Janubiy Tojikiston mezoliti

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	3.4MB
Покупки	0
Дата загрузки	28 Ноябрь 2023
Расширение	pptx
Раздел	Презентации
Предмет	История

Janubiy Tojikiston mezoliti

Купить

MAVZU: Janubiy Tojikiston mezoliti
RE JA:

1.Dara-i-Sho‘rg‘or makoni.

2.Tutqovul manzilgohi.

3.Shugnov makoni.

4.Oq tanga manzilgohi.

5.Oshxona manzilgohi.

6.Issiq g‘or makoni.

Tojikiston hududi mezolit davri yodgorliklari nisbatan yaxshi
o‘rganilgan. Bu borada arxeolog olimlardan, A.P.Okladnikov, V.A.
Ranov, A.G.Amosova, A.Yusupov, V.A.Jukov, T.G. Filimonova kabi
olimlarning tadqiqotlari muhim hisoblanadi. 1965 – 1984 yillar
maboyinida 10 dan ortiq mezolit davri yodgorliklari tadqiqotiga
erishilgan.
Asosiy yodgorliklar : Vaxsh, Kofirnigon va Panj vohalaridan topilgan
bo‘lib, ulardan Tutqovul, Say-Sayyod, Oq tanga, Snugnov va Darai-
Sno‘r yodgorliklarida bevosita qazilma ishlari bajarilgan. Madaniy
qatlamlari buzilgan, lekin yaxshi tosh buyumlari to‘plami topilgan
yodgorliklar Cnilchor-Cnashma, Makoni-Mor manzilgohlari hamda
Beshkent vohasi manzilgohlari hisoblanad i.

1. Dara-i-S h o‘rg‘or makoni. Bu makon 1978 yil A.X.Ynsupov
tomonidan Nurek suv ombori atrofini arxeologik qidiruv va kuzatuv
jarayonida kashf etilgan. 1977-78 yillarda V.A.Ranov, A.X.YUsupov,
T.Filimonovalar tomonidan makonda qazilma ishlari amalga
oshirilgan. A.X.Y u supov va T.Filimonovalar ko‘rsatishicha mazkur
g‘or makoni madaniy qatlamlari qisman buzilgan qatlamlar
hisoblanadi. SHu bois arxeologik topilmalar aralashib ketgan.
Hammasi bo‘lib 5000 dan ortiq arxeologik topilmalar qo‘lga
kiritilgan va tosh buyumlari to‘plamlarining tipologik tahlili ularning
10 foiziga yaqini Hisor madaniyati elementlari tashkil etganligini
ko‘rsatgan. Tosh qurollari T.T.Filimonova tomonidan maxsus
trassalogik jihatdan o‘rganilgan bo‘lib, ilmiy tahlillar natijalaridan
tosh buyumlarning ko‘pchiligi maxsus ishlov berilmasdan
turmushda ishlatilgani ma’lum bo‘ldi.

2.Tutqovul manzilgohi. Bu yodgorlik Dushanbe
shahridan chamasi 70 km Janubiy-SHarqiy tomonda
Vaxsh daryosining yon bag‘rida joylashgan bo‘lib, 1956
yilda taniqli arxeolog A.P.Okladnikov tomonidan
topilgan. Keyingi yillarda V.A.Ranov yodgorlikni
atroflicha tadqiq etgan .
Qazilma ishlari natijalari yodgorlikni ko‘p madaniy qatlamli
ekanligini ko‘rsatdi va ular mezolit, neolit davri jamoalariga
tegishli hisoblanadi. Xususan, tadqiqotchining ma’lumoticha 3-
gorizont ilk mezolit davriga mansub bo‘lib, undan 300 dan ortiq
tosh buyumlaridan iborat to‘plam qo‘lga kiritilgan. Tosh
qurollari asosan chaqmoqtoshdan yasalgan bo‘lib, ularning
tipologik tahliliga ko‘ra, bu to‘plamda yaxshi ishlov berilgan
mikrolit qurollar, jumladan geometrik qurollar ko‘pchilikni
tashkil etgan. O‘zaksimon qirg‘ich qurollarining, ponasimon
qurollarning uchratilganiga asoslanib tadqiqotchilar bu madaniy
qatlam mezolit jamoalariga tegishli ekanligi haqidagi xulosaga
kelishgan. Qolgan madaniy qatlamlari neolit davriga oid deb
topilgan.

