlarini hal qilish bo'yicha komissiya. Aktsiyadorlar, mijozlar, boshqaruv organlari a'zolari va bank xodimlarining manfaatlar to'qnashuvi to'g'risidagi og'zaki va yozma bayonotlari va da'volarini hisobga olgan holda nizolar yuzaga kelishiga yo'l qo'ymaslik, shuningdek, yuzaga 12 Bozorda faoliyat yuritish mobaynida bank tomonidan o’tkazilgan ishlar: Mijozlarning k at t a miqdori . Bank Bekobod shahri bo’yicha jismoniy shaxslarga ham, shuningdek yirik tashkilotlarga ham xizmat ko’rsatadi. K eng samaralilik qat ori . Bank barcha turdagi moliya xizmatlarini ko’rsatadi va har bir mijozga kompleks ravishda xizmat ko’rsatishni taqdim etishga qodir. Bank ning ishdagi nufuzi. Bankka barcha toifadagi mijozlar tomonidan juda katta ishonch bildirilmoqda. O’tkazilgan marketing tadqiqotlari shuni ko’rsatmoqdaki, bank brendi juda kuchli va barchaga tanish, u sifat, ishonchlilik, innovatsiyalar va muvaffaqiyat bilan bog`liq tasavvurni uyg`otadi. Shu bilan birga, bank ishida bir qat or k amchilik lar ham mav jud , ularni bartaraf etmasdan rivojlanish salohiyatini to’liq amalga oshirishning imkoni yo’q. Bankning asosiy muammosi ma’nan eskirgan avtomatlashtirilgan bank tizimi hisoblanadi, u tahliliy imkoniyatlarga ega emas, bu esa o’z navbatida quyidagi kamchiliklar va cheklovlarga sabab bo’ladi: 34 Pirovardida 2019 yilning birinchi choragida bank aktivlari 3,5 trln. so mni tashkil etib, ushbu ko rsatkich o tgan yilning mos davriga nisbatan 1,3 trln.ʻ ʻ ʻ so mga yoki 161 foiz ko payishiga erishildi. Aktivlarning ko payishi, asosan, ʻ ʻ ʻ kredit qo yilmalarining 1,5 trln. so m va jami bank kapitali 50,2 mlrd. so mga ʻ ʻ ʻ ortganligi hissasiga to g ri keladi. Bankning likvidlilik, ishonchlilik, to lovga ʻ ʻ ʻ qobiliyatlilik kabi asosiy ko rsatkichlari barqarorligi ta minlanib, jami kapitali 106 ʻ ʼ foiz o sib, 924 mlrd. so mni tashkil etdi. ʻ ʻ Jumladan, joriy yilning o tgan davrida kichik biznes va xususiy ʻ tadbirkorlikni qo llab-quvvatlash uchun 314,4 mlrd.so m, mikrokreditlarga 21 ʻ ʻ mlrd. so m, ayollar tadbirkorligini moliyaviy qo llab-quvvatlashga 34,7 mlrd. ʻ ʻ so m, oilaviy tadbirkorlik va xunarmandchilikni rivojlantirishga 24 mlrd. so m, ʻ ʻ xizmat ko rsatish va servis sohasini rivojlantirishga 110 mlrd. so m miqdorida ʻ ʻ kredit mablag lari ajratilgani bu boradagi ishlarning amaliy samarasidir. ʻ Shuningdek, “Har bir oila – tadbirkor” dasturi hamda davlatimiz rahbarining “Hududlarda aholini tadbirkorlikka keng jalb qilish va oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirishga doir qo shimcha chora-tadbirlar to g risida”gi ʻ ʻ ʻ qaroriga asosan, fuqarolarni tadbirkorlikka jalb qilish va ularning ish bilan bandligini ta minlash hamda ijtimoiy qo llab-quvvatlash maqsadida jami 47,4 ʼ ʻ mlrd. so m miqdorida mikrokreditlar yo naltirildi. Pirovardida ko plab ish o rinlari ʻ ʻ ʻ ʻ yaratildi, ayniqsa, yoshlarning bandligi ta minlandi. ʼ Eng asosiysi, respublikamiz Prezidentining 2018 yil 23 martdagi “Bank xizmatlari ommabopligini oshirish bo yicha qo shimcha chora-tadbirlar ʻ ʻ to g risida”gi qarori ijrosini ta minlash, ko rsatiladigan xizmat turlarini ʻ ʻ ʼ ʻ kengaytirish maqsadida aholining shaxsiy ehtiyojlarini qondirishni moliyalashtirish uchun o tgan yildan boshlab “Mikroqarz”, ya ni IPOTEKA MOBILE mobil ilovasi ʻ ʼ joriy etilib, onlayn tarzda kreditlar ajratish yo lga qo yildi. Jami 7,7 mlrd.so m ʻ ʻ ʻ miqdorida, shundan 52 mln. so mi mobil ilova orqali onlayn tarzda mikroqarz ʻ berildi. Investitsiya loyihalarini moliyalashtirish maqsadida 841,2 mlrd. so m ʻ miqdoridagi investitsion kreditlar yo naltirildi. Xususan, qishloq xo jaligi uchun ʻ ʻ 25 4. ATIB “ Ipotekabank ” banki ning istiqboldagi rivojlanish yo`nalishlarini o’rganish. Bankning strategik maqsadi Respublika moliya bozoridagi yetakchilik mavqeini hamda yillar davomida to’plangan boy tajribani saqlab qolishga qaratilgan. 2016 yilda Ipoteka-bank o’z faoliyatini yangi istiqbolli loyihalarni amalga oshirishga, xizmatlar sifatini yuksaltirishga, taklif etila yotgan xizmat turlarini bank mijozlari uchun qulay va manfaatli tarzda kengaytirishga, ishlab chiqarishni modernizasya va diversifikasya qilish jara yonlarida faol ishtirok etishga yo’naltiradi. Bank rivojlanish strategiyasi: Xalqaro standartlarga muvofiq bankning kapitallashuv, barqarorlik va likvidlilik darajalarini yanada oshirish. Bank aktivlari, jumladan kredit portfelini yanada o’stirish va sifatini yaxshilash, xatarlarni baholash tizimini takomillashtirish. Jozibador omonatlarni joriy qilish va doimiy ravishda yangilab borish orqali aholi va xo’jalik yurituvchi sub’ektlari bo’sh pul mablag’larining bank depozitlariga jalb qilinishini rag’batlantirish. Yangi ishlab chiqarishlarni tashkil qilish, korxonalarni modyrnizaciya qilish, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash bo’yicha investiciya loyihalarini uzoq muddatli kreditlash mexanizmlarini, investiciya va kredit siyosatini yanada takomillashtirish. 28 – hujjatlarni yoki qimmatliklarni saqlash uchun maxsus binolarni yoki ularning ichidagi seyflarni ijaraga berish; – lizing berish; – qonun hujjatlarida nazarda tutilgan shakllarda qarzlar berish; – moliyaviy operatsiyalar bilan bog liq maslahat xizmatlari ko rsatish; ʼ ʼ – aktivlar portfelini boshqarish; – elektron pullarni chiqarish, ulardan foydalanish va to lash; ʼ – bank kartalarini berish va to lovlarga ishlov berish, bank kartalariga boshqa ʼ tashkilotlar, jumladan boshqa moliya institutlari bilan birgalikda xizmat ko rsatish. ʼ Bank banklar va bank faoliyati to g risidagi qonun hujjatlariga muvofiq ʼ ʼ boshqa moliyaviy operatsiyalarni ham amalga oshiradi. Bank faoliyatini amalga oshirish huquqini beruvchi litsenziyada ko rsatilmagan moliyaviy operatsiyalarni ʼ amalga oshirishga haqli emas. Bank O zbekiston Respublikasi Ipoteka bankning (keyinchalik « Ipoteka ʼ bank» deb yuritiladi) ruxsatnomasi olinganidan keyin xizmatlar va operatsiyalarning ayrim turlarini Ipoteka bank tomonidan belgilangan talablarga muvofiq autsorsingga topshirish huquqiga ega. Ushbu nizomning 21-bandida bankning ustav kapitali haqida ma’lumot keltirilgan: Bankning ustav kapitali 155 732 061 700,00 (bir yuz ellik besh milliard yetti yuz o ttiz ikki million oltmish bir ming yetti yuz) so mni tashkil qiladi va ʼ ʼ quyidagi aktsiyalarga taqsimlangan. Nominal qiymati 950 (to qqiz yuz ellik) so m ʼ ʼ bo lgan, umumiy qiymati 163 928 486 (bir yuz oltmish uch million to qqiz yuz ʼ ʼ yigirma sakkiz ming to rt yuz sakson olti) dona egasining nomi yozilgan oddiy ʼ aksiyalar. Bank quyidagi huquqlarga ega (30-band): - omonatlar va beriladigan kreditlar bo yicha foiz stavkalarini, qonun ʼ hujjatlariga asosan bank operatsiyalariga oid vositachilik haqi miqdorini mustaqil belgilash; 21 Reja: Kirish 1. ATIB “ Ipotekabank ” bankining tashkiliy tuzilishi va faoliyatini tashkil etishda korporativ boshqaruv asoslari. 2. ATIB “ Ipotekabank ” banki faoliyatining tartibga soluvchi me’yoriy-huquqiy hujjatlarini o’rganish. 3. ATIB “ Ipotekabank ” banki ning asosiy ko’rsatkichlari va moliyaviy natijalari. 4. ATIB “ Ipotekabank ” banki ning istiqboldagi rivojlanish yo`nalishlarini o’rganish. Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 3 -bank tizimi aktivlarining umumiy hajmida davlat ulushi bo`lmagan banklar aktivlari ulushini 15 foizdan 60 foizgacha oshirish; -banklar majburiyatining umumiy hajmida banklarning xususiy sektor oldidagi majburiyatlari ulushini 28 foizdan 70 foizgacha oshirish; -2025-yilga kelib davlat ulushi mavjud kamida uchta bank kapitallariga zarur tajriba, bilim va obro`ga ega bo`lgan kamida uchta strategik xorijiy investorlarni jalb qilish; -umumiy kreditlash hajmida nobank kredit tashkilotlarini ulushini 0,35 foizdan 4 foizgacha oshirish. Yuqoridagilarni inobatga olgan holda, “Ipotekabank” ATIB, “O`zsanoatqurilishbank” ATBni, “ Aloqabank” ATBni, “Asakabank” ATBni, “Qishloq qurilish bank” ATBni, AT “Xalq banki”, “Asia Alliance Bank” ATBni xususiy sektorga sotish ko`zda turtilgan. Banklar aksiyalarining xususiy shaxslar qo`liga o`tishi bank sohasida xizmatlar ko`lamining yanada kengayishiga, ularning moliyaviy barqarorligining yanada oshishiga sabab bo`ladi. Lekin islohot, avvalo, ichkaridan boshlanadi. Ushbu qonunda kadrlar salohiyatini oshirish bo`yicha kadrlarni boshqarishning korporativ strategiyasini takomillashtirish, bank kadrlarini uzluksiz o`qitish tizimini joriy qilish, har bir xodimning faoliyati natijalarini baholash asosida mehnatga haq to`lashning zamonaviy tizimlariga o`tish (KPI, bonus) kabilar maqsad qilib qo`yilgan. Bank tizimidagi kadrlar salohiyatini oshirishda Bank-moliya akademiyasi faoliyatini yangicha tashkil etishga alohida e`tibor qaratiladi. Bunda yetakchi xorijiy banklar va konsultantlar bilan hamkorlik qilish asosida uzluksiz ta`lim tizimini tashkil etish, nazariya va amaliyot o`rtasidagi uzviy aloqani ta`minlash nazarda tutiladi. Xuddi shu kabi maqsadda iqtisodiyot uchun muhim kadrlarni yetkazib beruvchi ta`lim muassasalarida talabalarni amaliyotlarga jalb qilish joriy qilingan. Men Mamarizayev Asadbek Abdukomil-o’g’li 2024-yil 6-aprel kuni Samarqand iqtisodiyot va servis institutida biriktirilgan amaliyot rahbarim Yakubov Iskandar tomonidan amaliyot o’tash uchun zarur bo’ladigan barcha topshiriqlarni oldim va 08.04.2024 dan 11.05.2024 gacha bo’lgan muddatda ATIB “Ipoteka 5 – iqtisodiy munosabatlarga kirishuvchi sub’ektlar o‘rtasida hisob – kitob va to‘lovlarni amalga oshirishda vositchilik qiladi; – bozor ishtirokchilariga turli darajadagi komission va maslahat xizmatlarini amalga oshiradi; – aholiga va mijozlarga depozitar xizmatlarini taklif etadi. ATIB “Ipoteka-bank” ning iqtisodiyotdagi o’rniga ta’sir qiluvchi omillar: 1. Aholi va mijozlarning bankka bo‘lgan ishonchining mustahkamligi. Ipoteka bank amaliyoti va mustaqillikdan keyin bosib o‘tilgan qisqa davrda yig‘ilgan tajribalarning natijalari shuni ko‘rsatmoqdaki, bozor iqtisodiyotining asosiy o‘zagi asosan o‘zaro ishonch va halollikka tayanadi. Agar mazkur holatni aholi va mijozlarning bankka bo‘lgan ishonchi yo‘qolishi bilan bog‘lab ko‘radigan bo‘lsak, banklarga nisbatan ishonch yo‘qolishi oqibatida ularning jamiyatdagi rolini pasayishiga olib keladi. Aholi va mijozlarning bankka bo‘lgan ishonchining zaifligiga quyidagilar sabab bo‘lishi mumkin: – bankning mijozlar oldidagi majburiyatlarini o‘z vaqtida bajarmasa; – aholi va mijozlarning kreditga, ayniqsa naqd pulga bo‘lgan talabi to‘liq va o‘z vaqtida qondirilmasa; – mijozlarning hisobvaraqlari bo‘yicha mablag‘lar qoldig‘i va aylanmalari haqida bank siri ta’minlanmasa; – mijozlarning pul o‘tkazmalarini istalgan paytda va zarur miqdorda tegishli manzilga o‘tkazilmasa; – bankda omonatlarni saqlashning iqtisodiy manfaatdorligi pasayib ketishi va boshqalar. Mamlakatda qonun ustuvorligini ta’minlash va bozor mexanizmlari samaradorligini oshirish lozim. “Ipoteka-bank” ATIBning xo‘jalik sub’ektlariga kreditlarni berishda, mijozlarning naqd pullarga bo‘lgan talabini qondirish dolzarb masalalardan hisoblanadi. Bularning barchasi bankning iqtisodiyotdagi rolini yanada oshirish lozimligidan dalolat beradi. 9 44 O zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 2-maydagi 275-ʻ sonli hamda 276-sonli Qarorlari ijrosi doirasida Pekin shahrida o tkazilgan, ʻ O zbekiston RespublikasiBosh vaziri A.N.Aripov boshchiligidagi hukumatlararo ʻ komissiya ishi jarayonida ATIB “Ipoteka-bank” va Xitoy Eksimbank o rtasida ʻ “Chirchiq GES kaskadi(GES-10)”UK, “Samarqand GES kaskadi(GES-2B)” UK va “Toshkent GES kaskadi(GES-1)” unitar korxonalarini modernizatsiya qilish,“Samarqand viloyati Darg om kanalida Shaudar kichikGES qurilishi, ʻ Darg om kanali 135+50 Piketida kichik GES qurilishi”loyihalarini moliyalashtirish ʻ uchun 65,5 mln. AQSH dollari miqdoridagi qarz kelishuvlari imzolandi. Ta kidlash joizki, yuqorida keltirilgan 5 ta gidroelekrostansiyalar qurilishi va ʼ modernizatsiya qilinishi bo yicha moliyalashtirilayotgan loyixalar natijasida, ʻ stansiyalarning kelgusida yillik o rtacha elektr energiyasi ishlab chiqarish quvvati ʻ 469,9 mln.kVt.s.ni tashkil qiladi. Hozirgi kunda ATIB “Ipoteka-bank”, “O zbekgidroenergo” AJ bilan ʻ hamkorlikda Respublikamizning Surxondaryo, Sirdaryo hamda Samarqand viloyatlarida gidroelektrostansiyalar qurish va modernizatsiya qilish loyihalariga 120,3 mln.AQSH dollari miqdoridagi mablag larni jalb qilish bo yicha ishlar olib ʻ ʻ borilmoqda. Bugungi kunda ATIB “Ipoteka-bank” Surxondaryo filiali o’zida mijozlariga maksimal darajada keng ko’lamli moliyaviy xizmatlarni taklif etuvchi, ma’suliyatli hamda barqaror tashkilot degan nomga ega universal moliyaviy institutdir. Ko’p yillik mehnat tajribasi bankka mijozlarning salmoqli sonini shakllantirishga imkon berdi. So’nggi yillar davomida kichik biznesni va xususiy tadbirkorlikni, kasanachilikni, yosh oilalarni va kollej bitiruvchilarini 32 Bank mijozlari haqida chek langan v a t izimlasht irilmagan ma’lumot lar . Bankdan mijozlar haqida ma’lumotlarni yig`ish va uni saqlash tizimi takomillashtirishni talab qilinadi. Bankda mijozlar haqidagi ma’lumotlarni tahlil qiluvchi zamonaviy vositalar va har bir mijozga manzilli taklifni shakllantirish uchun ushbu ma’lumotlardan foydalanish uslubi mavjud emas. Ma’lumot lar hajmi o’zgarganda IT – t izimlarining uni y et arli darajada qay t a ishlay olmasligi . Bugun bankda murakkab ma’lumotlarni qayta ishlash salohiyati yetarli darajada bo’lmagan IT – t uzilmasi mav jud, u mut laqo t urli dast uriy majmualar, shu jumladan majmualarining but un boshli t o’plami bilan ifodalangan. Bunday takomillashtirilmagan tuzilmada mijozlarga xizmat ko’rsatishda uzilishlar yuzaga kelishi mumkin va yuqori darajada inson omili mavjud. Bu o’z ortidan nufuziga ta’sir qiluvchi xavflarni keltirib chiqaradi va mijozlarning sodiqlik va ishonch darajasiga putur etkazadi. Bundan tashqari, cheklovlari natijasida mahsulotni ishlab chiqish va uni bozorga olib chiqish oralig`ida uzoq muddat talab etiladi, bu esa har doim ham mijozlarning ehtiyojlarini o’z vaqtida qondirish imkonini bermaydi. 35 – bankning kafolati ostida qimmatli qog ozlarni chiqarish va joylashtirishʼ maqsadida mazkur bankning xorijda tashkil etiladigan sho ba tashkilotlari:v ʼʼ Ushbu nizomning 12-bandiga ko’ra: Bank o z faoliyatida quyidagi bank operatsiyalarini amalga oshiradi: ʼ – pul mablag larini omonatlarga (depozitlarga) jalb etish; ʼ – to lovlarni amalga oshirish, shu jumladan bank hisobvaraqlarini ochmasdan ʼ amalga oshirish; – jismoniy va yuridik shaxslarning bank hisobvaraqlarini, shu jumladan banklarning vakillik hisobvaraqlarini ochish hamda yuritish; – kreditlarni ularning qaytarilishi, foizliligi va muddatliligi sharti bilan o z ʼ nomidan o zining mablag lari hamda jalb etilgan mablag lar hisobidan ʼ ʼ ʼ berish; – chet el valyutasi bilan naqd va naqdsiz shakllardagi operatsiyalar; – jismoniy yoki yuridik shaxs bilan tuzilgan shartnoma bo yicha mol-mulkni ʼ ishonchli boshqarish; – inkassatsiya va kassa xizmatlarini ko rsatish; ʼ – uchinchi shaxslar nomidan ularning majburiyatlari bajarilishini nazarda tutuvchi kafolatlar berish va boshqa majburiyatlarni qabul qilish; – uchinchi shaxslardan pul shaklidagi majburiyatlarning bajarilishini talab qilish huquqini olish (faktoring); – qimmatli qog ozlarni chiqarish, xarid qilish, sotish, ularning hisobini ʼ yuritish va ularni saqlash, mijoz bilan tuzilgan shartnomaga binoan qimmatli qog ozlarni boshqarish, ular bilan boshqa operatsiyalarni bajarish; ʼ – affinlangan qimmatbaho metallar sotib olish va sotish, shu jumladan metallarni mas ul saqlash hisob varaqlarini hamda metallarning ʼ egasizlantirilgan (jismoniy bo lmagan) hisobvaraqlarini yuritish; ʼ – qimmatbaho metallardan yasalgan tangalarni sotib olish va sotish; – hosilaviy moliya vositalari (derivativlar) bilan operatsiyalarni amalga oshirish; 20 15. https://cbu.uz/oz/ - O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy sayti ma’lumotlari. 16. https://www.ipotekabank.uz/uzb/ - “Ipoteka-bank” ATIB ning rasmiy veb sahifasi. 