Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	10000UZS
Размер	2.5MB
Покупки	0
Дата загрузки	24 Январь 2024
Расширение	docx
Категория	Экономика

Koreya Respublikasi va O’zbekiston o’rtasidagi iqtisodiy munosabatlarning rivojlanishi

– O’zbekiston Respublikasi Janubiy
Koreyaning Markaziy Osiyodagi
muhimsherigidir, – dedi Li Myon Bak. –
Muzokarada ikki tomonlama
munosabatlarga doir masalalar,
mintaqaviy va xalqaro muammolar
yuzasidan fikr almashdik. Ko’rilgan
masalalar yuzasidan fikrimiz bir joydan
chiqdi. Bu bizni quvontiradi. Dunyoda
iqtisodiy inqiroz hukm surayotganiga
qaramay, O’zbekiston iqtisodiyoti
barqaror o’sib borayotganiga guvoh
bo’ldik. Bu Prezident Islom Karimov
yuritayotgan oqilona siyosat samarasidir.
Poytaxtimizda 8 iyun kuni O’zbekiston-Janubiy Koreya ishbilarmonlar
kengashining majlisi bo’lib o’tdi.
O’zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo
vazirligi, Savdo-sanoat palatasi hamda Koreya Respublikasi Ta’lim va iqtisodiyot
vazirligi, Savdo-sanoat palatasi, Kichik va o’rta biznes federatsiyasi hamkorligida
tashkil etilgan ushbu tadbir ikki tomonlama savdo-iqtisodiy va sarmoyaviy
hamkorlikni yanada rivojlantirish masalalariga bag’ishlandi. Unda O’zbekiston va
Janubiy Koreyaning tashqi iqtisodiy aloqalar, sarmoya, yoqilg’i-energetika,
mashinasozlik, geologiya va mineral resurslar, aviasozlik, qurilish, kimyo kabi
sohalari uchun mas’ul vazirlik va idoralari, kompaniya va konsernlari rahbarlari
ishtirok etdi.
Anjumanda O’zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o’rinbosari, tashqi
iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vaziri Elyor G’aniyev, Koreya
Respublikasi ta’lim va iqtisodiyot vaziri Choy Kyong Xvan mamlakatlarimiz
o’rtasidagi iqtisodiy hamkorlik izchil mustahkamlanib borayotganini alohida
ta’kidladi. Xususan, Prezident Islom Karimovning joriy yilning fevral oyida Koreya

O’zbekiston va Janubiy Koreyani katta masofa ajratib turadi. Shunga qaramay,
O’zbekiston va Koreyani mustahkam do’stlik rishtalari, xalqlarimizni tarixiy
ma’naviy yaqinlik bog’lab turadi. Bu yaqinlikning teran asoslari bor. Ikkinchi jahon
urushi yillarida taqdir taqozosi bilan O’zbekistonga kelib qolgan koreyslarga
yurtimizda qanday mehr-muruvvat ko’rsatilganini Koreya ahli mamnuniyat bilan
yodda tutadi. Bag’rikenglik, saxovat, totuvlik, mehr-oqibat, mehnatsevarlik o’zbek
va koreys xalqlari uchun birdek xos fazilatlardir. Ma’naviy yaqinlik o’zaro ishonch
va hurmatga asos bo’ladi.
Ikki mamlakatning siyosiy munosabatlari haqida so’z ketganda, avvalo, davlat
rahbarlari o’rtasidagi samimiy do’stlikni ta’kidlash kerak. Bu do’stlik Janubiy
Koreya Prezidenti Li Myon Bak Seul meri bo’lgan yillari boshlangan. 2008 yilda Li
Myon Bak prezident saylovida g’alaba qozonib, davlat rahbari lavozimini
egallagach, inauguratsiya marosimiga oliy faxriy mehmon sifatida O’zbekiston
rahbarini taklif etdi. 2009 yilning may oyida O’zbekiston va Janubiy Koreya
rahbarlari Toshkentda uchrashdilar.
Oliy darajadagi uchrashuvlarning muntazamligi munosabatlarni
rivojlantirishdagi faollikdan dalolat beradi. Bunday uchrashuvlar hali tomonlar
hamkorlikda o’zlashtirmagan yangi sohalarni kashf etishga, yangi qo’shma loyihalar
ishlab chiqishga yo’l ochadi, yanada manfaatli aloqalar istiqbolini yaqinlashtiradi.
Seulda navbatdagi O’zbekiston-Koreya sammitiga katta hozirlik ko’rilgan.
Prezidentlarning yakkama-yakka suhbatida Islom Karimov va Li Myon Bak
mamlakatlarimiz o’rtasidagi munosabatlarning bugungi ahvoli va istiqboliga oid
masalalar, o’zlarini qiziqtirgan mintaqaviy va xalqaro ahamiyatga molik
muammolar yuzasidan fikr almashdilar.
Mamlakatimiz rahbari ushbu sammit Janubiy Koreya O’zbekiston bilan
hamkorlikni rivojlantirishdan manfaatdorligining yana bir yorqin dalolati ekanini,
ayni paytda Toshkent ham Seul bilan aloqalarni yuksak qadrlashini ta’kidladi.
Li Myon Bak ushbu uchrashuv o’zaro munosabatlarning bugungi holatini tahlil
etish, istiqbolda hamkorlikni yanada rivojlantirish masalalari yuzasidan atroflicha
fikr almashish uchun qulay imkoniyat ekanligini qayd etdi.

Bundan tashqari, ishlab chiqarishlarni modernizatsiya qilish, texnik va
texnologik qayta jihozlash uchun joriy yil to’qqiz oyida tijorat banklari tomonidan
jami 3,2 trillion so’mlik yoki 2010 yilning shu davriga qaraganda 34 foiz ko’p kredit
ajratildi. Tijorat banklari eksportchi korxonalarni qo’llab-quvvvatlash maqsadida
aylanma kapitalni to’ldirish uchun 258,3 milliard so’m miqdorida imtiyozli kreditlar
ajratdi.
O’zbekiston Respublikasi TIAISV da eksport-import operatsiyalarini o’tkazish,
transport xizmatlarini ko’rsatish, tekstil sanoati, elektronika servis xizmati va boshqa
sohalarni o’z faoliyati doirasiga olgan Janubiy Koreya kompaniyalarining 84 ta
vakolatxonalari akkreditatsiyadan o’tkazilgan.
To’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalar hisobidan esa 97 ta loyiha bo’yicha
jami 2,297 milliard dollarlik investitsiyalar kiritiladi.
Manba ( www.uzinfoinvest.uz 2011-yil)
Xulosa
Bugungi kunda O’zbekistonda 360 ta o’zbek-koreys qo’shma korxonalari, ular
ichidan 59 tasi 100% Koreya kapitalidagi korxonalar faoliyat yuritmoqdalar.
O’zbekiston bozorida faoliyat yurituvchi koreys kompaniyalari orasida Koreya
milliy neft korporatsiyasi (KNOK), Koreya Gaz Korporatsiyasi (KoGaz),
"DAEWOO International", "Korean Air", "Shindong enerkom", "Xaynteks" va
boshqa yirik kompaniyalar ham bor.

parlament delegatsiyasi O’zbekistonga tashrif buyurdi, va 2008 yil noyabrida esa
O’zbekiston ayol deputatlarining Koreyaga tashrifi amalga oshirildi.
1995 yildan buyon davlatlar tashqi ishlar vazirliklari o`rtasida doimiy ravishda
siyosiy maslahatlashuvlar o`tkazilib kelinmoqda va ularning so`nggisi sakkizinchi
davrasi 2010 yil noyabrda Seulda bo`lib o`tdi.
Shaharlararo yaqin aloqalar o’rnatilib, Toshkent va Seul, Farg’ona va Yongin,
Namangan va Songnam shaharlari o’rtasida o`zaro hamkorlik kelishuvlari mavjud.
1992 yilgi Savdo bitimiga asosan hamkorlikni rivojlantirish uchun eng qulay
savdo rejimi o`rnatildi. Seul OTMdagi savdo sheriklari o’rtasida eng yuqori joyni
egallaydi.
Respublika davlat statistika qo’mitasining ma’lumotlariga asosan 2010 yilda
davlalatlar o`rtasidagi tovar aylanmasi 31,5% ga oshib, 1,614 mlrd.doll. tashkil etdi,
ulardan eksport 158,2 mln.doll., import – 1,456 mlrd.doll. tashkil qilgan.
O’zbekiston iqtisodiyotiga ajratilgan jami to’g’ridan to’g’ri koreys
investitsiyalarining hajmi 5 mlrd. doll. oshgan, bulardan 2 mlrd.doll. oshig’i
o’zlashtirilgan.
“Navoiy” erkin industrial-iqtisodiy zonasi hududida chet el investorlati
hamkorligida, shu jumladan koreys investorlari bilan birgalikda ko`plab loyihalar
amalga oshirilmoqda.
1992 yildan Toshkentda Koreya ta’lim markazi faoliyat olib borayotgan bo’lib,
tanlov asosida Koreyada til o’rganish bo’yicha amaliyotlar, oliy o’quv yurtlari
o’qituvchilari va talabalari uchun malaka oshirish kurslar o’tkazib kelmoqda.
O’zbek davlat jahon tillari universiteti va Samarqand davlat jahon tillari
institutida Koreys tili va madaniyati va kompyuter markazlari ish olib bormoqda.
O’tgan davr mobaynida KR Toshkentdagi elchixonasi ko’magida sanab o`tilgan oliy
o`quv yurtlari eng yangi adabiyot, video va audiokassetalar bilan jihozlandi.
Respublika bo’yicha jami 9 oliy o’quv yurtida koreyashunoslik kafedralari
ochilgan va 22 maktabda koreys tili o’rgatiladi.
1999 yildan “O’zbekiston-Koreya” do’stlik jamiyati ish olib bormoqda.

rivojlantirish, ayni paytda xalqaro maydonda hamjihatlikni mustahkamlash
tarafdorimiz.
O’zbekiston Respublikasi bilan Koreya Respublikasi hukumatlari o’rtasida
2008 yil 12 mayda imzolangan 2008-2011 yillarda Iqtisodiy rivojlanish va
hamkorlik jamg’armasining (EDCF) imtiyozli kreditlarlarini taqdim etish
to’g’risidagi hadli bitimga o’zgartirish kiritish to’g’risidagi bitim, muqobil energiya
manbalari va energiya tejash texnologiyalarini rivojlantirish sohasida hamkorlik
to’g’risida bitim, Surg’il koni negizida Ustyurt gaz-kimyo majmuini qurish va konni
o’zlashtirish loyihasini amalga oshirish bo’yicha sarmoyaviy bitim imzolandi.
Umuman, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining tashrifi doirasida ikki
mamlakatning turli vazirlik va idoralari o’rtasida jami 16 hujjat imzolandi. Ularda
infratuzilma, tibbiyot, atrof-muhit muhofazasi, o’simliklar karantini, sayyohlik,
qishloq xo’jaligi va qator boshqa sohalarda hamkorlikni rivojlantirish, shuningdek,
Toshkentda Seul bog’ini barpo etish ko’zda tutilgan.
Shu kuni mamlakatimiz rahbari Koreya Respublikasi Bosh vaziri Chon Un
Chan bilan uchrashdi. Muloqot chog’ida tashrif asnosida erishilgan kelishuvlarni
amaliyotga to’la va muvaffaqiyatli tatbiq etish uchun ikki mamlakat hukumatlari
o’rtasidagi aloqalarni yanada faollashtirish, ularning hamkorligini muvofiqlashtirish
bilan bog’liq masalalar muhokama qilindi.
Prezident Islom Karimov Koreya Respublikasi Milliy assambleyasi
(parlamenti) Spikeri Kim Xyong O bilan ham muzokara o’tkazdi. Davlatlararo
munosabatlarni rivojlantirishda oliy qonun chiqaruvchi organlarning hamkorligi
muhim ahamiyat kasb etishi ta’kidlandi. O’zbekiston bilan Janubiy Koreya o’rtasida
parlamentlararo aloqalar ko’lamini yanada kengaytirish masalalari yuzasidan fikr
almashildi.
Poytaxtimizdagi Xalqaro hamkorlik markazida O’zbekiston va Janubiy Koreya
ishbilarmon doiralari vakillari ishtirokida kooperatsion birja bo’lib o’tdi.
Tadbir O’zbekiston Respublikasi Savdo-sanoat palatasi, Koreya Respublikasi
Kichik va o’rta biznes federatsiyasi hamda «Daily Group Plyus» mas’uliyati
cheklangan jamiyati hamkorligida tashkil etildi.

Kirish
O’zbekiston va Janubiy Koreya xalqaro siyosat maydonida bir-birining
tashabbuslarini yoqlab, bir-birini qo’llab-quvvatlab keladi. Xususan, Li Myon Bak
2018 yilda bo’ladigan Qishki olimpiya o’yinlariga mezbonlik qilish uchun
Pxyonchxan shahri nomzodini qo’llab-quvvatlagani uchun O’zbekiston tomoniga
minnatdorlik izhor etdi.
O’zbekiston Seulning Koreya yarimorolidagi muammolarni tinch yo’l bilan
hal qilish masalasiga yondashuvini, Koreya Respublikasi rahbariyatining “Yangi
Osiyo diplomatiyasi” tashabbusi hamda energetik strategiyasini qo’llab-quvvatlaydi.
O’zbekiston rahbari tashabbusining samarasi – Markaziy Osiyo yadro qurolidan xoli
hududga aylangani Koreya Respublikasida yuksak qadrlanadi. Ta’kidlash joizki,
Islom Karimov va Li Myon Bak Shimoliy Koreyaning yadrosizlantirilishi
ShimoliSharqiy Osiyoda tinchlik va barqarorlikni saqlashning muhim sharti ekani
borasida hamfikrdir.
O’zbekiston Respublikasi va Janubiy Koreya o’rtasida 20 yil mobaynida
diplomatik munosabatlar rivojlanib va shakllanib bormoqda. Bugungi kunda
O’zbekistonning yirik investorlaridan biri bo’lgan Koreya Respublikasi quyidagi
miqdorda investisiyalar kiritdi va ularning o’zlashtirib bormoqda.
O’zbekiston Respublikasiga Koreya Respublikasining to’g’ridan – to’g’ri
investisiyalarining umumiy hajmi $5 mlrd.dan oshdi, xususan $2 mlrd.dan ortig’i
o’zlashtirildi. Koreya eksport-import bankining (Eksimbank) Iqtisodiy rivojlanish va
hamkorlik fondi liniyalari bo’yicha O’zbekistonda istiqbolli loyihalarni amalga
oshirishga ajratilgan imtiyozli kreditlarning umumiy hajmi $103,13 mln.ni tashkil
etadi. 1995 yildan beri O’zbekiston Respublikasida akkreditatsiyadan o’tgan
Xalqaro hamkorlik bo’yicha Koreya Agentligi (KOYKA) orqali Koreya
Respublikasi Hukumatining texnik yordami doirasida hamkorlik faol rivojlanmoqda.
Bugungi kunda KOYKA dasturi liniyalari bo’yicha Koreya Respublikasida
O’zbekiston vazirlik va idoralarining 1240 nafardan ortiq vakillari malaka oshirib
qaytdilar.