Say-Sayyod makoni . YOdgorlik 1972-1975 yillarida A.H.YUsupov tomonidan batafsil
tadqiq etilgan. YOdgorlik ko‘p madaniy qatlamli makon bo‘lib, A.H.YUsupovning
ko‘rsatishicha 3 - madaniy gorizont yuqori paleolit davrining oxirgi bosqichlariga tegishli
bo‘lgan. Sababi, bu qatlam tosh qurollari to‘plamida chakmoqtoshdan yasalgan tosh
qurollari umuman uchramaydi. Ular asosan qo‘pol tarzdagi otsheplar, chopper, chopping,
boltasimon qurollardan iborat. Mazkur tosh qurollarini tipologik jihatdan tahlil etgan.
V.A.Ranov uni ilk mezolit davriga ham tegishli bo‘lishi mumkin deb hisoblagan.
YOdgorlik tosh industriyasi qayroqtosh texnikasining rivojlanganligidan darak beradi.

Bu hudud tosh qurollari ham o`zgacha bo`lib ,asosan , nayza
va o`q uchlari topilgan.

3.Shugnov makoni . Tojikiston hududining Vaxsh,
Kafirnigon va Panj vohalaridan 20 dan ortiq mezolit
davri jamoalariga tegishli yodgorliklar tadqiq etilgan.
Tutqovul, Say-sayyod, Oq-tanga, Daran SHur kabi
yodgorliklar qatorida SHugnov yodgorligida
V.A.Ranov tomonidan 1963-1970 yillari maboyinida
qazilma ishlari amalga oshirilgan. Bu makon YAxsu
daryosi xavzasidagi terrasada joylashgan bo‘lib,
uning joylashgan joyi dengiz sathidan 2000 m yuqori
hisoblanadi. V.A.Ranov qazilma ishlari jarayonida
makonda 5 ta madaniy gorizontlarni ajratlgan.
SHundan «O» gorizonti tosh qurollari, xususan tosh
o‘zaklari, qirg‘ich qurollari, ponasimon qurollar,
teshgich, keskich qurollari, payraqa qurollari o‘z
yasalishi va ishlov berilishi texnologiyasi, texnikasi
jihatdan Oshxona yodgorligi tosh qurollariga
o‘xshash .

4.Oq tanga manzilgohi . Yodgorlik V.A.Ranov
tomonidan dastlab 1951 - 1953 yillarda tadqiq etilgan.
Keyingi tadqiqotlar esa 1961-1963 yillarda amalga
oshirilgan. Tadqiqotlar natijalari yodgorlik ko‘p madaniy
qatlamli ekanligini ko‘rsatdi. Xususan, V.A.Ranov 6-
madaniy qatlamni mezolit davriga tegishli deb topdi. Bu
madaniy qatlamdan tosh o‘zaklari, qirg‘ich qurollari,
ponasimon qurollar, teshgich, keskich qurollari, payraqa
qurollari topilgan bo‘lib, ularning tipologik tahlili
Tojikiston hududi mezolit davri yodgorliklari tosh
qurollariga o‘xshashligini ko‘rsatdi. SHu bois,
V.A.Ranov ushbu xulosaga kelgan. Asosiy qurollari

Bu makonlar tosh industriyasi payraqali va mikropayraqali industriya hisoblanib, tosh qurollari asosan
chaqmoqtoshlardan yasalgan. Payraqa qurollar ichida past bo‘yli cho‘zinchoq segmentlar, assimetrik
shakldagi uchburchaksimon geometrik qurollar ko‘pchilikni tashkil etadi. Bu yodgorliklar tosh
industriyasiga boshqa mutaxassislar ham munosabat bildirishgan.