46 iqtisоdiyоtimizning bаrqаrоrligini tа’minlаmоqdа. Shundаy еkаn, ushbu sоhаni yаnаdа kеngаytirish, bаnk mijоzlаri uchun qulаy imkоniyаtlаr yаrаtishdа tinmаy izlаnishlаr оlib bоrish lоzim, dеb о‘ylаyman. Bizga ma’lumki, har bir sohada raqobat muhiti mavjud bo’lganidek, bank tizimida ham raqobat mavjud, ya’ni baklarimiz mijozlar jalb qilish borasida raqobatlashishadi. Shunday ekan, banklarimiz doimo mijozlarga qulaylik yaratib, ularning e’tiborini qozonish maqsadida yangi zamonaviy bank xizmatlarini taklif qilib borishlari zarur. ATIB “ Ipotekabank ” bankni yаnаdа rivоjlаntirish vа yаkuniy nаtijаlаrgа еrishish mаqsаdidа quyidаgi yо’nаlishlаrdа chоrа-tаdbirlаr аmаlgа оshirilib kеlinmоqdа:  bank tomonidan kichik biznеs vа xususiy tаdbirkоrlik sub’еktlаrini mоliyаviy qо’llаb-quvvаtlаsh bо’yichа ishlаrni yаnаdа fаоllаshtirish;  kо’rsаtilаyоtgаn bаnk xizmаtlаri turlаrini, raqamli bank xizmatlarini kо’pаytirish vа sifаtini yаnаdа yаxshilаsh, xususаn, bаnk infrаtuzilmаsini rivоjlаntirish, аyniqsа, qishlоq jоylаrdа аxbоrоt-kоmmunikаtsiyа tеxnоlоgiyаlаrini kеng qо’llаgаn hоldа mаsоfаdаn turib bаnk xizmаtlаrini kо’rsаtish kо’lаmlаrini yаnаdа kеngаytirish; Shuningdеk, umumiy xulоsа о‘rnidа shuni аlоhidа qаyd еtish lоzimki, ilmiy- tadqiqot ishimda tа’kidlаb о’tilgаn bаrchа mаsаlаlаr ATIB “ Ipotekabank ” bank tizimini аmаliyоti uchun kеlаjаkdа judа muhim аhаmiyаt kаsb еtishi rаvshаn hоdisа. Shundаy еkаn еndilikdа аynаn yangi raqamli bаnk xizmаtlаri joriy etilib, bаnklаr fаоliyаtining kеlаjаgini tаshkil еtuvchi tizimlаr sifаtidа kаttа sаhnаgа chiqqаndа ushbu yuqоridа bеrilgаn tаkliflаrning nаqаdаr аmаliyоtgа mоs kеlishini kuzаtishimiz mumkin bо‘lаdi. 43 Shuningdek, bank tomonidan Prezidentimizning 2021 yil 23 martda qabul qilingan “Bank xizmatlari ommabopligini oshirish bo yicha qo shimcha chora-ʻ ʻ tadbirlar to g risida”gi qarorida yuzasidan ham qator ishlar qilingan. Jumladan, ʻ ʻ xizmat iste molchilariga qulayliklar yaratish maqsadida bank tomonidan ʼ respublikaning har bir hududiy filiallarida terminallar o rnatilib, ular orqali xorijiy ʻ valyutani naqd shaklda yechib olish mexanizmi joriy etildi. Shuningdek, bank tomonidan savdo va xizmat ko rsatish shaxobchalariga o rnatilgan 4 059ta ʻ ʻ terminallar orqali milliy hamda chet el valyutasidagi plastik kartalariga xizmat ko rsatish imkoniyatlari yaratildi. ʻ Tizimda “IPOTEKA MOBILE” mobil ilova joriy etilgan bo lib, ushbu tizim ʻ orqali onlayn tarzda jismoniy shaxslarning milliy valyutadagi kartalaridan pul mablag larini muddatli omonatlarga o tkazish, onlayn tarzda konversiya ʻ ʻ amaliyotlarini amalga oshirish kabi xizmat turlari ko rsatib kelinmoqda. 2018 yil 1 ʻ iyul holatiga mobil ilova orqali bank mijozlari tomonidan 312,5 ming AQSH dollari sotildi va 121,8 mln. sum pul mablag lari milliy valyutadagi omonatlarga ʻ joylashtirilgan. Masofaviy bank xizmatlari qamrovini kengaytirish maqsadida amalga oshirilgan ishlar natijasida “Internet-banking”, “SMS-banking” hamda “Mobil-banking” tizimlari foydadanuvchilari soni bir necha barobarga oshib bormokda. Shuningdek, bank bilan mijoz o rtasidagi ish jarayonini yanada ʻ soddalashtirish hamda sarflanadigan vaktni tejash maqsadida, xorijiy valyutadagi to lov topshiriqnomalarini bank-mijoz dasturi orqali avtomatik tarzda o tkazish ʻ ʻ joriy etilgan bo lib, ushbu xizmat turi bank tizimini yanada takomillashtirishga ʻ imkon yaratdi. 27 moliyaviy jihatdan bilimlari yanada oshadi va bank xodimlari bilan bevosita muloqotga kirishmasdan, masofaviy kanallardan foydalanishni afzal ko’rishadi. Internet tufayli mijozlar uchun turli banklarning xizmatlari va takliflarini taqqoslash va o’zi tanlashi oson bo’ladi. Bir vaqtning o’zida, ma’lumotlarning ko’pligi tufayli, bankni tanlash to’g`risida qaror qabul qilishda his – hayajon va nufuzga oid omillar birinchi o’ringa chiqadi. 1-jadval 2023-yil sentabr holatiga muomaladagi bank plastik kartalari, terminallar, bankomat va infokiosklar hamda 2023-yil yanvar-aprel oylari davomida to‘lov terminallari orqali tushgan tushumlar to‘g‘risida ma’lumot. 17 Muomaladagi bank plastik kartalari soni 562 491 O‘rnatilgan to‘lov terminallari soni 5 971 O‘rnatilgan bankomat va infokiosklar soni 2 671 2023-yil yanvar-aprel oylari davomida to‘lov terminallari orqali tushgan tushumlar (mln.so‘mda) 979 354 ATIB “Ipoteka-bank” Bekobod filialining qo’lga kiritgan yutuqlari: 17 https://cbu.uz/oz/ - O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy sayti ma’lumotlari. 39 - Аktsiyadorlarning umumiy yig ilishi; ʼ - Bank kuzatuv kengashi; - Bank boshqaruvi. Bank kuzatuv kengashi va Bank boshqaruvi ushbu Ustav, bank ichki hujjatlari, Аksiyadorlarning umumiy yig ilishi qarorlari va qonun hujjatlarda ʼ berilgan vakolatlar doirasida bank faoliyatiga rahbarlik qiladi. Bank faoliyatini samarali tashkil etish va ustav kapitaliga xorijiy investorlarni jalb etish, Bankni boshqaruv organlari, mehnat jamoasi vakillari o rtasida o zaro munosabatlar tizimini ta minlash Bank aksiyadorlarining umumiy ʼ ʼ ʼ yig ilishi tomonidan tasdiqlanadigan Korporativ boshqaruv kodeksi va bankning ʼ boshqa ichki hujjatlari asosida amalga oshiriladi. Bank boshqaruvi qonun hujjatlari, mazkur Ustav, bankning ichki hujjatlari asosida harakat qiluvchi bankning kollegial ijro etuvchi organi bo lib, faoliyat ʼ strategiyasi va uni boshqarish tizimiga muvofiq bankning faoliyatiga operativ boshqaruvni amalga oshiradi hamda bankning faoliyati uchun javobgarlikni to liq ʼ zimmasiga oladi. Bank boshqaruvi qonun hujjatlari, ushbu Ustav va bank ichki hujjatlari bilan Аktsiyadorlarning umumiy yig ilishi yoki Bank kuzatuv kengashi vakolatlariga ʼ kiruvchi masalalar bo yicha qarorlar qabul qilish huquqiga ega emas. ʼ Bank boshqaruv a zolari Bank kuzatuv kengashi tomonidan bir yil muddatga ʼ tayinlanadilar. Bank boshqaruvi a zolarini tayinlash xorijiy menejerlar ham ʼ ishtirok etishi mumkin bo lgan tanlov asosida amalga oshirilishi mumkin. ʼ Bank boshqaruvi a zolari ishchanlik obro siga, bank xatarlarini samarali ʼ ʼ boshqarish, o z vakolatlari doirasida asoslangan qarorlarni qabul qilish uchun zarur ʼ bo lgan tajriba, bilim va ko nikmalarga ega bo lishlari lozim. ʼ ʼ ʼ Bank boshqaruvi 7 kishidan kam bo lmasligi kerak. Bank boshqaruvi ʼ tarkibiga Boshqaruv raisi, uning o rinbosarlari, bosh buxgalter va yuridik xizmati ʼ departamenti direktori kiradi. Bank boshqaruvi tarkibiga shuningdek, Bank kuzatuv kengashining qaroriga asosan bankning asosiy bo linmalari rahbarlari ʼ kirishi mumkin. 23 Kirish Bugungi kunda iqtisodiyotimiz va xalqimiz oldida turgan eng dolzarb masalalar sirasiga xalqaro talablarga javob beradigan va mijozlarga zamonaviy xizmatlarni taqdim etuvchi bank tizimini tashkil etish vazifasi ham kiradi. Chunki yaxshi taraqqiy etgan bank tizimi va banklar faoliyatiga ega bo`lgan jamiyat sog`lom va tez rivojlanishi mumkin. Pul-kredit bozorining asosiy mexanizmi va richagi bo`lgan banklar o`zining ushbu pozitsiyasidan kelib chiqib butun iqtisodiyotga katta ta`sirini o`tkaza olishi hech kimga sir emas. Buning yaqqol isboti sifatida 2008-yillarda AQShda kuzatilgan “Buyuk depressiya”ni ko`rsatishimiz mumkin. Ushbu iqtisodiy inqroz ipotekali kreditlash tufayli kelib chiqqan bo`lsada, nafaqat Qo`shma Shtatlar iqtisodiyotini, balki butun dunyo moliyaviy hayotini izdan chiqarib yubordi. Shu bilan birga yirik banklarning ham iqtisodiy ahvoli yomonlashib qoldi. Bu banklarning moliyaviy bozorda qanchalik mustahkam mavqega ega ekanligini ko`rsatadi. Jumladan, respublikamizda ham bank tizimining barqarorligini ta`minlash, uni erkinlashtirish, kapital yetarliligini xalqaro talablarga moslashtirib borish, banklarda risk menejmentini takomillashtirish maslalariga ham alohida e`tabor qaratilmoqda va sohada qator vazifalar bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda. Xususan, xalqaro standartlarga muvofiq keladigan va moliyaviy sohaga xorijiy investitsiyalar kiritish uchun jozibador muhitni yaratadigan O`zbekiston Respunlikasining “O`zbekiston Respublikasining Markaziy banki to`g`risida”gi, 1 “Banklar va bank faoliyati to`g`risida” gi, 2 “Valyutani tartibga solish to`g`risida”gi 3 hamda “To`lovlar va to`lov tizimi to`g`risida”gi 4 yangilangan qonunlari qabul qilindi. 