· dvigatel hajmi 1500 sm 3
dan 3000 sm 3
gacha bo’lgan yengil avtomobillar –
19,3 mlrd. AQSh dollari (o’sish 34,8% ni tashkil qildi).
2.2.-jadval
Geografik taqsimot bo’yicha 2010-yilda Koreya Respublikasi eksportining
asosiy ulushi quyidagi davlatlarga to’g’ri keldi:
№ 2009
№ 2010
Davlat Miqdo
r Solishtir
m a
salmog’i O’sis
h Davlat Miqdo
r Solishtir
m a
salmog’i O’sis
h
1 XXR 86,70
3 23,9 -5,1 1 XXR 166,83
8 35,8 34,8
2 AQSh 37,65
0 10,4 -18,8 2 AQSh 49,816 10,7 32,3
3 Yaponiya 21,77
1 6,0 -22,9 3 Yaponiya 28,176 6,0 29,4
4 Gonkong 19,66
1 5,4 -0,6 4 Gonkong 25,294 5,4 28,7
5 Singapur 13,61
7 3,7 -16,4 5 Singapur 15,244 3,3 11,9
6 Marshall
orollari 9,672 2,7 103,2 6 Tayvan 14,830 3,2 56,1
7 Tayvan 9,501 2,6 -17,1 7 Hindiston 11,435 2,5 42,7
8 Germaniy
a 8,821 2,4 -16,2 8 Germani
ya 10,702 2,3 21,3
9 Hindiston 8,013 2,2 -10,7 9 Vyetnam 9,652 2,1 35,0
1
0 Vyetnam 7,149 2,0 -8,4 1
0 Indonezi
ya 8,897 1,9 48,3
Manba : Koreya xalqaro savdo assotsiatsiyasi, 2011-yil mart.

O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasining ma’lum qilishicha,
2010-yilda Rossiya, Xitoy, Qozog’iston va Janubiy Koreya mamlakatimizning eng
yirik tashqi savdo hamkorlari bo’ldi.
Rossiya bir necha yildan beri O’zbekistonning tashqi savdo aylanmasida eng
yirik ulush bilan yetakchilikni o’z qo’lida saqlab turibdi. Xususan, o’tgan yilda
O’zbekiston va Rossiya o’rtasidagi savdo aylanmasi 2009-yilga nisbatan 43,4% ga
oshdi va 6,378 mlrd. $ ni tashkil qildi. Bu miqdor mamlakatimiz umumiy tashqi
savdosining 29,2% qismiga tengdir. Bunda O’zbekistonning Rossiyaga qilgan tovar
va xizmatlar eksporti 4,441 mlrd. $ (2009-yilda 2,257 mlrd. $), import miqdori esa
1,936 mlrd. $ (2,191 mlrd. $) ni tashkil qildi.
O’zbekistonning yirik tashqi savdo hamkorlari orasida ikkinchi o’rinni Xitoy
egalladi. Ikki davlat o’rtasidagi savdo aylanmasi o’tgan yilda 2009-yilga nisbatan
1,7% ga oshdi va 2,805 mlrd. $ dan iborat bo’ldi. Bu esa, o’z navbatida,
mamlakatimiz umumiy tashqi savdosining 9,5% qismiga tengdir.
O’zbekistonning Xitoyga qilgan eksporti miqdori 2009-yilda 489 mln. $ ni
tashkil qilgan bo’lsa, 2010-yilda bu ko’rsatkich 899,9 mln. $ ga teng bo’ldi. Import
hajmi esa 2009-yildagi 1,562 mlrd. $ dan 2010-yilda 1,185 mlrd. $ gacha kamaydi.
Qozog’iston esa 8,3% ulush bilan O’zbekistonning 2010-yildagi eng yirik
uchinchi savdo hamkoriga aylandi. Ikki tomonlama savdo hajmi 2009-yilga
qaraganda 38,3% ga o’sdi va 1,808 mlrd. $ ga yetdi. Xususan, O’zbekistonning
Qozog’istonga qilgan eksporti 2009-yildagi 513,7 mln. $ dan 2010-yilda 852,1 mln.
$ gacha yetdi. Import hajmi esa o’tgan yilda 956,2 mln. $ gacha yetdi.
2010-yilda O’zbekiston va Janubiy Koreya o’rtasidagi ikki tomonlama savdo
hajmi ham sezilarli darajada o’sdi. 2009-yilda ikki davlat o’rtasidagi tashqi savdo
aylanmasi 1,228 mlrd. $ ni tashkil qilgan bo’lsa, o’tgan yilda bu ko’rsatkich 1,615
mlrd. $ ni tashkil qildi.
Eslatib o’tamiz, 2010-yilda mamlakatimizning tashqi savdo aylanmasi 21,844
mlrd. $ ni tashkil qildi. Bunda, MDH davlatlari bilan tashqi savdo aylanmasi – 9,425
mlrd. $, boshqa davlatlar bilan esa – 12,42 mlrd. $ dan iborat bo’ldi.
3.1. jadval

Prezidentlar xavfsizlik masalalarini muhokama qildilar. Xalqaro terrorizm va
ekstremizmga, qurol-yarog’ va narkotik moddalar kontrabandasiga qarshi
kurashdagi hamkorlik, ommaviy qirg’in qurollari tarqalishining oldini olish bilan
bog’liq muammolar yuzasidan fikr almashildi.
Xalqaro tashkilotlar doirasidagi hamkorlik masalalari ko’rib chiqildi.
O’zbekiston va Janubiy Koreya xalqaro siyosat maydonida bir-birining
tashabbuslarini yoqlab, bir-birini qo’llab-quvvatlab keladi. Xususan, Li Myon Bak
2018 yilda bo’ladigan Qishki olimpiya o’yinlariga mezbonlik qilish uchun
Pxyonchxan shahri nomzodini qo’llab-quvvatlagani uchun O’zbekiston tomoniga
minnatdorlik izhor etdi.
O’zbekiston Seulning Koreya yarimorolidagi muammolarni tinch yo’l bilan hal
qilish masalasiga yondashuvini, Koreya Respublikasi rahbariyatining “Yangi Osiyo
diplomatiyasi” tashabbusi hamda energetik strategiyasini qo’llab-quvvatlaydi.
O’zbekiston rahbari tashabbusining samarasi – Markaziy Osiyo yadro qurolidan xoli
hududga aylangani Koreya Respublikasida yuksak qadrlanadi. Ta’kidlash joizki,
Islom Karimov va Li Myon Bak Shimoliy Koreyaning yadrosizlantirilishi
ShimoliSharqiy Osiyoda tinchlik va barqarorlikni saqlashning muhim sharti ekani
borasida hamfikrdir.
Mamlakatlarimiz o’rtasida iqtisodiy hamkorlik izchil rivojlanmoqda.
O’zbekiston va Janubiy Koreya neft-gaz, konchilik, mashinasozlik, avtomobilsozlik,
to’qimachilik, logistika, kimyo sanoati, qurilish, axborot-kommunikatsiya
texnologiyalari va qator boshqa sohalarda keng ko’lamli qo’shma loyihalarni amalga
oshirmoqda. Savdo-iqtisodiy hamkorlik bo’yicha O’zbekiston-Koreya qo’shma
qo’mitasi muntazam yig’ilishlar o’tkazib, aloqalarning yangi qirralarini ochish,
mazmunini boyitish, savdo va sarmoya hajmini oshirish masalalarini ko’rib chiqadi.
Energetika va tabiiy resurslar bo’yicha idoralararo qo’mita tuzilgan.
Islom Karimov va Li Myon Bak ikki tomonlama munosabatlar 2006 yilda
imzolangan Strategik sheriklik to’g’risidagi qo’shma deklaratsiya ruhida rivojlanib
borayotganini ta’kidladilar. Ushbu tashrif O’zbekiston bilan Janubiy Koreya

2010-yilda Koreya Respublikasi import hajmi 31,6% ga o’sdi va qiymat
ko’rsatkichida 425,2 mlrd. AQSh dollarini tashkil qildi.
2010-yilda quyidagilar Koreya Respublikasi importining asosiy tovar
pozitsiyalari bo’lgan:
· xom neft va xom, bituminoz jinslardan olingan neft mahsulotlari – 68,7 mlrd.
AQSh dollari (o’sish 35,3% ni tashkil qildi);
· suyultirilgan tabiiy gaz – 17,0 mlrd. AQSh dollari (o’sish 22,6% ni tashkil
qildi);
· yengil distillyatlar va mahsulotlar – 15,0 mlrd. AQSh dollari (o’sish 40,1% ni
tashkil qildi);
· protsessorlar va kontrollerlar – 12,8 mlrd. AQSh dollari (o’sish 12,0% ni
tashkil qildi);
· tosh ko’mir – 11,4 mlrd. AQSh dollari (o’sish 27,0% ni tashkil qildi).
Geografik taqsimot bo’yicha 2010-yilda Koreya Respublikasi importining
asosiy ulushi quyidagi davlatlarga to’g’ri keldi (2.3-jadval):
2.3. Jadval
2009-2010-yillarda Koreya Respublikasining asosiy importyor davlatlari (mlrd.
AQSh dollari, %)
№ 2009
№ 2010
Davlat Miqdo
r Solishtirm
a salmog’i O’sis
h Davlat Miqdor Solishtir
ma
salmog’i O’sis
h
1 XXR 54,246 16,8 -29,5 1 XXR 71,574 16,8 31,9
2 Yaponiya 49,428 15,3 -18,9 2 Yaponiya 64,296 15,1 30,1
3 AQSh 29,039 9,0 -24,3 3 AQSh 40,403 9,5 39,1
4 Saudiya
Arabistoni 19,737 6,1 -41,6 4 Saudiya
Arabistoni 26,820 6,3 35,9
5 Avstraliya 14,756 4,6 -18,0 5 Avstraliya 20,456 4,8 38,6
6 Germaniy 12,298 3,8 -16,7 6 Germaniya 14,305 3,4 16,3

korxonasi faoliyat ko’rsatmoqda. Ushbu mamlakatning 91 firma va kompaniyasi
O’zbekistonda o’z vakolatxonasini ochgan.
3. O’zbekiston Respublikasi va Koreya Respublikasining iqtisodiy
aloqalarning asosiy yo’nalishlari istiqbollari.
Muzokarada Islom Karimov va Li Myon Bak savdo-iqtisodiy va sarmoyaviy
hamkorlikning bugungi holatiga yuksak baho berdilar. Shu bilan birga, hozirga
qadar erishilgan natijalar O’zbekiston va Janubiy Koreyaning salohiyat va
imkoniyatlarini to’liq aks ettirmasligi ta’kidlandi. Koreya Respublikasi Prezidenti
O’zbekistonga nufuzli koreys ishbilarmonlarining yirik delegatsiyasi bilan birga
kelganining boisi ham shunda. Muzokarada imkoniyatlarni to’la ishga solish
masalalari atroflicha muhokama qilindi.
Gumanitar hamkorlik ham izchil rivojlanib borayotgani ta’kidlandi. 1992
yildan Toshkentda Koreya ta’lim markazi faoliyat ko’rsatmoqda. O’zbekiston davlat
jahon tillari universiteti va Samarqand davlat chet tillar institutida Koreys tili va
madaniyati markazlari, Toshkent axborot texnologiyalari universitetida Axborot
texnologiyalari markazi ochilgan. Toshkentda “O’zbekiston-Koreya” kasbga
tayyorlash markazini ochish loyihasi ta’lim sohasidagi hamkorlikning yana bir
muvaffaqiyati bo’ldi. U yerda har yili 360 yigit-qiz kompyuter yig’ish, grafika,
elektrotexnika, qishloq xo’jaligi texnikasini ta’mirlash, avtomobillarga xizmat
ko’rsatish sohalari bo’yicha tahsil oladi.
1999 yili Toshkentda ochilgan “O’zbekiston-Koreya Respublikasi” do’stlik
jamiyati madaniy aloqalarni rivojlantirishga katta hissa qo’shmoqda. Muntazam
ravishda festival, ko’rgazma, konsert va boshqa ko’plab madaniy tadbirlar tashkil
qilinmoqda. Koreya Respublikasida o’tkazilgan “Markaziy Osiyo nafosati”
fotoko’rgazmasi, “Sug’diyona” ansamblining “Ipak yo’li ruhiyati” konserti, “Ipak
yo’li” festivali, har yili Toshkentda bo’ladigan Koreya madaniyati haftaligi jular
jumlasidandir. Koreyalik xonanda va sozandalar Samarqandda o’tadigan “Sharq
taronalari” xalqaro musiqa festivalida doim faol ishtirok etadi.
Muloqot chog’ida bu yo’nalishdagi aloqalarni yanada faollashtirishga kelishib
olindi.