5.Oshxona manzilgohi Markan-Suy vohasida Uysu muzligidan 12 km pastda
joylashgan bo‘lib, u terrasaga joylashgan ochiq tipdagi yodgorlik hisoblanadi.
V.A.Ranov yodgorlikda 250 kvadrat metrdan ortiqroq maydon sathida madaniy
qatlamni o‘rgangan. Qazilma jarayonida yodgorlikda 4 ta madaniy qatlam mavjudligi
aniqlangan. Birinchi madaniy qatlamdan 2 ta o‘choq qoldig‘i, uning atrofidagi toshlar
bilan birgalikda topilgan. Bu qatlamdan qiziqarli mezolit davriga oid tosh qurollari
to‘plami qo‘lga kiritilgan. Ular turli uchirindilardan yasalgan qirg‘ich qurollari, ishlov
berilgan paraqalar. disksimon ko‘rinishli yirik tosh o‘zaklari hamda SHarqiy Pomir
Markan-Suy madaniyatiga xos bo‘lgan, old yon tomonidan paraqalar uchirilib
olingan tosh o‘zaklari, ponasimon qurollardan iborat SHuni alohida ta’kidlash
lozimki, bu madaniy qatlamdan turkum bargsimon yoki suyri shaklida ikki taraflama
ishlov berilgan uchirmalardan yasalgan o‘q-yoy uchlari topilgan. Ikkinchi madaniy
qatlam 30 santimertli chuqurlikdan topilib, birinchi madaniy qatlamdan 15 sm.
Qalinlikdagi oraliq, toza qatlam bilan ajralib turadi. Bu madaniy qatlamning, birinchi
madaniy qatlamdan farqi shundaki, birinchidan – bu madaniy qatlamdan juda kam
miqdorda ishlov berilgan tosh qurollar topilgan, ikkinchidan -bu qatlamdan bir-biriga
nisbatan tartib bilan qadalangan toshlar konstruksiyasi topildi.

. V.A. Ranovning fikricha, Oshxona yodgorligi
mikrolit qurollari O‘rta Osiyoning Kaspiybo‘yi hududi
qurollariga o‘xshamaydi. SHu asosda, tdqiqotchi
SHarkiy Pomir hududida o‘ziga xos xususiyatni
namoyon etgan Oshxona materiallari asosida Markan-
Suy mezolit madaniyatini alohida mustaqil madaniyat
sifatida ajratgan. Markansuy madaniyati xususiyatlari
A.P.Okladnikov, F.Debelya, I.Maringer, CHen Te, K.
Kunlar tomonidan SHarqiy Pamirga tutash joylardan
topilgan yodgorliklar tosh industriyasida kuzatiladi.
Masalan, Tibetdagi tosh davri yodgorliklar tosh
qurollari to‘plamidagi mikrolitli komplekslarda
uchraydi . V.A.Ranov bu madaniy qatlamlardan topilgan tosh
qurollarni tipologik jihatdan tahlil qilib, ularning bir-
birlariga o‘xshashligiga asoslanib, mazkur madaniy
qatlamlar bir tarixiy davrga mansub degan dastlabki
xulosaga kelgan va bu makon ovchilar makoni bo‘lib,
ular makonga qayta-qayta kelishib yashashgan deb
hisoblagan. Lekin, 1960 yilgi yodgorlikning tadqiqoti
natijasida birinchidan ko‘p sonli tosh qurollar topilishi,
ikkinchidan tosh qurollarining tipologik tahlili bir
tomondan tosh qurollarda so‘nggi paleolit davri tosh
qurollarining yasalishi texnikasi kuzatilishi, ikkinchi
tomondan «mikrolitli» tosh qurollari industriyasining
uchratilishi V.A.Ranovning yodgorlik to‘g‘risida
xulosasini o‘zgarishiga asos bo‘lgan V.A.RANOV – YETUK ARXEOLOG OLIM
VA UNING TOJIKISTONDAGI
MAKONLAR HAQIDA FIKRLARI

20 metr kvadrat maydonda tekshiruv, qidiruv
transheyasi qazilgan paytida, uchinchi va
to‘rtinchi madaniy qatlamlar borligi ham
aniqlangan. Lekin, V.A Ranovning
ko‘rsatishicha bu madaniy qatlamlarni
ajratish juda qiyin. Uchinchi madaniy qatlam
ikkinchisiga qaraganda pastroqda joylashgan
bo‘lib, er qatlamining biroz qoramtirligi bilan
ajralib turadi. 5-6 kontrol chiziqlari bo‘yicha
to‘rtinchi madaniy qatlam aniqlanganki, bu
qatlam ham qoramtir rang bilan ajralib turadi.
Bu qatlamlardan ham ishlov berilgan yirik
otsheplar, mikroparaqalar, turli tosh o‘zaklari
topilganki, ular o‘z ishlov berilishi uslublari
va tipologiyasi bilan o‘zidan oldingi
qatlamlar tosh qurollaridan

Oshxona, Issiq yodgorliklari
V.A.Ranov tomonidan
1958, 1960-1964 yillari,
V.A.Jukov tomonidan 1975-
1976 yillar mobaynida
o‘rganilagan (Tojikiston FA
instituti, Tojikiston
arxeologiya ekspeditsiyasi,
Pomir
otryadi). SHarqiy Pomir
hududida Istiq g‘or makoni
1975 yili V.A.Jukov
tomonidan topilgan va u
yodgorlikni 1975-1978
yillarda tadqiq etgan. Boltalarning turlari

