Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	420.4KB
Покупки	0
Дата загрузки	13 Октябрь 2023
Расширение	docx
Категория	Экономика

Javobgarlik sug’urtasida riskni boshqarish

Sug’urta faoliyatiining samaradorligini aniqlovchi ko’rsatkichlardan
muhimi bu sug’urta da’volarining ijobiy tomonga hal etilishi hisoblanadi.
Sug’urtalanuvchining da’vo arizasini qisqa vaqt ichida ko’rib chiqish, talab
etiladigan sug’urta hodisasi ro’y berganligini tasdiqlovchi hujjatlar sonini
kamaytirish (hodisa bo’yicha tegishli organlarning xulosalari kifoya), agar ro’y
bergan hodisa sug’urta hodisasi deb tan olinmasa uni mijozga aniq faktlar bilan
tushuntirish zarur, zero mijozda “to’lab bermadi”, “sug’urtaga ishonmaslik kerak
ekan”, “shuncha yugurganlarim zoe ketdi” kabi fikrlar paydo bo’lmasin. Agar
sug’urtalovchi sug’urta qoplamasini to’lashga qaror qilsa shartnomada belgilangan
muddatda hech qanday kechiktirishlarsiz to’lash zarur, shunda sug’urta
kompaniyasining asl mijozlari soni oshadi.
Sug’urta kompaniyalarining shaffofligini saqlab qolish, ya’ni potentsial
mijozlar sug’urta kompaniyalarining faoliyat yo’nalishlari, moliyaviy barqarorligi,
to’lovga layoqatliligi to’g’risidagi ma’lumotlarga hech to’sqinliksiz ega bo’lsinlar.
Sug’urta bozori infrastruktura sub’ektlarining faoliyatini samarali tashkil
etish zarur, natijada sug’urta kompaniyalarining sifatli va tez xizmat
ko’rsatishlariga shart-sharoit yaratilsin.
Mamlakatimizning chekka hududlaridagi sug’urta kompaniyalarining
moddiytexnik bazasini shakllantirish va uni mustahkamlash.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi – 2023 yil 01 may.
2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “2022 — 2026 yillarga
mo’ljallangan yangi O’zbekistonning taraqqiyot strategiyasi”
3.O’zbekiston Respublikasining “Mexnat kodeksi” 2023 yil 30 aprel
4.O’zbekiston Respublikasining «Byudjet kodeksi 2013 yil 26 dekabr
5.O’zbekiston Respublikasining “Soliq kodeksi” 2019 yil 30 dekabr)
6.O’zbekiston Respublikasining “Buxgaltetriya hisobi to’g’risida”gi Qonuni.
2016 y. 13 aprel

Ammo fuqarolik javobgarligi sug’urtasi bo’yicha shartnoma sug’urtalovchi
va sug’urtalanuvchi (transport vositasi haydovchisi) o’rtasida tuziladi. Uchinchi
shaxs esa shartnomada ishtirok etmaydi, ammo sharnoma uning foydasiga tuziladi.
Tajriba shuni ko’rsatadiki avtotransport haydovchilariga nisbatan sud orqali
belgilangan jabrlanuvchiga to’lanishi lozim bo’lgan zarar miqdori haydovchining
bir yillik ish haqining yarmidan ko’pini tashkil etadi.
Javobgarlikni sug’urta qilishning keng tarqalgan turlaridan yana biri ish
beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish hisoblanadi.
Mazkur “Ish beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish
to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasining O’RQ-210-sonli qonuni 2009 yil
16 aprelda qabul qilingan bo’lib, ushbu qonunning ish beruvchining fuqarolik
javobgarligini majburiy sug’urta qilish sohasidagi munosabatlarni tartibga
solishdan iborat.
Ish beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish
to’g’risidagi qonun hujjatlari ushbu Qonun va boshqa qonun hujjatlaridan
iboratdir.
Agar O’zbekiston Respublikasi xalqaro shartnomasida O’zbekiston
Respublikasining ish beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta
qilish to’g’risidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar
belgilangan bo’lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo’llaniladi.
Хodim o’z mehnat vazifalarini bajarishi bilan bog’liq holda mehnatda
mayib bo’lishi, kasb kasalligiga chalinishi yoki sog’lig’ining boshqacha tarzda
shikastlanishi munosabati bilan uning hayoti yoki sog’lig’iga yetkazilgan zararning
o’rnini qoplash bo’yicha ish beruvchi o’z fuqarolik javobgarligini ushbu Qonunda
belgilangan shartlar asosida va tartibda sug’urtalashi shart.
Хodim o’z mehnat vazifalarini bajarishi bilan bog’liq holda mehnatda
mayib bo’lishi, kasb kasalligiga chalinishi yoki sog’lig’ining boshqacha tarzda
shikastlanishi munosabati bilan uning hayoti yoki sog’lig’iga yetkazilgan zararning
o’rnini qoplash bo’yicha ish beruvchining fuqarolik javobgarligi vujudga kelganda

Xulosa
Mamlakatimizda iqtisodiy islohotlar sifat jihatidan yangilanishi jarayonida
sug’urta faoliyati ham rivojlanib, ravnaq topib bormoqda. Milliy sug’urta bozori
so’nggi yillarda jadal sur’atlar bilan rivojlanib bormoqdaki, buning isbotini
sug’urta kompaniyalarining reyting ko’rsatkichlaridan ham kuzatish mumkin.
Bugungi kunda mamlakatimizda sug’urta xizmatlari bozorini xalqaro talablar
darajasiga olib chiqish, jismoniy va yuridik shaxslarning sug’urta bozorida faol
ishtirok etishini rag’batlantirish maqsadida sug’urta kompaniyalari uchun har
tomonlama shart-sharoitlar yaratilmoqda. Bu esa, bozordagi sog’lom raqobat
muhitining ham shakllanishiga olib kelmoqda. Bugungi kunga kelib,
mamlakatimizda faoliyat yuritayotgan sug’urta kompaniyalari o’rtasida sog’lom
raqobat mavjud, deb bemalol ayta olamiz, buni ularning soni va ko’rsatayotgan
sug’urtaviy xizmatlari sifatidan ko’rish mumkin. Mavzud raqobatni
susaytirmasdan, balki uni yanada faol olib borish maqsadida quyida keltiriladigan
yo’nalishdagi ishlarni amalga oshirish maqsadga muvofiq, deb hisoblaymiz.
Sug’urta operatsiyalarini amalga oshirish jarayoni aholi ehtiyojlariga mos
keluvchi sug’urta mahsulotlarini ishlab chiqishdan boshlanadi, shunday ekan,
avvalo mahsulotning sifatli, qulay narxlarda va asosiysi, potentsial
sug’urtalanuvchilarning talabi asosida yaratilishi maqsadga muvofiqdir.
Sug’urta operatsiyalarini amalga oshirish jarayoni ishlab chiqilgan sug’urta
mahsulotini bozorda sotish bilan davom ettiriladi, demak, uni sug’urta bozorida
joylashtirish va marketing asosida mijozlarni jalb etish, mahsulotning ijtimoiy
hayotdagi zarurligini anglatish, uning natijasida kelajakda yuzaga kelishi mumkin
63 bo’lgan katta xarajatlarning oldi olinishini turli aniq faktlar (statistik
ma’lumotlar) yordamida tushuntirish zarur.
Sug’urtalanuvchilar o’zlari uchun ma’lum sug’urta turini tanlaganlaridan
so’ng har ikki tomon o’rtasida shartnoma tuziladi, shartnoma shartlarining,
tartibqoidalarning oddiyligi, mijoz uchun qulayligi, shuningdek mijoz uchun
muhim hisoblangan tarif stavkalarning soddalashtirilganligi sug’urta
operatsiyalarining samarali amalga oshirilishini ta’minlaydi.

Kirish
Iqtisodiyotning globallashuv sharoitida ishlab chiqarishlarni
modernizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan yangilash, sifatli, ichki va
tashqi bozorlarda raqobatbardoshli mahsulotlar ishlab chiqarishni hamda
xizmatlarning zamonaviy turlarini ko’paytirish va nomenklaturasini kengaytirish,
ishlab chiqarishning energiya sig’imini qisqartirish alohida ahamiyat kasb
etmoqda. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan
2017 — 2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor
yo’nalishi bo’yicha qabul qilingan harakatlar strategiyasining 3.1. bandi
makroiqtisodiy barqarorlikni yanada mustahkamlash va yuqori iqtisodiy o’sish
sur’atlarini saqlab qolishga bag’ishlangan bo’lib, unda asosiy e’tibor sug’urta,
lizing va boshqa moliyaviy xizmatlarning hajmini ularning yangi turlarini joriy
qilish va sifatini oshirish hisobiga kengaytirish, shuningdek kapitalni jalb qilish
hamda korxona, moliyaviy institutlar va aholining erkin resurslarini
joylashtirishdagi muqobil manba sifatida fond bozorini rivojlantirishga qaratilgan 1
.
Iqtisodiyotda erishilgan marralar, istiqbolga mo’ljallangan uzoq muddatli
maqsadlar, jahon bozoridagi real va yuzaga kelishi prognozlashtirilayotgan
vaziyatdan kelib chiqib 2018 yilgi iqtisodiy dasturning bir qator eng muhim
yo’nalishlari va ustuvor vazifalari belgilandi. Shuningdek, mamlakatimizni
iqtisodiy rivojlantirish, uzoq muddatli strategik maqsadlarni amalga oshirishda
O’zbekistonning jahon bozoridagi raqobatbardoshligini oshirish va mavqeini
mustahkamlashga yo’naltirilgan tarkibiy o’zgarishlar, zamonaviy yuksak
texnologiyalarga asoslangan eksportbop mahsulotlar ishlab chiqarishni jadal
rivojlantirish asosiy ustuvor yo’nalishlardan biri ekanligiga alohida e’tibor
qaratilmoqda. So’nggi yillarda O’zbekiston iqtisodiyotida kuzatilayotgan
rivojlanish ko’rsatkichlarining samarali moliyaviy siyosat natijasi ekanligini qayd
etish zarur. Bozor iqtisodiyoti sharoitida sug’urta bozorida raqobat muhitini
yaratish, uning sug’urta kompaniyalari faoliyatiga ijobiy ta’sir etishini ta’minlash,
raqobat sharoitida sug’urtalanuvchi va potensial sug’urtalanuvchilar uchun
1
2017−2021 yillarda O’zbekistonni rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha harakatlar strategiyasi.
2017 yil 7 fevraldagi O’zbekiston Prezidentining farmoni.