Koreya Respublikasi va O’zbekiston o’rtasidagi
iqtisodiy munosabatlarning rivojlanishi
Reja:
Kirish
1. Koreya Respublikasi va
O’zbekiston Respublikasi
o’rtasidagi iqtisodiy
munosabatlarning o’rnatish
bosqichlari
2. O’zbekiston Respublikasi va
Koreya Respublikasining iqtisodiy
aloqalarning asosiy yo’nalishlari tahlili.
3. O’zbekiston Respublikasi va
Koreya Respublikasining iqtisodiy
aloqalarning asosiy yo’nalishlari istiqbollari
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan tayinlanadi. Shuningdek, impichment
rezolutsiyasi qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan berilib, sud hokimiyati
so’nggi qarorni qabul qiladi.
Koreya Respublikasi ma’muriy hudud bo’yicha 9ta provinsiyaga va 7ta
shaharlarga (Inchxon, Kvandju, Tegu, Seul, Pusan, Tedjon va Ulsan) bo’linadi.
Aholi soni - 49 044 790 nafar. Janubiy Koreya aholisining katta qismini
koreyslar tashkil etadi. Poytaxti Seulda aholi soni - 10,4 mlnni tashkil etadi. Bundan
tashqari mamlakatda kamida 300 ming nafar xitoyliklar istiqomat qilishadi. Janubiy
Koreyaliklar o’rtacha 79,05 yil umr ko’rishadi. Erkaklar-71.8 yil, ayollar79.1yil.
Demografiya tahlillarga ko’ra Koreya Respublikasi dunyoda shaharlashgan
davlatlar qatoriga kiradi. Aholining taxminan 80% shaharlarda yashashadi.
Aholining 15-yoshdan kichiklari umumiy aholi sonining 20.8%ni, tashkil etadi.
Ishga layoqatli yoshlar 15-65 yoshdagilar 72.1%ni, 65-yoshdan kattalr esa 7.1%ni
tashkil etadi.
Deyarli hamma koreys tilida so’zlashadi, maktablarda ikkinchi til o’laroq
ingliz, yapon, xitoy, olmon va boshqa tillar o’rgatiladi.
2005-yil ma’lumotlariga ko’ra Janubiy Koreya aholisining 46,5%i dinsizdir.
Qolgan aholi o’zini yo xristian, yoki buddist, deb ko’rsatgan; boshqa dinlar
nihoyatda kam tarqalgan.
Janubiy Koreyada din
2.1. diagramma

Janubiy Koreyaning elektronika va mashinasozlik shirkatlari jahonda yetakchi
o’rinlardadir; ular qatoriga LG, Samsung va boshqalar kiradi. Butun dunyodagi
LCD monitorlarning 50%i aynan Janubiy Koreyada tayyorlanadi. Samsung va LG
mobil telefon ishlab chiqaruvchilari orasida dunyoda yetakchi shirkatlardandir.
Janubiy Koreya aholisi elektronikadan eng ko’p foydalanuvchi xalqlar qatoriga
kiradi. Internetdan foydalanuvchilarning foiz nisbatdagi soniga ko’ra birinchi
o’rinda turadi.
2020-yilgacha har bir koreys xonadonida kamida bitta robot bo’lishi
rejalashtirilgan. Bu reja orqali Koreya aholisining keksayishi va shu tufayli ishchi
kuchi hamda askarlar soni kamayishi muammolari qisman hal qilinishi ko’zda
tutilgan.
Koreya Respublikasi Rossiya bilan fazoviy hamkorlik olib bormoqda, bu
hamkorlik doirasida "Arirang-1" va "Arirang-2" nomli sun’iy yo’ldoshlar uchirildi.
2008-yilning 8-aprelida Koreya o’zining birinchi fazogiri - Yi So-yeonni koinotga
uchirdi, u rus orbital kemasi "Soyuz TMA-12"da ishladi.
Osiyoning to’rtinchi eng yirik iqtisodiyoti hisoblangan Janubiy Koreyaning
yalpi ichki mahsuloti 2010-yilda 6,1 foizga o’sdi. Ushbu ko’rsatkich mamlakat
tarixidagi so’nggi sakkiz yildan beri eng katta natijadir.
Bundan bir necha kun oldin Janubiy Koreya foiz stavkasini 2,75 foizgacha
ko’targan edi. O’tgan yili mamlakatda inflatsiya o’rtacha 3,6 foiz darajada saqlab
turildi.
Koreya xalqaro savdo assotsiatsiyasi (Korea International Trade Association –
KITA) ma’lumotlari bo’yicha 2010-yil yakunlari bo’yicha Koreya Respublikasi
savdo aylanmasi 2009-yilga nisbatan 29,9% ga o’sdi va qiymat ko’rsatkichida 891,6
mlrd. AQSh dollarini tashkil qildi. Shu bilan birga tashqi savdo balansining ijobiy
saldosi 41,2 mlrd. AQSh dollariga yetdi. ( 1-jadval )
Dastlabki ma’lumotlarga ko’ra, Koreya Respublikasi 2010-yilda dunyoda
savdo aylanmasi hajmi bo’yicha 9-o’rinni, shu jumladan, eksport bo’yicha 7- va
import bo’yicha 9-o’rinni egalladi.

Ikki mamlakat o’rtasidagi savdo hajmini oshirish masalalariga bag’ishlangan
ushbu anjumanda mamlakatimizning iqtisodiyot, savdo, sarmoya, yoqilg’ienergetika
majmui, avtomobilsozlik, aviatashuv, to’qimachilik va yengil sanoat, farmatsevtika,
qurilish, qishloq va suv xo’jaligi, oziq-ovqat va kimyo sanoati, geologiya va mineral
resurslar, transport va transport kommunikatsiyalari, axborot texnologiyalari,
elektrotexnika, logistika, sayyohlik, mebelsozlik, ko’nchilik va matbaachilik
sohalari uchun mas’ul vazirlik va idoralari, kompaniya va konsernlari vakillari
ishtirok etdi.
Koreya Respublikasi Kichik va o’rta biznes federatsiyasi delegatsiyasi safida
“Posco Architects & Consultants”, “SN Engineering” (qurilish),
“MooDAEWOOng” (mashinasozlik), “Searim” (yog’-moy), “Samae Leather”
(ko’nchilik), “Xana Interneshnl” (to’qimachilik), “Komodo” (sayyohlik), “Inchang”
(tibbiy uskunalar), “Munsong Grafik”, “Mungyo” (matbaachilik), “Nolbu”
(oziqovqat mahsulotlari) kabi ko’plab yetakchi kompaniya rahbarlari bor.
Kompaniyamiz sog’liqni saqlash tizimida qo’llaniladigan uskunalar ishlab
chiqarish bilan shug’ullanadi, – dedi «Listem» korporatsiyasi prezidenti Chang Xo
Mun.
– Yurtingizda xorijiy ishbilarmonlar bilan faol hamkorlik uchun barcha zarur
imkoniyatlar yaratilgani biznes ahlining qiziqishini tobora oshirmoqda.
O’zbekistonlik sheriklarimiz bilan o’zaro manfaatli hamkorlik aloqalarini
rivojlantirish tarafdorimiz.
Mamlakatlarimiz o’rtasida 1992 yildan buyon iqtisodiy sohada eng ko’p
qulaylik yaratish tizimi amal qilib kelmoqda. 2008 yilda o’zaro savdo hajmi 23,7
foiz o’sib, 1 milliard AQSH dollaridan oshdi.
Biroq, kooperatsion birjada ta’kidlanganidek, bu ko’rsatkichlar O’zbekiston va
Janubiy Koreyaning salohiyat va imkoniyatlarini to’liq aks ettirmaydi.
Savdoiqtisodiy va sarmoyaviy aloqalarga oid raqamlarni bir necha hissa oshirish
mumkin. Buning uchun o’zaro ayirbosh qilinayotgan mahsulotlar ro’yxatini qayta
ko’rib chiqish, uni yangi tovarlar va xizmatlar bilan boyitish, qo’shma korxonalar
sonini yanada ko’paytirish lozim.

1987-yilda 10 Chebollar- 272ta sho’ba korxonalarni boshqarishgan bo’lsa,
1999-yilda esa sho’balar soni 356taga yetgan. 5 ta Chebollar – 40ga yaqin
sho’balarni boshqarishgan. Sho’balarning ko’payib ketishi ularning haddan tashqari
faoliyatining ortiqcha diversifikatsiya yaratishga va ixtisoslashganlarning
susayishiga olib keldi.
Inqirozdan keyin 1999-yil Koreya hukumati yangi iqtisodiy siyosatni ilgari
suradi, inqirozgacha Koreya iqtisodiy siyosati Chebollarni bevosita
moliyalashtirishga qaratilgan bo’lsa, endi tezkor iqtisodiy taraqiyotga qaratilgan
siyosati, sanoat taraqqiyotida alohida Chebollarni tanlash va jadalsuratda ularni
rivojlantirishni taminladi. O’z o’rnida bu iqtisodiyotning keskin o’sishiga, jahon
miqiyosida ega bo’lgan korxonalarni va ilg’or sanoatni yaratishga olib keldi.
Shu bilan birga 1993-yilga kelib bu bir nechta salbiy oqibatlarni olib keldi,
hukumatning ortiqcha aralashuvi sarmoyalarning samarasining pasayishiga, sanoat
tarmoqlarning muvozanatining buzilishiga ortiqcha diversifikatsiyaga bazida
parallel bir-biriga o’xshash sarmoyalarni moliyalashtirishga olib keldi. Bu vaziyat
o’ta qimmat va past samarali iqtisodiy tarkibini yaratdi, tadbirkorlar uchun hukumat
obro’si uchun putur yetkazdi nafaqat moliyaviy balki, jamiyat inqiroziga olib keldi.
Inqiroz davrida kelgan yangi hukumat boshqacha industrial sanoat qo’lashga
urundi ular yirik o’zini oqlamagan sanoat yo’nalishlarini qo’lashdan to’xtatdilar.
Uning o’rniga o’rta va kichik biznesni qo’llash siyosatini boshladilar va Chebollar
ham o’z siyosatlarini qayta ko’rishga majbur bo’ldilar.
Koreya iqtisodiyotiga noxush vaziyat hukumatni Chebollarga bo’lgan
munosabatini o’zgartirishi onson bo’lmadi, lekin davlatni valyuta inqirozi
boshlangandan keyin shunday qilishga majbur bo’ldi va iqtisodiyot tarkibini
o’zgartirdi.
Hukumat tarafidan amalgam oshirilgan islohatlar Koreya iqtisodiyotidagi 30ta
eng yirik Chebollar ulushini 1999-2000yil. 1995-1998yilga nisbatan keskin tushib
ketishiga sabab bo’ldi. Shunday bo’lsada Chebollarning daromadlari Koreya
iqtisodiyotida 38%dan 75%ga oshdi. Yani bu islohatlarning ularning

Manba ( www.uzinfoinvest.uz 2011-yil)
Iqtisodiy o’sish va aholining real daromadi o’sishiga qaramay inflyatsya
2010yil 7.3% tashkil etdi.
Ichki talabni rag’batlantirish, iste’mol tovarlari ishlab chiqaruvchi mahalliy
ishlab chiqaruvchilarni qo’llab-quvvatlash va mahsulot ishlab chiqarishni
mahalliylashtirishni chuqurlashtirish bo’yicha ko’rilayotgan chora-tadbirlar iste’mol
tovarlari ishlab chiqarish hajmi 5,4 foizga, mahalliylashtirilgan mahsulotlar hajmi –
19,4 foizga, chakana tovar aylanmasi hajmi – 11 foizga va xizmatlar hajmi – 12,5
foizga o’sishiga ko’maklashdi. Yalpi ichki mahsulotda xizmatlar sohasi ulushi bir
yil oldingi 48,5 foizga nisbatan 52,1 foizgacha o’sdi.
2011-2015 yillarda respublika moliya-bank tizimini yanada isloh qilish va
barqarorligini oshirishning ustuvor yo’nalishlari to’g’risidagi dasturning amalga
oshirilishi hamda yuqori xalqaro reyting ko’rsatkichlariga erishishi hisobot davrida
bank tizimi jami kapitalini o’tgan yilning shu davriga nisbatan 30,9 foiz,
mijozlarning jalb qilingan banklardagi depozitlarini 48,5 foiz, kredit tashkilotlarida
aholi mablag’larini 1,5 barobar ko’paytirish imkonini berdi. 2011 yilning 1 oktabr
holatiga ko’ra, kredit tashkilotlarida aholi depozitlari umumiy miqdoridagi muddatli
va jamg’arma omonatlari ulushi 87,3 foizni tashkil qildi va bu banklar jami
aktivlarini 33,5 foizga oshirish imkonini berdi. Banklar resurs bazasining oshirilishi
ularni iqtisodiyotning real sektori korxonalariga kredit ajratish imkoniyatini
kengaytirdi: banklarning real sektorga yo’naltirilgan kapital qo’yilmalari qoldiqlari
35,6 foizga o’sdi.

3. “ 세계경제트렌드 ” 일본경제신문사 , 2002.
Internet manbalar:
1. www.gov.uz
2. www.kiep.go.kr
3. www.koreaeconomy.org
4. www.kotra.or.kr
5. www.kgu.or.kr
6. www.keei.re.kr
7. www.skchem.com
8. www.economywatch.com
9. www.keri.org

imzolangan edi. Mazkur vakolatxona SBC ning O’zbekistondagi
muvofiqlashtiruvchi va konsultativ organi sifatida o’z faoliyatini 2011-yilning
1yanvaridan boshlaydi.
Osiyoning to’rtinchi eng yirik iqtisodiyoti hisoblangan Janubiy Koreyaning
yalpi ichki mahsuloti 2010-yilda 6,1 foizga o’sdi. Ushbu ko’rsatkich mamlakat
tarixidagi so’nggi sakkiz yildan beri eng katta natijadir.
Tarkibiy o’zgartirishlar va yuqori texnologiyalarga asoslangan zamonaviy
tarmoqlar va ishlab chiqarishlarni rivojlantirish
2011-2015 yillarda O’zbekiston Respublikasi sanoatini rivojlantirishning
ustuvor yo’nalishlari to’g’risidagi dasturning amalga oshirilishi shu yilning to’qqiz
oyida kimyo va neft-kimyosi (111,9 foiz), mashinasozlik va metallni qayta ishlash
(111,8 foiz), qurilish materiallari (109 foiz), tibbiyot (131,3 foiz) va oziq-ovqat
(114,7 foiz) sanoati kabi sohalarni jadal rivojlantirish imkonini berdi.
Hisobot davrida “Jeneral Motors Pavertreyn O’zbekiston” qo’shma
korxonasida avtomobil dvigatellarini, “Zenit elektroniks” qo’shma korxonasida
energiya tejovchi lampalar, “Samsung” rusumidagi kir yuvish mashinalari, “NEO
Sanlayt” qo’shma korxonasida maishiy gaz plitalari, sovutgichlar, “Rav Ekspress”
(Toshkent shahri) mas’uliyati cheklangan jamiyatida maishiy elektr texnika uchun
tozalagich mis trubkalar, “Vayt Meshin Teknoloji” (Nukus shahri) qo’shma
korxonasida maishiy elektr chang yutgichlar, “Avtosanoatplast” (Chust shahri)
mas’uliyati cheklangan jamiyatida avtomobillar uchun injeksion quyish uslubi
yordamida plastik detallar, avtomobillar uchun rezina zichlagichlar (Andijon
shahri), “O’zkabel” ochiq aksiyadorlik jamiyati qo’shma korxonasi va “Andijon
kabel” qo’shma korxonasida yangi turdagi kabel-o’tkazgich mahsulotlar,
“O’zmetkombinat” ochiq aksiyadorlik jamiyatida elektr uzatmalar uchun ko’p
funksiyali energiya tejovchi qurilmalar, “Toshkent traktor zavodi” ochiq
aksiyadorlik jamiyatida yangi va zamonaviy qishloq xo’jalik texnikasi,
“O’zTeksako” qo’shma korxonasida sintetik motor moylari, avtomobil simlari,
diodli yorug’lik lampalari, kosmetika mahsulotlari, gigiyena vositalari (“Navoiy”