6.Issiq g‘or makoni . Sharqiy Pomir Issiqsoyning chap yon qirg‘og‘ida joylashgan bo‘lib,
bu joy dengiz sathidan 460 metr balandlikga ega. Yodgorlik V.A.Jukov tomonidan 1975
yilda aniqlangan bo‘lib, undan keyingi 1976,1977,1978 yillar mobaynida uch arxeologik
dala mavsumida arxeologik qazilma ishlari olib borilgan. G‘orning og‘iz qismi janubga
tomon, ya’ni quyosh nuri bemalol tushadigan tomonga qaragan bo‘lib, old supa maydoniga
ega. V.A.Jukov supada 16 metr kvadrat maydon sathida madaniy qatlamni o‘rganib, 4 ta
madaniya qatlam borligini aniqlagan. Bu madaniy qatlamlarning ustki 2 ta gorizonti
odamzodning keyingi faoliyati natijasida buzilib ketgan. Ular faqat g‘or devoriga yaqin
joylarda qisman saqlangan. Madaniy qatlamlardan qiziqarli tosh qurollar kolleksiyasi,
ko‘plab hayvon suyagi qoldiqlari va bitta uchoqqoldig‘i topilishiga erishilgan.
V.A.Jukovning ko‘rsatishicha, pastki madaniy gorizontlardan qayroqtosh qurollari, arxaik
ko‘rinishidagi paraqalar, otshepdan yasalgan qurollar, qo‘pol tosh qurollari hatto bir
qancha qo‘l cho‘qmorlari ham topilgan. Bu topilmalar o‘z shakli turmushda bajargan
funksiyasi bilan paleolit davri so‘nggi bosqichlari jamoalari moddiy madaniyatiga tegishli
hisoblanadi. SHuningdek, tadqiqotchining ko‘rsatishicha, bu qurollar bilan birgalikda
makon tosh industriyasida paraqali, mikrolitli elementlar ham mavjud. Payraqa va mikrolit
qurollar prizmasimon, qalamsimon tosh o‘zaklaridan uchirib olingan. Buni topilgan tosh
o‘zaklarning gir atrofida saqlanib qolgan izlar o‘rni tasdiqlaydi.

V.A.Jukov Issiq g‘or makoni tosh industriyasini
otshepli -payraqali industriya ekanligini ta’kidlab,
payraqadan yasalgan qirg‘ichlar, keskich qurollari,
shuningdek mikropayraqalar, enli payraqa qurollari ko‘p
jihatlari bilan Oshxona yodgorligi tosh qurollariga
o‘xshashligi haqida ma’lumot beradi. Keskich qurollar o‘z
shalki va ishlov berilishi uslublari bo‘yicha turlicha,
ularning eng uzuni 5 sm , kichik o‘lchamlari 3 sm gacha
borgan. V.A.Jukov tosh industriyada qisman qayroqtoshli
element ham mavjudligi, shatelperron tipidagi teshgichlar,
chopper qurollar uchrashi haqida ham ma’lumot berib,
hatto Istiq materiallarini mustaqil madaniyat deb
hisoblaydi. Bu fikrga, G.F.Korobkova tosh qurollari
kompleksi ozligi bilan e’tiroz bildiradi va Istiq manbalarini
mustaqil madaniyat emas, balki «Issiq madaniyati
kompleksi» deb atasa maqsadga muvofiq deb hisoblaydi.

V.A.Jukov Issiq g‘or makoni materiallarini
Oshxona
yodgorligi tosh qurollari bilan solishtirib, uni
mil
avv.VIIIming yil bilan yoshlagan, shuningdek
makonda uchratilgan arxaik ko‘rinishidagi
paraqalar,
shatelperron tipidagi teshgich qurollar,
chopping qurollar hamda, geometrik
shakldagi qurollarining uchramasligi faktlari
bilan, uni SHugnov va Tutqovul makoni 3-
gorizonti bilan bog‘lab, biroz yoshini
qadimiylashtirish mumkin degan fikrni ham
bildirgan.