O ZBEKISTON RESPUBLIKAS I ʻ OLIY TA’LIM , FAN VA
INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
SIRTQI FAKULTETI
“________________________________________________________”
KAFEDRASI
“ _______________________________________________________________ ”
FANIDAN

KURS ISHI
МАVZU: Javobgarlik sug’urtasida riskni boshqarish
BAJARDI:_______________________________
QABUL QILDI:____________________________

keltirish javobgarligini sug’urtalash bo’yicha shartnomaga ega bo’lsa sug’urta
qoplamasa sug’urta tashkiloti tomonidan qoplanadi.
1-jadval

Bugungi kunda aholi turmush darajasining doimo oshib borishi transport
vositalarining yanada takomillashishi jahonda avtomobillar sonining muntazam
o’sishiga olib kelayapti. O’zbekiston Respublikasida 1,5 mln.dan ortiq
avtotransport vositalari bo’lib 2005 yilga kelib ularning soni ayrim hisob-
kitoblarga ko’ra 3 mln.ga yetishi kutilmoqda. Shubhasiz bu “UZDEWOO AVTO”
avtomobil zavodi tomonidan va yaqin hamda uzoq horij mamlakatlaridan halqaro
standartlarga mos keladigan avtomobillarning kelishi hisobga erishiladi.
Afsuski transport vositalari sonining ko’payishi salbiy oqibatlarga olib
keladi. Ya’ni, yo’l-transport hodisasi bilan bog’liq baxtsiz hodisalar ko’payishi
mumkin.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “O’zbekiston
Respublikasida transport vositalari va boshqa o’ziyurar mashina hamda
mexanizmlar egalari fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urtasi to’g’risida” 1994
yil 30 dekabrda qabul qilgan 632-sonli qaroriga (bu qarorga Vazirlar
Mahkamasining “Sug’urta xizmatlari bozorini yanada rivojlantirish chora-
tadbirlari to’g’risida” 2002 yil 27 noyabrdagi 413-son qarori bilan qo’shimcha va
o’zgartirishlar kiritilgan) muvofiq, 1995 yil 1 yanvardan boshlab transport
vositalari egalari fuqarolik javobgarligining majburiy sug’urtasi joriy etilgan.
O’zbekiston Respublikasi hududida faoliyat ko’rsatayotgan mulkchilikning barcha
shakllaridagi transport vositalari egalari fuqarolik javobgarligi majburiy
sug’urtasiga jalb qilinadilar.
Ushbu fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urtasini joriy etilganligi yo’l-
transport ishtirokchilari manfaatlarini himoya etishga va ulrani ijtimoiy muhofaza
etishga qaratilgandir.
Quyidagi jadvalda transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini
majburiy sug’urta qilish bo’yicha transport vositasi birligidan bir yilda bir marta
undiriladigan sug’urta summasi hajmidan sug’urta mukofotlari tariflari miqdorlari
keltirilgan (1-jadval).
Yuridik va jismoniy shaxslarga yetkazilgan zararni undirish uchun sug’urta
summalarining cheklangan miqdorlari:

- yo’l-transport hodisasi (baxtsiz hodisa) yuz bergan joyda harakatlanish
xavfsizligini ta’minlash maqsadida tegishli choralar ko’rishga, voqea oqibatlarini
yengillashtirish, shuningdek, mol-mulkning saqlanishini ta’minlash choralarini
ko’rishga;
- imkoni boricha zararning ko’payishini bartaraf etishga;
- jabr ko’rgan shaxslarga fuqarolik javobgarligini sug’urta qilish shartnomasini
tuzgan sug’urtalovchi to’g’risida zarur ma’lumotlar berishga;
- voqea ro’y bergan joydagi sug’urtalovchini darhol xabardor qilishga yoki
voqea ro’y bergandan keyingi ish kunidan kechiktirmay sug’urtalovchiga zarur
axborot va tushuntirish xati taqdim etishga majburdir.
Transport vositasi egasi, haydovchi yoki da’vo qiluvchi shaxs sug’urta
tashkilotiga yo’l-transport hodisasi (baxtsiz hodisa) ga taalluqli mavjud dalillarni
taqdim etishi hamda sug’urtalovchining yuz bergan voqea tafsilotlarini va
yetkazilgan zarar miqdorini aniqlanishini ta’minlashi, shuningdek, sug’urtalovchi
tomonidan yo’l-transport hodisasi (baxtsiz hodisa) aybdorlariga qarshi da’volarni
tekshirishda yordam ko’rsatishi shart.
Yo’l-transport hodisasi (baxtsiz hodisa) to’g’risida xabar olingandan so’ng
sug’urtalovchi zarar miqdorini, hodisaning haqiqiy holatlarini aniqlash maqsadida
harakat qiladi hamda sug’urta dalolatnomasini va manfaatdor shaxslar ishtirokida
belgilangan namunadagi hisob-kitob smetasini tuzadi.
Sug’urtalovchi transport vositasi egasini va da’vo qiluvchi shaxsni
to’lanadigan zarar miqdorini aniqlash uchun qanday hujjatlar taqdim etish
zarurligi haqida xabardor qiladi.
Jabrlanuvchi yoki uning topshirig’iga ko’ra vakolatli shaxs transport
vositasi tomonidan yetkazilgan zarar to’g’risida sug’urtalovchini xabardor qiladi.
Agar zarar noma’lum transport vositasi to monidan yetkazilgan bo’lsa, u
holda jabrlanuvchi militsiyaga yoki DANga, sug’urtalovchiga darhol xabar berishi
va zarar noma’lum transport vositasi tomonidan yetkazilganligi to’g’risida tergov
organlarining xulosasini olishi shart.

- aybdor shaxsning transport vositasida bo’lgan yukka;
- yo’l-transport hodisasi natijasida atrof-muhitga;
- yong’in kelib chiqishi tufayli o’rmonlarga, daraxtzorlarga va bog’larga
yetkazilgan zarar uchun;
- naqd pul, qimmatli qog’ozlar, har qanday turdagi hujjatlar, shuningdek,
filatelistik, numizmatik va boshqa kolleksiyalar va boyliklar yo’qolganligi uchun
javob bermaydi.
Agar jabrlanuvchi tomonidan qasddan jinoyat sodir etilgan bo’lsa, sug’urta tovoni
to’lanmaydi. Zarar miqdori sud orqali aniqlanadi.
Shaxsga yetkazilgan zarar uchun sug’urta summasi jabrlanuvchiga, unga boshqa
sug’urta shartnomalari bo’yicha to’lanadigan summalardan qatiy nazar, to’lanadi.
Jabrlanuvchining sog’ligiga yetkazilgan zarar uchun tovon miqdori davolash-
profilaktika muassasasining tegishli hujjatida ko’rsatib o’tilgan zarar darajasiga
qarab yoki vafot etganlik to’g’risidagi dalolatnoma asosida belgilanadi.
Salomatlikka yetkazilgan zarar uchun tovon sug’urta summasiga mutanosib
ravishda, biroq uning jami miqdorining 60 foizidan (vafot etgan taqdirda) ko’p
bo’lmagan miqdorda to’lanadi.
Uchinchi shaxslarning mol-mulkiga zarar yetkazilganligi yoki nobud bo’lganligi
uchun sug’urta qoplamasi sug’urta summasiga mutanosib ravishda, biroq uning
jami miqdorining 40 foizidan (mol-mulk to’liq nobud bo’lgan taqdirda) ko’p
bo’lmagan miqdorda to’lanadi.
Mol-mulkka yetkazilgan zarar uchun yoki jabrlanuvchilarning sog’ligiga ziyon
yetkazganlik uchun sug’urta to’lovi har bir aniq, sug’urta hodisasi bo’yicha bir
vaqtda to’lanadi.
Sug’urta qoplamasini sug’urtalovchi barcha zarur hujjatlar olingandan so’ng 72
soat mobaynida to’laydi. Sug’urta qoplamasini to’lash sug’urtalovchining aybi
bilan kechiktirilsa, u har bir kechikkan kun uchun hisoblab chiqilgan sug’urta
tovoni summasining 0,5 foizi miqdorida penya to’laydi.
Yo’l-transport hodisasi (baxtsiz hodisa) ro’y bergan taqdirda sug’urtalanuvchi:

Fuqarolik javobgarligini sug’urta qilish majburiyati quyidagi transport
vositalarining egalariga nisbatan tatbiq etilmaydi:
eng katta konstruktiv tezligi soatiga yigirma kilometrdan oshmaydigan
transport vositalari;
tirkamalar va ikki, uch g’ildirakli yoki ish hajmi ellik kub santimetrgacha
bo’lgan dvigatel yoki inson yoxud hayvon kuchi bilan harakatga keltiriladigan
boshqa transport vositalari;
O’zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining transport vositalari, bundan
O’zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining xo’jalik faoliyatini ta’minlash
uchun foydalaniladigan avtobuslar, yengil avtomobillar, boshqa transport vositalari
mustasno;
chet davlatlarda ro’yxatdan o’tkazilgan transport vositalari, agar ular
egalarining fuqarolik javobgarligi O’zbekiston Respublikasi hududida amal
qiladigan xalqaro majburiy sug’urta tizimlari doirasida sug’urtalangan bo’lsa.
Transport vositasiga egalik qilish huquqi vujudga kelganda (u mulk qilib,
xo’jalik yurituviga, operativ boshqarishga yoki boshqa qonuniy asosda olinganda)
transport vositasi egasi unga egalik qilish huquqi vujudga kelgan kundan e’tiboran
o’n kundan kechiktirmay o’z fuqarolik javobgarligini sug’urtalashi shart.
Qonunga muvofiq fuqarolik javobgarligi boshqa shaxs tomonidan
sug’urtalangan transport vositalari egalariga nisbatan fuqarolik javobgarligini
sug’urta qilish majburiyati tatbiq etilmaydi.
Egalarining fuqarolik javobgarligi ushbu Qonunga muvofiq
sug’urtalanmagan transport vositalaridan O’zbekiston Respublikasi hududida
foydalanishga yo’l qo’yilmaydi.
O’zbekiston Respublikasi hududiga kirib kelganda va O’zbekiston
Respublikasi hududida amal qiladigan xalqaro majburiy sug’urta tizimlarining
sug’urta polislari mavjud bo’lmagan taqdirda, chet davlatlarda ro’yxatdan
o’tkazilgan va O’zbekiston Respublikasi hududida vaqtincha foydalanilayotgan
transport vositalari egalari o’z fuqarolik javobgarligini sug’urtalashi shart.

Transport vositalari egalarining uchinchi shaxslar oldidagi
fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urtalash shartnomalari
bo’yicha bir oygacha muddatga O’zbekiston Respublikasi hududiga
kiradigan bitta avtotransport vositasidan undiriladigan sug’urta
tarif stavkalari
(foizlarda )
t/r Transport
turlari Sug’urta javobgarligi
miqdoridan sug’urta
t arif stavkalari (foizlarda)
1000 A Q Sh
dollari
( Q ozog’iston) 3000 A Q Sh
dollari
(Turkmaniston)
1. Yuk avtomobillari 1,0 2,5
2. Avtobuslar 0,8 2,0
3. Yengil avtomobillar 0,5 1,5
4. Traktorlar, kombaynlar va boshqa
o’ziyurar mashinalar va
mexanizmlar 0,4 1,0
5. Mototransport 0,2 0,7
Turkmaniston avtotransporti uchun:
-mol-mulkka yetkazilgan zararni qoplash uchun - 1000 A Q Sh dollari;
-o’lim holatiga olib kelgan zararni qoplash uchun - 2000 A Q Sh dollari da
belgilangan.
Sug’urta mukofotlari bojxona organlari tomonidan bevosita bojxona postlarida
erkin almashtiriladigan valyutada undiriladi, mablag’lar keyinchalik shartnoma
asosida sug’urta tashkilotlarining hisob raqamlariga o’tkaziladi. Sug’urta mukofoti
to’langandan so’ng horijiy transport vositasi haydovchilariga sug’urta polisi
beriladi.

qiluvchi uning oldida javobgar bo’lgan shaxsgina (yoki uning merosxo’ri)
hisoblanadi.
Kasbiy javobgarlikni sug’urtalash shartnomasi shartlarida sug’urtachining
sug’urtalanuvchi yoki uning xodimi vakolatiga nisbatan kafolatlari ko’zda
tutilmagan.
Sug’urtachi uchinchi shaxsga sug’urtalanuvchi tomonidan qonunuiy va
me’yoriy hujjatlar buzilishi, sug’urtalanuvchining atayin harakatlari natijasida
zarar yetkazilsa sug’urtalanuvchi majburiyatlari bo’yicha javobgar hisoblanmaydi.
Sug’urtalanuvchining harakatlaridagi niyatni isbotlash sug’urtachi zimmasiga
yuklatiladi. Sug’urtalanuvchining niyati sudning qonuniy kuchga kirgan qarori,
hukmi bilan aniqlanadi. Agarda sug’urtalanuvchiga nisbatan jinoiy ish
qo’zg’atilgan bo’lsa, sug’urta mukofoti to’g’risidagi masala sud qarori va
hukmigacha to’xtatiladi.
2015 yil 26 mayda O’zbekiston Respublikasining “Tashuvchining fuqarolik
javobgarligini majburuiy sugurta qilish to’g’risida”gi O’RQ-386-sonli Qonuni
qabul qilindi.

Jabrlanuvchi tomonidan ushbu shartlar bajarilmagan taqdirda
cyg’urtalovchi voqeaning muhim holatlari aniqlanmay qolganligi uchun tovon
to’lashga majbur emas.
Quyidagi haydovchi:
- uchinchi shaxsga zarar yetkazilishini qasddan yuzaga keltirgan;
- transport vositasini alkogolli ichimlik ichish yoki giyohvand modda
iste’mol qilish natijasida mast holatda boshqargan va bu bilan sug’urta voqeasini
yuzaga keltirgan;
- transport vositasini boshqarishga ruxsatnomasi bo’lmagan;
- transport vositasidan uning egasining ra’yiga qarshi foydalangan va ushbu
transport vositasi bilan zarar yetkazgan haydovchi to’langan sug’urta qoplamasini
sug’urtalovchiga qaytarishga majburdir.
Agar sug’urtalanuvchi sug’urtalovchiga zarar yetkazilganligi to’g’risida
xabar bermasa yoki o’z vaqtida xabar bermasa, u holda sug’urtalovchi bunday
xabar bermaslik yoki o’z vaqtida xabar bermaslik oqibatida kelib chikqan
qo’shimcha xarajatlar va sud chiqimlarini qoplash yuzasidan sug’urtalangan
shaxsga nisbatan da’vo qo’zg’ashi mumkin.

chiqqan holda qaror chiqarilganda, e’tirozlar uchinchi shaxsga yetkazilgan zarar
qiymatidan kelib chiqan holda ixtiyoriy qondirilganda aniqlanadi.
Qoplanayotgan zarar summasiga sug’urta holatida zararning oldini olish
yoki kamaytirish uchun maqsadga muvofiq sarf-harajatlar ham kiritilishi mumkin,
biroq to’lovlarning umumiy qiymati sug’urta shartnomasi bo’yicha sug’urta
pulidan oshmasligi kerak.
Sug’urta to’lovini to’lagan sug’urtachiga to’langan mablag’ doirasida
sug’urta to’lovini olgan sug’urtalanuvchiga boshqa shaxs yetkazilgan zarar uchun
javobgar shaxsga nisbatan ega bo’lgan talablarni talab qilish huquqi o’tadi.
Sug’urtalanuvchi sug’urtachiga o’zidagi barcha hujjatlar va dalillarni berishi
hamda ushbu huquqni amalga oshirish uchun kerakli barcha rasmiy ishlarni
bajarishi kerak. Agar qayd etilgan shaxslar yetkazilgan zarar uchun javobgar
shaxsga nisbatan talab qilish huquqidan voz kechsa yoki ushbu huquqni ularning
aybi bilan (hujjatlarni taqdim etmaslik va hokazolar) amalga oshirishning iloji
bo’lmasa, sug’urtachi sug’urta to’lovlarini to’lashdan ozod etiladi. Agarda ushbu
to’lovlar to’langan bo’lsa, qayd etilgan shaxslar sug’urtachiga olingan mablag’larni
uni olgan kundan boshlab qonunchilikda belgilangan foizlar bilan qaytarishi shart.
Sug’urtalanuvchi sug’urtachiga O’zbekiston Respublikasi qonunchiligi
tomonidan belgilangan da’vo muddati ichida qonun yoki sug’urta
shartnomasi bo’yicha sug’urta to’lovini to’lashdan bosh tortish uchun asos bo’lgan
holatlar aniqlanganda, to’langan pulni qaytarishga majbur.
Agarda sug’urta holati sodir etilgan paytda sug’urtachi tomonidan
sug’urtalangan ob’ekt bo’yicha sug’urtalashning boshqa shartlariga amal qilingan
bo’lsa, sug’urta to’lovi sug’urta mablag’lariga nisbatan mutanosib ravishda
taqsimlanadi va ushbu mablag’lar uchun auditor javobgarligi har bir sug’urta
qiluvchi tomonidan sug’urtalangan, har bir sug’urta qiluvchi esa o’z ulushiga
to’g’ri keladigan zararning bir qismini to’laydi, xolos.
Sug’urtalanuvchi yoki uchinchi shaxsning sug’urta holati sodir etilishiga
qaratilgan g’arazli hatti-harakatlari, sug’urtalanuvchi yoki uchinchi shaxs
tomonidan sug’urta holati bilan bevosita sababli aloqada bo’lgan jinoyatning

