Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	47.0KB
Покупки	2
Дата загрузки	06 Декабрь 2024
Расширение	docx
Категория	Экономика

Ishlab chiqarishni tashkil etish - O'quv dastur

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TERMIZ IQTISODIYOT VA SERVIS UNIVERSITETI
“ ISHLAB CHIQARISHNI TASHKIL ETISH ”
f ani bo‘yicha
O’QUV DASTUR
Bilim sohasi: 4 00000
– Biznes, boshqaruv va huquq
Ta’lim sohasi: 4 10 000
– Biznes va boshqaruv
Magistratura
mutaxasisligi: 70 4 10102 – Iqtisodiyot
Termiz – 202 4
1Ro ‘ yxatga olindi
№ ________ ______________
202 4 yil “___”__ ___________ “TASDIQLAYMAN”
Termiz iqtisodiyot va servis
universiteti rektori A.Sattarov
______________
202 4 yil “_____” ________

Mehnat jarayonida ishlab chiqarish resurslari va mehnat qurollaridan oqilona
foydalanib, belgilangan vazifani bajarish va yuqori samaradorlikka erishishga qaratilgan
chora-tadbirlar majmui.
5-mavzu. Asosiy ishlab chiqarishni tashkil etishning oqimli usuli
Kоrхоnа iхtisоslаshuv dаrаjаsi eng аvvаlо tаnlаngаn ishlаb chiqаrish turi bilаn
bеlgilаngаn. Ishlаb chiqаrish tipi uning tаshkiliy-tехnik хususiyatlаri yig‘indisi bilаn
хаrаktеrlаnаdi. Ushbu хususiyatlаr bir vаqtdа vа dоimiy rаvishdа ishlаb chiqаrishgа
kiritilаyotgаn bir turdаgi mаhsulоt miqdоri shuningdеk mаhsulоt turi bilаn bеlgilаnаdi.
Tаnlаngаn ishlаb chiqаrish tipi ishlаb chiqаrish jаrаyonining tаshkiliy-tехnik
pаrаmеtrlаrini shаkllаntirishgа, ishlаb chiqаrishni tехnik tаyyorlаsh, rеjаlаshtirish,
nаzоrаt qilish usullаrini tаnlаsh, sех, uchаstkаlаrning tаshkiliy tuzilmаsini tuzish,
jоylаshtirish, tехnоlоgik jаrаyonlаrni ishlаb chiqаrish, ishlаb chiqаrish vа mеhnаtni
tаshkil etish mе‘yorini ishlаb chiqаrishgа tа‘sir ko‘rsаtаdi.
6-mavzu. Ishlab chiqarishni tashkil etishning partiyali usuli
Ishlab chiqarishni tashkil qilinishning partiyali usuli mahsulot partiyasini
tayyorlash jarayonining tizimini ifodalaydi. Ushbu usul asosan seriyali ishlab chiqarish
korxonalarda keng nomenklaturadagi mahsulotni kichik miqdorda ishlab chiqarishda
qo‘llaniladi. Ishlab chiqarishni tashkil qilishning partiyali usuli uchun ishlab chiqarishga
kiritilayotgan detallar partiyasi miqdori ya‘ni kattaligi va takrorlanishi muhim tashkiliy –
iqtisodiy ahamiyatga ega .
7-mavzu. Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni ilmiy-texnik tayyorlashni tashkil
etish
Fan-texnika taraqqiyoti ishlab chiqarishni intensiv rivojlantirishning asoslaridan
biridir. Fan-texnika taraqqiyoti iqtisodiyotni (intensiv) rivojlantirishning hamma
omillariga muayyan ta‘sir ko‘rsatadi, mehnat resurslaridan, ishlab chiqarishning asosiy
fondlaridan, moddiy resurslaridan oqilona foydalanish, yuqori sifatli mahsulot ishlab
chiqarishga erishish imkonini beradi.
8-mavzu. Korxonada asbob uskuna xo’jaligini tashkil etish.