2020-2025- yillarga mo`ljallangan O`zbekiston Respublikasi bank tizimini isloh qilish strategiyasini amalga oshirish bo`yicha quyidagilarga erishish maqsad qilib qo`yilgan 5 : 1 O‘zbekiston Respublikasining Qonuni O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida (yangi tahriri) 2 O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, 25.04.1996 yildagi 216-I-son 3 O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 22.10.2019 yildagi O‘RQ-573-son 4 O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 01.11.2019 yildagi O‘RQ-578-son 5 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 12.05.2020 yildagi PF-5992-son 4 2 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati: 1. “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonuniga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish haqida O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 05.11.2019 yildagi O‘RQ-580-son 2. O‘zbekiston R espublikasining qonuni O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida(yangi tahriri) 3. O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 03.06.2015 yildagi O‘RQ-387-son “qimmatli qog‘ozlar bozori to‘g‘risida”gi o‘zbekiston respublikasi qonuniga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish haqida 4. O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 06.05.2014 yildagi O‘RQ-370-son “aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi o‘zbekiston respublikasi qonuniga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish haqida 5. O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, 25.04.1996 yildagi 216-I-son “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida” 6. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2022-yil 20- dekabr kundagi Oliy Majlisga va O‘zbekiston xalqiga murojaatnomasi 7. O‘zbekiston Respublikasining 25.04.1996-yilda qabul qilingan “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi qonuni(2019-yil 5-noyabrdagi O‘RQ-580-sonli Qonuniga muvofiq yangi tahrirda qabul qilingan). 8. O’zbekiston Respublikasining “Bank siri tog’risida”gi qonuni (30.08.2003 da qabul qilingan). 9. O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, 25.04.1996 yildagi 216-I-son 10. O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 22.10.2019 yildagi O‘RQ-573-son 11. O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 01.11.2019 yildagi O‘RQ-578-son 12. “Ipoteka-bank” ATIB nizomi(tahriri: 27.01.2020 da amalga oshirilgan). 13. https://president.uz/uz - O'zbekiston Respublikasi Prezidentining ramiy veb sayti (Prezident matbuot xizmati). 14. https:/lex.uz/ - O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari milliy bazasi. 45 AQSH dollari va XISMK bilan 6,0 mln. AQSH dollari miqdoridagi kelishuvlar imzolandi. XSRIK bilan kelishuv O zbekiston Respublikasi kichik biznes vaʻ xususiy tadbirkorlik subyektlariga texnologik uskunalar va asosiy vositalarni xarid qilish uchun 5 yilgacha bo lgan muddatga uzoq muddatli moliyalashtirishni jalb ʻ etish imkonini beradi. XISMK bilan kelishuv O zbekiston Respublikasi kichik biznes va xususiy ʻ tadbirkorlik subyektlariga aylanma mablag larni to ldirish (xomashyo va tovarlarni ʻ ʻ xarid qilish) uchun 1 yilgacha muddatga moliyalashtirishni jalb etish imkonini beradi. Bular ATIB “Ipoteka-bank”ning to g ridan-to g ri xorijiy investitsiyalarni ʻ ʻ ʻ ʻ jalb etish bo yicha ilk bitimlari bo lib, Bank boshqa moliya muassasalari bilan ʻ ʻ liniyalarni jalb etish yuzasidan ishlarni davom ettirmoqda. Bundan tashqari, O zbekiston va Xitoy o rtasidagi munosabatlar strategik ʻ ʻ sheriklik va hamkorlik ruhida ijobiy sur atlar bilan rivojlanib bormoqda. Shu ʼ o rinda, Xitoy Eksimbanki kredit liniyalarini jalb etish sohasidagi hamkorlikni ʻ alohida ta kidlab o tish kerak. ʼ ʻ O zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 2-maydagi “2017-2021 ʻ yillarda gidroenergetikani yanada rivojlantirish chora-tadbirlari dasturi to g risida”gi PQ-2947-sonli Qaroriga muvofiq 2017 yildan ʻ ʻ ATIB “Ipoteka-bank” tomonidan gidroelektrostansiyalar qurilishi va ularning modernizatsiya qilish bo yicha jami 9ta loyihalarni moliyalashtirish maqsadida, Xitoy Eksimbankining ʻ umumiy qiymati 144,4 mln.AQSH dollariga teng kredit liniyalari jalb etildi. Joriy yilda 2 ta yangi KGES ishga tushirildi. (Tuyabo g iz suv ombori ʻ ʻ qoshida, KGES 2019 yil mart oyida ishga tushirildi, stansiya quvvati 12 MVT va yillik o rtacha elektr energiyasi ishlab chiqarish quvvati 41,2 mln. kVt.s.ni tashkil ʻ etadi, Katta Farg ona kanalidagi KGES kaskadi 2019-yil iyun oyida ishga ʻ tushirildi va yillik o rtacha elektr energiyasi ishlab chiqarish quvvati 72,8 ʻ mln.kVt.s.ni tashkil qiladi) va 3ta yangi KGESlarni barpo etish va 4ta KGESlarni modernizatsiya qilish bo yicha ishlar olib borilmoqda, ularning 2020-yil ʻ oxirigacha ishga tushirilishi rejalashtirilgan. 31 - bankning biznes-rejasi va siyosatini ishlab chiqishda ishtirok etish; - bankda likvidliligi bilan birgalikda olib boriladigan avtiv operatsiyalarning daromadliligini nazorat va tahlil qilinishi, hamda passiv operatsiyalarning xarajatdorligini ta’minlovchi, bank aktivlari va passivlari tuzilmasini optimallashtirish bo‘yicha uslublar, sxemalar va mexanizmlarni ishlab chiqish va joriy etish; - tahliliy ishlarni aktiv-passiv operatsiyalarni boshqarishga nisbatan zamonaviy boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun adekvat ma’hlumotlar olinishini ta’minlaydigan darajada tashkil etish, muvofiqlashtirish va olib borish; - bankning bank xizmatlari bozorida va moliya bozoridagi jozibadorligini ta’minlash uchun innovatsion loyihalarni tashkil etish va muvofiqlashtirish. 15 2020-yilda iste'molchilar tomonidan berilgan ovozlar natijalariga ko'ra, “Ipoteka-bank” ATIB filiallari o’rtasida eng yaxshisi deb saralandi. 2020-yilda Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tomonidan «Bank faolligi indeksi» ishlab chiqilgan bo'lib, u xususiy sektorning bank aktivlaridagi ulushini, bank sektoridagi islohotlar va transformatsiya jarayonlarining samaradorligini muntazam ravishda baholashga imkon beradi. ATIB “Ipoteka- bank” umumiy reytingda va moliyaviy vositachilik va daromadlilik bo'yicha reytinglarida birinchi o'rinni egalladi. Omonat va muddatli depozitlarning bankdagi kreditlar umumiy hajmiga nisbati 82% gacha o'sdi. Ushbu ko'rsatkich respublika bo'yicha o'rtacha ko'rsatkichdan ancha yuqori bo'lib, bu nafaqat bankning yuqori samaradorligini, balki bankka murojaat qiladigan odamlarning katta ishonchidan dalolat beradi. 2019-yil 11-iyun — Xususiy sektorni rivojlantirish bo'yicha Islom Korporatsiyasi (XSRIK) bankda Islomiy darcha yaratish bo'yicha ATIB "Ipoteka- bank"ga texnik maslahat xizmatlarini ko'rsatish to'g'risida shartnoma imzoladi. 2015-yilda har yilgi “BankExpo-2015” ko’rgazmasida “Eng texnologik stend” tanlovida g`olib bo’lgan. 2018-yil 18-sentabr kuni “Islom Taraqqiyot Banki guruhi kuni” konferensiyasi bo lib o tdi, unda “Ipoteka-bank” ATIB Xususiy sektorniʻ ʻ rivojlantirish bo yicha Islom korporatsiyasi tomonidan moliyalashtirish liniyasidan ʻ foydalanish bo yicha eng yaxshi hamkor deb e tirof etildi. Tadbir doirasida ATIB ʻ ʼ “Ipoteka-bank” bilan Islom taraqqiyot banki guruhi tashkilotlari o’rtasida “O zaro ʻ hamkorlik shartnomalari” imzolandi. Bank tizimi mamlakatning iqtisodiy xavfsizligini ta'minlash, shuningdek, davlatning iqtisodiy va ijtimoiy hayotining barcha muhim ahamiyatga ega, chunki har qanday mamlakatning bank tizimi iqtisodiyotning barcha tarmoqlari, aholi, davlat hokimiyati organlari bilan o'zaro hamkorlik qilib, ularga muayyan ta'sir ko'rsatadi. Milliy bank tizimi rivojlanishini ta`minlashning zamonaviy usullaridan foydalanish hozirgi kunda respublikamizda amalga oshirilayotgan iqtisodiyotni 40 185,6 mlrd. so m, yangi obyektlarni qurish va modernizatsiyalash yo nalishigaʻ ʻ 248,3 mlrd. so m, sanoatga 195,7 mlrd. so m, xo jalik yurituvchi subyektlarning ʻ ʻ ʻ moddiy-texnik bazasini ta minlash va maishiy xizmat ko rsatishga 64,5 mlrd. ʼ ʻ so m, transport va kommunikatsiya tarmog iga 42,4 mlrd. so m va bosh ʻ ʻ ʻ qa maqsadlarga 104,7 mlrd. so m miqdorida investitsion kreditlar ajratildi. Davlatimiz ʻ rahbarining hududlarga tashriflari davomidagi topshiriqlarini bajarish uchun 175 ta loyihani moliyalashtirishga 313,8 mlrd. so m kredit mablag i berilib, loyihalarning ʻ ʻ to liq ishga tushirilishi natijasida 1 000 tadan ortiq yangi ish o rni yaratildi. ʻ ʻ Bundan tashqari, Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki ishtirokida meva- sabzavotchilikni rivojlantirish bo yi ʻ cha 25 mln. AQSH dollari va Xalqaro taraqqiyot uyushmasi ishtirokida chorvachilikni rivojlantirishga 10 mln. AQSH dollari hamda Osiyo taraqqiyot banki ishtirokida meva-sabzavotchilik tarmog i ʻ uchun 40 mln. AQSH dollari miqdorida mablag lar jalb etilgan. ʻ Shuningdek, mamlakatimizdagi mavjud GESlarni modernizatsiya qilish, yangi kichik GESlarni qurish uchun bugungi kunda Xitoy Eksport-import bankining 58,5 mln. AQSH dollari miqdoridagi kredit mablag larini jalb qilish ʻ yuzasidan kelishuv imzolangan bo lib, loyihalar moliyalashtirilmoqda. Ayni ʻ paytda mazkur yo nalish bo yi ʻ ʻ cha Xitoy Eksport-import banki bilan yana qo shimcha 85,8 mln. AQSH dollari miqdorida kredit mablag larini jalb qilish ʻ ʻ yuzasidan kelishuvga erishilib, 4 ta GESni modernizatsiya qilish va 5 ta kichik GESni qurish ishlarini moliyalashtirish boshlab yuborilgan. Ayni damda eng muhim bo lgan — tadbirkorlikni qo llab-quvvatlash ʻ ʻ borasida bank tomonidan birgina 2018 yilda 507,9 mlrd. so m miqdorda mablag ʻ ʻ ajratildi. Bular orasida yosh tadbirkor uchun 2,4 mlrd. so m, oilaviy tadbirkorlik va ʻ hunarmandlikni rivojlantirish uchun 27,1 mlrd. so m, servis sohasiga 260,0 mlrd. ʻ so m, kasb-hunar kollejlari bitiruvchilarini tadbirkorlik faoliyatiga jalb etishga 1,9 ʻ mlrd. so m, ishbilarmon ayollar rahbarlik kilayotgan korxonalarga 52,4 mlrd. so m ʻ ʻ miqdorida kreditlar ajratildi. Mazkur sarmoyalar evaziga ko plab yangi ish ʻ o rinlari yaratilganini alohida ta kidlash o rinlidir. ʻ ʼ ʻ 26 - shartnoma asosida depozit va kreditlar shaklida boshqa banklarning mablag larini jalb qilish hamda mablag larni depozit va kreditlar shaklidaʼ ʼ boshqa banklarda joylashtirish; - hisob-kitob markazlari va vakillik hisobvaraqlari orqali hisob-kitoblarni amalga oshirish; - litsenziyada nazarda tutilgan boshqa moliyaviy operatsiyalarni bajarish; bank operatsiyalari bo yicha to lov miqdorini mustaqil belgilash; ʼ ʼ - qarzni to lash bo yicha o z majburiyatlarini bajarmayotgan qarzdorning ʼ ʼ ʼ bankrotligi to g risida ish qo zg atish haqidagi ariza bilan iqtisodiy sudga ʼ ʼ ʼ ʼ murojaat qilishga haqli; - litsenziyada, qonun hujjatlar va Bankning mazkur ustavida nazarda tutilgan, o z moliya-xo jalik faoliyatini amalga oshirish uchun zarur bo lgan boshqa ʼ ʼ ʼ xatti-harakatlar va operatsiyalarni amalga oshirish. Bank majburiyatlari quyidagilardan iborat (31-band): - mablag larni Markaziy bankda zahiraga qo yish va belgilangan prudentsial ʼ ʼ normativlarga rioya qilish bo yicha Markaziy bank tomonidan belgilangan ʼ talablarni bajarish; - kredit va lizing operatsiyalari bo yicha ehtimoliy yo qotishlarni qoplash ʼ ʼ uchun Markaziy bank tomonidan, ichki bank hujjatlarida belgilangan tartib va miqdorlarda zahiralar tashkil etish; - garov (shu jumladan mol-mulk shaklidagi), beriladigan kafolatlar, kafilliklar va majburiyatlarning yetarliligini hisobga olgan holda beriladigan kreditlar ta minlanishining ichki tartibini belgilash; ʼ - o z faoliyati to g risidagi axborotni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ʼ ʼ ʼ oshkor etish; - bankda ichki audit departamentiga ega bo lishini ta minlash; ʼ ʼ - “tenglik” tamoyiliga rioya qilish, ya ni barcha aktsiyadorlarga ularning ʼ ulushi, daromad darajasi, jinsi, irqi, dini, millati, tili, ijtimoiy kelib chiqishi, shaxsiy va ijtimoiy mavqeidan qat i nazar bir xil munosabatda bo lishdir. ʼ ʼ Quyidagilar Bankning boshqaruv organlari hisoblanadi (43-band): 22 O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI SAMARQAND IQTISODIYOT VA SERVIS INSTITUTI IQTISODIYOT FAKULTETI ”REAL IQTISODIYOT” KAFEDRASI Bitiruv oldi amaliyot bo’yicha HISOBOT _________________________________________________________________ (amaliyot o’talgan xo’jalik yurituvchi sub’ekt nomi) Hisobotni tayyorladi _________________________________________ ( kurs, guruh, f.i.sh. ) Amaliyot rahbari : __________________________________________________________________ ( F.I.Sh., lavozim ) Samarqand 202 4 1 Bankning iqtisodiyotdagi rolini oshishi yoki pasayishiga nafaqat ularning sayi harakatlari, balki milliy iqtisodiyotning rivojlanganlik darajasi va raqobatbardoshligi bevosita ta’sir qiladi. Chunki, bank milliy iqtisodiyotdan ajralgan holda, alohida sub’ekt sifatida samarali faoliyat yuritishi mumkin emas. Bankning mamlakat iqtisodiyotiga ta’sirini, ya’ni ularning rolini real sektorni kreditlash munosabatlari misolida ham ko‘rishimiz mumkin. Mamlakat real sektori ishtirokchilari bank kreditiga nisbatan doimiy ravishda ehtiyoji mavjud bo‘lib, ushbu ehtiyoj ayniqsa, iqtisodiy inqiroz sharoitida ortib ketadi. Inqiroz sharoitida iste’mol tovarlarga nisbatan talabning hamda tovar va xizmatlar bahosining pasayishi, davlat buyurtmalari hajmining qisqarishi, debitorlarning to‘lovga layoqatsizligi korxonalarda qo‘shimcha moliyaviy resurslarga bo‘lgan kuchli talabni paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Albatta, ushbu talab to‘lig‘icha banklarning kreditlari hisobidan qondirilishi, birinchidan, maqsadga muvofiq emas. Ikkinchidan, banklarda iqtisodiy inqiroz sharoitida ushbu ehtiyojni qondirish uchun yetarli moliyaviy resurslarning taqchilligi paydo bo‘ladi. Bundan tashqari, eng muhimi bank tomonidan berilgan kreditlarning to‘liq qaytmaslik xavfi, ya’ni kredit riski vujudga keladi. Shu bois, iqtisodiy inqiroz sharoitida banklarning kreditiga talab yuqori bo‘lsada, banklar kredit quyilmalari hajmini oshirishga moyillik sezishmaydi. Bu bankning iqtisodiyotdagi rolini pasayishiga emas, balki bank ham tijorat muassasa sifatida asosiy e’tiborini iqtisodiy manfaatdorlik olishga qaratishini, eng muhimi bank risk asosida kredit sifatida beradigan mablag‘lari o‘z mablag‘lari emas, balki chetdan jalb qilingan boshqa shaxslarning mablag‘lari hisobiga faoliyat yuritayotganligini unutmaslik lozim. O‘z navbatida, iqtisodiyotning rivojlanishi va raqobatbardoshligi mamlakatda barqaror va samarali bank tizimining tashkil etilganligi bilan bevosita bog‘liqdir. Bir so‘z bilan aytganda, banklar va milliy iqtisodiyot bir – biridan ayri holda rivojlanishining imkoniyati mavjud emas. Ular biri – birini to‘ldirgan holda, bir – biriga o‘zaro hamoxang tarzda rivojlanib va takomillashib boradigan iqtisodiy– moliyaviy sub’ektlar hisoblanadi. 10 o’zgarishi sharoitida banklar o’rtasida raqobat yanada kuchayadi. An’anaviy biznes modeliga ega banklar og`ir sharoitda qolishadi va bozorda o’z ulushini saqlab qolish uchun, ular rivojlanishning yangi yo’nalishlariga moslashishiga to’g`ri keladi. Davlat ishtirokidagi banklar davlat tomonidan ko’rsatilgan yordam, mijozlarning katta bazasi va sotishning tarmoqlangan tizimi tufayli nisbatan barqaror bo’ladi. Shuningdek, jismoniy shaxslar to’lovlariga xizmat ko’rsatish sohasida yuqori texnologiyalarni qo’llab, bozorga bankka oid bo’lmagan tashkilotlar chiqmoqda. Banklarga nisbatan u larning tartibga soluvchi majburiyatlari kamroq va jiddiy investistiyalarni texnologiyalarga va dasturiy ta’minotlarni ishlab chiqishga ajratishadi. Chakana xaridorlarda bundan keyin ham tayanch moliyaviy xizmatlarga ehtiyoj saqlanib qoladi, ammo zamonaviy texnologiyalar tufayli 24/7 tartibidagi xizmatlardan foydalanish, bank bilan yuqori tezlikda o’zaro hamkorlik qilish va yakka tartibdagi yondashuv o’ta muhim bo’lib qoladi. Aholining 38 - bankning (to‘la va qisqartirilgan) nomi va qayerda joylashganligi (pochta manzili); - bank operatsiyalarining ro‘yxati; - ustav kapitalining miqdori, muassislar ro‘yxati va ustav kapitalidagi ulushlarning taqsimoti; - bankning boshqaruv organlari, ularni tashkil etish tartibi, ularning vakolatlari hamda vazifalari haqidagi ma’lumotlar; - bank auditi tartibi, shu jumladan buxgalteriya hisobi xalqaro standartlariga muvofiq belgilangan hisobotlar va auditorlik dasturlarining maqsadlari ko‘rsatilgan bo‘lishi lozim. Bank ustavida, ushbu moddada belgilangan talablardan tashqari, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan ma’lumotlar ham bo‘lishi kerak. Bank ustaviga kiritiladigan o‘zgartishlar belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tkazilishi lozim. Ushbu qonunning 22-moddasida banklarning boshqaruv organlari faoliyati keltirib o’tilgan: Aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi, bank kengashi va boshqaruvi bankning boshqaruv organlari hisoblanadi. Bank kengashining burchlari quyidagilardan iborat: - omonatchilar va aksiyadorlarni himoya qilish maqsadida bank faoliyatini, shu jumladan kreditlash va mablag‘larni investitsiyalashning to‘g‘riligini nazorat qilish; - bank rahbarlarini ishga tayinlash va ishdan bo‘shatish; - bank kapitalining bir tekis o‘sib borishini ta’minlab turish; - bank siyosatini ishlab chiqish; - qonun hujjatlariga rioya qilinishini ta’minlash. Bank kengashi a’zolari kamida besh kishidan iborat bo‘lishi lozim. Aksiyadorlardan tashqari bank sohasi olimlari va mutaxassislari ham bank kengashi a’zosi bo‘lishlari mumkin. 