Seul — Osiyodagi yirik moliyaviy markaz va Jahon Savdo Markazining uyi.
Janubiy Koreyaning 1997-yildagi inqirozgacha bo’lgan ildam iqtisodiy rivoji
"Sharqiy Osiyo Mo’jizasi" deb atalgan. Uch dekada shiddatli iqtisodiy rivojlanish
kambag’al agrar mamlakatni dunyodagi o’n ikkinchi iqtisodiy-eksport davlatiga
aylantirdi. 1996-yil 12-dekabrda Koreya Iqtisodiy Hamkorlik va Rivojlanish
Tashkiloti (IHRT)ga qabul qilinishi haqiqatan Koreya iqtisodiyotining avjiga
chiqqan payti bo’ldi. Koreyaning bunday tez rivoji yuqori darajadagi jamg’arma va
sarmoyaga katta yordam berdi, shuningdek milliy ta’limning taraqqiy topishiga
rag’bat bo’ldi. Shuning evaziga bugungi kunda bir qancha yosh o’g’il-qizlar
dunyoning eng nufuzli oliygohlarida ta’lim olishmoqda.
Lekin rivojlanishga bo’lgan yo’l oson bo’lmadi. Bu yo’lga erishish turli
qiyinchiliklarni yengib o’tishni talab etdi. 1945-yili Yaponiya qaramligidan ozod
bo’ldanidan so’ng milliy iqtisodiyotni rivojlantirish xalqning hayot-mamot
masalasiga aylandi. Tabiiy boyliklarning cheklanganligi, ichki bozorning zaifligi va
iqtisodiy rivojlanish tajribasiga ega bo’lmasligiga qaramay, Koreya milliy
iqtisodiyotning barqaror va mustaqil rivojlanishini amalga oshirdi. 1950—53-
yillarda bo’lib o’tgan Koreys Urushi Janubiy Koreya iqtisodiyoti rivojlanishiga katta
putur yetkazdi. Bir xalqning o’zaro urushib ikki qismga bo’linishi Koreya tuprog’ida
buzg’unchilik va alamli xotiralarni qoldirdi. Urush qurbonlari va nogironlar soni 1,5
mlnni tashkil etadi. Urushning moddiy zarar qiymati 1953-yil narxlarida 3,1 mlrd
AQSh dollarini tahskil etdi.
Janubiy Koreya kemasozlikda dunyoda yetakchi hamda dunyodagi eng yirik
eksportchi mamlakatlardan biridir.
Janubiy Koreyaning urushdan ko’rgan zarari 1953-yilgi Milliy Yalpi Maxsulot
(YMM)ning 85%ini tahskil etti. Urushdan keyingi qayta tiklanish davrida

2011-yil so’ngi ma’lumotlariga ko’ra O’zbekiston respublikasi tashqi savdo
aylanmasi 25 537.4mln dollarni yoki 115% ni tashkil etdi 2010-yilga nisbatan.
Bulardan eksport 15 027.4 mln dollarni yoki 115.4 %ni tashkil etdi 2010-yilga
nisbatan.200.4 mln dollarga o’sdi, import 10 510 mln dollarni ya’ni 114.5%ni
tashkil etdi. Takidlab o’tish lozimki 2011yildagi O’zbekiston Respublikasining

2.1. jadval
2005-yildan 2011-yil davri bo’yicha Koreya Respublikasi tashqi savdo
dinamikasi (mlrd. AQSh dollari, %)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Savdo
aylanmasi 545,6 634,9 728,3 857,3 686,6 891,6 1079,627
(14,1) (16,4) (14,7) (17,7) (-19,9) (29,9) 21,1%
Eksport 284,4 325,5 371,5 422,0 363,5 466,4 555,214
(12,0) (14,4) (14,1) (13,6) (-13,9) (28,3) 19,0%
Import 261,2 309,4 356,8 435,3 323,1 425,2 524,413
(16,4) (18,4) (15,3) (22,0) (-25,8) (31,6) 23,3%
Tashqi
savdo
saldosi 23,2 16,1 14,6 -13,3 40,4 41,2 30,801
Izoh: qovus ichida o’tgan yilning xuddi shu davriga nisbati bo’yicha o’sish
sur’ati (%) ko’rsatilgan; Manba : Koreya xalqaro savdo assotsiatsiyasi, 2012-
yil aprel.
Koreya Respublikasi eksportining qiymat hajmi 2010-yilda o’tgan yilning
xuddi shu davriga nisbatan 28,3% ga o’sdi va 466,4 mlrd. AQSh dollarini tashkil
qildi.
2010-yilda quyidagilar Koreya Respublikasi eksportining asosiy tovar
pozitsiyalari bo’lgan:
· suyuq kristallar asosidagi qurilmalar – 29,6 mlrd. AQSh dollari (o’sish 28,3%
ni tashkil qildi);
· neft va neft mahsulotlari – 24,2 mlrd. AQSh dollari (o’sish 36,7% ni tashkil
qildi);
· xotirlovchi qurilmalar – 21,6 mlrd. AQSh dollari (o’sish 81,1% ni tashkil
qildi);
· yuk va yuk-yo’lovchi suzuvchi transport vositalari – 20,2 mlrd. AQSh dollari
(o’sish 52,3% ni tashkil qildi);

5052,4 milliard so’mlik yoki 2010 yilning shu davriga qaraganda 19,8 foiz ko’p
mahsulot ishlab chiqarildi. Import o’rnini bosishning hisob-kitob qilingan samarasi
3 milliard dollardan oshdi.
Iqtisodiyot tarmoqlari va mamlakatimiz hududlarining eksport salohiyatini
rivojlantirish, shu jumladan eksport qilinadigan mahsulotlar turlarini kengaytirish va
ularni ishlab chiqarish hajmini ko’paytirish, an’anaviy sotish bozorlaridagi
pozitsiyalarni mustahkamlash va yangi tashqi bozorlarni o’zlashtirishga doir
ko’rilgan faol chora-tadbirlar natijasida tovar va xizmatlar eksporti 21,4 foizga
o’sdi.
Eksport qilinadigan asosiy guruh tovarlari nuqtai nazaridan oziq-ovqat
mahsulotlari eksporti (167,7 foiz), kimyo tovarlari (138,7 foiz), qora va rangli
metallar (134,2 foiz), mashina va uskunalar (162,6 foiz), xizmatlar eksporti (130,3
foiz) yuqori sur’atda o’sdi. Natriy selitrasi, poliakrilamid, yuk avtomobillari, jez
prokat, kompozit panellar, gipsokarton buyumlar, tez muzlatilgan mahsulotlar va
boshqa yangi turdagi tovarlar eksport qilindi.
2011 yilning to’qqiz oyida yalpi ichki mahsulot o’sishi 8,2 foizni tashkil qildi.
Sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini 7 foiz, qishloq xo’jaligi mahsulotlarini
6,8 foiz, investitsiyalar hajmini 8 foiz, qurilish ishlarini 8,1 foiz, chakana savdo
aylanmasini 16,2 foiz, aholiga pullik xizmat ko’rsatishni 14,2 foizga oshirish
hisobidan iqtisodiy o’sishning yuqori ko’rsatkichlari ta’minlandi. Eksport hajmi
21,4 foizga ko’paydi, tashqi savdo balansining ijobiy saldosi 3,8 milliard dollardan
oshdi. Davlat budjeti yalpi ichki mahsulotga nisbatan 0,4 foiz profitsit bilan
bajarildi.
Joriy yilning birinchi choragida mamlakat yalpi ichki mahsuloti 7,5 foizga,
sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi – 6 foizga, qishloq xo’jaligi mahsulotlari
yetishtirish hajmi – 6,1 foizga, qurilish ishlari hajmi – 6,6 foizga o’sdi.
Davlat byudjeti yalpi ichki mahsulotga nisbatan 0,2 foiz miqdoridagi profisit
bilan ijro etildi. Inflyatsiya darajasi prognoz parametrlaridan oshmadi.

Respublikasiga davlat tashrifi o’zaro munosabatlarni yangi mazmun bilan boyitdi.
Mazkur tashrif asnosida ko’plab sohalarda, jumladan, iqtisodiy yo’nalishda
hamkorlikni yanada rivojlantirishga qaratilgan qator kelishuvlarga erishildi.
Iqtisodiy sohada mamlakatlarimiz o’rtasida eng ko’p qulaylik yaratish tartibi
joriy qilingan. O’zaro tovar ayirboshlash hajmi 2009 yili 8,2 foiz oshdi.
O’zbekistonda koreyalik hamkorlar bilan tashkil etilgan 359 qo’shma korxona
faoliyat ko’rsatmoqda. Mamlakatimizda Janubiy Koreyaning 84 kompaniyasi o’z
vakolatxonasini ochgan. Ular mashinasozlik, savdo, kimyo, oziq-ovqat, yengil
sanoat, metallni qayta ishlash, farmatsevtika, sayyohlik, xizmat ko’rsatish kabi
sohalarda ish yuritayotir.
Anjumanda Janubiy Koreyaning bir necha firma va kompaniyalaridan ko’plab
vakillar ishtirok etgani O’zbekistondagi iqtisodiy barqarorlik va qulay sarmoyaviy
muhit ularning o’zaro hamkorlikni kengaytirishga e’tiborini kuchaytirayotganidan
dalolatdir.
Majlisda koreyalik ishbilarmonlarga mamlakatimiz iqtisodiyotiga sarmoya jalb
qilishning ustuvor yo’nalishlari, O’zbekistonning neft-gaz, avtomobilsozlik,
aviasozlik, konchilik, metallurgiya, qurilish materiallari ishlab chiqarish kabi
sohalardagi salohiyati haqida batafsil ma’lumot berildi. Mehmonlar yurtimizda
davom etayotgan xususiylashtirish jarayoni, iqtisodiyotni rivojlantirish yo’lida
izchillik bilan amalga oshirilayotgan islohotlar, kichik biznes va xususiy
tadbirkorlikni rivojlantirish borasidagi o’zgarishlar, “Navoiy” erkin
industrialiqtisodiy zonasidagi qulayliklar, imkoniyat va imtiyozlar bilan atroflicha
tanishtirildi.
– O’zbekiston – iqtisodiyoti izchil rivojlanayotgan mamlakat, – dedi Choy
Kyong Xvan. – Biz o’zaro hamkorlikni yuksak qadrlaymiz. Mamlakatlarimiz
o’rtasida o’zaro manfaatli munosabatlar qaror topgan, savdo-iqtisodiy hamkorlik
jadal rivojlanmoqda. Dunyoda iqtisodiy inqiroz davom etayotganiga qaramay,
mamlakatlarimiz o’rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi muttasil oshib borayotgani
buning yorqin dalilidir. O’zbekistonda xorijlik ishbilarmonlarning muvaffaqiyatli

1997yilning keyingi oylarida inqiroz asta sekinlik bilan Indoneyziya, Malayziya va
Janubiy Koreyaga o’tdi. Bu inqirozdan kam tasir ko’rgan mamlakatlarga Yaponiya,
Gonkong, Laos, Filippin, Xitoy, Hindiston va Vetnamlar kiritishimiz mumkin.
“Osiyo Yo’lbarslari” ichidan Singapur va Tayvan mamlakatlardan bu inqiroz qolgan
mamlakatlarga qaraganda kam tasir ko’rgan.
Janubiy Koreyaga tasir qilgan omillar:
Ichki omillar- siyosiy rahbarlarning o’z vazifalarini bajarishga ega emasligi va
korupsiyaning kuchayib ketganligi, kelajakda bo’ladigan inqirozga tayyorgarlik
bo’lmaganligi, aqliy zaifligi va kadrlar yetishmaganligi.
Qarzlar va koorparatsiyalarning kapital sarmoyalarning haddan tashqari saqlab
yuborilganligi. Ko’p qarzlar olinganligi. Misol uchun 1996yil 3ta “Chebol” zarar
ko’rib ishlagan bo’lsa, 1997yilda bu ko’rsatkich 7ga yetgan.
Moliyaviy institutlarning zaifligi milliy valyutaning dollarga bog’liqligi.
Davlatning iqtisodiyotga aralashmaganligi,”Chebollar”ga katta imtiyozlar
berilganligi va nazorat qilinmaganligi.
Alohida oilalar va ular qarindoshlariga tegishli bo’lgan ishchi korxonalar
guruhi va ko’plab tadbirkor sohasida ish yuritadilar.
Amerikada –Konglameratlar, Yaponiyada- Kiretsu turli korparativ
kompaniyalarni o’zida mujasamlagan tadbirkorlik faoliyatini o’zida mujasamlagan
oilalar tomonidan boshqariladi. Koreya ham markaziy hukumatga o’xshab bo’linadi,
ular faol tadbirkorlik bilan shug’ullanadi, markaziy rejalashtiriladi va
muvofiqlashtiriladi, oilalar tomonidan boshqariladigan Chebollar qarorlarni tezkor
qabul qilinishi va bajarilishi bilan ajralib turadi.
Koreya Chebollar bilan yaqin munosabatda bo’lib dvlat qaramog’ida qoladilar.
Ularning taraqqiyoti 50-yillarda boshlangan boshqa korxonalarni arzon narxga sotib
olish yo’li bilan shakllangan. Chet el sarmoyalari yordamida shakllangan qarz
olishda kichik %lar imtiyozlar qo’llanilgan 60-yillarga kelib davlat tomonidan
qo’llanila boshlagan ya’ni kreditlar bilan taminlangan.
Chebollar mohiyati o’tgan sari siyosiy-iqtisodiy qarorlar qabul qilishda ishtirok
eta boshlashagn.