3.Kasbiy javobgarlikni sug’urtasi haqida tushuncha. K asbiy
javobgarligini sug’urtalash bo’yicha shartnoma tuzish.
Kasbiy javobgarlikni sug’urtalash sug’urtachining sug’urta ob’ektiga
keltirilgan zararni to’liq yoki qisman qoplash miqdorida sug’urta to’lovlari
bo’yicha majburiyatlarni ko’zda tutuvchi sug’urta turlarini ifoda etadi.
Bunda jismoniy shaxsning mulkiy manfaatlari sug’urta ob’ekti hisoblanadi.
Ushbu ob’ektni sug’urta qilish to’g’risida fuqarolik qonunchiligi tomonidan
belgilangan tartibda jismoniy shaxsning uchinchi shaxs tomonidan sug’urtalangan
kasbiy faoliyatni amalga oshirish munosabati bilan yetkazilgan zararni qoplash
majburiyatlari bilan bog’liq sug’urta shartnomasi tuziladi. Kasbiy faoliyatga
talablar va uni amalga oshirish tartibi tegishli qonunchilik hamda me’yoriy
hujjatlar tomonidan belgilanadi.
Kasbiy javobgarlikni sug’urtalash kasbiy faoliyatni amalga oshirishda
uchinchi shaxsga zarar yetkazishi mumkin bo’lgan turli shaxslar toifalarining
mulkiy manfaatlarini sug’urta qilish turlarini birlashtiradi. Ko’pincha shifokorlar,
notariuslar, baholovchilar, ekspertlar, qo’riqchilar, advokatlar va boshqalarning
kasbiy javobgarligi sug’urta qilinadi.
Kasbiy javobgarlikni sug’urtalashda boshqa sug’urta turlaridan farqli
ularoq sug’urta holatining boshlanishi tashqi omillarga (tabiiy ofatlar va kesin
o’zgarishlar, uchinchi shaxs harakatlari va hokazolar) emas, balki muayyan kasbiy
faoliyatni amalga oshiradigan shaxs malakasiga bog’liq. Sug’urtachi sug’urta
shartnomasi tuzganidan so’ng kasbiy faoliyat bilan shug’ullanuvchi shaxs
ehtiyotkorlik bilan ish tutishi va kasbiy ko’nikmalarni namoyon etishi lozim.
Ko’pchilik holatlarda sug’urta holatining boshlanishi sudning
mutaxassisning mijozga moddiy zarar yetkazganligi va uning miqdori uchun
mulkiy javobgarligini belgilovchi qarori qonuniy kuchga kirgandan keyin tan
olinadi. Bundan tashqari, sug’urtachining uchinchi shaxsga e’tirozlarni sudgacha
hal etishda yetkazgan zarari uchun javobgarligining belgilanishi ham faqat
sug’urtachi tomonidan yetkazilgan zarar aniq isbotlanganda sug’urta holati sifatida
tan olinishi mumkin. Bunda sug’urta shartnomasida sug’urtachi javobgarligining

javobgarligini majburiy sug’urta qilishni amalga oshirish yo’li bilan O’zbekiston
Respublikasi hududida transport vositalarining barcha turlarida tashishni amalga
oshirishda yo’lovchilarning hayoti, sog’lig’i va (yoki) mol-mulkiga yetkazilgan
zararning o’rni qoplanishi kafolatlanishini ta’minlashga qaratilgan.
Mamlakatimizda yo’lovchilarni tashish hajmi o’sib borayotganligi bois,
“tashuvchining yo’lovchilar hayoti, sog’lig’i va (yoki) mol-mulkiga yetkazilgan
zararning o’rnini qoplash bo’yicha fuqarolik javobgarligi” degan tushunchasining
dolzarbligi oshmoqda. Yo’lovchi unga tashish chog’ida yetkazilgan zararning
o’rni, qanday turdagi transport vositasida bo’lishidan qat’iy nazar, o’z vaqtida va
to’liq qoplanishiga umid qilishga haqli. Bundan tashqari yo’lovchi tashishning
barcha jarayonida va barcha turdagi transport vositalarida uning hayoti, sog’lig’i va
(yoki) mol-mulkiga yetkazilgan zarar qoplanishiga ishonch hosil qilishi kerak.
Tashuvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish tizimi
yo’lovchilarning qonuniy manfaatlarini himoya qiladigan, hamda yo’lovchilarning
hayoti, sog’lig’i va (yoki) mol-mulkiga yetkazilgan zararning o’rnini qoplash
bo’yicha harajatlarni kamaytirish yo’li bilan tashuvchilarning moliyaviy
barqarorligini ta’minlaydigan mexanizm sifatida xizmat qilishi kutilmoqda.
Bugungi kunda “Tashuvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish
to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonunini amalga oshirish yuzasidan
tegishli hukumat qarori loyihasini ishlab chiqish yuzasidan ishlar olib borilmoqda
va u bilan quyidagilarni o’z ichiga olgan tashuvchining fuqarolik javobgarligini
majburiy sug’urta qilish qoidalari tasdiqlanishi nazarda tutilmoqda:
- shartnoma shartlari va uni tuzish tartibi;
- yo’lovchilarning hayoti, sog’lig’i va (yoki) mol-mulkiga yetkazilgan zarar
miqdorini aniqlash tartibi;
- sug’urta polisi blankasining namunasi va uni tayyorlash tartibi;
- sug’urta puli, hamda sug’urta tariflari, ularning eng yuqori darajalari, sug’urta
tariflarining tuzilishi va ularning sug’urtalovchi tomonidan qo’llanilish tartibi;
- tashuvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish bo’yicha sug’urta
sherikchiligining ish tartibi va boshqalar.

Transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy
sug’urta qilish bo’yicha transport vositasi birligidan bir yilda bir
marta undiriladigan sug’urta summasi hajmidan sug’urta tariflari
stavkalari
(foizlarda )
Transport
vositalari Su g’ urta
summalarining q abul q ilingan h ajmidan su g’ urta
mukofotlari tariflari ( q onun h ujjatlari bilan
belgilangan eng kam oylik ish h a q ining ellik
baravari mi q dori)
Yuridik shaxslar Jismoniy shaxslar
Yengil avtomobillar,
avtobuslar 1,5 1
Yuk avtomobillari 2 1,5
Trolleybuslar,
tramvaylar 1 -
Traktorlar,
kombaynlar va bosh q a
o’zi yurar mashina va
mexanizmlar 1 1
Maxsus yengil
avtomobillar va
mikroavtobuslar 1 1
Mototransport 0,5 0,5
Avtotransport haydovchilarining fuqarolik javobgarligini sug’urtalashning
o’ziga xos xususiyatlari mavjud. Bunda sug’urta tashkiloti va sug’urtalovchidan
tashqari uchinchi shaxs ham ishtirok etadi.

4.Auditorning kasbiy javobgarligini sug’urtasi bo’yicha sug’urta
tariflarini aniqlash va sug’urta da’volarini ko’rib chiqilishi .
O’zbekiston Respublikasining “A uditorlik faoliyati to’g’risida ”gi
qonunining 5-moddasiga asosan a uditorlik tashkilotlari auditorlik faoliyatini
auditorlik xizmatlari ko’rsatish to’g’risida tuzilgan shartnoma asosida amalga
oshiradi. Auditorlik xizmatlari ko’rsatish to’g’risidagi shartnoma faqat auditorlik
tashkiloti javobgarligining sug’urta polisi mavjud bo’lgan taqdirda tuziladi.
Sug’urta shartnomasi bo’yicha sug’urta mukofoti miqdori sug’urta
summasi miqdoridan kelib chiqqan holda sug’urtachining tarif stavkasi bo’yicha
hisoblanadi. Sug’urta tariflari statistika ma’lumotlari, sug’urta bozori konyukturasi,
tavakkalchilik darajasi, sug’urtalanuvchi faoliyati turini sug’urta qilish muddati,
tanlangan tavakkalchilik va tavakkalchilik darajasiga ta’sir qiluvchi boshqa
holatlar hisobga olingan holda belgilanadi.
Sug’urta mukofoti auditorlik xizmatlarni amalga oshirishga doir
rejalashtirilayotgan aylanma mablag’ asosida belgilanadi. Sug’urta
shartnomasining amal qilish muddati yoki shartnomada belgilangan boshqa
davrning tugashi bilan odatda sug’urta puli va sug’urta mukofoti miqdori
sug’urtalanuvchi faoliyatining natijalari hisobga olingan holda qayta hisoblanadi.
Sug’urta mukofotini to’lash tartibi tomonlar kelishuvi bo’yicha belgilanadi:
bir yo’la yoki qisman sug’urtachining hisobraqamiga naqd pulsiz o’tkazish yo’li
bilan. Sug’urta mukofoti sug’urtalanuvchi tomonidan sug’urta shartnomasida
kelishilgan muddat ichida shartnoma imzolangan kundan boshlab to’lanadi.
Sug’urta mukofoti to’liq to’lanmagan holatda sug’urta puli sug’urta to’lovining
to’langan qismiga mutanosib ravishda kamayadi.
Shartnomani bir yildan kam muddatga tuzilganda sug’urta mukofoti yillik
sug’urta mukofoti summasidan foiz hisobida ajratiladi. Sug’urta shartnomasiga
to’liq bir oy amal qilinmagan holatda ham sug’urta mukofoti to’liq to’lanadi.
Shartnomani bir yildan oshiq muddatga tuzishda sug’urta to’lovi imtiyozli tarif
stavkalari bo’yicha hisoblanadi.