17 bank” otp group Bekobod filialida amaliyot o`tadim. Bankdan menga amaliyot rahbar etib Xolmatov Elyor Xakimjonovich tayinlandi. Ushbu vaqt mobaynida e`tiborimni ushbu bank mijozlarga taqdim etayotgan xizmatlar ko`lamiga, sifatiga, xodimlarning ish tajribasi va ularning o`zaro va mijozlarga nisbatan muomala madaniyatiga, bank xizmatlarining boshqa banklarga nisbatan qanchalik darajada qulay va arzonligiga ahamiyat qaratdim. Meni qoniqtirgan tarafi mijozlarga xizmat ko`rsatishning qulay shaklda tashkil etilganligidir. Chakana amalyot bo`limi xodimlari misolida fikrimni ifodalaydigan bo`lsam, ushbu bo`limga mas`ul har bir xodim universal xarakterga ega. Ya`ni har bir xodim bir vaqtning o`zida ham pul o`tkazmalari bilan shug`ullanishi, mijozlar uchun mahalliy va xalqaro plastik kartalar ochishi, plastik kartalar bilan bog`liq barcha operatsiyalarini bajarishi mumkin. Bu o`z navbatida har bir xodimning teng ish taqsimotiga ega bo`lishiga, shuningdek, mijozlarning arzimagan ish uchun ham soatlab navbat kutishlarini oldini olgan holda ularning sonini oshishiga sabab bo’ladi. 6 Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik vakillarini moliyaviy qo’llab- quvvatlash orqali “Sog’lom ona va bola yili” Davlat Dasturini amalga oshirishda ishtirok etish. Strategik investorlarga sotish maqsadida Bank balansiga qabul qilingan iqtisodiy nochor korxonalar faoliyatini tiklash. Aholi va xo’jalik sub’ektlariga ko’rsatilayotgan moliya-bank xizmatlari hajmi va turlarini kengaytirish. Ipoteka -bank hisobi va hisobotini yuritish bo’yicha bankda zamonaviy texnologiyalar va uslublarni ishlab chiqish hamda amalga joriy qilish, moliya-bank va kredit axborotlari sifati darajasini oshirish, undan keng ommaning foydalanishini ta’minlashga qaratilgan. Ipoteka-bankning Respublika moliya sohasida eng jadal rivojlanayotgan muassasalardan biri sifatidagi maqomi saqlanib qolayotganligi va tobora mustahkamlanayotganligi, bank faoliyatining universalligi, keng mijozlar bazasi, zamonaviy texnologiyalardan foydalanish, filiallar tarmog’ining rivojlanganligi va kapitallashuv darajasining yuqoriligi – bularning barchasi tayanch tarmoqlar korxonalari va tadbirkorlar moliyaviy faoliyatini yanada yaxshilashga hamda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini to’liq bajarishga xizmat qiladi. “Ipoteka-bank” aksiyadorlik tijorat ipoteka banki bugungi kunda 20 filiali va 39 ta mini-banki orqali mamlakatimizning barcha hududlarida yuridik va jismoniy shaxslarga keng ko lamli xizmatlar ko rsatib kelmoqda. Mijozlarga tezkor va qulayʻ ʻ xizmatlar ko lamini kengaytirish, eng avvalo, bank jozibadorligi va unga bo lgan ʻ ʻ ishonchni oshirishga olib keladi. Bu borada ATIB “Ipoteka-bank” chakana xizmatlar bozorining eng jadal rivojlanayotgan segmenti, ya ni plastik kartochkalar ʼ ommabopligini oshirish maqsadida, mijozlarga turli yechimlardagi kartalarni taklif etadi. Jumladan, ATIB “Ipoteka-bank” 2019-yil boshidan NFC (kontaktsiz aloqa) tizimida ishlovchi “Mastercard” xalqaro plastik kartalarini to laqonli emissiya ʻ qilishni boshladi. Shu turdagi kartalarga “IPOTEKA MOBILE” mobil ilovasi orqali cheklanmagan miqdorda xorijiy valyuta sotib olish imkoniyati mavjud. 29 modernizatsiyalash va tarkibiy o`zgarishlar jarayonida zaruriyat hisoblanmoqda. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoyev ushbu zaruriyat haqida quyidagicha ta’kidlaganlar: “Iqtisodiyotni rivojlantirishda puxta va barqaror bank- moliya tizimi ulkan ahamiyatga ega. Biz aholi va tadbirkorlik subyektlarining bank tizimiga ishonchini kuchaytirmasdan turib, “yashirin iqtisodiyot”dan to’liq xalos bo’la olmaymiz. 2024-yilda bank tizimi faoliyatini rivojlantirish bo’yicha belgilangan vazifalarni amalga oshirishda banklar bilan tadbirkorlik subyektlari o’rtasida samarali va o’zaro manfaatli hamkorlik munosabatlarini ta’minlash masalalariga asosiy e’tiborni qaratish zarur” 18 . Bankning iqtisodiy xavfsizligiga ta’sir qiluvchi omillar: - Yuqori sifatli aktivlarni tashkil etish va daromadlilikning doimiy maqsadli darajasini taxminlash imkonini beradigan tavakkalchilikning faqat shunday xarakteriga yo‘l qo‘yish ; - Yuqori sifatli kredit portfelini ta’minlovchi kredit xodimlarining yuqori malakali jamoasini tashkil etish; - Bankning strategik maqsadlariga muvofiq keladigan iqtisodiy jihatdan istiqbolga ega, rentabelli loyihalarni moliyalashtirish uchun ssudalar berish; - Kredit resurslarini jalb etish muddatlaridan kelib chiqqan holda kreditlashni amalga oshirish ; - Bank mijozlari bilan uzoq muddatli, daromad keltiruvchi munosabatlarni rivojlantirishga ko‘maklashish; - Yuqori darajada raqobatbardosh, biroq kreditlashning asossiz, shuningdek, bank amaliyotida vaqtinchalik istiqboli bo‘lmagan usullardan foydalanishdan chekinish. Shuningdek, har bir mamlakat iqtisodiyotining qon tomiri, deb e’tirof etilgan bank tizimi aynan bank aktivlarini to’g’ri boshqarish, bank mijozlariga xolisona xizmat ko’rsatish, to’lovga qobiliyatlilik darajasini haqqoniy baholash, bank siyosatini odil yuritilishi, valyuta operatsiyalarining oqilona tashkil qilinganligi, 18 O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2022-yil 20-dekabr kunidagi Oliy Majlisga va O‘zbekiston xalqiga murojaatnoma 41 siyosatiga, bankning mahalliy hujjatlariga va O'zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligiga muvofiq munosib tavakkalchilik darajasi bilan chakana kreditlash bo'yicha Bankning kredit operatsiyalari portfelini shakllantirishdan iborat. Bo’limning asosiy vazifalari va funktsiyalari quyidagilardan iborat: - jismoniy shaxslarni chakana kreditlash masalalarini ko'rib chiqish; - kredit operatsiyalari bo'yicha chakana kredit portfelining holatini ichki nazorat qilish jarayonlari va usullarini ishlab chiqish; - yangi qarz (ssuda)lar berish tartibini ko'rib chiqish va tasdiqlash yoki mavjud qarz(ssuda)larning shartlarini o'zgartirish; - chakana yo'nalishda kredit strategiyasi va bank siyosatini shakllantirish; - chakana kreditlash jarayonining tashkiliy tuzilmasini tasdiqlash; - kredit portfeli va chakana kreditlash bilan bog'liq boshqa muhim tavakkalchiliklarni tahlil qilish. 3-rasm. ATIB “Ipoteka-bank” bosh ofisining tashkiliy tuzilmasi. 9 Moliya bo’limi. Moliya bo’limining funksiyalari quyidagilar hisoblanadi: Bankning adekvat to‘lovga layoqatliligida likvidlilik va daromadlilikning optimal nisbatini ta’minlash. Bo’limning asosiy vazifalari quyidagilar hisoblanadi: 9 www.ipotekabank.uz 14 Boshqaruv jaray onlarining, hisobot larning v a xarajat larni boshqarish t izimining y et arli darajada av t omat lasht irilmaganligi. Bunday miqyosdagi bank boshqaruv hisobotini tuzishning, manbalarni rejalashtirishning va mablag`ni taqsimlashning zamonaviy avtomatlashtirilgan tizimini talab qiladi. Bundan tashqari, keyinchalik chiqimi eng ko’p sohalarni qisqartirish va biznes jarayonlarni optimallashtirish hamda bank samarali ishlashi uchun, har bir amaliyotning va sotilayotgan mahsulotning juda yuqori aniqlik bilan tannarxini aniqlash talab etiladi. Hozirgi vaqtda bunday tadbirlar qo’lda bajarilmoqda, tahlillar natijasi esa o’zi bilan juda yuqori darajadagi xatolarni olib kelmoqda. Mavjud rivojlanish salohiyati sharoitida bank oldida, shuningdek, bir qator jiddiy tahdidlar mavjud, bir vaqtining o’zida ular keng imkoniyatlarga ham yo’l ochib beradi: Texnologiy alarni v a mijozlarning xohish-ist ak larini o’zgart irish. Internet va mobil platformalar sohasida raqamli texnologiyalarning rivojlanishi 36 Bundan tashqari, ATIB “Ipoteka-bank”ning barcha terminallari hamda 24/7 rejimida ishlovchi bankomatlari orqali naqd xorijiy valyutani yechib olish imkoniyati yaratilgan. Shu bilan birga, “Mastercard” kartalarining keng imkoniyatlarini yetkazib berish maqsadida, “Mastercard Europe S.A.” kompaniyasi bilan hamkorlikda aksiyalar tashkillashtirilib kelinmoqda. Mazkur aksiyalar doirasida 7000 ga yaqin mijozlarga bepul Mastercard kartalari ochib berildi hamda 90 dan ziyod mijozlarga har xil turdagi maxsus sovg alar taqdim etildi. Hozirda asosiy sovg a Neksiya IIIʻ ʻ yengil avtomobili o z egasini kutmoqda. Kelajakda “Mastercard Europe S.A.” ʻ kompaniyasi bilan hamkorlikda ko plab shu turdagi aksiyalar o tkazish ʻ ʻ rejalashtirilgan. Shuningdek, ATIB “Ipoteka-bank” “Visa Classic”, “Visa Gold”, korporativ mijozlar uchun “Visa Business” kartalari