sanoat tarmoqlari bunyod etildi. Bunga mamlakatning yoqilgi mustaqilligiga
erishishi yaqqol misoldir. 90-yillarning boshlarida chetdan 6 million tonnaga yaqin
neft mahsulotlari keltirilar, 600 ming tonna paxta tolasi Rossiya va boshqa
mamlakatlarga neft mahsulotlari uchun berilardi. Shu boisdan mamlakatimizda neft
mustaqilligi uchun kurash boshlandi, buning zamini - 2 trillion kubmetrga yaqin gaz
zahiralari, 160 dan ortiq neft koni bor edi.
Yiliga 2,5 mlrd. kub metr gaz haydash quvvatiga ega bo’lgan Ko’kdumaloq
kompressor stantsiyasi, Buxoro neftni qayta ishlash zavodi barpo etildi. 1996 yilga
kelib chetdan neft mahsulotlarini sotib olish to’xtadi, neft mustaqilligiga erishildi.
1991 yilda 2,9 mln. tonna neft (gaz kondensati bilan birgalikda) mahsulotlari
ishlab chiqarilgan bo’lsa, 2000 yilda bu ko’rsatkich 7,5 mln. tonnadan oshdi. Shu
davrda tabiiy gaz ishlab chiqarish 41,8 mlrd. kub metrdan 56,4 mlrd. kub metrga
o’sdi. O’zbekiston yoqilgi mustaqilligiga erishdi.
O’zbekiston hukumati 2012-yilda 3,198 milliard dollar hajmidagi xorijiy
investitsiyalarni o’zlashtirishni rejalashtirmoqda. O’zbekiston Respublikasi
Prezidenti Islom Karimovning “O’zbekiston Respublikasining 2012-yilgi
investitsion dasturi to’g’risida”gi Qaroriga muvofiq, mamlakatimizda bu yili jami
144 ta investitsion loyiha amalga oshiriladi.
Xususan, O’zbekiston joriy yilda 47 ta loyiha bo’yicha 900,7 million dollar
qiymatidagi xorijiy kreditlarni hukumat kafolati ostida jalb qilishni rejalashtirgan.
Rasmiy Seul O’zbekiston mustaqilligini 1991 yil 30 dekabrda tan olgan. 1992
yil 29 yanvarda diplomatik aloqalar o’rnatilgan.
Ushbu davr mobaynida o’n marotaba oliy darajadagi uchrashuvlar o’tkazildi.
2009 yil may oyida O’zbekistonga va 2010 yil fevralda Korea Respublikasiga
amalga oshirilgan o’zaro davlat tashriflari tomonlarning kelajakda strategik
hamkorlik munosabatlarni rivojlantirishga qaratilgan, avvalgi sammitlarda
imzolangan bitim va kelishuvlarning amalga oshirilishini mustahkamladi.
1995 yilda KR Milliy Assambleyasida “Koreya-O’zbekiston” do’stlik
Assosiatsiyasi tuzildi. 2005 yilda O’zR Oliy Majlisi qonunchilik Palatasida Koreya
bilan hamkorlik bo’yicha maxsus guruh ta’sis etildi. 2008 yil avgustda KR

Manba: O’zbekiston statistika boshqarmasi ma’lumoti
2. O’zbekiston Respublikasi va Koreya Respublikasining iqtisodiy
aloqalarning asosiy yo’nalishlari tahlili.
Koreya Respublikasi va O’zbekiston Respublikasi o’rtasidagi iqtisodiy aloqalar
aniq va yorqin tarixga ega.
So’ngi yillardagi tahlil va baholarga qaraganda 2 mamlakat o’rtasida
o’rnatilgan aloqalar nafaqat siyosiy nazariyalar, iqtisodiy tadqiqotlar muhim o’rin
tutadi, balki avvalombor amaliy jihatdan bir-birlari bilan hamkorligi muhimdir.
O’zbekiston va Janubiy Koreyani katta masofa ajratib turadi. Shunga qaramay,
O’zbekiston va Koreyani mustahkam do’stlik rishtalari, xalqlarimizni tarixiy
ma’naviy yaqinlik bog’lab turadi. Bu yaqinlikning teran asoslari bor. Ikkinchi jahon
urushi yillarida taqdir taqozosi bilan O’zbekistonga kelib qolgan koreyslarga
yurtimizda qanday mehr-muruvvat ko’rsatilganini Koreya ahli mamnuniyat bilan
yodda tutadi. Bag’rikenglik, saxovat, totuvlik, mehr-oqibat, mehnatsevarlik o’zbek
va koreys xalqlari uchun birdek xos fazilatlardir. Ma’naviy yaqinlik o’zaro ishonch
va hurmatga asos bo’ladi.
Bu ikki mamlakat o’rtasidagi iqtisodiy foydani baholash uchun ikki
mamlaktaning iqtisodiyotini tahlil qilib chiqishishimiz maqsadga muvofiq boladi.
Dastlab koreya haqida umumiy ma’lumot va faktlarni ko’rib chiqsak.
Koreys yarimoroli Osiyoning sharqiy oxirida joylashib, uzunligi 1100
killometrni tashkil etadi. G’arbdan Tinch okeani bilan, shimoldan esa Xitoy va
Rossiya bilan chegaradosh. Koreyaning sharqiy tomonida Sharqiy Dengiz bo’lib,
uning ortida Yaponiya joylashgan. Yerining 70 foizini tog’lar egallab, qirg’oq
yoqalab 3000 minga yaqin orolchalar tarqalgan.
Koreyaning yer maydoni 99.27 ming kv km tashkil etadi.
Tebeksan tog’ zanjiri shaqiy qirg’oq bo’ylab cho’zilib, Sharqiy dengiz kuchli
to’lqinlari tomonidan yuvilib turadi. Ushbu zarba ostida katta qoya va qoya
orolchalar paydo bo’lgan. G’arbiy va janubiy qirg’oqlar esa qiya jarlik. Jarliklar
bo’ylab qirg’oqlari mo’jizona kesilgan bog’ozli yaqin orollar joylashgan.

Muzokara yakunida Islom Karimov va Li Myon Bak O’zbekiston Respublikasi
va Koreya Respublikasining Qo’shma bayonotiga imzo chekdilar.
O’zbekiston Respublikasi hukumati bilan Koreya Respublikasi hukumati
o’rtasida diplomatik pasportga ega fuqarolarning vizasiz safar qilishi to’g’risidagi
bitim, O’zbekiston Respublikasi hukumati bilan Janubiy Koreya Ekport-Import
banki o’rtasida Iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirish jamg’armasi (Koreya
Eksimbanki) tomonidan “V.Vohidov nomidagi jarrohlik markazini zamonaviy
tibbiy asbob-uskunalar bilan qo’shimcha ravishda jihozlash” loyihasi uchun 10
million AQSH dollari miqdorida imtiyozli kredit ajratilishi to’g’risidagi bitim,
O’zbekiston Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi bilan
Koreya Sanoat majmualari korporatsiyasi o’rtasida “Navoiy” erkin
industrialiqtisodiy zonasiga Koreya sarmoyasini jalb qilishning qo’shma chora-
tadbirlari to’g’risidagi anglashuv memorandumi, “O’zbekneftgaz” milliy xolding
kompaniyasi bilan Koreya milliy neft korporatsiyasi o’rtasida birgalikda Farg’ona
mintaqasida sarmoyaviy blok ishlab chiqish to’g’risidagi bitim imzolandi.
Matbuot anjumanida muzokaralar samimiy ruhda, ishchan kayfiyatda o’tgani,
erishilgan kelishuvlar ikki mamlakat taraqqiyotiga, O’zbekiston va Janubiy Koreya
xalqlarining farovonligiga xizmat qilishi ta’kidlandi.
– Li Myon Bakning O’zbekistonga
davlat tashrifi o’zaro
munosabatlardagimuhim voqea, ikki
mamlakatda ham hamkorlik aloqalarini
rivojlantirishga intilish bir xilda kuchli
ekanining yana bir tasdig’idir, – dedi
Islom Karimov. – 2008 yilda tovar
ayirboshlash hajmi qariyb 80 foiz o’sgani,
O’zbekiston iqtisodiyotiga kiritilayotgan
Janubiy Koreya sarmoyasi muttasil ortib
borayotgani hamkorlikning sur’atini
yaqqol ko’rsatib turibdi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1. Karimov I.A. “O’zbekiston
Respublikasi Prezidenti Islom
Karimovning 2011-yilning asosiy
yakunlari va 2012-yilda O’zbekistonni
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning
ustuvor yo’nalishlari” – 20 yanvar 2012
yil, “Xalq so’zi” gazetasi.
2. Karimov I. A.” Asosiy vazifamiz –
vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz
farovonligini yanada yuksaltirishdir.”-
Toshkent, “O’zbekiston” nashriyoti,
2010-y.
3. I. A. Karimov “Jahon moliyaviy-
iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida
uni bartaraf etishning yo’llari va
choralari.“O’zbekiston”, T- 2009y.
4. Mirxanova D.A. Koreya Iqtisodi
Darslik. T. TDSHI, 2011y.
5. Жонг Вон Л. “Экономики Корее и
ее перспектbы” Tашкент,2006. 408-c.
6. Kyeong-won Kim “Post-Crisis
Transformation of the Korean Economy”
Samsung Economic Research Institute, 2003
7. Doing Business 2011. - Doing Business
Project World Bank Group. 2010.
Koreys tilidagi adabitotlar
1. 정윤형 “ 민족경제론과한국경제 ” , 창작과평사 , 1995.
2. “ 비전 한국경제 2010 ”, 매일경제신문사 , 2001.

nomzodlarini yoqlagan. Janubiy Koreya Osiyoda hamkorlik bo’yicha muloqot va
Jahon savdo tashkilotiga a’zo bo’lishda O’zbekistonni, “Sky Team” safidan joy
olishda “O’zbekiston havo yo’llari” milliy aviakompaniyasini qo’llab-quvvatlagan.
Umuman, siyosiy hamkorlik – ikki mamlakat rahbariyatining doimiy
diqqate’tiborida. Tashqi siyosat mahkamalari o’rtasida muntazam maslahatlashuvlar
o’tkazish mexanizmi yo’lga qo’yilgan.
Bundan tashqari, Toshkent Seulning Koreya yarimorolidagi muammolarni
tinch yo’l bilan hal qilish masalasiga yondashuvini, Koreya Respublikasi
rahbariyatining “Yangi Osiyo diplomatiyasi” tashabbusi hamda energetik
strategiyasini qo’llab-quvvatlaydi. O’zbekiston rahbari tashabbusining samarasi –
Markaziy Osiyo yadro qurolidan xoli hududga aylangani Seulda yuksak qadrlanadi.
Joriy yilning yanvar-sentabr oylarida yalpi ichki mahsulotning o’sish sur’atlari
8,2 foizni, sanoat mahsuloti ishlab chiqarish hajmi o’sishi 7,0 foizni va qishloq
xo’jaligi mahsulotlari yetishtirish hajmi o’sishi 6,8 foizni tashkil etdi. Davlat budjeti
yalpi ichki mahsulotga nisbatan 0,4 foiz miqdorida profitsit bilan ijro etildi.
Inflatsiya darajasi prognoz ko’rsatkichlardan oshmadi.
Eksport qiluvchi korxonalar faoliyatini har tomonlama qo’llab-quvvatlash va
rag’batlantirish, mahsulotni sotishning yangi tashqi bozorlarini faol izlash va
o’zlashtirish, eksport tuzilmasini diversifikatsiyalash eksport hajmining 21,4 foizga
o’sishini va tashqi savdo aylanmasining salmoqli ijobiy saldosini ta’minladi.
T а shqi s а vdoning ijobiy s а ldosi 3,8 milliard А QSh doll а rini t а shkil qildi.
Joriy yilning yanvar-sentabr oylari mobaynida iste’mol tovarlari ishlab
chiqarish hajmi 11,4 foizga, chakana tovar aylanmasi 16,2 foizga va aholiga pullik
xizmatlar ko’rsatish hajmi 14,2 foizga o’sganligi qayd etildi.
2011-yilning 9 oyi yakunlari bo’yicha tijorat banklarining jami kapitali o’tgan
yilning shu davriga nisbatan 1,3 baravarga oshdi. Aholi va yuridik shaxslarning
depozitlari hajmi qariyb 1,5 baravar ko’paydi. Banklar resurs bazasining o’sishi
ularning iqtisodiyot real sektoriga kredit qo’yilmalarini 35,6 foizga ko’paytirish
imkonini berdi.

2010-yil 17-dekabr kuni poytaxtimiz Toshkent shahrida o’zbek va koreys
tadbirkorlari ishtirokida “Koreys hamkorlar bilan biznes yuritish istiqbollari”
mavzusida biznes-seminar bo’lib o’tdi. Mazkur seminar Koreya Respublikasi Kichik
va o’rta biznes korporatsiyasi (SBC – Small Business Corporation) vakillarining
O’zbekistonga qilgan tashrifi doirasida amalga oshirildi. Uni tashkil qilishda
O’zbekiston Savdo-sanoat palatasi ko’mak berdi.
Ushbu tadbir ikki davlat o’rtasidagi investitsion hamkorlikni yanada
rivojlantirish maqsadida tashkil qilindi.
Seminar asnosida o’zbek tadbirkorlari SBC faoliyati, Koreyada kichik va o’rta
biznesning bugungi holati, uning rivojlanish istiqbollari hamda koreys
kompaniyalari bilan hamkorlikda biznes yuritish afzalliklari bilan tanishdilar.
Eslatib o’tamiz, 2009-yilda ikki davlat o’rtasidagi tashqi savdo hajmi 2008yilga
qaraganda 8,2% ga oshgan. 2010-yilning dastlabki 9 oyi mobaynida ikki tomonlama
savdo hajmi 1,122 mlrd. $ ni tashkil qilgan bo’lib, bunda O’zbekistonning eksporti
102,5 mln. $ va import hajmi esa 1,2 mlrd. $ dan iborat bo’ldi.
2010-yil 1-iyul holatiga ko’ra O’zbekistonda faoliyat yuritayotgan koreys
kapitali ishtirokidagi korxonalar soni 363 tani tashkil qilgan bo’lib, ulardan 60 tasi
100% koreys kapitali evaziga tashkil qilingan.
2010-yilning dekabr oyi boshlarida SBC va O’zbekiston Savdo-sanoat palatasi
o’rtasida uning qoshida SBC rasmiy vakolatxonasini ochish to’g’risida bitim