2.Хorijiy avtotransport vositalari egalarining uchinchi shaxslar
oldidagi fuqarolik javobgarligini sug’urtasi.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Хorijiy avtotransport
vositalarining O’zbekiston Respublikasi bojxona hududida bo’lishining
qo’shimcha shartlari to’g’risida” 2000 yil 12 yanvar 11-sonli qaroriga binoan,
Qozog’iston Respublikasi va Turkmanistonning transport vositalari, boshqa
o’ziyurar mashina va mexanizmlarining O’zbekiston Respublikasi bojxona
hududiga kirib kelishiga tegishli litsenziyaga ega bo’lgan sug’urta tashkilotlarining
haydovchilarning uchinchi shaxslar oldidagi fuqarolik majburiyati
sug’urtalanganligi to’g’risidagi polisi mavjud bo’lgan taqdirda yo’l qo’yiladi.
Davlat bojxona qo’mitasi O’zbekiston Respublikasining sug’urta tashkilotlari bilan
birgalikda bojxona postlarida transport vositalari, boshqa o’ziyurar mashina va
mexanizmlar egalarining uchinchi shaxslar oldidagi fuqarolik javobgarligi
sug’urtasini amalga oshiradi. Bu javobgarlik sug’urta turini joriy etishga asosiy
sabab shuki, chegaradosh mamlakatlar tomonidan bir tomonlama tusda qo’yidagi
chora-tadbirlar joriy qilingan: Qozog’iston Respublikasida - tashuvchining
yo’lovchi oldidagi fuqarolik, huquqiy javobgarligi uchun turli avtotransport
vositalaridan sug’urta yig’imlari qo’llanilayotganligi; Turkmanistonda -
Turkmaniston hududiga kirib kelayotgan avtotransport vositalari egalaridan
O’zbekiston Respublikasida qabul qilingan yig’imlarga teng bo’lmagan yig’imlar
belgilangan.
Shuni e’tiborga olgan holda 2000 yilning 1 yanvaridan boshlab, Qozog’iston va
Turkmaniston Respublikalaridan kirib keladigan transport vositalari uchun
avtofuqarolik javobgarligining majburiy sug’urtasi joriy etildi. Quyida ana
chegaradosh mamlakatlar hududidan kirib kelgan transport vositalari
haydovchilardan undiriladigan sug’urta mukofotlari miqdori keltirilgan (2-jadval).
Sug’urta summasi miqdori Q ozog’iston Respublikasi avtotransporti uchun:
- mol-mulkka yetkazilgan zararni qoplash uchun - 400 A Q Sh dollari;
- o’lim holatiga olib kelgan zararni qoplash uchun - 600 A Q Sh dollari.

boshqa o’ziyurar mashinalar
va mexanizmlar
6. Mototransport 0,7
Transport vositalari egalarining uchinchi shaxslar oldidagi fuqarolik javobgarligini
sug’urta qilish shartnomalari bo’yicha O’zbekiston Respublikasi hududiga 1
oygacha muddatga kirib kelayotgan bir avtotransport vositasidan undiriladigan
sug’urta tarif stavkalari yuqoridagi jadvalda o’z aksini topgan.
Tojikiston Respublikasi va Qirg’iziston Respublikasi avtotransporti uchun sug’urta
summalari miqdorlari:
- 1000 AQSh dollari mol-mulkka yetkazilgan zararni qoplash uchun;
- 2000 AQSh dollari o’limga olib kelgan zararni qoplash uchun.
Horijiy transport vositasi haydovchisi tomonidan uchinchi shaxsga yetkazilgan
zararning sug’urtalovchi tomonidan to’lanishini nazarda tutuvchi voqea yoki
tasodif sug’urta hodisasi hisoblanadi.
Ularga quyidagilar kiradi.
- Fuqarolarning sog’ligiga, hayotiga zarar yetkazilishi;
- transport vositasining, shuningdek mol-mulkning shikastlanishi, nobud bo’lishi.
Zarar miqdoriga shikastlangan transport vositasini eng yaqin joydagi texnik xizmat
ko’rsatish stansiyasigacha yetkazish va uni tuzatish xarajatlari ham kiritiladi.
Sug’urta qoplamasi, agar yo’l-transport hodisasi yoki baxtsiz voqea oqibatida:
- jabrlanuvchi mayib bo’lsa yoki uning sog’ligiga boshqa shikast yetkazilsa;
- jabrlanuvchi vafot etsa;
- uchinchi shaxslarning mol-mulki nobud bo’lsa, yo’q qilinsa yoki shikastlansa
sug’urtalovchi tomonidan to’lanadi. [4]
Transport vositasining harakatlanishi natijasida yetkazilgan zararlarga,
shuningdek:
- transport vositasiga yo’lovchilar chiqarish yoki tushirish paytida;
- transport vositasi yo’lda to’xtab turgan yoki tuzatilayotgan vaqtda kelib chiqqan
zararlar ham kiritiladi.
Sug’urtalovchi:

Sug’urta to’lovi sug’urtachi tomonidan sug’urta shartnomasida belgilangan
muddat ichida sug’urtalanuvchidan sodir etilgan sug’urta holati to’g’risidagi
barcha kerakli hujjatlar olingandan keyin to’lanadi. Sug’urta to’lovi
sug’urtalanuvchining isbotlangan javobgarligi miqdorida sug’urta polisida
ko’rsatilgan sug’urta pulidan ortiq bo’lmagan holda to’lanadi.
Sug’urtachining hisobraqamidan sug’urtalanuvchining hisobraqamiga pul
o’tkazilgan kun sug’urta to’lovi to’langan kun hisoblanadi.
Sug’urtachi agarda sug’urtalanuvchi sug’urta shartnomasi shartlarini
tegishli ravishda bajarmasa, sug’urta to’lovi miqdorini kamaytirish huquqiga ega.
Sug’urtalanuvchi sug’urta shartnomasiga amal qilish bekor qilinganidan
so’ng sug’urtachiga sug’urta shartnomasiga amal qilish davrida undan sug’urta
holati to’g’risida e’tiroz bildirilgandagina sug’urta to’lovini olishi mumkin.
Sug’urtachi agarda sug’urtalanuvchi ataylab soxta ma’lumotlar taqdim
etgan va ular asosida sug’urta shartnomasi tuzilgan bo’lsa, zarar sug’urtalanuvchi
aybi bilan yetkazilmagan bo’lsa, zarar sug’urtalanuvchi yoki korxonaning bevosita
g’arazli niyati oqibatida yetkazilgan bo’lsa, sug’urtalanuvchi tekshiruvlarni
qonunda belgilangan muddatdan tashqari muddatda amalga oshirgan bo’lsa
(litsenziyani chaqirib olish, litsenziyaga amal qilish muddatining tugashi),
auditorlik tekshiruviga malaka shahodatnomalariga ega bo’lmagan va
auditorlarning kasbiy reestriga kiritilmagan shaxslar jalb qilingan bo’lsa,
sug’urtalanuvchi tomonidan imzolangan va belgilangan tartibda muhr bilan
tasdiqlangan auditorlik xulosasi bo’lmasa, sug’urtalanuvchi sug’urtachiga sug’urta
shartnomasida ko’zda tutilgan hatti-harakatlarni amalga oshirishga rozi bo’lmasa
yoki boshqacha yo’l bilan to’sqinlik qilsa, sug’urtalanuvchi o’z vaqtida
sug’urtachiga sug’urta holatining sodir etilgani to’g’risida xabar bermagan bo’lsa,
sug’urta to’lovini to’lashni rad etish huquqiga ega.
Sug’urta holati tufayli yetkazilgan zarar hajmi sug’urtalanuvchiga sug’urta
holati bo’yicha yetkazilgan zarar hajmidan kelib chiqqan holda aniqlanadi. Zarar
hajmi maxsus tayinlangan davlat organi yoki sudning jarima yoki boshqa moddiy
sanksiyalar qiymatidan yoxud sud tomonidan qondirilgan da’vo talabalaridan kelib