hamda milliy valyutadagi “Humo” va “UzCard” kartalarini ham mijozlarga taklif etadi. So nggi vaqtlarda O zbekiston va Saudiya Arabistoni o rtasidagi hamkorlik ʻ ʻ ʻ ijobiy sur atlar bilan rivojlanib bormoqda, jumladan, Xususiy sektorni ʼ rivojlantirish Islom korporatsiyasi (XSRIK) va Xalqaro Islom savdo-moliya korporatsiyasi (XISMK) kabi moliyaviy muassasalar bilan olib borilayotgan ishlarni ta kidlash joiz. Yuqorida keltirilgan muassasalarning moliyalashtirishi ʼ hisobidan qurilish, qishloq xo jaligi, infratuzilma va transport sohasidagi loyihalar ʻ amalga oshirilmoqda. Mamlakat rahbariyati tomonidan respublika vazirliklari va idoralari, shu jumladan, tijorat banklariga istiqbolli loyihalarni keyinchalik moliyalashtirish uchun to g ridan-to g ri xorijiy investitsiyalarni jalb etish vazifasi yuklatilgan. ʻ ʻ ʻ ʻ Qo yilgan vazifalarni ijro etish maqsadida “Ipoteka-bank” ATIB tomonidan ʻ XSRIK va XISMK bilan birgalikda Murobaha tamoyili asosida moliyalashtirishni jalb etish maqsadida muayyan ishlar olib borildi. ATIB “Ipoteka-bank” delegatsiyasining Jidda (Saudiya Arabistoni Qirolligi) shahriga rasmiy tashrifi doirasida O zbekiston Respublikasi kichik biznes va ʻ xususiy tadbirkorlik subyektlarini moliyalashtirish uchun XSRIK bilan 10,0 mln. 30 2. ATIB “ Ipotekabank ” banki faoliyatining tartibga soluvchi me’yoriy- huquqiy hujjatlarini o’rganish. ATIB “Ipoteka-bank” o z faoliyatida O zbekiston Respublikasiʼ ʼ Konstitutsiyasi, O zbekiston Respublikasi fuqarolik kodeksi va O zbekiston ʼ ʼ Respublikasining «Banklar va bank faoliyati to g risida» ʼ ʼ 10 (yangi tahrirda), «O zbekiston Respublikasining Markaziy banki to’grisida» ʼ 11 (yangi taxrirda), «Qimmatli qog ozlar bozori to g risida» ʼ ʼ ʼ 12 (yangi taxrirda), «Аktsiyadorlik jamiyatlari va aktsiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to g risida»gi ʼ ʼ 13 qonunlari (yangi taxrirda) va boshqa qonunlar, O zbekiston Respublikasi Oliy ʼ Majlisi palatalari qarorlari, O zbekiston Respublikasi Prezidentining farmon, qaror, ʼ farmoyishlari, O zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarorlari, ʼ O zbekiston Respublikasi Markaziy bankining normativ-huquqiy hujjatlari va ʼ farmoyishlari, O zbekiston Respublikasining boshqa qonun hujjatlariga, ʼ shuningdek mazkur Ustan va bankning boshqa ichki hujjatlariga amal qiladi. O‘zbekiston Respublikasining 1996-yil 25-aprelda qabul qilingan “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi qonuni 14 (Mazkur Qonun O‘zbekiston Respublikasining “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish haqida”gi 2019-yil 5- noyabrdagi 15 O‘RQ-580-sonli Qonuniga muvofiq yangi tahrirda qabul qilingan)ga amal qiladi 16 . Respublika hududida faoliyat yuritayotgan barcha banklar faoliyati ushbu qonun orqali tartibga solinadi. Ushbu qonunning 8-moddasiga ko’ra har bir bankning o’z ustavi bo’lib banklar shu ustav asosida faoliyat ko’rsatadilar. Usbu moddaga ko’ra bank ustavida: 10 O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 05.11.2019 yildagi O‘RQ-580-son 11 2019-yil 11-noyabr, O‘RQ-582-son 12 O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 03.06.2015 yildagi O‘RQ-387-son 13 O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 06.05.2014 yildagi O‘RQ-370-son 14 O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, 25.04.1996 yildagi 216-I-son 15 O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 05.11.2019 yildagi O‘RQ-580-son 16 https:/lex.uz/ - O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari milliy bazasi. 16 shuningdek bank xalqaro va milliy ko‘rgazma va anjumanlarning faol ishtirokchisidir. Bankning turli assotsiatsiya, birja va kliring markazlariga a'zoligi unga bank xizmatlari ko‘rsatishni takomillashtirish, yangi va innovatsion bank xizmatlarini tatbiq etish jarayonlarida, shuningdek bank xodimlarining malakasini oshirish dasturlarida ishtirok etish imkonini beradi. Bankning o‘z obro‘-e'tibori va mavqeini oshirishga intilishi so‘nggi yillardagi faol marketing va reklama faoliyatida namoyon bo‘lmoqda. ATIB “Ipoteka-bank” bozor munosabatlari sub’ekti sifatida mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishida muhim o‘rin tutadi. Ularning o‘rni quyidagi holatlarda yaqqol nomoyon bo‘ladi: 1. ATIB “Ipoteka-bank” iqtisodiyotni kreditlash faoliyati bilan shug‘ullanadi. Buning natijasida ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatishning hajmi oshadi. Bu esa pirovard natijasida mamlakatning iqtisodiyotining rivojlanish ko‘rsatkichi bo‘lmish YAIM ning kengayishiga olib keladi. 2. ATIB “Ipoteka-bank” iqtisodiyot sub’ektlari o‘rtasidagi hisob-kitoblarni amalga oshiradi. 3. ATIB “Ipoteka-bank” davlat byudjetining kassa ijrosini amalga oshirishda faol ishtirok etadi. 4. ATIB “Ipoteka-bank” boshqa banklar qatori Markaziy bankning pul – kredit siyosatini amalga oshirishda muhim o‘rin tutadi. ATIB “Ipoteka-bank”ning iqtisodiyotdagi ahamiyati juda ko‘pqirrali bo‘lib, ularning asosiylari quyidagilardan iborat: – jamiyatdagi vaqtinchalik bo‘sh pul mablag‘larni tegishli shartlar asosida o‘ziga jalb etadi; – qo‘shimcha moliyaviy mablag‘larga ehtiyoji mavjud xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar va aholiga qaytarishlik, to‘lovlik, muddatlilik va ta’minlanganlik asosida mablag‘lar beradi; – milliy valyutaning emissiyasini tashkil etadi va uning barqarorligini ta’minlash doirasida pul – kredit siyosatini amalga oshiradi; – pul aylanmasini tashkil etadi va uning tartibini belgilaydi; 8 kelgan yoki yuzaga keladigan nizoni bartaraf etadigan qonuniy va asosli bo'lgan, yechimni qidirish. Bankning korporativ kreditlash bo'yicha kredit bo’limsi. Bankning korporativ kreditlash bo'yicha kredit bo’limsining vazifalari quyidagilardan iborat: - yangi ssudalar berish yoki mavjud ssudalar shartlarini o'zgartirish tartib- taomillarini ko'rib chiqish va tasdiqlash; - bankning kredit strategiyasi va siyosatini shakllantirish; - kreditlash jarayonining tashkiliy tuzilmasini tasdiqlash; - kredit portfelini tahlil qilish va kreditlash bilan bog'liq boshqa muhim xavflarni tahlil qilish. 2-rasm. ATIB “Ipoteka-bank”ning tashkiliy tuzilmasi 8 . Bank chakana kreditlashi bo'yicha kredit bo’limsi. Bo’limning asosiy maqsadi Bankning Kredit siyosatini amalga oshirish va Bankning Kredit 8 https://www.ipotekabank.uz/uzb/ - “Ipoteka bank” ning rasmiy veb sahifasi. 13 Bank boshqaruvi raisi o z lavozimiga Bank kuzatuv kengashining qaroriʼ bilan tayinlanadi. Boshqaruv raisi va Boshkaruv a zolari bilan shartnoma bank nomidan Bank ʼ kuzatuv kengashi raisi yoki Bank kuzatuv kengashi vakolat bergan shaxs tomonidan uzaytirish yoki uni bekor qilish mumkinligi to g risida har yili qaror ʼ ʼ qabul qilish sharti bilan bir yil muddatga imzolanadi 3. ATIB “ Ipotekabank ” banki ning asosiy ko’rsatkichlari va moliyaviy natijalari. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarini moliyaviy qo llab- ʻ quvvatlashda faol ishtirok etayotgan “Ipoteka-bank” aksiyadorlik tijorat ipoteka banki barcha ko rsatkichlarning barqaror o sishiga ham erishmoqda. Bu esa ʻ ʻ xalqaro va milliy reyting agentliklari tomonidan e tirof etib kelinmoqda. Jumladan, ʼ o tgan yili “Standard&Poor s” xalqaro reyting agentligi tomonidan moliyaviy ʻ ʻ muassasaning rivojlanish istiqbollari bir pog onaga ko tarilib, “V/V” “barqaror” ʻ ʻ darajasida tasdiqlandi. Joriy yilda ham bir qator muhim vazifalarni amalga oshirish ko zda ʻ tutilgan. Xususan, 2022-2026 yillarga mo ljallangan Taraqqiyot strategiyasida ʻ qayd etilgan ustuvor yo nalishlardan kelib chiqib, fuqarolarni tadbirkorlikka jalb ʻ qilish maqsadida turli tadbirlarni amalga oshirish davom ettirilmoqda. Respublika moliya bozorida o z o rnini mustahkamlash maqsadida ʻ ʻ “Ipoteka-bank”da 2019-2021 yillarga mo ljallangan strategik rivojlanish rejasi ʻ ishlab chiqilgan bo lib, mazkur strategiya asosida barqarorlikni ta minlash uchun ʻ ʼ barcha imkoniyatlardan foydalanilyapti. Moliyaviy muassasaning bugungi kunda 20 ta filiali, 37 ta minibanki, 36 ta xalqaro pul o tkazish, 23 ta valyuta ayirboshlash ʻ shoxobchasi va 43 ta kommunal, jamg arma va maxsus kassasi orqali 22 mingdan ʻ ziyod yuridik hamda 600 ming nafardan ortiq jismoniy shaxslarga xizmat ko rsatish yo lga qo yilgan. Zamonaviy menejment uslubida va belgilangan ʻ ʻ ʻ strategiya asosida ish yuritishga alohida e tibor qaratilayotgani bois salmoqli ʼ natijalarga erishilmoqda. 