Ishlab chiqarish korxonalari o‘z faoliyatlari davomida juda ko‘p turdagi instrument
va texnologik jihozlardan foydalanadilar. Ish joylarining ana shu instrument va uskunalar
bilan o‘z vaqtida ta‘minlanishi va ularning takomillashganlik darajasi asosiy
ishchilarning mehnat unumdorligiga, mahsulot sifati va tannarxiga korxonaning bir
me‘yorda ishlashiga katta ta‘sir ko‘rsatadi. Ishlab chiqarishga avtomatlashtirilgan,
mexanizasiyalashtirilgan yangi texnologiyani keng joriy qilish asbob uskuna va
texnologik uskunalarning sifati, chidamliligi, aniqliligi kabi ko‘rsatkichlariga yuqori
talablar qo‘yadi. Texnologik uskuna-texnologik jarayonning belgilangan qismini bajarish
uchun texnologik jihozlarga biriktiriladigan ishlab chiqarish qurollaridir. Masalan, turli
xil asbob uskunalar, plastmassalar, shtamplar, press-shakllar, nazorat qilish vositalari .
9-mavzu. Ta’mirlash xo’jaligini tashkil qilish
Mexanizasiyalashtirish yuqori bo‘lgan ishlab chiqarish sharoitida korxonaning
faoliyat natijasi ishlab chiqarish vositalarining holatiga bog‘liq bo‘ladi. Chunki,
jihozlarning nosozligi natijasida paydo bo‘ladigan uzilishlar (tanaffuslar) ishlab chiqarish
siklining uzayishiga, mahsulot sifatiga, bergan hajmiga salbiy ta‘sir ko‘rsatadi. Jihozlarni
ekspluatatsiya qilish jarayonida ular moddiy va ma‘naviy eskiradi. Buning natijasida
uning texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlari o‘zgaradi: quvvati pasayadi, unumdorligi va
aniqligini kamaytiradi. Ana shularni hisobga olib, jihozlarni yaxshi ish sharoitida ushlab
turish uchun doimiy ravishda texnik xizmat ko‘rsatish va ta‘mirlash ishlarini yo‘lga
4

 vaziyatli topshiriqlarni (keys-stady) yechish;
 jarayonli-yo’naltirgan ta'lim;
 muhokamalarda qatnashish;
 kichkina guruhlarda ishlash;
 loyiha ishi bajarish;
 mustaqil ishlarni baholash;
 taqdim ot tayorlash;
 turli darajagidagi testlarni o'tkazish;
 so’rov o’tkazish
5. VII. Kreditlarni olish uchun talablar:
Fanga oid nazariy va uslubiy tushunchalarni to’la o’zlashtirish, tahlil natijalarini
to‘g‘ri aks ettira olish, o‘rganilayotgan jarayonlar haqida mustaqil mushohada yuritish va
joriy, oraliq nazorat shakllarida berilgan vazifa va topshiriqlarni bajarish, yakuniy
nazorat bo’yicha test yoki yozma ishni muvaffaqiyatli topshirish.
6. Asosiy adabiyotlar:
1. A.Ortiqov “Sanoat iqtisodiyoti” (darslik), T.: TDIU. 2004
2. E.Maxmudov “Korxona iqtisodiyoti”. (o’quv qo’llanma),T.: TDIU. 204, 208-bet
3. Abdukarimov I.T. va boshqalar Korxona iqtisodiy salohiyati tahlili – T.:
Iqtisodiyot va huquq dunyosi, 2013 – 256 t.
4. Vahobov A va boshqalar. Moliyaviy va boshqaruv tahlili Darslik. – T.: ―Sharq,
2010 – 254b.
Qo‘shimcha adabiyotlar
5. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi – T.: O’zbekiston, 2017. – 46 b.
6. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 21-oktabrdagi “Eksport
faoliyatini moliyaviy qo ’ llab-quvvatlashni yanada kengaytirish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi PF-6091-son Farmoni
7. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2022 — 2026-yillarga mo‘ljallangan
yangi O’zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risida” gi Farmoni,
28.01.2022 yildagi PF-60-son. www.lex.uz
8. “O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoevning Oliy Majlisga
murojaatnomasida belgilangan ustuvor vazifalar to‘g‘risida” gi O‘zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisi Senatining qarori, 06.01.2021 yildagi SQ-212-IV-son
9. A.Ortiqov “Sanoat iqtisodiyoti” (darslik), T.: TDIU. 2004
10. E.Maxmudov “Korxona iqtisodiyoti”. (o’quv qo’llanma),T.: TDIU. 204, 208-bet
11. Abdukarimov I.T. va boshqalar Korxona iqtisodiy salohiyati tahlili – T.:
Iqtisodiyot va huquq dunyosi, 2013 – 256 t.
Axborot manbaalari
12. https://www.lex.uz - O’zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari
milliy bazasi.
13. https://www.imv.uz/ - Iqtisodiyot va moliya vazirligi.
14. https://www.stat.uz/ - O‘zbekiston Respublikasi Statistika agentligi.
8

muammolari bo’yicha ochiq mulohazalar;  o’quv-izlanuvchanlik ishlarini bajarish; 
deopozitiv va ilmiy filmlarni namoyish etish;  talabalarning bilimlarini test yordamida
sinovdan o’tkazishni nazarda tutiladi.
II . Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashg’ulotlari)
II.I. Fan tarkibiga quyidagi mavzular kiradi:
1-mavzu. “Ishlab chiqarishni tashkil etish” fani mohiyati
Har qanday ilmiy kurs (fan) o‘zining o‘rganish ob‘yektiga ega bo‘ladi. Shunday
ob‘yektning mavjudligi — u yoki bu fanning tug‘ilishi, shakllanishi va rivojlanishining
zamini va muhim shartidir. Shu sababli o‘rganiladigan fanning ob‘yekti bilan tanishish
uning predmetini aniqlashdan avval amalga oshiriladi. Sanoat korxonalarida ishlab
chiqarishni tashkil etish fanining ob‘yekti bu sanoat korxonasidir. Korxona o‘z faoliyati
maqsadlarini ro‘yobga chiqarishga ishlab chiqarilayotgan mahsuloti, bajarayotgan ishlari
yoki ko‘rsatayotgan xizmatlariga bo‘lgan ehtiyojlarini qanoatlantirish hamda ana shu
asosda mehnat jamoasi a‘zolarining iqtisodiy va ijtimoiy manfaatlarining hamda korxona
molmulki egasining manfaatlarini ta‘minlash yo‘li bilan erishadi. Korxona o‘z asosiy
faoliyatini o‘zining Ustavida ko‘zda tutilgan maqsadlar va vazifalarga muvofiq ravishda
amalga oshiradi.Korxona Ustavi esa jumhuriyat qonun va qoidalariga asoslanadi. Ishlab
chiqarishni tashkil etish eng yaxshi ishlab chiqarish natijalariga kam xarajat bilan
erishish uchun ishlab chiqarishning moddiy va mehnat elementlarini vaqtda va muhitda
maqsadga muvofiq optimal uyg‘unlashtirish jarayonidir .