tashqi savdo aylanma saldosi 4 517.4 mln dollarga yetdi, bu ham bo’lsa 2010-yilga
qaraganda 670 mln dollar ko’pdir.
O’zbekistonning tashqi savdo aylanmasi 2012 yil yanvar-mart oylarida 2%ga
oshib $5,908mlrd gacha yetgan. Eksport 7,4%ga kamayib $3,134 mlrd ni tashkil
etgan, import esa 15,3%ga o’sib, $2,774 mlrd gacha yetgan. Tashqi savdoning
musbat saldosi $360,3 mln ni tashkil etgan.
O’zbekiston Respublikasining tashqi savdo aylanmasi 2010 Bosib chiqarish
uchun yilda 21 milliard 844.2 million AQSH dollarini tashkil etdi O’zbekiston
Respublikasi Davlat Statistikasi Qo’mitasining xabar berishicha, O’zbekistonning
tashqi savdo aylanmasi 2010 yil yanvar – dekabr oylarida 21 mlrd. 844.2 mln.
dollarni tashkil etdi, bu ko’rsatkich 2009 yil ko’rsatkichlariga nisbatan 3 %ga
ko’proqdir.
O’zbekistonning MDX davlatlari bilan tashqi savdo aylanmasi 17.7 %ga
ko’payib, 9 mlrd. 424,6 mln. dollarni tashkil etdi, boshqa davlatlar bilan esa 5.9 %
ga kamayib, 12 mlrd. 419.6 mln. dollarga teng bo’ldi. Bunda, tashqi savdo
oborotining umumiy miqdoridan 13 mlrd 44.5 mln. dollar import operatsiyalari va 8
mlrd 799,7 mln. dollar eksport operatsiyalarini tashkil etdi.
Importning eksportni qoplash foizi 148,2 % ni tashkil qilib, 2008-yilda bu son
124,7% edi. Tashqi savdoning ijobiy saldosi 4 mlrd. 244,8 mln. dollar, shu jumladan
MDX davlatlari bilan – 2 mlrd. 372,8 mln dollarni va boshqa davlatlar bilan 1 mlrd.
872,0 mln. dollarga teng bo’ldi.
O’zbekiston aynan Janubiy Koreya bilan hamkorlikda ishlab chiqarishning
murakkab, eng ilg’or texnologiyalar talab qiladigan, tayyor mahsuloti yuksak
darajadagi qo’shimcha qiymatga ega bo’lgan turini o’zlashtirib, dunyodagi sanoqli
avtomobilsoz davlatlar qatoridan o’rin oldi.
Savdo aloqalari borasida O’zbekiston bilan Janubiy Koreya o’rtasida 1992
yildan eng ko’p qulaylik yaratish tartibi joriy qilinganini ta’kidlash joiz. 2008 yili
o’zaro tovar ayirboshlash hajmi rekord ko’rsatkich – 1 milliard 56,7 million AQSH
dollarini tashkil etdi. Yurtimizda 351 O’zbekiston-Janubiy Koreya qo’shma

Ikkitomonlama hamkorlikning istiqbolli yo’nalishlari sifatida "Navoy" EIIZ
doirasidagi loyihalarni amalga oshirilishi hisoblanadi. EIIZ va "Korean Air"
kompaniyasi tomonidan boshqariluvchi Navoiy aeroportidagi xalqaro logistik
markaz imkoniyatlarining birlashuvi jahon bozoriga tayyor mahsulotni tezda
yetkazish va ishlab chiqarishni raqobatbardoshliligini rivojlantirish uchun barcha
shart - sharoitlarni yaratmoqda.
Ikki davlat o’rtasidagi o’zaro tovar aylanma hajmi barqaror sur’atlarda oshib
bormoqda. 2010 yil yakunlariga ko’ra tovar aylanmasi qariyb $1,614 mlrd.ga yetib,
2009 yil ko’rsatkichlaridan 31,5% ortiqdir. Ikki davlat o’rtasidagi o’zaro tovar
aylanmasi joriy yilning birinchi yarmida $780 mln.ni tashkil etdi.
Albatta shularga asosan, tanlangan mavzu dolzarb deb bilsak bo’ladi.
Dolzarblikka asoslangan holda, kurs ishida qo’yilgan maqsad O’zbekiston
Respublikasi va Koreya Respublikasi o’rtasidagi iqtisodiy munosabatlarni o’rganib,
ularga baxo berish va ushbu munosabatlarning asosiy yo’nalishlarini aniqlashdir.
Ushbu ishda qo’yilgan vazifalar quyidagilardan iborat:
-Koreya Respublikasi va O’zbekiston Respublikasi o’rtasidagi iqtisodiy
munosabatlarning o’rnatish bosqichlarini o’rganib chiqish;
-O’zbekiston Respublikasi va Koreya Respublikasining iqtisodiy aloqalarning
asosiy yo’nalishlari tahlil qilish;
-O’zbekiston Respublikasi va Koreya Respublikasining iqtisodiy aloqalarning
asosiy yo’nalishlari istiqbollarini belgilab berish.

a
7 Tayvan 9,851 3,0 -7,4 7 Indoneziya 13,986 3,3 51,0
8 BAA 9,310 2,9 -51,6 8 Tayvan 13,647 3,2 38,5
9 Indoneziy
a 9,246 2,9 -18,2 9 BAA 12,170 2,9 30,7
10 Qatar 8,386 2,6 -41,7 10 Qatar 11,915 2,8 42,1
Manba : Koreya xalqaro savdo assotsiatsiyasi, 2011-yil mart.

o’rtasidagi munosabatlarni sifat jihatidan yangi bosqichga ko’tarishiga ishonch
bildirildi.
Prezidentlar muloqoti ikki mamlakat rasmiy delegatsiyalarining kengaytirilgan
tarkibdagi muzokarasida davom etdi. Unda asosiy e’tibor savdo-iqtisodiy,
sarmoyaviy va gumanitar hamkorlik masalalariga qaratildi.
Janubiy Koreya O’zbekistonning eng yirik sarmoyaviy sheriklaridan biridir.
Uning mamlakatimiz iqtisodiyotiga kiritgan sarmoyasi 2 milliard AQSH dollaridan
oshdi. Ayniqsa, neft-gaz, konchilik, neft kimyosi, logistika, qurilish sohalarida yirik
loyihalar bor. Navoiy shahridagi xalqaro aeroport negizida barpo etilayotgan erkin
industrial-iqtisodiy zona bunga yorqin misoldir. Ushbu zonadagi qit’alararo
intermodal logistika markazi MDHda yagona bo’lib, u yerda yuklar tezkorlik bilan
tushiriladi va ortiladi, taqsimlanadi, maxsus omborlarga joylashtiriladi. Osiyodan
Yevropaga va Yevropadan Osiyoga jo’natiladigan yuklar global yuk tashish
tarmog’ining muhim bo’g’iniga aylanadigan ana shu markazdan o’tadi.
Ta’kidlash joizki, xorijda mazkur erkin industrial-iqtisodiy zonaga qiziqish
kuchayib bormoqda. 2009 yil mart oyida Seulda O’zbekistonda sarmoyaviy
hamkorlik sohasidagi yangi imkoniyatlarga bag’ishlangan anjuman bo’lib o’tdi.
Koreyalik ishbilarmonlar erkin industrial-iqtisodiy zonadagi qulaylik va imtiyozlar
bilan atroflicha tanishtirildi. Natijada umumiy qiymati 500 million AQSH dollaridan
oshadigan 35 sarmoyaviy loyiha bo’yicha kelishuvlarga erishildi. Bu shundan
dalolat beradiki, “Navoiy” erkin industrial-iqtisodiy zonasini rivojlantirish ikki
tomonlama hamkorlikning istiqbolli yo’nalishlaridandir.
Shuni alohida qayd etish kerakki, O’zbekiston aynan Janubiy Koreya bilan
hamkorlikda ishlab chiqarishning murakkab, eng ilg’or texnologiyalar talab
qiladigan, tayyor mahsuloti yuksak darajadagi qo’shimcha qiymatga ega turini
o’zlashtirib, dunyodagi sanoqli avtomobilsoz davlatlar qatoridan o’rin oldi.
“Koreya gaz korporatsiyasi” (“KOGAZ”) bilan hamkorlik nafaqat gaz
konlarida geologiya-razvedka ishlarini olib borish va konlarni o’zlashtirish, balki
yiliga 445 ming tonna polietilen va polipropilen ishlab chiqarishni ham qamrab
olgan. Ya’ni, gaz xomashyosini qayta ishlab, yuqori qo’shimcha qiymatli mahsulot

Yarimorolda shunday ko’p daryo va tasvirlar chizilgan tog’lar borki, shunga
koreyslar ko’pincha o’z davlatini chiroyli tillarang parchalarga qiyoslashgan.
Tog’ning eng baland cho’qqisi Shimoliy Koreyada joylashgan Pektusan bo’lib,
Xitoy chegarasi bo’lab dengiz sathidan 2744 m balandlikka ko’tarilgan. Pektusan
tog’ida o’chgan vulqonlar bo’lib, uning og’zida "Chonji" deb nom olgan katta ko’l
paydo bo’lgan. Bu tog’ Koreya ruhi hisoblanib, Koreya Respublikasining madhiyasi
matnida bu haqda eslatilgan.
Nisbatan katta bo’lmagan Koreya yarimorolida yetarlicha ko’p katta va kichik
daryolar oqadi. Ushbu suv arteriyalari koreyslar hayot tarzi va mamlakatini
sanoatlashitirishda muhim rol egalladi. Koreyaning eng katta ikki daryosi - bu
Naktongkang (525 km) va Koreya poytaxti Seuldan o’qib o’tadigan Hankang (494
km). Hankang daryosi uzoq tarixda uning qirg’oqlarida rivojlangan aholiga muhim
ahamiyatga ega bo’lganidek bugungi kunda ham zich aholining hayotida muhim
ahamiyatga ega.
Koreyaning uch tomonini yuvib turuvchi dengizlar ham aholi hayotida uzoq
davrlardan beri muhim rolga ega bo’ldi. Shuning uchun ham dengizshunoslik va
kemasozlik sanoati tez rivojlandi.
Koreya hukumati uchta qismga bo’lingan: ijro etuvchi, qonun chiqaruvchi va
sud hokimyati. Qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi bo’limlar davlat darajasida
faoliyat ko’rsatadi. Mahalliy vazifalarni ijro etuvchi bo’limdagi turli vazirliklar
amalga oshiradi. Mahalliy hokimyat yarim-muxtor bo’lib, o’zining ijro etuvchi va
qonun chiqaruvchi bo’limiga ega. Sud hokimiyati davlat va mahalliy darajada
faoliyat ko’rsatadi.
Koreya hukumatining tuzilishi Koreya Respublikasining konstitutsiyasi bilan
belgilanadi. Bu hujjat 1948-yil kuchga kirgandan buyon bir necha marta tahrir
qilindi. Ammo bir necha palata xususiyatlari oldingidek qoldi; Ikkinchi Koreya
Respublikasidan tashqari barcha hukumat mustaqil bosh ijro etuvchi - prezidentga
ega bo’ldi.
Puxta uch hokimiyatli tizim bu tekshiruv va muvozanatning ehtiyotkor
tizimidir. Masalan, konstitutsiyaviy sudning sudyalari qisman ijro etuvchi, qisman

Koreya Respublikasi iqtisodiyoti dunyoda 11-o’rinda turadi yirik iqtisodiyoti
rivojlangan mamlakatlar qatorida , Osiyoda esa 3-o’rinda turadi.
So’ngi 60-yil ichida Janubiy Koreya iqtisodiyoti mujizakor ravishda tez suratdi
o’sdi. 1963-yilda YaIM 100mln AQSH dollarni tashkil etgan bo’lsa, bu ko’rsatkich
2010-yilga kelib salkam trillion dollarga ko’tarildi. Lekin bu koreya barcha
muammolarni yengib o ’ tdi va “ dam ” olsa ham bo ’ ladi degani emas . Iqtisodiyotni
yuqori darajada raqobatbardoshligini oshirish maqsadida , hukumat kelgusi reform
va davlatni liberalizatsiyasi ustida juda ko ’ p doimiy ishlar olib bormoqda .
Agar Koreya tarixiga nazar solsak , 1945 yilda janubiy koreya iqtisodiyotini
qishloq xo ’ jaligi tashkil etgan . Keyingi 10- yil ichida janubiy Koreya yengil
sanoatni , iste ’ mol tovarlarni va og ’ ir sanoatni rivojlantirgan . Janubiy Koreya
iqtisodiyoti sezilarli darajada o ’ sgan bu ham bo ’ lsa 1988- yilda Koreya hududida
bo ’ lib o ’ tgan Yozgi Olimpiya o ’ yinlari tufayli . 2002-yilda esa Koreya jahon
chempionati futbolini ham o’z hududida qabul qilgan.
XXI-asrga kelib Janubiy Koreya Informatsion texnologiya sohasida liderlikni
qo’lga kiritdi, bu ham bo’lsa davlatning sezilarli darajada bu sohaga arlashganligi
sababli.
Koreyaning ko’plab firma va koorparatsiyalari texnologiya sohasida jahonda
liderlik pog’onasini eggalashmoqda bulardan biri SamsunmElectronics va LG
Electronics. Bu vaqt davomida Koreyada xizmat sohasi ham rivojlandi.

O’zbekistondan Janubiy Koreyaga transport, sayyohlik va kommunikatsiya
xizmatlari, paxta tolasi, oziq-ovqat mahsulotlari, mashina va asbob-uskunalar
eksport qilinadi. Koreya Respublikasidan esa kimyoviy mahsulotlar va plastmassa,
qora metallar, transport, konsultativ va kommunikatsiya xizmatlari, oziq-ovqat, neft
mahsulotlari, mashina va asbob-uskunalar import sifatida olinadi.
1994-yildan buyon savdo-iqtisodiy sohada hamkorlik qilish bo’yicha
O’zbekiston-Janubiy Koreya qo’shma qo’mitasi faoliyat yuritib kelmoqda. O’tgan
davr mobaynida qo’shma qo’mitaning oltita yig’ilishi tashkillashtirildi, ularning
oxirgisi 2009-yil aprel oyida Seulda bo’lib o’tdi.
Ikki tomonlama hamkorlikning istiqbolli yo’nalishlaridan biri “Navoiy” erkin
industrial-iqtisodiy zonasi doirasidagi loyihalarni amalga oshirish hisoblanadi. Erkin
industrial-iqtisodiy zona va yuk tashish bo’yicha dunyoda yetakchi
kompaniyalardan biri – “Korean Air” tomonidan boshqarilayotgan Navoiy shahar
aeroportidagi logistika markazi imkoniyatlarining birlashtirilishi yuqori daromadli
mahsulotlar ishlab chiqarilishining rivojlanishiga hamda aviatsiya, avtomobil va
temir yo’ldan foydalangan holda amalga oshiriladigan yuk tashishning multimodal
tizimi orqali tayyor mahsulotni dunyo bozoriga tez yetkazib berilishiga alohida
imkoniyat yaratadi.
O’zbekiston Respublikasi va Koreya Respublikasi o’rtasidagi hamkorlikning
yana bir muhim yo’nalishi bu – mavjud sanoatni yangilash hamda modernizatsiya
qilish maqsadida mamlakatimizga yuqori investitsiya texnologiyalarining jalb
etilishi bilan bog’liq istiqbolli loyihalar sanaladi.
Janubiy Koreya Eksimbankining Iqtisodiy taraqqiyot va hamkorlik
jamg’armasi (EDCF) tomonidan imtiyozli kreditlash tizimi bo’yicha olib
borilayotgan o’zaro munosabatlar ham izchil rivojlanmoqda. Bu borada ichimlik
suvi bilan ta’minlash, sog’liqni saqlash va geoaxborot tizimi sohasiga oid loyihalarni
amalga oshirish maqsadida EDCF jamg’armasining qariyb 155 million AQSh
dollariga teng bo’lgan yangi imtiyozli kreditini jalb etish masalasi ishlab
chiqilmoqda.