Sug’urta mukofoti to’liq to’lanmagan holatda sug’urta polisida
sug’urtalanuvchi tomonidan haqiqatdan ham to’langan sug’urta mukofoti va unga
tegishli sug’urta puli ko’rsatiladi.
Sug’urtalanuvchi sug’urtachiga yozma ravishda sug’urta shartnomasiga
amal qilish muddati ichida tavakkalchilik darajasidagi o’zgarishlar haqida xabar
qilish shart. Agarda tavakkalchilik darajasining oshishi sug’urta mukofoti
miqdorini oshirish zaruratini yuzaga keltirganda sug’urtachi sug’urtalanuvchiga
qo’shimcha sug’urta mukofoti uchun hisob bilan birga sug’urta shartnomasiga
kiritilgan tegishli qo’shimchalarni ham jo’natadi. Sug’urtalanuvchi qo’shimcha
sug’urta mukofotini to’lashi va mukofot uchun hisobni hamda shartnomaga
qo’shimcha matnini olgan kundan boshlab sug’urta shartnomasiga kelishilgan
muddat ichida qo’shimchani imzolashi yoki sug’urta shartnomasini buzishni talab
qilishi mumkin.
Agarda sug’urtalanuvchi ko’rsatilgan hatti-harakatlarni bajarmasa,
sug’urtachi sug’urta shartnomasini bekor qilishni va shartnomani bekor qilish
orqali yetkazilgan zararni qoplashni talab qilish huquqiga ega.
Sug’urta shartnomasini amal qilish davri tugagandan keyin va u bo’yicha
sug’urta holati sodir etilmasa sug’urtalanuvchiga shartnoma bo’yicha to’langan
sug’urta mukofotining bir qismi qaytariladi.
Sug’urtalovchining javobgarligi uning hisobraqamiga sug’urta mukofoti
kelib tushgan kundan boshlanadi, sug’urta to’lovini to’lash bo’yicha sug’urtachi
javobgarligining kuchga kirishi odatda sug’urta polisi bilan tasdiqlanadi. Sug’urta
polisi sug’urtalanuvchiga sug’urta mukofotini sug’urtachining hisobraqamiga
sug’urta shartnomasida kelishilgan muddat ichida kelib tushgan kundan boshlab
beriladi.
Sug’urta holati sodir etilganda yoki uning boshlanishiga sabab bo’luvchi
holatlarda, shuningdek, uchinchi shaxsdan e’tirozlar kelib tushganda
sug’urtalanuvchi sug’urta holati sabablari, uning borishi va oqibatlarini aniqlash
uchun kerakli choralarni, zararning oldini olish yoki kamaytirish, zarar yetkazilgan
shaxslar hayoti va mulkini saqlashga oid barcha imkoni bor va maqsadga muvofiq

transport vositasi egasining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta
qilish shartnomasi (bundan buyon matnda majburiy sug’urta shartnomasi deb
yuritiladi) — sug’urta shartnomasi bo’lib, unga ko’ra sug’urtalovchi sug’urta
hodisasi sodir bo’lganda jabrlanuvchilarga ularning hayoti, sog’lig’i va (yoki) mol-
mulkiga ushbu sug’urta hodisasi oqibatida yetkazilgan zararning o’rnini
shartnomada shartlashilgan haq (sug’urta mukofoti) evaziga sug’urta puli doirasida
qoplash majburiyatini oladi;
transport vositasidan foydalanish — transport vositasidan uning yo’llarda
(yo’l harakatida), shuningdek ularga tutash, transport vositalari harakati uchun
mo’ljallangan hududlarda harakatlanishidan iborat bo’lgan foydalanish. Transport
vositasiga o’rnatilgan va transport vositasining harakatlanishda ishtirok etishi bilan
uzviy bog’liq bo’lmagan uskunalardan foydalanish transport vositasidan
foydalanish hisoblanmaydi;
haydovchi — transport vositasini boshqaruvchi shaxs. Transport vositasini
boshqarish o’rgatilayotganda o’rgatuvchi shaxs haydovchi hisoblanadi.
Majburiy sug’urta ob’ekti
Transport vositasidan foydalanishda transport vositalari egalarining
jabrlanuvchilar hayoti, sog’lig’i va (yoki) mol-mulkiga yetkazilgan zararning
o’rnini qoplash bo’yicha fuqarolik javobgarligi qonun hujjatlariga muvofiq yuzaga
kelishi bilan bog’liq bo’lgan mulkiy manfaatlari majburiy sug’urta ob’ektidir.
Majburiy sug’urta shartnomasi bo’yicha sug’urta qildiruvchining va (yoki)
majburiy sug’urta shartnomasida ko’rsatilgan transport vositasi boshqa egasining
fuqarolik javobgarligi sug’urtalanishi mumkin.
6-modda. Transport vositalari egalarining o’z fuqarolik javobgarligini
sug’urta qilish majburiyati
Transport vositalari egalari transport vositalaridan foydalanishda boshqa
shaxslarning hayoti, sog’lig’i va (yoki) mol-mulkiga zarar yetkazganlik uchun o’z
fuqarolik javobgarligini ushbu Qonunda belgilangan tartibda va shartlarda
sug’urtalashlari shart.

REJA:
Kirish
1.Javobgarlik sug’urtasida sug’urta ob’ekti va sub’ekti. Avtotransport vositalari
egalarining uchinchi shaxslar oldidagi fuqarolik javobgarligini sug’urtalashning
zarurligi va asosiy shartlari va sug’urta tarifi.
2.Хorijiy avtotransport vositalari egalarining uchinchi shaxslar oldidagi fuqarolik
javobgarligini sug’urtasi.
3.Kasbiy javobgarlikni sug’urtasi haqida tushuncha. K asbiy javobgarligini
sug’urtalash bo’yicha shartnoma tuzish.
4.Auditorning kasbiy javobgarligini sug’urtasi bo’yicha sug’urta tariflarini
aniqlash va sug’urta da’volarini ko’rib chiqilishi.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati

atayin sodir etilishi, sug’urtalanuvchining sug’urtachiga ataylab sug’urta ob’ekti
bo’yicha soxta ma’lumotlarni berishi, sug’urtalanuvchi tomonidan zararni
yetkazishda aybdor bo’lgan shaxsdan uning undirilishi, sug’urtalanuvchi
tomonidan sug’urtachiga tuzilgan sug’urta shartnomasi bo’yicha tavakkalchilik
darajasining oshganligi to’g’risida ma’lum qilinmasligi va qonun hujjatlarida
ko’zda tutilgan boshqa holatlar sug’urtachining sug’urta to’lovini to’lashdan bosh
tortishiga asos hisoblanadi. Sug’urta shartnomasi shartlarida sug’urta to’lovini
to’lashdan bosh tortish uchun qo’shimcha asoslar ham ko’zda tutilgan.
Sug’urta to’lovini to’lashdan bosh tortish haqidagi qaror sug’urtachi
tomonidan qabul qilinadi va sug’urta hujjatini tuzish uchun belgilangan muddatda
yozma ravishda bosh tortish sabablari ko’rsatilgan holda ma’lum qilinadi.
Sug’urtalanuvchi va sug’urtachi o’rtasida yuzaga keladigan barcha bahslar
muzokalar yo’li bilan, agarda o’zaro kelishuvga erishilmasa, sudda hal etiladi.

kompensatsiya to’lovlari — majburiy sug’urta bo’yicha sug’urta to’lovini
amalga oshirish mumkin bo’lmagan hollarda, jabrlanuvchilarning hayoti, sog’lig’i
va (yoki) mol-mulkiga yetkazilgan zararning o’rnini qoplash hisobiga amalga
oshiriladigan to’lovlar;
sug’urta hodisasi — transport vositasidan foydalanishda
jabrlanuvchilarning hayoti, sog’lig’i va (yoki) mol-mulkiga zarar yetkazilganligi
uchun sug’urta qildiruvchining yoki transport vositasi egasining fuqarolik
javobgarligini majburiy sug’urta qilish shartnomasi bo’yicha javobgarligi
sug’urtalangan boshqa shaxsning fuqarolik javobgarligi yuzaga kelishi bo’lib, bu
sug’urtalovchining sug’urta tovonini to’lash majburiyatini keltirib chiqaradi;
sug’urtalovchi — majburiy sug’urta qilishga haqli tijorat tashkiloti bo’lgan
yuridik shaxs;
sug’urta qildiruvchi — sug’urtalovchi bilan transport vositalari egalarining
fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish shartnomasini tuzgan transport
vositasi egasi;
sug’urta puli — bu shunday summaki, sug’urtalovchi sug’urta hodisasi
sodir bo’lganda yetkazilgan zararning o’rnini uning doirasida jabrlanuvchiga
(uning merosxo’riga yoki huquqiy vorisiga) qoplash majburiyatini oladi;
transport vositasi — yo’llarda odamlarni, bagajni, yuklarni yoki o’ziga
o’rnatilgan uskunalarni tashish uchun mo’ljallangan qurilma;
transport vositasining egasi — transport vositasining mulkdori, shuningdek
transport vositasiga xo’jalik yuritish huquqi yoki operativ boshqarish huquqida
yoxud boshqa qonuniy asosda (mulk ijarasi shartnomasi, transport vositasini
boshqarish huquqini beruvchi ishonchnoma, tegishli organning mazkur shaxsga
transport vositasini topshirish to’g’risidagi farmoyishi va shu kabilar) egalik
qiluvchi shaxs. O’z xizmat yoki mehnat majburiyatlarini bajarishi tufayli, shu
jumladan transport vositasining mulkdori yoxud o’zga egasi bilan mehnat
shartnomasi yoki fuqarolik-huquqiy shartnomasi asosida transport vositasini
boshqaruvchi shaxs transport vositasining egasi bo’lmaydi;