2-mavzu. Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish fanining predmeti
va vazifalari
Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish fanining ob‘yekti bu sanoat
korxonasidir. ―Sanoat korxonalarda ishlab chiqarishni tashkil etish fanining predmeti‖
deganda korxonalarning ishlab chiqarish - xo‘jalik faoliyati sharoitida iqtisodiy
qonunlarning harakati va namoyon bo‘lish shakllari va eng kam mehnat, moddiy va
ma‘naviy harajatlar bilan eng yaxshi natijalarga erishishni ta‘minlovchi yuqori samarali
ish usullarini ishlab chiqish tushuniladi. ―Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni
tashkil etish ― fanining metodologik asosini dialektika bilimining umumiy nazariyasi
tashkil etadi. Bu nazariyaga binoan masalalar va voqeliklar o‘zaro aloqadorlikda, bir-
birini taqozo etish, vaqt va fazoda ularning o‘zgarishi va rivojlanishida eskilik bilan
yangilikning kurashida ko‘rib chiqiladi. Ilmiy tadqiqotlar olib borish jarayonida bu fan
har turli xususiy usullardan, jumladan, mushohada, abstrakt tafakkur, induksiya va
deduksiya, analiz va sintez, monografik usul, statistik usullar (sifat va miqdor, indeks,
guruhlash, balanslik va u bilan bog‘liq bo‘lgan normativ usul, extimollar), iqtisodiy -
matematik modellashtirish, optimallashtirish, modellashtirish, anketalash, ekspertli
baholash, iqtisodiy eksperiment (tajriba) dan foydalanadi .
3-mavzu. Korxona – milliy iqtisodiyotning asosiy bo’g’ini sifatida.
Korxona - milliy iqtisodiyotning asosiy ishlab chiqarish bo’g’inidir. Demak,
korxona iqtisodiyoti asoslarini bilish malakali mutaxassislar tayyorlashning zaruriy sharti
hisoblanadi. Bozor iqtisodiyoti va raqobatchilik sharoitlarida korxona faoliyatini amalga
oshirishni ta’minlovchi zamonaviy iqtisodiy mexanizm, kadrlar potentsiali va kadrlar
siyosati, mehnatga haq to’lash, resurslar va ulardan foydalanish, ishlab chiqarishni
rejalashtirish va prognozlashtirish, investitsion va innovatsion faoliyat, xarajat, daromad
va rentabellik, bahoni shakllantirish, korxonaning tijorat siri va iqtisodiy xavfsizligi kabi
masalalar haqida.
4-mavzu. Ishlab chiqarish jarayoni va uni tashkil etish asoslari
3

15. https://ebook.tsue.uz/public/ - Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti elektron
kutubxonasi.
7.
O’quv dasturi Termiz iqtisodiyot va servis universiteti Kengashining 202 4 yil “___”
________ ____ -sonli bayonnomasi bilan ma’qullangan.
Termiz iqtisodiyot va servis universiteti rektorining 202 4 yil “___”__________dagi
______ - sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan.
8. Fan/modul uchun mas’ullar:
M.Amonov – TISU, «Iqtisodiyot» kafedrasi katta o’qituvchisi, PhD;
9.
Taqrizchilar:
M.Amonov – TISU, «Iqtisodiyot» kafedrasi katta o’qituvchisi, PhD;
9

14 -mavzu. Korxonada ishlab chiqarishni tеzkor rеjalashtirish va dispеtchеrlik
xizmati
Tezkor rejalashtirish ichki rejalashtirishning yakunlovchi bosqichi bo‘lib yillik
rivojlanish rejalarida ko‘zda tutilgan vazifalarni o‘z vaqtida va sifatli bajarilishini
ta‘minlashga xizmat qiladi. Joriy rejalashtirish belgilangan strategik maqsadlarga
erishishga yo‘naltirilgan operativ boshqaruv qarorlari bilan uzviy bog‘langan. Demak
tezkor rejalashtirishga quyidagicha tarif berish mumkin. Tezkor rejalashtirish deganda
reja iqtisod xizmatlarining joriy faoliyatini amalga oshirish (masalan ishlab chiqarish
dasturini tuzish korxonaning kvartallik byudjetini shakllantirish natijalarini nazorat va
korrektirovka qilish tushiniladi) .
15 -mavzu. Taktik va stratеgik rеjalarni ishlab chiqish jarayonlarini tashkil qilish
Yirik korxonalarda markazlashgan tashkiliy rejalar yuqoridan pastga tuziladi.