Janubiy Koreya jahon bozorida information texnologiyardan yarim
o’tkazgichlarni eksport qilish bo’yicha yirik ekspoterlikni ushab kelmoqda. Hozirgi
kunda Janubiy Koreya hukumati robot texnologiya sohasini rivojlantirishga katta
mablag’ ajratmoqda.
Agar Janubiy Koreya iqtisodiyotining tuzilishi ko’rib chiqsak, statistik
ma’lumotlarga qaraganda Janubiy Koreya YaIMning taxminan 55%ni savdo va
xizmatlar sohasi tashkil etadi.
Bu sohada magazine va supermarketlar tomonidan taqdim etiladigan chakana
savdoni ajratib ko’rsatishimiz mumkin.Lekin Janubiy Koreyaning muhim
sohalaridan biri, shu soha yordamida dunyoga tanilgan- sanoat sohasidir, YaIMning
40%ini tashkil etadi. Sanoat sohasiga: tekstil sanoati, yuqori sifatli po’lat ishlab
chiqarish , kemasozlik, avtomobilsozlik va elektronika (ayniqsa yarim o’tkazgichlar,
Janubiy Koreya yarim o’tkazgichlar ishlab chiqarish bo’yicha jahonda yirik ishlab
chiqaruvchi hisoblanadi.) Qishloq xo’jalik esa Janubiy Koreya YaIMning 4%tashkil
etadi. Asosiy qishloq xo’jlik mahsulotlariga : guruch, arpa, bug’doy, don va boshqa
mahsulotlar. Janubiy Koreya baliqchilik bo’yicha ham juda rivojlangan.
Janubiy Koreya iqtisodiyotida savdo juda muhim o’rin tutadi. Shunga ko’ra
Janubiy Koreya ko’p turdagi tovarlarni import ham va eksport ham qiladi. Janubiy
Koreya yoqilg’I, elektrik va mexanik uskunalar, temir va po’latni import qiladi.
Janubiy Koreya uchun eng asosiy import hamkorlari- Xitoy, Yaponiya, Evropa
ittifoqi va AQSH.
Eksport hamkorlari- Xitoy, Yaponiya, Evropa ittifoqi va AQSH. Eksport
mahsulotlarga: elektricheskiy va elektrik tovarlar, avtomobilar, transport detallar,
kema va lodkalar. Janubiy Koreyaning qulay geografik joylashuviga ko’ra,
Koreyaning SouthkoreaRSJInternational kompaniyasi kemasozlik xizmatlarini
amalga oshiriradi.
Osiyo Moliya inqirozi- iqtisodiy inqiroz 1997 yil oktabrda Janubiy va Sharqiy
Osiyo mamlakatlarini larzaga keltirib, o’zidan keyin katta qiyinchiliklarni qoldirgan
inqiroz hisoblanadi. Bu inqiroz hatto o’sha davrada yirik mamalkatlarning
birlashmalari xususan “Osiyo Yo’lbarslari” ga ham katta salbiy ko’rsatgan.

chiqariladi. Bu loyiha doirasida 3,12 milliard AQSH dollari miqdorida Janubiy
Koreya sarmoyasini jalb qilish rejalashtirilmoqda.
Savdo aloqalari borasida O’zbekiston bilan Janubiy Koreya o’rtasida 1992
yildan eng ko’p qulaylik yaratish tartibi joriy qilinganini ta’kidlash joiz. 2008 yilda
o’zaro tovar ayirboshlash hajmi 1 milliard dollardan oshdi. 2009 yilda esa bu
ko’rsatkich 1,2 milliard dollarni tashkil etdi. Yurtimizda 351 O’zbekiston-Janubiy
Koreya qo’shma korxonasi faoliyat ko’rsatmoqda. Ushbu mamlakatning 91 firma va
kompaniyasi O’zbekistonda o’z vakolatxonasini ochgan.
Muzokaralarda Islom Karimov va Li Myon Bak savdo-iqtisodiy va sarmoyaviy
hamkorlikning bugungi holatiga yuksak baho berdilar. Shu bilan birga, hozirga
qadar erishilgan natijalar O’zbekiston va Janubiy Koreyaning salohiyat va
imkoniyatlarini to’liq aks ettirmasligi ta’kidlandi. Imkoniyatlarni to’la ishga solish
masalalari atroflicha muhokama qilindi.
Gumanitar hamkorlik ham izchil rivojlanib borayotir. 1992 yildan Toshkentda
Koreya ta’lim markazi faoliyat ko’rsatmoqda. O’zbekiston davlat jahon tillari
universiteti va Samarqand davlat chet tillar institutida Koreys tili va madaniyati
markazlari, Toshkent axborot texnologiyalari universitetida Axborot texnologiyalari
markazi ochilgan. Toshkentda “O’zbekiston-Koreya” kasbga tayyorlash markazini
ochish loyihasi ta’lim sohasidagi hamkorlikning yana bir muvaffaqiyati bo’ldi. U
yerda har yili 360 yigit-qiz kompyuter yig’ish, grafika, elektrotexnika, qishloq
xo’jaligi texnikasini ta’mirlash, avtomobillarga xizmat ko’rsatish sohalari bo’yicha
tahsil oladi.
1999 yili Toshkentda ochilgan “O’zbekiston-Koreya Respublikasi” do’stlik
jamiyati madaniy aloqalarni rivojlantirishga katta hissa qo’shmoqda.
– Darhaqiqat, mamlakatlarimiz o’rtasidagi aloqalar izchil rivojlanmoqda, –
dedi Li Myon Bak. – 2009 yil ko’plab davlatlar uchun og’ir keldi. O’zbekiston esa
iqtisodiy o’sishga erishdi va yirik xalqaro loyihalar ijrosini davom ettirdi. Janubiy
Koreya O’zbekiston bilan barcha sohalarda hamkorlik qiladi. Biz O’zbekiston bilan
iqtisodiyot, ta’lim, madaniyat va ko’plab boshqa sohalarda hamkorlikni

Amalga oshirilgan chora-tadbirlar tufayli kichik biznesning yalpi ichki
mahsulotdagi ulushi 2010 yilning 9 oyidagi 48,5 foiz o’rniga 50,5 foizga yetdi.
Kichik biznesda sanoat ishlab chiqarishi hajmlari 26,5 foizga o’sdi, ularning
mahsuloti eksporti esa 1,6 baravar ko’paydi.
Dastlabki hisob-kitoblarga ko’ra, 2011-yilning I choragida O’zbekiston yalpi
ichki mahsuloti (YIM) o’tgan yilning xuddi shu davriga nisbatan o’sishi 7,6% ni
tashkil qildi. Bu haqda O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lum
qilgan.
Xususan, o’tgan chorakda O’zbekiston sanoatida o’sish 6,2% ni, qishloq
xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish – 5,8%, chakana savdo – 13,1%, aholiga
pullik xizmat ko’rsatish hajmi – 13,8% hamda eksport hajmi esa 28,5% ga o’sgan.
Eslatib o’tamiz, Osiyo taraqqiyot banki joriy yilda O’zbekiston iqtisodiyotining
8,5% ga o’sishini prognoz qilmoqda.
3.1. Jadval
O’zbekiston Respublikasining asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlari
2012 yilning birinchi chorak %ga o’sgan
YaIM 7,5%
Sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 6%
Qishloq xo ’ jaligi mahsulotlari yetishtirish
hajmi 6,1%
Qurilish ishlari hajmi 6,6%
Davlat byudjeti yalpi ichki mahsulotga
nisbatan 0,2%
Iste’mol tovarlari ishlab chiqarish hajmi 5,4%
Mahalliylashtirilgan mahsulotlar hajmi 19,4%
Chakana tovar aylanmasi hajmi 11%
Xizmatlar hajmi 12,.5%
Yalpi ichki mahsulotda xizmatlar sohasi
ulushi 52,1 %
(48,5% 2011yil)

Davlatlararo munosabatlar rivojlanish yo’lidan borar ekan, turli maqomdagi
muloqotlar izchil davom etaveradi. Zero, taraqqiyotga intilgan har bir mamlakat
ishonchli sheriklar bilan hamkorlik ko’lamini kengaytirishga harakat qiladi. Bu
jihatdan O’zbekiston va Janubiy Koreya rahbariyati hamfikr ekaniga, munosabatlar
negizida o’zaro manfaatdorlik, ishonch va hurmat mujassamligiga Li Myon Bakning
mazkur tashrifi yorqin dalildir.
11 may kuni Do’rmon qarorgohida Koreya Respublikasi Prezidentini rasmiy
kutib olish marosimi bo’ldi. Oliy martabali mehmon sharafiga faxriy qorovul saf
tortdi. Ikki mamlakat bayroqlari ko’tarilib, davlat madhiyalari yangradi. Islom
Karimov va Li Myon Bak faxriy qorovul safi oldidan o’tdilar.
Shundan so’ng Prezidentlarning yakkama-yakka suhbati bo’ldi. Islom Karimov
va Li Myon Bak mamlakatlarimiz o’rtasidagi munosabatlarning bugungi ahvoli va
istiqboliga oid masalalar, o’zlarini qiziqtirgan mintaqaviy va xalqaro ahamiyatga
molik muammolar yuzasidan fikr almashdilar.
Mamlakatimiz rahbari ushbu sammit Janubiy Koreya O’zbekiston bilan
munosabatlarni rivojlantirishdan manfaatdorligining yana bir yorqin dalolati
ekanini, ayni paytda Toshkent ham Seul bilan hamkorlik aloqalarini yuksak
qadrlashini ta’kidladi.
Li Myon Bak O’zbekistonga taklif etgani uchun Islom Karimovga minnatdorlik
bildirib, ushbu uchrashuv o’zaro munosabatlarning bugungi holatini tahlil etish,
istiqbolda hamkorlikni yanada rivojlantirish masalalari yuzasidan atroflicha fikr
almashish uchun qulay imkoniyat ekanligini qayd etdi.
Prezidentlar xavfsizlik masalalariga alohida to’xtaldilar. Xalqaro terrorizm va
ekstremizmga, qurol-yarog’ va narkotik moddalar kontrabandasiga qarshi
kurashdagi hamkorlik, ommaviy qirg’in qurollari tarqalishining oldini olish bilan
bog’liq muammolar muhokama qilindi.
Xalqaro tashkilotlar doirasidagi hamkorlik masalalari ko’rib chiqildi.
O’zbekiston va Janubiy Koreya xalqaro siyosat maydonida bir-birining
tashabbuslarini yoqlab, bir-birini qo’llab-quvvatlab keladi. O’zbekiston BMT
organlariga, jumladan, Bosh kotib lavozimiga Koreya Respublikasining

1. Koreya Respublikasi va O’zbekiston Respublikasi o’rtasidagi
iqtisodiy munosabatlarning o’rnatish bosqichlari
Mustaqillikning dastlabki yillarida sanoat va qishloq xo’jalik mahsulotlari
ishlab chiqarish tobora pasayib bordi, xo’jalik yuritish murakkablashib qolgan edi.
Buning sababi O’zbekiston iqtisodiy jihatdan qaram bo’lib, korxonalari mustaqil
xo’jalik yurita olmasdi, boshqa hududlarda joylashgan zavod, fabrikalardan
keltiriladigan asbob-uskuna va butlovchi qismlarga butunlay qaram edi. Sobiq
Ittifoq parchalangach, aloqalar uzildi. Natijada ko’pgina korxonalarda mahsulot
ishlab chiqarish keskin kamaydi, ayrimlari to’xtab qoldi. Shu boisdan O’zbekistonda
iqtisodiy tanglikdan chiqish, makroiqtisodiyotni barqarorlashtirish tadbirlari ko’rildi.
Makroiqtisodiyotni barqarorlashtirish uchun O’zbekiston iqtisodiyotda tarkibiy
o’zgarishlar qilish, raqobatbardosh tovarlar ishlab chiqarishga qodir korxonalar
qurish va buning uchun zarur investitsiyalar ajratish yo’llaridan bordi. Iqtisodiyotda
tarkibiy o’zgarishlar uchun zarur mablag’lar davlat byudjeti va aholi jamg’armalari
hisobiga ajratildi. 1991-2002 yillarda iqtisodiyotga jalb etilgan jami investitsiyalar
28,4 mlrd. AQSh dollarini tashkil etdi.
Xalq xo’jaligi tarkibini qayta qurish maqsadida chet el investitsiyasini jalb
qilish choralari ko’rildi. «Chet el investitsiyalari to’g’risida», «Chet ellik investorlar
huquqlarini kafolatlari va ularni himoya qilish choralari to’g’risida»qonunlar qabul
qilindi. Chet el investitsiyasini O’zbekiston iqtisodiyotiga jalb qilish bevosita
investitsiyalar tarzida, davlat qarzlari, xalqaro moliya va iqtisodiy tashkilotlar, qarz
beruvchi mamlakatlarning investitsiya yoki moliyaviy kredit resurslari shaklida
amalga oshirildi. Iqtisodiyotga kiritilayotgan xorijiy investitsiya salmog’i yildan
yilga o’sib bordi. 1992-1999 yillarda iqtisodiyotda 4,4 mlrd. AQSh dollari hajmida
chet el investitsiyalari o’zlashtirildi. 1999 yilning o’zida iqtisodiyotning ustuvor
tormoqlari 1 mlrd. 324 mln. AQSh dollari miqdorida chet el investitsiyalari
o’zlashtirildi. 1991-2002 yillarda Respublika iqtisodiyotida o’zlashtirilgan chet el
investitsiyalari hajmi 14 mlrd. AQSh dollarini tashkil etdi. Xorijiy investitsiyalar
ishtirokida faoliyat ko’rsatayotgan korxonalar soni 2003 yilda 2087 taga etdi.
Mustaqillik yillarida iqtisodiyotning hayotiy muhim tarmoqlari rivojlantirildi, yangi