Markansuy madaniyati o‘zining qanday xususiyatlari
bilan qolgan mezolit davr madaniyatlaridan farq qiladi?
Birinchidan o‘ziga xos tosh qurollari industriyasi bilan,
ya’ni mehnat qurollari ichida qo‘pol, ishlashga noqulay
qurollar bilan birgalikda, juda mohirona yasalgan kichik,
yaxshi qurollar uchraydi. Mehnat qurollari asosan, aniq
shaklga ega bo‘lmagan otsheplardan va o‘rtacha qo‘pol
paraqalardan yasalgan, kichik paraqalar juda oz. Ayniqsa,
mehnat qurollari ichida eng qiziqarlisi ikki taraflama
ishlov berilgan nayza uchlarining madaiy qatlamda
uchrashi katta ilmiy ahamiyat kasb etadi, chunki avvallari
biz bu qurolni asosan neolitning so‘nggi davrlariga xos
qurollardan deb hisoblardik. Demak, ikki taraflama ishlov
berilgan nayza uchlari mezolit davridan boshlab paydo
bo‘lishgan ekan. Oshxona manzilgohi misolida
Markansuy madaniyati tosh qurollari industriyasi
ot щ eplarga asoslangan ekan, paraqalardan yasalgan
qurollar uchramaydi. Markansuy madaniyati
manzilgohlari mezolit davrining so‘nggi etaplariga oid.
Hozirgi kungacha bu madaniyat ildizi noma’lum.

Tojikiston hududi mezolit davri jamoalari ma’naviy
madaniyatini bilib olishimizda shubhasiz, V.A.Ranov
tomonidan 1958 yili SHaxta g‘or makonidan topilgan
qoyatosh rasmlarining ahamiyati juda katta. SHaxta g‘or
makoni dengiz sathidan 4200 m balandlikda joylashgan.
G‘orga kirish qismi eni 7,5 m, g‘orning chuqurligi 6 m, lekin
balandligi 25 m. Qoyatosh rasmlari 20-25 metr kvadrat
maydon sathida o‘rganilgan. Bu rasmlar g‘orning polidan 1,6-
2 m balandlikda g‘or devoriga qizil bo‘yoq bilan ishlangan.
G‘orda hammasi bo‘lib 7 guruhrasmlar tasviri borligi
aniqlangan, shundan to‘laqonli ravishda 4 ta guruhi
saqlangan. Rasmlar manzarasida odam gavdasi, cho‘chqa,
ayiq tasvirlari bo‘lib,odamlarning bosh qismi qush
ko‘rinishida, huddi Zarautkamar rasmlaridagidek
keltirilganligi bilan ahamiyatlidir. Ba’zi manzaralarda o‘q-yoy
bilan yaralangan cho‘chqani ovlash jarayoni keltirilib, xattoki 3
ta niqoblanib olgan ovchilarning ham tasviri ko‘rinib turibdi.
Zarautkamar rasmlaridan farqli o‘laroq, bu rasmlar kontur
uslubida ishlangan. V.A.Ranov, A.A.Formozov va boshqa
tadqiqotchilar SHaxta g‘or makoni rasmlarini atroflicha ilmiy
tahlil qilar ekan, uni ovchilik bilan bog‘liq bo‘lgan, sig‘inish
e’tiqodi mazmunini ifodalovchi yodgorlik deb hisoblaydilar.

Bu sig‘inish e’tiqodi, ovni o‘ngidan kelishi uchun bajariladigan rasm-rusmlardan
iborat. G‘or madaniy qatlamidan topilgan tosh qurollarning tipologik tahlili hamda
qoyatosh suratlarining mazmuni, ishlov berilishi texnikasiga qo‘ra tadqiqotchilar bu
yodgorlikni mezolit-neolit davri jamoalari moddiy madaniyatiga tegishli deb
hisoblagan. Shuningdek, Oqbaytal daryosi chap qirg‘og‘idagi CHechekta qayirining
maydon sathidan 2 dona qirg‘ich qurollari va bir necha dona uchirindidan yasalgan
tosh qurollari, Oqbaytal daryosining Pishart daryosiga qo‘yilish joyidagi 30x15 metr
maydon sathiga ega bo‘lgan qayirdan ham yashil rangli chaqmoqtoshdan yasalgan
otsheplar, katta o‘lchamli qirg‘ich qurol, bir nechta tosh o‘zaklari yig‘ib
olingan. Oqsuv daryosi o‘ng qirg‘og‘ida 150x120 metr maydon sathiga ega bo‘lgan
Qoratumshuq qayiridan5 dona yaxshi ishlov berilgan qirg‘ich qurollari, prizmasimon,
disksimon ko‘rinishli tosh o‘zaklari topilgan. Shaxta g‘or makoniga qarama-qarshi
bo‘lgan daryo qirg‘og‘iKurteksoy kayiri sathidan ham bir nechta uchirindidan
yasalgan yaxshi ishlov berilgan tosh qurollari, tosh o‘zaklari hamda payraqa qurollari
topilgan. V.A.Ranovning ko‘rsatishicha, bu tosh buyumlari to‘plamlari mezolit
davriga oid bo‘lib, topilma joylari mezolit davri jamoalariga tegishli bo‘lgan.