Bunday yondashuvda rejaviy strategiyalar boshqarishning yuqori darajasida ishlab
chiqiladi – maqsadlar aniqlanadi. Korxonani rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlari va
bosh vazifalari belgilanadi, ularni amalga oshirish mexanizmi shakllantiriladi. So‘ngra
ushbu maqsadlar, vazifalar va ko‘rsatkichlar quyi bo‘inlarga harakatlanish davomida
yana ham chuqurlashtirilgan va aniqlashtirilgan shaklda bo‘linma rejalariga kiritiladi.
Texnologik rejalashtirishning ushbu bosqichida barcha mahsulot turlari bo‘yicha ishlab
chiqarish hajmlari belgilanadi va o‘zaro muvofiqlashtiriladi. Rejaviy vazifalarni aniq
ijrochilar bilan kelishib ular korxona yuqori rahbariyati tomonidan tasdiqlanadi .
III. Amaliy mashg’ulotlari bo’yicha ko’rsatma va tavsiyalar
(fan bo‘yicha laboratoriya ishlari va kurs ishlari mo’ljallanmagan)
Amaliy mashg’ulotlar uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi:
1. “I shlab chiqarishni tashkil etish” fani mohiyati
2. Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish fanining predmeti va
vazifalari
3. Korxona – milliy iqtisodiyotning asosiy bo’g’ini sifatida.
4. Ishlab chiqarish jarayoni va uni tashkil etish asoslari
5. Asosiy ishlab chiqarishni tashkil etishning oqimli usuli
6. Ishlab chiqarishni tashkil etishning partiyali usuli
7. Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni ilmiy-texnik tayyorlashni tashkil etish
8. Korxonada asbob uskuna xo’jaligini tashkil etish.
9. Ta’mirlash xo’jaligini tashkil qilish
10. Korxonalarda transport-ombor xo’jaligini tashkil etish
11. Mahsulot sifatini nazorat qilishni tashkil etish
12. Sanoat koxonalarda mеhnatni tashkil etish
13. Korxona stratеgiyasini shakllantirish
14. Korxonada ishlab chiqarishni tеzkor rеjalashtirish va dispеtchеrlik xizmati
15. Taktik va stratеgik rеjalarni ishlab chiqish jarayonlarini tashkil qilish
Amaliy mashg’ulotlar multimedia qurulmalari bilan jihozlangan auditoriyada
bir akademik guruhga bir o’qituvchi tomonidan o’tkazilishi lozim. Mashg’ulotlar faol
va interaktiv usullar yordamida o’tilishi, mos ravishda munosib pedagogik va axborot
texnologiyalar qo’llanilishi maqsadga muvofiq.
I V. Mustaqil ta’lim va mustaqil ishlar
Mustaqil ta’lim uchun tavsiya etiladigan mavzular:
1. “I shlab chiqarishni tashkil etish” fani mohiyati
2. Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish fanining predmeti va
6

qo‘yish lozim. Bu ishlarni tashkil qilish uchun korxonada ta‘mirlash xo‘jaligi tashkil
etiladi. .
10-mavzu. Korxonalarda transport-ombor xo’jaligini tashkil etish
Ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatishni tashkil etish transport vositalari bilan uzviy
bog‘liqdir. Chunki, har qanday ishlab chiqarish jarayonida turli xil uzatish, yuklash-
tushirish, materiallarni tashish kabi taransport operatsiyalari mavjud bo‘ladi. Ba‘zi bir
korxonalarda, masalan, kimyoviy tozalashda mahsulotlar transportirovkasi barcha
xarajatlarning 30-40% ni tashkil etadi. Shuning uchun ham korxonalarda transport
xo‘jaligi ishni samarali tashkil etish, yuqori unumli, avtomatlashtirilgan tarnsport
vositalarini joriy etish eng asosiy vazifalar qatoriga kiradi.