erkin industrial-iqtisodiy zonasi) va boshqa qator mahsulotlar ishlab chiqarish
bo’yicha yangi yuqori texnologik quvvatlar ishga tushirildi.
Kuchlanish transformatorlari, kompressorlar, akkumulatorlar, yuqori voltli
elektr apparaturasi, kabel-o’zkazgich mahsulotlar, kaliy o’g’itlari, dori-darmonlar va
boshqa yuqori qo’shilgan qiymatga ega mahsulotlar ishlab chiqarish sezilarli
darajada ko’paydi. Bu esa sanoatda uning asosiy tarmoqlarini diversifikatsiya
qilishga qaratilgan tarkibiy o’zgarishlar jarayoni chuqurlashganidan dalolatdir.
Raqobatbardosh tayyor mahsulotlar ishlab chiqarish hajmini ko’paytirish va
ularning turlarini kengaytirishga doir amalga oshirilgan rag’batlantiruvchi
choratadbirlar natijasida shu yilning yanvar-sentabrida iste’mol tovarlarini ishlab
chiqarish 11,4, jumladan, oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish 14,2 va
nooziqovqat mahsulotlari ishlab chiqarish 9,4 foizga o’sdi.
Yengil avtomobillar (3,2 foizga), bolalar velosipedlari (1,6 barobar), paypoq
buyumlari (1,9 barobar), dorivor vositalar (1,6 barobar), o’quvchilar daftarlari (2,6
barobar), un (28,4 foiz), yorma (3,5 barobar), margarin mahsulotlari (1,7 barobar) va
boshqa mahsulotlar ishlab chiqarish hajmi oshdi.
Iste’mol tovarlarini ishlab chiqarishni kengaytirish maqsadida tijorat banklari
tomonidan ishlab chiqaruvchi korxonalarga texnologik uskunalar, xomashyo va
materiallar xarid qilish uchun 1194 milliard so’m, shu jumladan oziq-ovqat
mahsulotlari ishlab chiqarish uchun 590,2 milliard so’m (o’sish 1,4 barobar) va
nooziq-ovqat iste’mol tovarlarini ishlab chiqarish uchun 603,8 milliard so’m (1,7
barobar) miqdorida kreditlar ajratildi.
Hududlarning sanoat salohiyatini oshirish dasturlari doirasida joriy yilning
to’qqiz oyi davomida iste’mol tovarlarini ishlab chiqarish bo’yicha 740 loyiha
(ushbu davr prognoziga ko’ra 107,6 foiz), jumladan, oziq-ovqat mahsulotlari ishlab
chiqarish bo’yicha 399 loyiha (105,6 foiz) va nooziq-ovqat mahsulotlari ishlab
chiqarish bo’yicha 341 loyiha (108,6 foiz) amalga oshirildi.
Shu yilning o’tgan davri mobaynida 2011-2013 yillarda sanoat kooperatsiyasi
asosida tayyor mahsulotlar, butlovchi buyumlar va materiallar ishlab chiqarishni
mahalliylashtirish dasturi doirasida 1052 loyiha amalga oshirildi va ular bo’yicha

ish yuritishi uchun barcha sharoit, imkoniyat va imtiyozlar yaratilgani o’zaro
hamkorlik aloqalarini yanada kengaytirish va mustahkamlashga xizmat qilmoqda.
Tadbirda O’zbekiston va Janubiy Koreya ishbilarmonlari o’rtasidagi iqtisodiy
hamkorlik ko’lamini yanada kengaytirish va mustahkamlash bilan bog’liq masalalar
muhokama qilindi. Ishtirokchilar o’zaro munosabatlarni rivojlantirish, birgalikda
ikki tomon uchun ham manfaatli loyihalar ishlab chiqish va amalga oshirish
masalalari yuzasidan fikrlashib oldilar.
Ikkitomonlama hamkorlikning istiqbolli yo’nalishlari sifatida "Navoy" EIIZ
doirasidagi loyihalarni amalga oshirilishi hisoblanadi. EIIZ va "Korean Air"
kompaniyasi tomonidan boshqariluvchi Navoiy aeroportidagi xalqaro logistik
markaz imkoniyatlarining birlashuvi jahon bozoriga tayyor mahsulotni tezda
yetkazish va ishlab chiqarishni raqobatbardoshliligini rivojlantirish uchun barcha
shart - sharoitlarni yaratmoqda.
Ikki davlat o’rtasidagi o’zaro tovar aylanma hajmi barqaror sur’atlarda oshib
bormoqda. 2010 yil yakunlariga ko’ra tovar aylanmasi qariyb $1,614 mlrd.ga yetib,
2009 yil ko’rsatkichlaridan 31,5% ortiqdir. Ikki davlat o’rtasidagi o’zaro tovar
aylanmasi joriy yilning birinchi yarmida $780 mln.ni tashkil etdi.
Bugungi kunda O’zbekistonda 360 ta o’zbek-koreys qo’shma korxonalari, ular
ichidan 59 tasi 100% Koreya kapitalidagi korxonalar faoliyat yuritmoqdalar.
O’zbekiston bozorida faoliyat yurituvchi koreys kompaniyalari orasida Koreya
milliy neft korporatsiyasi (KNOK), Koreya Gaz Korporatsiyasi (KoGaz),
"DAEWOO International", "Korean Air", "Shindong enerkom", "Xaynteks" va
boshqa yirik kompaniyalar ham bor. O’zbekiston Respublikasi TIAISV da
eksportimport operatsiyalarini o’tkazish, transport xizmatlarini ko’rsatish, tekstil
sanoati, elektronika servis xizmati va boshqa sohalarni o’z faoliyati doirasiga olgan
Janubiy Koreya kompaniyalarining 84 ta vakolatxonalari akkreditatsiyadan
o’tkazilgan.
O’zbekistonning 2010-yildagi eng yirik tashqi savdo hamkorlari

(19531960-yy) rivojlanish darajasi xorijiy davlatlarning yordamlari bo’lishiga
qaramay past bo’ldi. Shunday bo’lsa-da, 1953-yildan 1995-yilgacha o’rtacha Milliy
Yalpi Maxsulot o’sishi 7,6%ni tashkil etdi, bu esa 21 marta o’sganligidan dalolat
berdi. Bu vaqt davomida aholi yillik o’sishi 2,2%, YMM real daromadi aholi
boshiga 5,6%ni, yani 9,3 marta o’sishni tahskil etdi. 1953-yildan 2007-yilgacha
Janubiy Koreya YMM 2,3 mlrddan 1,2 trln AQSh dollariga o’sdi. Aholi boshiga
YMM daromadi qiymati 67 AQSh dollaridan 24 600 dollarga o’sganini ko’rsatadi.
1960-yillarda boshlangan iqtisodiy rivojlanish ishlab chiqarish sohasida o’z
aksini topti, asosan avtomobilsozlik, neftni qayta ishlash, elektronika, kemasozlik,
tekstil va po’latni qayta ishlash sohalari bunga misol bo’la oladi.
Koreyaning o’sha davrdagi iqtisodiy ishlash tizimini quyidagicha izohlash
mumkin. 1961-yildan boshlanib 1979-yilga qadar davom etgan qo’mondon Pak
Jong Hi davlat rahbarligi davrida dunyodagi mavjud siyosiy ziddiyat sababli Janubiy
Koreyaga g’arb davlatlari va Yaponiya sarmoya qila boshladi. Davlat koreys tilida
"chebol" deb ataluvchi katta korxonalarni rivojlantirish maqsadida chet eldan kelgan
sarmoyani ular uchun quyi foizlarda foydalanishiga ruxsat berildi. Bunga asos katta
korxonalarning rivojlanishi, keyinchalik kichik va o’rta biznesning rivojlanishiga
sabab bo’lishiga ishonch edi. Qo’mondon Parkning eksportga yo’naltirilgan
iqtisodiy rivojlanish siyosati 5 yillik rejalar asosida muvoffaqiyatli amalga oshirildi.
Iqtisodiyot asosiy qismini qishloq xo’jaligi tashkil qilgan yillar ham bo’lgan.
Endilikda esa Janubiy Koreya qayta ishlash sohasi bilan g’ururlansa bo’ladi, chunki
1997-yilning o’zida YMM ning 25,7%ini ishlab chiqarish tashkil etti. 1997-yilgi
YMM 5%ga, 1996-yil 6,8%ga, 1995-yil esa 8,9%ga o’sish kuzatilgan edi. 1998-yil
YMM o’sishi 6,7% manfiy ko’rsatkichni tashkil etti. Buning asosiy sababi
1997yilda Janubiy-sharqiy Osiyo davlatlaridagi iqtisodiy bo’hron oqibatidadir.
Xorijiy sarmoyadorlarning Xitoy kabi boshqa rivojlanayotgan davlatlarga
sarmoyalarini ko’chirishi bilan iqtisodiy ahvol yanada salbiy oqibatlarni keltirib
chiqarishiga qaramay, 1999-yil YMM o’sishi 10,9%, 2000-yil 9,3%, 2001-yil 3%,
2002-yil 6,3%ni, 2007-yil 4,8%ni va miqdori 1,2 milliard AQSh dollarini tashkil
etti. Janubiy Koreyada dunyodagi xotira chiplarining 45%i ishlab chiqarilad

Investitsiyalarni o’zlashtirish tufayli ishlab chiqarish hajmi bir miyorda
ko’tarilmoqda.
O’zbekiston 20 yil ichida 100 mlrd. $ dan ortiq investitsiyalarni o’zlashtirdi
O’zbekiston o’z mustaqil taraqqiyotining dastlabki 20 yili ichida 100 mlrd. $
dan ortiq investitsiyalarni o’zlashtirishga muvaffaq bo’ldi. Bu haqda O’zbekiston
Respublikasi Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi huzuridagi
“Uzinfoinvest” agentligi rahbari Jamshid Abdurahimov ma’lum qilgan.
Jalb qilingan investitsiyalarning 35 mlrd. $ dan ortig’i to’g’ridan-to’g’ri va
imtiyozli chet el investitsiyalaridir. So’nggi yillarda jahonda yuz bergan
moliyaviyiqtisodiy inqirozga qaramasdan mamlakatimizga investitsiya oqimining
kirib kelishi aslo sekinlashmadi.
Ayni paytda mamlakatimiz hududida 4 200 dan ortiq qo’shma korxona va chet
el kompaniyalari faoliyat ko’rsatmoqda. Ular orasida butun dunyoga mashhur
General Motors, MAN, Isuzu Motors, CNPC, Petronas, LG, Lotte, Kogas, SK,
Lukoyl, Nestle, Carlsberg, Mitsubishi, Korea Telecom kabi transmilliy
korporatsiyalar ham bor.
Eslatib o’tamiz, O’zbekiston hukumati 2011-yilda Investitsion dastur doirasida
2,913 mlrd. $ xorijiy investitsiyalarni o’zlashtirilgan.
O’zbekiston va Janubiy Koreyaning savdo-iqtisodiy, sarmoyaviy va
moliyaviytexnikaviy hamkorligi ikkitomonlama munosabatlarni mustahkamlashda
muhim omil sanaladi va ulkan istqbollarga egadir. Tomonlar tog’-kon sanoati, neft
va gaz, neft va kimyo, qurilish, avtomobilsozlik, to’qimachilik, qishloq xo’jaligi
tarmoqlarida, shuningdek, yuqori texnologiyalar sohasida sarmoyaviy hamkorlikni
yanada kengaytirishdan manfaatdordirlar.
1992-yilda imzolangan Savdo bitimiga ko’ra, mamlakatlarimiz o’rtasida
mumkin qadar qulaylik berish rejimi o’rnatilgan. Koreya Respublikasi
O’zbekistonning tashqi savdo bo’yicha sheriklari orasida yetakchi o’rinlardan birini
egallaydi.
2010-yilda ikki tomonlama tovar aylanmasi hajmi 2009-yildagiga nisbatan 31,5
foizga o’sib, 1 milliard 614 million 700 ming AQSh dollarini tashkil etdi.

daromadlarigagina tasirini ko’rsatadi. Lekin bu Chebollarning qo’shimcha qiymat
daromadlarning yaratilishi 10%yuqoriroq foizni ko’rsatgan.
Shu bilan birga sotuvdagi olgan kreditlar ulushini rekord darajada 40%gacha
oshdi. Bu Chebollarning hali ham samaradorligi past va aktivlardagi qarz
majburiyatlarining kattaligini ko’rsatadi, inqirozdan avvalga qaraganda aktivlarni
ancha yaxshilandi. Ularning daromadlari 1999-yildan keyin keskin o’sa boshladi.
Chebollar siyosatining qayta ko’rib chiqishi, ularning qarzlarining o’z
kapitallariga nisbatan ijobiy tarafga o’zgarishiga olib keldi.
Chebollarning dinamik rivojlanishiga ko’maklashuvchi omillar qatorida
quyidagilarni misol qilishimiz mumkin:
Yangi tarmoqlarni tezda qabul qilib diversifikatsiyalash.
Eng yangi xorijiy texnologiyalardan foydalanish boshqaruv kadrlarni
tayyorlashda katta etibor berilishi.
Strategik muhim ahamiyatga ega bo’lgan yiriki loyihalarni amalgam oshirishda
zaruriy moliyaviy tezlik bilan yig’ib va yuqori moliyaviy texnologik va tashkiliy
barqarorlikga ega bo’lishi.
1990-yilda Krizis tufayli hukumatning Xalqaro valyuta fondi hamkorligida
biznesni moliyaviy va korparativ resturuktizisatsiya(qaytadan tarkibiy
o’zgartirishga) qaratilgan dasturni ishlab chiqishdi, hukumatni o’zi esa yirik Chebol
birlashmalari bilan o’zaro hamkorlik natijasida yetarli darajada mablag’ kiritishdi va
ular ichki bozor o’sishiga juda katta yetakchilar hisoblanadi. M: Avtomobil bozoriga
SUMSUNG kirib kelishi.
“SAMSUNG” kompaniyasi 1938 yilda asos solingan. Seul shahrida
joylashgan. Asoschisi Li Byon Chxol hisoblanadi. Hozirda bu kompaniyada 276
mingga yaqin odam ishlaydi. So’nggi yildag sof daromadi $ 10,7 mlrd.ni tashkil
qilgan. Bu kompaniya jahon xo’jaligida yangi texnologiyalar komponentlarini,
xo’jalik mollari, audio va video apparaturalarni ishlab chiqarish bilan mashhur.

Koreya Respublikasi va O’zbekiston o’rtasidagi iqtisodiy munosabatlarning rivojlanishi

Купить