24 qo’llab - quvvatlash bo’yicha davlat dasturlarida ishtirok etishning ijobiy tajribasi orttirildi. Bank biznes ko’lamini barqaror o’sishini namoyish etmoqda va aktivlar va mablag`lar hajmi va o’z moliyaviy natijalari va infratuzilmasining ko’lami bo’yicha mamlakatimizning yirik banklari qatoridan joy olishga muvaffaq bo’ldi. Ushbu o’sish O’zbekiston Respublikasi bank sohasining jadal rivojlanishi sharoitida ro’y berdi. Bugungi kunda bank o’zida mijozlariga keng ko’lamli xizmatlar taklif etuvchi universal moliyaviy institutni kasb etadi. Soha rivojlanishining ushbu bosqichida faqat an’anaviy bank mahsulotlari bilan amaliyot o’tkazish evaziga muvaffaqiyatga erishish ancha mushkul. Zamonaviy bank sohasida texnologiyalar va mijozlar istaklari tez sur’atlar bilan o’zgarmoqda, iqtisodiyot kundan-kunga narx-navoning o’zgaruvchanligiga va mavhumligiga duch kelyapti, banklar o’rtasidagi raqobat oldingiga nisbatan ancha kuchli, tartibga solishda talabchanlik ortmoqda, bank biznesining rentabelligi qisqarmoqda. Shu munosabat bilan, bank rahbariyati tomonidan, bankni zamonaviy yuqori texnologiyalarga asoslangan moliya institutga aylantirish bo’yicha ushbu strategik reja ishlab chiqilgan edi. 33 Bankka operativ rahbarlik qiluvchi va uning faoliyati uchun javob beruvchi bank boshqaruvi bankning ijroiya organi hisoblanadi. Boshqaruv bank kengashi va aksiyadorlar umumiy yig‘ilishi oldida hisobdordir. O’zbekiston Respublikasining “Bank siri tog’risida”gi qonuni (30.08.2003 da qabul qilingan) bank sirini tashkil etuvchi ma’lumotlarni olish, saqlash, muhofaza qilish, e’lon qilish va taqdim etish sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat (qonunning 1-moddasi). ATIB “Ipoteka-bank” faoliyatini tartibga soluvchi me’yoriy – huquqiy hujjatlar qatorida o’z nizomi mavjud (tahriri: 27.01.2020 da amalga oshirilgan). Ushbu nizom 10 bo’lim va ushbu bo’limlar tarkibiga kiruvchi 98 ta banddan iborat. Ushbu nizomning 1-bandida: «Ipoteka-bank» aksiyadorlik tijorat banki aksiyadorlik jamiyati shaklida faoliyat ko rsatuvchi kredit tashkiloti hisoblanadi.ʼ Bank belgilangan tartibda O zbekiston Respublikasi hududida yuridik shaxs ʼ huquqini bermagan holda o z filiallarini va boshqa alohida bo linmalarini tashkil ʼ ʼ qilishga hakli, bank tomonidan ularga taqdim qilingan vakolatlar doirasida ularga huquqlar berishi mumkin. Bankning filiallari va boshqa alohida bo linmalari O zbekiston Respublikasi ʼ ʼ Markaziy bankining ruxsati bilan Kuzatuv kengashi qarori asosida tashkil qilinadi. Bankning filiallari va boshqa alohida bo linmalari davlat tilidagi o z nomi yozilgan ʼ ʼ dumaloq muhrga, shtampga va o z nomidagi blankalarga ega. ʼ Bankning filiallari va boshqa alohida bo linmalari bank nomidan faoliyat ʼ yuritadilar. Bank o z filiallari va boshqa alohida bo linmalari faoliyati uchun ʼ ʼ javobgar bo ladi. Filiallar va boshqa alohida bo linmalar boshqaruvchilari bank ʼ ʼ tomonidan berilgan ishonchnoma asosida faoliyat yuritadilar. Bank nomidan ishonchnoma Bank boshqaruvi raisi yoki uning vazifasini bajaruvchi shaxs tomonidan beriladi. Bankning filiallari va boshqa alohida bo linmalari o z faoliyatlarini Bank ʼ ʼ kuzatuv kengashi tasdiqlagan Nizom asosida amalga oshiradilar. Bank O zbekiston Respublikasi Markaziy bankning ruxsati bilan ʼ O zbekiston Respublikasining amaldagi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ʼ 18 mamlakat tashqarisida sho ba banklar va vakolatxonalar ochishi, filiallar tashkilʼʼ etishi, banklarning kapitalida ishtirok etishi, shu jumladan chet el banklarini tashkil etishi mumkin. Sho ba banklar hamda vakolatxonalar ular ochiladigan va (yoki) tashkil ʼ etiladigan mamlakat qonun hujjatlariga muvofiq ochiladi va (yoki) filiallar tashkil etiladi. Bank bevosita ishlab chiqarish, savdo va sug urta faoliyati bilan ʼ shug ullanishga haqli emas, Banklar va bank faoliyati to g risidagi qonuni ʼ ʼ ʼ hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno. Ushbu cheklov quyidagi hollarga nisbatan tatbiq etilmaydi: – bank kartalari asosida naqd pulsiz hisob-kitoblar tizimlarida foydalaniladigan ixtisoslashtirilgan uskunani va unga doir dasturiy ta minotni sotish yoki ijaraga berishga; ʼ – o z aktivlarini sotishga; ʼ – chek daftarchalarini chiqarish, realizatsiya qilish va tarqatishga; – sug urta tashkilotlari bo lgan O zbekiston Respublikasi rezidentlari nomidan ʼ ʼ ʼ sug urta shartnomasi tuzilishini tashkil etish bo yicha faoliyatni amalga ʼ ʼ oshirishga; – bank o zi muassis bo lgan yuridik shaxslarga o z mol-mulkini mulkiy ijara ʼ ʼ ʼ (arenda) shartnomasiga muvofiq ijaraga berishga. Bankka yuridik shaxslarni tashkil etish va (yoki) yuridik shaxslarning ustan fondlaridagi (ustav kapitallaridagi) ulushlarni yoki aktsiyalarni olish taqiqlanadi, bundan kuyidagilar mustasno: – kredit, sugurta na lizing operatsiyalarini professional asosda amalga oshiruvchi yuridik shaxslar; – moliya bozori infratuzilmasining bir qismi bo lgan yoki banklarga axborot ʼ va maslaxat xizmatlarini ko rsatuvchi yuridik shaxslar; ʼ – qimmatli qog ozlar bozorida professional faoliyatni amalga oshiruvchi ʼ yuridik shaxslar; 19 1. “Ipoteka-bank” ATIBning O’zbekiston iqtisodiyotidagi o’rni. ATIB “Ipoteka-bank” Bekobod filialining tashkiliy strukturasi. ATIB “Ipoteka-bank” aksiyadorlik tijorat banki 2005-yilda tashkil topgan. Faoliyat ko‘rsatishni boshlagandan buyon bank jadal sur'atlarda rivojlandi. Korporativ mijozlarga xizmat ko‘rsatish sohasi bilan bir qatorda chakana segmentda ham yuqori o‘sish sur'atlariga erishdi. Hozirda ATIB “Ipoteka-bank” O‘zbekistonning eng yirik tijorat banklaridan biri, universal va ishonchli moliya instituti hisoblanadi. Bank to‘liq hajmda yuqori sifatli zamonaviy bank xizmatlarini ko‘rsatadi, o‘z mijozlari va sheriklarining barcha ehtiyoj va xohish- istaklarini imkon qadar qoniqtirishga intiladi 6 . Soha parametrlari bo‘yicha mijozlar bazasining diversifikatsiya qilingan tuzilmasini shakllantirish, tarif siyosatining o‘rtacha bozor darajasiga yo‘naltirilganligi, uzoq muddatli hamkorlik munosabatlarini o‘rnatish va mijoz biznesini samarali qo‘llab-quvvatlash – mijozlar borasida bank olib boradigan siyosatning asosiy yo‘nalishidir. Bank xizmatlari ko‘rsatish bo‘yicha hududiy tarmoqni kengaytirish bank faoliyatining mintaqaviy ekspansiyasi strategiyasida muhim omil sanaladi. ATIB “Ipoteka-bank”ning barcha filiallari bank xizmatlari sonini ko‘paytirib, yangi mijozlarni jalb qilgan holda mintaqaviy bozorlarda faol ishlamoqda. Qayerda joylashganligidan qat'iy nazar bankning barcha ofislarida mijozlarga xizmat ko‘rsatish standartlari imkon qadar yuqori bo‘lishi va zamon talablariga to‘liq darajada javob berishi yo‘lida bank o‘zining barcha imkoniyatlarini ishga solmoqda. Bank tizimida tatbiq etilgan zamonaviy axborot texnologiyalari filiallarda mijozlar Bank taqdim etadigan barcha xizmatlardan foydalanishlari uchun keng imkoniyat yaratadi. Bank xizmatlari ko‘rsatishning yagona standartlari tatbiq etilgan, bankning joriy faoliyati va xizmatlari to‘g‘risida axborot muntazam chop etib boriladi, 6 https://www.ipotekabank.uz/uzb/ - “Ipoteka-bank” ning rasmiy veb sahifasi. 7 Bank Kengashining bankni boshqarish vazifasini yanada samaraliroq amalga oshirish maqsadlari hamda bank faoliyatini nazorat qilish majburiyatlarini bajarish uchun bank Kengashi huzurida uning vakolatlariga kiruvchi eng muhim masalalarni ko‘rib chiqadigan va tavsiyalarni ishlab chiqadigan bo’limlar faoliyat ko‘rsatadi. 1-rasm. ATIB “Ipoteka-bank” Bekobod filialining bo’lim va komissiyalari. 7 Auditorlik bo’limsi. Auditorlik bo’limsining vazifalari ichki audit Departamentining har bir o‘tkazilgan ichki audit bo‘yicha taqdim etadigan hisobotlarini o‘rganish. Ichki audit bo‘yicha har choraklik hisobotlarni o‘rganish va ularni bank Kengashiga taqdim etish, tashqi auditorlar uchun texnik vazifalarni ishlab chiqishda bank Kengashiga ko‘maklashishdan iborat. 7 www.ipotekabank.uz 11Auditorlik qo'mitasi Moliya qo'mitasi Bank xatarlarini nazorat qilish qo'mitasi Xodimlarni baholash, rivojlantirish va mukofotlar qo'mitasi Bankdagi manfaatlar to'qnashuvla rini hal qilish bo'yicha komissiya Bankning korporativ kreditlash bo'yicha kredit qo'mitasi Bank chakana kreditlashi bo'yicha kredit qo'mitasi.

"ipoteka bank" bitiruv oldi amaliyot hisoboti

Купить