11 -mavzu. Mahsulot sifatini nazorat qilishni tashkil etish
Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasi tub siyosiy, iqtisodiy, ma‘naviy va
ma‘rifiy islohotlarni jadal sur‘atda amalga oshirilmoqda. Ayniqsa, iqtisodiy isloxotlar
natijasida mamlakatimizda erishilayotgan ulkan taraqqiyot bunga yaqqol misol bo‘la
oladi. O‘z navbatida milliy iqtisodiyotimizning jadal rivojlanishi turli sohalarni
korxonalar va kompaniyalarimizda ishlab chiqarilgan mahsulot va ko‘rsatilayotgan
xizmatlarining sifatini xalqaro talablar darajasida ta‘minlash zaruriyatini keltirib
chiqaradi. Ushbu holat shaxsiy va ishlab chiqarishni ehtiyojlarining o‘sib borishi va
diversifikatsiyalashuvi, jahon bozorida ish yurutuvchi kompaniyalarini rivojlanishi
natijasida raqobatni o‘sib borishi, fantexnika taraqqiyotining jadallashuvi va boshqa
omillar bilan izohlanadi.
12 -mavzu. Sanoat koxonalarda mеhnatni tashkil etish
Mehnatni tashkil qilish – mehnat jarayoni boshlanishdan oldin ob‘ekt va maqsadni
belgilash, uslub va vositalarini tanlash hamda mehnat jarayonida ularni rioya qilinishi va
ularning maqsadga erishishi uchun ishlashini ta‘minlash demakdir. Agar ishlab
chiqarishning ijtimoiy shakllaridan chetga chiqiladigan bo‘lsa, jamiyat taraqqiyotini har
qanday bosqichida mehnat mavjud bo‘lganligi tufayli uni tashkil etish ham mavjud
bo‘lgan. Ishlab chiqarish korxonalarida mehnatni tashkil etish jamiyatda mehnatni
tashkil etishni asosiy elementlaridan hisoblanadi. Ishlab chiqarishning jamoa shakllari
manufaktura va kooperatsiyalar vujudga kelganidan keyin mehnatni tashkil etish ayrim
ijrochilargina emas balki ularning birgalikdagi faoliyatini tashkil etish uning eng muhim
funktsiyalaridan biriga aylandi. Mehnatni tashkil etish mehnatning miqdor va sifat
nisbatlaridan belgilash va ularga rioya qilish, ularni zamon va makonda
muvofiqlashtirishni nazarda tutadi.
13-mavzu. Korxona stratеgiyasini shakllantirish
Har qanday korxonaning uzoq muddatli samarali faoliyati, uning iqtisodiy o‘sishi
va rivojlanishi, potensial inson kapitali va boshqa resurslardan eng qulay va oqilona
tarzda foydalanish imkonini beruvchi strategik yo‘nalishlarni tanlash bilan belgilanadi.
Strategiya korxonaning barqaror iqtisodiy o‘sishi va rivojlanishini, mahsulot va
xizmatlarning raqobatbardoshligini oshirishni ta‘minlamog‘i lozim. Shu o‘rinda “o’sish”
va “rivojlanish” tushunchalarining mohiyat va mazmuni turlicha ekanligiga e‘tibor
qaratish lozim. “O‘sish ” – korxona o‘lchamining oshishi va ishlab chiqarish hajmining
kengayishini ifodalaydi. Xususan, ishlab chiqarish hajmi, ishchilar soni, sotuv hajmining
o‘zgarishi. Rivojlanish esa birinchi navbatda xo‘jalik tizimining sifat jihatidan o‘zgarish
va yangilanishi, barcha bo‘limlarda texnika, texnologiyalarni, ishlab chiqarish va
mehnatni tashkil etishni takomillashtirish asosida samaradorlikni oshirishni ko‘zda
tutadi .