sug’urta kompaniyalari tomonidan ham sifatli, ham arzon narxdagi, shuningdek
qulay qoidalarni ishlab chiqish muhim hisoblanadi.
O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik Kodeksiga muvofiq, majburiy
sug’urta turlariga doir sug’urta shartlari qonun hujjatlarida belgilab qo’yiladi.
Ixtiyoriy sug’urtalashga doir sug’urta tariflarining miqdori tomonlarning
kelishuviga muvofiq belgilanadi. Bozor munosabatlari takomillashuvi iqtisodiy
infratuzilmaning qaror topishi bilan birgalikda kechadigan jarayondir. Sug’urta
faoliyati iqtisodiy infratuzilmaning ajralmas qismi sifatida bir tomondan ijtimoiy
kafolatni ta’minlasa, ikkinchi tomondan, shartnomaviy majburiyat va tariflar
mexanizmi orqali turli sug’urta risklaridan ogoh etish negizida iqtisodiyot
sub’ektlari manfaatlarining himoyasini ham o’z zimmasiga oladi. O’zbekistonda
tadbirkorlikning rivoj topishi jarayonida turli risklarning yuz berishi ehtimoli
mavjudligi, shuningdek, ijtimoiy hayotning o’zida namoyon bo’lishi mumkin
bo’lgan qarama-qarshiliklar sub’ektlarning sug’urta faoliyatiga, xususan, risklar
transferiga bo’lgan munosabatlarini ijobiy tomonga o’zgartirdi.

paydo bo’lishi asosli ekanligini tan olish va zararni qoplash miqdorini aniqlash
sug’urtachi yoki vakolatli vakili ishtirokida amalga oshirilishi kelishib olinadi.
Kasbiy javobgarlikni sug’urtalashning har bir turi ma’lum bir kasbning
o’ziga xos xususiyatlari bilan asoslangan o’z xususiyatlariga ega. Har bir ma’lum
kasbning o’ziga xos xususiyatlari kasbiy javobgarlikni sug’urtalash shartnomasini
tuzishda hisobga olinadi. Bu borada sug’urtachining o’z kasbiy majburiyatlarini
bajarishga vijdonan, mulohaza bilan va asosli yondoshuvi kasbiy javobgarlikni
sug’urtalashda umumiy prinsip sanaladi. Aks holda sug’urtachi sug’urta qilish
shartnomasi bo’yicha o’z javobgarligidan ozod etilishi mumkin.
Хorijiy amaliyotda kasbiy javobgarlikni sug’urtalashning ayrim turlari
majburiy asosda amalga oshiriladi, ya’ni yuridik yoki jismoniy shaxslar (masalan,
shifokorlar, rielterlar, baholovchilar, notariuslar va boshqalar) kasbiy javobgarlikni
sug’urtalash polisisiz ma’lum bir kasbiy faoliyat bilan shug’ullanish huquqiga ega
emas.
Bu borada sug’urtalanuvchi - kasbiy faoliyatni amalga oshiradigan yuridik
yoki jismoniy shaxs, sug’urtachi - sug’urta faoliyatini amalga oshirish uchun
tashkil etilgan va belgilangan tartibda ro’yxatga olingan hamda korxonaning
kasbiy javobgarlikni sug’urtalash huquqini beruvchi litsenziyaga ega yuridik shaxs
sug’urta huquqiy munosabat sub’ekti hisoblanadi. Ushbu sug’urta sub’ektlari
sug’urta majburiyatlarining asosiy tomonlari, ya’ni sug’urta shartnomasi
tomonlaridir. Bundan tashqari, jabr ko’rgan shaxs (sug’urta shartnomasi uning
foydasiga tuzilgan) ham kasbiy javobgarlikni sug’urtalash sub’ektlari sirasiga
kiradi. Odatda, jabr ko’rgan shaxs, agarda sug’urta shartnomasida boshqa narsa
ko’zda tutilmagan bo’lsa, yetkazilgan zarar miqdorida sug’urta to’lovi olishga
haqqi bor.
Kasbiy javobgarlikni sug’urtalash shartnomasini tuzishda jabr ko’rganlar
(foyda oluvchilar) sug’urtalanuvchiga ham sug’urtachiga ma’lum qilinmaydi.
Ushbu holatda sug’urta shartnomasida bu shartnoma kimning foydasiga
tuzilganligi aytilmagan yoki u sug’urta qiluvchi yoxud boshqa shaxs foydasiga
tuzilgan bo’lsada, sug’urta to’lovi olish huquqiga foyda oluvchi faqatgina sug’urta

Adabiyotlar ro’yxati
1. Mehmonov S.U., Karimova Z. X. Tursunov A.S. Byudjet tizimi. Darslik. –T.:
“Iqtisod-Moliya”, 2018. -544 b.
2.Tuychiyev A.J., Ostonokulov A.A., Ibragimov K.Sh., Tursunov A.S. Byudjet
hisobi. Darslik. – T.: “ Iqtisod-Moliya ” 2018. 428 b.
3.Tuychiyev A.J., Ostonokulov A.A., Ibragimov K.Sh., Tursunov A.S. Byudjet
tashkilotlarida byudjet hisobi. Darslik. – T.: “ Iqtisod-Moliya ” 2019. 329 b.
4.Tuychiyev A.J., Ibragimov K.Sh.Byudjet hisoboti. O’quv qo’llanma. “ Iqtisod-
Moliya ”. – T.: 2018. 254 b.
5.Tashmuxamedova D. Byudjet g’azna ijrosi. O’quv qo’llanma.- T.: “Iqtisod-
Moliya”, 2019. 440 b .
6.Жуклинец И.И. Бухгалтерский учет в бюджетных учреждениях: учебник и
практикум для бакалавриата и магистратуры. -М.:

uning mulkiy manfaatlari ish beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy
sug’urta qilish ob’ektidir.
Ish beruvchi, ish beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta
qilish shartnomasi bo’yicha sug’urtalovchi (bundan buyon matnda sug’urtalovchi
deb yuritiladi), annuitetlar shartnomasi bo’yicha sug’urtalovchi, jabrlanuvchi va
naf oluvchi ish beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish
sub’ektlaridir.
Javobgarlikni sug’urta qilishning turlaridan yana biri t ashuvchining
fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish hisoblanadi.
Javobgarlikning mazkur turi bo’yicha O’zbekiston Respublikasining
“Tashuvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish
to’g’risida”gi O’RQ-386-sonli Qonuni 2015 yil 26 may kuni qabul qilingan.
Mazkur Qonun rasmiy e’lon qilingan kundan e’tiboran olti oy o’tgach,
“Umumiy foydalanishdagi havo, temir yo’l, ichki suv va avtomobil transporti
yo’lovchilarining majburiy shaxsiy sug’urtasi to’g’risida”gi O’zbekiston
Respublikasi Qonuni o’rniga kuchga kiradi.
Bunda ta’kidlash joizki, yo’lovchilarni majburiy shaxsiy sug’urta
qilishning amaldagi tizimi tashishda yo’lovchilarga yetkazilgan zararning o’rni
qoplanishi kafolatlanishini ta’minlamayapti, hamda shahar atrofiga qatnovchi temir
yo’l, ichki suv va avtomobil transporti yo’lovchilari; shahar ichida qatnovchi
avtomobil transporti yo’lovchilari; bir viloyat, Qoraqalpog’iston Respublikasi
doirasida qatnovchi avtomobil transporti yo’lovchilari uchun 50 kilometr
masofagacha majburiy sug’urtasi qo’llanilmaydi, shunga ko’ra barcha
yo’lovchilarning to’liq qamrovi ta’minlanmayapti. Shu bilan birga xorijiy tajriba
shuni ko’rsatmoqdaki, yo’lovchilarning manfaatlarini to’laqonli himoya qilish
uchun yo’lovchilarning majburiy shaxsiy sug’urtasi o’rniga tashuvchining
yo’lovchilar oldidagi fuqarolik javobgarligini sug’urta qilish mexanizmi
qo’llanilmoqda.
“Tashuvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish
to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonuni tashuvchining fuqarolik