Xullas, Tojikiston hududi mezolit jamoalari moddiy madaniyatini tadqiqotida mustaqil
madaniyat sifatida Tutqovul, Vaxsh madaniyatlari va SHarqiy Pomirda Markansuy
madaniyati ajratilgan. SHuningdek, 2 ta mustaqil madaniy kompleks - Obi-Kiyik va
SHugnov ilmiy muamilaga kiritilgan. Bu madaniyat va komplekslar bir-birlaridan kelib
chiqish ildizi, tosh industriyasi, tosh qurollarining yasalishi texnologiyasi va texnikasi bilan
farqqiladi . Tutqovul madaniyatiga -Tutqovul makoni 3-gorizonti, Oqtanga makoni 6-
madaniy qatlami va CHilchor-Chashma makoni, Vaxsh madaniyatiga Tutqovul makoni 2a-
gorizonti, Darai-Sho‘r makoni kiradi. Obikiyik kompleksiga Obikiyik, Quyi-bulon makoni
kiradi. Shugnov kompleksiga Shugnov makoni «O» gorizonti kiradi. Tutqovul, Say-Sayyod,
Oqtanga, Shugnov makonlari stratigrafik ma’lumotlari hamda Tutqovu l 2 gorizontidan
(6070 – 6310), Oqtanga makoni 6-madaniy qatlamidan (6830 – 7100), Say-Sayyod pastki
gorizontlaridan (6350 – 6600; 8900 – 9170) radiouglerod analizlarini olinishi hamda bu
makonlarni YAqin SHarq makonlari moddiy madaniyati bilan madaniy yaqinligidan kelib,
chiqib tadqiqotchilar Tojikistonning Vaxsh, Kafirnigon, Panj vohalari mezolit jamoalari
moddiy madaniyatini mil. avv. XI-VII ming yilliklar xronologik ramkasi bilan belgilashgan.

$1. Аскаров А., Абдуллаев Б. Джуракутан ( К проблеме протогордской цивилизации на юге Узбекистана). –Т.: «Фан», 1983 2 .Вишняцкий Л.Б. Палеолит Средей Азии и Казахстана. Санкт-Петербург. 1996. 3. Жўрақулова Д.М. “Мустақиллик йилларида Ўзбекистонда палеолит даврининг ўрганилиши”“Фан” Тошкент-2019 4.Жўрақулов М. Ўрта Осиё ибтидоий давр археологияси. Тошкент-1984. 5 .Деревянко А.П., Исламов У.И., Петрин В.Т., Сулейманов Р.Х., Кривошапкин А.И., Алимов К., Крахмаль К.А., Феденева И.Н., Зенин А.Н., Анойкин А.А. Исследования грота Оби-Рахмат (Республика Узбекистан) в 1998 г.// Проблемы археологии, этнографии, антропологии Сибири и сопредельных территорий. – Новосибирск: Изд-во ИАЭт СО РАН. – 1998. 6. Ташке н баев Н.Х., Сулейманов Р.Х. Культура древнекаменного века долины Зарафшана. – Ташкент: ФАН, 1980. 7. Исламов У.И., Анисюткин Н.К., Крахмаль К.А., Сайфуллаев Б.К., Хушвактов Н.О. Отчет о проделанной работе кульбулакским отрядом в 1994 г. «Палеоэкология и пути первоначального заселения и обживания северо-востока Узбекистана». Самарканд. 1995.7. 8.Исламов У.И., Крахмаль К.А. Дрекнепалеолитические орудия труда из Ферганской долины \\ ОНУ. № 4. 1987  FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:$

Janubiy Tojikiston mezoliti

Купить

Похожие документы
Sovet ittifoqida siyosiy mojarolar
O'rta asrlarda yer-suv munosabatlari
Koreya Choson XVIII- XIX asrlarda
Somoniylar davlati va oʻrta Osiyoda tutgan oʻrni
Abdullaxon II davrida Buxoro xonligi

Информация о документе

Продавец

Janubiy Tojikiston mezoliti

Похожие документы