5

vazifalari
3. Korxona – milliy iqtisodiyotning asosiy bo’g’ini sifatida.
4. Ishlab chiqarish jarayoni va uni tashkil etish asoslari
5. Asosiy ishlab chiqarishni tashkil etishning oqimli usuli
6. Ishlab chiqarishni tashkil etishning partiyali usuli
7. Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni ilmiy-texnik tayyorlashni tashkil etish
8. Korxonada asbob uskuna xo’jaligini tashkil etish.
9. Ta’mirlash xo’jaligini tashkil qilish
10. Korxonalarda transport-ombor xo’jaligini tashkil etish
11. Mahsulot sifatini nazorat qilishni tashkil etish
12. Sanoat koxonalarda mеhnatni tashkil etish
13. Korxona stratеgiyasini shakllantirish
14. Korxonada ishlab chiqarishni tеzkor rеjalashtirish va dispеtchеrlik xizmati
15. Taktik va stratеgik rеjalarni ishlab chiqish jarayonlarini tashkil qilish
Mustaqil o’zlashtirilgan mavzular bo’yicha talabalar tomonidan loyiha ishi, esse,
tezis, yoki ilmiy maqola yozish, referatlar tayyorlash va uni taqdimot qilish tavsiya
etiladi.
3.
V. Fan o`qitilishining natijalari (shakllanadigan kompetensiyalar)
Talaba bilishi kerak:
 ishlab chiqarishni tashkil etish tizimi shakllari, ishlab chiqarish faoliyatining
maqsad va vazifalari, ularni amalga oshirish yo’llari va baholash mezonlari; -
ishlab chiqarishni tashkil etish jarayonlarining mohiyati, ahamiyati, mazmuni,
asosiy va yordamchi ishlab chiqarish; korxona infrastrukturasining nazariy va
amaliy masalalarini o’rganish; - bozor munosabatlari sharoitida kichik biznes va
xususiy korxonalarni tashkil qilish va boshqarish muammolarini yechishni
o’rganish; iqtisodiy tizimlar va jarayonlarning murakkabligi; ijtimoiy-iqtisodiy
jarayonlarning asosiy ko‘rsatkichlari; ishlab chiqarish funksiyalari va boshqalar
haqida tasavvur va bilimga ega bo’lishi ;
 noaniqlik va tavakkalchilik sharoitida optimal qaror qabul qilish; maxsus amaliy
dastur paketlari va kompyuter texnologiyalari asosida ijtimoiy-iqtisodiy
jarayonlarni tashkil etish, rivojlantirish borasida nazariy asoslangan
tushunchalar hayotiy misollar orqali yoritish ko’nikmalariga ega bo’lish ;
 ishlab chiqarishni tashkil etish tizimi shakllari, ishlab chiqarish faoliyatining
maqsad va vazifalari, ularni amalga oshirish yo’llari va baholash mezonlari; -
ishlab chiqarishni tashkil etish jarayonlarining mohiyati, ahamiyati, mazmuni,
asosiy va yordamchi ishlab chiqarish; korxona infrastrukturasining nazariy va
amaliy masalalarini o’rganish; - bozor munosabatlari sharoitida kichik biznes va
xususiy korxonalarni tashkil qilish va boshqarish muammolarini yechishni
o’rganish; iqtisodiy tizimlar va jarayonlarning murakkabligi; ijtimoiy-iqtisodiy
jarayonlarning asosiy ko‘rsatkichlari; ishlab chiqarish funksiyalari va boshqalar
haqida malakalariga ega bo’lish .
4.
VI. Ta'lim texnologiyalari va metodlari:
 ma'ruzalar;
 real vaziyatga asoslanadigan amaldagi ishlarni baholash;
 esse, tezis va maqolalar yozish;
7

Fan/modul kodi
ICHTE2105 O’quv yili
2024-2025 Semestr
1 ECTS-kreditlar
5
Fan/modul turi
Tanlov fanlar Ta’lim tili
O’zbek/rus Haftadagi dars soatlari
6
1. Fa nn ing nomi Auditoriya
mashg’ulotlari (soat) Mustaqil
ta’lim
(soat) Jami
yuklama
(soat)
Ishlab chiqarishni tashkil
etish 60 90 150
2.