choralarni ko’rishi, qisqa muddat ichida sug’urta qiluvchiga ushbu holatning sodir
etilgani haqida xabar berishi va unga ushbu ishga taaluqli barcha hujjatlarni
yuborishi, sug’urta qiluvchiga uning oqibatlari, sudda ishni ko’rish va ushbu ishga
taaluqli boshqa faktlar haqida ma’lumot berishi, agarda sug’urtalanuvchi sug’urta
holati bo’yicha sug’urtachi va sug’urtalanuvchining manfaatlarini sudda hamda
suddan tashqari tartibda himoya qilish uchun o’z advokatini yoki boshqa vakolatli
shaxsni tayinlash kerak deb hisoblasa unga bu borada imkoni boricha yordam
berishi, zararni to’lamasligi, sug’urta holati bo’yicha sug’urtalanuvchiga bildirilgan
talablarni qisman yoki to’liq tan olmasligi, bunday talablarni bartaraf etish
bo’yicha sug’urta qiluvchining roziligisiz hech qanday majburiyatlarni qabul
qilmasligi, sug’urtalanuvchi imkoni boricha sug’urta qiluvchining zarar
yetkazilgan mulkni ko’zdan kechirish va yetkazilgan zarar miqdorini belgilashda
ishtirok etishini ta’minlashi, sug’urta holatida yetkazilgan zarar uchun javobgar
bo’lgan uchinchi shaxsga nisbatan teskari talablarni ta’minlashga oid barcha
choralarni ko’rishi, agarda sug’urtalanuvchida zararni muntazam to’lashni
to’xtatishi yoki uning miqdorini qisqartirish imkoni paydo bo’lganda, bu haqida
sug’urtachiga xabar berishi va bunday to’lovlarni to’xtatish yoki ularning
miqdorini kamaytirish bo’yicha barcha choralarni ko’rishi shart.
Sug’urtachi sug’urta shartnomasi bo’yicha sug’urtalanuvchining sug’urta
holati sababli yuzaga kelgan mulkiy yo’qotishlarining o’rnini to’ldiradi. Agarda
shartnomaga amal qilish davrida ahamiyatga ega bo’lgan sug’urta holati sug’urta
qilish boshlangunga qadar ahamiyatga ega bo’lgan yoki ta’sir qilishni boshlagan
sabablarga ko’ra sodir etilsa, zarar sug’urtalanuvchiga shartnomani tuzish paytida
ushbu sug’urta holatining boshlanishiga sabab bo’lgan sabablar haqida unga
ma’lum bo’lmaganda to’lanishi lozim.
Agar sug’urta to’lovi sug’urta summasi miqdorida to’langan bo’lsa,
sug’urta polisiga amal qilish to’lov to’langan paytdan boshlab bekor qilinadi.
Sug’urta puli miqdorida to’liq to’lanmagan sug’urta to’lovi to’lanadigan sug’urta
polisi o’z kuchini unga amal qilish muddati oxirigacha sug’urta summasi va
to’langan summa o’rtasida farq miqdorida saqlab qolinadi.

Agar O’zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida O’zbekiston
Respublikasining transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy
sug’urta qilish to’g’risidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilganidan boshqacha
qoidalar belgilangan bo’lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo’llaniladi.
1-rasm. Risklarni boshqarish bosqichlari
“Transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta
qilish to’g’risida”gi qonunga ko’ra:
jabrlanuvchi — transport vositasi boshqa shaxs tomonidan
foydalanilayotganda hayoti, sog’lig’i va (yoki) mol-mulkiga zarar yetkazilgan
shaxs;

mol-mulkka yetkazilgan zararni qoplash uchun (har bir zarar yetkazilishi
holati bo’yicha) - O’zbekiston Respublikasida belgilangan eng kam oylik ish
haqining 20 baravari miqdorida;
o’limga olib kelgan zararni qoplash uchun (har bir jabrlangan bo’yicha) -
eng kam oylik ish haqining 30 baravari miqdorida.
2007 yilning 1 avgustidan boshlab, O’zbekiston Respublikasida o’rnatilgan
eng kam ish haqi miqdori 15525 so’m miqdorida belgilangan. Demak, yuridik yoki
jismoniy shaxslarning mol-mulkiga sug’urtalanuvchi tomonidan zarar
yetkazilganda sug’urtalovchi 310400 so’mgacha sug’urta qoplamasi to’lab beradi.
Ayni paytda fuqaroning o’limiga olib kelgan zararni qoplash uchun 465750 so’m
miqdorida sug’urta qoplamasi beriladi. Hozirgi paytda “Avtofuqarolik
javobgarligini majburiy sug’urtasi” bo’yicha qonun loyihasi ishlab chiqilgan. Biz
ushbu qonun loyihasida ko’rsatilgan javobgarlik hajmini yanada oshirish maqsadga
muvofiqdir.
Ekspertlarning fikricha, O’zbekiston Respublikasida davlat ro’yxatidan
o’tgan avtotransport vositalari haydovchilarining ancha qismi javobgarlikni
sug’urtalash bo’yicha shartnomaga ega emas. Buni shu bilan izohlash mumkinki,
ko’pgina avtotransport haydovchilarimiz sug’urtani ikkinchi darajali keraksiz bir
vosita sifatida tushunishadi. Хatto yo’l avtotransport hodisalari ro’y berganda
sug’urta tashkilotlariga murojat qilishni ham unutishadi.
Vaziyatning bunday salbiy holatda ekanligini shu bilan tushuntirish
mumkinki, hanuzgacha bizda “Avtofuqarolik javobgarligini majburiy sug’urtasi
to’g’risida” Qonun qabul qilinmagan. Biz ushbu qonunni qisqa muddatlarda qabul
qilishni taklif etamiz.
Avtotransport haydovchilarining fuqarolik javobgarligini sug’urtalash
ixtiyoriy tartibda ham o’tkaziladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida bu sug’urta turini
amalga oshirish bir tomondan transport haydovchisi uchun ikkinchi tomondan esa
yo’l transport hodisasi natijasida zarar ko’rgan jabrlanuvchi uchun ham katta
ahamiyatga ega. Chunki transport haydovchisida jabrlanuvchiga moddiy yordam
ko’rsatish uchun mablag’ bo’lmasligi mumkin. Agar u uchinchi shaxslarga zarar

1.Javobgarlik sug’urtasida sug’urta ob’ekti va sub’ekti.
Avtotransport vositalari egalarining uchinchi shaxslar oldidagi
fuqarolik javobgarligini sug’urtalashning zarurligi va asosiy
shartlari va sug’urta tarifi
Bozor munosabatlari sharoitida yuridik va jismoniy shaxslarning uchinchi
shaxslar manfaatiga zarar yetkazish xavfi kuchayadi. Bu xavfning ro’y berishi
natijasida zararni qoplash yuzasidan zarar yetkazgan shaxslarning javobgarligini
sug’urta qilish mamlakatimizda o’z rivojini topmoqda. Ana shunday javobgarlikni
sug’urta qilishning keng tarqalgan turlaridan biri – transport vositalari egalarining
uchinchi shaxslarga zarar yetkazish fuqarolik javobgarligini sug’urtalashdir.
Ma’lumki transport yuqori xavfni keltirib chiqaruvchi manbalardan biri
hisoblanadi.
Trasport haydovchisi transport vositasini boshqarish jarayonida uchinchi
shaxslarning muayyan manfaatlariga, sog’lig’iga zarar yetkazishi mumkin.
Yo’l transport hodisasi natijasida zarar ko’rgan shaxslar, ko’p holatlarda
aybdorlardan zararni undirib ololmaydilar. G’ayri qonuniy harakat tufayli yuridik
yoki jismoniy shaxslarning sog’lig’i, hayoti yoki mol-mulkiga yetkazilgan aybdor
shaxs tomonidan to’liq hajmda qoplanishi lozim. Qonun hujjatlarida zararni to’lash
majburiyati zarar yetkazuvchi bo’lmagan shaxsga yuklatilishi mumkin. Zarar
yetkazgan shaxs agar zarar o’z aybi bilan yetkazilmaganligini isbotlasa zararni
to’lashdan ozod etilishi mumkin.
2008 yil 21 aprelda “Transport vositalari egalarining fuqarolik
javobgarligini majburiy sug’urta qilish to’g’risida”gi O’zbekiston
Respublikasining O’RQ-155-sonli qonuni qabul qilindi. Mazkur qonunning
maqsadi transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta
qilish sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat. Transport vositalari
egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish to’g’risidagi qonun
hujjatlari ushbu Qonun va boshqa qonun hujjatlaridan iboratdir.

O’zbekiston Respublikasi bojxona hududiga kirib kelayotgan horijiy transport
vositalari haydovchilarining uchinchi shaxslar (jismoniy va yuridik shaxslar)ning
sog’ligiga va mol-mulkiga yetkazilgan zarar uchun fuqarolik javobgarligi sug’urta
qilish ob’ekti hisoblanadi.
Bunday tartib O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Tojikiston
Respublikasi va Qirg’iziston Respublikasi avtotransport vositalari
haydovchilarining uchinchi shaxslar oldida O’zbekiston Respublikasida fuqarolik
javobgarligi to’g’risida” 2000 yil 18 fevraldagi 59-son qaroriga (mazkur qarorga
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 27.11.2002 y. 413-son qaroriga
muvofiq o’zgartirishlar kiritilgan) muvofiq, Tojikiston va Qirg’iziston
Respublikalari uchun ham joriy etilgan (3-jadvalga qarang).
3-jadval
Transport vositalari egalarining uchinchi shaxslar oldidagi
fuqarolik javobgarligini sug’urta qilish shartnomalari bo’yicha
O’zbekiston Respublikasi hududiga 1 oygacha muddatga kirib
kelayotgan
bir avtotransport vositasidan undiriladigan sug’urta tarif
stavkalari

t /r Transport
turlari Sug’urta javobgarligi hajmiga nisbatan
sug’urta t arif stavkalari (foizlarda)
3000 AQSh dollari (Tojikiston
Respublikasi va Qirg’iziston
Respublikasi)
1. Yuk avtomobillari 2,5
2. Avtobuslar 2,0
3. Mikroavtobuslar 1,8
4. Yengil avtobillar 1,5
5. Traktorlar, kombaynlar va 1,0

Javobgarlik sug’urtasida riskni boshqarish

Купить