I . Fanning mazmuni
Fanni o’qitishdan maqsad – Ishlab chiqarishni tashkil etish magistrlarda mehnat
jarayonida ishlab chiqarish resurslari va mehnat qurollaridan oqilona foydalanib,
belgilangan vazifani bajarish va yuqori samaradorlikka erishishga qaratilgan chora-
tadbirlar haqida tushunchalar paydo qiladi. Talabalarga “Ishlab chiqarishni tashkil etish”
bo‘yicha so‘nggi o‘zgarishlarni tushunish uchun zarur bilimlarni beradi hamda ko‘nikma
va malaka shakllantiradi. Talaba magistrlarda ishlab chiqarishda rivojlanish
xususiyatlarini tahlil etish, uning samaradorligini oshirish imkoniyatlarini izlab topishni
shakllantiradi.
Fanning vazifasi :
Ishlab chiqarishni tashkil etish sohasidagi bilimlarni egallash murakkab
muammolardan biridir. Bu muammoni hal qilishning asosiy yo’nalishlaridan biri oliy
o’quv yurtlarida shu sohaga oid bilimlarni mukammal egallagan, hozirgi zamon
talablariga javob bera oladigan mutaxassis kadrlarni tayyorlashdir. Bu mutaxassis kadrlar
ishlab chiqarishni tashkil etish sohasiga oid nazariy bilimlarni egallab qolmasdan, balki
unga mos holda fikrlash qobiliyatini shakllantirgan, ishlab chiqarishni tashkil etish
masalalari bo’yicha ilmiy asoslangan usullarini bilishi va o’zida ularni boshqarish
ko’nikmalarini hosil qilishi, ishlab chiqarishga oid hisob-kitoblarni bajara olishi va texnik
texnologik tadbirlar natijalarini iqtisodiy tahlil qila olishi zarur. Shu munosabat bilan
«Menejment», «Iqtisodiyot» yo’nalishlari talabalari uchun tasdiqlangan o’quv rejasidan
«Ishlab chiqarishni tashkil etish» fani o’rin olgan. Bu fanning vazifalari ijtimoiy-iqtisodiy
taraqqiyotni jadallashtirish bilan bog’liq bo’lgan obyektiv sharoitlarni izlash va iqtisodiy
siyosatning asosiy yo’nalishlaridan unumli foydalanish bilan belgilanadi. Bu yo’nalishlar
quyidagilardan iborat:
- mamlakatimizda iqtisodiy siyosatning mohiyati va maqsadini tushungan holda
korxona hamda uning bo’limlarida ishlab chiqarish holatini rivojlantirish;
- ishlab chiqarishda rivojlanish xususiyatlarini tahlil etish, uning samaradorligini
oshirish imkoniyatlarini izlab topish;
- ishlab chiqarishni boshqarish va rejalashtirishning ilmiy, amaliy asoslarini
aniqlash, boshqarish usullarini takomillashtirish, fan va texnika taraqqiyotining ijtimoiy-
iqtisodiy ahamiyati va mohiyatini tahlil qilish hamda yangi texnikaning iqtisodiy
samaradorligini aniqlash usullarini o’rganish;
- sanoat ishlab chiqarish yo’nalishini oqilona tashkil etishning usullarini izlash,
korxonalarni maqsadga muvofiq joylashtirishni belgilovchi umumiy usullarni
o’rganishdan iborat.
Demak, fanning vazifasi talabalar va mutaxassislarga hamda ushbu fanni
o’rganuvchilarga fan mazmuniga tegishli barcha nazariy va amaliy bilimlarni
o’rgatishdan iborat. Fanning o’qitish yo’rig’i ma’ruzaviy darslar bilan birga talabalarga
nisbatan ilm o’rgatishning interaktiv usullarini qo’llash:  amaliy mashg’ulot; 
intellektual trening;  nazariy muammolar bo’yicha seminarlar;  kursning tadbiqiy
2

Ishlab chiqarishni tashkil etish - O'quv dastur

Купить